EKONOMİ ALMANAĞI 2013 MÜSTAKİL SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ Sütlüce Mah. İmrahor Cad. No: 28 34445 Beyoğlu-İSTANBUL Tel: +90 212 222 04 06 Faks: +90 212 210 50 82 www.musiad.org.tr / musiad@musiad.org.tr
MÜSİAD Cep Kitapları: 36 EKONOMİ ALMANAĞI 2013 Hazırlayanlar Dr. Özer Balkız Ahmet Akif Demirbaş Mehmet Erol Öcal Editör Adem Dönmez Tasarım Dumankaya İkon A2/85 Örnek Mh. Ercüment Batanay Sk. No: 14 Ataşehir / İSTANBUL www.cubemedya.com info@cubemedya.com Tel: 0850 228 24 72 2014. Her türlü yayın hakkı MÜSİAD a aittir. MÜSİAD dan izin almak veya MÜSİAD kaynak gösterilmek suretiyle telif mevzuatı çerçevesinde alıntı yapılabilir.
İçindekiler BAŞKANDAN...7 GİRİŞ...9 OCAK...13 ŞUBAT...29 MART...39 NİSAN...50 MAYIS...65 HAZİRAN...77 TEMMUZ...89 AĞUSTOS...101 EYLÜL...111 EKİM...123 KASIM...137 ARALIK...149
BAŞKANDAN 2013 Ü NASIL BİLİRDİNİZ? Almanak çalışmalarının belki de en güzel yanı bir alandaki, zamana bağlı süreçleri derli toplu bir şekilde sergilemesi ve resmin nasıl oluştuğunu görmemizdir. Süreçle ilgili bilgilendiğimiz gibi, akış içinde gözden kaçırdığımız pek çok hususu da görmemize vesile olur almanak çalışmaları. Uzun yıllardır ekonomi almanağı çalışmasına imza atan MÜSİAD, hem ekonomimizin bir yıllık zaman dilimi içindeki sürecini derlemeye çalışmış hem de gözden kaçan pek çok hususun daha derli toplu görülmesine vesile olmuştur. Hatırlanacağı üzere, 2013 yılı; ekonomik, sosyal ve siyasal alanlarda birçok gelişmeye vesile oldu. Kimi değişimlerin pozitif etkilerini gördük kimilerinin ise negatif tesirlerini yaşadık. Bugün geldiğimiz nokta itibariyle 2013 yılını nasıl hatırladığımız soruna cevap aradığımız çalışmanın en temel gerekçesidir bu almanak. Hafızalarımızı biraz tazelersek yılın ilk yarısında ekonomik anlamda sergilediğimiz ekonomik performans tüm dünyanın ilgisine mazhar olmuştu. Özellikle, IMF ile biten borç ilişkisi, yatırımların ayağa kalkması ve yıllar sonra ilk defa Türkiye nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye çıkarılması; 2013 yılının ilk akla gelen pozitif tarafları olsa gerek. Yine hatırlanacak olursa tüm bu gelişme- 7
ler 2013 ün ilk yarısı için geçerli olan gelişmelerdi. Akabinde, daha çok siyasetin gündem oluşturduğu bir dönem ülkemiz tarihine geçti. Gezi olayları ile başlayan ve 17 Aralık soruşturmaları ile devam eden süreçte BIST100 endeksi, Mayıs 2013 te 93.000 in üzerine çıkarak rekor kırmışken, yılı yüzde 27 değer kaybıyla kapattı. Aynı süreçte, TL/$ kuru ise yüzde 18 değer kaybetti. Beş aylık bir süre içerisinde yaşanan değer kaybının ekonomimizi ne kadar büyük kayıplara ya da istikrarı ne kadar riske soktuğunu söylemeye gerek bile duymuyoruz. Özetle, tüm bu olumsuz koşullara rağmen, Türkiye ekonomisi 2013 yılında yüzde 4 büyüyerek Orta Vadeli Programdaki yüzde 3,6 lık büyüme hedefini aşmıştır. Küresel krizin etkilerinden kurtulmaya çalışan Avrupa Bölgesi nde yüzde 0,5 lik büyüme gerçekleşirken; Türkiye, 2013 yılında OECD ülkeleri içerisinde en yüksek büyüyen ülke olmuştur. Tüm bu neticeleri ve ülke ekonomimizin gündeminde yer tutan gelişmeleri, bu almanak vesilesiyle daha derli toplu görebilir, hafızanızı tazeleyebilirsiniz. Niyetlerin amelleri sahih tutacağına olan inancımızla; bu çalışmadan ziyadesiyle faydalanmanızı ümit ederim. Nail Olpak Genel Başkan MÜSİAD 8
