İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI MÜKELLEF HİZMETLERİ KATMA DEĞER VERGİSİ GRUP MÜDÜRLÜĞÜ KDV TAMİMLERİ (BİRLEŞTİRİLMİŞ VE GÜNCELLENMİŞ)
İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GENEL MEVZUAT BİLGİSİ VE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR... 14 1. KATMA DEĞER VERGİSİNİN KONUSU... 14 2. İŞLEMLERİN TÜRKİYE DE YAPILMASI... 15 2.1. Türkiye deki İşlemler... 15 2.2. Yurt Dışındaki İşlemler... 16 2.2.1. Yurt Dışında Verilen Beton Dökme Hizmetinin KDV Karşısındaki Durumu... 16 3. TESLİM VE TESLİM SAYILAN HALLER... 17 4. HİZMET VE HİZMET SAYILAN HALLER... 18 4.1. Hizmet... 18 4.2. Hizmet Sayılan Haller... 19 5. MÜKELLEF... 19 6. VERGİYİ DOĞURAN OLAY... 19 7. MATRAH... 22 7.1. Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah... 22 7.2. İthalatta Matrah... 23 7.3. Özel Matrah Şekilleri... 23 7.4. Matraha Dahil Olan Unsurlar... 24 7.5. Matraha Dahil Olmayan Unsurlar... 24 8. DÖVİZ İLE YAPILAN İŞLEMLER... 25 9. EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ... 25 10. ORAN... 26 11. KDV DE İNDİRİM... 26 11.1. Tasdik Ettirilmemiş Kanuni Defterlere Kaydedilen Belgelerde Yer Alan KDV nin İndirimi... 27 12. İNDİRİLEMEYECEK KDV... 28 12.1. Arsa Sahibi Adına Düzenlenen Yapı Denetim Faturasında Gösterilen KDV nin Müteahhit Tarafından İndirim Konusu Yapılıp Yapılamayacağı... 28 1
12.2. Vergiye Tabi Olmayan veya Vergiden İstisna Edilmiş Bulunan İşlemlerle İlgili KDV. 30 12.2.1. Vergiye Tabi Olmayan İşlemlere İlişkin KDV... 30 12.2.2. Vergiden İstisna Edilmiş İşlemlerle İlgili KDV... 30 13. MATRAH VE İNDİRİM MİKTARLARININ DEĞİŞMESİ... 31 14. VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ... 31 14.1. Vergilendirme Dönemi ve Beyan Esası... 31 14.1.1. Vergilendirme Dönemi... 31 14.1.2. Beyan Esası... 32 14.2. Beyanname Verme Zamanı... 33 14.3. Beyannamelerin Şekil ve Muhtevası... 33 14.4. Tarh İşlemleri... 33 14.4.1. Tarh Yeri... 33 14.4.2. Tarhiyatın Muhatabı... 33 14.5. Tarh Zamanı... 34 14.6. Verginin Ödenmesi... 34 15. VERGİNİN GİDER KAYDEDİLEMEYECEĞİ... 35 16. İSTİSNADAN VAZGEÇME... 35 16.1. Her türlü hurda atık madde toptan alım satımı yapan mükellefin sadece hurda kağıt teslimleri için istisnadan vazgeçip geçemeyeceği... 35 17. İSTİSNANIN SINIRI... 36 18. FAZLA VE YERSİZ ÖDENEN VERGİLERİN İADESİ... 36 BÖLÜM 2 TEVKİFAT UYGULAMASI... 37 1. VERGİ SORUMLULUĞU... 37 1.1. Tam Tevkifat... 37 1.2. Kısmi Tevkifat... 37 1.3. Kısmi Tevkifat Uygulanacak Hizmet/Teslimler ile Tevkifat Yapmakla Sorumlu Olanlar ve Tevkifat Oranları... 39 1.4. 117 Seri No lu KDV Genel Tebliği nde Belirtilmeyen Hizmetlerde Tevkifat Uygulaması... 41 1.5. Tevkifata Tabi İşlemlerde Mahsuben İade... 41 2. TEVKİFAT UYGULAMASINDA ÖZELLİKLİ DURUMLAR... 42 2.1. Belediyeler ve Tevkifat Uygulaması... 42 2
2.2. İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) ve Diğer Belediyelere Ait Kanalizasyon Su İdarelerinin Tevkifat Karşısındaki Durumu... 43 2.3. Vakıf Üniversiteleri ve Tevkifat Uygulaması... 43 2.4. Üniversiteler ve Tam Tevkifat Uygulaması... 43 2.5. Servis Taşımacılığı Hizmeti... 44 3. TEVKİFAT UYGULANAN İŞLEMLERLE İLGİLİ İADE İŞLEMLERİ... 45 3.1. Temizlik, Bahçe ve Çevre Bakım Hizmetleri... 45 3.1.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 45 3.1.2. Rakamsal Hadler... 45 3.1.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 45 3.1.2.2. Nakden İade Talepleri... 