T.C. T.C. LONDRA BÜYÜKELÇİLİĞİ TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ İNGİLTERE'NİN GENEL EKONOMİK DURUMU HAZİRAN 2006 VE TÜRKİYE İLE EKONOMİK-TİCARİ İLİŞKİLERİ HAZİRAN 2011
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I... 4 1.GİRİŞ... 4 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER... 4 2.1. Ülke Kimliği:... 4 2.2. Sosyal Göstergeler:... 5 2.3 Ekonomik Göstergeler... 6 3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER... 7 3.1. Siyasi ve İdari Durum... 7 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento Hakkında Kısa Bilgiler)... 7 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi)... 7 3.1.3. Yargı... 10 3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus... 10 3.2.1. Coğrafi Konumu, İklim-Bitki Örtüsü... 10 3.2.2. Bölgeler ve Bölgesel Kalkınma... 11 3.2.3. Nüfus (Nüfus Yapısı, Nüfus Artışı, Yaşlara Göre Dağılımı, Ülke İçi Dağılımı)... 13 3.2.4. Çalışma Hayatı, İşgücü ve Sosyal Güvenlik... 13 4. GENEL EKONOMİK DURUM... 14 4.1.Genel Ekonomik Durum... 14 4.2. Tarım ve Hayvancılık... 16 4.3. İmalat Sanayi:... 18 4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon:... 19 4.5. Perakende Sektörü ve Zincir Mağazalar... 19 4.5.1. Büyük Mağazalar (Department Stores)... 20 4.5.2. Kitap, Kırtasiye, Gazete... 21 4.5.3. Hazır Giyim ve Ayakkabı... 21 4.5.4. Kendin Yap (DIY / Do-it-yourself)... 21 4.5.5. Elektrikli Eşya... 21 4.5.6. Gıda... 21 4.5.7. Mobilya... 21 4.5.8. Sağlık ve Güzellik... 22 4.5.9. Müzik ve Video... 22 4.6. Etik Ticaret ve Fairtrade:... 22 4.7. Mağaza Markası Private Label :... 23 4.8. Hizmetler (Finansal Hizmetler, Bankacılık, Turizm, Sigortacılık, Diğer Hizmetler)... 23 4.8.1. Finans:... 23 4.8.2. Bankacılık:... 24 4.8.3. Sağlık:... 24 4.9. Enerji... 25 4.10. Son Yılda Ekonomiyi Etkileyen İç ve Dış Olaylar... 25 5. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER... 31 5.1. Genel Durum-AB ile İlişkiler:... 31 5.2. Ödemeler Dengesi ve Sermaye Hareketleri... 32 5.2.1. Mali Politikalar ve Cari İşlemler Dengesi... 32 5.2.2. Sermaye Hareketleri... 33 5.2.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları... 33 5.2.3.1 Şirket Birleşme ve Satınalmaları... 34 5.2.4 Vergilendirme:... 34 5.3. Yıl İçinde Alınan Ekonomik Önlemler ve Uygulamalar... 35 5.4. Dış Ticaret... 37 2
5.4.1. Genel Durum... 37 5.4.2. Dış Ticaret Mevzuatı-Ticaret Politikası Önlemleri:... 41 5.5. Dış Ticaret İstatistikleri... 41 5.5.1. Yıllara Göre Dış Ticaret Değerleri... 42 5.5.2. Başlıca Ülkelere Göre Dış Ticaret (İthalatında ve İhracatında İlk 20 Ülke)... 42 5.5.3. Ülke Grupları veya Ekonomik Topluluklara Göre Dış Ticaret... 44 5.5.4. Madde ve Madde Grupları İtibariyle İngiltere Dış Ticareti... 44 BÖLÜM II... 45 1. TÜRKİYE İLE EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ... 45 1.1 Ekonomik İlişkilerin Genel Durumu... 45 1.2. Ticari İlişkilerin Genel Durumu... 45 1.3. Dış Ticaret İstatistikleri (Türkiye istatistiklerine göre, Dolar bazlı)... 46 1.3.1. Türkiye İle Dış Ticaret Durumu (Son 5 Yıllık Denge, Hacim)... 46 1.3.2. Başlıca Maddelere Göre İkili Ticaret (Son 5 Yıllık)... 46 1.4. Ticari İlişkilerde Bilinmesi Gerekli Genel Konular... 51 1.4.1. Ticari Engeller... 51 1.4.2. İthalat Mevzuatı ve Gümrük Vergileri... 51 1.4.3. Ticari Tanımlama Uygulamaları... 52 1.4.3.1. Paketleme - Etiketleme... 52 1.4.3.2. Markalama-Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları... 53 1.4.3.3. İthalatta Sağlık Denetimleri Sağlık Sertifikaları:... 54 1.5. Diğer Konular... 56 1.5.1. Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürün İthalatına Getirilen Yasak:... 56 1.5.2. İnternet, Elektronik Ticaret, Elektronik Ortamda Veri Transferi:... 57 1.5.3. Ödeme Şekilleri:... 58 1.5.4. Haberleşme:... 59 1.5.5. Ticaretle İlgili Kuruluşlar:... 59 1.5.6. Şirket Kuruluşu:... 59 1.5.7. Türk-İngiliz İş Konseyi:... 60 1.5.8. Ulaştırma:... 61 1.5.9. Çalışma ve Sosyal Güvenlik:... 61 1.5.10. Pazarlama ve Tanıtım:... 61 BİLGİ KAYNAKLARI:... 62 METİN İÇİNDEKİ TABLOLAR:... 65 TABLOLAR:... 65 3
BÖLÜM I 1.GİRİŞ Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi nin beş daimi üyesinden biri ve İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth) üyesi olan İngiltere, NATO, Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (WB) gibi ekonomik kuruluşlarda etkin konumdadır. İngiltere, Avrupa Birliği nin (AB) önemi sürekli artan, güçlü bir ekonomisidir. Dünya Bankası ve IMF nin 2010 verilerine göre, dünyanın altıncı büyük ekonomisine sahip İngiltere, bankacılık, sigortacılık, menkul kıymetler piyasaları gibi finans sektörlerinde uluslararası alanda söz sahibidir. Türkiye nin önemli dış ticaret ortaklarından birisi olan ülke, Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında Almanya dan sonra ikinci sırada, en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında onuncu sırada yer almaktadır. Bu raporda, İngiltere ekonomisi ve dış ticaretinde 2010 yılında yaşanan gelişmelere, 2011 yılına ilişkin makro ekonomik hedeflere ve Türkiye-İngiltere arasındaki ikili ticari ve ekonomik ilişkilere yer verilmiştir. 2.SOSYAL VE EKONOMİK GÖSTERGELER 2.1. Ülke Kimliği: Devletin Adı :İngiltere Başkenti :Londra Yönetim Biçimi :Parlamenter Demokrasi ve Anayasal Monarşi Resmi Dili :İngilizce Yaygın Dinler :Anglikan ve Roman Katolik (%69), Müslüman (%2.8), Methodist (%1.3), Presbyterian (%1.3), Sikh (%0.6), Hindu (%1), Yahudi (%0.5), Budist (%0.3) Para Birimi :Paund/Sterlin ( veya GBP) Üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar :AB, Avrupa Ekonomik Alanı, DTÖ, OECD Döviz Kuru :1 = 1.55 $ (2010 yıllık ortalama)1 = 1.60 $ ( 2011 1. çeyrek ortalama) Yüzölçümü :242.500km² Nüfus :61.8milyon-2009 Yıllık nüfus artışı (%) :% 0,6 (2001 yılından itibaren yıllık ortalama) Mesai Saatleri ve Günleri :9:30-17:30 Pazartesi-Cuma Haftalık Çalışma Saati :37saat(Ortalama) Bölgeler :İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda Büyük Kentler ve Limanlar :Londra, Belfast, Birmingham, Bristol, Cardiff, Edinburg, Felixstowe, Glasgow, Leeds, Liverpool, Manchester, Sheffield, Southampton Türkiye ile Saat Farkı :- 2 saat Resmi Tatil Günleri :Cumartesi-Pazar (2011-2012 dönemindeki tatiller için www.direct.gov.uk/en/governmentcitizensandrights/livingintheuk/dg_073741) Uluslararası Telefon Kodu : 44 4