GİRİŞ 2013 yılı MÜSİAD Ekonomi Almanağı nı hazırladığımız bugünlerde yılın son verisi de açıklandı. Türkiye, 17 çeyrektir aralıksız büyümesini sürdürerek, yılın son çeyreğinde de yüzde 4,4 büyüme kaydetti. Böylelikle, MÜSİAD 2013 Türkiye Ekonomisi Raporu nda öngördüğümüz şekilde 2013 yılını yüzde 4 lük büyüme oranıyla geride bıraktık. Hatırlanacağı üzere, dengelenme yılı olarak tanımladığımız 2012 yılında, hanehalkları tüketimi büyümeyi negatif etkilemiş ve tüketimde kamu sektörünün ağırlığı hissedilmişti. Benzer şekilde, yatırımlar kaleminde de özel sektör yatırımları düşmüş, toplam yatırımlardaki azalma, kamunun desteği ile minimize edilmeye çalışılmıştı. 2013 yılında ise, hanehalkları tüketimi GSYH nin üzerinde gelerek yüzde 4,6 lık bir artış gösterdi. Bu toparlanmaya bağlı olarak, devlet tüketimlerindeki artış oranı geçen senenin altında ve yüzde 5,9 seviyesinde gerçekleşti. 2013 yılı için dikkate değer diğer bir gelişme ise, hiç şüphesiz, özel sektör yatırımlarında gerçekleşti. Özel sektör yatırımları 2012 yılı ilk çeyreğinden 2013 yılının ikinci çeyreğine kadar sürekli azalmış ve 2012 yılında yüzde 4,9 oranında düşmüştü. 2013 yılı üçüncü çeyreğinden itibaren ise tekrar pozitif büyümeye geçerek 2013 yılını toplamda yüzde 0,7 artış ile kapattı. 9
10 GSYH deki yüzde 4 lük büyümeye karşın, işsizlik oranı 2013 yılında 2012 yılına kıyasla 0,5 puan artarak yüzde 9,7 olarak gerçekleşti. Bu artışta, iç ve dış konjonktürün etkileri yanı sıra işgücüne katılımda gözlenen artışa özellikle dikkat çekmek gerekir. Zira, 2012 yılında işgücüne katılım oranı yüzde 50 iken; 2013 yılında yüzde 50,7 ye yükselmiştir. İlaveten, 2013 yılında 505 bin kişi işgücüne katılmış ve 486 bin yeni istihdam oluşturulmuştur. Diğer taraftan, ülkemizin dış ticaret hacmi geçen yıla göre yüzde 2,7 artarak, 2013 yılında 400 milyar $ ın üzerine çıktı. Bu artışta, ihracattaki kısmi düşüşe rağmen ithalattaki yüzde 5,4 lük artış rol oynadı. Böylelikle, MÜSİAD 2013 Türkiye Ekonomisi raporunda öngördüğümüz doğrultuda 2013 yılında dış ticaret açığı 80 milyar $ ve cari açık 65 milyar $ olarak gerçekleşti. Kamu maliyesi tarafına baktığımızda, 2013 yılında bütçe açığı, geçen yıla göre %37 azalarak 29,4 milyar TL den 18,4 milyar TL ye düştü. Yine 2012 yılında 332 milyar TL olan bütçe gelirleri, 2013 yılında % 17 oranında artarak 389 milyar TL ye yükseldi. Kamu tüketim ve yatırım harcamalarının 2013 yılında büyümeye ciddi katkı yapmasına rağmen, bu durumun bütçe ve kamu mali disiplin performansını olumsuz etkilememesi etkin bir maliye politikasının yürütüldüğünün işaretidir. Kısaca vermeye çalıştığımız Türkiye ekonomisi performans göstergelerine, ülkemiz içi ve dışında gerçekleşen ekonomik ve siyasi gelişmeler çerçevesinde toplu olarak bakıldığında, hiç şüphesiz, Türkiye ekonomisinin geride bıraktığımız yılda gösterdiği performans dikkate değerdir. 2013 yılı ilk yarısında gündemimizi daha çok ülkemizin ekonomik performansı meşgul etti. Bir yanda, Türkiye nin toplam maliyeti 138 milyar $ a ulaşan mega projeleri, diğer yanda, IMF ile borç ilişkisinin bitirilmesi ve yıllar sonra ilk defa Türkiye nin kredi notunun yatırım yapılabilir seviyeye çıkarılması 2013 yılı ikinci yarısı ise, daha çok siyasetin
gündem oluşturduğu bir dönem olarak kayıtlara geçti. Gezi olayları ile başlayan ve 17 Aralık soruşturmaları ile devam eden süreçte BIST100 endeksi, Mayıs 2013 te 93.000 in üzerine çıkarak rekor kırmışken, yılı yüzde 27 değer kaybıyla kapattı. Aynı süreçte, TL/$ kuru ise yüzde 18 değer kaybetti. 