46 3.2. Makine, Teçhizat, Demirbaş ve Taşıtlara Ait Tadil, Bakım ve Onarım Hizmetleri... 46 3.2.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 46 3.2.2. Rakamsal Hadler... 46 3.2.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 46 3.2.2.2. Nakden İade Talepleri... 46 3.3. Her Türlü Yemek Servisi ve Organizasyon Hizmetleri... 47 3.3.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 47 3.3.2. Rakamsal Hadler... 47 3.3.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 47 3.3.2.2. Nakden İade Talepleri... 47 3.4. Etüt, Plan, Proje, Danışmanlık, Denetim ve Benzeri Hizmetler... 47 3.4.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 47 3.4.2. Rakamsal Hadler... 48 3.4.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 48 3.4.2.2. Nakden İade Talepleri... 48 3.5. Fason Olarak Yaptırılan Tekstil ve Konfeksiyon İşleri ile Fason Ayakkabı ve Çanta Dikim İşleri ve Fason İşlerle İlgili Aracılık Hizmetleri... 48 3.5.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 48 3.5.2. Rakamsal Hadler... 49 3.5.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 49 3.5.2.2. Nakden İade Talepleri... 49 3.6. Yapı Denetim Hizmetleri... 49 3.6.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 49 3.6.2. Rakamsal Hadler... 50 3.6.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 50 3.6.2.2. Nakden İade Talepleri... 50 3.7. Servis Taşımacılığı Hizmeti... 50 3.7.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 50 3.7.2. Rakamsal Hadler... 50 3.7.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 50 3.7.2.2. Nakden İade Talepleri... 51 3.8. Her Türlü Baskı ve Basım Hizmeti... 51 3.8.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 51 3.8.2. Rakamsal Hadler... 51 3
3.8.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 51 3.8.2.2. Nakden İade Talepleri... 52 3.9. İşgücü Temin Hizmeti... 52 3.9.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 52 3.9.2. Rakamsal Hadler... 52 3.9.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 52 3.9.2.2. Nakden İade Talepleri... 53 3.10. Turistik Mağazalara Verilen Müşteri Bulma/Götürme Hizmeti... 53 3.10.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 53 3.10.2. Rakamsal Hadler... 53 3.10.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 53 3.10.2.2. Nakden İade Talepleri... 53 3.11. Yapım İşleri ile Bu İşlerle Birlikte İfa Edilen Mühendislik-Mimarlık ve Etüt-Proje Hizmetleri... 54 3.11.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 54 3.11.2. Rakamsal Hadler... 54 3.11.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 54 3.11.2.2. Nakden İade Talepleri... 54 3.12. Spor Kulüplerinin Yayın, İsim Hakkı ve Reklâm Gelirlerine Konu İşlemleri... 55 3.12.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 55 3.12.2. Rakamsal Hadler... 55 3.12.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 55 3.12.2.2. Nakden İade Talepleri... 55 3.13. 5018 Sayılı Kanun a Ekli Cetveller Kapsamındaki İdare, Kurum ve Kuruluşlara İfa Edilen Diğer Hizmetler... 56 3.13.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 56 3.13.2. Rakamsal Hadler... 56 3.13.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 56 3.13.2.2. Nakden İade Talepleri... 56 3.14. Külçe Metal Teslimi... 57 3.14.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 57 3.14.2. Rakamsal Hadler... 57 3.14.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 57 3.14.2.2. Nakden İade Talepleri... 57 3.15. Bakır, Çinko ve Alüminyum Ürünlerinin Teslimi... 58 3.15.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 58 3.15.2. Rakamsal Hadler... 58 3.15.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 58 3.15.2.2. Nakden İade Talepleri... 58 3.16. Metal, Plastik, Lastik, Kauçuk, Kâğıt, Cam Hurda ve Atıklarının Teslimi... 59 3.16.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 59 3.16.2. Rakamsal Hadler... 59 3.16.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 59 3.16.2.2. Nakden İade Talepleri... 59 4
