ÇEVRE HAKKINDA AB MÜKTESEBAT REHBERİ

ÇEVRE HAKKINDA AB MÜKTESEBAT REHBERİ MESS için CPS tarafından hazırlanmıştır. Ocak 2012 İstanbul & Brüksel All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 1

İÇERİK Önsöz Kısaltmalar BÖLÜM I: GİRİŞ BÖLÜM II: AB ÇEVRE POLİTİKASI 1. AB Antlaşması ndaki Yasal Temel 2. Avrupa düzeyinde Çevre Politikasının Tarihsel Gelişimi 2.1. Mevzuat 2.2. Topluluk Eylem Programları 2.3. Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi 2.4. Avrupa Çevre ve Sağlık Stratejisi 2.3. LIFE Programı 2.4. Avrupa Çevre Ajansı 3. Çevre Politikasına ilişkin AB ilkeleri 3.1. Kılavuz ilkeler 3.2. Araçlar ve uygulama 4. Sektörel Alanlardaki Gelişmeler 4.1. Hava Kalitesi 4.2. Atık Yönetimi 4.3. Su Kalitesi 4.4. Kimyasallar 4.5. İklim Değişikliği 5. Yatay Mevzuat 6. Hava Kirliliği ve Hava Kalitesi 6.1. Biyosfer 6.2. Endüstri 6.3. Motorlu Araçlar 6.4. Beklemedeki Önergeler 7. Atık Yönetimi 7.1. Atık 7.2. Batarya ve Akümülatörler 7.3. Ambalajlama ve Ambalaj Atıkları 7.4. Atık Yakımı 7.5. Tehlikeli Atıklar 7.6. Radyoaktif Atıklar 7.7. Elektrikli ve Elektronik Teçhizat Atıkları 7.8. Beklemedeki Önergeler All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 2

8. Su Kalitesi 8.1. Çerçeve Yönerge 8.2. Kentsel atık su 8.3. Tehlikeli Maddelerin Deşarjı 8.4. Yüzme suları 8.5. İçme suyu 8.6. Yeraltı sularının korunması 8.7. Beklemedeki Önergeler 9. Endüstriyel Kirliliğin Kontrolü ve Risk Yönetimi 9.1. Yürürlükteki mevzuat 9.2. Beklemedeki Önergeler 10. Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim 10.1. Yürürlükteki mevzuat 10.2. Beklemedeki Önergeler 11. Kimyasallar 11.1. Yürürlükteki mevzuat 11.2. Beklemedeki Önergeler 12. Araç ve Makine Kaynaklı Gürültü 12.1. Yürürlükteki mevzuat 12.2. Beklemedeki Önergeler 13. Nükleer Güvenlik ve Radyasyondan Korunma 13.1. Yürürlüktek mevzuat 13.2. Beklemedeki Önergeler 14. İklim Eylemi 14.1. Yürürlükteki mevzuat 14.2. Beklemedeki Önergeler 15. Çevresel Sorumluluk 15.1. Yürürlükteki mevzuat 15.2. Beklemedeki Önergeler 16. Uluslararası İşbirliği 16.1. Yürürlükteki mevzuat 16.2. Beklemedeki Önergeler All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 3

BÖLÜM III. AB ÇEVRE POLİTİKASINA İLİŞKİN İÇTİHAT KARARLARI 1. Dış havadaki partiküllü maddelerin konsantrasyonu 2. Geri kazanım faaliyetlerine yönelik atık transferi BÖLÜM IV. YENİ GENİŞLEME DALGASI VE AB ÇEVRE POLİTİKASI 1. AB Çevre Müktesebatına Uyum Düzeyi 2. Yeni Üye Devletlere Sağalanan Geçiş Düzenlemeleri 3. Uyum Maliyeti BÖLÜM V. TÜRKİYE DEKİ YASAL ÇERÇEVE VE TÜRKİYE NİN AB ÇEVRE MEVZUATINA UYUM DURUMU 1. AB Çevre Mevzuatına yönelik olarak Türkiye nin uyum durumu 2. AB Çevre Mevzuatına ilişkin olarak Türk mevzuatının uyum tablosu BÖLÜM VI. MÜZAKERE SÜRECİ 1. Müzakere Süreci KAYNAKLAR 1.1. Avrupa Birliği tarafından yapılan Değerlendirme 1.2. Türkiye 2009 İlerleme Raporu 1.3. Gözden Geçirilmiş Katılım Ortaklığı Belgesi 1.4. Tarama süreci ve müzakereler All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 4

ÖNSÖZ Avrupa Birliği nin Çevre Politikası, çevre kalitesinin en yüksek düzeyde korunması ve geliştirilmesi nin sağlanmasına yönelik genel hedef üzerine kurulmuştur. 1970 li yılların sonundan beri, Avrupa çevresel konulara (özellikle, atık yönetimi, kaynakların korunması, hava ve su kalitesinin korunması) özellikle önem vermeye başlamıştır. AB Antlaşması nın 3 üncü Maddesi (Avrupa Toplulukları Antlaşması (ATA) eski Madde 2) ne göre, Birlik "bir iç pazar tesis edecek ve çevre kalitesinin yüksek düzeyde korunması ve iyileştirilmesi için çalışacaktır." Lizbon Antlaşması nın 191 inci Maddesi (ATA eski Madde 174) ne istinaden, Avrupa Çevre Poltikası, geniş bir çerçevede yer alan çevresel gereksinimleri karşılamayı hedeflemektedir. Avrupa Birliği nin öncelikli sorunlarının başında, uzun vadeli sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak hedefi çerçevesinde, çevrenin korunması hususunu sürekli ekonomik büyüme ile birleştirmek yer almaktadır. Bu bağlamda, AB Çevre Politikası, yüksek çevresel standartların iş olanaklarını ve yenilikçi girişimleri teşvik ettiği görüşüne dayanmaktadır. Diğer bir deyişle, ekonomik, sosyal ve çevresel sorunlar, AB düzeyinde birbirine entegre edilmiştir. Avrupa Birliği, daha dengeli bir Avrupa yaklaşımına yönelik olarak, ulusal düzeydeki münferit çevresel yaklaşımları bir araya getirmeyi hedeflemektedir. Bu amaç doğrultusunda, atık yönetimi, su ve hava kalitesi, iklim değişikliği, kimyasalların kontrolü gibi değişik hususlarla mücadele amacına dönük stratejiler, eylem programları ve yasaları oluşturmaya yönelmektedir. Hâlihazırda, çevreye ilişkin politikaların teşvikine yönelik olarak Avrupa düzeyinde gösterilen çabaların, AB yi daha temiz ve sağlıklı bir ortam haline getirmeye katkıda bulunduğu doğrultusunda bir görüşbirliği bulunmaktadır. Maliyetler veya endüstri tarafından yapılan lobi faaliyetleri gibi büyük sorunların varlığına rağmen, AB çevre politikası son on yıldır önem kazanmıştır. Yatay mevzuattan sektörel politikalara kadar geniş bir yelpazeyi kapsayan Çevre Mevzuatı, Avrupa Birliği politika faaliyetleri arasında en hızlı gelişen alanlardan birini teşkil etmektedir. Buna ilaveten, Avrupa Birliği üyeliğine ilişkin yükümlülükler, LIFE benzeri spesifik programlar aracılığıyla yeni Üye Devletlerin ulusal çevre politikalarının gelişmesine ve güçlenmesine büyük katkıda bulunmuştur. Öte yandan, unutulmaması gerekir ki, çevresel sorunlar, ulusal sınırların dışına taşabilmekte ve genellikle Avrupa düzeyinde ele alınması gerekmektedir. AB Çevre politikasının önümüzdeki yıllarda önem vereceği ana konuların başında, sera gazı emisyonlarındaki artışla mücadele, ormanların yok olması, kuraklık, atıkların oranında artış, biyoçeşitliliğin giderek yok olması ve AB nin yeni kimyasallar All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 5