2002-2012 yılları arasında, yani 10 yıllık dönemde, TL/$ kurunun değer kaybının sadece yüzde 19 olduğu dikkate alındığında, beş aylık bir süre içerisinde yaşanan değer kaybının ekonomik istikrarı ne kadar riske soktuğu daha açık olacaktır. Özetle, tüm bu olumsuz koşullara rağmen, Türkiye ekonomisi 2013 yılında yüzde 4 büyüyerek Orta Vadeli Programdaki yüzde 3,6 lık büyüme hedefini aşmıştır. Küresel krizin etkilerinden kurtulmaya çalışan Avrupa Bölgesi nde yüzde 0,5 lik büyüme gerçekleşirken; Türkiye, 2013 yılında OECD ülkeleri içerisinde en yüksek büyüyen ülke olmuştur. Elinizdeki Ekonomi Almanağı, gerek Türkiye, gerekse dünyadaki söz konusu bu ekonomik gelişmelerin günbegün detaylarını sunmak üzere hazırlanmıştır. İlaveten, 2014 yılı Ocak ayında lansmanını yaptığımız MÜSİAD Satınalma Müdürleri Endeksi nin (SAMEKS), 2013 yılı aylık gelişmelerini de almanakta bulabileceksiniz. Bu vesileyle, her yıl düzenli olarak hazırlanan almanağın tüm ilgililere faydalı olmasını diliyoruz. Ekonomik Araştırmalar Birimi Dr. Özer Balkız Ahmet Akif Demirbaş 11
OCAK 1 Ocak 2012 yılında yatırım araçları içinde en iyi performans, borsa ve A Tipi fonlardan geldi. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 100 Endeksi 78.000 seviyesinin üzerine çıkarak, yüzde 53.08 değer kazanırken, A Tipi Fon Endeksi yüzde 36.35 ile en fazla kazandıran yatırım enstrümanı oldu. Diğer taraftan Dolar yüzde 5,8, Euro 4,18 ve altın yüzde 0,26 oranında getiri sağladı. 2 Ocak Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre 2012 Aralık ayında ihracat 11,9 milyar dolar oldu. İstatistik Kurumu nun 11 aylık verileri ile İhracatçılar Meclisi (TİM) nin Aralık verileri birlikte değerlendirdiğinde 2012 yılı ihracatı, 2011 yılına göre yüzde 12,6 artarak 151,9 milyar dolara ulaştı. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, 2012 yılının 3 üncü çeyreğine ait üç aylık Ulusal Verimlilik İstatistiklerini açıkladı. Buna göre 2012 yılının 3 üncü çeyreğinde imalat sanayi genelinde çalışan kişi başına üretim endeksi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,52, bir önceki döneme göre ise yüzde 5,37 azaldı. 13
ABD de Mali Uçurum dan kurtulmayı öngören tasarıyı Senato dan sonra Temsilciler Meclisi de onayladı. Tasarı mecliste 167 ye karşı 257 oyla kabul edildi. Anlaşma ile yıllık gelirleri 400 bin dolar ve altı olan bireyler ile yıllık geliri 450 bin dolar ve altında kalan ailelerin önceki dönem vergi indirimleri devam edecek 14 3 Ocak TÜİK, geçen yılın Aralık ayında bir önceki aya göre tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) 0,38 arttığını, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) yüzde 0,12 azaldığını açıkladı. Aralık ayı itibarıyla 12 aylık ortalamalara göre yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında yüzde 8,89, üretici fiyatlarında ise yüzde 6,09 düzeyinde gerçekleşti. Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği nin Başkanlar Toplantısı, Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ın katılımıyla Ankara da gerçekleştirildi. Toplantıda MÜSİAD üyelerinin 2012 değerlendirmesi 2013 beklentileri MÜSİAD Genel Başkanı Nail Olpak tarafından kamuoyuna paylaşıldı. Ekonomi Anketi nin sonuçlarına göre, üyelerin yüzde 47 si 2013 yılının 2012 yılına göre daha geçeceğine inanırken, üyelerin yüzde 64 ü 2013 yılında yeni yatırım yapmayı, yüzde 66 sı da yeni eleman alımı gerçekleştirmeyi hedefliyor. TEPAV, 2012 Yılı Aralık Ayı Perakende Güven Endeksini (TEPE) Bülteni ni açıkladı. Buna göre TEPE, Aralık ayında da önceki aylardakine benzer şekilde negatif eğilimini sürdürdü. TEPE, Aralık 2012 de sıfırın altında 3,3 değerini aldı. TEPE bir önceki aya göre 0,2 puan yükselirken, geçen yılın aynı dönemine göre ise 6,6 puan düştü. Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasında Afşin-Elbistan Bölgesinde Linyit Kömürü Madenciliği ve Elektrik Üretimi Alanında İşbirliğine Dair Hükümetler arası Anlaşma imzalandı.
