Mustafa KADIOĞLU Mehmet UYSAL
Projenin Konusu Okullarımızda karşılaşılan çeşitli problemlere Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak çözümler üretilmesi.
Günümüzde pek çok devlet kurumu ve özel sektör için CBS ( Coğrafi Bilgi Sistemleri ) kullanımı ihtiyaçtan öte zorunluluk haline gelmiştir. Fakat eğitim kurumlarımızda Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılmamakta ve CBS nin nasıl kullanılacağı bilinmemektedir.
Projemiz ile okullarda problem çözümünde CBS nin nasıl kullanılabileceğini göstermeyi amaçlanmıştır. Yine Projemizle okulumuzda ihtiyaç duyulan çeşitli haritaların üretilmesi amaçlanmıştır.
Projemizde ArcView 9.2 yazılımı kullanılmıştır. Projemizde verilerin işlenmesi için altlık haritalara ihtiyaç duyulmuştur. Projede kullanılan sayısal haritaların bir kısmı Ünye Belediyesi nden alınmıştır. Belediye İmar ve Şehircilik birimince NetCAD programında üretilen hâlihazır haritası NCZ formatında temin edilmiştir. Elde edilen NCZ formatındaki sayısal Ünye haritası İşlem Şirketler Grubu tarafından üretilen CadReader yama programı kullanılarak ArcMap e aktarılmış ve projede kullanılmak üzere shp formatına dönüştürülmüştür.
Okulumuz bünyesinde bulunan Anadolu Denizcilik Meslek Lisesinden 4, Anadolu Teknik Lisesinden 4 ve Teknik Lisede 6 şubede bulunan öğrencilere veri toplama anketi uygulandı. Anketimizde yer alan Coğrafi Koordinat kısmı, öğrenciler evlerinin bulunduğu coğrafi koordinatı bilmediklerinden sınıf ortamında Google Earth programı açılmış, öğrencilerin uydu fotoğrafları üzerinden evlerini bulmaları ve ilgili kısmı doldurmaları sağlanmıştır.
Öğrenciler evlerinin coğrafi koordinatlarını bularak veri toplama anketini doldururken görülmektedir
Projemizle okulumuzda yürütülen çözüm uygulamaları Kim Nerede Staj Yapsın? Başarı Dağılış Analizi Koçum Benim Projesi için harita ve veri üretimi Veli Ziyaretleri Yurtta Kalan Öğrenciler Nerelerden Geliyor Yaptırım Uygulanan Öğrencilerin Dağılış Haritası ve Analizi Sosyal Yardımlar Tüm Verileri İçeren Dağılış Haritası Coğrafya Dersi ve Coğrafya Sınıfı İçin Harita Üretimi Okul Gezisi Güzergâh Haritası
Staj yapılan kurum ve iş yerlerinin coğrafi koordinatları tespit edildi. Microsoft Excel programı ile x,y koordinatlarını içeren tablo oluşturuldu. Bu tablo ArcMap programına aktarılarak staj yerlerinin Ünye haritasında görüntülenmesi sağlandı. Aynı harita üzerine staj yapması gereken öğrencilerin evlerinin coğrafi koordinatları aktarıldı. Elde edilen sayısal harita bölüm şeflerinin kullanımına sunuldu. Böylece öğrencilerin staj yapmak istedikleri yeri belirleme görevi bulunan ilgili bölüm şeflerinin mekânsal analiz yaparak öğrenciler için en doğru staj yerini belirleyebilmesi sağlandı.
Yukarıda ArcMap çalışma ekranında staj yapan öğrenci ve işyerleri dağılımını görülmektedir
Fotoğrafta okulumuz Bilişim Teknolojileri bölüm şefi Tuncay TÜTÜNCÜ 12-G sınıfının staj yerlerini ArcMap programını kullanarak belirlerken görülmektedir.
Okulumuz Okul Gelişim ve Yönetim Ekibi tarafından hazırlanan Koçum Benim projesi ile 10 ve 11. Sınıf öğrencilerine etkili rehberlik yapılması hedeflenmiştir. Bu proje ile okulumuzda bulunan meslek dersi öğretmenlerinin on öğrenciye koçluk yapmaları planlanmıştır. Yine etkili rehberlik yapabilmek amacıyla öğretmenlerin oturduğu adrese en yakın on öğrenci tespit edilmek istenilmiştir. ArcMap de Koçum Benim projesinde görev alan öğretmen adresleri noktasal veri olarak işlendi. Daha önce yüklenen öğrenci verileri de kullanılarak öğretmenlere en yakın on öğrenci tespit edildi.
Yukarıda ArcMap çalışma ekranındabir öğretmen için belirlenen on öğrenci görülmektedir.
Fotoğrafta OGYE koordinatör Müdür Yardımcısı Levent KANDEMİR Koçum Benim Projesi için üretilen harita üzerinde sorgulama yaparken görülmektedir
Okulumuzda sınıf rehber öğretmenleri çeşitli dönemlerde veli ziyaretleri gerçekleştirmektedir. Veli ziyaretleri yapmak isteyen öğretmenler için sınıflarına ait dağılış haritası üretilmiş ve mahallelere göre ziyaret güzergâhları oluşturulmuştur. Böylece öğretmenlerimizin aynı mahallede oturan öğrenci velilerini ziyaret ederek bir günde birden fazla veli ziyaretinin gerçekleştirilebilmesine imkân tanınmıştır. Söz konusu haritalar okulumuz baskı makinesinde A3 formatında renkli olarak basılmış ve öğretmenlerimize dağıtılmıştır.