2.2. Sosyal Göstergeler: Ortalama ömür : Erkekler 78, kadınlar 82 yıl Okuma yazma oranı (%) : %99 Yüksek öğretim okul sayısı : 115 üniversite, 165 yüksek okul Yüksek öğretimdeki öğrenci : 2 milyon (üniversite ve yüksek okul toplamı) Zorunlu eğitim : 12 yıl Hastane sayısı : 360 Hastane (NHS) ve 10.112 GP (Semt klinigi) Çocuk ölüm oranı : 4,6/1000 Internet bağlantı sayısı : 19.2 milyon konut - toplam konutların % 73 ü (2010) Gelen turist/turizm gelirleri : 29,6 milyon turist (2010) 16.7 milyar paund En çok turist gönderen ülkeler : Fransa (3.6 milyon), Almanya (3 milyon), ABD (2.7 milyon), İrlanda (2.6 milyon) ve İspanya (1.8 milyon) Giden turist/turizm harcamaları: 54,9 milyon turist (2010)-30.9 milyar paund En çok turist çeken ülkeler : İspanya (10.5 milyon), Fransa (9 milyon), ABD (3 milyon), İrlanda (2.9 milyon) ve İtalya (2.3 milyon) (Türkiye 1.8 milyon ile 7. sırada) Eğitim harcamaları / GSYIH : 89 milyar paund / %5,8 (2010-11) Sağlık Harcamaları / GSYIH : 126 milyar paund / %8,2 (2010-11) Karayolu Uzunluğu : 394.879 km Otoyol Uzunluğu : 3.559 km Demiryolu Uzunluğu : 17.000 km kullanılabilir ray ağı (34.500 km toplam ray ağı) Kişi Başına Elektrik Tüketimi: 616,4kw/kişi yıl (2009) Demografik yapı : İngiliz (%84), İskoçyalı (%8), Galli (%5), İrlandalı (%3) Etnik yapı : Beyaz İngiliz (%87), Beyaz diğerleri (%6.5), Hintli (%1.8), Pakistanlı (%1.8), Siyah (%1.8) İşgücü : 31.3 milyon kişi (2010) İşgücünün sektörel dağılımı : %82,4 hizmetler, %8,1 imalat sanayi, %6,8 inşaat, %1,5 tarım, % 1,1 maden ve enerji. Asgari Ücret :Yaş gruplarına göre ve çıraklık dönemi için uygulanan dört oran bulunmaktadır: 16-17 yaş için saat başına 3,64 paund, 18-20 yaş arasındaki çalışanlar için saat başına 4,92 paund, 21 ve üzeri yaştaki çalışanlar için saat başına 5,93 paund ve 19 yaşından küçük çıraklar ve 19 yaşından büyük ama ilk yılındaki çıraklar için 2,50 paund Coğrafi konum : Kıta Avrupa sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adaları 242.500 km² lik bir yüz ölçümüne sahiptir. Bunların en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi Büyük Britanya adasının batısında bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldığı adadır. Büyük Britanya adasının kuzey-batısında Hebrides takım ada topluluğu; adanın kuzeydoğusunda Orkney ve Shetland adaları bulunur. Bütün bu adalar İngiltere ye bağlı iken, İngiltere ile Fransa arasında bulunan Channel Adaları ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adası sadece uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından İngiltere ye bağlıdır. Arazi yapısı : %30 ekilebilir arazi, %50 çayır ve mera, %12 kıraç ve kentsel, %7 orman, %1 iç kara suyu. Arazi kullanımı İklim : %25 ekili, %46 çayır ve mera, %10 orman, %19 diğerleri. : Genellikle ılıman 5
2.3 Ekonomik Göstergeler Tablo 1: Makroekonomik Göstergeler 2007 2008 2009 2010 GSMH (Milyar paund - cari fiyatlarla) 1,419.3 1,476.9 1,414.7 1,483.4 GSYİH (Milyar paund - cari fiyatlarla) 1,400.5 1,448.4 1,394.9 1,453.6 GSYİH (Milyar paund - Reel - referans yıl: 2006) 1,364.0 1,363.1 1,296.7 1,312.9 Reel GSYİH Artış Oranı (%) 2.6 0.6-4.9 1.3 Kişi Başına (GSMH-MG)(paund) 22,852 23,774 22,735 21,324 Enflasyon Oranı Tüketici Fiyat İndeksindeki Yıllık Artışı (%) 2.3 3.6 2.2 3.3 İşgücü (faal nüfus) (Milyon) 29.2 29.4 29 29 İşsizlik oranı (%) 5.3 5.7 7.6 7.8 GSYİH Sektörel Reel Büyüme Hızı (baz yıl: 2006) Tarım (%) -4.8-0.2-4.9-1.0 Sanayi (%) 0.1-3.1-10.1 2.0 Hizmet (%) 3.5 0.5-3.2 1.1 İnşaat (%) 2.7-0.7-10.7 6.0 Sabit Sermaye Yatırımları (Milyar paund) (cari fiyatlar) 249.5 240.4 203.6 212.2 Dış Ticaret (Milyar paund) (Mal Ticareti) İhracat 219.9 248.8 225.3 261.8 İthalat 310.8 341.6 307.6 358.7 Denge -90.9-92.8-82.3-96.9 Dünya Ticareti İçindeki Payı (%) (Mal Ticareti) 3.8 3.4 3.2 v.y. Türkiye ile Ticaret (Milyar paund) (Mal Ticareti) İhracat 2.4 2.5 2.2 3.1 İthalat 4.7 4.7 4.3 5.1 Denge -2,3-2,2-2,1-2,1 Ülke Toplamı İçinde Türkiye nin Payı (%) İhracat 1.1 1.0 1.0 1.2 İthalat 1.5 1.4 1.4 1.4 Hizmet Ticareti İhracat 149.2 170.8 163.3 163 İthalat 106.7 115.6 110.6 113.6 Denge 42.5 55.2 52.7 49.4 Cari İşlemler Dengesi (Milyar paund) -40.5-22 -23.9-36.2 Net Borç (Milyar paund) 527.2 606.8 760.3 905 Sabit Yabancı Sermaye Yatırımları (Stok /paund) 630.2 672.3 698 714.9 Emisyon Hacmi (Milyar paund) 48.6 52.1 57.5 59.6 Seçilmiş Oranlar (%) İhracat/İthalat (Mal ticareti) 70.8 72.8 73.2 73.0 İhracat/GSYIH (cari fiyatlarla) 15.7 17.2 16.2 18.0 İthalat/GSYIH (cari fiyatlarla) 22.2 23.6 22.1 24.7 Cari İşlem Dengesi/GSYİH(cari fiyatlarla) -2.9-1.5-1.7-2.5 Net Borç/GSYİH(cari fiyatlarla) 36.5 43.3 52.8 60.0 Enerji Ham Petrol Üretimi (milyon ton) 76.6 71.7 68.2 v.y. Ham Petrol İhracatı (milyon ton) 50.9 48.4 45.2 v.y. Doğalgaz üretimi TWh 838 810 694 v.y. Doğalgaz ihracatı TWh 109 111 137 v.y. Faiz Oranları Libor 5.95 2.75 0.55 1.55 Uzun Dönemli Faiz Oranları 5.05 4.59 3.65 3.61 Mortgage Faiz Oranları 7.44 6.90 4.05 3.96 v.y. veri yok (Kaynak: www.nationalstatistics.co.uk, www.uktradeinfo.co.uk) 6
3. ÜLKE HAKKINDA GENEL BİLGİLER 3.1. Siyasi ve İdari Durum 19. yüzyılda sanayi ve ticarette önemli atılımlar yapan İngiltere, bilimin ve parlamenter demokrasinin gelişiminde önemli rol üstlenmiştir. İngiltere, Büyük Britanya İmparatorluğu nun dağılması sonrasında kendisini Avrupa nın modern ve refah ülkesi olma yönünde yenilemiştir. 3.1.1. Yasama (Siyasi partiler, Seçim Sistemi, Parlamento Hakkında Kısa Bilgiler) Birleşik Krallık, İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dan oluşur. Ülkede, Anayasa adı altında düzenlenmiş bir yazılı metin bulunmamasına rağmen, anayasal hukuk sistemi geçerlidir. Ülke, Anayasa hükmündeki yazılı mevzuat, yıllar itibariyle oluşan içtihat, örf ve adet hukuku ve uluslararası anlaşma ve sözleşmelere dayalı olarak yönetilir. AB Hukuku; İngiliz Anayasal hukuk sisteminin bir parçası olup, bu sistem üzerinde etkilidir. Uygulamada bulunan mevzuat Parlamento tarafından kabul edilen yeni kanunlarla değiştirilebilmektedir. Önde gelen siyasi partiler Muhafazakar Parti, İşçi Partisi ve Liberal Demokrat Parti dir. Parlamento en yüksek yasama organıdır. Parlamento Avam Kamarası (House of Commons), Lordlar Kamarası (House of Lords) ve Kraliçe olmak üzere üç kısımdan oluşur. Parlementoyu oluşturan kısımlar arasındaki ilişkiler Parlemento Yasası ile düzenlenmiştir. Avam Kamarası üyeleri (MP-Member of Parliament) doğrudan, beş yılda bir yapılan genel seçimler ile belirlenir. En son, 6 Mayıs 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonuçlarına