ANKARA ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. KYM 442 Kimyasal Teknolojiler KATI YAKITLAR

Benzer belgeler
Bilinen en eski yöntemdir. Bu alanda verim yükseltme çalışmaları sürdürülmektedir.

Ekonomik Metalurji. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU 2012

ELBİSTAN LİNYİTİ VE ATIKLARIN BİRLİKTE SIVILAŞTIRILMASI

ENERJİ KAYNAKLARI ve TÜRKİYE DİYARBAKIR TİCARET VE SANAYİ ODASI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

MAKİNE VE TEÇHİZAT İŞLERİNDE İSG

Biyokütle Nedir? fosil olmayan

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı

Biyogaz Temel Eğitimi

KÖMÜR JEOLOJİSİ. Kömürün Kullanım Alanları ve Teknolojisi

Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

Batman Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Güz

Organik Atıkların Değerlendirilmesi- BİYOGAZ: Üretimi ve Kullanımı ECS KĐMYA ĐNŞ. SAN. VE TĐC. LTD. ŞTĐ.

1) Biyokütleye Uygulanan Fiziksel Prosesler

Kojenerasyon Teknolojileri Yavuz Aydın, Yağmur Bozkurt İTÜ

Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR. Yanma. Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM

NÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı

PERFECTION IN ENERGY & AUTOMATION ENDÜSTRİYEL KOJENERASYON UYGULAMALARI

Gönen Enerji Biyogaz, Sentetik Petrol, Organik Gübre ve Hümik Asit Tesisleri: Ar-Ge Odaklı Örnek Bir Simbiyoz Çalışması Hasan Alper Önoğlu

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqw ertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwer tyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçqwerty

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

KÖMÜRÜN ENERJİDEKİ YERİ

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :

MAVİTEC GAZLAŞTIRMA SİSTEMLERİ

Gökmen ÖZER-Elazığ Kovancılar Çok Programlı Anadolu Lisesi

ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLERİN GERİ KAZANIMINDA PİROLİZ YÖNTEMİ

Biyogaz Yakıtlı Kojenerasyon Uygulamaları

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

İÇERİK. Amaç Yanma Dizel motorlardan kaynaklanan emisyonlar Dizel motor kaynaklı emisyonların insan ve çevre sağlığına etkileri Sonuç

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL ÇAMLICA KALEM İLKÖĞRETİM OKULU OKULLARDA ORMAN PROGRAMI ORMANDAN BİO ENERJİ ELDE EDİLMESİ YIL SONU RAPORU

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 3

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2

AR& GE BÜLTEN. Ülkemiz önemli maden yataklarına sahip olup belirli madenlerde kendine yetebilen ender ülkelerden birisidir.

Katı Atık Yönetiminde Arıtma Çamuru. Enes KELEŞ Kasım / 2014

Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi

BELEDİYE ATIKLARININ ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE EVSEL ATY OLARAK KULLANILMASI

Geri Dönüşüme Katıl,Dünyaya Sahip Çık İLERİ PİROLİZ

ÖĞRENME ALANI : CANLILAR VE HAYAT ÜNİTE 6 : CANLILAR VE ENERJİ İLİŞKİLERİ

TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN ALTERNATİF YAKIT VE ALTERNATİF HAMMADDE KULLANIMI YAKLAŞIMI

ÇALIŞMA YAPRAĞI KONU ANLATIMI

YAKITLAR JEOLOJİSİ DERS PROGRAMI

YERALTI KÖMÜR GAZLAŞTIRMA YÖNTEMİYLE TEMİZ ENERJİ VE YAKIT ÜRETİMİ ÖN ÇALIŞMA RAPORU

2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı

ENERJİDE TEMİZ KÖMÜR ÖZET

Soma Havzas Linyit Rezervlerinin Enerjide Kullan Semineri Nisan 2009 Soma

TÜRKĐYE DE DÖKÜM SEKTÖRÜ

Ülkemizde Elektrik Enerjisi:

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

TANIMI Aktif karbon çok gelişmiş bir gözenek yapısına ve çok büyük iç yüzey alanına sahip karbonlaşmış bir malzemedir.

