Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu Projesi De erlendirme Raporu ve htiyaç Analizi

ETCF AB tarafından finanse edilmektedir. ETCF Programı TOBB ve EUROCHAMBRES koordinasyonunda yürütülmektedir. Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu Projesi De erlendirme Raporu ve htiyaç Analizi Proje Ortaklar flbirli i Yap lan Kurulufl

ETCF AB tarafından finanse edilmektedir. ETCF Programı TOBB ve EUROCHAMBRES koordinasyonunda yürütülmektedir. Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu Projesi De erlendirme Raporu ve htiyaç Analizi Proje Ortaklar flbirli i Yap lan Kurulufl Kas m 2009

ISBN 978-9944-60-550-2 1. Bask, 250 Adet Kas m 2009 stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2009/15 Çevre fiubesi Meflrutiyet Caddesi No: 62 Tepebafl 34430 stanbul Tel: (212) 252 29 00 (pbx) Faks: (212) 251 46 37 www.iso.org.tr Yap m: Mürettebat Reklamc l k Badem11 Villa16 Bahçeflehir 34538, stanbul Tel: (212) 608 06 08 Faks: (212) 608 16 03 www.murettebat.com.tr Tüm haklar stanbul Sanayi Odas na aittir. Bu yay ndaki bilgiler ancak kaynak gösterilmek suretiyle kullan labilir. Bu yay n Avrupa Birli i nin mali katk s ile haz rlanm flt r. Bu yay n n içeri i hiçbir flekilde Avrupa Birli i nin resmi görüfllerini yans tmamaktad r. Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu Projesi, stanbul Sanayi Odas taraf ndan Mersin Ticaret ve Sanayi Odas ile Valencia Ticaret Odas iflbirli inde yürütülmektedir.

ÖNSÖZ Çevrenin korunmas AB politikalar aras nda en çok düzenlemeye tabi alanlardan biridir. Gerek boyutu gerekse derinli i aç s ndan, topluluk müktesebat n n içinde tar m bölümünden sonraki en büyük bölüm çevre bölümüdür. Çevre bölümünün bir özelli i de, ilgili düzenlemelerin sürekli artmas, yeni düzenleme alanlar n n ortaya ç kmas ve mevcut düzenlemelerin daha kat hale gelecek flekilde gözden geçirilmesidir. Türkiye'nin AB'ye uyum sürecinin yaln zca AB çevre müktesebat n n iç hukuka yans t lmas ndan ibaret olmad bilinmektedir. Uygulamaya ait altyap n n oluflturulmas ve özellikle yat r mlar n gerçeklefltirilmesi bu sürecin en can al c bölümüdür. Çevre ile ilgili yasal düzenlemelerin Türk çevre mevzuat na aktar lmas konusunda çal flmalar devam etmektedir. AB çevre müktesebat n n Türk mevzuat na uyarlanmas yla ortaya ç kacak sorumluluk ve yükümlülüklerden do rudan ya da dolayl olarak etkilenecek olan sanayimiz bu anlamda stratejik önem tafl maktad r. Sanayi firmalar m za destek olma konusunda Odalar m z, sektörel ve mesleki kurulufllar ile di er ilgili kurumlar önemli sorumluluklar üstlenmektedirler. Bu süreçte, Odalar m za, üyelerine bilgi ak fl n sa lamak kadar, ulusal mevzuat n uyumland r lmas s ras nda sektörlerin konumunu, müktesebata uyum kabiliyetlerini ve ihtiyaçlar n ortaya koymak aç s ndan da önemli görevler düflmektedir. Odam z n çevreye yönelik çal flmalar, üyelerimizin çevre bilincini gelifltirmek, çevre mevzuat n n AB ile uyumlu hale getirilmesine katk da bulunmak ve sanayimizi çevre dostu teknolojileri kullanmaya teflvik etmek temelinde yürütülmektedir. AB taraf ndan finanse edilen ve TOBB ve EUROCHAMBRES iflbirli inde yürütülmekte olan AB-Türkiye Oda Forumu kapsam nda Odam z n How Green is My Firm - Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu projesi Aral k 2008'de Merkezi Finans ve hale Birimi nden hibe almaya hak kazanm flt r. Odam z taraf ndan yürütülen projede ortaklar m z; Valencia Ticaret Odas ( spanya) ile Mersin Ticaret ve Sanayi Odas (MTSO) olup, Türkiye Kimya Sanayicileri Derne i iflbirli i yapt m z kurulufl olarak projeye katk vermifltir. How Green is My Firm - Firmam Çevre Mevzuat na Ne Kadar Uyumlu projesiyle kimya sektörünün AB ve Türk Çevre Mevzuat na uyumunun de erlendirilmesi amaçlanm flt r. AB ve Türk çevre mevzuatlar n n de erlendirilmesi, kontrol listesi haz rlanmas, kimya sektöründen SO ve MTSO üyesi firma tesislerinin ziyaret edilmesi ve kontrol listesi kullan larak de erlendirme raporuna kaynak teflkil edecek verilerin toplanmas ve üç bilgilendirme toplant s ile üyelerimize bilgi aktar lmas hedeflenmifltir. AB - Türk çevre mevzuat na iliflkin sektörel de erlendirme raporu haz rlanmas ve kimya sektöründen temsilciler ile birlikte Valencia'ya e itim ziyareti yap lmas da projenin faaliyet ad mlar ndand r. Proje kapsam nda ziyaret edilen ve kimya sektöründeki SO ve MTSO üyesi firmalardan AB ve Türk Çevre Mevzuat na iliflkin kontrol listelerinin doldurulmas yla al nan bilgiler fl nda, Türkiye Kimya Sanayicileri Derne i Genel Sekreteri Say n Mustafa Ba an taraf ndan haz rlanan De erlendirme Raporu ve htiyaç Analizi nin sanayimizin AB'ye uyum sürecine katk da bulunaca ve ilgili tüm kurumlar için yol gösterici olaca inanc yla kamuoyunun bilgisine sunuyoruz. C. Tan l Küçük stanbul Sanayi Odas Yönetim Kurulu Baflkan 3

4

Ç NDEK LER 1. DE ERLEND RME... 9 1.1 Ankete kat lan firmalar n profili... 9 1.1.1 Çal flan say s na göre kat l mc profili... 9 1.1.2 Kurulufl y l... 9 1.1.3 2008 Cirosuna göre kat l mc profili... 10 1.1.4 Faaliyet alan na göre kat l mc profili... 10 1.1.5 Ankete kat lan firmalar n ihracat profili... 12 1.1.6 Teknoloji menfleine göre kat l mc firmalar n da l m... 13 1.1.7 Ankete kat lan firmalar n çevre harcamalar... 14 1.1.8 Çevre kirlili i önleme sigortas... 14 1.1.9 Kat l mc lar n AB Çevre Fonlar hakk ndaki fark ndal... 15 1.1.10 AB Çevre mevzuat na uyum için beklentiler hakk nda kat l mc profili... 16 1.2 zinler... 16 1.2.1 flyeri açma ve çal flma ruhsat... 16 1.2.2 Çevresel Etki De erlendirmesi (ÇED) aç s ndan firmalar n durumu... 17 1.3 Tehlikeli at k yönetimi... 17 1.3.1 Tehlikeli at k üretimi... 18 1.3.2 Y lda üretilen tehlikeli at k miktarlar... 18 1.3.3 Tehlikeli at k beyan formu... 19 1.3.4 Üç y ll k at k yönetim plan... 19 1.3.5 Tehlikeli at klar n lisansl geri kazan m / bertaraf tesislerinde bertaraf... 19 1.3.6 Tehlikeli at klar n türlerine göre verildi i lisansl firma say s... 20 1.3.7 Lisans kopyas n n edinilmesi... 20 1.3.8 Tehlikeli at klar n tesiste depolanmas... 20 1.3.9 Tesiste depolama alan n n kriterlere uygunlu u... 21 1.3.10 Tehlikeli at k tafl nmas ve ulusal at k tafl ma formunun doldurulmas... 21 1.3.11 At k yönetiminde at k azalt lmas için giriflimler ve hedefler... 22 1.3.12 At k yönetimi ile ilgili belgelerin 5 y l saklanmas... 22 1.3.13 At k pil/akü yönetimi... 23 1.3.14 Tehlikeli At klar n Kontrolü Yönetmeli ine (TAKY) uyum için yap lan giriflimler... 23 1.3.15 At k analizi... 24 1.3.16 At klar n düzenli depo tesisinde depolanmas... 25 1.4 At k Ya lar... 26 1.4.1 At k ya üretimi... 26 5

6 1.4.2 At k ya analizi... 26 1.4.3 At k ya lar n kategorilerine göre ayr toplanmas... 26 1.4.4 At k ya lar n tafl nmas ve ifllenmesi... 27 1.4.5 At k ya beyan formu, ulusal at k tafl ma formu ve belgelerin saklanmas... 27 1.4.6 At k Ya lar n Kontrolü Yönetmeli ine uyum için iyilefltirme... 28 1.5 Ambalaj at klar... 28 1.5.1 Ambalaj at klar yönetimi... 29 1.5.2 Piyasaya süren... 29 1.5.3 Piyasaya süren müracaat formunun doldurulmas... 29 1.5.4 Ürünler için kullan lan ambalaj cinsi/miktar... 30 1.5.5 Ambalaj at klar n n kayna nda ayr toplanmas... 30 1.5.6 Geri kazan m hedeflerinin sa lanmas... 31 1.5.7 Üretim s ras nda tesiste oluflan ambalaj at... 31 1.5.8 Tesiste üretilen ambalaj at klar n n teslimi... 31 1.5.9 Tesisten kaynaklanan ambalaj at klar n n azalt m plan... 32 1.5.10 Ambalaj at klar n n azalt lmas nda iyilefltirme sa lanmas... 32 1.5.11 Ambalaj At klar n n Kontrolü Yönetmeli i'ne (AAKY'ye) uyum için yap lan iyilefltirmeler 33 1.5.12 AAKY'ye uyum için iyilefltirme planlamas... 34 1.6 Geri kazan lamayan evsel nitelikli at klar... 34 1.6.1 At klar n kayna nda ayr toplanmas... 34 1.6.2 Geri kazan lamayan evsel at klar n niteli i... 34 1.6.3 Geri kazan labilen evsel nitelikli at klar... 35 1.6.4 Evsel at klar n bertaraf... 35 1.7 Bitkisel ya at klar... 36 1.7.1 Bitkisel at k ya oluflumu... 36 1.7.2 Bitkisel at k ya bertaraf... 36 1.8 Hava kirlili i... 37 1.8.1 Emisyon bacas... 37 1.8.2 zne tabi tesisler... 38 1.8.3 Emisyon izni... 38 1.8.4 De ifliklikler...39 1.8.5 De iflikli in izne tabi olmas hakk nda yetkili merciye baflvuru... 39 1.8.6 l Çevre ve Orman Müdürlü ü'ne ( ÇOM) emisyon raporlar n n iletilmesi... 39 1.8.7 Tesiste düzenli emisyon ölçümü... 40 1.8.8 Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i'ne (ETKHKKY)'ne uyum için iyilefltirme yap lmas ve düflünülmesi... 40 1.8.9 Ozon tabakas n incelten maddelerin kullan lmas... 42