politikasını tesis eden REACH Yönetmeliğinin etkilerinin olacağı öngörülmektedir. Bahse konu hususların, sektörel politikalar ve önceliklerin yönlendirilmesi üzerinde önemli etkileri olacaktır. Özellikle, Avrupa da kimyasalların yönetimine ilişkin önemli bir reform olarak addedilen REACH, Avrupa çapında kimyasalların üretimi, ithalatı ve kullanımıyla ilgilenen tüm aktörleri etkileyecektir. Öte yandan, Avrupa İklim Değişikliği Programı nın da, enerji, taşımacılık ve endüstri sektörleri başta olmak üzere, sera gazı emisyonunda bulunan birçok sektörün benimsediği politikaları ve aldıkları tedbirleri etkileyeceği öngörülmektedir. Bu bağlamda, bahse konu sektörlerin, emisyonlarını maliyet-etkin bir şekilde azaltması ve bu doğrultuda gerekli girişimlerde bulunması gerekmektedir. Çevresel hususlar ve planlara yönelik araştırmalar da, değişik programlar altında büyük miktarlarda fon sağlanan önemli alanlardan biri haline gelmiştir. Avrupa Birliği, aynı zamanda, iklim değişikliği gibi hususlardaki küresel liderlik rolünü güçlendirmeyi taahhüt etmekte; bu doğrultuda küresel ısınmaya ilişkin olarak hem uluslararası platformlarda, hem de AB düzeyinde çalışmalar yürütmektedir. Bu çerçevede önemli bir gelişmenin altını çizmekte yarar bulunmaktadır. Keza, 3 14 Aralık 2007 tarihleri arasında Bali de (Endonezya) gerçekleştirilmiş olan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı sonucunda Bali Yol Haritası kabul edilmiş olup; kapsamlı bir Eylem Planı aracılığıyla, iklim değişikliğiyle mücadele alanında gelecek dönemde ulaşılması öngörülen hedeflere dair önemli kararlar alınmıştır. Takiben, 2008 yılında Poznań da (Polonya) 1 12 Aralık tarihleri arasında gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı, Kyoto Protokolü nün sona erdiği 2012 yılı sonrası için geçerli olacak yeni iklim değişikliği anlaşmasına yönelik bir uzlaşının 2009 yılında Kopenhag da sağlanması öncesinde önemli bir kilometre taşı olarak kabul edilmiştir. Fakat,7 18 Aralık 2009 tarihleri arasında Kopenhag da gerçekleştirilen İklim Değişikliği Konferansı, 2012 sonrası için beklenen derecede kapsamlı ve iddialı bir küresel iklim değişikliği anlaşması tesis edememiştir. Buna karşın AB; ABD, Kanada, Çin, Hindistan ve Japonya gibi gelişmiş ülkeler ile karbondioksit kesintisi için uluslararası bir anlaşma için müzakerelere devam etmektedir. AB, Mayıs 2010 da, Birlik düzeyindeki sera gazı politikalarının maliyeti sebebi ile bazı sanayilerin üçüncü ülkelere taşınması (karbon sızıntısı) riskini ve karbon kensintisini %20 den öteye taşayabilecek seçenekleri değerlendirdiği bir Bildirim yayımlamıştır. Bununla birlikte, gelişmiş ve gelişmelete olan ülkelerin beklenen taahüttü gerçekleştirmemesi karşısında Birlik, sera gazı emisyonları kesintisi hedefini %20 den %30 a taşımamıştır. Kopenhag Uzlaşısı nın ardından, dünya ülkeleri BM İklim Değişikliği Konferansı kapsamında, 11 Aralık 2010 tarihinde Cancún Anlaşması nı imzalamıştır. 2012 sonrası iklim eylemi için kapsamlı ve yasal olarak bağlayıcı uluslararası bir çerçeve belirlemeyi amaçlayan anlaşma, küresel ısınmanın 2 Derece nin altında tutulması gerektiğini vurgulamış ve küresel emisyonların zirve yapacağı tarihin ve 2050 yılı kesinti hedefinin belirlenmesi için sürecin tayin edilmesi konusunda uzlaşma sağlamıştır. Kyoto Protokolü ne taraf ülkeler müzakereleri 28 Kasım 9 Aralık 2011 tarihleri arasında Güney Afrika nın Durban kentinde gerçekleştirmektedir. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 6

AB de iklim değişikliği ile mücadele alanında yaşanan bir diğer önemli gelişme ise, Avrupa Komisyonu nun 2010 ve 2014 yıllarını kapsayan görev süresi çerçevesinde, spesifik olarak İklim Eyleminden sorumlu bir Komisyon Üyesi atanmasıdır. AB de 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe giren Lizbon Antlaşması, Birliğin, iklim değişikliği alanında ilave düzenlemeler için rolünü arttırmaktadır. Antlaşma, çevre ile ilgili hemen hemen tüm yasa teklifleri için ortak karar prosedürü uygulanmasını temin etmekte, böylelikle AB çevre müktesebatının meşruiyetini arttırmaktadır. Sürdürülebilir kalkınma ve iklim eylemi girişimlerini çevre politikasının merkezine taşıyan AB nin, akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir büyüme için Avrupa 2020 Stratejisi uyarınca önümüzdeki on yıl içinde iklim, ulaşım, biyolojik çeşitlilik, kaynak verimliliğinin yanı sıra su, hava kirliliği, atık mevzuatı ve sürdürülebilir tüketim ve üretim politikalarına odaklanması öngörülmüştür. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 7

