Bu çalışmanın, Adli Biyoloji Uzmanı lığının, bir meslek olarak görülmesi ve standartlarının belirlenmesi için temel oluşturacağını umut ediyoruz.

GİRİŞ Adli Biyoloji Uzmanı ulusal meslek standardı 5544 sayılı Meslek yeterlilik Kanunu (MYK) Kanunu ile anılan Kanun uyarınca çıkartılan Ulusal Meslek Standartlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik ve Mesleki Yeterlilik Kurumu Sektör Komitelerinin Kuruluş, Görev, Çalışma Usul ve Esasları hakkında Yönetmelik hükümlerine göre hazırlanarak siz değerli okuyucuların dikkatine sunulmuştur. Amacımız Adli Biyoloji Uzmanlığı nı sağlam bir temel üzerinde değerlendirebilecek genel esasları belirlemektir. Bu amaçla özellikle Adli Biyoloji İncelemelerinin en popüler alanı olan Adli DNA Analizlerini seçtik. Bu ve benzeri çalışmalar diğer tüm Adli Biyoloji alt bilim dalları içinde yapılabilir. Üzerinde detaylı ve geniş katılımlı tartışmalar ile değerinin artacağına inandığımız bu çalışma ancak sizlerin katılımıyla tamamlanabilir. Bu çalışmanın, Adli Biyoloji Uzmanı lığının, bir meslek olarak görülmesi ve standartlarının belirlenmesi için temel oluşturacağını umut ediyoruz. Saygılarımızla. Sayfa 1

MESLEK TANITIMI Adli Biyoloji Uzmanı suçla ilgili olarak olay yerlerinden ilgili birimlerce toplanarak tarafına ulaştırılan deliller üzerinde bulunan biyolojik delilleri tespit ederek bunların referans numunelerle karşılaştırmasını yapan ve sonuçları bilirkişi raporu ile adli makamlara bildiren kişidir. Çalışmaların kanunlarca belirlenen gereklilikler ile güvenlik önlemleri çerçevesinde yapılması esastır. Delillerin incelenmesi biyolojik numunelerin tespiti, biyolojik numunelerden DNA profili elde edilmesi ve bu profillerin referans örneklerle karşılaştırılması ile bahse konu biyolojik numuneler insana ait değiller ise ait oldukları canlıların tespiti ile inceleme ve karşılaştırılmaları için gerekli yönlendirilmelerinin yapılması mesleki yetkinliğini gerektirir. Adli Biyoloji Uzmanı gerçekleştirilecek inceleme, analiz ve çalışmaların zamanında, prosedürlere ve kalite standartlarına uygun bilimsel yöntemlerle tamamlanmasından sorumludur. İşlemlerin yapılmasında bilimsel etik ilkelere ve yöntemlere uygun ve iş prosedürlerine sadık çalışır, sorumluluğu dışında kalan gerekli çalışmalar için yetkili birimlerden destek alır. Sorumluluğu ile ilgili eksiklik ve problemleri ilgili makamlara bildirir. Delilin tespitinden karşılaştırılmasına kadar geçen tüm basamaklarda güvenlik önlemlerinin alınmasından ve takibinden sorumludur. Çalışmaların yapıldığı alanlarda kontaminasyon önlemlerinin alınmasından, temizliğinden ve yeterliliğinden sorumludur. Görev alan tüm yardımcı çalışanların eğitiminden, yönlendirilmesinden ve çalışmalarından sorumludur. MESLEĞE İLİŞKİN DİĞER GEREKLİLİKLER Lisans Eğitimi Adli biyoloji uzmanı üniversitelerin fen veya fen edebiyat fakülteleri ile mühendislik fakültesi altında yer alan Gen Mühendisliği bölümlerini bitişmiş olmalıdır. Mesleki Eğitim Adli biyoloji uzmanı alanında uzman olmadan önce bir adli biyoloji uzmanı yanında en az üç yıllık çalışma deneyimine sahip olmalıdır. Sayfa 2