4 Ocak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) açıkladığı 2012 yılı Ekim Ayı Türkiye Konut Fiyat Endeksine göre, TKFE 2012 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 0,61 oranında artarak 126,74 oldu. Bir önceki yılın aynı ayına göre de yüzde 11,54 oranında artan TKFE, aynı dönemde reel olarak yüzde 3,47 oranında yükseldi. Merkez Bankası haftalık verilerine göre, mevduat bankalarındaki toplam mevduat 21-28 Aralık döneminde 8,4 milyar arttı. Bu dönemde mevduat bankalarındaki toplam mevduat 706 milyar 723 milyon 992 bin liraya ulaştı. TCMB verilerine göre Türkiye 2012 yılında, özel sektör borçları hariç toplam 12 milyar 757 milyon 61 bin dolar dış borç ödedi. Merkez Bankası tarafından yayımlanan geçici verilere göre, 2003=100 bazlı reel efektif döviz kuru endeksi TÜFE bazında aylık 1,09 puan değer kaybederek 119,41 den 118,32 ye, ÜFE bazında ise 1,31 puan düşerek 114,71 den 113,40 a geriledi. 5 Ocak İstanbul Maden İhracatçıları Birliği (İMİB) verilerine göre Madencilik sektörü, 2012 de ihracatını yüzde 8,2 oranında artırarak ekonomiye 4,2 milyar dolar katma değer sundu. Sektörün 2023 hedefi ise 15 milyar dolar ihracat. 7 Ocak SPK Araştırma Dairesi tarafından hazırlanan sermaye piyasası beklenti anketi aralık ayı sonuçları açıklandı. Ankete göre katılımcıların yüzde 65 inin gösterge Bono faizinde ocak ayında değişim beklemediği, düşüş bekleyen katılımcıların oranının 27, artış bekleyen katılımcıların oranının 15
ise yüzde 8 olarak gerçekleştiği belirtildi. 6 aylık ve yıllık beklentilerde ise katılımcıların sırasıyla yüzde 53 ü ve yüzde 42 si faiz oranında değişim beklemediğini bildirdi. Memur maaş katsayıları, 0.14 lük enflasyon farkı ve yüzde 3 lük Ocak zammına göre yeniden belirlendi. Maliye Bakanlığı verilere göre, 2002 yılı aralık ayından 2012 yılı aralık ayına kadarki dönemde enflasyon yüzde 142,3 oldu. Aynı dönemde aile yardımı ödeneği dâhil en düşük memur maaşı Aralık 2002 de 392 lira iken, Ocak 2013 te 1.818 liraya çıktı, artış yüzde 363,9 oldu. Aynı dönemde net asgari ücrette 319,5 en düşük memur emekli aylığı yüzde 197, en düşük SSK emekli aylığında yüzde 258,9 artış oldu. 16 8 Ocak Bankacılık Düzenleme Ve Denetleme Kurumu (BDDK), Türk Bankacılık Sektörü nün Kasım 2012 ye ait Konsolide Olmayan Ana Göstergelerini yayınladı. Buna göre sektörün aktif büyüklüğü 1,3 trilyon liranın üzerine çıkarken, aktif toplamı 2011 sonuna göre 118,1 milyar TL (yüzde 9,7) artış gösterdi. Hazine nakit dengesi 2012 yılında 24 milyar 686 milyon TL açık verirken, faiz dışı dengede 20 milyar 139 milyon TL fazla gerçekleşti Hazine nakit dengesi 2012 yılında 24 milyar 686 milyon TL açık verirken, faiz dışı dengede 20 milyar 139 milyon TL fazla gerçekleşti. Hazine Müsteşarlığı, 2012 yılı Aralık ayı Hazine nakit gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçlarını açıkladı. Bu sonuçlara göre, Aralık ayında nakit bazda toplam 26 milyar 400 milyon TL gelir elde edildi. Aralık ta harcamalar 36 milyar 838 milyon TL, faiz dışı harcamalar 35 milyar 6 milyon TL, faiz harcamaları ise 1 milyar 832 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, açıklanan sanayi üretim rakamlarının TİM in Kasım ayında açıkladığı ihracat
rakamları ile son derece paralel bir gelişim gösterdiğine dikkat çekerek, sanayinin ihracatı sürüklediğini bildirdi Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, açıklanan sanayi üretim rakamlarının TİM in Kasım ayında açıkladığı ihracat rakamları ile son derece paralel bir gelişim gösterdiğine dikkat çekerek, sanayinin ihracatı sürüklediğini bildirdi. Avrupa İstatistik Bürosu Eurostat ın son işsizlik raporuna göre, 17 ülkeli Euro Bölgesi nde yaşanan işsizlik yüzde 11,8 ile en üst düzeye erişti. Kasım ayında yüzde 11,8 seviyesine ulaşan Euro Bölgesi ndeki işsizlik oranı 18,82 milyon kişinin işsiz olduğu anlamına geliyor. Ekim 2012 de bu rakam yüzde 11,7 seviyelerinde idi. Büyümenin öncü göstergelerinden Sanayi Üretimi Endeksi 2012 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 11,3 oranında artışla 141 değerini aldı. Sanayi üretimi bir önceki aya göre ise yüzde 7,8 oranında artış gösterdi. Kasım ayında en yüksek artış imalat sanayinde gerçekleşirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış endekslerde de artış yaşandı. 