1.9 At ksu yönetimi... 42 1.9.1 Kullan lan suyun temini... 42 1.9.2 Y ll k su tüketim miktar... 43 1.9.3 At ksu kaynaklar... 43 1.9.4 Tabi olunan at ksu mevzuat... 43 1.10 Kanal Deflarj... 44 1.10.1 Kirletici kaynak oluflmas... 44 1.10.2 Ar tma tesisi... 44 1.10.3 Kanalizasyona ba lant... 45 1.10.4 Deflarj kalite kontrol ruhsat... 45 1.10.5 Deflarj limitlerinin sa lanmas... 45 1.10.6 Ar tma tesisi ç k fl nda kontrol bacas... 46 1.10.7 At ksu deflarj debisi & debi ölçüm cihaz... 46 1.10.8 Deflarj limitlerinin periyodik kontrolü, belgelendirilmesi ve saklanmas... 47 1.10.9 Beklenmeyen etki kayna n n (acil durum) belirlenmesi... 47 1.10.10 Su kirlili i kontrolü konusundaki mevzuata uyum için yap lan iyilefltirme... 47 1.10.11 Mevzuata uyum için iyilefltirme plan... 48 1.11 Toprak kirlili i... 49 1.12 Çevre Denetimi Yönetmeli i... 49 1.12.1 Yönetmeli e göre denetime tabi tesisler... 49 1.12.2 Birleflik denetim ve iç tetkik... 49 1.13 Tehlikeli kimyasallar n yönetimi... 50 1.13.1 Tehlikeli kimyasallar n yönetimine ilflikin mevzuat... 50 1.13.2 Yönetmeliklerin uygulanmas... 51 1.13.3 REACH... 51 1.13.4 REACH uygulamas... 52 1.14 Enerji kullan m... 52 1.14.1 Kullan lan enerji türleri... 52 1.14.2 Enerji tüketim miktar... 53 1.14.3 Enerji yönetimi... 53 1.14.4 Desteklenen proje... 53 1.15 Gürültü... 54 1.15.1 zne tabi tesisler... 54 1.15.2 S n r de erlerin afl lmas... 54 1.15.3 Akustik raporunun yapt r lmas... 54 1.15.4 Gürültü kontrolü izin belgesi... 55 7

1.16 Di er... 56 1.16.1 Tesiste uygulanan gönüllü sistemler... 56 1.16.2 Çal flanlar n e itimi... 56 1.16.3 Çevre konusunda iflbirli i... 57 1.16.4 Tesiste ilaçlama... 57 1.17 Çevresel Zararlar n Önlenmesi ve Düzeltilmesi Hakk ndaki Çevresel Sorumluluk Direktifi (2004/35/EC)... 58 1.18 Baz Boyalarda, Verniklerde ve Araç Cilalama Ürünleri çerisindeki Organik Çözücülerin Sebep Oldu u Uçucu Organik Bileflenlerin Emisyonlar n n S n rland r lmas (VOC - Uçucu Organik Bileflik) 2004/42/EC... 58 1.19 Entegre Kirlili i Önleme ve Kontrol Direktifi (96/61/EC) IPPC Direktifi... 59 1.20 Topluluk Ekoetiket Ödülüne liflkin Tüzük (17 Temmuz 2000 tarih ve 1980/2000 say l Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzü ü)... 59 1.21 Tehlikeli Maddeler çeren Büyük Kazalar n Sebebiyet Verdi i Zararlar n Kontrolüne liflkin Direktif (96/82/EC) SEVESO Direktifi... 60 1.21.1 Direktifin bilinmesi... 60 1.21.2 Kimyasal madde depolanmas... 60 1.21.3 ÇOB Taslak Yönetmeli i... 60 1.21.4 SEVESO Kapsam... 60 1.21.5 Eklenebilirlik... 60 1.21.6 Kapsamda olan firmalar n Kolon 2 / Kolon 3'de yer almas... 60 1.21.7 Büyük kaza önleme politikas... 60 1.21.8 Kolon 3... 61 1.22 lave görüfller... 61 2. HT YAÇ ANAL Z... 62 2.1 E itim, Bilgilendirme ve Dokümantasyon... 63 2.2 Alt yap... 64 2.3 Teflvik ve Finansal Destek... 65 2.4 Denetim Mekanizmas... 66 2.5 Bürokrasi... 66 2.6 Türkiye'deki ve Benzer AB Çevre Kurallar na Uyum... 67 2.6.1 Firmalar n kendileri ile ilgili kurallardan haberdar olabilmeleri... 67 2.6.2 Kurallar n anlafl labilmesi için e itimler ve rehberler... 67 2.6.3 Çevre yat r mlar için finansal destek ve teflvikler... 67 2.6.4 Bürokrasi... 67 2.7 Çal flma Program... 67 Ek - 1... 69 8

1. DE ERLEND RME 1. DE ERLEND RME 1.1 Ankete kat lan firmalar n profili stanbul Sanayi Odas (42 firma) ve Mersin Ticaret ve Sanayi Odas 'na (15 firma) kay tl 57 firma ankete kat lm flt r. Firmalar n ankete vermifl olduklar cevaplara göre yap lar afla da sunulmaktad r. 1.1.1 Çal flan say s na göre kat l mc profili De erlendirme: Kat l mc lar a rl kl olarak 10-49 ve 50-250 kiflilik bantlarda yer al p iflletme büyüklüklerine göre 3 mikro, 28 orta, 19 küçük ve 7 büyük firma fleklinde da l m göstermektedir. Çal flan say s 1-9 10-49 50-250 >250 Toplam cevap Firma say s 3 28 19 7 57 Grafik 1 (Firma büyüklü ü) Mikro 1 9 Küçük 10-49 Orta 50 250 Büyük >250 12% 5% 33% 50% 1.1.2 Kurulufl y l Firmalar n kurulufl y llar afla daki aral klarda yer almaktad r: Y llar 1923-1970 1970-1990 1990-2000 2000-2006 Toplam cevap Firma say s 12 15 10 18 55 De erlendirme: En yo un kurulufl dönemi olarak 2000-2006 dönemi ön plana ç kmaktad r. Firma % 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Grafik 2 (Kurulufl y l na göre) 1923-1970 1970-1990 1990-2000 2000-2006 Y l aral klar 9

1.1.3 2008 Cirosuna göre kat l mc profili De erlendirme: Ankete kat lan firmalar n hepsi 2008 cirolar hakk nda bilgi vermeyip baz lar gizli tutmay tercih etmifllerdir. Bu bak mdan ciro konusundaki kat l mc profili verilen cevaplar (49 firma) çerçevesinde haz rlanm flt r. 2008 y l cirosu 3 M TL'den az 3-5 M TL 5-10 M TL 10-20 M TL 20-100 M TL 100-200 M TL 200 M TL'den fazla Toplam cevap Firma say s 6 7 10 4 14 4 4 49 200 M TL den fazla 8% 100-200 M TL 8% 20-100 M TL 29% Grafik 3 (2008 y l cirolar na göre) 10-20 M TL 8% 3 M TL den az 12% 3 5 M TL 14% 5 10 M TL 21% 1.1.4 Faaliyet alan na göre kat l mc profili Ankete proje çerçevesinde ele al nan kimya sanayiine ait afla da sunulan faaliyet gruplar kat lm flt r. Faaliyet alan 24.Temel Kimya 25.Muhtelif Kimya 26.Boya ve Vernik 27.Sabun ve Kozmetik 28. laç ve T bbi Malzeme Toplam cevap Firma say s 15 15 10 12 5 57 Grafik 4 (faaliyet alan na göre) 28. laç ve T bbi Malzeme 9% 27.Sabun ve Kozmetik 21% 26.Boya ve Vernik 18% 24.Temel Kimya 26% 25.Muhtelif Kimya 26% 10

Bu firmalar n ürettikleri ürünler afla da sunulmaktad r: 1. A art lm fl Hidrofil Pamuk 2. A r soda, hafif soda,rafine sodyum bikarbonat 3. Akrilik polimer dispersiyonlar, tekstil yard mc maddeleri 4. Alkid reçine 5. Ayakkab ve deri bak m ürünleri 6. Befleri ilaç üretimi 7. Deterjan grubu ürünleri, genel temizlik maddeleri, el sabunu,yumuflat c ve muhtelif temizlik ürünleri 8. Çimento esasl seramik yap flt r c ve derz dolgu 9. Doymam fl polyster reçineleri ve yard mc mamülleri 10.Emülsiyon boyalar, sentetik boya, vernik 11.Esans üretimi 12.Etil alkol üretimi 13.Ev temizlik maddeleri, cilalar, yüzey temizleyiciler 14.Formaldehit, melamin, fenol ve üre reçineleri 15.Hayvan sa l ile ilgili ilaçlar, yem katk preparatlar 16.IV Kanül, kan transfüzyon seti, kateter, ameliyat masas, aspiratör 17. laç, kan torbas ve serum üretimi 18.Kal p ay r c, boya, yard mc kimyasallar 19.Kauçuk esasl yap flt r c 20.Krom bileflikleri, sodyumbikromat, kromikasit, BCS, sodyumsülfat 21.Matbaa mürekkepleri 22.Mineral esasl ya lama ya lar ve gresleri, otomotiv ve sanayi madeni ya lar ve gresler 23.Parfüm, deodorant 24.Plastifiyan ürünler, kimyasallar 25.Rafine bitkisel nebati ya ürünleri 26.Renkli kozmetik ürünleri 27.Sabun ve kozmetik ürünleri, sabun, gliserin, aerosol, alkollü ürünler 28.Sanayi boyalar, epoksi ve poliüretan boyalar, zemin kaplamalar 29.Sanayi tipi yap flt r c 30.Sanayi, inflaat ve oto tamir boyalar 31.Sigara filtresi üretimi 32.Solvent bazl yap flt r c 33.Son kat boya, astar, vernik, tiner (otomotiv sektörü için) 34.Su bazl inflaat boyas 11