Görevler, İşlemler ve Başarım Ölçütleri A Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri A.1.1 Konusu ile ilgili güvenlik ve iş sağlığı normlarını bilmek. Kişisel sağlığını koruyacak kıyafet ve koruyucu donanımları A.1.2 giymek. İş sağlığı ve güvenliği konusunda yasal A.1 Kullanılan cihaz ve malzemelerle ilgili kullanım ve korunma ve işyerine ait kuralları uygulamak A.1.3 bilgilerine sahip olmak. A.1.4 Yaralanma ve benzeri durumlar için gerekli ilkyardım bilgisine sahip olmak. A.2.1 Kontaminasyon önlenmesi için gerekli çalışma tekniklerini bilmek. A.2 Kontaminasyon önlemlerini almak A.2.2 Kullanılan alet ve malzemelerin steril olmasını sağlamak. İş sağlığı ve güvenliği Bulaşıcı hastalıklara karşı gerekli önlemleri ve güvenlik A.2.3 tedbirlerini almak A.3.1 Tehlike ve risk etmenlerini belirlemek. Tehlike ve risk etmenlerine karşı koruyucu tedbirleri A.3.2 A.3 Risk etmenlerini azaltmak öğrenmek, geliştirmek. A.3.3 Risk etmenlerine karşı çalışmaların uygulanmasını sağlamak. A.4.1 Acil durum prosedürlerini öğrenmek. A.4 Acil durum prosedürlerini uygulamak Acil durum prosedürlerinin güncellenmesini ve A.4.2 geliştirilmesinde katkıda bulunmak. Sayfa 3

B Kalite yönetim sistemi dokümanlarına uygun çalışmak B.1 Kalite prosedürlerini oluşturmak B.2 Kalite prosedürlerine uygun çalışmak B.3 B.4 Yapılan çalışmaların kalite prosedürlerine uygunluğunu denetim altında tutmak Hata ve eksiklikleri engelleme çalışmalarına katılmak B.1.1 Kalite uygulamalarında temel prensipleri bilmek. B.1.2 Kalite prosedürlerini oluşturmak. Kalite prosedürlerini güncellemek ve geliştirilmesine B.1.3 katkıda bulunmak. B.2.1 Kalite prosedürlerine bilmek. B.2.2 Kalite prosedürlerine sadık çalışmak. B.2.3 Kalite prosedürlerinde belirtilen formları doldurmak. Alet ve malzemelerin kalite prosedürlerine uygun olmasını B.2.4 sağlamak. Kalite uygulamalarını denetleme çalışmalarında görev B.3.1 almak. Kalite uygulamalarının denetlenmesinde takip edilecek B.3.2 formları hazırlamak. B.4.1 Çalışma sırasında karşılaşılan hata ve eksiklikleri bildirmek. B.4.2 Hata ve eksiklerin belirlenmesinde görev almak. Hata ve eksikliklerin giderilmesi için çözüm çalışmalarına B.4.3 katkı vermek. Sorumluluğu dışındaki hata ve eksiklikleri ilgili kişilere B.4.4 bildirmek. Sayfa 4

C Çalışma Yerini Düzenlemek C.1 Çalışma alanının özelliklerini bilmek C.2 Cihaz ve malzemenin kullanıma hazırlamak C.1.1 Yapılacak analiz ve inceleme yöntemlerine göre çalışma alanı ihtiyaçlarını belirlemek. C.1.2 Çalışma alanının ergonomik kullanımına katkıda bulunmak. C.1.3 Çalışma alanının olumsuz özelliklerinin iyileştirilmesine katkıda bulunmak. C.1.4 Kontaminasyon önleyici tedbirler almak. C.2.1 Kullanılacak malzeme ve cihazları prosedürlerde belirtildiği şekilde hazır hale getirmek. C.2.2 Kullanılacak malzeme ve cihazların steril olmasını sağlamak. C.2.3 Kullanılacak cihazlar ile aletlerin kalibrasyonunu kontrol etmek. C.2.4 Kullanılacak cihaz ve aletlerin periyodik bakımının yapılıp yapılmadığını kontrol etmek. C.2.5 Kalibrasyonu ve periyodik bakımı olmayan cihazları yetkili amire bildirmek. Sayfa 5