9 Ocak Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2012 Kasım ayına ait Dış Ticaret Endeksleri ni açıkladı. Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat birim değer endeksi yüzde 1,7 ve ithalat birim değer endeksi yüzde 3 oranında azaldı. İhracat miktar endeksi, Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 26,9, ithalat miktar endeksi yüzde 16 oranında artış kaydetti. 2012 yılı Kasım ayında 2011 Kasım ayına göre ihracat miktar endeksi yüzde 13,7, ithalat miktar endeksi yüzde 8,6 oranında arttı. Hazine nin dün 3 bankaya yetki verdiği 23 Mart 2023 vadeli tahvil ihracında, ihraç miktarı 1,5 milyar dolar oldu. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan yazılı açıklamada, 2013 17
yılı dış borçlanma programı çerçevesinde dolar cinsinden Mart 2023 vadeli tahvil ihracı için dün BNP Paribas, Deutsche Bank ve Goldman Sachs a yetki verildiği hatırlatılarak, Anılan ihraç tamamlanmış olup, ihraç miktarı 1,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir denildi. 10 Ocak Merkez Bankası nın verilerine göre, yurtiçi yerleşiklerin bankalardaki TL mevduatları 28 Aralık 2012-4 Ocak 2013 tarihleri arasında 4 milyar 612 milyon TL azalarak 466 milyar 99,3 milyon TL oldu. Yabancı para mevduatların TL cinsinden tutarı ise 4 milyar 218 milyon TL azalarak 182 milyar 717 milyon TL düzeyinde gerçekleşti. Anılan bir haftalık dönemde TL ve yabancı para toplam mevduatı ise 8 milyar 830 milyon TL azalarak 648 milyar 816,2 milyon TL ye geriledi. Merkez bankası verilerine göre, Türkiye yılbaşından bu yana, özel sektör borçları hariç toplam 55 milyon 710 bin dolar dış borç ödedi. Ab Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy, 2012 de resesyona giren Euro Bölgesi ekonomisinin 2013 de büyük olasılıkla yeniden büyümeye başlayacağını söyledi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin de, Aralık ayı ihracat rakamı bir önceki yılın aynı döneme göre yüzde 14,1 artış gösterdi. Ülkede ihracat rakamları 7 ay sonra ilk kez yükseldi. 11 Ocak Philadelphia FED Başkanı Charles Plosser, FED in faiz oranlarını gelecekte enflasyon problemi oluşmasını engellemeye yetecek seviyeye yakın zamanda yükseltmeyeceğinden endişe ettiğini bildirdi. 18
Heritage Vakfı nın 2013 için hazırladığı Ekonomik Özgürlük Endeksi nde 177 ülke arasında Türkiye 64 üncü, Rusya ise 139 uncu oldu. Listede Hong Kong, Singapur ve Avustralya ilk üç sırayı paylaşırken, ABD ilk 10 da yer aldı. TÜİK verilerine göre, Sanayi Ciro Endeksi, 2012 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19 artışla 242,9 düzeyine ulaştı. Sanayi Sipariş Endeksi ise bu dönemde yüzde 20,2 oranında artışla 236,5 oldu. Ocak-Kasım döneminde kaydedilen cari işlemler açığı, geçen yılın aynı dönemine göre 25 milyar 135 milyon ABD Doları azalarak 45 milyar 242 milyon ABD Doları na geriledi. Bu gelişmede dış ticaret açığının 21 milyar 677 milyon ABD Doları azalarak 60 milyar 688 milyon ABD Doları na gerilemesi, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirlerin 2 milyar 776 milyon ABD Doları artarak 20 milyar 459 milyon ABD Doları na ulaşması ve gelir dengesinden kaynaklanan net giderlerin de 817 milyon ABD doları azalarak 6 milyar 211 milyon ABD Doları na gerilemesi etkili oldu. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, 11 aylık sürede Türkiye ye gelen doğrudan yabancı yatırımların 11,3 milyar dolara ulaştığını, Aralık verisi ile yabancı yatırım girişinin 12 milyar dolara ulaşmasını beklediklerini bildirdi. 12 Ocak Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, 2012 yılını 26,1 milyar dolarlık proje üstlenerek rekorla kapatan müteahhitlik sektörünün vites yükselttiğini, 2013 yılına rekorla başladığını, 2013 yılının ilk günlerinde 2,9 milyar dolar değerinde proje üstlenildiğini belirtti. 14 Ocak İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) 100 endeksi geçtiğimiz hafta kar satışlarının etkisinde kalan banka his- 19