Bölüm 2. Bu slaytlarda anlatılanlar sadece özet olup ayrıntılı bilgiler derste verilecektir.

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ÜRETİMİ

Arıtma Çamurlarının Yönetimi ARITMA ÇAMURLARININ YÖNETİMİ VE YASAL ÇERÇEVE

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE

ENERJİ YÖNETİMİ A.B.D. (İ.Ö.) TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GENEL BİLGİLERİ

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1. ÖNSÖZ... vii. YAZAR HAKKINDA... ix. ŞEKİLLER LİSTESİ... xix. TABLOLAR LİSTESİ... xxiii

Partikül halinde kömürden uzaklaştırılma. Çözelti halinde kömürden uzaklaştırılma

Biyoenerjide Güncel ve Öncelikli Teknoloji Alanları ve TTGV Destekleri

Termik santrallerinin çevresel etkileri şöyle sıralanabilir: Hava Kirliliği Su Kirliliği Toprak Kirliliği Canlılar üzerinde Yaptığı Etkiler Arazi

Doç. Dr. Özlem Esen KARTAL (A Şubesi) Yrd. Doç. Dr. Adil KOÇ (B Şubesi) :16:57 1

Endüstriyel Kaynaklı Hava Kirliliği

Türkiye Elektrik Piyasası

Adsorpsiyon. Kimyasal Temel İşlemler

Nükleer Enerji Santrali Nedir? Yararları ve Zararları

Çukurova Bölgesinde Oluşan Tarımsal ve Hayvansal Atıklardan Biyogaz Yoluyla Enerji Üretimi

Ekonomik Metalurji. Yrd. Doç. Dr. Rıdvan YAMANOĞLU 2012

Suadiye Mahallesi, Eminalipaşa Caddesi, No: 55/A Suadiye, Kadıköy, İstanbul

Kömür, karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan, kükürt ve mineral maddeler içeren, fiziksel ve kimyasal olarak farklı yapıya sahip bir maddedir.

HİDROJEN ÜRETİMİ BUĞRA DOĞUKAN CANPOLAT

SANAYİDE ENERJİNİN VERİMLİ KULLANILMASI

KÜRESELLEŞEN DÜNYA GERÇEKLERİ TÜRKİYE NİN ENERJİ GÖRÜNÜMÜ VE TEMİZ TEKNOLOJİLER

BOR HİDRÜRLER. Yasemin Gül Çolak

ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

GENEL BAKIŞ. Petrol ve Doğal Gaz Üretimi 2004 Senaryosu. Fosil Yakıt Rezervleri: Ekonomik olarak Kullanılabilir Kaynaklar Bilinen Tüm Kaynaklar

ENERJİ ÜRETİMİ VE ÇEVRESEL ETKİLERİ

Nükleer Teknoloji Tarihçesi, Gelişimi ve Elektrik Üretimi. Dr. Halil DEMİREL

TÜRK ÇİMENTO SEKTÖRÜNÜN DÖNGÜSEL EKONOMİDEKİ ROLÜ

ArGe / ÜrGe? Ürün. Kriter: Yerlileştirme Oranı olabilir. Teknoloji Geliştirme (Ar-Ge) Tasarım. Malzeme. İmalat. Know-How

GERİ DÖNÜŞÜM VE GERİ KAZANIM

TEHLİKELİ ATIK ÖN İŞLEM TESİSLERİ

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

KATI ATIKLARDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ

TMMOB Maden Mühendisleri Odası

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

Prof.Dr.rer.nat. D. Ali ERCAN

Termik Santrallerden Çıkan Atık Enerji ile Isıtılan Seralarda Sebze Yetiştirilmesi

7. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi 4. Ünite: Madde ve Yapısı Konu: Elementler ve Sembolleri

TÜRKĐYE'DEKĐ TARIM ATIKLARININ VE TATLI SORGUMUN ENERJĐ ELDESĐ

KÖMÜRÜN GAZLAŞTIRILMASI YOLUYLA ELDE EDİLEN SENTEZ GAZINDAN METANOL ÜRETİMİ

SANAYİ TESİSLERİNDE KASITSIZ ÜRETİM SONUCU OLUŞAN KOK LARIN ATMOSFERE VERİLMESİNİN KONTROLÜNE İLİŞKİN MEVZUAT VE ÇALIŞMALAR