göre, Avam Kamarası nda temsil edilen 650 sandalyenin partilere göre dağılımının Mayıs 2011 de güncellenmiş sayıları şu şekildedir; Muhafazakar Parti: 305 İşçi Partisi: 255 Liberal Demokrat Parti: 57 Diğer Partiler: 31 Boş sandalye: 2 Lordlar Kamarası nda halen 780 üye bulunmakla beraber üye sayısı için kanunen belirlenmiş bir üst sınır bulunmamaktadır. Bu üyeler seçilmiş siyasi parti temsilcisi lordlar, siyasi partilerle bağlantısı bulunmayan bağımsız lordlar, Başpiskopos (Arcbishops) ve diğer dini temsilcilerden (diocesan bishops) oluşur. İktidardaki bir önceki Hükümet tarafından gerçekleştirilen reformlarla, soydan geçme asilzadelerin Lordlar Kamarası na katılma hakları daraltılmış, vasiyet yoluyla devredilen Lordluk ünvanı (hereditary peer) sınırlanmıştır. Yeni Hükümet in de koalisyon anlaşması gündeminde tamamen veya çoğunluğu seçim ile gelen Lordlar Kamarasına yönelik reform çalışması yapılması yer almış olup, sözkonusu reform planı dahilinde, Lordlar Kamarası nın %80 ini seçilmiş kişilerden oluşması, üye sayısının 300 kişiye inmesi ve seçimlerin nisbi temsil sisteminde yapılması öngörülmektedir. (Kaynak: www.parliament.uk) 3.1.2. Yürütme (Bakanlar Kurulu, Kabine Üyelerinin Özgeçmişi) İngiltere de devlet yönetimi yetkisi Başbakan ve Kabine dedir. 6 Mayıs 2010 tarihinde yapılan genel seçim sonrasında, Muhafazakar Parti seçimden galip çıkmasına karşın, tek başına Hükümet kurmak için çoğunluğu sağlayamamıştır. Birbirini izleyen üç seçim döneminde (Mayıs 1997 ve 7
Haziran 2001 ve Mayıs 2005 te) Parlamento çoğunluğunu elde ederek iktidarda olan İşçi Partisi nin yerine, Muhafazakar Parti ile Liberal Demokrat Parti koalisyon hükümetini oluşturmuş ve Muhafazakar Parti lideri David Cameron Başbakan ve Liberal Demokrat Parti lideri Nick Clegg ise Başbakan Yardımcısı olmuştur. 5 Mayıs 2011 de İngiltere de yerel yönetim seçimleri ile İskoçya Parlementosu, Galler Ulusal Meclisi ve Kuzey İrlanda Meclisi için seçimler gerçekleşmiştir. Aynı gün, genel seçimlerde uygulanan oy kullanma sisteminin değiştirilmesi için ise referandum düzenlenmiştir. Referandumda, halen kullanılan basit çoğunluk (first past the post), en çok oyu alan adayın kazanması yerine alternatif oy (alternative vote), tercihli çoğunluk oylamasına geçilerek seçmenlerin adayları tercih derecelerine göre sıralamaları sisteminin getirilmesi oylanmış ve %68 oranında hayır oyu ile oy kullanma sisteminin değiştirilmemesi yönünde sonuçlanmıştır. Alternatif Oy sistemine geçilmesini İşçi Partisi ile Liberal Demokrat Parti desteklemiştir. Devlet Başkanı Kraliçe II. Elizabeth tir. İşçi Partisi Hükümeti tarafından hayata geçirilen ayrı bir reformla, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda ya Londra dan yetki devri anlamına gelen değişiklikler yapılmıştır. Kabine, Mayıs 2011 de aşağıdaki üyelerden oluşmaktadır: Prime Minister, First Lord of the Treasury and Minister for the Civil Service- Başbakan The Rt Hon David Cameron MP Deputy Prime Minister, Lord President of the Council Başbakan Yardımcısı The Rt Hon Nick Clegg MP First Secretary of State, Secretary of State for Foreign and Commonwealth Affairs-Dışişleri Bakanı The Rt Hon William Hague MP Chancellor of the Exchequer Maliye Bakanı George Osborne MP Lord Chancellor and Secretary of State for Justice Adalet Bakanı The Rt Hon Kenneth Clarke QC MP Secretary of State for the Home Department and Minister for Women and Equalities-İçişleri Bakanı ve Kadın ve Eşitlikten Sorumlu Bakan The Rt Hon Theresa May MP Secretary of State for Defence Savunma Bakanı The Rt Hon Dr. Liam Fox MP Secretary of State for Business, Innovation and Skills İş,Yenilik ve Yetenekler Bakanı The Rt Hon Dr. Vincent Cable MP Secretary of State for Work and Pensions -Çalışma ve Emeklilik Bakanı The Rt Hon Iain Duncan Smith MP Secretary of State for Energy and Climate Change Enerji ve İklim Değişikliği Bakanı The Rt Hon Chris Huhne MP Secretary of State for Health - Sağlık Bakanı The Rt Hon Andrew Lansley CBE MP 8
Secretary of State for Education - Eğitim Bakanı The Rt Hon Michael Gove MP Secretary of State for Communities and Local Government-Yerel Yönetimlerden Sorumlu Bakan The Rt Hon Eric Pickles MP Secretary of State for Transport -Ulaştırma Bakanı The Rt Hon Philip Hammond MP Secretary of State for Environment, Food and Rural Affairs-Çevre, Gıda ve Kırsal İşler Bakanı The Rt Hon Caroline Spelman MP Secretary of State for International Development-Uluslararası Kalkınma Bakanı The Rt Hon Andrew Mitchell MP Secretary of State for Culture, Olympics, Media and Sport Kültür, Olimpiyatlar, Medya ve Spor Bakanı The Rt Hon Jeremy Hunt MP Secretary of State for Northern Ireland Kuzey İrlanda Bakanı The Rt Hon Owen Paterson MP Secretary of State for Scotland İskoçya Bakanı The Rt Hon Michael Moore MP Secretary of State for Wales Galler Bakanı The Rt Hon Cheryl Gillan MP Chief Secretary to the Treasury - Hazine Genel Sekreteri The Rt Hon Danny Alexander MP Minister without Portfolio (Minister of State) Devlet Bakanı Baroness Warsi Leader of the House of Lords and Chancellor of the Duchy of Lancaster Lordlar Kamarası Lideri The Rt Hon Lord Strathclyde Kabineye katılan diğer üyeler ise: Minister for the Cabinet Office and Paymaster General Kabineden Sorumlu Bakan ve Başsayman The Rt Hon Francis Maude MP Minister of State Cabinet Office Devlet Bakanı (Başbakana politik tavsiye sağlayan) The Rt Hon Oliver Letwin MP Minister of State (Universities and Science) Department for Business, Innovation and Skills - Üniversite ve Bilimden Sorumlu Devlet Bakanı The Rt Hon David Willetts MP Leader of the House of Commons and Lord Privy Seal Avam Kamarası Lideri ve Mühür Emini The Rt Hon Sir George Young Bt MP Parliamentary Secretary to the Treasury and Chief Whip Hazine Parlementer Sekreteri ve Parti Yöneticisi The Rt Hon Patrick McLoughlin MP Kabineye gerekli durumlarda katılan diğer üyeler ise: Attorney General - Başsavcı The Rt Hon Dominic Grieve QC MP (www.cabinetoffice.gov.uk/government-business/government-ministers-responsibilities.aspx) 9