3.17. Metal, Plastik, Lastik, Kauçuk, Kâğıt ve Cam Hurda ve Atıklarından Elde Edilen Hammadde Teslimi... 60 3.17.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 60 3.17.2. Rakamsal Hadler... 60 3.17.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 60 3.17.2.2. Nakden İade Talepleri... 60 3.18. Pamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı İle Ham Post ve Deri Teslimi... 61 3.18.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 61 3.18.2. Rakamsal Hadler... 61 3.18.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 61 3.18.2.2. Nakden İade Talepleri... 61 3.19. Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi... 62 3.19.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 62 3.19.2. Rakamsal Hadler... 62 3.19.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 62 3.19.2.2. Nakden İade Talepleri... 62 BÖLÜM 3 KDV DEN İSTİSNA EDİLEN İŞLEMLER VE İADE UYGULAMASI... 63 1. MAL İHRACI... 63 1.1. İhraç Kayıtlı Olarak Temin Ettiği Malları İhraç Eden İhracatçılara KDV İadesi Uygulaması... 63 1.2. Fiili İhracat Tarihinden (Gümrük Beyannamesi Kapanma Tarihinden) Sonraki Bir Tarihte Düzenlenen Faturalarda Yer Alan KDV nin Yüklenim Listelerine Dahil Edilmesi... 64 1.3. İntaç Tarihindeki Kur Yerine Sehven Gümrük (Çıkış) Beyannamesi Üzerindeki Kurun KDV Beyannamesi Hesaplanmasında Dikkate Alınması... 65 1.4. Serbest Bölge İçindeki Firmalara Hazır Beton Gönderiminin KDV Karşısındaki Durumu... 66 1.5. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 66 1.6. Rakamsal Hadler... 66 1.6.1. Mahsuben İade Talepleri... 66 1.6.2. Nakden İade Talepleri... 67 2. HİZMET İHRACI... 67 2.1. Hizmet İhracında Döviz Alım Belgesi... 68 2.2. Araçların İhraç Edilmeden Yurt Dışında Çalıştırılmak Üzere Kiralanması İşleminde Yüklenilen KDV nin İndirilip İndirilemeyeceği... 69 2.3. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 69 2.4. Rakamsal Hadler... 70 2.4.1. Mahsuben İade Talepleri... 70 2.4.2. Nakden İade Talepleri... 70 3. ROAMİNG HİZMETLERİ... 70 3.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 70 3.2. Rakamsal Hadler... 71 3.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 71 5
3.2.2. Nakden İade Talepleri... 71 4. SERBEST BÖLGELERDEKİ MÜŞTERİLER İÇİN YAPILAN FASON HİZMETLER... 71 4.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 71 4.2. Rakamsal Hadler... 72 4.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 72 4.2.2. Nakden İade Talepleri... 72 5. YOLCU BERABERİ EŞYA (TÜRKİYE DE İKAMET ETMEYENLERE KDV HESAPLANARAK YAPILAN SATIŞLAR)... 72 5.1. Türkiye de İkamet Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda Baz Alınacak Döviz Kuru... 73 5.2. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 73 5.3. Rakamsal Hadler... 74 5.3.1. Mahsuben İade Talepleri... 74 5.3.2. Nakden İade Talepleri... 74 6. TÜRKİYE DE İKAMET ETMEYEN TAŞIMACILAR İLE FUAR, SERGİ, PANAYIR KATILIMCILARINA YAPILAN TESLİM VE HİZMETLER... 