selerinin tekrar yükselişe geçmesiyle tarihinin en yüksek seviyesi olan 81.853,07 puana kadar yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Aralık ayına ilişkin Finansal Yatırım Araçlarının Reel Getiri Oranları sonuçlarını açıkladı. Buna göre, 2012 yılı Aralık ayında bir önceki aya göre en yüksek reel getiri, ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 7,46, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 6,92 oranlarıyla İMKB 100 Endeksi nde oldu. Ekonomi bakanlığı tarafından açıklanan ihracat beklenti endeksi, 2013 yılının 1. çeyreğinde, 2012 yılının 4. çeyreğine göre 5,9 puan arttı. İthalat Beklenti Endeksi ise 2013 yılının 1. çeyreğinde, 2012 yılının 4. çeyreğine göre 4,6 puan arttı. 20 15 Ocak Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2012 yılı bütçe gerçekleşmelerine ilişkin basın toplantısı düzenledi. Şimşek, 2012 yılında bütçe giderlerinin 360,5 milyar TL, bütçe gelirlerinin 331,7 milyar TL, bütçe açığının ise 28.8 milyar TL olarak gerçekleştiğini ifade etti. Şimşek, 2013 yılında enflasyondaki düşüşün devam etmesini beklediklerini dile getirerek, enflasyonun 2013 te yüzde 5,3 e gerilemesini hedeflediklerini kaydetti. Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Martin Raiser, Türkiye ile ilgili orta vadeli makroekonomik projeksiyonlarına göre 2013 te büyümenin yüzde 4 olacağını öngördüklerini bildirerek, Türkiye ekonomisi yumuşak iniş yapmayı başardı. Bu durum küresel koşullar biraz daha olumlu hale geldiğinde Türkiye ye yapısal reformlara odaklanma fırsatı yaratacak dedi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan istihdam verilerini değerlendirerek son bir yılda 1 milyon 23 bin kişiye istihdam sağlandığını söyledi. 2013 yılının, 2012 den daha iyi olacağını
vurgulayan Ekonomi Bakanı, ekonominin hem iç taleple hem de ihracatın etkisiyle ve teşvik sisteminin yatırımları artırmasıyla daha iyi istihdam verileri olacağını öngördü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ekim ayına ait Hanehalkı İşgücü İstatistikleri ni açıkladı. Ekim döneminde Türkiye genelinde işsiz sayısı geçen yılın aynı dönemine göre 87 bin kişi artarak 2 milyon 541 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise herhangi bir değişim göstermeyerek yüzde 9,1 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,2 puanlık azalış ile yüzde 11,4, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 0,7 puanlık artışla yüzde 18,1 oldu. 16 Ocak Önde gelen denetim ve yönetim danışmanlığı kuruluşlarından PwC tarafından yapılan küresel araştırmaya göre Türkiye, 2030 da dünyanın en büyük 12 nci ekonomisi haline gelecek. Dünya liderliğini ise Çin devralacak. Tüketici Güven Endeksi 2012 Aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 0,2 azaldı. Tüketici Güven endeksindeki düşüş, tüketicilerin mevcut dönem satın alma gücü, gelecek dönem satın alma gücü ve mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu durumlarına ait değerlendirmelerinin kötüleşmesinden kaynaklandı. 17 Ocak Merkez Bankası nın haftalık bültenine göre, kamu, 1-16 Ocak 2013 tarihleri arasında 2 milyar 637 milyon dolarlık dış borç ödemesi gerçekleştirdi. Özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu, 2011 yılı sonuna göre 7,3 milyar dolar, bir önceki ay sonuna göre 2,8 milyar dolar artışla 133 milyar 800 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. 21
18 Ocak Otomotiv sanayi firmalarının geçen yılki araç üretimi bir önceki yıla oranla yüzde 10 azaldı. İhracattaki azalma ise yüzde 7 olarak gerçekleşti. Çin İstatistik Kurumu nun verilerine göre, 2012 nin Aralık ayında ağır sanayi yüzde 10,6 ve hafif sanayi ise yüzde 9,6 oranında büyüdü. 21 Ocak Türkiye nin merkezi yönetim brüt borç stoku 2012 yılı sonunda bir önceki yıla göre yüzde 2 Türkiye nin merkezi yönetim brüt borç stoku 2012 yılı sonunda bir önceki yıla göre yüzde 2,6 oranında artışla 532 milyar TL düzeyine yükseldi. MB sı verilerine göre, Türkiye nin yurt dışı varlıkları, Kasım ayı sonu itibariyle 2011yıl sonuna göre yüzde 17,4 oranında artışla 209,0 milyar dolar olurken, yükümlülükleri yüzde 20,6 oranında artışla 601,3 milyar dolar olarak kaydedildi. 22 Ocak Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Rixos Otel de düzenlenen Yeni Yatırım Teşvik Programı 2012 Yılı Değerlendirmesi toplantısında, geçen yıl yaklaşık 150 bin kişiye istihdam sağlayacak, sabit yatırım tutarı 57,7 milyar lira olan 4 bin 365 yatırım teşvik belgesi düzenlendiğini bildirdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) politika faizini yüzde 5,5 te bırakarak değiştirmedi; faiz koridorunda alt bandı ise yüzde 4.75 e çekti. Japonya Merkez Bankası (BOJ) iki gün süren para politikası toplantısının ardından enflasyon hedefini yüzde 2 ye çı- 22
