GAYRİSAFİ YURTİÇİ HASILA BİLGİ NOTU 2. ÜÇ AYLIK ÇEYREK Türkiye İstatistik Kurumu 10/09/ tarihinde yılı ikinci üç aylık çeyrek Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) haber bültenini yayınladı. yılının ikinci üç aylık çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre; Üretim yöntemiyle sabit fiyatlarla GSYH % 4,4 lük artışla 30.145 milyon TL olmuştur. Tarım sektörü % 5,5, sanayi sektörü % 3,1, hizmetler sektörü % 5,4 büyüme göstermiştir. En yüksek büyüme % 14,9 ile oteller ve lokantalar sektöründe gerçekleşirken, % 3,3 ile madencilik ve taşocakçılığı sektörü küçülen tek sektör olmuştur. Harcamalar Yöntemiyle GSYH; - Kamu sektörü tüketim harcamaları % 7,4, özel sektör tüketim harcamaları % 5,3 artmış, böylece toplam tüketim harcamalarında % 5,6 artış gerçekleşmiştir. - Kamu sektörü yatırım harcamaları % 36,7 artarken, özel sektör yatırım harcamaları % 2,0 azalmış, bunun sonucunda toplam yatırım harcamalarında % 3,7 artış gerçekleşmiştir. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH, yılının ikinci üç aylık çeyreğinde, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 4,1 artarken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH bir önceki üç aylık döneme göre % 2,1 artış göstermiştir. yılının ilk altı aylık döneminde GSYH büyüme hızı % 3,7 olarak gerçekleşmiş, tarım sektörü % 5,1, sanayi sektörü % 2,2, hizmetler sektörü % 4,8 büyümüştür. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 1
Üretim Yöntemiyle GSYH TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ yılının ikinci üç aylık çeyreğinde üretim yöntemiyle GSYH % 4,4 artarken; tarım sektörü % 5,5, sanayi sektörü % 3,1, hizmetler sektörü % 5,4 büyüme göstermiştir (Tablo 1, Grafik 1). Tablo 1. Üretim Yöntemine Göre Sabit Fiyatlarla GSYH Sektörel Büyüme Hızları ve Sektörel Dağılımı Sektörler 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek Toplam 1. Çeyrek 2. Çeyrek 2012 Büyüme Hızları GSYİH (1998 Temel Fiyatlarıyla) 3,1 2,8 1,5 1,4 2,2 2,9 4,4 3,0 3,7 Tarım 5,6 3,7 2,1 3,4 3,1 4,3 5,5 4,3 5,1 Sanayi 3,2 3,4 1,5-0,4 1,9 1,1 3,1 3,3 2,2 Hizmetler 3,2 2,8 1,4 2,3 2,4 4,1 5,4 3,0 4,8 Tarım 4,2 6,5 13,2 7,0 7,9 3,9 6,2 5,4 5,1 Sanayi 20,5 20,3 18,1 19,0 19,4 19,4 19,6 20,4 19,5 Hizmetler 75,3 73,2 68,7 74,0 72,7 76,7 74,2 74,2 75,4 2012 Sektörel Dağılım 6 Aylık Grafik 1. Sabit Fiyatlarla GSYH Büyüme Hızları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) (%) 6 4 4,4 2,9 3,1 2,8 2 1,5 1,4 0 1. Çeyrek 2. Çeyrek 3. Çeyrek 4. Çeyrek 2012 Tarım sektörünün alt sektörlerinden tarım, avcılık ve ormancılık sektöründe % 5,4, balıkçılık sektöründe % 8,8 büyüme gerçekleşmiştir. Sanayi sektörünün alt sektörlerinden imalat sanayi sektörü % 3,4, elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı sektörü % 2,7 büyürken, madencilik ve taşocakçılığı sektörü % 3,3 küçülmüştür. Hizmetler sektöründe İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 2