KISALTMALAR ATA BAT BREF CAFE CITL EAP ECHA EEA EEA Agreement EESC EFTA :Avrupa Toplulukları Antlaşması :Best Available Techniques (Mevcut En İyi Teknikler) :Best Available Techniques Reference Documents (BAT lara ilişkin Referans Belgesi) :Clean Air for Europe (Avrupa için Temiz Hava Programı) : Community Independent Transaction Log : (Topluluğun Bağımsız İşlem Günlüğü) : Environment Action Programme : (Çevre Eylem Programı) :European Chemicals Agency (Avrupa Kimyasallar Ajansı) :European Environment Agency (Avrupa Çevre Ajansı) :European Economic Area Agreement (Avrupa Ekonomik Alanı Anlaşması) :European Economic and Social Committee (Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi) :European Free Trade Association (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) EINECS Inventory :European Inventory of Existing Commercial Chemical Substances (Mevcut Ticari Kimyasal Maddelere ilişkin Avrupa Envanteri) EIONET EMAS :European Environment Information and Observation Network (Avrupa Çevre Bilgi ve Gözetim Ağı) :Community eco-management and audit scheme (Topluluk Eko-Yönetim ve Denetim Programı) All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 8

END EPBD EPER EPR ETS EUEB GHG HCFC HEDSET IMPEL IPA IPPC IUCLID LCP NEC NPAA : Environmental Noise Directive (Çevresel Gürültü Yönergesi) : Energy Performance of Buildings Directive (Binalarda Enerji Performansı Yönergesi) :European Pollutant Emission Register (Avrupa Kirletici Salınım ve Taşınım Kaydı) : Environment Policy Review (Çevre Politikası İncelemesi) : European Trading Scheme (Avrupa Ticaret Planı) :European Union Eco-labelling Board (Avrupa Birliği Eko-Etiketleme Kurulu) : Green House Gas Emissions (Sera Gazı Emisyonları) :Hidro kloroflorokarbon :Harmonised Electronic Data Set (Uyumlaştırılmış Elektronik Veri Seti) : European Union Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law (Avrupa Birliği Çevre Hukuku Uygulama Ağı) :Pre-Accession Assistance (Katılım Öncesi Yardım) : Integrated Pollution Prevention and Control (Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol) :International Unified Chemicals Information Database (Uluslararası Birleştirilmiş Kimyasal Bilgilendirme Veri Tabanı) : Large Combustion Plant (Büyük Yakma Tesisi) : National Emissions Ceiling (Ulusal Tavan Değer) : National Programme for the Adoption of the Acquis (Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Ulusal Program) All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 9

OECD ODS PHS PRTR REACH SCP/SIP SDS SET Plan SME UNFCCC WFD VOC :Organisation for Economic Cooperation and Development (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü) : Ozone Depleting Substances (Ozon Tabakasını İncelten Maddeler) : Priority hazardous substances (Öncelikli tehlikeli maddeler) : Pollutant Release and Transfer Register (Kirleticiler Salınım ve Transfer Kaydı) :Registration, Evaluation, and Authorisation of Chemicals (Kimyasalların Kayıt Altına Alınması, Değerlendirilmesi, Ruhsatlandırılması ve Sınırlandırılması) : Sustainable Consumption and Production and Sustainable Industrial Policy (Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim/Sürdürülebilir Sanayi Politikası) : Sustainable Development Strategy (Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi) : Strategic Energy Technology Plan (Stratejik Enerji Teknoloji Planı) : Small and Medium-sized Enterprises (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) : United Nations Framework Convention on Climate Change (Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi) :Water Framework Directive (Su Çerçeve Yönergesi) :Volatile organic compounds (Uçucu Organik Bileşikler) All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 10

BÖLÜM I: GİRİŞ Avrupa Birliği nin İşleyişine ilişkin Antlaşma nın 11 inci Maddesi (ATA eski Madde 6) uyarınca, çevrenin korunmasına yönelik yükümlülükler, özellikle sürdürülebilir kalkınmanın geliştirilmesi amacıyla, Birlik politikalarının ve faaliyetlerinin tanımlanmasına ve uygulanmasına entegre edilmelidir. Bu sebepten ötürü, Avrupa Komisyonu, Birlik çapında çevresel konularda kayda değer bir ilerleme sağlamayı amaçlayan hukuki faaliyetlerde bulunmaktadır. Çevre başlığı en karmaşık ve masraflı müzakere başlıklarından biri olarak kabul edilmekte ve Türkiye gibi katılım sürecinde olan ülkeler için büyük önem taşımaktadır. CPS tarafından hazırlanmış olan Avrupa Birliği (AB) Çevre Müktesebatı Rehberi temel olarak iki bölümden oluşan bir plan kapsamında yapılandırılmıştır. Çevre, Avrupa Birliği nin yasama faaliyetleri çerçevesinde hızla genişleyen politik alanların başında gelmektedir. Bu bağlamda, Rehberin ilk bölümünde, yatay mevzuat, hava kirliliği ve kalitesi, atık yönetimi, su, sanayi kirliliği ve risk yönetimi, sürdürülebilir tüketim ve üretim, kimyasallar, araç ve makine kaynaklı gürültü, iklim eylemi, çevresel sorumluluk ve uluslararası işbirliği alt başlıklarında AB çevre müktesebatına ilişkin özet bilgi ve genel açıklamalar sunulmaktadır. Bu bölüm, gerek yürülükteki mevzuatı, gerekse AB çevre politikasındaki olası yönelimlerin değerlendirilmesi amacı ile yasama sürecinin belirli aşamalarında tasarı halinde bekleyen düzenlemeleri içermektedir. Ayrıca bu bölümde analiz edilen AB Müktesebatı, Türkiye nin AB ye uyum sürecinde, çeşitli sektörlerde etkisi olacak veya olmakta olan çevresel konu ve düzenlemeleri içermeyi hedeflemektedir. Takip eden bölümler, Türkiye nin çevre alanında AB mevzuatıyla uyum düzeyini incelemektedir. AB tarafından yapılan değerlendirme ve Türkiye nin hâlihazırdaki uyum durumu ve ilerleme süreci ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Bu doğrultuda, Müktesebat Rehberi, Topluluk un en önemli politika alanlarından biri olan çevre alanındaki AB mevzuatına ilişkin temel bilgileri sunmayı amaçlamaktadır. Ayrıca, AB nin yakın geçmişteki genişleme dalgaları çerçevesinde, yeni üye ülkelerin AB çevre müktesebatına uyum sağlama deneyimlerini de içermektedir. Bu bağlamda, Müktesebat Rehberi, AB Çevre Politikasının, hem detaylı bir şekilde gözden geçirilmesini ve değerlendirilmesini sağlamak; hem de ana etkenlerini, esas ilkelerini ve diğer alanlar üzerindeki etkilerini açıklamaya yardım etmek amacıyla hazırlanmıştır. Çevre hakkında AB Müktesebat Rehberi, Türkiye ve AB arasında 21 Aralık 2009 tarihinde müzakerelere açılan çevre başlığı ve ilgili uyum sürecine ilişkin olarak pratik bilgiler içeren kapsamlı bir kaynak oluşturmaktadır. Türkiye ve AB mevzuatını karşılaştıran tarama süreci sonucunda Türkiye nin AB çevre müktesebatı ile uyumunun maliyeti takriben 100 milyar Euro olarak ifade edilmiştir. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 11