kardığını ve açık uçlu parasal genişlemeye gideceğini açıkladı.boj, enflasyon hedefini yüzde 1 den yüzde 2 ye çıkarma kararının hükümetle ortak alındığını belirtti. BOJ ayrıca deflasyonun sona erdirilmesi için Fed gibi açık uçlu varlık alımı yapacak. 23 Ocak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), küresel istihdam eğilimlerine ilişkin yıllık raporunda, işsizlik rakamlarının 2012 yılında 4 milyon artarak 197 milyona ulaştığını ortaya koyuyor. Bu yıl da 5 milyon 100 bin kişinin daha işsizler safına katılacağı tahmin ediliyor. ILO istatistiklerine göre, 2017 yılına kadar toplam 210 milyon 600 bin kişi işsiz kalacak. Dünya Bankası, köylerde yerel yönetimi güçlendirmek ve altyapıyı geliştirmek için Afganistan a 250 milyon dolar yardım edecek. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, otomotivde yerlilik oranının arttığına işaret ederek, Alanda yüzde 80-85 yerliliği yakalamak mümkün. Yan sanayi yüzde 70-80 yerliliği yakaladı bile. dedi. 24 Ocak Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkan Yardımcısı Abdurrahman Kaan, bankaların projelere, ipoteklere ve teminatlara sağladığı kadar kredi vermesi gerektiğini söyledi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye nin Uluslararası Para Fonu (IMF) na olan borcunun 2 ay sonra biteceğini açıkladı. Çağlayan, 10 yıl önce memur maaşlarını ödemek için IMF ye giden Türkiye borcunu bitirmiş hatta cep harçlığı olarak da IMF ye 5 milyar dolar vermiştir. dedi. 23
Dünyanın en büyük üçüncü ekonomisi Japonya, 2012 yılında 6 trilyon 93 milyar yen ile rekor ticaret açığı verdi. 25 Ocak Merkez Bankası tarafından Ocak ayında imalat sanayinde faaliyet gösteren 1950 işyerinin katılımıyla değerlendirilen İktisadi Yönelim Anketi nin sonuçları açıklandı. Son üç aya yönelik değerlendirmelerde, üretim hacminde artış bildirenler lehine olan seyrin devam ettiği, ihracat ve iç piyasa sipariş miktarlarında azalış bildirenler lehine olan seyrin bir önceki aya göre zayıflayarak sürdüğü görüldü. Bu yılın Ocak ayında bir önceki aya göre, hizmet sektörü güven endeksi yüzde 2,1, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 6,1 ve inşaat sektörü güven endeksi yüzde 12,2 oranında arttı. Reel kesim güven endeksi ocak ayında bir önceki aya göre 4,2 puan artarak 102,1 seviyesinde gerçekleşti. İmalat Sanayi Kapasite Kullanım oranı 2013 yılı Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 1,2 azalarak 72,4 seviyesinde gerçekleşti. İmalat sanayi kapasite kullanımının bir önceki yılın aynı ayına göre ise yüzde 2,3 azaldı. 24 26 Ocak Ekonomik krizin etkisiyle Almanya da sosyal giderlerin artması üzerine harekete geçen federal hükümet, bütçesini yeni borçlanmaya gitmeden denkleştirmeyi hedefliyor. Bu kapsamda birçok federal bakanlığın bütçesinde kısıtlamaya gidilmesi ve 2014 yılı bütçesinde yaklaşık 6 milyar Euro tasarruf edilmesi öngörülüyor. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Güney Kıbrıs ın uzun vadeli kredibilite notunu dün gece iki puan daha kırarak, B den BB- ye indirdi ve olumsuz takibe aldı.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürü Orhan Birdal, havacılık sektörünün bir önceyi yıla oranla yüzde 10 büyüdüğünü belirterek, Havacılık sektörü devletin kasasına 15 milyar dolar civarında katkı sağlıyor. dedi. 28 Ocak Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Nail Olpak, Türkiye nin 2012 yılını yaklaşık 2,8 ila 3 arasında bir büyümeyle kapatacağını tahmin ettiğini belirtti. Olpak, enflasyonun tek haneli rakama düştüğüne işaret ederek, bundan sonra yüzde 5-6 bandında seyredeceğini ifade etti. ABD de tüketici güveni Ocak ayında düştü. Hazine borçlanma limiti konusundaki yaşanan belirsizlik ve zenginlerin artan vergi oranları tüketici güvenini olumsuz etkiledi. Aralık ayında