3.1.3. Yargı İngiltere hukuk sistemi ceza hukuku (criminal law) ve medeni hukuk (civil law) olmak üzere iki başlıkta incelenebilir. Ceza hukukunu ilgilendiren pek çok dava yerel Sulh Hukuk Mahkemelerinde (Local Magistrates Court) ele alınır. Ağır cezayı gerektiren durumlarda davalar yerel Sulh Hukuk Mahkemeleri tarafından Ağır Ceza Mahkemelerine (Crown Court) aktarılır. Medeni hukuku ilgilendiren bazı konular Londra daki Yüksek Mahkemeye (High Court) taşınır. Yüksek mahkemenin üç bölümü vardır. Hisse, vergi, iflas vb. konularla ilgili davaların ele alındığı Chancery Division ; sözleşmeler ve ticari konularla ilgili davaların ele alındığı yüksek mahkeme (Queen s Bench Division) ve aile ile ilgili konuların ele alındığı bölge mahkemeleri (Divisional Court). Temyiz Mahkemelerinin (Court of Appeal) ceza hukuku birimi (Criminal Division) ve medeni hukuk birimi (Civil Division) olmak üzere iki birimi bulunmaktadır. Ağır ceza mahkemelerinden gelen davalarla ilgili temyiz işlemleri Criminal Division da, Yüksek Mahkeme den gelen kararlarla ilgili temyiz işlemleri Civil Division da ele alınır. Lordlar Kamarası nın temyiz yetkisinin kaldırılmasını öngören Anayasal Reform Paketi sonucunda temyiz başvurusunun iletileceği en yüksek organ olarak Yüksek Temyiz Mahkemesi (Supreme Court of Justice) olarak belirlenmiş ve mahkeme Ekim 2009 da açılmıştır. Ayrıca, AB hukuku ile ilgili konularda temyiz başvuruları Avrupa Adalet Divanı na iletilebilmektedir. Mahkemeler: County Court www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/county.htm Court of Appeal (Civil Division) www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/coa_civil.htm Court of Appeal (Criminal Division)www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/coa_criminal/index.htm Administrative Court www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1222.htm Admiralty, Commercial and Mercantile Court www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/admiralcomm/index.htm Crown Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/crown.htm High Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/highct.htm Chancery Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1231.htm Queen's Bench Division http://www.hmcourts-service.gov.uk/cms/1444.htm Licensing Courts http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/licensing.htm Magistrates' Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/infoabout/magistrates/index.htm The Youth Court http://www.hmcourts-service.gov.uk/aboutus/structure/youth.htm Technology and Construction Court www.hmcourts-service.gov.uk/publications/guidance/tcc/index.htm The Supreme Court http://www.supremecourt.gov.uk/ Kaynak: www.hmcourts-service.gov.uk 3.2.Coğrafi Bilgi ve Nüfus 3.2.1. Coğrafi Konumu, İklim-Bitki Örtüsü Kıta Avrupa sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adalarının en büyüğü Büyük Britanya, ikincisi ise Batıda bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldığı adadır. Büyük 10
Britanya adasının Kuzey-batısında Hebrides takım ada topluluğu bulunur. Adanın Kuzey-doğusunda ise Orkney ve Shetland adaları sıralanır. Bütün bu adalar İngiltere ye bağlı iken, İngiltere ile Fransa arasında bulunan Channel Adaları ve İrlanda Denizi ndeki Isle of Man adası sadece uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından İngiltere ye bağlıdır. Toplam arazinin %30 u ekilebilir topraklar, %50 si çayır ve mera, %12 si kıraç alan ve kentsel toprak, %7 si orman, %1 ı iç kara sularından oluşur. İklim genellikle ılımandır. 3.2.2. Bölgeler ve Bölgesel Kalkınma İngiltere de bölgesel kalkınma amacıyla belirlenmiş 12 bölge bulunmaktadır ve bölgesel kalkınma politikaları ve stratejileri İş, Yenilik ve Yetenekler Bakanlığı (Department for Business, Innovation and Skills - BIS) ve Yerel Yönetimlerden Sorumlu Bakanlık (Department for Communities and Local Government) tarafından belirlenmekte, uygulama Bölgesel Kalkınma Ajansları ve desteklenen diğer meslek kuruluşları kanalıyla sürdürülmektedir. İngiltere bölgesel kalkınma stratejisinin önemli hedefleri, yeteneği geliştirmek; istihdamı artırmak; yeni teknolojileri üretmek ve kullanmak; sanayiden alınan ivme ile akademik programları geliştirmek; akademik çevrelerle işbirliği ile firmaların verimliliğini ve rekabet gücünü artırmak, devlet, sanayi, akademik kuruluşlar ve meslek organizasyonları arasındaki ilişkileri güçlendirerek bölgesel kalkınmayı sağlamaktır. Bu hedefleri gerçekleştirmek üzere, hemen her üniversite bünyesinde bilim parkları, araştırma geliştirme merkezleri ile bölgesel iş geliştirme forumları, endüstriyel kümeleşme bölgeleri oluşturulmuş; ilgili kamu sektörü, özel sektör ve akademik kuruluşların işbirliği yapmaları sağlanmıştır. İngiltere deki bölgeler ile ilgili kısa bilgilere aşağıda yer verilmektedir. Güney Doğu (South East): Nüfusu yaklaşık olarak 8.8 milyon olan Güney Doğu bölgesinin önemli şehirleri Brighton, Surrey, Sussex, Kent, Southampton ve Portsmouth dur. 11
Londra (London): Nüfusu yaklaşık olarak 8 milyon olan Londra da, İngiltere in alan olarak en küçük bölgesi olmasına rağmen, ekonomik faaliyet ve GSMH ya katkı açısından en önemli bölgesidir. Kuzey Batı (North West): Nüfusu yaklaşık olarak 7 milyon olan Kuzey Batı bölgesinin önemli şehirleri Liverpool, Manchester, Blackburn, Carlisle, Cumbria, Lancaster, Blackpool, Halton ve Warrington dur. Doğu (East): Nüfusu yaklaşık olarak 6 milyon olan Doğu bölgesinin önemli şehirleri Cambridge, Bedford, Essex, Suffolk, Peterborough ve Nurfolk dur. Batı Midlands (West Midlands): Nüfusu yaklaşık olarak 5,5 milyon olan Batı Midlands bölgesinin önemli şehirleri Birmingham, Warwick, Hereford, Stafford dur. Sanayi Devrimi nin başladığı Bölge, halen imalat sanayinin İngiltere deki merkezi konumundadır. Yorkshire and Humber: Nüfusu yaklaşık 5,2 milyon olan bölgenin önemli şehirleri York, Kingston, North Lincolnshire dır. İskoçya (Scotland): Nüfusu yaklaşık olarak 5,2 milyon olan İskoçya bölgesinin önemli şehirleri Edinburgh, Glasgow ve Aberdeen dir. Güney Batı (South West): Nüfusu yaklaşık olarak 5,1 milyon olan Güney Batı bölgesinin önemli şehirleri Cornwall ve Scilly Isles, Devon, Gloucester, Bournemouth, Bristol, Plymouth, Poole dur. Doğu Midlands (East Midlands): Nüfusu yaklaşık olarak 4,5 milyon olan Doğu Midlands bölgesinin önemli şehirleri Nottingham, Lincoln, Rutland dır. Galler (Wales): Nüfusu yaklaşık olarak 3 milyon olan Galler bölgesinin önemli şehirleri Cardiff, Swansea ve Newport tur. 2006 yılında Galler Bölgesi ne İskoçya ve Kuzey İrlanda nın sahip olduğuna benzer yürütme alanında görev devri gerçekleşmiştir. Kuzey Doğu (North East): Nüfusu yaklaşık olarak 2,6 milyon olan