BÖLÜM II: AB ÇEVRE POLİTİKASI 1. AB Antlaşması ndaki Yasal Temel Avrupa Birliği nin Çevre Politikası, AB Antlaşması nın birçok maddesine dayanmaktadır. Bunların arasında, özellikle Avrupa Birliği Antlaşması Madde 3 (ATA eski Madde 2) ve AB nin İşleyişine ilişkin Antlaşma Madde 191 (ATA eski Madde 174) ila Madde 193 (ATA eski Madde 176) kadar olan bölüm büyük önem taşımaktadır. Buna rağmen, Lizbon Antlaşması sadece temel hükümleri ortaya koymaktadır. Hukuki çerçeve, yönetmelikler ve yönergeler aracılığıyla düzenlenmektedir. Çevreye yönelik eylemler ise çevre alanında ortaya konan çok sayıda Eylem Programı aracılığıyla geliştirilmektedir. AB Antlaşması nın 3 üncü Maddesi (ATA eski Madde 2) uyarınca, Birlik, bir iç pazar oluşturacak ve çevre kalitesinin geliştirilmesi ve yüksek düzeyde korunması için çalışacaktır. Avrupa Birliği nin İşleyişine ilişkin Antlaşma nın 4. Maddesi uyarınca Birlik ve Üye Devletler çevre alanında yetkinlikleri paylaşmaktadır. Madde 11 (ATA eski Madde 6), çevre politikalarının özellikle sürdürülebilir kalkınma açısından Birliğin politika ve faaliyetlerinin tanımlanmasına ve uygulanmasına entegre edilmesi gerektiğini belirtmektedir. Madde 191 (ATA eski Madde 174), Birliğin çevre politikasının hedeflerini belirtmekte ve Birlik içindeki koşulların farklılığını da dikkate alarak çevrenin yüksek düzeyde korunmasını talep etmektedir. Aynı madde, çevresel zararın kirliliğin kaynağında önlenmesi ve çevreyi kirletenin bunun bedelini ödemesi gerektiğini belirtmektedir. Söz konusu madde ayrıca, AB nin ve Üye Devletlerin, çevre alanında üçüncü ülkeler ve uluslararası örgütler ile işbirliğine ilişkin kuralları ortaya koymaktadır. Madde 192 (ATA eski Madde 175) çevre alanında Avrupa Parlamentosu ve Konsey i yetkilendirmekte ve AB eylemlerine ilişkin yetki alanını tanımlamaktadır. Madde 193 (ATA eski Madde 176) Üye Devletlerin, daha sıkı koruyucu önlemleri, AB Antlaşması ile uyumlu olduğu sürece muhafaza etmesi ve yürürlüğe geçirmesine izin vermektedir. Madde 114 (3) (ATA eski Madde 95 (3)) e göre sağlık, güvenlik ve çevresel koruma, özellikle bilimsel gerçeklere dayanan her yeni gelişmeyi dikkate alarak yüksek düzeyde bir korumayı temel almalıdır. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 12

2. Avrupa düzeyinde Çevre Politikasının Tarihsel Gelişimi 2.1. Mevzuat Çevre konusunda Avrupa Topluluğu tarafından kabul edilen ilk yasal belge 1967 yılında, tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, ambalajlanması ve etiketlenmesine ilişkin 67/548/EEC sayılı Yönerge dir. Avrupa çevre koruma mevzuatının geçmişi, Ekim 1972 de yapılan ve ortak bir çevre politikasının gerekli olduğunun kararlaştırıldığı Hükümet veya Devlet Başkanları Konferansı na dayanmaktadır. Çevre Politikasının temelini oluşturacak ilk ilkeler şu şekilde tanımlanmıştır: Kirlilik kaynağında önlenmelidir; Çevre Politikası, ekonomik ve sosyal gelişme ile uyumlu olmalıdır; Tüm planlama süreçlerinde çevre hususu dikkate alınmalıdır; Kirleten ödemelidir. Ancak, 1986 da kabul edilen Avrupa Tek Senedi ne kadar, çevre boyutu AT politikasına resmi olarak dâhil edilmemiştir. Çevrenin korunması, Avrupa Tek Senedi kapsamında, resmi olarak AT nin yasal yetkisinin bir parçası olarak tanımlanmıştır. Bunu takiben, 1992 Avrupa Birliği Antlaşması, yeni politika veya düzenlemelerde çevre faktörünün özellikle dikkate alınmasını temin etmiştir. Antlaşma, sorunların ortaya çıktıktan sonra düzeltilmesi yerine ihtiyatlı bir yaklaşım benimsenmesine yönelik gereksinimi vurgulamıştır. 1999 yılında yürürlüğe giren Amsterdam Antlaşması ise, çevrenin bozulmadan korunması ya da çevresel ortamı geliştirmek için alınacak tedbirlere, ekonomik faaliyetlerin eşlik etmesini öngören bir kavram olan sürdürülebilir kalkınma ilkesinin altını çizmiştir. O tarihten itibaren, yasama ve politika faaliyetlerinde artış gözlemlenmiştir. AB de 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe girmiş olan Lizbon Antlaşması, Avrupa Birliği nin çevre alanındaki yetkilerini artırmıştır. Lizbon Antlaşması nda, sürdürülebilir kalkınma hedefi güçlendirilmiş, daha iyi tanımlanmış ve Birliğin dünya ülkeleri ile ilişkilerinde temel hedeflerden biri olarak teyit edilmiştir. Aynı zamanda, iklim değişikliği ile uluslararası seviyede mücadele AB çevre politikasının hedeflerinden biri sayılmıştır. 2.2. Topluluk Eylem Programları AB mevzuatı, Topluluk Eylem Programlarında tanımlanan kılavuzlar ilkeler temelinde kabul edilmektedir. İlk Topluluk Eylem Programı 1973 yılında benimsenmiştir. Sürdürülebilirliğe Doğru olarak adlandırılan çevreye ilişkin Beşinci Topluluk Eylem Programı, kirliliğin tüm nedenlerini (endüstri, enerji, turizm, taşımacılık, tarım vb.) dikkate alan bir yatay Topluluk yaklaşımının başlangıç işaretini vermiş ve 1992 2000 dönemi için Avrupa gönüllü eylem stratejisinin ilkelerini belirlemiştir. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 13

