DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D."

Derya Cevahir
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 DİNLENİM MEMBRAN POTANSİYELİ Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

2 Hücre içi kompartıman ve hücre dışı kompartımanın büyük bölümü elektriksel açıdan nötrdür. Hücre içinde çok az miktarda negatif iyonların, hücre dışında ise çok az miktarda pozitif iyonların fazlalığı söz konusudur. Bu durum her iki kompartımanın nötralitesini bozmaz. Zıt yüklü iyonlar birbirini çeker: fazla olan (-) iyonlar hücre membranının iç yüzeyine, (+) iyonlar dış yüzeyine sıralanır dinlenim membran potansiyeli çok küçük bir potansiyeldir (mv)!

3 Polarize hücre = dinlenim membran potansiyeline sahip hücre Tüm vücut hücreleri dinlenim membran potansiyeline sahiptir: -5 mv mv Dinlenim membran potansiyeli: Nöronda: -70 mv İskelet kasında: -90 mv Kalp kasında: -90 mv

4 Dinlenim sırasında, sinir hücrelerinin membranı üzerinde, iyon geçişini sağlayabilecek ve böylece dinlenim membran potansiyelini meydana getiren önemli iki mekanizma bulunur: 1. Sürekli açık olan K + -sızıntı kanalları: K + çok olduğu taraftan az olduğu tarafa geçer; hücre içinden hücre dışına net çıkış yapar! (+) yük kaybına neden olur. 2. Na + /K + ATPaz pompası: 3 Na + u hücre dışına atarken 2 K + u hücre içine taşır. (+) yük kaybına neden olur. SONUÇ: Hücre içinde (-) yük sayısı hücre dışına göre daha fazla hale gelir.

5 UYARILABİLEN HÜCRELER Özellikle sinir hücreleri ve kas hücrelerinin dinlenim membran potansiyelleri bir takım uyaranlar sonucunda değişerek aksiyon potansiyeline dönüşebilme özelliğindedir. Dinlenim membran potansiyelini değiştirebilme yeteneğine sahip hücrelere uyarılabilir hücreler denir. Nöron AKSİYON POTANSİYELİ nörotransmitter salgılanması (ekzositozu) ile bir nörondan diğerine sinyal iletimi gerçekleşir. Kas AKSİYON POTANSİYELİ kasılma gerçekleşir.

6 SİNİR HÜCRESİ Dendritler Soma: hücre gövdesi, nukleus burada bulunur. Akson Akson terminali: nörotransmitterlerin depo edilip sinaptik aralığa salgılandığı bölüm. Sinir iletiminin yönü: soma ve dendritlerden başlayıp akson terminaline doğru!

7 AKSİYON POTANSİYELİ Yeterli şiddetteki uyaran aksona uygulandığında -70 mv luk dinlenim membran potansiyelini +15 mv kadar pozitifleştirir ve (depolarizasyon) eşik değere (-55 mv) ulaşılır Aksiyon Potansiyeli tetiklenir.

8 1. Depolarizasyon evresi: Voltaj-kapılı Na + kanalları açılır. Hücre dışında Na + yoğunluğu daha fazla Na + hücre içine difüze olur membran potansiyeli pozitif (+35 mv) değerlere çıkar. +35 mv da voltaj-kapılı Na + kanalları hızla inaktifleşerek kapalı duruma geçer. Na + girişi durur. 2. Repolarizasyon evresi: Voltaj-kapılı Na + kanalları kapalıdır. Voltaj-kapılı K + kanalları açılır. Hücre içinde K + yoğunluğu daha fazla K + hücre dışına difüze olur membran potansiyeli (-) dinlenim değerlerine geriler.

9 Bir aksiyon potansiyeli sonrasında nöron çok az miktarda Na + kazanırken çok az miktarda K + kaybeder. Ancak aynı nöron arka arkaya uzun süre uyarılırsa bu miktarlar önem kazanır. Nöron hücre içi Na + ve K + konsantrasyonunu dolayısıyla aksiyon potansiyelinin devamlılığını nasıl korumaya çalışır? Na + /K + ATPaz pompası

HEP VEYA HİÇ KURALI Uyaran şiddeti minimumdan maksimuma doğru artırılırken eşik değerin aşıldığı ilk uyaran şiddetinde aksiyon potansiyeli oluşur.