Kuzey Doğu bölgesinin önemli şehirleri Darlington, Hartlepool, Middlesbrough, Redcar and Cleveland ve Stockton dur. Bölge, İngiltere deki bölgelerin en fakiri ve Londra dan sonra 2. en küçük bölgedir. Kuzey İrlanda (North Ireland): Nüfusu yaklaşık olarak 1,8 milyon olan Kuzey İrlanda bölgesinin önemli şehirleri Belfast, Derry ve Lisburn dür. İngiltere de dokuz adet Bölge Kalkınma Ajansı bulunmakta, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda da ise farklı dernekler aracılığı ile kalkınma programları desteklenmektedir. Yeni Hükümet, Bölge Kalkınma Ajansları nın Mart 2012 de kapatılacağını ve sözkonusu ajansların görevlerinin Yerel Otorite-Özel Sektör İşbirlikleri ne (local enterprise partnerships) devrolacağını açıklamıştır. Diğer taraftan, İngiltere ye yatırımları yönlendirmek üzere İngiliz Sanayi Odaları ve OCO Danışmanlık Grubu ile işbirliğinde PA Danışmanlık Grubu ile 3 yıllık bir anlaşmaya varılmış olup PA Danışmanlık Grubu 2011-2012 yıllarında Londra dışında İngiltere ye yatırımları yönlendirmekle görevli olacaktır. (Kaynak: www.englandsrdas.com, www.bis.gov.uk/whatwedo/regional/regional-dev-agencies/index.html, www.communities.gov.uk/localgovernment/local/localenterprisepartnerships/) 12
3.2.3. Nüfus (Nüfus Yapısı, Nüfus Artışı, Yaşlara Göre Dağılımı, Ülke İçi Dağılımı) En son açıklanan verilere göre, 2009 yılı ortası itibariyle nüfus yaklaşık 61.8 milyondur. İngiltere nüfusu 2009 yılında yaklaşık %0,6 oranında artmış, 2001 yılından itibaren ise ortalama artış yıllık %0,6 olarak gerçekleşmiştir. Toplam nüfusun yaklaşık %84 ü İngiltere de; %8 i İskoçya da; %5 i Galler de; %3 ü ise Kuzey İrlanda da yerleşiktir. İngiltere de yaşlanan bir nüfus bulunmaktadır. 2009 yılında 85 yaş ve üzeri nüfus 1.4 milyona artarak toplam nüfusun %2.2 sini oluşturmuştur. 2009 yılında emeklilik yaş sınırı üzerindeki nüfus 16 yaşından küçük nüfustan fazladır. Nüfus artışı farklı yaş gruplarında farklı oranlarda gerçekleşmiştir. 65 ve üstü yaştaki nüfus oranı artarken, 16 ve küçük yaştaki nüfusun oranında azalma görülmüştür. Nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı; 16 ve daha küçük yaş için %19, 16-64 yaş arası için %65, 65-84 yaş arası için %14 ve 85 ve üzeri yaş için ise %2 dir. 3.2.4. Çalışma Hayatı, İşgücü ve Sosyal Güvenlik İngiltere de 2010 yılında KDV kaydı olan toplam işletme sayısı 2009 yılına göre %2.4 azalarak yaklaşık 2.100.000 olmuştur. İngiltere de yıllık cirosu 73.000 paund altında olan işletmelerin KDV kaydı yaptırmasına ilişkin yasal bir zorunluluk bulunmamaktadır. Toplam işletmelerin %98 i küçük (0-49 çalışan), %1,6 sı orta ölçekli (50-249 çalışan) ve %0,4 ü büyük (250 ve üzeri çalışan) işletmelerden oluşmaktadır. 2010 yılında işletmelerin %58.9 unu limited ortaklıklar; %23.8 ini şahıs şirketleri (sole trader); %13.2 sini ortaklıklar (partnership) ve %4.1 ini kar amacı gütmeyen işletmeler oluşturmaktadır. İşletmelerin %6.4 ü imalat, %6.5 i tarım, %13.1 i inşaat ve %74 ü hizmet sektöründe faaliyet göstermektedir. Yıllık cirolarına göre değerlendirildiğinde ise, toplam işletmelerin %41 inin 0-99.999 paund; %29 unun 100.000 249.999 paund; %13 ünün 250.000-499.999 paund; %8 inin 500.000-999.999 paund; %8 inin 1.000.000-4.999.999 paund ve %2 sinin ise 5.000.000 paund dan fazla ciroları olduğu görülmektedir. İngiltere de, 2010 yılında ve 2011 yılının ilk çeyreğinde, iş hukuku ve mevzuatında bir dizi değişiklik yapılmıştır. Buna göre; Asgari ücret 1 Ekim 2010 tarihinden itibaren 16-17 yaş için saat başına 3,64 paund, 18-20 yaş arasındaki çalışanlar için saat başına 4,92 paund, 21 ve üzeri yaştaki çalışanlar için saat başına 5,93 paunda yükseltilmiş ve çıraklar için yeni bir uygulamaya başlanmıştır. Buna göre 19 yaşından küçük çıraklar ve 19 yaşından büyük ama ilk yılındaki çıraklar için 2,50 paund asgari ücret uygulamasına başlanmıştır. 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren KDV oranı %20 ye yükseltilmiştir. 2010 yılı Nisan ayından itibaren yıllık geliri 150.000 paunddan yüksek olanlar için %50 gelir vergisi uygulanmaya başlanmıştır. 13
2010 yılı Nisan ayında yürürlüğe giren yeni uygulama ile babalık izni hakları genişletilmiştir. 3 Nisan 2011 den sonra doğacak bebeğe sahip olan ailelerde babalar, 2 haftalık babalık iznine ek olarak 26 haftaya kadar babalık izni kullanabilecektir. (Kaynak: www.bis.gov.uk, www.hm-treasury.gov.uk) 4. GENEL EKONOMİK DURUM 4.1.Genel Ekonomik Durum (GSYİH Artış Hızı, Sektörel Dağılımı, Milli Gelir, Fiyatlar, Maliye-Bütçe, İç ve Dış Borçlar, Parasal Büyüklükler) İngiltere izlediği ekonomik program ile makro ekonomik dengenin devamını; sürdürülebilir verimlilik artışını; istihdam artışını; daha iyi ve sağlıklı bir toplumu; kaliteli kamu hizmetlerini ve çevrenin korunmasını hedeflemiştir. İzlenen para politikası kapsamında döviz kurları serbestçe belirlenmekte, sermaye üzerinde kontrol bulunmamaktadır. İngiltere Merkez Bankası (Bank of England) faiz oranlarını belirlemek ve para ile maliye politikalarında istikrarı güvenceye almakla görevlidir. Bu alandaki diğer önemli kuruluşlar, İngiliz Hazinesi (HM Treasury), Gümrük ve Gelir Otoritesi (HM Revenue and Customs) ve Mali Hizmetler Kurumu (FSA-Financial Services Authority) dur. Maliye Bakanı, hükümet bütçesini her yıl Mart ayında Bütçe Raporu (Budget Report) ile, bütçe hedeflerinin gerçekleşme durumunu ise her yıl Kasım ayında Bütçe Öncesi Rapor (Pre-Budget Report) ile açıklamaktadır. İngiltere Bütçesi, Hükümetin uzun dönemli stratejilerini ve hedeflerini içeren Ekonomik ve Maliye Strateji Raporu ile her bir bütçe unsuru altında yapılacak çalışmaları gösteren Mali Açıklama ve Bütçe Raporu ndan oluşur. 2010 yılında yapılan seçimler sonucunda Hükümetin değişmesinden dolayı, yeni Hükümet 22 Haziran 2010 tarihinde yeni bir 2010 Bütçe si açıklamıştır. Eski Hükümet tarafından uygulanan ve ekonomik daralmayı önleyici kamu harcamalarının kısılmaması yönündeki politikaya karşın, yeni Hükümet kamu harcalamarının azaltılmasını öngören bir Bütçe açıklamıştır. 2011 yılı Bütçe Raporu da benzer politikalar ile 23/03/2011 tarihinde açıklanmıştır. GSYİH çeyrek dönem istatistiklerinin açıklanmaya başladığı dönemden itibaren son 16 yıldır sürekli büyüyen İngiltere ekonomisi, ilk kez 2008 yılı ikinci çeyreğinde sıfır büyüme göstermiş ve yılın üçüncü çeyreğinde negatife geçerek %0.5 daralmış, son çeyrekte ise küçülme %1.5 olmuştur. İngiliz ekonomisindeki küçülme ancak 2009 yılının son çeyreğinde düzelerek, GSYİH %0.4 büyümüştür. 2010 yılında ise GSYİH sırasıyla %0.2, %1.1, %0.7 oranında artmış, son çeyrekte ise %0.5 oranında azalarak, 2010 yılı GSYİH sı 2009 yılına kıyasla %1.3 artmıştır. 2011 yılı ilk çeyreğinde de GSYİH %0.5 oranında büyümüştür. 14