Çevre politikasına ilişkin bu sınır-ötesi yaklaşım, Avrupa Birliği Politikalarına Çevreyi Bütünleştirme hakkındaki 1998 tarihli tebliğ ile Komisyon ve Viyana Avrupa Konseyi tarafından ( 11 ve 12 Aralık 1998) onaylanmıştır. Çevre 2010: Bizim Geleceğimiz, Bizim Seçimimiz konulu Bildirim ise AB nin çevre alanındaki en son eylem programının genel yönünü tanımlamaktadır. 2001-2010 1 dönemini kapsayan Altıncı Çevre Eylem Programı (6ÇEP), 30 Nisan 2007 de düzenlenen 6. ÇEP ara dönem revizyonu ile 2012 ye kadar uzatılmıştır. İklim değişikliği; doğa ve biyo-çeşitlilik, çevre ve sağlık ile doğal kaynaklar ve atık yönetimi 6.ÇEP in dört çalışma alanıdır. ÇEP, AB çevre mevzuatının uygulanmasını geliştirmeyi, pazar ve vatandaşlar ile birlikte çalışmayı ve diğer Topluluk politikalarının çevresel faktörleri daha fazla dikkate almasını sağlamayı amaçlamaktadır. 6. Çevre Eylem Planı kapsamında yedi alanda tematik stratejiler ilk defa belirlenmiştir. Bunlar; hava kirliliği, atık önleme ve atıkların geri dönüşüme tabi tutulması, deniz çevresinin korunması ve muhafazası, toprak, sürdürülebilir tarım ilacı kullanımı, sürdürülebilir kaynak kullanımı ve kentsel çevre olarak tanımlanmıştır 2. Tematik Stratejiler mevcut politika uygulamalarının basitleştirilmesi ve kolaylaştırılması ile yeni politik hedeflerin tanımlanması amacı ile hazırlanmaktadır. 6. Çevre Eylem Programının 2012 yılında sona ermesi dolayısıyla, Avrupa Komisyonu 31 Ağustos 2011 tarihinde 6. Çevre Eylem Programı Nihai Değerlendirmesi raporunu yayımlamıştır. Komisyon, program hakkında nihai değerlendirmenin hazırlanmasında 6. ÇEP bağımsız nihai değerlendirme raporu 3 ile Avrupa Çevre Ajansı tarafından kabul edilen Avrupa da Çevre: Durum ve Genel Görünüş 2010 Raporu (SOER 2010) dan faydalanmıştır. Nihai Değerlendirme, toprak alanındaki eksiklikler dışında, 6. ÇEP in bir çevre politikası çerçevesi oluşturulması açısından başarılı olduğu sonucuna varmaktadır. Çevre alanında, Avrupa Parlamentosu ve Konsey tarafından ortak karar alma prosedürünü genelleştiren Lizbon Antlaşması nın bu alandaki AB müktesebatının meşruiyetini arttırdığı vurgulanmaktadır. Avrupa Birliği nin akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı bir büyüme için Avrupa 2020 Stratejisi çerçevesinde, önümüzdeki yıllarda, özellikle iklim, ulaşım ve biyolojik çeşitliliğin yanı sıra kaynak verimliliği odaklı iddialı bir çevre politikası izlenmeye devam edeceği belirtilmektedir. Ayrıca, AB su, hava kirliliği, atık mevzuatı ve sürdürülebilir tüketim ve üretim alanlarında çeşitli girişimler gerçekleştirmeyi öngörmektedir. Avrupa Komisyonu nun 7. Çevre Eylem Programı nı, 2012 yılı başında yayınlaması beklenmektedir. 1 6. ÇEP i tesis eden 1600/2002/EC sayılı Karar için lütfen bkz: http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=oj:l:2002:242:0001:0015:en:pdf 2 6. ÇEP in 7 Tematik Stratejisi hakkında daha fazla bilgi için bknz. http://ec.europa.eu/environment/newprg/strategies_en.htm 3 6.ÇEP nihai değerlendirmesi, Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüğü nün görevlendirmesi ile, Avrupa Çevre Politikası Enstitüsü ve Orta Avrupa Üniversitesi ile işbirliği içinde Ekolojik Enstitüsü tarafından hazırlanmıştır: http://ec.europa.eu/environment/newprg/pdf/ecologic_6eap_report.pdf All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 14