10 HEP VEYA HİÇ KURALI Uyaran şiddeti minimumdan maksimuma doğru artırılırken eşik değerin aşıldığı ilk uyaran şiddetinde aksiyon potansiyeli oluşur. Uyaran şiddeti daha fazla artırılırsa her uyarana karşılık bir aksiyon potansiyeli hep oluşur. Ancak aksiyon potansiyelinin görüntüsü (amplitüdü) değişmez! Eşik değeri aşamayan zayıf uyaranlar HİÇ BİR ZAMAN aksiyon potansiyeli oluşturamaz!

NÖRAL İLETİŞİM Nöronlar başka nöronlarla sinaptik bağlantı kurabildikleri gibi kas hücreleri ve bez hücreleri ile de bağlantı kurabilirler.

11 NÖRAL İLETİŞİM Nöronlar başka nöronlarla sinaptik bağlantı kurabildikleri gibi kas hücreleri ve bez hücreleri ile de bağlantı kurabilirler. Sinir hücresi ile çizgili iskelet kası arasındaki bağlantı bölgesi sinir-kas kavşağı (nöromusküler kavşak) adını alır. Sinir hücreleri arasındaki bağlantı bölgesi sinaps adını alır. Bir sinir hücresinin aksonu sonlanmaya yakın pek çok dala ayrılır ve çok sayıda nöron ile sinaptik bağlantı kurar. Bir sinir hücresinin dentritleri ve soması üzerinde çok sayıda nörondan gelen akson terminalleri sonlanır.

12 Bir nöronun başka bir nöron, kas veya bezde etki oluşturmak için salgıladığı kimyasal maddelere NÖROTRANSMİTTER adı verilir. Örn: Asetilkolin, dopamin, epinefrin (adrenalin), norepinefrin (noradrenalin), serotonin, histamin, GABA, glisin ve glutamat

SİNAPS: İki sinir hücresi arasındaki bağlantıya SİNAPS adı verilir. Bileşenleri: 1. Presinaptik (sinapstan önce) nöronun akson terminali 2. Sinaptik aralık 3.

13 SİNAPS: İki sinir hücresi arasındaki bağlantıya SİNAPS adı verilir. Bileşenleri: 1. Presinaptik (sinapstan önce) nöronun akson terminali 2. Sinaptik aralık 3. Postsinaptik (sinapstan sonra) nöronun soma veya dendrit membranı Sinapsta iletinin yönü: Presinaptik akson terminalinden nörotransmitterler sinaptik aralığına salgılanır. Nörotransmitterler, sinaptik aralığı difüzyonla aşıp postsinaptik dendrit veya soma membranı üzerindeki reseptörlere bağlanarak etkili

14 Aksiyon potansiyeli aksonun başlangıç parçasında oluşur. Akson terminaline doğru hızla yayılarak ilerler. Aksiyon potansiyeli akson terminaline ulaştığında burada voltaj-kapılı Ca+2 kanallarının açılmasını sağlar. Ca+2 çok olduğu hücre dışından içine girer ve depo haldeki nörotransmitterlerin sinaptik aralığa ekzositozunu tetikler. Nörotransmitter sinaptik aralığa salınır sinaptik aralıkta difüze olur postsinaptik nöron membranındaki reseptörüne bağlanır reseptör postsinaptik nöron dendrit veya somasının membranı üzerindeki iyon kanallarının açılış veya kapanışına neden olur soma ve dendritte elektrik potansiyel değişiklikleri gelişir.

sinir hücreleri arası haber iletimi sağlanır.

15 Aynı nöronun soma/dendritleri üzerinde sonlanan çok sayıdaki sinaps sayesinde toplanan elektrik potansiyel değişiklikleri (+)leşme yönünde ve eşik değerde ise postsinaptik hücrenin aksonundan nörotransmitter salgılanır sinir hücreleri arası haber iletimi sağlanır. Soma/dendritler üzerinde toplanan elektrik potansiyel değişiklikleri (-) leşme yönünde ise postsinaptik hücrenin aksonundan nörotransmitter salgısı durur sinir hücreleri arası haber iletimi durur.

Benzer belgeler

Sinir Sistemi. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D.

Sinir Sistemi. Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. Sinir Sistemi Prof. Dr. Taner Dağcı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizyoloji Ab. D. İnsan Vücudu Üro-genital sistem Sindirim sistemi Solunum sistemi Kardiyovasküler sistemi Endokrin sistem Sinir sistemi