35.fiampuan, saç kremi, saç losyonu,cilt bak m ürünleri 36.Tekstil boyas, tekstil kimyasal yard mc lar 37.Tekstil ve deri kimyasallar 38.Tekstil, kâ t, deri boyar madde kimyasallar 39.Vitamin K3 ve türevleri, sodyummetabisülfit 40.Ya lama ürünleri 41.Yap kimyasallar 42.Yap kimyasallar, su bazl boya ve s va 43.Zemin kaplama boyas 44.Zirai mücadele ilaçlar imalat ve sat fl 1.1.5 Ankete kat lan firmalar n ihracat profili Ankete kat lan firmalardan ihracat yapanlar n n çal flan say s na göre da l m afla da sunulmaktad r: Firma büyüklü ü mikro küçük orta büyük Toplam cevap Firma say s 1 25 15 6 47 Grafik 5 (ihracat yapan firmalar n büyüklü ü) mikro küçük orta büyük 13% 2% 32% 53% Kat l mc firmalar n 2008 cirolar na göre yapm fl olduklar ihracat oranlar afla da sunulmaktad r : 2008 cirolar na göre hracat % %10'dan az %10-30 %31 - %50 %50'den fazla Toplam cevap Firma say s 21 12 7 7 47 12

Grafik 6 (2008 cirolar na göre ihracat) %10 dan az %10-30 %31- %50 %50 den fazla 15% 15% 45% 25% De erlendirme : hracat 13 firma taraf ndan AB'ye, 23 firma taraf ndan ise AB d fl ndaki ülkelere yap lmaktad r. AB d fl ndaki ülkeler afla daki gibi çeflitlilik göstermektedir: o o o o o o o o o o o o o o o o Rusya, sviçre Suudi Arabistan, Lübnan, Irak, Suriye, srail ABD, Kanada, Brezilya, Tayland, M s r, Suudi Arabistan K br s, K rg zistan Ortado u Ülkeleri, Birleflik Arap Emirlikleri, Kuzey Afrika Ülkeleri ran, Rusya, Ermenistan, Azerbaycan, Suriye Güney Afrika, Malezya Hindistan, Dubai, Kenya, Rusya Ukrayna, ran, Rusya M s r, Suriye Türkmenistan, Azerbaycan Kosova, Suriye, Türkmenistan, Gürcistan, Libya Türkmenistan, Irak, Etiyopya, Hindistan M s r, Tunus, Azerbaycan M s r, Birleflik Arap Emirlikleri, Rusya Rusya, Ukrayna 1.1.6 Teknoloji menfleine göre kat l mc firmalar n da l m De erlendirme : Kat l mc firmalar n teknolojileri a rl kl olarak Türkiye kökenlidir. Bu arada hem Türkiye hem de di er ülkelerden al nan teknolojiler de vard r. Teknoloji yenilenmesi a rl kl olarak 2000-2008 y llar aras nda yap lm flt r. Teknoloji kökeni Türkiye Çin Avrupa ABD Di er Firma say s 32 4 28 2 1 13

Grafik 7 (Teknoloji kökenlerine göre) Türkiye Çin Avrupa ABD Di er 3% 1% 48% 42% 1.1.7 Ankete kat lan firmalar n çevre harcamalar 6% Ankete kat lan firmalar n yapm fl olduklar çevre harcamalar bütçelerindeki yerine göre afla daki flekilde da l m göstermektedir: Çevre harcamalar n n bütçedeki yeri % 0-1 % 1-3 % 3-6 % 6 > Bilgim Yok Toplam cevap Firma say s 16 30 2 1 8 57 Grafik 8 (Çevre harcamalar n n bütçedeki yeri) % 0-1 % 1-3 % 3-6 % 6 > Bilgim Yok 2% 3% 14% 28% 53% 53% 1.1.8 Çevre kirlili i önleme sigortas De erlendirme : Kat l mc firmalardan sadece 4'ü sigorta sistemi içindedir. Çevre kirlili i önleme sigortas var m? Firma say s Bilgim Yok Toplam cevap 4 43 9 56 14

Grafik 9 (çevre sigortas ) Bilgim Yok 16% 7% 77% 1.1.9 Kat l mc lar n AB Çevre Fonlar hakk ndaki fark ndal Ankete kat lan firmalar n çevre konusunda sa lanan destekler hakk ndaki fark ndal afla da sunulmaktad r : Fark ndal k AB hibeleri/ Firma say s ç krediler/firma say s ç hibeler/ Firma Say s D fl krediler/firma say s 0=hiç 34 35 35 37 1= az 13 10 12 12 2= orta 5 6 6 5 3=fazla 5 6 4 3 Grafik 10 (AB Fonlar ndan haberdar olmak) kat l mc % 70 60 50 40 30 20 10 0 AB hibeleri ç krediler ç hibeler D fl krediler Destekler 0=hiç 1= az 2= orta 3=fazla 15

1.1.10 AB Çevre mevzuat na uyum için beklentiler hakk nda kat l mc profili Beklentiler Firma say s Uluslararas uygun kredi imkânlar n n koordinasyonunun sa lanmas (IFC, Dünya Bankas ) 39 Vergi indirimleri sa lanmas 41 Ar tma tesislerinde kullan lan enerji tarifelerinde indirimler 28 Özel - Kamu Ortakl klar n n kurulabilmesi 20 Uyum sürecinin yönetimi için uzman dan flmanl k 36 Di er: Firmalar n çevre mevzuat na uyumu için altyap n n güçlendirilmesi ve denetimlerin s klaflt r lmas 6 De erlendirme : AB Çevre mevzuat na uyum için beklentiler finans destekleri fleklinde a rl k kazanm flt r. Ayr ca uyum aç s ndan uzman deste i de istenmektedir. Grafik 11 (AB çevre mevzuatına uyum için beklentiler) Di er 3,5% Uyum sürecinin yönetimi için uzman... 21,2% Özel - Kamu Ortaklıklarının... 11,8% Arıtma tesislerinde kullanılan enerji... 16,5% Vergi indirimleri sa lanmas... Uluslararası uygun kredi imkanlarının... 24,1% 22,9% 1.2 zinler De erlendirme : Firmalar n ÇED uygulamas konusunda bilinçli oldu u gözlemlenmifltir. 7 Firma kapasite art r m sonras nda baflvuru yapm fl ve ÇED gerekli de ildir karar alm flt r. 1.2.1 flyeri açma ve çal flma ruhsat flyeri açma izni ve çal flma ruhsat n z var m? Firma say s Bilgim Yok Toplam cevap 51 4 1 56 Çal flma ruhsatlar 1. ve 2. S n f GSM de yer almaktad r. 16

Grafik 12 (GSM açısından) 1. Sınıf GSM 2. Sınıf GSM 28% 72% 1.2.2 Çevresel Etki De erlendirmesi (ÇED) aç s ndan firmalar n durumu ÇED Durumu ÇED Olumlu Karar ÇED Gerekli De ildir Karar ÇED Kapsam D fl nda Toplam cevap Firma say s 7 38 8 53 Grafik 13 (ÇED açısından) ÇED Olumlu Kararı ÇED Gerekli De ildir Karar ÇED Kapsam D fl nda 15% 13% 72% 1.3 Tehlikeli at k yönetimi De erlendirme: Firmalar n ankete vermifl oldu u cevaplara göre büyük bir bölümü tehlikeli at k üretmektedir. Ancak at klar n n tehlikeli olup olmad n bilmeyen firmalar da vard r. Firmalar n ço unlu unun gerekli beyan vermifl olmalar na ra men bir k sm n n bilgisinin olmamas bu alanda eksiklik oldu unu göstermektedir. Üç y ll k at k yönetim plan alan nda da bilgi sahibi olmayan firmalar bulunmaktad r. 32 Firma çal flt klar lisansl tesislerin lisans kopyalar n bulundurduklar n, 9 firma ise bulundurmad klar n beyan etmifllerdir. Firmalar n ço unlu u tehlikeli at klar 6 aydan fazla kendi tesislerinde depolamamaktad rlar. At k yönetiminde at k azalt lmas için firmalar n yar dan fazlas bir hedef veya faaliyet öngörmemektedir. 29 Firma At k yönetimi ile ilgili belgeleri 5 y l muhafaza etmekte, 12 firma ise bu süreye riayet etmemektedir. 17

At k pil/akü yönetiminde firmalar n bilinçli oldu u görülmüfltür. Firmalar n lisansl araçlarla at k tafl tmas ve ulusal at k tafl ma formunun doldurulmas konusunda da eksiklikleri vard r. Tehlikeli At klar n Kontrolü Yönetmeli ine uyum için yap lan giriflimler konusunda en çok yap lan giriflim depolama alan yap lmas ve revize edilmesidir. 27 Firma at klar n n analizini yapt rmam flt r. Verilen hay r ve bilgim yok cevaplar tehlikeli at k yönetimi konusunda firmalar n bilinçlendirilmesi ihtiyac n göstermektedir. 1.3.1 Tehlikeli at k üretimi Tehlikeli at k üretiyor musunuz? Bilgim Yok Toplam cevap Firma say s 41 6 10 57 Grafik 14 (Tehlikeli Atık Üretimi) Hayır Bilgim yok 18% 10% 72% 1.3.2 Y lda üretilen tehlikeli at k miktarlar Tehlikeli At k Miktar 1-5 ton 5 10 ton 10 tondan fazla Toplam Cevap Firma say s 15 10 14 39 Grafik 15 (tehlikeli atık miktarı) 1 5 ton 5 10 ton 10 tondan fazla 36% 38% 26% 18

1.3.3 Tehlikeli at k beyan formu T.A.Beyan Formu 2008 için Tehlikeli At k Beyan Sistemi Üzerinden 2007 ve öncesi için gönderdim ancak 2008 için göndermedim Bilgim yok Toplam cevap Firma say s 33 0 18 51 Grafik 16 (T.A.Beyan formu) Bilgim yok 35,3% 2007 ve öncesi için gönderdim ancak 2008 için göndermedim 2008 için Tehlikeli Atık Beyan Sistemi Üzerinden 0,00% 64,7% 1.3.4 Üç y ll k at k yönetim plan Plan verdim Bilgim Yok Toplam cevap Firma say s 28 9 17 54 Grafik 17 (T.A.Planı) Hayır Bilgim Yok 31% 52% 17% 1.3.5 Tehlikeli at klar n lisansl geri kazan m / bertaraf tesislerinde bertaraf Lisansl geri kazan m/bertaraf Bilgim Yok Toplam cevap Firma say s 38 6 11 55 19

Grafik 18 (lisanslı geri kazanım/bertaraf) Bilgim Yok 20% 11% 69% 1.3.6 Tehlikeli at klar n türlerine göre verildi i lisansl firma say s Tehlikeli At k türlerine göre çal fl lan lisansl firmalar Çal fl lan lisansl firma say s Kat l mc firma say s 1 Firma 9 2 Firma 10 3 Firma 4 4 Firma 4 5 Firma 2 6 Firma 1 1.3.7 Lisans kopyas n n edinilmesi 32 Firma çal flt klar lisansl tesislerin lisans kopyalar n bulundurduklar n, 9 firma ise bulundurmad klar n beyan etmifllerdir. 1.3.8 Tehlikeli at klar n tesiste depolanmas Depolama süresi ve izni 6 aydan fazla depolanm yor 6 aydan fazla depolan yor ancak izin yok 6 aydan fazla depolan yor ve iznimiz var Toplam cevap Firma say s 31 2 6 39 Grafik 19 (T.A.Depolama) 6 aydan fazla depolanmıyor 6 aydan fazla depolanıyor ancak izin yok 6 aydan fazla depolanıyor ve iznimiz var 15% 5% 80% 20