D Delil kabulünü yapmak ve delilleri inceleme için muhafaza etmek D.1.1 D.1.2 D.1 Delil kabul alanını düzenlemek D.1.3 D.1.4 D.2.1 D.2.2 D.2 Delil kabulü yapmak D.2.3 D.2.4 D.2.5 D.3.1 D.3 Tutanak hazırlamak D.3.2 D.3.2 D.4 Delilleri muhafaza etmek D.4.1 D.4.2 Kullanılacak malzeme ve aletleri steril etmek. Delillerin birbirine karıştırılmaması için gerekli önlemleri almak. Önceki kabul işleminden kalan çöp ve artıkları uzaklaştırmak. Tek kullanımlık malzemeleri yenilemek. Delillerin mühürlenmiş olup olmadığını kontrol etmek. Delil zarfları üzerinin düzgün doldurulup doldurulmadığını kontrol etmek. Delil zarfı ile müzekkerenin uyumlu olup olmadığını kontrol etmek. Eksik veya fazla delilleri belirlemek. Delillerin birbirine temasını önlemek. Tüm tespitleri eksiksiz tutanağa aktarmak. Tutanaktaki sıralamaya göre delil zarflarını numaralandırmak. Sorumluluğunu aşan durumlarda yetkili amirine durumu bildirmek. İnceleme yapılana kadar delillerin güvenli bir yerde saklanmasını sağlamak. İnceleme yapılana kadar delil zarflarının kapalı tutulmasını sağlamak. Sayfa 6

E Delillerin incelemek ve tespit edilen biyolojik örneklerden numune almak E.1 Delillerin inceleme prosedürünü oluşturmak E.2 Delilleri incelemek E.3 E.4 Tespit edilen biyolojik bulgulardan numune almak İncelemesi tamamlanan delilleri muhafaza etmek Delillerin incelenmesi ile ilgili bilimsel gelişmeleri takip E.1.1 etmek. Delillerin incelenmesi ile ilgili en son bilimsel yöntem ve E.1.2 tekniklere göre prosedürleri hazırlamak. E.1.3 Delil inceleme prosedürlerini güncellemek ve geliştirmek. Numune tespitinde kullanılacak kitleri ve cihazları E.1.4 belirlemek. E.2.1 Delileri prosedürlere göre incelemek. Biyolojik bulgu bulunan delil bölgelerini usulüne uygun E.2.2 olarak işaretlemek. E.2.3 Delil ile ilgili tüm ayrıntıları ve bulguları eksiksiz not almak. Delilin incelemesi bitmeden bir başka delil zarfını E.2.4 açmamak. Tespit edilen biyolojik bulgulardan kullanılacak olan DNA E.3.1 izolasyon tekniğine göre prosedürlere uygun numune almak. E.3.2 Numune alınan tüp üzerine gerekli bilgileri doğru yazmak. Numune alınan tüpleri DNA İzolasyon işlemi başlayana E.3.3 kadar kapalı muhafaza etmek. İncelemesi tamamlanan delili prosedürlere uygun olarak E.4.1 paketlemek. İncelemesi tamamlanan delili rapor tamamlandıktan sonra E.4.2 yetkili kişiye teslim edene kadar kilit altında saklamak. E.4.3 Delilin kontamine olmaması için gerekli önlemleri almak. Sayfa 7