74 6.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 75 6.2. Rakamsal Hadler... 75 6.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 75 6.2.2. Nakden İade Talepleri... 75 7. YABANCI SİNEMA YAPIMCILARINA TANINAN İSTİSNA... 76 8. İHRAÇ KAYITLI SATIŞLAR... 76 8.1. İmalatçı Kavramı... 77 8.2. Tecil-Terkin Sisteminin Uygulanacağı Malların Niteliği... 77 8.3. Tecil-Terkin ve İade Uygulaması... 78 8.4. Tecil-Terkin Uygulamasının İhtiyariliği... 79 8.5. Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite Raporunun İhraç Kayıtlı Satıştan Sonra Alınması... 79 8.6. Adi Ortaklıkta Adi Ortak Adına Alınan Kapasite Raporunun İhraç Kayıtlı Teslimlerde Geçerliliği... 80 8.7. İhraç Kaydıyla Teslim Ettikleri Malların İhraç Edildiğine İlişkin İmalatçılara Yazı Veren İhracatçıların Bir Aylık Listeyi Verecekleri Süre... 80 8.8. İhraç Kayıtlı Teslimlerde İmalatçı Fatura Tarihinin İhracatçı Faturası Tarihinden Sonraki Bir Tarih Olması... 81 8.9. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 81 8.10. Rakamsal Hadler... 82 8.10.1. Mahsuben İade Talepleri... 82 8.10.2. Nakden İade Talepleri... 82 9. DAHİLDE İŞLEME VE GEÇİCİ KABUL REJİMLERİ KAPSAMINDA İHRAÇ EDİLECEK MALLARIN ÜRETİMİNDE KULLANILAN GİRDİLERİN TEMİNİNDE TECİL-TERKİN UYGULAMASI... 82 9.1. Geçici 17 nci Madde Kapsamında Yapılan Teslimlerin Süresinde İhracatının Gerçekleşmemesi... 83 6
10. DENİZ, HAVA VE DEMİR YOLU TAŞIMA ARAÇLARININ TESLİMİ BAKIMI VE ONARIMI İŞLEMLERİ... 83 10.1. KDV Kanunu nun 13/a Maddesine İstinaden Düzenlenecek İstisna Belgesinin Sonraki Tadil, Onarım ve Bakım İşleri İçin Kullanılması... 84 10.2. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 85 10.3. Rakamsal Hadler... 85 10.3.1. Mahsuben İade Talepleri... 85 10.3.2. Nakden İade Talepleri... 85 11. DENİZ, HAVA VE DEMİR YOLU TAŞIMA ARAÇLARINI SİPARİŞ ÜZERİNE İMAL VEYA İNŞA ETTİRENLER... 85 11.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 85 11.2. Rakamsal Hadler... 86 11.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 86 11.2.2. Nakden İade Talepleri... 86 12. DENİZ, HAVA VE DEMİR YOLU TAŞIMA ARAÇLARINI SİPARİŞ ÜZERİNE FİİLEN İMAL VEYA İNŞA EDENLER... 86 12.1. KDV Kanunu nun 13/a Maddesinde 6111 Sayılı Kanun la Yapılan Değişiklik ve İstisna Uygulaması... 86 12.2. Yat İmal ve İnşası Yapan Firmaya Televizyon, Uydu Alıcısı Gibi Elektronik Eşya, Kitap, Bayrak, Harita Emniyet Malzemesi Teslimleri... 87 12.3. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 87 12.4. Rakamsal Hadler... 88 12.4.1. Mahsuben İade Talepleri... 88 12.4.2. Nakden İade Talepleri... 88 13. LİMAN VE HAVA MEYDANLARINDA YAPILAN HİZMETLER... 88 13.1. Liman ve Havaalanlarında Yer Hizmetleri Veren Firmalara Verilen Uçak, Yolcu ve Yüke İlişkin Hizmetler... 89 13.2. Yabancı Bayraklı Gemilere veya Uluslararası Deniz Taşımacılığı Yapan Yerli Gemilere Verilen Dökme ya da İçme veya Kullanım Amaçlı Su Temini Hizmeti... 89 13.3. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 90 13.4. Rakamsal Hadler... 90 13.4.1. Mahsuben İade Talepleri... 90 13.4.2. Nakden İade Talepleri... 90 14. PETROL ARAMA FAALİYETLERİ... 90 14.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 90 14.2. Rakamsal Hadler... 91 14.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 91 14.2.2. Nakden İade Talepleri... 91 15. ALTIN, GÜMÜŞ, PLATİN İLE İLGİLİ ARAMA, İŞLETME VE ZENGİNLEŞTİRME FAALİYETLERİ... 91 15.1. Altın, Gümüş, Platin ile İlgili Arama, İşletme ve Zenginleştirme Faaliyetlerine İlişkin Olarak İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 91 15.1.1. Rakamsal Hadler... 92 7