1.3.9 Tesiste depolama alan n n kriterlere uygunlu u Depolama flekli Firma say s I Beton saha üzerine yerlefltirilmifl s zd rmaz konteyn rlarda 34 II Konteyn rlar üzerinde tehlikeli at k ibaresi var 27 III Depolanan madde miktar ve depolama tarihi konteyn r üzerinde yaz l 12 IV Depo alan kapal / ya mur geçirmez 34 V Depo alan nda drenaj mevcut 23 VI Yang n söndürme sistemi mevcut 40 VII Rögar n d fl ba lant s yok ve / veya ar tma tesisine ba l, kanalizasyon ba lant s yok 13 VIII Risk teflkil eden at klar bir arada depolanm yor 27 IX At klar etiketleniyor ve üzerlerine hangi prosesten kaynakland yaz l yor 23 Grafik 20 (Depolama fiekli) 59,6% 59,6% 70,2% 42,1% 40,4% 47,4% 40,4% 21,1% 22,8% I II III IV V VI VII VIII IX 1.3.10 Tehlikeli at k tafl nmas ve ulusal at k tafl ma formunun doldurulmas Uygulama Bilgim Yok Toplam cevap Lisansl araç 34 5 14 53 Formun doldurulmas 34 5 14 53 Grafik 21 (At k tafl nmas ) Lisanslı araç Formun doldurulması 64,2% 64,2% 9,4% 9,4% Hayır Bilgim Yok 26,4% 26,4% 21

1.3.11 At k yönetiminde at k azalt lmas için giriflimler ve hedefler At k yönetim plan kapsam nda önümüzdeki y llarda at k azalt m için kat l mc firmalar taraf ndan öngörülen faaliyetler afla da sunulmaktad r: At k azaltma plan Bilgim Yok Toplam cevap Firma say s 26 17 14 57 At k Azalt lmas için öngörülen faaliyetler: Yurtd fl ndan ithal edilen ürünlerin siparifllerinin daha iyi programlanmas, Prosesten kaynaklanan tehlikeli at klar n üretimde tekrar kullan lmas, Toz pigment at klar n n azalt lmas, malat flarj boylar n n artt r larak at k miktar n n azalt lmas, Bor ya yerine baflka bir kimyasal kullan lmas, Hammadde al m nda daha büyük ambalaj kullan lmas, Üretim prosesinde revizyon, Gelen hammadde ambalajlar n n son ürün için tekrar kullan lmas, At klar n tekrar ürüne çevrimi için geri kazan m sistemi kurulmas, Big bag ve varil azalt m için tank kullan lmas, Kimyasal proseslerde daha az kimyasal kullanarak prosesin gerçeklefltirilmesi (Örne in, 2009 y l içerisinde proses de iflikli i yap larak at k miktar yüzde 80 azalt ld ) Ambalaj ebatlar n n küçültülmesi, Ya asit üretim tesisi kurulmas, At k su oluflumunun azalt lmas, kirlenmifl ambalaj miktar n n azalt lmas, At klar n kayna nda ayr lmas ile tehlikeli at k miktar n n azalt lmas. Grafik 22 (Atık azaltma hedefleri) Hayır Bilgim Yok 24% 46% 30% 1.3.12 At k yönetimi ile ilgili belgelerin 5 y l saklanmas 29 Firma At k yönetimi ile ilgili belgeleri 5 y l muhafaza etmekte, 12 firma ise bu süreye riayet etmemektedir. 22

1.3.13 At k pil/akü yönetimi Bilgim Yok Toplam cevap At k pil/akünün ayr toplanmas 41 14 55 Biriktirilenlerin yetkilendirilmifl 39 2 13 54 kurulufla verilmesi Eski araç akülerinin yetkili firma/ 46 9 55 depoya verilmesi Grafik 23 (atık pil/akü yönetimi) Hayır Eski araç akülerinin yetkili firma/depoya verilmesi 16,4% 83,6% Biriktirilenlerin yetkilendirilmifl kurulufla verilmesi Atık pil/akü ayrı toplanması 4,9% 25,5% 95,1% 74,5% 1.3.14 Tehlikeli At klar n Kontrolü Yönetmeli ine (TAKY) uyum için yap lan giriflimler Tehlikeli At klar n Kontrolü Yönetmeli ine uyum için öngörülen faaliyetler afla da sunulmaktad r. Toplam cevap TAKY Uyum için iyilefltirme yap ld m? 28 21 39 TAKY Uyum için iyilefltirme düflünülüyor mu? 16 29 45 Grafik 24 (TAKY Uyum faaliyetleri) TAKY Uyum için iyilefltirme düflünülüyor mu? TAKY Uyum için iyilefltirme yap ld m? Hayır 42,9% 64,4% 35,6% 57,1% 23

Firmalar n TAKY ne uymak için yapm fl olduklar gelifltirmeler afla da sunulmaktad r. Bunlar n içinde en çok yap lan giriflim depolama alan yap lmas ve revize edilmesidir. Bu faaliyetler için firmalar toplam 75.000 TL harcam fllard r. Ayr ca bir firma, eski teknolojiden kalan kat at klar n tehlikesiz hale getirilmesi için 62 milyon $ l k bir projeyi yürürlü e sokmufltur. Depolama alan yap ld & revize edildi. Hammadde dökme olarak al n yor. Hammadde al m daha büyük ambalajda yap l yor. Prosesten kaynaklanan tehlikeli at klar üretimde tekrar kullan l yor, hammadde 1 tonluk ambalajlarda al n yor. Yönetmelik ile ilgili çal flmalara baflland. Numune kaplar n n hacmi azalt ld, kalite kontrol frekans düflürüldü, solvent geri kazan m yap l yor. Gelen hammadde ambalajlar n n son ürün için tekrar kullan lmas sa lan yor. yilefltirmeler yap ld, at k su ph' n düflürmek için haz rlanan proje uygulanmaktad r. Tehlikeli at k miktar üretim kayna nda, proses de iflikli i gerçeklefltirilerek yüzde 80 azalt ld. At k ayr flt rma ve bertaraf anlam nda iyilefltirmeler yap ld. Kontamine at k miktar n azaltma çal flmas yap lmaktad r. Geçici depolama yap m için çal flma bafllat lm flt r. Ya asit üretimi yap lacak. Eski teknolojiden kalan kat at n tehlikesiz at k haline getirilmesi projesinin maliyeti 62 milyon $ d r. TAKY ne uymak için yap lmas düflünülen iyilefltirmeler afla da sunulmaktad r. Bu iyilefltirmeler için öngörülen toplam maliyet 595.000 TL dir. Prosesten kaynaklanan tehlikeli at klar n üretimde daha çok kullan lmas, Toz pigment at klar n azalt lmas, malat flarj boylar n n artt r larak at k miktar n n azalt lmas, Bor ya yerine baflka bir kimyasal kullan lmas, Üretim prosesinde revizyon yap lmas, Hammadde al m n n daha büyük ambalajlarda yap lmas, Daha büyük ambalajlar için forklift ve vinç al nmas, Gelen hammadde ambalajlar n n son ürün için tekrar kullan lmas, At klar n tekrar ürüne çevrimi için geri kazan m sistemi kurulmas, Depo alan n n iyilefltirilmesi. 1.3.15 At k analizi Üretimden kaynaklanan at klar n analizi konusunda firmalar n durumu afla daki gibidir. 24

Analiz sonuçlar Firma say s Tehlikeli at k 17 Tehlikesiz at k 7 nert at k 9 Analizi yap lmad 27 Grafik 25 (Atık analizi sonuçları) Analizi yapılmadı 45,0% nert at k 15,0% Tehlikesiz atık 11,7% Tehlikeli atık 28,3% 1.3.16 At klar n düzenli depo tesisinde depolanmas Depolama ve at k cinsi Firma say s Tehlikeli At k: Tehlikeli At k Düzenli Depo Tesisi (I) 11 Tehlikesiz At k: Evsel At k Düzenli Depo Tesisi (II) 42 nert At k: Evsel At k Düzenli Depo Tesislerinde (III) 2 nert At k: Bakanl n uygun görüflü ile Bakanl n belgeledi i alanlarda (IV) 8 1 Grafik 26 (atık depolama) Hayır 1,6% (IV) 12,5% (III) 3,1% (II) 65,6% (I) 17,2% 25

1.4 At k Ya lar At k Ya lar n Kontrolü Yönetmeli i nin (AYKY) uygulanmas kat l mc lar çerçevesinde düflük bir düzeydedir. 1.4.1 At k ya üretimi Kat l mc firmalar n faaliyetleri sonucu üretilen at k ya hakk ndaki durum afla daki gibidir: At k ya üretimi At k ya ç km yor 1 ton / y l az 1-5 ton/y l 5 10 ton / y l Toplam cevap Firma say s 15 36 2 3 56 Grafik 27 (at k ya üretimi) 5 10 ton / yıl 1-5 ton/yıl 5,4% 3,6% 1 ton / yıl az 64,3% At k ya ç km yor 26,8% 1.4.2 At k ya analizi Analiz yap ld m? I.Kategori II. Kategori III. Kategori Bilgim yok Toplam cevap Firma say s 12 2 1 20 14 49 Grafik 28 (at k ya analizi) Bilgim yok 28,6% Hayır 40,8% III 2,0% II 4,1% I 24,5% 1.4.3 At k ya lar n kategorilerine göre ayr toplanmas Farkl kategori at k ya lar n birbirleriyle, PCB ve tehlikeli at klarla kar flt r lmadan depolanmas Bilgim yok Toplam cevap Firma say s 23 13 12 48 26

Grafik 29 (at k ya lar n ayr depolanmas ) Hayır Bilgim yok 25% 48% 27% 1.4.4 At k ya lar n tafl nmas ve ifllenmesi Uygulama Bilgim yok Toplam cevap At k ya lar lisansl araçlarla tafl n yor 16 19 13 48 At k ya lar lisansl iflletmelere gönderiliyor 15 20 13 48 Grafik 30 (at k ya lar n tafl nmas ve ifllenmesi) At k ya lar lisansl araçlarla tafl n yor At k ya lar lisansl iflletmelere gönderiliyor 33,3% 31,3% 39,6% 41,7% 27,1% 27,1% Hayır Bilgim yok 1.4.5 At k ya beyan formu, ulusal at k tafl ma formu ve belgelerin saklanmas At k ya beyan formunun fiubat ay sonuna kadar l Çevre ve Orman Müdürlü ü'ne beyan edilmesi ve ulusal at k tafl ma formlar n n doldurulmas, gerekli belgelerin 5 y l süre ile saklanmas hususunda kat l mc firmalar n durumu afla daki gibidir. Yap lan ifllem Bilgim yok Toplam cevap At k Ya Beyan Formunun verilmesi 18 17 13 48 Ulusal At k Tafl ma Formunun verilmesi 16 19 13 48 Belgelerin 5 y l saklanmas 16 17 13 48 27