Avrupa Komisyonu tarafından her yıl yayınlanan Çevre Politikası Yıllık İncelemesi (Annual Environment Policy Review), AB de ve ulusal seviyede çevre alanındaki güncel gelişmeleri ve politik ilerlemeleri izlemekte, mevcut yıl ve gelecek yıllar için anahtar konuları ele almaktadır. Avrupa Komisyonu, Çevre Eylem Programı nın 7. yıllık değerlendirme raporu olan 2009 Yılı Çevre Politikası İncelemesi ni 10 Ağustos 2010 tarihinde yayımlamıştır. Rapor, Aralık 2009 da Kopenhag da düzenlenen BM İklim Değişikliği Konferansı nın sonuçlarının AB nin hedeflerinin gerisinde kaldığını bununla birlikte doğru yönde atılmış bir adım olduğunu değerlendirmiştir. Doğa ve biyoçeşitlilik konularına ilişkin olarak rapor, biyoçeşitliliğin AB ve küresel seviyede endişe verici bir tablo çizdiğini ve biyoçeşitlilik ile doğanın etkili bir şekilde korunması için uluslararası düzeyde önlemler alınması gerektiğini vurgulamaktadır. REACH (Tehlikeli maddelerin kayıt altına alınması, değerlendirilmesi, izne tabi tutulması ve kısıtlanması) Yönetmeliği nin uygulanması, Su Çerçeve Yönergesi ve son olarak uzlaşı sağlanan Sanayi Emisyonları Yönergesi sağlık ve çevre alanındaki başarılı girişimler olarak kayda geçmiştir. Atık ve doğal kaynaklara ilişkin olarak ise, sürdürülebilir tüketim ve üretim ve daha iyi atık yönetimi için gerekli önlemler hakkında Avrupa Komisyonu tarafından 2009 yılında başlatılan Perakande Forumu (Retail Forum) na değinmektedir. 2.3. Sürdürülebilir Kalkınma Stratejisi Çevre alanında bahse değer bir başka girişim ise Entegre Ürün Politikası (IPP) dır. Söz konusu politikanın amacı, ürünleri yaşam döngüleri boyunca çevresel olarak daha sürdürülebilir hale getirerek daha ekolojik bir ürün piyasası geliştirmek ve üretim ve tüketim davranışlarında bu yönde bir değişiklik sağlamaktır. AB nin Sürdürülebilir Kalkınma Stratejsi (EU SDS) nin bir parçası olarak, 4 Aralık 2008 tarihinde, Avrupa Konseyi, Sürdürülebilir Tüketim, Üretim ve Sürdürülebilir Sanayi Politikası (SCP/SIP) Eylem Planı nı kabul etmiştir. Plan, daha iyi ürünler ve daha akıllı tüketim için Birlik düzeyinde dinamik bir politika çerçevesi tesis edilmesini hedeflemektedir. Bu kapsamda, ürünlerin enerji ve çevre performanslarını artırmayı ve böylelikle tüketici tercihlerini etkilemeyi amaçlamaktadır. Eko-tasarım, eko-etiketleme, Çevre Yönetim ve Denetleme Sistemi (EMAS) ve yeşil kamu alımları Eylem Planı nda öne çıkan girişimlerdir. 2.4. Avrupa Çevre ve Sağlık Stratejisi 2004 yılının Haziran ayında Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Çevre ve Sağlık Eylem Planı 2004 2010 adlı yeni bir eylem planı açıklanmıştır. Komisyon un Çevre ve Sağlık Stratejisi (Haziran 2003) ne dayanan Eylem Planı, sağlığı olumsuz yönde etkileyen bazı çevresel faktörlerin azaltılması için bilimsel bilgi sağlamakta ve çevre, sağlık ve araştırmaya ilişkin aktörlerin (Üye Devletler, çıkar grupları, Avrupa Komisyonu ve uluslararası örgütler) işbirliğine destek vermektedir. Avrupa Çevre ve Sağlık Stratejisi 2010 yılında sona ermiş ve Konsey Avrupa Komisyonu nu bu alanda ikinci bir Eylem Planı hazırlamaya ve uygulamaya davet etmiştir. All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 15

2.5. LIFE Programı 1973/92 sayılı Yönetmelik, çevre mevzuatının ve Topluluk Çevre Politikası nın hem uygulanması, hem de geliştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla çevre politikası için finansal bir araç (LIFE) oluşturmuştur. Avrupa Birliği nin LIFE programı, 1992 yılından bugüne, 3115 in üzerinde projenin finansmanına ortak olmuş ve çevrenin korunması ile ilgili Avrupa projelerine yaklaşık 2 milyar olan bütçesi ile katkıda bulunmuştur. LIFE programı aşamalı olarak yürütülmüştür. LIFE I (1992-1995) olarak adlandırılan birinci aşmanın ardından ikinci aşama olan LIFE II, 31 Aralık 1999 tarihinde sona ermiş; üçüncü aşama ise 31 Aralık 2004 tarihine kadar devam etmiştir. Daha sonra, LIFE III programı (EC) No 1682/2004 sayılı Yönetmelik ile iki yıl uzaltılmış (2005-2006) ve özellikle sürdürülebilir kalkınmanın geliştirilmesi ve çevre politikasının diğer alanlara entegre edilmesi amacı ile güncellenmiştir. 2005-2006 yılları için 317 milyon Euro değerinde ilave bir bütçe aktarılan LIFE III, 1 Mayıs 2004 tarihinde AB'ye üye olan 10 ülkeyi de programa dahil etmiştir. Çevre için LIFE mali aracının 2006 yılına kadar olan 15 senesini ana hatlarıyla sunan LIFE - Üçüncü Ülkeler 1992 2006 raporu, programın çıktılarını ve başarısını ortaya koymak suretiyle çevre politikası için kapasite oluşturmada Avrupa nın komşu ülkelerini desteklemeyi amaçlamıştır. Son olarak, (EC) No 614/2007 sayılı Yönetmelik 2007 ila 2013 yıllarını kapsayan AB nin yeni LIFE+ programını tesis etmekte ve toplam 2,143 milyar bütçe ile çevre alanındaki projelerin finansmanı için halihazırda fırsatlar sunmaktadır. LIFE, üç ana başlığa ilişkin projelere ortaklaşa mali yardım sağlamaktadır: 1. hayvan ve bitki örtüsünün korunması; 2. Topluluk Politikası ve mevzuatın AB de ve aday ülkelerde uygulanması; 3. (Türkiye dâhil olmak üzere) üçüncü ülkelerde sürdürülebilir kalkınmanın teşviki için teknik yardım sağlanması. LIFE, bütün AB ülkelerine, ayrıca bazı aday ülkelere (bugüne değin, Estonya, Macaristan, Letonya, Romanya, Slovak Cumhuriyeti ve Slovenya ya), Güney Akdeniz ve Baltık Denizi ne sınırı olan bazı üçüncü ülkelere de açıktır. LIFE - Üçüncü Ülkeler Programı, Avrupa ya komşu olan ülkelerin, çevresel kapasitelerini iyileştirme ve çevre yönetim niteliklerini belirleme konusundaki girişimlerini destekleyen en önemli araçlardan birini teşkil etmektedir. AB, Üçüncü Ülkeleri de dâhil etmek suretiyle, ortak çevresel sorunlara çözümler bulmayı hedeflemektedir. Başlangıcından bu yana Program, Üçüncü Ülkelerde çevre politikası ve yönetim yeteneklerinin gelişimini desteklemek için ortaklaşa mali yardımda bulunmuş; bu sayede Üçüncü Ülkelere yönelik olarak tematik açıdan kılavuz niteliğinde bir program haline gelmiştir. Kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri ya da özel sektör kuruluşları, uygun projeler aracılığıyla, ilgili fonlara başvurabilmektedir. Projelerin seçimi, AB nin Çevre Politikası All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 16

