ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1
Çevre Koşullarının İnsan Üzerindeki Etkileri Çevre: Bir elemanın dışında çeşitli olayların geçtiği yer veya ortam. Çalışma Çevresi 2
İKLİM Sıcaklık, Rutubet, Hava hareketleri, Radyasyon Vücut sıcaklığını korumak için İçten dışa ısı aktarımı Titreme yoluyla ısı oluşturma Terleyerek ısı düzenleme 3
Aklimatizasyon; iklim koşullarına uyum olarak tanımlanır ve bu tepkiler sayesinde mevcut yüklemeye daha fazla dayanma sağlar. Aşırı sıcakta çalışmada; uyum süresi terleme artar cilt sıcaklığı artışı azalır vücut iç sıcaklığı artışı azalır vücut terinde tuz oranı azalır Kalp ve dolaşım yükü azalır 4
Aşırı sıcak ortamda Bıkkınlık Dikkatsizlik Sinirlilik 5
Hataların yoğunlaşması Verim Düşüklüğü (zihinsel) Yetenek ve becerilerin azalması Verim Düşüklüğü (bedensel) İş kazalarının artması 6
Su + Asit + Tuz Dengesinin Bozulması Kan Dolaşımının Zorlaşması Yorgunluk 7
Isı Alış Verişi Radyasyonla Konveksiyonla Buharlaşma, deri v teneffüs 8
9
Bazı İşlerdeki Ortam Sıcaklıkları Oturarak yapılan işler 19 o C Ayakta yapılan işler Ağır Bedensel işler Bürolar Alışveriş salonları 17 o C 12 o C 20 o C 19 o C 10
İKLİM ETKİLERİ HAVA SICAKLIĞI 38 o C Yİ GEÇİNCE PERFORMANS DÜŞER KAZALAR ARTAR 11
ÇALIŞMA TÜRÜNE GÖRE Kassal Çalışmada Orta ağır kassal çalışmada Normal kassal çalışmada 12 o C 18-20 o C 21-23 o C 12
13
Sıcak ortamda ısı stresinin 14
Soğuk ortamda ısı stresinin etkileri 15
İKLİM ETKİLERİNDEN KORUNMA FİZYOLOJİK KORUYUCU ÖNLEMLER (İNSANIN İÇ YAPISI İLE İLGİLİ) KİŞİSEL KORUYUCU ÖNLEMLER (GİYSİLER) TEKNİK KORUYUCU ÖNLEMLER (ÇALIŞMA YERİNDE) İŞ ORGANİZASYONU 16
17
18
HAVALANDIRMA 19
İş yerinde ortam koşullarını etkileyen faktörler Hava ısısı (18.3 o C) Isı kaynaklarından yayılan ısı Ortam nemliliği (%70) Hava hareketleri (ideal hava akımı 150 mm/saniye) (510 mm/san. Üzerinde çalışma ortamı esintili) (100 mm/san. Altında çalışma ortamı havasız) 20
İşe bağlı kişi başına hava hacmi ve payı İşin Zorluğu Kişi başına hava hacmi (m 3 ) Hava payı (m 3 ) Min. Tavsiye olunan Min. Tavsiye olunan Hafif bedensel iş Orta ağır bedensel iş Ağır bedensel iş 12 18 35 53 15 23 50 75 18 27 60 90 21
GÜRÜLTÜ 22
Ses: hava basıncındaki dalgalanmaların kulaktaki etkisinden gelen bir duygudur. Ses havanın basınç dalgaları olarak ölçülür (mikrobar) (İnsanın duyacağı 2x10-4 mikrobar) (1000 Hz=Hertz=ses frekansı) Sesin fiziksel basıncı desibel (db=seslerin yeğinlik ölçüsü) ile ölçülür. (85 db ve üzeri) Gürültü: genellikle istenmeyen ve rahatsız edici ses 23
Gürültünün etkileri Gürültünün yoğunluğu Gürültünün zaman içindeki akışı Frekansı Etki süresi Gürültü nedeni ile oluşan mesleki hastalıklarda sesin şiddeti, frekansı, çalışma süresi ve kişiye ait biyolojik ve tıbbi özellikler önemlidir. 24
Gürültü kademelerinin insan üzerindeki etkileri 30-65 db: Rahatsız edici 65-90 db: reaksiyon ve damarlarda daralma 90-120 db: uzun devam ederse duyma zararları 120 db den büyük: kısa olsa bile duyma zararı 25
Gürültüden korunma Teknik tedbirler Az gürültülü teknik seçimi Uygun planlama Makine ayarı,bakımı, ve izolasyon Malzeme ve teknik değiştirme Gürültüyü kaynağından azaltmak Ses yayılmasının azaltılması Gürültülü makineleri kapama, bariyer yapma Ses emici materyal kullanma Tıbbi tedbirler Sağlık muayenelerinde gürültülü işlerde çalışacaklara kulak muayenesi Kişisel koruyucu kullanımı (tıkaç ve kulaklık) Eğitim 26
27
TİTREŞİM İnsanların oturduğu yerler, temas ettikleri ya da ellerinde tuttukları titreyen araç ve gereçler; her türlü makine ve araçların neden olduğu sarsıntılar, uzun dönemde zararlı etkileri oluşturur. Bunlar; duyu organlarında, kas, bağ ve eklem algılama sistemlerinde, iç kulak denge organında, derinin duyarlı kıl dibi ve deri altı algı organlarında alt ve üst etraf kılcal damar ağında zararlı ve kalıcı etkilerdir. PERİYODİK VE PERİYODİK OLMAYAN YATAY, DÜŞEY, DAİRESEL VE BUNLARIN BİRLEŞİMİ OLUMSUZ ETKİLERİ Beyaz parmak yada soğuk parmak; soğuk havada motorlu testere ile çalışanlarda 28
29
Aydınlatma İş yerlerinde, her türlü işlemin kusursuz yapılabilmesi ve en önemlisi de iş görenlerin göz sağlığının korunması açısından İYİ BİR AYDINLATMA tekniği gerektirir. En düşük aydınlanma 10 lüks (foot-candle) Rahat okuyup yazmak 300 lüks 30
31
Uygun ve yeterli aydınlanma için Yapılan işle yeterli ışık Homojen aydınlanma İş ve diğer kısımlar arasında uygun kontrast Işık kaynağında veya işte, çalışma noktasında herhangi bir parlama oluşmaması, göz kamaştırmaması Işık kaynağının ve işin uygun renklerde olması 32
Doğal ve Yapay aydınlatma Gündüz aydınlığı=doğal aydınlık Tek taraftan, tepeden veya her iki taraftan gelebilir. Açık havada= 100000 lüks, kapalı günde 3000 lüks Doğal aydınlatmanın yetersiz kaldığı hallerde yapay ışık kullanılır 33
34
35
Aydınlatma - verim 36
HATALAR VERİM RÖLATİF YORGUNLUK 37
ZARARLI MADDELER TOZ, DUMAN, GAZ, BUHAR VE SİS ÖNLEMLER TEKNİK (Zararsız madde kullanımı, iş tekniğinin değiştirilmesi) YAYILMAYA KARŞI (Kapalı sistemlerin kullanılması, zararlı madde kaynağında havanın emilmesi, havalandırma tekniği ile ilgili önlemler) ETKİLERİNDEN KORUNMA (Solunum organlarını koruma araçları, eldivenler, koruyucu gözlükler, ayakkabılar, önlükler ve elbiseler) 38