Grafik 31 (beyan formu, tafl ma formu ve belgelerin saklanmas ) Belgelerin 5 y l saklanmas Ulusal At k Tafl ma Formunun verilmesi At k Ya Beyan Formunun verilmesi Bilgim yok 25,0% 25,0% 25,0% 35,4% 39,6% 35,4% 33,3% 33,3% 37,5% 1.4.6 At k Ya lar n Kontrolü Yönetmeli ine uyum için iyilefltirme Toplam cevap AYKY'ne uymak için iyilefltirme 5 41 46 Grafik 32 (AYKY'a uyum için iyilefltirme) / aç klama 11% 89% Kat l mc lar n yönetmeli e uyum için yapm fl olduklar giriflimlere ait aç klamalar afla daki gibidir : Ya kullanan ekipmanlara (kompresör, jeneratör, pompa, mikser vs.) bak m yapan servis/servisler at k ya al yor Not: Kat l mc lar n 15'i uygulama için bu cevab vermifltir. At k ya lar üretimde tekrar kullan l yor At k ya depolama alan, s zd rmaz betonarme üstü kapal yap, maliyeti 1500 Euro AYKY'ne uyabilmek için iyilefltirme düflünülüyor mu? sorusuna 33 kat l mc hay r cevab n vermifltir. 1.5 Ambalaj at klar Ambalaj at klar n n yönetildi i firmalar ço unluktad r. Ambalaj at klar n n azalt lmas nda iyilefltirme sa lanmas için 20 (38 firma içinde) firman n teknik deste e ihtiyac vard r. 28

1.5.1 Ambalaj at klar yönetimi En az at üretmek üzere geri dönüflümü, geri kazan m kolay - ekonomik ambalaj kullan m na yönelik çal flmalar Toplam cevap Firma say s 42 10 52 Grafik 33 (Geri dönüflümü ve geri kazan m en kolay ve en ekonomik olacak ambalajlar kullanmaya yönelik çal flmalar n z var m?) 19% 81% 1.5.2 Piyasaya süren Piyasaya süren konumunda m s n z? Toplam cevap Firma say s 48 9 57 Grafik 34 (Piyasaya süren misiniz?) 16% 84% 1.5.3 Piyasaya süren müracaat formunun doldurulmas Piyasaya süren müracaat formunu dolduruyor musunuz? Toplam cevap Firma say s 31 21 52 29

Grafik 35 (Beyan formu doldurulmas ) 40% 60% 1.5.4 Ürünler için kullan lan ambalaj cinsi/miktar Ambalaj cinsi Cam Plastik Metal Kâ t-karton Y ll k miktar (ton) 167,5 3788,08 2062,8 6150,94 Grafik 36 (Ambalaj cinsi) Cam Plastik Metal Ka t-karton 1% 31% 51% 17% 1.5.5 Ambalaj at klar n n kayna nda ayr toplanmas Geri kazan m hedefleri için uygulanan yöntemler Yetkilendirilmifl kurulufl üyeli i Lisansl Firma ile Sözleflme Yükümlülük yerine getirilmiyor Toplam cevap Firma say s 18 11 19 48 Grafik 37 (geri kazan m hedefleri için) Yetkilendirilmifl kurulufl üyeli i Lisansl Firma ile Sözleflme Yükümlülük yerine getirilmiyor 40% 37% 23% 30

1.5.6 Geri kazan m hedeflerinin sa lanmas Geri kazan m hedefinin sa lanmas Toplam cevap Firma say s 27 19 46 Grafik 38 (geri kazan m hedeflerinin sa lanmas ) 41% 59% 1.5.7 Üretim s ras nda tesiste oluflan ambalaj at Üretim s ras nda tesiste oluflan ambalaj at Cam Plastik Metal Ka t-karton Firma say s 29,3 386,05 155,1 964,7 Grafik 39 (Üretimde kullan lan ambalaj miktar ) Cam Plastik Metal Ka t-karton 2% 25% 63% 10% 1.5.8 Tesiste üretilen ambalaj at klar n n teslimi Tesiste üretilen ambalaj at klar n n teslimi Belediyenin anlaflt firmaya Lisansl firmaya Evsel nitelikli çöplerle birlikte belediye çöplü üne Toplam cevap Firma say s 26 25 2 53 31

Grafik 40 (tesiste oluflan ambalaj at klar n n teslimi) Belediyenin anlaflt firmaya Lisansl firmaya Evsel nitelikli çöplerle birlikte belediye çöplü üne 4% 49% 47% 1.5.9 Tesisten kaynaklanan ambalaj at klar n n azalt m plan Tesisten kaynaklanan ambalaj at klar n n azalt m plan var m? Toplam cevap Firma say s 22 35 57 Grafik 41 (ambalaj at klar azalt m plan var m?) 39% 61% 1.5.10 Ambalaj at klar n n azalt lmas nda iyilefltirme sa lanmas Ambalaj at klar n n azalt m konusunda y ll k olarak iyileflme sa lanmas Azalt m konusunda teknik destek ihtiyac Toplam cevap Firma say s 18 20 38 32

Grafik 42 (at k azalt m konusunda iyileflim) Azaltım konusunda teknik destek ihtiyacı 53% 47% 1.5.11 Ambalaj At klar n n Kontrolü Yönetmeli i'ne (AAKY'ye) uyum için yap lan iyilefltirmeler AAKY'ne uyum için iyilefltirme/giriflim Toplam cevap Firma say s 22 33 55 Grafik 43 (AAKY'ye uymak için giriflim) 40% 60% Ambalaj At klar n n Kontrolü Yönetmeli i ne uyum için firmalar n yapm fl olduklar iyilefltirmeler / giriflimler afla da sunulmaktad r: Hammaddenin dökme olarak al nmas Hammaddenin 1 tonluk bigbaglerde al nmas (bu uygulama birçok firma taraf ndan yap lmaktad r) Fire oranlar n n azalt lmas na yönelik çal flmalar Ürünler için kullan lan ambalajlarda selofon kullan m n n kald r lmas, plastik torba yerine ham bez torba kullan lmas Hammadde ambalajlar n n tekrar kullan lmas (shrink kutular n n iadesi ile tekrar kullan lmas ) Ambalajlar n büyütülmesi, et kal nl klar n n azalt lmas, PVC ambalajlar n polietilene çevrilmesi Ambalaj at klar n n kayna nda ayr toplanmas na iliflkin çal flmalar Lisansl firmalara ambalajlar n verilmesi 33

1.5.12 AAKY'ye uyum için iyilefltirme planlamas yilefltirme düflünülüyor mu? Toplam cevap Firma say s 15 28 43 Grafik 44 (iyilefltirme düflünülüyor mu?) 65% 35% 1.6 Geri kazan lamayan evsel nitelikli at klar 1.6.1 At klar n kayna nda ayr toplanmas At klar n kayna nda ayr toplanmas Toplam cevap Firma say s 51 6 57 Grafik 45 (at klar n kayna nda ayr toplanmas ) 11% 89% 1.6.2 Geri kazan lamayan evsel at klar n niteli i At klar n niteli i Büro / ofis at klar (kâ t, karton hariç) [I] Yemekhane at klar (bitkisel at k ya lar hariç) [II] Bahçe at klar, tesis çevre süprüntüleri [III] Ba lama flerit kal nt lar [IV] Firma Say s 52 50 42 3 1 Di er [V] 34

Grafik 46 (geri kazan lamayan evsel at klar n niteli i) [V] [IV] 0,7% 2,0% [III] 28,4% [II] [I] 33,8% 35,1% 1.6.3 Geri kazan labilen evsel nitelikli at klar At klar Büro / ofislerden kaynaklanan kâ t, karton [A] Ambalaj at klar [B] Hurdalar (alüminyum, bak r, pirinç, sac, plastik)[c] Ahflap paletler [D] Naylonlar, plastikler [E] Di er [F] Firma say s 53 48 32 39 43 1 Grafik 47 (geri kazan lan evsel at klar) [F] 0,5% [E] [D] 18,1% 19,9% [C] 14,8% [B] [A] 22,2% 24,5% 1.6.4 Evsel at klar n bertaraf Evsel at klar Tümü belediye çöplüklerine gönderiliyor Geri kazan labilenler lisansl firmalara & hurdac lara veriliyor Di er / aç klama Firma say s 50 45 5 35

Grafik 48 (evsel at klar n bertaraf ) Tümü belediye çöplüklerine gönderiliyor Geri kazan labilenler lisansl firmalara & hurdac lara veriliyor Di er 5% 45% 50% Sorudaki di er tercihine ait aç klama, at klar n Organize Sanayi Bölgesi yönetimince al nd d r. 1.7 Bitkisel ya at klar De erlendirme : Bitkisel ya at klar yönetiminde sorunun Catering firmas ndan ya at klar n n lisansl firmaya verildi ine dair belge istenmemesi oldu u görülmektedir. 1.7.1 Bitkisel at k ya oluflumu Bitkisel at k ya olufluyor mu? Kendimiz yemek yap yoruz Catering hizmeti al yoruz Toplam cevap Firma say s 7 49 1 57 Grafik 49 (bitkisel at k ya olufluyor mu?) A/ Kendimiz yemek yap yoruz B/ Catering hizmeti al yoruz 2% 12% 86% 1.7.2 Bitkisel at k ya bertaraf Catering firmas ndan lisansl Catering firmas ndan lisansl firmaya Toplam cevap firmaya verildi ine dair belge var verildi ine dair belge yok 13 27 40 36

Grafik 50/1 (Catering firmas n n belgesi) Catering firmas ndan lisansl firmaya verildi ine dair belge var Catering firmas ndan lisansl firmaya verildi ine dair belge yok 68% 32% Bitkisel At k Bitkisel at k ya lar Lisansl tafl y c lar Lisansl geri kazan m veya Sevkiyatlarda Ulusal At k Ya Yönetimi ayr olarak biriktiriliyor taraf ndan al n yor bertaraf tesislerine gönderiliyor Tafl ma Formu kullan l yor Firma say s 7 6 5 5 Grafik 50/2 (bitkisel at k ya bertaraf ) 22% 30% Bitkisel at k ya lar ayr olarak biriktiriliyor Lisansl tafl y c lar taraf ndan al n yor Lisansl geri kazan m veya bertaraf tesislerine gönderiliyor 22% 26% Sevkiyatlarda Ulusal At k Tafl ma Formu kullan l yor 1.8 Hava kirlili i De erlendirme: Ankete kat lan firmalar n toplam olarak 195 adet emisyon bacas bulunmaktad r. 29 Firman n emsiyon izni vard r. 10 Firma baflvuruda bulunmufltur. Emsiyon iznine tabi olan firmalar n gerekli ifllemleri ve iyilefltirmeleri yapt gözlemlenmifltir. 1.8.1 Emisyon bacas Emisyon bacas Toplam cevap Firma say s 47 9 56 37