15.1.1.1. Mahsuben İade Talepleri... 92 15.1.1.2. Nakden İade Talepleri... 92 15.2. Rafinaj Faaliyetlerine İlişkin Olarak İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 92 15.2.1. Rakamsal Hadler... 92 15.2.1.1. Mahsuben İade Talepleri... 92 15.2.1.2. Nakden İade Talepleri... 92 16. TEŞVİKLİ YATIRIM MALLARI... 93 16.1. YTB Eki Listelerde Yer Alan, Yatırım Mahallinde Kurulan veya Set-Ünite-Sistem Olarak Belirtilen Malların Teslimi... 93 16.2. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 95 16.3. Rakamsal Hadler... 95 16.3.1. Mahsuben İade Talepleri... 95 16.3.2. Nakden İade Talepleri... 95 17. LİMAN VE HAVA MEYDANLARININ İNŞASI, YENİLENMESİ VE GENİŞLETİLMESİ... 95 17.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 95 17.2. Rakamsal Hadler... 96 17.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 96 17.2.2. Nakden İade Talepleri... 96 18. ULUSAL GÜVENLİK AMAÇLI TESLİM VE HİZMETLER... 96 18.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 96 18.1.1. Doğrudan Yapılan Teslimlerde ve Tedarikçi Firmaların Alımlarında İade Uygulaması... 96 18.1.2. Yurt Dışında Yerleşik Firmalara Yapılan Teslim ve Hizmetlerde İade Uygulaması97 18.1.3. Yüklenici Firmalara Yapılacak Teslim ve Hizmetlerde İade Uygulaması (Sınır KDV hariç 10.000 TL)... 97 18.2. Rakamsal Hadler... 97 18.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 97 18.2.2. Nakden İade Talepleri... 98 19. BAŞBAKANLIK MERKEZ TEŞKİLATINA YAPILACAK ARAÇ TESLİMLERİ... 98 19.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 98 19.2. Rakamsal Hadler... 98 20. TAŞIMACILIK İSTİSNASI... 98 20.1. Deniz Taşımacılığında İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 99 20.1.1. Rakamsal Hadler... 99 20.1.1.1. Mahsuben İade Talepleri... 99 20.1.1.2. Nakden İade Talepleri... 99 20.2. Kara Taşımacılığında İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 100 20.2.1. Rakamsal Hadler... 100 20.2.1.1. Mahsuben İade Talepleri... 100 20.2.1.2. Nakden İade Talepleri... 100 8
20.3. Hava Taşımacılığında İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 100 20.3.1. Rakamsal Hadler... 101 20.3.1.1. Mahsuben İade Talepleri... 101 20.3.1.2. Nakden İade Talepleri... 101 21. YURT DIŞINA ÇIKIŞ YAPAN ARAÇLARA MOTORİN TESLİMİ... 101 21.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 101 21.2. Rakamsal Hadler... 101 21.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 101 21.2.2. Nakden İade Talepleri... 102 22. DİPLOMATİK İSTİSNA... 102 23. ULUSLARARASI KURULUŞLARA YAPILACAK TESLİM VE HİZMETLER... 102 23.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 102 23.2. Rakamsal Hadler... 103 23.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 103 23.2.2. Nakden İade Talepleri... 103 24. ENGELLİLERİN KULLANIMINA MAHSUS ARAÇ VE GEREÇLERİN TESLİMİ... 103 24.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 103 24.2. Rakamsal Hadler... 104 24.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 104 24.2.2. Nakden İade Talepleri... 104 25. BM İLE NATO TEMSİLCİLİKLERİ VE BU TEŞKİLATLARA BAĞLI FON VE ÖZEL İHTİSAS KURULUŞLARI İLE OECD RESMİ KULLANIMLARI İÇİN YAPILACAK MAL TESLİMİ VE HİZMET İFALARI... 104 26. 3996 SAYILI KANUN A GÖRE YAP-İŞLET-DEVRET VEYA 3359 SAYILI KANUN İLE 652 SAYILI KARARNAME YE GÖRE KİRALAMA KARŞILIĞI YAPTIRILAN PROJELER... 