Tablo 2- Dünya Ekonomileri-GSYİH, ve Dünya Ticareti (Bir önceki yıla göre değişim - %) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 GSYİH - Dünya -0.70 5.00 4.20 4.30 4.30 4.40 4.40 GSYİH - Euro alanı -4.00 1.70 1.40 1.80 1.80 1.90 1.90 Mal ve hizmet ticareti - Dünya -11.10 12.70 6.90 6.80 6.90 7.00 7.00 İngiltere ihracat pazarları* -11.40 10.70 5.80 5.80 5.80 6.10 6.00 * İngiltere'nin başlıca ihraç ülkelerindeki İngiltere'den mal ve hizmet ithalatının oranı Kaynak: 2011 Bütçe Raporu http://www.hm-treasury.gov.uk Tablo 3- İngiltere Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler (Aksi belirtilmediyse, bir önceki yıla göre değişim - %) 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 GSYİH (reel) -4.90 1.30 1.70 2.50 2.90 2.90 2.80 GSYİH (cari fiyatlar - Milyar paund) 1.405 1.473 1.544 1.625 1.717 1.814 1.915 GSYİH (cari fiyatlar) -1.90 4.90 4.80 5.20 5.70 5.60 5.60 Hanehalkı Tüketimi -3.20 0.80 0.60 1.30 1.80 2.10 2.20 Hükümet ve Yerel İdare Harcamaları 1.00 1.00 0.80-1.20-1.80-2.40-1.80 Sabit Yatırımlar -15.40 3.10 2.30 6.00 8.80 8.70 7.00 İhracat (mal ve hizmet) -10.10 5.80 7.90 6.50 6.20 5.70 5.60 İthalat (mal ve hizmet) -11.90 8.50 5.00 2.90 3.80 3.80 4.10 Ödemeler Dengesi (Milyar paund) -24.00-35.00-41.00-34.00-28.00-22.00-15.00 Ödemeler Dengesi (GSYİH'daki payı) -1.70-2.40-2.70-2.10-1.60-1.20-0.80 CPI -Tüketici Fiyat Enflasyonu % 2.20 3.30 4.20 2.50 2.00 2.00 2.00 RPI - Perakende Fiyat Enflasyonu % -0.50 4.60 5.10 3.60 3.50 3.60 3.80 Sürdürülebilir yatırım ilkesi (%40 tavan borçlanma seviyesi) çerçevesinde, 2007 yılında GSYİH nin %38 si seviyesine kadar azaltılan kamu net borçları, küresel ekonomik krizin etkileri neticesinde 2010 sonunda %60 a yükselmiştir. Kamu net borcunun Bütçe Raporunda 2013-2014 yıllarında %70.9 ile en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra yavaş yavaş gerilemesi öngörülmüş olmakla birlikte, üye devletlerin brüt kamu borçlarının GSYİH larına oranının %60 ı geçmemesini öngören Maastricht kriterlerini de aşarak 2012 yılında %83 e kadar yükselebileceği tahmin edilmektedir. 2008 de azalmaya başlayan istihdam, 2009 ve 2010 yılında da düşmeye devam etmiştir. 2010 yılında %7.8 olarak gerçekleşen işsizlik oranı 2011 Mart ayında %0.1 düşerek %7.7 olmuştur. Tablo 4- İngiltere Ekonomisi-Ekonomik Öngörüler-Kamu Harcamaları ve Borçlanması Tahmin 2011 (Milyar GBP) Tahmin 2011 (Milyar GBP) Kamu harcamaları Kamu Borçlanması Toplam Harcamalar 710 Toplam Gelir 589 Sosyal Güvenlik 200 Gelir vergisi 158 Sağlık 126 Sosyal Sigorta 101 Eğitim 89 Diğer 85 Diğer 74 KDV 100 Borç faizleri 50 Kurumlar Vergisi 48 Savunma 40 İstihsal Vergisi (Excise) 46 Hukuk ve Güvenlik 33 Belediye Konut Vergisi 26 Kişisel Sosyal Hizmetler 32 İşyeri Vergisi 25 Konut ve Çevre 24 Ulaştırma 23 Sanayi,Tarım,İstihdam 20 15
Tablo 5- GSYİH nin Sektörel Dağılımı (2006 2009 ve 2010) Sektörler 2006 Payları 2009 Pay 2010 Pay Değişim Tarım, Avcılık, Orman.Balıkçılık 7.0 6.3 0.6 6.3 0.6-1.1 İmalat 172.0 150.1 15.4 153.1 15.4 2.0 Madencilik ve Taşçılık 27.0 22.5 2.3 21.0 2.1-6.4 Üretim 128.0 111.6 11.4 115.6 11.7 3.6 Elektirik, Gaz ve Su Tedariği 17.0 16.0 1.6 16.4 1.7 2.8 İnşaat 63.0 57.3 5.9 60.8 6.1 6.0 Hizmet 758.0 763.7 78.1 771.1 77.8 1.0 Toptancılık ve Perakendecilik 114.0 110.0 11.3 113.2 11.4 2.9 Otel ve Lokantalar 29.0 28.6 2.9 28.5 2.9-0.5 Ulaşım ve depolama 45.0 42.5 4.4 41.8 4.2-1.7 Posta hizmetleri ve iletişim 26.0 27.0 2.8 27.5 2.8 1.6 Finansal Aracılık 77.0 82.5 8.4 78.8 7.9-4.5 Emlakçılık, Kiralama ve İşletme 166.0 166.8 17.1 171.6 17.3 2.9 Emlak sahipligi 68.0 69.4 7.1 70.0 7.1 0.8 Kamu Yönetimi ve Savunma 53.0 53.1 5.4 52.6 5.3-0.8 Eğitim 58.0 58.5 6.0 58.4 5.9-0.2 Sağlık ve Sosyal Hizmetler 73.0 79.1 8.1 81.7 8.2 3.2 Diğer Hizmetler 49.0 46.1 4.7 47.0 4.7 2.1 TOPLAM KATMA DEĞER 1,000.0 977.4 100.0 991.2 100.0 1.4 GSYIH 1,296.6 1,312.9 1.3 * GSYİH, sektörlerin katma değerleri üzerine vergilerin eklenmesi ve sübvansiyonların çıkartılmasıyla hesaplanır Kaynak: www.statistics.gov.uk/default.asp 4.2. Tarım ve Hayvancılık Tarım ve hayvancılık İngiltere ekonomisinde oldukça küçük bir paya sahiptir. Bununla birlikte, İngiltere yüzölçümünün yaklaşık üçte birine tekabül eden 17 milyon hektar tarım ve hayvancılık faaliyetleri için kullanılmaktadır. 2010 yılında tarım ve hayvancılık sektöründe yaşanan başlıca gelişmeler aşağıda yer almaktadır: Tarımsal üretimden elde edilen toplam gelir reel olarak %4.3 azalarak 4,38 milyar paund olarak gerçekleşmiştir. Tarım sektöründe tam gün çalışan bir işgücü başına elde edilen ortalama katma değer 23.953 paunda düşmüştür. Tarımsal sanayinin genel ekonomi içerisindeki payı oldukça küçüktür. 2000 de %0,8 olan ulusal katma değerdeki payı, 2010 yılında bir önceki sene ile aynı kalarak %0,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2007 Ağustos ayından 2009 Şubat ayına kadar devam eden gıda fiyatlarındaki artış, 2010 yılında yavaşlamış ve fiyatlar reel olarak sabit kalmıştır. Tarım sektöründe çalışanların payı %0,7 artmış olmakla birlikte, bütün gıda sektöründe çalışanların sayısı %0,4 azalarak toplam işgücünün %13,6 sına gerilemiştir. Genel olarak, İngiltere nin bütün bölgelerinde tarımsal üretim yapılmaktadır. Toplam tarım gelirlerinin %81 ini İngiltere, %11 ini İskoçya, %5 ini Kuzey İrlanda, %3 ünü ise Galler üretmektedir. Ancak, tarım sektörünün göreceli önemi sağlanan gelir rakamlarından ziyade, toplam istihdamda tarım sektörünün payı ile daha iyi anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, toplam istihdamda tarım sektörünün payı en yüksek Kuzey İrlanda da olup, bu oran İngiltere de en düşüktür. 16