F DNA İzolasyonu yapmak F.1 F.2 DNA İzolasyon prosedürlerini oluşturmak DNA İzolasyonu için çalışma ortamını hazırlamak F.3 DNA İzolasyonu yapmak F.1.1 DNA İzolasyonu yöntemleri ile ilgili en son bilimsel gelişmeleri takip etmek. F.1.2 Uygulanacak DNA İzolasyon yöntemlerini belirlemek. F.1.3 Belirlenen DNA İzolasyon yöntemlerinin prosedürlerini hazırlamak. F.1.4 Prosedürleri hazırlanan DNA İzolasyon yöntemlerinin validasyonunu yapmak. F.1.5 DNA İzolasyon prosedürlerini geliştirilmesine katkı yapmak. F.2.1 Çalışma masasını steril etmek. F.2.2 Çalışma masası üzerine yeterince tek kullanımlık malzeme çıkarmak. F.3.1 Bir arada analize alınan örnekleri sıralamak ve kaydetmek. F.3.2 Prosedürlerde belirtildiği şekilde DNA İzolasyonunu yapmak. F.3.3 İzolatları DNA Amplifikasyon basamağına kadar saklamak. F.3.4 Karşılaşılan eksiklik ve problemleri yetkili kişilere bildirmek. Sayfa 8

G DNA Ammplifikasyonu yapmak G.1 G.2 DNA Amplifikasyon prosedürlerini oluşturmak DNA Amplifikasyonu için çalışma ortamını hazırlamak G.3 DNA Amplifikasyonu yapmak G.1.1 DNA Amplifikasyon yöntemleri ile ilgili en son bilimsel gelişmeleri takip etmek. G.1.2 Uygulanacak DNA Amplifikasyon yöntemlerini belirlemek. G.1.3 Belirlenen DNA Amplifikasyon prosedürlerini hazırlamak. G.1.4 Prosedürleri hazırlanan DNA Amplifikasyon yöntemlerinin validasyonunu yapmak. G.1.5 DNA Amplifikasyon prosedürlerini geliştirilmesine katkı yapmak. G.2.1 Çalışma masasını steril etmek. G.2.2 Çalışma masası üzerine yeterince tek kullanımlık malzeme çıkarmak. G.3.1 Bir arada analize alınan örnekleri sıralamak ve kaydetmek. G.3.2 Hazırlanan PCR karışımı tüpü üzerine tarih ve hazırlayan kişi bilgilerini yazmak. G.3.3 PCR karışımı ile ilgili bilgileri kaydetmek. G.3.4 Prosedürlerde belirtildiği şekilde DNA Amplifikasyonu yapmak. G.3.5 PCR ürünlerini DNA Elektroforez basamağına kadar saklamak. G.3.6 Karşılaşılan eksiklik ve problemleri yetkili kişilere bildirmek. Sayfa 9

H DNA Elektroforezi yapmak H.1 H.2 DNA Elektroforez prosedürlerini oluşturmak DNA Elektroforezi için çalışma ortamını hazırlamak H.3 DNA Elektroforezi yapmak DNA Elektroforez yöntemleri ile ilgili en son bilimsel H.1.1 gelişmeleri takip etmek. H.1.2 Uygulanacak DNA Elektroforez yöntemlerini belirlemek. H.1.3 Belirlenen DNA Elektroforez prosedürlerini hazırlamak. Prosedürleri hazırlanan DNA Elektroforez yöntemlerinin H.1.4 validasyonunu yapmak. DNA Elektroforez prosedürlerini geliştirilmesine katkı H.1.5 yapmak. H.2.1 Çalışma masasını steril etmek. Çalışma masası üzerine yeterince tek kullanımlık malzeme H.2.2 çıkarmak. H.3.1 Bir arada analize alınan örnekleri sıralamak ve kaydetmek. Hazırlanan yürütme karışımı tüpü üzerine tarih ve H.3.2 hazırlayan kişi bilgilerini yazmak. H.3.4 Kullanılacak cihaza örnek bilgilerini doğru yazmak. H.3.5 Cihaz ayarlarının prosedürlere uygun yapmak. Prosedürlerde belirtildiği şekilde DNA Elektroforezi H.3.6 yapmak. Karşılaşılan eksiklik ve problemleri yetkili kişilere H.3.7 bildirmek. Sayfa 10

