T.C. ST MO U VE S TES III. ULUSL SI EY -I VELÎ SEMPOZYUMU E T Prof. Dr. Ali Rafet ÖZKAN E T Y IMCIL I Doç. Dr. Burhan BALTACI Ar. r. Be a A i e D C r. Do. Dr. A o an A DO DU Ar. r. Nuran SARICI 06-0 Ma 0 6 KASTAMONU
EL- - *193F 208 ÖZET Hidâye, Burhâneddin el- ye ait el- - el-câmiu s- -Mübtedî okutulan el- - - el-fethu l-kadîr i, Bedreddin el-aynî nin (817-850) Binâye fî -Hidâye si ve Bâbertî nin el-inâye sidir. el- genellikle el-hidâye, el-fethu l-kadîr i, el- - -INAYA IN THE CONTEXT OF KITAB AL-BUYU Al-Hidayah, one of the most well-known and respected texts of Hanafi Fiqh is the sharh of Burhan al-din al-marghinan s own work Bidayat al-mubtadi which was written by compiling issues included in al-quduri s al- Mukhtasar and Muhammad ibn al-hasan al-shaybani s al-jami al-saghir.as of its compilation, al-hidayah met with approval and was taught as a textbook in madrasahs.it was also stated that the book caused prior works of fiqh to lose validity with its fluency and rhetoric. About sixty sharhes and khashiyas were written on this highly important work and the most well-known were Ibn al Humam s Fath al-qadir (d. 861/1457), Badr al-din al- 'Ayni s al-binaya fi Sharh al-hidayah (d.817-850) and Al-Baberti s al-inaya. As the fuqaha took the needs of their time and environment into account, al-inaya among those shuruf came to be known in Anatolia. Due to the same reason, the khashiya written for this text by shaykh al-islam Sadi Çelebi (d. 945/1539) who was a faqih, mufassir, a man of letters and scientist from the province of Kastamonu, gained recognition and it was mostly printed along with al-hidayah, al Fath ul Qadir and al-inaya. In our paper, information will be given about the method in Sadi Çelebi s khashiya from the points of detailing, information verifying and sampling by taking as a basis Kitab al-buyu that is a prominent work on the subject of transactions. I- -Ensârî, Yûsuf b. Hasan el- -Samedinî isimleri geçmektedir. Sadî Çelebi, gerekli ilmi seviyeye - - - -i Sa dîyye ve - -i Hidâyedir. 194F 209 208 81
I - hi el- Inâye 210 uzun da olabilir.195f210f mezhep merkezli dönem -X (m. 13- eserler sunmal el-inâye Hanefi mezhep literatüründe önemli bir yeri olan, Maverâünnehir fakihlerinden Burhâneddin el- el-hidâye - el-câmiu s- i ile Kudûrî ye ait el-muhtasar bir araya getirip Bidâyetü l-mübtedî Kifâyetü l-müntehî ismiyle el-hidâye el-hidâye in el-câmiu s-sahîh i ile el-hidâye el-hidâye ü l- el- Fethu l-kâdîr i, Bedreddin el-aynî nin (817-850) el- -Hidâye si ve Bâbertî nin el- Inâye sidir. 196F 211 müellifle et in Arap yorumu olarak görmek, Hanefi mezhebinin iki ana ekolünden biri olan Horasan ekolünü gelmektir. Nitekim Bâbertî nin el- Inâye en-nihâye si olma -Dürûrî ye ait bir ha mevcuttur. -Kitab ul-büyu - 209 Bilmen, Ö.N., Büyük Tefsir Tarihi, II, 462- - üellifleri, I- - -97, Ankara, 1989. - -i Sûre-i Mülk ale l-kâdî el- -II- s. 68-72. Özellikle eserler için bkz: Maden, agm., 70-72. 210 211 8, Bursa, 1999, ss: 215-246, s.234- -473. 82
197F 212 A. Genel olarak: el-hidâye - Fethu'l-Kadîr i ve Bâbertî nin el- Inâye 198F 213 sayfalar genel bir el- Inâye el-hidâye metnine göre birkaç Inâye el-inâye nin her Inâye (müellefin sözü) ifadesinden sonra Inâye Hidâye metnini / musannif dedi ki ifadesinden sonra Hidâye Hidâye ktedir. B. ifadesini 199F214F214 a. Okuyucuyu muhatap alma: * 212-213 -Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed, Fethu'l-Kadîr, I-X, Dâru l-kütübi l- e, I-X, Beyrut, 2003. 214 Bkz. 293, 296 (2), 303, 344, 349, 350, 430. 83
Yuk Burada ise - 200F 215 c. Konunun dah belirtme: etmektedir. (s. 393.) kelimesi Inâye metninden sonra gelmektedir.. - olamamas ibareler önermektedir.. çünkü sa - 201F 216 215 Bkz. s. 349, 380, 400, 425, 427, 431, 441. 216, 334, 336, 346, 349, 356, 367, 372, 373, 385, 389, 393, 397, 398, 400, 401, 404, 412, 414, 418, 429. 84
ek verilebilir: : Inâye 202F 217 1. ifadesinin Hidâye 2.. 3. Mü : Sadi Çelebi baz ifade 203F 218 e. Sadi Çelebi, eserinde Hidâye ve Inâye 217 218 için bkz. s. 281, 282, 307, 435. 85
tur. -el-câmiu s- - Zâhirü r-rivâye diye -en- -Hidâye: es- hlerindendir. Bâbertî nin, el-inâye - Tebyînü l- : Fahruddîn Osmân b. Alî ez-zeylaî (v. 743 / 1343. Nesefî nin Kenzü d- - Mirâcü d- -Hidâye: Muhammed b. Muhammed el-hucendî el-kâkî (v. 749 / 1348) el- 315 322, 414, 315). - el-fethu '1-Kadîr 256, 334, 346, 350). el-muhîtü l-burhânî ve ez- Zahîra, Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed (v. 616 / 1219), 302, Gâyetü l-beyân ve Nâdiretü l-, -, Fetâvâ 592/1196), 356, 386). SONUÇ Sadi Çelebi, Bâbertî nin el- Inâye el-hidâye el- Inâye el- Inâye el-hidâye ün bir eser ortaya KAYNAKÇA -islam Sa'di Çelebi ve Dâru'l- -108, Ankara, 1989. - Bilmen, Ö.N., Büyük Tefsir Tarihi, II, - Dergisi, s. 8, c. 8, Bursa, 1999, ss: 215-246, s.234-235. -326; -Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed, Fethu'l-Kadîr, I-X, Dâru l-kütübi l- -X, Beyrut, 2003. -473 - -i Sûre-i Mülk ale l-kâdî el- -II- -89. - 86