Tarımsal üretimin bir program dahilinde organik üretime dönüştürülmesi Hükümet politikasıdır. Organik tarım yapılan ve organik tarım yapılmaya elverişli hale dönüştürülen toplam alan, 2004-2007 yılları arasında azalmış, 2008 ve 2009 yıllarında artmış ve 2010 yılında küçük bir oranda %0.6 azalarak 739 bin hektar olmuştur. Tarımsal ürünlerin (yiyecek ve içecek dahil) dış ticaretinde, İngiliz kaynaklı ürünlerin ihraç edildiği başlıca ülkeler İrlanda, Fransa, İspanya, ABD ve Hollanda dır. Bu ürünlerin ithal edildiği başlıca ülkeler ise, Hollanda, Fransa, İrlanda, Almanya ve İspanya dır. 2010 yılında, İngiltere AB nin üçüncü büyük buğday üreticisi, en büyük koyun ve keçi eti üreticisi, dördüncü büyük dana eti üreticisi ve dokuzuncu büyük domuz eti üreticisidir. Tablo 6 İngiltere Tarımı Kendine Yeterlilik, Verimlilik Endeksi ve Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksleri (2006 2010) Kendine Yeterlilik Oranı 2006 2007 2008 2009 2010 Bütün Gıdalarda % 59.2 60 59.9 58.2 60.2 Yerli Gıdalarda % 72.2 73.1 72.2 71.7 74.4 Verimlilik Endeksi (referans yıl: 2005 = 100) 2006 2007 2008 2009 2010 Toplam Faktör Bazında Verimlilik 99 98 104 97 98 Tarım Ürünlerinde Fiyatlar ve Enflasyon (Referans Yıl: 2005 = 100) 2006 2007 2008 2009 2010 Üretici Fiyatları 104.5 118.8 143.3 135.8 142.3 Perakende Fiyat Endeksi Gıda 102.5 107.1 116.9 123.2 127.3 Alkollü İçecekler 100.3 101.3 104.5 109.2 112.7 Bütün Tarım-Gıda Sektörü 102.3 104.7 108.5 110.8 Kaynak: www.defra.gov.uk 114.5 17
Tablo 7- İngiltere Tarımsal Gelir Rakamları (2006 2010) 2006 2007 2008 2009 2010 Ürün (cari fiyatlarla - milyon paund) Tarım 5,307 5,998 7,869 6,973 7,564 Hububat 1,507 1,948 3,150 2,300 2,259 Endüstriyel bitkiler 735 769 1,165 1,099 1,342 Yemlik otlar ve saman 234 238 292 317 326 Sebzeler ve bahçe ürünleri 1,762 1,850 1,904 1,952 2,232 Patates 638 683 767 667 780 Meyve 383 467 546 580 575 Fideleri de içeren diğer bitkiler 48 43 45 58 50 Hayvancılık 8,014 8,518 10,599 10,827 11,235 Canlı Hayvanlar 5,096 5,232 6,580 7,115 7,274 Hayvancılık ürünleri 2,918 3,286 4,019 3,712 3,961 Diğer tarımsal aktiviteler 624 680 792 870 910 Tarım dışı faaliyetlerden ayrıştırılamayan faaliyetler 684 763 814 914 920 Toplam Çıktı (cari fiyatlarla) 14,629 15,959 20,074 19,584 20,629 Ürün üzerindeki sübvansiyonlar 85 59 55 34 25 Brüt çıktı (temel fiyatlarla) 14,714 16,018 20,129 19,618 20,654 Ara Tüketim (cari fiyatlarla - milyon paund) Tohum 580 608 704 690 637 Enerji 831 897 1,166 1,097 1,250 Gübre 775 827 1,130 1,426 1,342 Böcek İlacı / Zehir 518 571 690 715 711 Veteriner ürünleri 284 302 338 361 388 Hayvan gıdaları 2,575 3,023 3,896 3,611 4,020 Bakım ve Onarım 1,016 1,086 1,215 1,280 1,336 Tarımsal hizmetler 623 680 792 870 910 Finansal Aracılık Giderleri (FISIM*) 104 110 139 118 103 Diğer mal ve hizmetler 2,318 2,381 2,583 2,667 2,752 Toplam Ara Tüketim 9,624 10,485 12,653 12,835 13,449 Brüt katma değer (cari fıyatlar) 5,005 5,474 7,421 6,749 7,180 Brüt katma değer (temel fiyatlar) 5,090 5,533 7,476 6,783 7,205 Sabit Sermaye Kullanımı 2,681 2,717 3,070 3,253 3,263 Net katma değer (cari fiyatlar) 2,324 2,757 4,351 3,496 3,917 Net katma değer (temel fiyatlar) 2,409 2,816 4,406 3,530 3,942 Üretime uygulanan diğer vergiler -98-101 -103-106 -113 Üretime uygulanan diğer sübvansiyonlar 2,904 2,954 3,233 3,588 3,170 Net Katma Değer (faktör maliyetleriyle) 5,215 5,669 7,536 7,012 6,999 Çalışan ücretleri 1,982 2,004 2,051 2,123 2,129 Kira 283 309 338 354 353 Faiz 414 471 353 161 141 Toplam Gelir - Tarım Sektöründen Elde Edilen 2,536 2,885 4,794 4,374 4,376 * FISIM: Financial Intermediation Services Indirectly Measured Kaynak: www.defra.gov.uk 4.3. İmalat Sanayi: Küreselleşme, İngiltere nin sanayi alt yapısında önemli bir değişime neden olmuştur. Pek çok İngiliz firma, Uzakdoğu Asya ülkelerindeki yatırımlar, düşük işgücü maliyetleri ve diğer avantajlar nedeniyle, bu ülkelerdeki firmalarla stratejik işbirliği geliştirmek veya üretim birimlerini bu ülkelere taşımayı tercih etmiştir. Sanayi sektöründeki yatırımlar, yüksek teknoloji ve beceri gerektiren; araştırma geliştirme faaliyetleri ile desteklenen; yenilikçi-yeni ürünleri ve pazarları hedefleyen üretime kaymıştır. Üretim 18
yapısındaki bu değişikliğe paralel olarak, İngiltere de sanayi üretiminin ekonomideki payı azalmakta, hizmet sektörü ağırlık kazanmaktadır. İngiltere ekonomisinde sanayi sektörü yaklaşık 140 milyar paund katma değer ile ülke ekonomisinin yaklaşık %10 unu oluşturmaktadır. İngiltere nin ihracatının yaklaşık %52 si bu sektörden yapılmaktadır. Sektör, ekonomide 2.5 milyondan fazla kişiye iş yaratmakta, ayrıca bağlantılı iş imkanları da sağlamaktadır. Sektör, toplam araştırma geliştirme faaliyetlerinin %74 ünü gerçekleştirmektedir. GSYİH sektörler bazında incelendiğinde, 2009 yılında %10,5 oranında küçülen imalat sektörü 2010 yılında toparlanarak %2 oranında büyümüştür. Aynı dönemde hizmet sektörünün %1,1 büyüdüğü görülmektedir. İngiliz Hükümeti tarafından 2002 yılında uygulanmaya konan ve 2004 ve 2007 yıllarında gözden geçirilen Sanayi Stratejisi (Manufacturing Strategy), 2008 yılında yeniden oluşturulmuştur. 2009 yılında ise yine sanayi sektörünün geliştirilmesine yönelik olarak İleri Sanayi Paketi (Advanced Manufacturing Package) ortaya konulmuş ve bileşikler ve nanoteknoloji alanlarına özel olarak Composites Strategy ve Nanotechnology Strategy oluşturulmuştur. Yeni Hükümet in Büyüme Planı stratejisi çerçevesinde yüksek tüketici ve kamu harcamasına yönelik ekonomik büyüme modelinden, üretim, yatırım ve ihracata yönelik ekonomik kalkınma modeline geçiş esastır. Bu doğrultuda, İngiltere ekonomisinin dengeli ve sürdürülebilir olması için imalat sanayine büyük önem verilmekte olup, Büyüme Planı stratejisi kapsamında gerçekleştirilen Büyüme Gözden Geçirme lerinin ilki İleri Üretim (advanced manufacturing) sektörü için gerçekleştirilmiştir. Gözden Geçirme sonuçları ile imalat sanayine ait kapsamlı raporlara sırası ile http://www.bis.gov.uk/policies/business-sectors/manufacturing-and-materials/manufacturing/advanced-manufacturing ve http://www.bis.gov.uk/assets/biscore/business-sectors/docs/m/10-1333-manufacturing-in-the-uk-an-economicanalysis-of-the-sector.pdf bağlantılarından ulaşılabilmektedir. (Kaynak: www.bis.gov.uk, www.bis.gov.uk/policies/business-sectors/manufacturing-and-materials/manufacturing) 4.4. Ulaştırma ve Telekomünikasyon: İngiltere, telekomünikasyon sektöründe liberal bir rejime sahiptir. Dünyadaki önemli tedarikçiler, hizmet sağlayıcılar ve üretici firmalar AB deki faaliyetlerini İngiltere den yönlendirmeyi tercih etmektedir. Sektör yüksek teknolojinin üretildiği ve kullanıldığı, araştırma geliştirme çalışmalarının sürdürüldüğü bir alandır. Sektörün rekabete açılması sonrasında British Telecom un (BT) hakimiyeti kaybolmuş, pek çok özel firma ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda, İngiltere telekomünikasyon şirketleri de yurtdışında yaygın olarak yatırım yapmaktadır. Bu yatırımlara örnek olarak Vodafone nun Türkiye deki Telsim şirketini satın alması gösterilebilir. 4.5. Perakende Sektörü ve Zincir Mağazalar İngiltere perakende piyasasının hacmi 2010 yılı verilerine göre 293 milyar paund tutarında olup, ABD ve Japonya dan sonra dünyanın üçüncü büyük perakende pazarıdır. GSYİH nın yaklaşık %8 i yaratılmaktadır. Perakende sektörü yaklaşık 193 bin KDV kayıtlı şirket ile İngiltere deki toplam KDV kayıtlı şirketlerin %9 unu oluşturmakta olup toplam 286,680 tane perakende mağaza bulunmaktadır. Sektörde toplam işgücünün yaklaşık %11 i olan 2.9 milyon kişi çalışmaktadır. Toplam satışların %8 i internet üzerinden gerçekleşmektedir. Sektörün en büyük firması 38.6 milyar 19