İÇİNDEKİLER SUNUŞ... XIII 1. GENEL ENERJİ...1

ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ELEKTRİK ENERJİ SANTRALLERİ 2.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ

ÇEV416 ENDÜSTRİYEL ATIKSULARIN ARITILMASI

Ranteko. Çevre Çözümleri Ve Danışmanlık Hizmetleri. Çamur Kurutma ve Yakma Teknolojileri. Anaerobik Çürütme ve Biyogaz Tesisleri

2002 ENERJİ İSTATİSTİKLERİ

Transkript:

ANKARA ÜNİVERSİTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KYM 442 Kimyasal Teknolojiler KATI YAKITLAR Grup 12 09290140 Begüm Dikeçoğlu 10290081 Besim Alper Bayramcı 11290033 Cüneyt Altındaş Mayıs, 2015 Ankara 1

İÇERİK 1. Giriş 2. Kömür 2.1. Kömürün Sınıflandırılması 2.2. Kömürün Özellikleri 2.3. Kömürün Kullanım Alanları 2.4. Kömürün Kullanıldığı Prosesler 3. Biyokütle 3.1. Enerji Ormancılığı 3.2. Katı Atık Biyokütle Enerji Üretimi 4. Nükleer Yakıt 4.1. Uranyum 4.2. Toryum 5. Roketler İçin Katı Yakıt 6. Değerlendirme Kaynakça 2

1.GİRİŞ Katı yakıt çeşitleri; Kömür Biyokütle Nükleer Katı Yakıtlar Roketler için Katı Yakıtlar olarak sınıflandırılır. 3

2.KÖMÜR Kömür, değişik oranlarda organik ve anorganik bileşenler içeren tortul bir kayaçtır. Kömürün temel bileşeni karbondur. Kömür uygun ortamlarda bitki kalıntılarının zaman içerisinde biyokimyasal ve fiziksel etkilerle değişimi sonucu oluşur [1]. [1] Orhan Kural(ed.), Kömür Kimyası ve Teknolojisi, Güney Grafik, İstanbul (1990), s.? 4

2.KÖMÜR Şekil 1. Ülkelere Göre (a) 2013 Yılı Kömür Üretimleri (b) 2012 Yılı Kömür Tüketimi [2] [2] Anonim, Kömür Sektör Raporu, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, Ankara (2013), s. 3-19 5

2.1.Kömürün Sınıflandırılması Kömürlerin sınıflandırılmasında nem, kül, koklaşma değeri, uçucu madde içeriği, elementel bileşimi (C, H, N, O, S), ısı değerlerinin bilinmesi gerekir. Bu çeşitlenmede en önemli faktör zamandır. Bunun yanı sıra oluştuğu yer,sıcaklık,basınç gibi birçok parametre vardır. Turba Linyit Taş Kömürü [3] F. Ocakoğlu, Kömür Jeolojisi Ders Notları, [İnternet], Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, erişim: 25.04.2015 (http://jeoloji.ogu.edu.tr/dosyalar/k%c3%b6m%c3%bcr%20jeolojisi-eyl%c3%bcl%202013.pdf) 6

2.1.Kömürün Sınıflandırılması Turba: Kömürleşme sürecinin ilk basamağında yer alan ve bitki artıkların su tablası altında değişime uğraması ile ulaşan kömür çeşididir. Bataklık kömürü olarak da bilinir [3]. Şekil 2.Kömür Çeşitleri [3] F. Ocakoğlu, Kömür Jeolojisi Ders Notları, [İnternet], Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 7 erişim: 25.04.2015 (http://jeoloji.ogu.edu.tr/dosyalar/k%c3%b6m%c3%bcr%20jeolojisi-eyl%c3%bcl%202013.pdf)