Grafik 51 (emisyon bacas ) 16% 84% 1.8.2 zne tabi tesisler zne tabi tesisler, Ek-8 A, Ek-8 B Bilgim Yok Toplam cevap Firma Say s 11 13 3 6 33 Grafik 52 (izne tabi tesisler) Bilgim Yok 18,2% 9,1% Eve t, Ek-8 B 39,4%, Ek-8 A 33,3% 1.8.3 Emisyon izni Emisyon izni var m? Baflvuru var Toplam cevap Firma say s 29 10 10 49 Grafik 53 (emisyon izni?) Baflvuru var 20% 21% 59% 38

1.8.4 De ifliklikler Emisyon izni sonras nda yak t, yakma sistemi ve proseste yap lan de ifliklik ve iyilefltirmeler Firma say s De ifliklik yap lmad 24 Rapor haz rlat larak sunuldu 10 De ifliklik yap ld ama raporlanmad 1 Toplam cevap 35 Grafik 54 (emisyonda de ifliklik) De ifliklik yap lmad De ifliklik yap ld ama raporlanmad Rapor haz rlat larak sunuldu 3% 29% 68% 1.8.5 De iflikli in izne tabi olmas hakk nda yetkili merciye baflvuru Tesisin konumu, özellikleri ya da iflletimine iliflkin planlanan veya yap lan De ifliklik Toplam de ifliklikler sonras izin de erlendirmesi için yetkili merciye baflvuru olmad cevap Firma say s 4 29 7 40 Grafik 55 (de ifliklik izne tabi mi?) De ifliklik olmad 18% 10% 72% 1.8.6 l Çevre ve Orman Müdürlü ü'ne ( ÇOM) emisyon raporlar n n iletilmesi Ek 8 A tesisleri için iki y lda bir, Ek 8 B tesisleri için üç y lda bir Bilgi Yok Toplam emisyon raporlar n n ÇOM'ne iletilmesi cevap Firma say s 27 9 8 44 39

Grafik 56 (emisyon raporlar n n iletilmesi) Bilgim Yok 18% 21% 61% 1.8.7 Tesiste düzenli emisyon ölçümü Tesiste düzenli olarak emisyon ölçümü yap lmas, kay tlar n tutulmas Toplam cevap Firma say s 30 17 47 Grafik 57 ( Düzenli ölçüm ve kay tlar) 36% 64% 1.8.8 Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i'ne (ETKHKKY)'ne uyum için iyilefltirme yap lmas ve düflünülmesi Toplam cevap ETKHKKY'ne uyabilmek için iyilefltirme yap ld m? 31 19 50 ETKHKKY'ne uyabilmek için iyilefltirme düflünülüyor mu? 7 43 50 40

Grafik 58 (ETKHKKY'ne uyum için iyilefltirme) ETKHKKY'ne uyabilmek için iyilefltirme düflünülüyor mu? ETKHKKY'ne uyabilmek için iyilefltirme yap ld m? 38,00% 86,00% 14,00% 62,00% ETKHKKY'ne uyum için yap lan düzenlemeler afla da sunulmaktad r : Bacalar yükseltildi (Not: En çok yap lan giriflim) Havaland rma sistemi revize edildi, bacalar yükseltildi. Ek baca yap ld. Proses bacalar na scrubber sistemi kuruldu. Bacalar n ölçüleri de ifltirildi. Ek havaland rma yap ld. Sulu y kama sistemi kuruldu. Çekifl sistemi, filtre ve baca sistemi yenilendi. Davlumbaz, çekifl sistemi ve baca kuruldu. Tozlar tutmak için filtre kullan l yor. Toz parçac klar n tutmak için siklon sistemi kuruldu. malathaneden gelen havaland rma kanallar n n ba l oldu u baca su y kama sistemine ba lanarak at k gaz n ar t lmas sa lan yor, at ksu ar tma tesisine veriliyor. Temiz hava ve s cak hava kullan m aç s ndan s geri dönüflüm sistemi yap ld. Ayr ca flash buhar geri kazan m sistemi ile %5 enerji tasarrufu sa land. Baca ç k fllar düzenlendi. Tesis içinde ilave toz toplama davlumbazlar yap ld. Do algaz kullan m na baflland. Baca yükseklikleri yönetmelik standartlar na göre yükseltildi. Baca filtresi tak ld. stenen baca yüksekli i sa lanmakta, kirlenmeyi önleyici sistemler kullan lmaktad r. Havaland rmayla ilgili motor gücü yeterli de ildi. Motor ve kasnak de iflti. Bu ifllemler için toplam olarak 177.000 TL harcand ifade edilmifltir. 41

Ayr ca afla daki iyilefltirmeler de planlanmaktad r : Havaland rma sisteminin revize edilmesi, Üç adet baca infla edilmesi, Bacalar n yükseltilmesi, Do algaza geçilmesi, Yeni bir ünite devreye al nd nda kirlenmeyi önleyici sistemlerin kurulmas. Bu ifllemler için de yaklafl k 80.000 TL'nin ödenmesi öngörülmektedir. 1.8.9 Ozon tabakas n incelten maddelerin kullan lmas Ozon Tabakas n ncelten Maddelerin Azalt lmas na liflkin Yönetmelik Toplam kapsam ndaki kimyasal maddelerin kullan lmas cevap Firma say s 3 50 53 Grafik 59 (Ozon tabakas n inceltici maddeler) 6% 94% 1.9 At ksu yönetimi 1.9.1 Kullan lan suyun temini Kullan lan suyun temini Belediye fiebekesi Yer alt suyu Sat n alma Firma say s 33 15 14 Grafik 60 (su temin edilen kaynak) Belediye fiebekesi Yer alt suyu Sat n alma 23% 53% 24% 42

1.9.2 Y ll k su tüketim miktar 49 firma taraf ndan, kullan lan toplam su miktar 12.393.325 ton/y l olarak belirtilmifltir. 1.9.3 At ksu kaynaklar At ksu kaynaklar Firma Say s Proses ve ifllemlerden 27 So utma sular ndan 12 Alet, teçhizat, bina vb. temizlik, y kama sular 41 Yard mc iflletmelerden kaynaklanan bafll ca, buhar santralleri blöf sular, kazan kondensat sular, su yumuflatma tesisleri y kama ve rejenerasyon sular vb. 23 Dufl, tuvalet, kafeterya vb. kullan m gibi faaliyetler sonucu oluflan evsel nitelikli at ksular 55 Ya mur sular ve saha drenaj 16 Di er 1 Grafik 61 (at ksu kaynaklar ) Di er Ya mur sular ve saha drenaj Evsel nitelikli at ksular Yard mc iflletmelerden kaynaklanan Alet, teçhizat, bina vb. temizlik, y kama So utma sular ndan Proses ve ifllemlerden 0,6% 9,1% 13,1% 6,9% 15,4% 23,4% 31,4% 1.9.4 Tabi olunan at ksu mevzuat At ksu konusunda uyulan yasal standartlar Firma say s Su Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i 8 SK At ksular n Kanalizasyona Deflarj Yönetmeli i 35 Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 14 Toplam cevap 57 Grafik 62 (mevzuat) Su Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i SK At ksular n Kanalizasyona Deflarj Yönetmeli i Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu 25% 14% 61% 43

1.10 Kanal Deflarj 1.10.1 Kirletici kaynak oluflmas SK At ksular n Kanalizasyona Deflarj Yönetmeli ine göre Bilgi Yok Toplam tesiste önemli kirletici at ksu oluflumu cevap Firma say s 5 41 0 46 Grafik 63 (kirletici kaynak varl ) 11% 89% 1.10.2 Ar tma tesisi Su ar tma tesisi var m? Gerekli Toplam De il cevap Firma say s 22 23 9 54 Grafik 64 (su ar tma tesisi) Gerekli De il 17% 41% 42% 44

1.10.3 Kanalizasyona ba lant At ksu kaynaklar nda meydana gelen at ksular n ba lant hatt ile Sadece Birden Toplam kanalizasyon flebekesine ba lanmas bir hat Fazla Hat cevap Firma say s 40 9 49 Grafik 65 (Kanalizasyona ba lant ) Sadece bir hat Birden fazla hat 18% 82% 1.10.4 Deflarj kalite kontrol ruhsat Her bir ba lant hatt n n Deflarj Kalite Kontrol Ruhsat Toplam cevap Firma say s 24 7 31 Grafik 66 (deflarj kalite kontrol ruhsat ) 23% 77% 1.10.5 Deflarj limitlerinin sa lanmas Deflarj limitlerinin sa lanmas Toplam cevap Firma say s 22 7 29 45

Grafik 67 (deflarj limitlerinin sa lanmas ) 24% 76% 1.10.6 Ar tma tesisi ç k fl nda kontrol bacas At ksu ar tma tesisi ç k fl nda kolayca ulafl labilen ve numune Toplam almaya müsait kontrol bacas cevap Firma say s 22 7 29 Grafik 68 (kontrol bacas ) 24% 76% 1.10.7 At ksu deflarj debisi & debi ölçüm cihaz At ksu debisi 50m 3 /gün'e eflit veya fazla Toplam cevap Firma say s 6 46 52 Grafik 69 (50 m 3 /gün) 12% 88% 46

1.10.8 Deflarj limitlerinin periyodik kontrolü, belgelendirilmesi ve saklanmas Mevzuatta verilen at ksu deflarj standartlar na uyulup uyulmad hususunda Toplam cevap Periyodik gözlem ve belgeleme 28 13 41 Belgelerin saklanmas 26 9 35 Grafik 70 (periyodik gözlem, belgeleme, saklama) Belgelerin saklanmas Periyodik gözlem ve belgeleme 25,7% 31,7% 68,3% 74,3% 1.10.9 Beklenmeyen etki kayna n n (acil durum) belirlenmesi Ar tma tesisi çal flmas na ra men beklenmeyen etkilerin Toplam kayna n n belirlenmesi cevap Firma say s 16 19 35 Grafik 71 (acil durum) 46% 54% 1.10.10 Su kirlili i kontrolü konusundaki mevzuata uyum için yap lan iyilefltirme yilefltirme yap ld m? Toplam cevap Firma Say s 23 34 57 47