paund satış rakamıyla Tesco dur. 2010 yılında dünyanın en büyük 500 şirketi arasında İngiltere nin dört büyük retail firması (Tesco, J. Sainsbury, VM Morrisons ve Co-operative Group) bulunmaktadır. İngiltere net ithalatçı konumunda bir ülkedir. Özellikle tekstil, konfeksiyon gibi emek yoğun sektörlerde, özelliği olan bazı ürünler hariç üretim yapılmamakta, yurtiçi talep ithalat ile karşılanmaktadır. Gıda ürünleri genellikle iç piyasadan ve diğer AB ülkelerinden tedarik edilmekte, gıda dışı ürünlerin büyük çoğunluğu küresel pazarlardan sağlanmaktadır. Örneğin Marks & Spencer firmasının satışa sunduğu gıda dışı ürünlerin %90 ı ithal ürünlerden oluşmaktadır. Büyük ölçekli mağaza zincirlerinde genellikle merkezi satın alma yöntemi benimsenmiştir. Sözkonusu mağazaların özel satınalma birimleri ve konularında uzmanlaşmış personeli bulunmaktadır. Ayrıca birçok zincir mağazada Etik Ticaret İnsiyatifi adı altında oluşturulmuş kurallar ve mağazada satılan ürünlerin mağaza markası ile tüketiciye sunulması anlamına gelen private label uygulaması benimsenmiştir. İngiltere perakende sektör aşağıda yer alan 9 ana başlıkta sınıflandırılabilir: Büyük mağazalar (department stores), Kitap, kırtasiye, gazete, Hazır giyim ve ayakkabı, Kendin Yap (DIY /do-it-yourself) Elektrikli eşya, Gıda, Mobilya, Sağlık ve güzellik, Müzik ve video 4.5.1. Büyük Mağazalar (Department Stores) Büyük mağaza sektörü satışlarının 2010 yılında 15 milyar paund civarında gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Son yıllarda, süpermarket zincirlerinin gıda dışı ürünlerde, özellikle hazır giyim sektöründe pazara girmeleri (örneğin; Tesco-Cherokee, F&F, Petite; Sainsburys- TU; Asda- George) bu alanda rekabeti artırmıştır. Büyük mağazalar sektöründe yaklaşık %34 lük pay ile giyim, ayakkabı ve ev tekstili ürünleri satışlarda birinci sırada yer almaktadır.. Sektörün hizmet sınırları çok geniştir. Harrods, Selfridges, John Lewis gibi hemen her türlü ürünün satıldığı mağazaların yanısıra, House of Fraser, Harvey Nichols, Debenhams gibi tekstil sektöründe yoğunlaşmış mağazalar da bulunmaktadır. Mağazaların coğrafi dağılımı sınırlıdır. Sadece Debenhams, House of Fraser ve John Lewis in ülke çapında yer aldığı söylenebilir. Bu üç mağazanın sektördeki payı yaklaşık %55 tir. Sektörün ilk 9 şirketi (Debenhams, Fenwick, Harvey Nichols, House of Fraser, John Lewis, Marks & Spencer, Selfridges, Beales ve TJ Hughes) de İngiliz sermayelidir. 20
4.5.2. Kitap, Kırtasiye, Gazete Sektörün satış büyüklüğü yaklaşık 5,0-5,5 milyar paund tutarındadır. WHSmith ve Waterstones kitap ve kırtasiye pazarında, Staples ve Ryman endüstriyel kırtasiye pazarında, Clinton Cards ve Birthdays tebrik kartı pazarında en büyük mağaza zincirleridir. İnternet satışlarında en önemli tedarikçi Amazon dur. Waterstone s, HMV Şirketler Grubu na bağlı iken, kitabevinin %6 sına sahip olan Rus işadamı Alexander Mamut tarafından 2011 yılı Mayıs ayında satın alınmıştır. Halen kitap pazarının yaklaşık %1 ini oluşturan e-kitapların, 2013 yılı itibari ile %10 luk paya ulaşması beklenmektedir. 4.5.3. Hazır Giyim ve Ayakkabı Sektörün satış büyüklüğü 32-36 milyar paund civarındadır. Diğer perakende sektörlerine kıyasla en fazla zincir mağaza bu sektörde yer almaktadır. Sektörün başlıca firmaları arasında Marks and Spencer, Arcadia Group (Topshop, Topman, Dorothy Perkins, Evans, Miss Selfridge, Wallis, Burton ve Outfit markalarını içinde bulunduran grup), Jigsaw, Debenhams, House of Fraser, Next, Brantano gibi İngiliz sermayeli firmaların yanısıra The Gap, H&M, Zara, Benetton, Laura Asley gibi firmalar da bulunmaktadır. 2007 yılına kadar Value Clothing olarak tanımlanan uygun fiyatlı, modaya uygun ürünler satan ve başlıcaları Primark, New Look, River Island, Select, George (Asda) ve Matalan olan zincir mağazalar İngiltere hazır giyim pazarında büyümenin temel nedeni olmuş, ancak küresel ekonomik krizin etkisi ile üst gelir grubunda 2009 yılı itibari ile daha çok niş ürünler ile yüksek fiyatlı ve kaliteli ürünlere yönelinmeye, orta ve alt gelir grubunda ise ucuz ürünlere yönelinmeye başlanmıştır. 4.5.4. Kendin Yap (DIY / Do-it-yourself) Sektörün satış büyüklüğü 9-11 milyar paund civarında olup artış trendi devam etmektedir. Sektörün %80 ine İngiliz sermayeli üç firma (Kingfisher, Wickes, B&Q) hakimdir. Toplam 175 mağazası ile önemli firmalardan olan Focus ise 2011 yılı başında kayyuma devrolmuştur. 4.5.5. Elektrikli Eşya Sektörün büyüklüğü 13-15 milyar paund civarındadır. Sektörün en büyük firması Curry s, Dixons ve PC World firmalarını barındıran DSG Retail Limited dir. Sektörde faaliyet gösteren firmaların büyük çoğunluğunu İngiliz sermayeli firmalar oluşturmaktadır. 4.5.6. Gıda Bu alanda, İngiltere deki başlıca perakende şirketleri Tesco, Asda (Wal-Mart), J.Sainsburry, Morrison Group, Marks and Spencer, Waitrose ve Co-op dur. Sektörün satış büyüklüğü 100-120 milyar paund civarındadır. 2010 yılında sektördeki büyüme özellikle bakkal olarak nitelendirilebilecek convenience store mağazalarındaki satışlardan kaynaklanmıştır. Örneğin Tesco da daha merkezi yerlerde küçük bakkal (convenience store) sayısını arttırmaktadır. 4.5.7. Mobilya Sektörün satış büyüklüğü 10-12 milyar paund civarındadır. Sektördeki ilk 5 firma sektörün üçte birine hakim bulunmaktadır. IKEA, DFS gibi firmaların yanısıra Marks&Spencer, Argos, Next gibi firmalar da ev eşyası/mobilya pazarında yer almaktadır. Emlak ve inşaat sektöründe yaşanan daralmadan dolayı 2010 yılında en olumsuz etkilenen perakende sektörü mobilya olmuştur. 21