2.1.Kömürün Sınıflandırılması Linyit: Turbanın dönüşüme uğramasıyla ortaya çıkar. Pirit veya kolayca oksitlenebilen maddelerin varlığı linyitin yanmasını kolaylaştırır. Linyitler, taş kömürüne nazaran daha çok uçucu madde içeriğine sahip olduklarından daha az kararlıdırlar [4]. [4] Aral Olcay, Kimyasal Teknolojiler, Gazi Kitabevi, Ankara (1998),s.37-41 8

2.1.Kömürün Sınıflandırılması Taş Kömürü: Linyitin dönüşmesiyle oluşan kömür türüdür. Taş kömürünün ısıl değeri çok yüksektir [4]. Antrasit, en kaliteli taş kömürüdür. [4] Aral Olcay, Kimyasal Teknolojiler, Gazi Kitabevi, Ankara (1998),s.37-41 9

2.2.Kömürün Özellikleri Çizelge 1. Kömür çeşitlerinin özellikleri [5] Yakıt Cinsi Uçucu madde (kurukülsüz kömürde) Ortalama elementer analiz değerleri (%) C H 2 O 2 N 2 S Nem (%) Kül (%) Alt ısı (kcal/kg) Turba Ocak çıkışı -Havada kuru >60 59 6 33 1,5 0,5 80-90 20-35 0,1-1,8 0,4-9,0 250 3500 Yumuşak Linyit Sert Linyit 55-62 45-55 67,5 74,0 5,5 5,5 25,0 18,5 1,0 1,5 1,0 0,5 40-60 20-30 2-6 3-12 2000 4000 Taşkömürleri Uzun Alevli Gazlı Yağlı Az Yağlı Yağsız 32-40 26-36 18-26 15-20 8-15 84 86 88 90 91 5 5 5 4 3,5 9 7 5 4 3 1 1 1 1,5 1,5 1 1 1 1 1 1-3 1-3 1-3 1-3 1-3 8-10 8-10 8-10 8-10 8-10 6500 7000 7400 7600 7500 Antrasitler 4-8 92 3 3 1,5 1 1-3 8-10 7400 [5] Anonim, Kömür Türleri, [İnternet], Dokuz Eylül Üniversitesi, erişim: 25.04.2015 (web.deu.edu.tr/maden/docs/komur/komur_tek_2.hafta.pptx 10

2.3. Kömürün Kullanım Alanları Çizelge 2. Kömürün çeşitlerine göre kullanım alanları [4] Çeşit Turba Linyit Taş Kömürü Kullanım Alanı Gübre üretiminde, izolasyon plakası yapımında, briket üretilmesinde, santrallerde enerji üretiminde, kok ve aktif kömür üretiminde kullanılır. Termik santrallerde elektrik enerjisi üretiminde, azot, çimento, şeker, tekstil sanayinde, kimyasal hammadde olarak ve ev ısıtmasında kullanılır. Demir-çelik endüstrisinde, kok üretiminde kullanılır. [4] Aral Olcay, Kimyasal Teknolojiler, Gazi Kitabevi, Ankara (1998),s.37-41 11

2.4. Kömürün Kullanıldığı Enerji Prosesleri Kömürün; Yakılması Koklaştırılması Sıvılaştırılması Gazlaştırılması Enerji eldesinde kullanılan proseslerdir. Ayrıca temiz kömür teknolojileri adı verilen düşük CO 2 salınımı olan yeni prosesler geliştirilmektedir [4]. [4] Aral Olcay, Kimyasal Teknolojiler, Gazi Kitabevi, Ankara (1998),s.37-41 12

2.4.1. Kömürün yakılması İnsanlığın ısınmak amacıyla eskiden beri kullandığı yöntemdir. Sanayi Devrimi nden sonra buhar üretimi ve elektrik enerjisi üretiminde kullanılmaya başlanmıştır. 13

2.4.1. Kömürün yakılması Şekil 3. Kömürün yakılma prosesinin akım şeması [6] [6] Anonymous, Coal Bottom Ash/Boiler Slag-Material Description, [İnternet], Recycle Resource Center, erişim:25.04.2015 (http://rmrc.wisc.edu/ug-mat-coal-bottom-ashboiler-slag/) 14