ile uygunluğuna, maliyet-etkinliğine ve uluslararası bir ortaklık oluşturmaya yönelik olası katma değere bağlı olduğu gibi, her bir projeye ait liyakat kriterine de dayanmaktadır. Komisyon, genellikle toplam tutarı 800 bin Euro nun altında ve 300 bin Euro nun üstünde olan projeleri onaylamaktadır. Türkiye, LIFE-Üçüncü Ülkeler Programı çerçevesinde ilgili fonlardan faydalanmıştır ve yıllar boyunca, en çok projeyi onaya sunan ve uygulayan ülkeler arasında değerlendirilmektedir. Projeler, genellikle ülkenin AB üyeliğine hazırlanmasına ilişkin olup, Seveso-II Yönergesi ne uyum, İklim Değişikliği politikalarının teşvik edilmesi ya da Çevre Yönetim ve Denetleme Sistemi nin (Eco-Management and Audit Scheme - EMAS) uygulanması gibi konularda gerçekleşmiştir. Bu projeler, KOBİ ler için çevre mevzuatı bilgi sisteminin oluşturulması, deniz çevresinin korunmasına yönelik izleme sisteminin uygulanması ve geliştirilmesi (Örneğin; Ölüdeniz lagünü ve çevresi), Türkiye deki göllerin korunması ve etkin bir biçimde yönetilmesi için ilgili örgütlerin sürdürülebilir ağ oluşturması gibi ana konuları içermektedir. Söz konusu projeler, çevresel alanda bilinçlendirmeye yönelik önlemler, ilgili alanlarda mevzuatın tadili ya da yeni mevzuatın hazırlanması, kurumsal kapasitenin oluşturulması, eğitim aktiviteleri, AB ve ulusal çevre yasaları üzerinde elektronik bilgi sistemi oluşturulması doğrultusunda çevre sistemini korumayı amaçlamaktadır. 2006 yılı boyunca Türkiye şu fonlardan yararlanmıştır: İstanbul yerel e-atık sisteminin sürdürülebilir yönetimi; İstanbul da hava kalitesi yönetimi için Coğrafi Bilgi Sistemi (Geographic Information System GIS) ne dayalı bir karar destek sisteminin geliştirilmesi; termal su kaynaklarının korunması ve terapötik turizmi için sürdürülebilir kullanımı ve Türkiye de tehlikeli sınaî atıklarının yönetimi. Konsey ve Avrupa Parlamentosu, LIFE+ programına ilişkin olarak 27 Mart 2007 tarihinde siyasi uzlaşı sağlanmıştır. AB nin yeni LIFE+ Programı, Çevre için Mali Araca (LIFE+) ilişkin 23 Mayıs 2007 tarihli ve (EC) 614/2007 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Yönetmeliği ile Mayıs 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. LIFE+; AB nin diğer LIFE, Urban Programme, NGO Programme ve Forest Focus gibi programlarını tek bir çatı altında birleştirmiş ve ortak kurallar ve karar alma süreçlerine tabi etmiştir. Bu sayede, hedeflerin daha tutarlı bir şekilde belirlenmesi ve Topluluğun bu alanda daha etkin çalışması temin edilmiştir. LIFE+ Programı, üç unsurdan oluşmaktadır: 1) Doğa ve Biyo-çeşitlilik, 2) Çevre Politikası & Yönetişim, 3) Bilgi & İletişim. Bununla birlikte, LIFE+ tarafından finanse edilen bir proje birden fazla unsura ilişkin belirli hedeflerin gerçekleşmesine de katkıda bulunabilmektedir. Aynı zamanda, projelere All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 17

birden fazla üye ülkenin katılımı söz konusu olabilmektedir. LIFE+, AB Çevre Politikası ve Mevzuatının gelişimi ve uygulanması için spesifik destekler sağlamaktadır 4. LIFE+, AB nin dış yardım programları kapsamında ele alınan Üçüncü Ülkelerin faaliyetlerini kapsamamaktadır. Programın tematik öncelikleri, hazlihazırda Altıncı Çevre Eylem Programı nda belirlenen aşağıdaki öncelikleri desteklemeye yönelik olarak hazırlanmaktadır: İklim değişikliği; Doğa ve biyo-çeşitlilik (Natura 2000 Ağı da dâhil); Çevre ve sağlık; Sürdürülebilir kaynak kullanımı; Politika gelişimine yönelik stratejik yaklaşımlar; Nihai değerlendirme (ex-post evaluation). LIFE+ tarafından finanse edilen projelere yönelik ilk yıllık teklif çağrıları, Avrupa Komisyonu tarafından 15 Eylül 2007 tarihinde açıklanmıştır. Komisyon, projeleri seçme, gözden geçirme ve gözlemlemeden sorumlu olmakla birlikte, dış uzmanların yardımıyla ödemeleri yapmak ve devam eden projeleri denetlemek amacıyla dış gözetim ekiplerini organize etmekle sorumludur. Avrupa Komisyonu, LIFE+ proje tekliflerine ilişkin başvuruları her yıl gerçekleştirdiği çağrılar doğrultusunda kabul etmektedir. Son proje teklif çağrısı, 26 Şubat 2011 tarihinde yapılmıştır. 2011 yılı için 267 milyon büteçeye sahip LIFE + programı, Haziran 2012 itibariyle uygulamaya konacak çevre projelerini finanse edecektir. Buna ek olarak, yıl içinde Avrupa Komisyonu, bir önceki proje çağrısı kapsamında kabul edilen 183 çevre projesi için finansmanı onaylamıştır. AB, doğa ve biyolojik çeşitlilik, çevre politikası ve yönetişim ve bilgi ve iletişim alanlarında toplam maliyeti 530 milyon yu bulan eşfinansman projeleri için 244 milyon luk bir mali destek sağlamaktadır. Tüm proje teklifleri Üye Devletler tarafından Avrupa Komisyonu na iletilmektedir. Üye Devletler ulusal öncelik ve hedefleri belirlemekte ve bu öncelikler doğrultusunda proje tekliflerine ilişkin görüş ve değerlendirmelerini de Komisyon ile paylaşmaktadır. LIFE + tarafından finanse edilen projelerin uygunluk kriterleri, 614/2007 sayılı Yönetmeliğin 3 üncü Maddesi belirtilen kriterler ile uyumlu olmalıdır. Program finansmanından kamu ve/veya özel kurum, kuruluş ve aktörler faydalanabilmektedir. Hâlihazırda, sadece 27 AB ülkesi LIFE+ Programı ndan yararlanmaktadır. Üçüncü ülkeler programa ancak ek finansman sağlanması durumunda katılabilmektedir. Avrupa Komisyonu, LIFE+ programını tesis eden yasal düzenlemeye 5 ilişkin orta dönem değerlendirmesini 2010 Eylül ayında yayınlamıştır. Komisyon, LIFE+ nın devamı olarak 4 LIFE+ hakkında daha fazla bilgi için, bknz: http://ec.europa.eu/environment/life/funding/lifeplus.htm#second All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 18