I DNA Profili İşlemlerini yapmak I.1 Elektroforez Sonuçlarını kontrol etmek I.2 DNA Profili çıkarmak I.3 DNA Profillerini karşılaştırmak I.4 Karışık DNA profillerini ayırmak I.1.1 I.1.2 I.1.3 I.2.1 I.2.2 I.2.3 I.2.4 I.2.5 I.3.1 I.3.2 I.3.3 I.4.1 I.4.2 I.4.3 Row datayı kontrol etmek. Size Markere kontrol etmek. Allelic Ladder ı kontrol etmek. Kirlilik ve yansıma piklerini silmek. Ladder dışı pikleri silmek. Alelleri belirler ve isimledirmek. İsimlendirilen alelleri sırlatarak DNA profilini belirlemek. Belirlenen alelleri kaydederek DNA profili tablosunu oluşturmak. Dosya ile ilgili tüm DNA Profillerini aynı tablo altında birleştirmek. DNA Profillerini birbirleri ve varsa referans profillerle karşılaştırmak. Aynı profilleri belirleyerek gruplandırmak. Belirgin ise majör ve minör pikleri ayırmak. Varsa referans DNA profilleri ile karşılaştırarak ayırmak. Ayrım yapılamıyorsa içleme ve dışlama yöntemlerini kullanmak. Sayfa 11

J Bilirkişi Raporu yazmak J.1 Evrak bilgisi kısmını yazmak J.2 Analiz süresi yazmak J.3 İncelediği delil bilgilerini yazmak J.4 Analiz bilgilerini yazmak J.5 DNA Profili sonuçlarını yazmak J.6 Bilirkişi raporuna imza atmak J.1.1 J.1.2 J.2.1 J.2.2 J.3.1 J.3.2 J.3.3 J.3.4 J.4.1 J.4.2 J.4.3 J.5.1 J.5.2 J.5.3 J.5.4 J.5.5 J.6.1 J.6.2 J.6.3 Analizi talep eden birim bilgilerini yazmak. Müzekkere evrak numarasını ve tarihini yazmak. İşe başlama tarihini yazmak. İşi bitirme tarihini yazmak. İncelediği deliller ile ilgili ayrıntılı tanımla bilgilerini yazmak. Deliller üzerinde tespit edilen eksiklikleri yazmak. Müzekkere ile uyumsuz bilgileri yazmak. İnceleme sırasında yapılan değişiklikleri yazmak. Kullanılan teknik, yöntem ve metotları ve kullanım amaçlarını yazmak. Kullanılan yöntemlerle biyolojik bulguları yazmak. Kullanılan yöntemler sonucunda delil üzerinde bulunmadığı belirlenen biyolojik bulguları yazmak. DNA profili elde edilemeyen biyolojik bulguları ve sebebini yazmak. Referans örneklerle uyumlu DNA Profiline sahip olan biyolojik delilleri yazmak Birbiri ile uyumlu DNA Profiline sahip olan biyolojik delilleri yazmak. Kaynağı tespit edilemeyen biyolojik delilleri yazmak. DNA Veri Bankası tarama sonuçlarını yazmak. Bilirkişi raporundaki tüm bilgilerin bilimsel olduğuna dair imza atmak. Analizler ile ilgili tüm sonuçların eksiksiz ve doğru olduğuna dair imza atmak DNA profili eşleştirmeleri ile ilgili tüm sonuçların doğru olduğuna dair imza atmak. Sayfa 12

K DNA profili ve rapor kontrolü yapmak K.1 Hata skalası oluşturmak K.2 Hata tespit etmek K.3 Hataları kaydetmek K.4 Hataların istatistiğini tutmak K.5 Hata raporunu hazırlamak K.1.1 Muhtemel hataları tespit etmek. K.1.2 Muhtemel hataları listelemek. K.2.1 Yapılan tüm işlemleri kontrol etmek. K.2.2 Prosedürlere uygun yapılmayan basamakları tespit etmek. K.2.3 Sehven yapılan hataları tespit etmek. K.2.4 Tespit edilen hataları açık bir dille ilgili formlara yazmak. Varsa öneri ve düşünceleri ilgili forma detaylı olarak K.2.5 yazmak. K.2.6 Hataların düzeltilmesini kontrol etmek. K.3.1 Hataları kaydetmek. K.3.2 Hataları gruplandırmak. K.4.1 Hataların gruplarına göre istatistiğini yapmak. K.4.2 Hataların kaynağına göre istatistiğini yapmak. K.4.3 Hataların yapana göre istatistiğini yapmak. K.5.1 Hata istatistiklerini yorumlamak. Hata kaynaklarına göre önleyici ve düzenleyici tedbirleri K.5.2 almak. K.5.3 Hata kaynaklarına göre eğitim programları düzenlemek. Sayfa 13