2.4.2. Kömürün koklaştırılması Kok, uçucu maddelerin kömürden uzaklaştırılmasıyla geriye kalan sert, gözenekli, sünger yapılı ve C yüzdesi çok yüksek olan kısma denir. Kömürün havasız bir ortamda ısıtılarak uçucu maddelerini kaybetmesiyle birlikte kok oluşması olayına koklaşma denir [7]. [7] B.G. Miller, Coal Energy Systems Elsevier Academic Press, London (2005), p. 195-267 15

Şekil 4. Auscoke Prosesinin akım şeması [8] [8] M. Kemal, M. Saraçoğulları, H. S. Erben, Metalurjik Kok Üretimine Elverişli Kömür Bazının Genişletilmesi Olanakları, [İnternet], TMOBB Maden Mühendisleri Odası, erişim: 25.04.2015 (http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/74a10ffa06e434f_ek.pdf) 16

2.4.3.Kömürün Sıvılaştırılması Doğrudan sıvılaştırma veya dolaylı sıvılaştırma yöntemi ile kömür sıvı ürünlere dönüştürülür. Doğrudan sıvılaştırmada (kömür hidrorejenerasyonu); kömür hidrojen verici bir çözücü ile karıştırılır. hidrojen veya sentez gazı ile tepkime vererek basınç ve sıcaklık altında sıvı yakıta dönüştürülür [7]. [7] B.G. Miller, Coal Energy Systems Elsevier Academic Press, London (2005), p. 195-267 17

Dolaylı sıvılaştırmada kömür önce gazlaştırılarak sentez gazı üretilir. Fischer-Tropsch sentezi ile bu gaz karışımında sıvı yakıt üretilir. Şekil 5. Fischer-Tropsch dolaylı sıvılaştırma prosesinin akım şeması [9] [9] Anonymous, Conversion of Coal to Liquid Fuels, [İnternet], McKetta Department of Chemical Engineering The University 18 of Texas at Austin, erişim: 25.04.2015 (http://www.che.utexas.edu/course/che359&384/lecture_notes/topic_3/coal_liq.ppt)

2.4.4. Kömürün Gazlaştırılması Kömür gazlaştırılarak gaz yakıt, sıvı yakıt ve çeşitli kimyasal maddeler üretilebilir. Kömürün gazlaştırılmasıyla; İçerisinde bulunan safsızlıklar uzaklaştırılır. Kullanımı ve taşınması kömüre göre daha kolay, temiz bir yakıt haline gelir. Böylece karbon salınımı da azalır. Petrol rezervleri fakir ancak kömürce zengin olan ülkeler için kömürün gazlaştırılması özellikle ilgi çekici bir konudur [7]. [7] B.G. Miller, Coal Energy Systems Elsevier Academic Press, London (2005), p. 195-267 19

2.4.4. Kömürün Gazlaştırılması Şekil 6. Winkler gazlaştırıcısının akım şeması [10] [10] D. A. Bell, B. F. Towler, M. Fan, Coal Gasification and Its Applications, Elsevier, Great Britain(2011), p. 78 20

3. BİYOKÜTLE Katı biyokütle, tahta, talaş, tahıl artığı ve hayvan dışkısının doğrudan veya kömürleştirilerek briket şekline getirilmesiyle elde edilen yakıt türüdür. Biyokütle Dünya nın enerji talebinin karşılanmasında büyük bir potansiyele sahiptir [11]. Ayrıca gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde pişirme, su ısıtma ve ev ısıtması amacıyla kullanılır [12]. [11] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) [12] Anonymous, Biomass as a Solid Fuel, [İnternet], Practical Action erişim:11.04.2015 (http://practicalaction.org/media/download/ 42464) 21

3.1.Enerji Ormancılığı Enerji ormancılığı, birim alanda en kısa sürede odun hammaddesi üreterek enerji için kullanılmasını amaçlayan orman yetiştirme yöntemidir. Bununla ilgilenen bilim dalına da silvikültür denir [13]. Odun, insanlığın tarih öncesinden beri ısınma amacıyla kullandığı yakıt türüdür. Odundan enerji eldesi, klasik enerji ormancılığı olarak da adlandırılabilinir. [13] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) 22