2014-2020 döneminde tesis edilecek yeni AB Çevre Mali Aracının hedefleri, faaliyetleri ve destek modelleri hakkında 30 Kasım 2010 ve 15 Şubat 2011 tarihleri arasında bir istişare yürütmüştür. İstişareye katılan paydaşların çoğunluğu, çevre için gelecek bir mali aracın tesis edilmesine ihtiyaç olduğu ve gelecek LIFE programının AB çevre müktesebatının uygulanmasına odaklanması gerektiğini savunmuştur. Katılımcılar, AB için fayda sağladığı sürece, AB dışındaki çevre faaliyetlerinin desteklenmesine özel bir fon ayrılmasını desteklemektedir. İstişare sonuçları paydaşlar istişare raporu ve ekleri belgesinde özetlenmektedir. Etki değerlendirmesinin gerçekleştirilmesinin ardından Avrupa Komisyonu nun bu konuda yasa teklifi yayınlaması beklenmektedir. 2.6. Avrupa Çevre Ajansı 1990 yılında, merkezi Kopenhag da bulunan bağımsız bir Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) kurulmuştur (bu dokümanın birinci bölümüne bakınız). Söz konusu ajansın 32 üye ülkesi bulunmakta olup; Orta ve Doğu Avrupa ile Akdeniz de yer alan, AB ye üyelik için başvuran 13 ülkeye kapılarını açan ilk AB kurumudur. Hâlihazırdaki üyeler şu şekildedir: 27 Avrupa Birliği Üye Ülkesi; Avrupa Ekonomik Alanı nda yer alan İzlanda, Norveç ve Liechtenstein ve İsviçre; Türkiye. Ajans, AB ye çevre konularında, karar vericilere yardımcı olmak amacıyla tavsiye ve bilgi tedarik etmektedir. Söz konusu Ajans, ağ oluşturma, gözetim ve raporlamaya ilişkin üç ana alanda çalışmalarını yürütmektedir. Hedeflerine ulaşmak için, üye ülkelerde bulunan 600 çevre kurum ve kuruluşu içeren Avrupa Çevre Bilgi ve Gözetim Ağı nın olanaklarını kullanmaktadır (EIONET- European Environment Information and Observation Network). Ajans, Avrupa nın çevre konusunda gelişimine katkıda bulunmak için politika oluşturma sürecine güncel ve güvenilir bilgi tedarik etmektedir. AB Çevre Genel Müdürlüğü, Avrupa Çevre Ajansı nın en önemli ortağı konumundadır. 21 Kasım 2008 tarihinde, Avrupa Çevre Ajansı, enerji tüketiciminin azaltılması ve enerji etkinliğinin artırımı konularındaki çabalarından dolayı kamu yönetimi kategorisi altında EMAS ödülü kazanmıştır. 3. AB Çevre Politikası nın ilkeleri Büyük engellerin varlığına (maliyet, endüstri tarafından yapılan yoğun lobi faaliyetleri, Üye Ülkelerde çeşitlilik gösteren problemler) rağmen AB Çevre Politikası son 10 yılda büyük önem kazanmıştır. Çevre standartları, etiketleme ve ambalajlama veya çevresel yükümlülük gibi yatay konulardan sektörel konulara (atık, hava kirliliği, gürültü kirliliği) kadar çok geniş bir alanı kapsamaktadır. 5 LIFE+ Yönetmeliği (COM/2010/0516 final) Orta Dönem Değerlendirmesine ilişkin Komisyon un Avrupa Parlamentosu ve Konsey e Bildirimi: http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=com:2010:0516:fin:en:pdf All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 19

3.1. Kılavuz ilkeler AB Çevre Politikası aşağıdaki ilkeler ile yönlendirilmektedir: Kirleten Öder İlkesi Avrupa Çevre Politikası nın en önemli ve eski ilkelerinden biridir. Eylem Programlarında belirtilmiştir. Bu ilkeye göre, kirlilikle mücadelede oluşan maliyet ve zararlar, öncelikli olarak kirletenin (kirleten endüstri) sorumluluğuna girmektedir. Söz konusu ilke çevreyi kirleten tarafları, yaptıkları faaliyetin maliyetinden sorumlu tutarak, çevre-dostu metot ve teknolojilere yatırım yapmaya teşvik etmek mantığına dayanmaktadır. Bu nedenle, kirleten endüstri, kirlilikle mücadelede alınacak tedbirleri (araç ve gereç yatırımı vb.) karşılayacak maliyeti üstlenmekle yükümlüdür. Ortak temizleme önlemlerinin maliyetinin paylaşılmasına (yeniden dağıtım önlemleri) veya neden olduğu kirliliği azaltılmasına ilişkin tedbirlerin kirletici tarafından mümkün olduğunca ucuz şekilde alınmasını (teşvik fonksiyonu) teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu önlemlerin maliyeti, üretimde ve/veya tüketimde kirliliğe yol açan mal ve hizmetlerin maliyetine yansıtılmaktadır. Birçok çevre sorununun çok yönlü sebebi ve kaynağı olduğu (sorumluluğu tanımlamayı zorlaştıran bir etken) göz önüne alındığında, söz konusu ilke sadece hasarın tam kaynağının açıkça belirlenmesi halinde etkili olmaktadır. Önleyici Eylem ilkesi Önlemek tedavi etmekten daha iyidir ilkesi benimsenmiştir. Çünkü ekonomik anlamda tedavi etme yöntemi, çevreyi korumak için problemlerin oluşmasını önleyici faaliyetlerde bulunmaktan çok daha masraflı olabilmektedir. İhtiyat ilkesi Herhangi bir faaliyet insan sağlığına veya çevreye karşı bir tehdit unsuru taşıyorsa, doğrudan neden ve sonuç ilişkisi bilimsel açıdan tam olarak ispatlanamıyor olsa dahi, ihtiyat önlemleri alınmalıdır. İhtiyat ilkesinin ne zaman ve nasıl kullanılması gerektiğine ilişkin hususun tartışmalara ve karşıt görüşlere sebep olmasından dolayı, 2 Şubat 2000 tarihinde, AB Komisyonu bu ilkenin kullanımına dair özel bir Tebliğ kabul etmiştir. Söz konusu Tebliğ de Avrupa Komisyonu, her karardan önce mevcut olan bilimsel verilerin incelenmesini ve eğer mümkünse nesnel risk değerlendirmesi yapılmasını şart koşmaktadır. Böylelikle, Komisyon ihtiyat ilkesinin, tedbirlerin keyfe bağlı veya ayrımcı bir temelde kullanılabileceği anlamına gelmediğini belirtmiştir. Tebliğ, bahse konu ilke kapsamında risk değerlendirmesi ve risk bildirimine ilişkin araştırmaya da ortam hazırlamaktadır. Yüksek Düzeyde Koruma İlkesi All rights reserved. Corporate and Public Strategy 2012. 20