Washington da süren bütçe müzakerelerin olumlu sonuçlanması ve benzin fiyatların düşmesi ise olumlu gelişmeler olarak değerlendirildi. Merkez Bankası, Aralık ayı Uluslararası Rezervler ve Döviz Likiditesi verilerini açıkladı. Buna göre, Merkez Bankası nın rezervleri Aralık ayında 118 milyar 168 milyon dolar seviyesine ulaştı. Toplam rezervin 19 milyar 235 milyon dolarını ise altın rezervi oluşturdu. TÜİK e göre, Türkiye nin nüfusu 2012 sonu itibariyle 75 milyon 627 bin 384 kişi oldu. Bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi 1 haftada yüzde 0,22 azalarak 18 Ocak 2013 itibarıyla 803 milyar 694 milyon liraya düştü. 29 Ocak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, yeni yılın ilk ayında üreticilere 253 milyon 500 bin TL ödeme yapacak. 25
Başçı, Merkez Bankası nda düzenlediği basın toplantısında enflasyon raporunu açıkladı. 2012 yılının üçüncü çeyreğine ilişkin milli gelir verilerinin yurt içi talep koşullarının özel yatırım talebi kaynaklı olarak zayıf seyrini koruduğunu belirten Başçı, özel tüketimin uzun süreden beri ilk defa artış göstermesinin yurt içi nihai talepteki yavaşlamayı sınırlamasına karşın, talep koşullarının Ekim Enflasyon Raporu döneminde sunulan öngörülere kıyasla bir miktar daha zayıf seyrettiğini söyledi. Tüketici Güven Endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 3 oranında artarak yüzde 73 Tüketici Güven Endeksi Ocak ayında bir önceki aya göre yüzde 3 oranında artarak yüzde 73,6 dan yüzde 75,8 e yükseldi. Japon hükümeti,2013-2014 mili yılında reel GSYH nin yüzde 2,5 büyüyeceği tahmininde bulundu. Çin Ulusal İstatistik Bürosu verilerine göre Çin in büyük sanayi işletmelerinin karları 2012 yılında 2011 yılına göre yüzde 5,3 artış gösterdi. 26 30 Ocak Türkiye nin 2012 yılındaki turizm gelirlerinin, bir önceki yıla göre yüzde 1,8 oranında artarak, 23 milyar 440 milyon 436 bin dolara yükseldiği açıklandı. 2012 de Türkiye yi ziyaret eden yabancı turistlerden elde edilen gelir, yüzde 2,58 artarak 18 milyar 257 milyon 166 bin dolar oldu. Yabancı turistlerde kişi başı turizm geliri, yüzde 1 e yakın artışla 568 dolardan 577 dolara yükseldi. Türkiye Bankalar Birliği nin (TBB) 2013 yılı değerlendirmesine göre, toplam aktiflerin 1 trilyon 556 milyar TL, kredilerin 930 milyar TL, mevduatın 925 milyar TL, öz kaynakların 202 milyar TL ve karın 26 milyar TL olması bekleniyor. Fındık üreticisine dekar başına 2012 ürünü için 150 TL destek verilmesi, alternatif ürüne geçen fındık üreticisi için
ise 3 yılda toplam 600 TL ödeme yapılmasını ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 31 Ocak Hazine Müsteşarlığı nın bu yılın Şubat-Nisan dönemine ilişkin İç Borçlanma Stratejisi ne göre, Şubat ayında toplam 15,2 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 13 milyar liralık, Mart ta toplam 11,3 milyar liralık iç borç servisine karşılık toplam 10 milyar lira, Nisan da da 15,6 milyar liralık iç borç servisini karşılık 14 milyar liralık iç borçlanma gerçekleştirilecek. Katılım Bankacılığı nın önde gelen oyuncularından Türkiye Finans, kentsel dönüşüm kredilerine uygulanacak kar payı desteği için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile protokol imzaladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) geçici dış ticaret verilerine göre ihracat, 2012 yılı Aralık ayında 2011 yılının aynı ayına kıyasla yüzde 1,4 artarak 12 milyar 646 milyon dolar olarak gerçekleşti. Türkiye nin 2012 yılı ihracatı, önceki yıla göre yüzde 13,1 artışla 152 milyar 561 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. İthalat ise yüzde 1,8 azalma ile 236 milyar 537 milyon dolara geriledi. Dış ticaret açığı, yüzde 20,7 azalma ile 83 milyon 976 milyon dolara inerken, ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 56 dan yüzde 64,5 a yükseldi. Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye nin 2012 de ihracatının 152,6 milyar dolara çıktığını belirterek, Yıllık verisi açıklanmış ülkeler içinde Türkiye ihracatını en çok artıran 2. ülke oldu. Aralarında Çin, ABD, Kanada, Brezilya nın da olduğu 97 ülkeye ihracat rekoru kırdık. Pazar çeşitlendirme, 2012 de ihracatımıza yaklaşık 11 milyar dolar katkı yaptı dedi. 27