Çizelge 3. Odunun Özellikleri [5] Uçucu madde (kuru-külsüz kömürde) Ortalama elementer analiz değerleri (%) Nem (%) C H 2 O 2 N 2 S Kül (%) Alt ısı (kcal/kg) Yaş Odun Kuru Odun >70 50 6 44 40-50 12-25 0,1-0,5 0,2-0,8 2000 3600 [5] Anonim, Kömür Türleri, [İnternet], Dokuz Eylül Üniversitesi, erişim: 25.04.2015 (web.deu.edu.tr/maden/docs/komur/komur_tek_2.hafta.pptx) 23

3.1.Enerji Ormancılığı Modern enerji ormancılığı mevcut ormanları enerji üretiminde kullanmak yerine söğüt, huş, kavak çeşitleri (karakavak, balzam kavakları v.b), okaliptüs gibi bazı hızlı büyüyen türlerin kullanıldığı yöntemdir. Bu ağaç türleri diğerlerine göre 10-20 daha hızlı büyür, hatta biyoteknolojik yöntemlerle daha da hızlı büyütülebilirler. [13] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) 24

Genelde 5 yılda bir tıraşlanarak yeniden büyümeleri sağlanır. Hasat edilen dallar biyokütle kaynağı olarak kullanılır. [13] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) 25

3.2. Katı Atık Biyokütle Enerji Üretimi Katı atıklar (çöpler) evsel, endüstriyel ve her türlü insan faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan, sahibi tarafından istenmeyen katı maddelerdir. Gelişmiş ülkelerde 1970 li yıllardan itibaren düzenli depolama ve yakma teknolojileri katı atıkların bertaraf edilmesinde kullanılmaya başlanmıştır [14]. [14] N. Akpınar, Kentsel katı atıklardan enerji üretimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul (2006), s. 15-57 26

1990 ve 2000 li yıllarda ise gazlaştırma ve anaerobik çürütme teknolojileri atık yönetim sistemlerindeki yerlerini almaya başlamışlardır. Katı atıktan enerji üretimi; düzenli depolama, termal yöntemler, biyolojik yöntemlerle gerçekleştirilmektedir [14]. [14] N. Akpınar, Kentsel katı atıklardan enerji üretimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul (2006), s. 15-57 27

4.NÜKLEER KATI YAKIT Fisyona uğrayarak enerji üretmesi için reaktöre konulan malzemelere nükleer yakıt denir. Yakıt maddeleri reaktör içinde reaktör türüne göre metal, metal alaşımı, metal oksit veya kimyasal çözelti şeklinde olabilir. Yakıt seçimi önemlidir çünkü, yakıta göre reaktör tasarlanır. [15]. [15] Ö.F. Akyüzlü, Nükleer reaktör yakıt imalatı öncesi uranyumun saflaştırılması ve zenginleştirme prosesleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (2008), s. 6 28

4.1. Uranyum Nükleer reaktörde en çok kullanılanı uranyum yakıtıdır. Reaktörlerde yakıt maddesi olarak bölünebilen (fisil) U 235,U 233 ve Pu 239 kullanılır. İçersindeki U 235 miktarının doğal değerinin üzerine çıkartılmış uranyuma, zenginleştirilmiş uranyum, bu işleme zenginleştirme denir [15]. [15] Ö.F. Akyüzlü, Nükleer reaktör yakıt imalatı öncesi uranyumun saflaştırılması ve zenginleştirme prosesleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (2008), s. 6 29

Çizelge 4. 2013 te Bilinen Uranyum Rezervleri [16] Ton U Dünya daki yüzdesi Avustralya 1,706,100 29% Kazakistan 679,300 12% Rusya Fed. 505,900 9% Kanada 493,900 8% Nijer 404,900 7% Namibya 382,800 6% Güney Afrika 338,100 6% Brezilya 276,100 5% ABD 207,400 4% Çin 199,100 4% Moğolistan 141,500 2% Ukrayna 117,700 2% Özbekistan 91,300 2% Botswana 68,800 1% Tanzanya 58,500 1% Ürdün 33,800 1% Diğer 191,500 3% Dünya Toplamı 5,902,500 [16] Anonymous, Supply of Uranium, [İnternet], World Nuclear Association, erişim: 25.04.2015 (http://www.world-nuclear.org/info/nuclear-fuel-cycle/uranium-resources/supply-of-uranium/) 30