Grafik 72 (Su kirlili i kontrolü mevzuat için iyilefltirme yap ld m?) 40% 60% Firmalar n iyilefltirme için yapm fl olduklar çal flmalar afla daki gibidir: Y kama sular n n tekrar üretimde kullan lmas, Ar tma tesisinin revize edilmesi, Kazan y kama suyunun tekrar proseste kullan lmas, Ar tma tesisi kurulmas, Analiz cihaz al nmas, Bataryalar n de ifltirilmesi, bulafl k makinesi al nmas, rezervuar suyunun azalt lmas, Tuvaletlerde kullan lan su miktar azalt lmas, Benzer ürünleri arka arkaya üreterek y kama suyunun azalt lmas, Ar tma tesisine kimyasal ar tma ünitesi eklenmesi, Kullan m ve proses hatlar na debi ölçme cihaz monte edilmesi, Ar t lan at ksuyun so utma suyu olarak kullan lmas, Belçika'dan al nan dekontasyon (hotwelt) yap lmas. Bu faaliyetleri yerine getirebilmek için firmalar 315.000 TL harcad klar n ifade etmifllerdir. 1.10.11 Mevzuata uyum için iyilefltirme plan yilefltirme düflünülüyor mu? Toplam cevap Firma say s 5 52 57 Grafik 73 (su kirlili i kontrolü için iyilefltirme düflünülüyor mu?) 9% 91% 48

yilefltirme için firmalar yeni ar tma tesislerinin yap laca n ifade etmifl olup toplam maliyetin 420.000 TL olaca n öngörmektedirler. 1.11 Toprak kirlili i Firmalar, tesislerinde herhangi bir faaliyet veya kaza sonucunda toprak kirlili i yaflanmad n belirtmifllerdir. 1.12 Çevre Denetimi Yönetmeli i De erlendirme: Al nan cevaplardan (bilgim yok) 21.11.2008 tarihinde yay mlanan Yönetmelik uygulamalar hakk nda firmalar n yeterli bilgileri olmad gözlemlenmifltir. 1.12.1 Yönetmeli e göre denetime tabi tesisler Yönetmeli e göre denetime tabi tesisler ve faaliyetler kapsam nda Bilgi Yok Toplam cevap Firma say s 24 3 30 57 Grafik 74 (denetime tabi?) Bilgim yok 53% 42% 5% 1.12.2 Birleflik denetim ve iç tetkik Toplam cevap Yetkili mercii taraf ndan (Çevre ve Orman Bakanl, Çevre Yönetimi Genel Müdürlü ü ile l Çevre ve Orman Müdürlü ü) tesiste birleflik denetim 9 48 57 Y lda en az bir defa iç tetkik 32 24 56 Grafik 75 (Denetim) Birleflik denetim Y lda en az bir defa iç tetkik 42,9% 84,2% 57,1% 15,8% 49

1.13 Tehlikeli kimyasallar n yönetimi De erlendirme: 26/12/2008 tarihinde yay nlanan ve yürürlükte olan yönetmelik uygulamalar nda sadece 4 firma envanter için bildirimde bulunmufltur. Bildirim uygulamas n n 26/12/2009 tarihine kadar yap lmas gerekmektedir. Güvenlik Bilgi Formu uygulamas oldukça yüksek düzeydedir. Tehlikeli Kimyasal Madde ve Müstahzarlar n S n fland r lmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi Yönetmeli ine göre uygulama ise % 50 oran ndad r. REACH uygulamas hakk nda bilinçlenme yeterlidir. Kapsamda olan firmalar n neredeyse tamam ön kay t yapt rm flt r. Bu firmalardan 10 tanesi tam kay t yapmay düflünmektedir. 1.13.1 Tehlikeli kimyasallar n yönetimine ilflikin mevzuat Tehlikeli kimyasal maddelerin yönetimi için yay mlanm fl olan yönetmelikler hakk nda bilgi Yönetmelik bilgisi 46 11 Bilgi yok - Toplam cevap 57 Yönetmelik kapsam nda m s n z? 36 7 13 56 Grafik 76 (Yönetmelikler hakk nda bilginiz var m?) 19,3% 80,7% Grafik 77 (Yönetmeliklerin kapsam nda m s n z?) Bilgi yok 23,2% 12,5% 64,3% 50

1.13.2 Yönetmeliklerin uygulanmas Yönetmeliklerin uygulanmas Firma say s Kimyasallar n Envanteri ve Kontrolü Hakk nda Yönetmelik e göre bildirimde bulundum (I) 4 Ürünlerimizi Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarlar n S n fland r lmas, Ambalajlanmas ve Etiketlenmesi Hakk nda Yönetmelik e göre s n fland r yor, ambalajl yor ve etiketliyoruz. (II) 26 Kendi ürünlerimiz için güvenlik bilgi formu haz rl yoruz (III) 44 Sat n alm fl oldu umuz kimyasal maddelerin güvenlik bilgi formunu istiyoruz. (IV) 48 Sat n alm fl oldu umuz kimyasallar n ambalajlar ve etiketleri yönetmeli e uygun. (V) 40 Ürünümüzde Baz Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarlar n ve Eflyalar n Üretimine, Piyasaya Arz na ve Kullan m na liflkin K s tlamalar Hakk nda Yönetmelik e göre yasaklanm fl ya da k s tlanm fl kimyasal madde kullanm yoruz. (VI) 27 Grafik 78 (Yönetmeliklere uyum) (VI) 14,3% (V) 21,2% (IV) (III) 23,3% 25,4% (II) 13,8% (I) 2,1% 1.13.3 REACH Toplam cevap REACH hakk nda bilginiz var m? 49 8 57 REACH Kapsam nda m s n z? 28 29 57 Ön kay t yapt n z m? 25 9 36 Grafik 79 (REACH) Ön kay t yapt n z m? 26,5% 73,5% REACH Kapsam nda m s n z? 50,9% 49,1% REACH'i duydunuz mu? 14,0% 86,0% 51

1.13.4 REACH uygulamas Toplam cevap Tam kay t düflünülüyor mu? 18 13 31 SIEF/Konsorsiyuma kat l m var m? 6 10 16 Grafik 80 (REACH Uygulamas ) SIEF/Konsorsiyuma kat l m Tam kay t düflünülüyor mu? 41,9% 62,5% 37,5% 58,1% 1.14 Enerji kullan m De erlendirme: 57 Firmadan 25 firma enerji tüketim miktar n TEP de eri olarak bilmemektedir. 23 Firman n enerji yöneticisi ve enerji yönetim birimi hakk nda bilgileri yoktur. Firmalar n enerji yönetimi konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. 1.14.1 Kullan lan enerji türleri Elektrik enerjisi Fuel-oil Kömür Do al gaz LPG Di er 57 4 2 37 9 4 Grafik 81 (enerji türleri) Di er LPG 3,5% 8,0% Do al gaz 32,7% Kömür Fuel-oil 1,8% 3,5% Elektrikenerjisi 50,4% 52

1.14.2 Enerji tüketim miktar 1000 TEP alt 1000 TEP üstü 50000 TEP üstü Bilgim yok Toplam cevap 24 6 2 25 57 Grafik 82 (kullan lan enerji miktar ) Bilgim yok 43,9% 50000 TEP üstü 3,5% 1000 TEP üstü 10,5% 1000 TEP alt 42,1% 1.14.3 Enerji yönetimi Bilgim yok Toplam cevap Enerji yöneticisi var m? 6 13 23 42 Enerji yönetim birimi 3 14 23 40 Grafik 83 (enerji yönetimi) Enerji yöneticisi Enerji yönetim birimi Bilgim yok 57,5% 54,8% Ha y r 35,0% 31,0% 7,5% 14,3% 1.14.4 Desteklenen proje Kat l mc firmalar n hiçbirinde desteklenen enerji verimlili i projesi yoktur. 53

1.15 Gürültü 1.15.1 zne tabi tesisler Ek VII A Ek VII B zne tabii tesisler Bilgim yok Toplam cevap listesinde de il Firma say s 1 5 25 26 57 Grafik 84 (izne tabi tesisler) izne tabi tesisler Bilgim yok zne tabii tesisler listesinde de il 45,6% 43,9% Ek VII B 8,8% Ek VII A 1,8% 1.15.2 S n r de erlerin afl lmas Tesisten çevreye yay lan gürültü seviyesi yönetmelikte yer alan Bilgi Yok Toplam s n r de erleri afl yor mu? cevap Firma say s 0 29 22 51 Grafik 85 (gürültü s n r de er aflmas ) Bilgi yok 43% 57% 1.15.3 Akustik raporunun yapt r lmas zne tabii oldu unu beyan eden 6 firma olmas na ra men akustik rapor haz rlatan 11 firma bulunmaktad r. Baz firmalar izne tabii olmad n düflündü ü halde akustik rapor yapt rm flt r. 54

zne tabii tesislerden iseniz akustik raporunuzu ön Bilgi Yok Toplam yeterlik / yeterlik belgesine sahip kurum ve kurulufllara yapt rd n z m? cevap Yetkili kurulufl raporu 11 19 17 47 Grafik 86 (yetkili firma raporu) Bilgi yok 36% 23% 41% 1.15.4 Gürültü kontrolü izin belgesi Gürültü Kontrolü zin Belgesi Firma say s, Bakanl ktan (Ek VII Liste A) (I) 2, l Çevre ve Orman Müdürlü ü'nden (Ek VII Liste B) (II) 0, Yetki devri yap lan belediyeden (Ek VII Liste B) (III) 1 Yürürlü e girifl tarihinden önceye ait fl Yeri Açma ve Çal flma Ruhsat m z var (IV) 22 (V) 10 Bilgi yok (VI) 16 Toplam cevap 51 Grafik 87 (kontrol izin belgesi) (VI) 31,4% (V) 19,6% (IV) 43,1% (III) (II) (I) 0,0% 2,0% 3,9% 55

1.16 Di er De erlendirme: Toplam 57 firmadan 9 firma hiçbir yönetim sistemine sahip de ildir. 7 firma ISO 14001, OHSAS 18001, Üçlü Sorumluluk ve ISO 9001 yönetim sistemlerinin dördünü de uygulamaktad r. 15 Firma ISO 9001, 14001 ve OHSAS 18001 uygulamaktad r. 5 Firma ISO 14001 uygulamasa da Üçlü Sorumluluk uygulamaktad r. 18 Firmada çevrenin korunmas aç s ndan çal flanlar için e itim yap lmamaktad r. 1.16.1 Tesiste uygulanan gönüllü sistemler Uygulanan yönetim sistemi ISO 14001 OHSAS 18001 Üçlü Sorumluluk ISO 9001 Firma cevaplar 26 20 14 45 Yönetim sistemleri Grafik Firma Say s ISO 14001 A 1 ISO 14001& OHSAS 18001 B 2 ISO 14001 & ISO 9001 C 3 ISO 14001 & OHSAS 18001 & ISO 9001 D 10 ISO 14001 & ÜÇLÜ SORUMLULUK & ISO 9001 E 2 ÜÇLÜ SORUMLULUK & ISO 9001 F 5 ISO 9001 G 17 YÖNET M S STEM YOK H 9 DÖRT YÖNET M S STEM DE VAR I 7 Grafik 88 (gönüllü yönetim sistemleri) A B C D E F G H I 12% 2% 4% 5% 16% 18% 30% 4% 9% 1.16.2 Çal flanlar n e itimi Çevrenin korunmas konusunda tesisinizde çal flanlara yönelik Toplam cevap e itimler uyguluyor musunuz? Firma say s 39 18 57 56