oteller ve lokantalar % 14,9, mali aracı kuruluşların faaliyetleri % 8,5, inşaat % 7,6, gayrimenkul kiralama ve iş faaliyetleri % 6,9, eviçi personel çalıştıran hanehalkları % 6,1, toptan ve perakende ticaret % 5,0, sağlık işleri ve sosyal hizmetler % 4,6, kamu yönetimi ve savunma, zorunlu sosyal güvenlik % 4,5, eğitim % 4,3, ulaştırma, depolama ve haberleşme % 3,3, diğer sosyal, toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri % 1,7, konut sahipliği % 1,3 büyüme göstermiştir (Tablo 2). Tablo 2. Üretim Yöntemine Göre Sabit Fiyatlarla GSYH (İktisadi Faaliyet Kollarına ve 1998 Temel Fiyatlarına Göre) ve Değişim Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) İktisadi Faaliyet Kolları 2012 (Bin TL, %) 1. Çeyrek Değişim 2. Çeyrek Değişim 3. Çeyrek Değişim 4. Çeyrek Değişim Toplam Değişim 1. Çeyrek Değişim 2. Çeyrek Değişim Tarım, Avcılık ve Ormancılık 1.169.731 5,6 2.070.742 3,5 4.838.559 2,1 2.540.495 3,4 10.619.526 3,1 1.220.043 4,3 2.182.075 5,4 Balıkçılık 65.614 4,6 63.533 7,8 45.413 7,8 141.940 3,2 316.500 5,0 68.763 4,8 69.133 8,8 Madencilik ve Taşocakçılığı 169.500-0,6 210.503 3,1 251.197 5,0 201.257-5,1 832.457 0,8 161.805-4,5 203.477-3,3 İmalat Sanayi 7.107.027 2,9 7.481.792 3,2 6.910.954 1,1 7.167.005-0,1 28.666.779 1,8 7.217.876 1,6 7.733.359 3,4 Elektrik, Gaz, Buhar ve Sıcak Su Üretimi ve Dağıtımı 519.172 8,4 587.014 6,1 634.190 4,7 720.056-2,5 2.460.432 3,5 503.758-3,0 602.581 2,7 İnşaat 1.568.131 2,4 1.678.814-0,8 1.714.465-0,8 1.763.689 1,5 6.725.099 0,6 1.661.123 5,9 1.806.236 7,6 Toptan ve Perakende Ticaret 3.636.944 0,2 3.872.677 0,6 3.746.286-0,7 3.736.132 0,0 14.992.038 0,0 3.741.139 2,9 4.067.768 5,0 Oteller ve Lokantalar 369.885 2,3 408.586 3,6 928.527 1,6 514.395 7,4 2.221.393 3,4 427.223 15,5 469.478 14,9 Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme 4.177.074 4,5 4.464.662 4,4 4.505.703 2,9 4.417.238 0,7 17.564.677 3,1 4.272.334 2,3 4.611.843 3,3 Mali Aracı Kuruluşların Faaliyetleri 3.303.587 4,5 3.192.371 3,6 3.602.105 0,9 4.056.992 3,8 14.155.055 3,2 3.517.352 6,5 3.463.263 8,5 Konut Sahipliği 1.307.118 1,7 1.315.012 1,7 1.328.793 1,6 1.339.649 1,7 5.290.573 1,7 1.323.453 1,2 1.331.562 1,3 Gayrimenkul, Kiralama ve İş Faaliyetleri 1.304.157 6,9 1.034.005 7,2 890.165 5,4 1.320.325 6,7 4.548.653 6,6 1.377.499 5,6 1.105.855 6,9 Kamu Yönetimi ve Savunma, Zorunlu Sosyal Güvenlik 835.288 2,8 813.478 3,7 882.828 3,4 924.119 4,1 3.455.713 3,5 876.667 5,0 849.792 4,5 Eğitim 610.488 4,5 567.119 4,5 518.590 3,5 561.267 4,6 2.257.465 4,3 638.177 4,5 591.552 4,3 Sağlık