4.2. Toryum Toryum nükleer yakıt olarak önemli bir potansiyele sahiptir. Kendiliğinden bölünebilen (fisil) bir çekirdeğe sahip olmayan Th ile nükleer enerji üretimi henüz ticari ölçekte yapılmamakla birlikte, uranyuma göre daha güvenli olması ve radyoaktif atık miktarının azlığı dikkat çekmektedir[17]. [17] V. Altın, Toryum dosyası, Bilim ve Teknik, 483:56-63 (2008) 31

4.2. Toryum Toryumun yakıt olarak kullanıldığı sistemler; toryum plütonyum karışımı yakıt çubuğu, sıvı florürlü toryum reaktörü, hızlandırıcı sürümlü sistem olarak sıralanabilir [17]. [17] V. Altın, Toryum dosyası, Bilim ve Teknik, 483:56-63 (2008) 32

4.2.Toryum Türkiye toryum açısından zengindir. Türkiye de Eskişehir- Sivrihisar ve Isparta- Aksu bölgelerinde toryum rezervleri tespit edilmiştir. [18]. [18] M. Arık, S. Sultansoy, M.A. Çetiner, A. Çalışkan, P. S. Bilgin, Yeşil nükleer enerji, proton hızlandırıcıya dayalı toryum yakıtlı enerji sistemi, Bilim ve Teknik, 537:46-51 (2012) 33

Çizelge 5. Dünya Toryum rezervleri [19] Ülke Ton Th Hindistan 846000 Brezilya 632000 Avusturalya 595000 ABD 595000 Mısır 380000 Türkiye 374000 Venezuela 300000 Kanada 172000 Rusya Fed. 155000 Güney Afrika Cum. 148000 Çin 100000 Norveç 87000 Grönland (Danimarka) 86000 Finlandiya 60000 İsveç 50000 Kazakistan 50000 Diğer 1725000 Toplam 6355000 [19] Anonymous, Thorium, [İnternet], World Nuclear Association, erişim 23.04.2015 (http://www.world-nuclear.org/info/current-and-future-generation/thorium/) 34

5. ROKETLER İÇİN KATI YAKIT Rokette katı yakıt bir yanma kamarasında bulunur. Burada yanma gazlarının dışarıya atıldığı bir egzoz mevcuttur. Yakıt bir oksitleyici ile yakılır. Yakıt olarak doğal asfalt yağı (Galcit), çeşitli polimerler (poliüretan v.b.) kullanılır. Genellikle gücün artırılması için alüminyum tozu yakıta karıştırılır. Oksitleyici olarak KClO 4, NH 4 ClO 4, NH 4 NO 3 gibi maddeler kullanılır [20]. [20] İ. Benayyyat, Katı yakıtlı roket motoru, Bilim ve Teknik, 109:46-47(1976) 35

Katı yakıtlı roket motorları güvenli ve basit olmaları sebebiyle; güdümlü mermi, askeri füze sistemleri ve uzay araçlarında kullanılır. Olumsuz tarafı; yanma olayı başladıktan sonra kontrolünün zor olmasıdır. Sıvı roket motorlarında olduğu gibi tüm motor yönünün döndürülmesi mümkün değildir. [20] İ. Benayyyat, Katı yakıtlı roket motoru, Bilim ve Teknik, 109:46-47(1976) 36

6.DEĞERLENDİRME Katı yakıtlar Dünya nın enerji talebinin karşılanmasında önemli bir yeri vardır. Özellikle kömür elektrik üretiminde önemli bir paya sahiptir. Çevresel etkileri olumsuz olan kömürü mevcut teknolojileri iyileştirip, modern, temiz ve yeni teknolojilerle çevresel etkilerini azaltıp daha verimli kullanmak mümkündür. İnsan nüfusunun ve buna bağlı kişi başına tüketimin artması sebebiyle sürdürülebilir çevre için biyokütleden enerji elde etmek önemlidir. 37