L Delillerin paketlenmesi ve teslimi L.1.1 İnceleme için gelen tüm delilleri güvenlikli delil poşetlerine teker teker kontrol ederek koymak. L.1 Delillerin paketlemek L.1.2 Analizlerde kullanılan delilleri kaydetmek. L.1.3 Delilleri birbirine temas etmeyecek şekilde paketlemek. L.1.4 Paket prosedürlerde belirtildiği şekilde mühürlenerek kapatmak. L.2.1 Paketlenen delilleri eksiksiz olarak listelemek. L.2 Tutanağın hazırlamak L.2.2 Analizlerde kullanılan delilleri detaylı olarak yazmak. L.2.3 Tutanak hazurun ile birlikte imzalamak. L.3 Delilleri teslim etmek L.3.1 Delilleri ilgili kişiye elden imza karşılığı teslim etmek. Sayfa 14

Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman 1. Makas 2. Pens 3. Çeşitli hacimlerde Ependorf tüp 4. Svap çubuğu 5. Delil zarfı 6. Çeşitli kalem 7. Eldiven 8. Maske 9. Bone 10. Galoş 11. Tulum 12. Önlük 13. Tel zımba 14. Delgeç 15. Barkod okuyucu 16. Barkod yazıcı 17. Bisturi 18. UV ışık kaynağı 19. UV Gözlük 20. Damlalıklı şişe 21. Otomatik pipet 22. Çeşitli hacimlerde otomatik pipet ucu 23. Otomatik pipet tutucu 24. Kanallı pipet 25. Multipipet 26. Çalkalayıcı 27. Karıştırıcı 28. Karıştırıcı balığı 29. Karıştırıcı oltası 30. Homojenizatör 31. Havan 32. Havan tokmağı 33. Santrifüj 34. Su banyosu 35. PCR cihazı 36. ph metre 37. Analitik terazi 38. Hassas terazi 39. DNA Analiz cihazı 40. Vakumlu santrifüj 41. DNA İzolasyon cihazı 42. PCR Plate 43. PCR Plate holder 44. Çeşitli hacimlerde ölçekli cam çişe 45. Atomizer Sayfa 15

46. Mikroskop 47. Mercek 48. Spatula 49. Sterilazatör 50. Bilgisayar ve yazıcı 51. Steril kabin 52. Çeker ocak 53. Mini santrifüj 54. Vortex Bilgi ve Beceriler 1. Araç ve gereçleri kullanım bilgisi 2. Takım içinde çalışma yeteneği 3. El becerisi 4. El göz koordinasyonu becerisi 5. İletişim yeteneği 6. İş sağlığı bilgisi 7. Kayıt tutma becerisi 8. Yazılı ifade becerisi 9. Sözlü ifade becerisi 10. Kendini ifade yeteneği 11. Kullanılan malzeme bilgisi 12. Mesleki terim bilgisi 13. Öğrendiğini aktarabilme yeteneği 14. Öğrenme yeteneği 15. Çözelti hazırlayabilme bilgisi 16. Analitik düşünme yeteneği 17. Mevzuat bilgisi 18. Zamanı iyi kullanma becerisi 19. El çabukluğu becerisi 20. Genel biyoloji bilgisi 21. Moleküler genetik bilgisi 22. Hücre bilgisi 23. Enzim bilgisi 24. Antijen antikor bilgisi 25. Otomatik pipet kullanma becerisi 26. Santrifüj tekniği ve cihazları bilgisi 27. Su banyosu cihazları bilgisi 28. Makas ve pens kullanma becerisi 29. Temiz çalışma bilgisi 30. Testlerin temel mekanizmaları bilgisi 31. UV Işık cihazı kullanma bilgisi Sayfa 16