İşleri ve Sosyal Hizmetler 391.717 5,8 340.256 5,3 350.408 4,7 340.535 5,3 1.422.917 5,3 407.511 4,0 355.820 4,6 Diğer Sosyal, Toplumsal ve Kişisel Hizmet Faaliyetleri 441.139 1,1 385.250 0,6 386.426 0,1 431.716 0,6 1.644.531 0,6 446.366 1,2 391.634 1,7 Eviçi Personel Çalıştıran Hanehalkları 60.656 6,1 39.485 6,0 37.971 4,0 52.841 5,6 190.953 5,5 63.490 4,7 41.904 6,1 Sektörler Toplamı 27.037.230 3,3 28.525.299 3,0 31.572.581 1,6 30.229.650 1,6 117.364.760 2,3 27.924.578 3,3 29.877.332 4,7 Dolaylı Ölçülen Mali Aracılık Hizmetleri 2.239.546 4,7 2.150.876 4,5 2.472.886 1,1 2.811.871 3,5 9.675.179 3,4 2.382.719 6,4 2.354.087 9,4 Vergi-Sübvansiyon 2.410.872 2,5 2.489.790 1,5 2.555.819 0,9 2.528.654 0,9 9.985.135 1,4 2.447.613 1,5 2.621.751 5,3 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (Alıcı Fiyatlarıyla) 27.208.555 3,1 28.864.213 2,8 31.655.513 1,5 29.946.434 1,4 117.674.715 2,2 27.989.473 2,9 30.144.996 4,4 İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 3
yılının ikinci üç aylık çeyreğinde üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre % 10,2 artışla 385.113 milyon TL olmuştur. GSYH içinde yılının ikinci üç aylık çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre tarım sektörünün payı 0,3 puan azalarak % 6,2 ye, sanayi sektörünün payı 0,7 puan azalarak % 19,6 ya gerilerken, hizmet sektörünün payı 1 puan artarak % 74,2 ye yükselmiştir. Harcamalar Yöntemiyle GSYH yılının ikinci üç aylık çeyreğinde harcamalar yöntemine göre 1998 fiyatlarıyla kamu sektörü tüketim harcamaları % 7,4, özel sektör tüketim harcamaları % 5,3 artmıştır. Böylece toplam tüketim harcamalarında % 5,6 artış kaydedilmiştir (Tablo 3). Kamu sektörü yatırım harcamaları % 36,7 artarken, özel sektör yatırım harcamaları % 2,0 azalmış ve toplam yatırım harcamalarında % 3,7 artış gerçekleşmiştir. Kamu sektörü makine ve teçhizat harcamalarında % 40,6 ve inşaat harcamalarında % 36,0 artış gerçekleşmiştir. İkinci üç aylık çeyrekte özel sektör makine-teçhizat harcamalarında % 1,5 ve inşaat harcamalarında % 3,4 azalış yaşanmıştır. Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH, yılı ikinci üç aylık çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre % 4,1'lik artış göstermiştir. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri de bir önceki çeyreğe göre % 2,1 artmıştır (Tablo 4). İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 4