KAYNAKLAR [1] Orhan Kural(ed.), Kömür Kimyası ve Teknolojisi, Güney Grafik, İstanbul (1990), s.59-61 [2] Anonim, Kömür Sektör Raporu, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu, Ankara (2013), s. 3-19 [3] F. Ocakoğlu, Kömür Jeolojisi Ders Notları, [İnternet], Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, erişim: 25.04.2015 (http://jeoloji.ogu.edu.tr/dosyalar /K%C3%B6m%C3%BCr%20Jeolojisi-Eyl%C3%BCl%202013.pdf) [4] Aral Olcay, Kimyasal Teknolojiler, Gazi Kitabevi, Ankara (1998),s.37-41 [5] Anonim, Kömür Türleri, [İnternet], Dokuz Eylül Üniversitesi, erişim: 25.04.2015 (web.deu.edu.tr/maden/docs/komur/komur_tek_2.hafta.pptx [6] Anonymous, Coal Bottom Ash/Boiler Slag-Material Description, [İnternet], Recycle Resource Center, erişim:25.04.2015 (http://rmrc.wisc.edu/ug-mat-coal-bottom-ashboilerslag/) [7] B.G. Miller, Coal Energy Systems Elsevier Academic Press, London (2005), p. 195-267 [8] M. Kemal, M. Saraçoğulları, H. S. Erben, Metalurjik Kok Üretimine Elverişli Kömür Bazının Genişletilmesi Olanakları, [İnternet], TMOBB Maden Mühendisleri Odası, erişim: 25.04.2015 (http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/74a10ffa06e434f_ek.pdf) [9] Anonymous, Conversion of Coal to Liquid Fuels, [İnternet], McKetta Department of Chemical Engineering The University of Texas at Austin, erişim: 25.04.2015 (http://www.che.utexas.edu/course/che359&384/lecture_notes/topic_3/coal_liq.ppt) [10] D. A. Bell, B. F. Towler, M. Fan, Coal Gasification and Its Applications, Elsevier, Great Britain(2011), p. 78 38

KAYNAKLAR [11] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) [12] Anonymous, Biomass as a Solid Fuel, [İnternet], Practical Action erişim:11.04.2015 (http://practicalaction.org/media/download/ 42464) [13] M. Genç, D. Yıldız, A. Deligöz, Enerji Ormancılığı ve Temiz Enerji Üretimindeki Rolü, [İnternet], Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, erişim: 25.04.2015 (http://ormanweb.sdu.edu.tr/dersler/mgenc/st/st11.pdf) [14] N. Akpınar, Kentsel katı atıklardan enerji üretimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Enerji Enstitüsü, İstanbul (2006), s. 15-57 [15] Ö.F. Akyüzlü, Nükleer reaktör yakıt imalatı öncesi uranyumun saflaştırılması ve zenginleştirme prosesleri, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul (2008), s. 6 [16] Anonymous, Supply of Uranium, [İnternet], World Nuclear Association, erişim: 25.04.2015 (http://www.world-nuclear.org/info/nuclear-fuel-cycle/uranium-resources/supply-of- Uranium/) [17] V. Altın, Toryum dosyası, Bilim ve Teknik, 483:56-63 (2008) [18] M. Arık, S. Sultansoy, M.A. Çetiner, A. Çalışkan, P. S. Bilgin, Yeşil nükleer enerji, proton hızlandırıcıya dayalı toryum yakıtlı enerji sistemi, Bilim ve Teknik, 537:46-51 (2012) 19] Anonymous, Thorium, [İnternet], World Nuclear Association, erişim 23.04.2015 (http://www.world-nuclear.org/info/current-and-future-generation/thorium/) [20] ] İ. Benayyyat, Katı yakıtlı roket motoru, Bilim ve Teknik, 109:46-47(1976) 39

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ 40