Yukarıda 10 ATL Sınıf Öğretmenimizin veli ziyaretlerini kolaylıkla planlayabilmesi için üretilen harita görülmektedir.
Fotoğrafta 10 ATL sınıfı rehber öğretmeni Sevilay İRTEM harita kullanarak yapacağı veli ziyaretlerini planlarken görülmektedir
Okulumuz öğrencilerinin başarı dağılış haritası oluşturulmuştur. Bu haritada Takdir, Teşekkür, Onur Belgesi alan ve Sınıf Tekrarı yapan öğrencilerin bilgisine yer verilmiştir. Böylece başarı durumu ile bağlantılı olabilecek unsurların analiz edilebilmesine imkân sağlanmıştır.
Okulumuz pansiyonunda kalan öğrencilerimizin evlerinin bulunduğu coğrafi koordinatlar tespit edildi. Ordu ili ve yakın çevresine ait uydu görüntüsü Google Earth Pro programı ile temin edildi. Söz konusu dağılış haritası analiz edildiğinde öğrencilerin çoğunlukla İkizce ve Akkuş ilçelerinden geldiği görüldü. Yurtta kalan öğrenci dağılış haritası pansiyonla ilgili yönetim işlerinde(evci izin işlemleri vb. ) kullanılmak üzere pansiyon müdür yardımcısına verildi.
2011-2012 Eğitim ve Öğretim yılında yaptırım uygulanan öğrencilerin genel olarak Bayramca Mahallesi, Fevzi Çakmak Mahallesi ve Çınarlık Mahallesinde yoğunlaştığı görülmektedir
Okulumuzda Yaptırım Uygulanan Öğrenci Dağılış Haritası
Çeşitli sosyal yardım projelerinde kullanılmak üzere ailelerinin gelir durumu düşük olan öğrencilerin dağılım haritası oluşturuldu. Üretilen sayısal harita sosyal yardımlardan sorumlu okulumuz müdür yardımcısına teslim edildi.
Yukarıda ArcMap çalışma ekranında okulumuzda sosyal yardım uygulanan öğrenci dağılımı görülmektedir.
Fotoğrafta sosyal projelerden sorumlu Müdür Yardımcısı Temel TÜYSÜZ ürettiğimiz sayısal haritayı kullanarak planlama yaparken görülmektedir
Projede elde edilen tüm verilerin bulunduğu sayısal harita (Öğretmen adresleri, staj yerleri, öğrenci adresleri vb.) okul müdürünün kullanımına sunulmuştur. Ayrıca bu haritaya bastırılarak okul müdürümüzün odasına asılmıştır.
Tüm verileri içeren ArcMap çalışma ekranı görüntüsü
Okul Müdürümüz Mehmet METİN tüm verileri içeren dağılış haritasını incelerken görülmektedir
Proje ile elde edilen çeşitli haritalar coğrafya dersinde ve coğrafya dersliğinde kullanılmıştır. Ünye ve yakın çevresine ait uydu görüntüsünü içeren harita bastırılarak coğrafya dersliğine asılmıştır
Fotoğrafta Coğrafya dersliğinde projemiz kapsamında hazırlanarak bastırılan harita üzerinde inceleme yapan öğrenciler görülmektedir.
Projemiz ile ; gezi yapılacak yer ve gezi esnasında uğranılacak yerler belirlendiğinde gezi güzergâh haritası oluşturulacak ve bastırılarak geziye katılacak öğretmen ve öğrencilere dağıtılacaktır.
Okulumuzda bu projenin uygulanmasıyla elde edilen kazanımlar; Projeye katılan öğrenciler CBS yazılımı kullanmayı öğrendiler. Okul idarecileri ve bölüm şefleri başlangıç düzeyde CBS yazılımı kullanabilme yeterliliği kazandılar. Okulumuz öğrencileri mekânsal konumlarını (Coğrafi Koordinatları) öğrendiler. Okulumuz öğrencileri CBS ile neler yapılabileceği hakkında genel olarak fikir sahibi oldular. Okulumuz öğretmenleri CBS kullanarak işlerini kolaylaştırdılar.
Projemiz ile okullarımızda karşılaşılan pek çok problemin Coğrafi Bilgi Sistemleri kullanılarak kolaylıkla çözülebileceği görülmüştür. Sorun Yok! Bu Okulda CBS Var projesi ile okulumuzda Coğrafi Bilgi Sistemi kullanımının kalıcı hale getirilmesi hedeflenmektedir. Her yıl okula yeni kayıt yaptıran öğrencilerin coğrafi konumları ve bilgileri veri tabanına işlenecektir.
Proje ile üretilen haritaların süreç içerisinde okulumuz web sitesinden online olarak paylaşımı tasarlanmaktadır. Okulumuzda uygulanan bu proje ülkemizdeki diğer okullarda coğrafya öğretmenleri ve öğrencileri ile yaygınlaştırılmalıdır.
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan birçok konuda kapsamlı çözümler üreten e-okul sistemine mekânsal analizler yapabilme yeteneği kazandırılmalıdır. CBS Ortaöğretimde seçmeli dersler kapsamına alınmalıdır.
ArcView 9.2 Demirci, A. (2011). Öğretmenler İçin CBS: Coğrafi Bilgi Sistemleri, Fatih Üniversitesi Yayınları, İstanbul. Demirci, A., Karaburun,A., Ünlü M. ve Özey,R. (2012) Okullarda CBS Tabanlı Projeler, Esri Türkiye, Ankara. ftp://ftp.islem.com.tr/islem/cadreader/ Google Earth Pro http://www.esriturkey.com.tr/ www.gislab.ktu.edu.tr/gisnedir/cbs.htm
TEŞEKKÜRLER