Tablo 3. Harcamalar Yöntemiyle GSYH (1998 Yılı Temel Fiyatlarına Göre) ve Değişim Oranları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre) Harcama Bileşenleri 2012 (Bin TL, %) I. Çeyrek Değişim 2. Çeyrek Değişim 3. Çeyrek Değişim 4. Çeyrek Değişim Toplam Değişim 1. Çeyrek Değişim 2. Çeyrek Değişim Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 27.208.555 3,1 28.864.213 2,8 31.655.513 1,5 29.946.434 1,4 117.674.715 2,2 27.989.473 2,9 30.144.996 4,4 Yerleşik Hanehalklarının Tüketimi 18.991.449-0,4 18.780.558-1,2 20.657.501-0,3 19.927.773-0,4 78.357.281-0,6 19.571.717 3,1 19.768.932 5,3 Yerleşik ve Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurt İçi Tüketimi 19.537.571 0,0 19.814.397-0,1 22.242.047 0,1 21.138.835 1,0 82.732.851 0,3 20.317.998 4,0 21.090.862 6,4 (Eksi) Yerleşik Olmayan Hanehalklarının Yurt İçi Tüketimi 647.085-0,6 1.181.764 18,4 1.709.133 5,2 1.378.572 27,2 4.916.554 12,8 896.424 38,5 1.480.421 25,3 Yerleşik Hanehalklarının Yurt Dışı Tüketimi 100.963-41,4 147.925-14,4 124.586-5,9 167.510 5,8 540.984-14,9 150.143 48,7 158.491 7,1 Devletin Nihai Tüketim Harcamaları 2.658.617 5,5 2.962.465 4,4 3.045.021 5,5 3.916.469 8,5 12.582.572 6,1 2.860.509 7,6 3.182.898 7,4 Maaş, Ücret 1.367.528 2,8 1.386.312 3,6 1.392.548 3,7 1.423.136 4,2 5.569.524 3,6 1.427.000 4,3 1.435.251 3,5 Mal ve Hizmet Alımları 1.291.089 8,6 1.576.153 5,1 1.652.473 7,0 2.493.333 11,1 7.013.047 8,3 1.433.509 11,0 1.747.647 10,9 Gayri Safi Sabit Sermaye Oluşumu 6.990.789-1,5 7.552.097-4,3 7.022.056-3,3 7.446.976-1,7 29.011.918-2,7 7.149.206 2,3 7.830.783 3,7 Kamu Sektörü 730.722-1,7 1.117.339 4,0 1.239.472 6,8 1.635.107 21,8 4.722.641 9,3 1.343.690 83,9 1.527.405 36,7 Makine-Teçhizat 63.677 26,9 160.578 12,5 248.819 52,0 688.635 48,0 1.161.708 41,3 130.791 105,4 225.836 40,6 İnşaat 667.045-3,8 956.762 2,7 990.653-0,6 946.473 7,9 3.560.933 1,8 1.212.899 81,8 1.301.568 36,0 Özel Sektör 6.260.067-1,5 6.434.758-5,6 5.782.584-5,3 5.811.869-6,8 24.289.277-4,8 5.805.516-7,3 6.303.378-2,0 Makine-Teçhizat 4.261.428-3,8 4.559.922-7,1 3.861.635-7,4 3.789.070-9,8 16.472.056-7,0 4.084.584-4,1 4.492.357-1,5 İnşaat 1.998.639 3,9 1.874.835-1,9 1.920.948-0,5 2.022.799-0,6 7.817.222 0,2 1.720.933-13,9 1.811.021-3,4 Mal ve Hizmet İhracatı 6.900.289 12,6 8.141.889 23,2 8.548.088 14,4 8.514.294 16,7 32.104.560 16,7 7.285.968 5,6 8.240.219 1,2 (Eksi) Mal ve Hizmet İthalatı 7.709.015-8,4 8.341.323-1,7 8.408.852 3,0 8.279.552 6,6 32.738.742-0,3 8.254.177 7,1 9.317.080 11,7 Tablo 4. Mevsim ve Takvim Etkilerinden Arındırılmış GSYH (1998 Sabit Fiyatlarına Göre) (%) Mevsim ve Yıl Çeyrek Arındırılmamış (1) Arındırılmış (1) Arındırılmış (2) Takvim Etkisinden Takvim Etkisinden 2012 1. Çeyrek 3,1 2,4-0,4 2. Çeyrek 2,8 3,1 1,4 3. Çeyrek 1,5 1,8 0,2 4. Çeyrek 1,4 1,4 0,2 1. Çeyrek 2,9 3,6 1,5 2. Çeyrek 4,4 4,1 2,1 (1): Bir önceki yıl aynı çeyreğine göre değişim. (2): Bir önceki çeyreğe göre değişim. Bu konuyla ilgili haber bültenine www.tuik.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz. İktisadi Raporlama ve İstatistik Müdürlüğü Sayfa 5