32. UV ışık altında vücut sıvılarını tanımlayabilme bilgisi 33. Çalışma ortamını kontaminasyonlara karşı düzenleyebilme bilgisi 34. Validasyon yapabilme bilgisi 35. Küçük ayrıntılara dikkat edebilme yeteneği 36. Vortex cihazı kullanabilme bilgisi 37. Mini santrifüj kullanabilme yeteneği 38. Multipipet kullanabilme yeteneği 39. DNA İzolasyon metotları bilgisi 40. Ticari İzolasyon kitleri kullanabilme bilgisi 41. Kullandığı kimyasalların etki mekanizması bilgisi 42. Çok kanallı pipet kullanım bilgisi 43. PCR mantığı ve çeşitleri bilgisi 44. PCR cihazı bilgisi 45. PCR yapabilme bilgisi 46. Denetleme ve takipçilik yeteneği 47. Uzun süre konsantre olabilme yeteneği 48. İş sorumluluğu 49. Analitik terazide ölçüm yapabilme bilgisi 50. Hassas terazide ölçüm yapabilme bilgisi 51. DNA analiz cihazları kullanabilme bilgisi 52. Elektroforez teknikleri bilgisi 53. Akademik yayın okuma, uygulama ve geliştirme becerisi 54. ph metre kullanabilme bilgisi 55. Kullandığı cihazların bakımını yapabilme becerisi 56. Özenli çalışma becerisi Tutum ve Davranışlar 1. Stresli durumlarda soğukkanlı olmak 2. Amirlerine doğru ve zamanında bilgi aktarmak 3. Bilgi yetki ve tecrübesi kapsamında doğru karar vermek 4. Çalışma araç ve gereçlerin steril olmasına azami özen göstermek 5. Çalışma araçlarının kalibre olup olmadığına azami özen göstermek 6. Çalışma zamanını iş emirlerine uygun şekilde kullanmak 7. Çalıştığı alanı temiz tutmak 8. Deneyimlerini paylaşmak 9. Dikkatli ve titiz olmak 10. Uzun süre konsantrasyonunu koruyabilmek 11. Kullandığı malzeme ve araçlardan azami verim alabilmek 12. Ekip içinde uyumlu çalışabilmek 13. Yardımcılarını denetlemek ve yönlendirebilmek Sayfa 17

14. Sorunlara bilimsel çözümler bulmak 15. Yaptığı tüm analiz ve testlerin bilimsel mekanizmalarını bilmek ve düzgün ifade edebilmek 16. Alanı ile ilgili yenilikleri izleme ve uygulamak 17. Yetkili makamlara yeterli bilgi aktarmak 18. Hiyerarşiye saygı göstermek 19. İşiyle ilgi ketum olmak 20. Kişisel veri ve bilgileri ikinci kişilerle paylaşmamak 21. Her durum ve şartta doğru söylemek 22. Her durum ve şartta bilimsel gerçek ve doğruları savunmak 23. Kendi ve diğer kişilerin iş sağlığını gözetmek 24. Kullandığı araç gereç ve cihazların kullanımına özen göstermek 25. Öğrenme konusunda istekli olmak 26. Kendini geliştirme konusunda istekli olmak 27. Olumsuzlukları belirleyebilmek 28. Olumsuzlukların giderilmesine bilimsel çözümler getirmek 29. Risk faktörlerini belirlemek ve ortadan kaldırmak 30. Sorumluluklarını bilmek ve yerine getirmek 31. Prosedürlere harfiyen uymak 32. Raporu bilimsel gerçekler üzerine yazmak 33. Tüm sonuçları eksiksiz rapora aktarmak 34. Raporu açık ve anlaşılabilir yazmak 35. Eleştiriye açık olmak Sayfa 18