Grafik 89 (e itim veriliyor mu?) 32% 68% 1.16.3 Çevre konusunda iflbirli i Kat l mc lar çevre konusunda afla daki kurulufllarla iflbirli i yapmaktad r. stanbul Sanayi Odas Mersin Ticaret ve Sanayi Odas Aerosol Sanayicileri Derne i - ASAD Türkiye Kimya Sanayicileri Derne i - TKSD nflaat Malzemesi Sanayicileri Derne i - MSAD Boya Sanayicileri Derne i - BOSAD Türkiye Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik flverenleri Sendikas - K PLAS laç Endüstrisi flverenler Sendikas - E S Sabun ve Deterjan Sanayicileri Derne i - SDSD Sa l k Bilimleri Derne i - SPE Tüketiciler Derne i - TÜDER Tekstil Terbiyecileri Derne i Petrol Sanayi Derne i - PETDER Akdeniz hracatç Birlikleri - AK B Madeni Ya ve Petrol Ürünleri Sanayicileri Derne i - MAPESAD Kozmetik ve Tuvalet Müstahzarlar Üreticileri Derne i 1.16.4 Tesiste ilaçlama Kat l mc firmalar, tesislerinde ilaçlama yap ld n ve tesislerinde so utma kuleleri, klima sistemleri vb kaynakl Lejyonella hastal na rastlanmad n belirtmifllerdir. 57

AB Mevzuat 1.17 Çevresel Zararlar n Önlenmesi ve Düzeltilmesi Hakk ndaki Çevresel Sorumluluk Direktifi (2004/35/EC) Toplam cevap Direktifin bilinmesi 13 44 57 Tesisinizden kaynaklanan çevresel zararlarla orant l bir bütçe ay rabilecek durumda m s n z? 33 24 56 Grafik 90 (AB çevresel sorumluluk) Zarar bütçesi ayr lmas Direktifin bilinmesi 42,1% 77,2% 22,8% 57,9% 1.18 Baz Boyalarda, Verniklerde ve Araç Cilalama Ürünleri çerisindeki Organik Çözücülerin Sebep Oldu u Uçucu Organik Bileflenlerin Emisyonlar n n S n rland r lmas (VOC - Uçucu Organik Bileflik) 2004 /42 / EC De erlendirme: 9 firman nvoc azaltma program yapt gözlemlenmifltir. Toplam cevap Direktifin bilinmesi 18 37 55 VOC Kullan m 25 29 54 VOC azaltma program 9 26 35 VOC analizi 10 28 38 Grafik 91 (VOC Direktifi) VOC analizi VOC azaltma program VOC Kullan m Direktifin bilinmesi 26,3% 25,7% 32,7% 53,7% 46,3% 67,3% 73,7% 74,3% 58

1.19 Entegre Kirlili i Önleme ve Kontrol Direktifi (96/61/EC) IPPC Direktifi De erlendirme: Kat l mc lar n ço u Direktifi bilmemektedir. Sadece 3 firma Best Available Techniques (BAT) uygulamas yapt klar n ve faaliyet sonras için çevresel boyut de erlendirmesine yönelik prosedüre sahip olduklar n belirtmifllerdir. Toplam cevap Direktifin bilinmesi 15 42 57 BAT'lar hakk nda bilginiz var m? 9 48 57 BAT uygulan yor mu? 3 52 55 Firma faaliyetlerine son vermesi halinde çevresel boyutlar aç s ndan uygulanacak bir prosedür var m? 3 54 57 Grafik 92 (IPPC Direktifi) Faaliyet sonras çevresel boyut 5,3% BAT uygulan yor mu? 5,5% BAT'lar hakk nda bilgi 15,8% Direktifin bilinmesi 26,3% 94,7% 94,5% 84,2% 73,7% 1.20 Topluluk Ekoetiket Ödülüne liflkin Tüzük (17 Temmuz 2000 tarih ve 1980/2000 say l Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzü ü) De erlendirme: Ekoetiket Tüzü ünü sadece 8 firma bilmekte olup ekoetiket almak için giriflim yoktur. Toplam cevap Tüzü ün bilinmesi 8 49 57 (Ekoetiket alma konusunda) Giriflim var m? 0 55 55 59

Grafik 93 (AB Ekoetiket) Tüzü ün bilinmesi Giriflim var m? 86% 100% 0% 14% 1.21 Tehlikeli Maddeler çeren Büyük Kazalar n Sebebiyet Verdi i Zararlar n Kontrolüne liflkin Direktif (96/82/EC) SEVESO Direktifi De erlendirme: SEVESO Direktifi 26 kat l mc firma taraf ndan bilinmektedir. Çevre ve Orman Bakanl 'n n (ÇOB) yönetmelik tasla hakk nda 11 firman n bilgisi vard r. Faaliyetleri gere i firmalar kimyasal madde depolamaktad rlar. 1.21.1 Direktifin bilinmesi 57 Kat l mc firmadan 26's Direktifi bildi ini ifade etmifltir. 1.21.2 Kimyasal madde depolanmas 57 Firman n tümü kimyasal madde depolamas yapmaktad r. 1.21.3 ÇOB Taslak Yönetmeli i 11 Firma ÇOB taraf ndan haz rlanan Büyük Endüstriyel Kazalar n Kontrolü Hakk nda Yönetmelik Tasla hakk nda bilgi sahibidir. 1.21.4 SEVESO Kapsam Bilgim yok Kapsamda m s n z? (Ek 1 Bu Yönetmeli in uyguland Tehlikeli Maddeler Bölüm 1 ve Bölüm 2) 3 16 38 57 Toplam cevap 1.21.5 Eklenebilirlik Listedeki miktarlara ulafl lamamas durumunda eklenebilirlik de erlendirmesini yapan firma yoktur. 1.21.6 Kapsamda olan firmalar n Kolon 2 / Kolon 3'de yer almas Tüm firmalar bilgim yok cevab n vermifllerdir. 1.21.7 Büyük kaza önleme politikas Tüm firmalar bilgim yok cevab n vermifllerdir. 60

1.21.8 Kolon 3 Tüm firmalar bilgim yok cevab n vermifllerdir. 1.22 lave görüfller Yönetmeliklerin uygulanmas na yönelik rehberler haz rlanmas, gerekli bilgi aktar m n n sa lanmas Yönetmeliklerin gerekli altyap oluflturulmadan yay mlanmamas Gerekli denetimlerin yap lmamas ndan dolay haks z rekabet yaflanmas Yönetmelik de iflikliklerinin getirdi i s k nt lar n giderilmesi At k bertaraf maliyetlerinin yüksekli i Tek izin uygulamas n n gelifltirilmesi Denetim ve önlem eksikli i Mali Sorumluluk Sigortas için yasal düzenleme yap lmas Çevre Kanununca Al nmas Gereken zin ve Lisanslar Hakk nda Yönetmelik kapsam nda yerel yönetimlerden al nan izinler ile Çevre ve Orman Bakanl 'ndan al nan izinlerin eflgüdümünün sa lanmas At k bertaraf ndan ödenen KDV oran n n düflürülmesi veya hiç al nmamas Tehlikeli at k bertaraf tesislerinin kurulmas n n teflvik edilmesi Ambalaj at klar n n yönetimi konusunda yaflanan s k nt lar n giderilmesi (özellikle ambalaj at klar n n ücretsiz verilmesi konusu) Çevre mevzuat n n uyumuna yönelik denetimlerin art r lmas Ambalaj at klar ile ilgili yetkilendirilmifl kurulufl say s n n art r lmas Yeni ç kan yönetmelikler ile ilgili bilgilendirme toplant lar düzenlenmesi Sanayi ile iflbirli inde olan uzmanlar taraf ndan uygulamaya yönelik e itimler verilmesi Çevre konusunda yap lacak çal flmalar ile ilgili destekler sa lanmas Çevre maliyetlerinin düflürülmesi Tehlikeli at k analizi yapan akredite firmalar n ço almas Odan n üyelerini teflvik mekanizmalar konusunda bilgilendirmesi Bürokrasinin fazlal ve izin sistemati inin olmamas 61

2. HT YAÇ ANAL Z 2- HT YAÇ ANAL Z Durum tespiti Anket sonucu seçilmifl sorular (Ek-1) için al nan cevaplarda baz alanlarda kümelenmeler görülmüfltür. cevaplar uygulamalarda kapsam d fl at k yok gibi anlamlar tafl maktaysa da menfi (uygulanmayan Yönetmelik) cevaplar da içerebilece i göz önüne al nmal d r. Ambalaj At klar n n Kontrolü Yönetmeli i'ne (AAKY) uyum için giriflim Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i'ne (ETKHKKY) uyum için giriflim At k Ya lar n Kontrolü Yönetmeli i'ne (AYKY) uyum için giriflim AB Direktifleri fark ndal Tehlikeli At klar n Kontrolü Yönetmeli i'ne (TAKY) uyum için giriflim Su Kirlili inin Kontrolü Yönetmeli i'ne (SKKY) uyum için giriflim 62

Bilgim Yok Cevaplar da afla yukar ayn bölgelerde kümelenmifltir. htiyaç analizi yap l rken kat l mc firmalar n bu reaksiyonlar ve firmalar n vermifl olduklar görüfl ve öneriler afla daki bafll klar alt nda ele al nm flt r. 1- E itim, Bilgilendirme ve Dokümantasyon 2- Alt yap 3- Teflvik ve Finansal destek 4- Denetim mekanizmas 5- Bürokrasi 2.1 E itim, Bilgilendirme ve Dokümantasyon Kat l mc görüflleri: Yönetmeliklerin uygulanmas na yönelik rehberler haz rlanmas, gerekli bilgi aktar m n n sa lanmas, Yeni ç kan yönetmelikler ile ilgili bilgilendirme toplant lar düzenlenmesi, Sanayi ile iflbirli inde olan uzmanlar taraf ndan uygulamaya yönelik e itimler verilmesi, Yönetmeliklerin uygulanmas nda referans al nabilecek yol gösterici rehber ve dokümanlar n haz rlanmas. Yorum 1: Yeni ç kan veya taslak halinde olan yönetmelikler ile ileride Türkiye taraf ndan uyarlanacak AB Direktifleri ve uygulamalar hakk nda detayl bir flekilde bilgilendirme gerekmektedir. 63