104 26.1 İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 105 26.2. Rakamsal Hadler... 105 26.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 105 26.2.2. Nakden İade Talepleri... 105 27. BÜYÜK VE STRATEJİK YATIRIMLAR KAPSAMINDAKİ İŞLEMLER... 106 28. İSMEP KAPSAMINDA, İSTANBUL İL ÖZEL İDARESİNE BAĞLI OLARAK FAALİYET GÖSTEREN İSTANBUL PROJE KOORDİNASYON BİRİMİNE YAPILACAK TESLİM VE HİZMETLER... 106 28.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 106 28.2. Rakamsal Hadler... 107 28.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 107 28.2.2. Nakden İade Talepleri... 107 29. KÜLTÜR, EĞİTİM, SOSYAL VE ASKERİ AMAÇLI İSTİSNALAR VE DİĞER İSTİSNALAR... 107 9
29.1. Kültür ve Eğitim Amaçlı İstisnalar... 107 29.2. Sosyal Amaç Taşıyan İstisnalar... 107 29.3. Askeri Amaç Taşıyan İstisnalar... 108 29.4. Diğer İstisnalar... 108 BÖLÜM 4 İNDİRİMLİ ORAN... 111 1) İNDİRİMLİ ORANA TABİ MAL VE HİZMETLERLE İLGİLİ İADELER... 111 1.1. İndirimli Oran (AYLIK)... 111 1.1.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 111 1.1.2. Rakamsal Hadler... 112 1.1.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 112 1.1.2.2. Nakden İade Talepleri... 112 1.2. İndirimli Oran (YILLIK)... 112 1.2.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 112 1.2.2. Rakamsal Hadler... 113 1.2.2.1. Mahsuben İade Talepleri... 113 1.2.2.2. Nakden İade Talepleri... 113 1.3. İndirimli Orana Tabi Malların İhraç Kayıtlı Teslimi... 114 1.3.1. İbraz Edilmesi Gereken Evraklar... 114 1.3.2. Rakamsal Hadler... 115 1.4. Fason Tekstil ve Konfeksiyon İşlerinde İade Uygulaması... 116 1.4.1. Yılı İçerisinde Mahsuben İade Talepleri... 116 1.4.2. İzleyen Yıl İçerisinde Nakden İade Talepleri... 116 2. İndirimli Orana Tabi İşlemlerden Kaynaklanan İade Taleplerinde Ciro Primi ve Benzerleri Nedeniyle Yüklenilen Vergilerin İade Hesabına Dahil Edilip Edilemeyeceği... 116 3. İthal Edilen ve Gümrükte Vergisi Yüksek Hesaplanan ve İndirimle Giderilemeyen KDV nin İade Edilip Edilmeyeceği... 117 4. İndirimli Oranda Vergiye Tabi Malların İadesi... 118 5. İndirimli Orana Tabi Malların İhraç Kayıtlı Teslimlerinden Kaynaklanan Yüklenim Farkının İadesi... 120 6. İndirimli Orana Tabi İşlemlerde Yıl İçinde Mahsuben İade Talebi... 125 7. İnşaat Taahhüt İşlerinde İndirim ve İadenin Konutların Teslimi ile mi Yoksa Kesin ya da Geçici Kabul ile mi Gerçekleştirilebileceği... 125 8. Devralınan Adi Ortaklığa Ait İade Edilecek KDV nin Devralan Şirkete İadesi... 125 9. İndirimli Orana Tabi Teslimleri Bulunanların Mükellefiyetlerinin Sona Ermesi... 126 10
10. İndirimli Orana Tabi Teslimlerden Doğan İade Taleplerinde Promosyon ve Numunenin İndirim ve Yüklenime Konu Edilmesi... 126 11. Borç Para Temininde Faiz Faturasında Yer Alan KDV nin İadesi... 128 12. İndirimli Oranda Vergiye Tabi Satışlar İçin Örnek Hesaplama Tablosu... 129 BÖLÜM 5 KDV İADELERİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR... 132 1. Gümrük Beyannameli Mal İhracı ile İhraç Kaydıyla Teslimlere İlişkin Tecil-Terkin ve İade İşlemlerinde Gümrük Beyannamesi İbrazı... 132 2. İndirilecek ve Yüklenilen KDV Listelerinde Yer Alan Faturalarda KDV ye Tabi İşlemlerin ve İstisna Kapsamındaki İşlemlerin Birlikte Yer Alması... 132 3. İndirilecek ve Yüklenilecek KDV Listelerinin Elektronik Ortamda Gönderilmesi ile ATİK ve Genel Giderlere Ait Belgelerin Sisteme Bilgi Girişinde Uyulacak Esaslar... 133 4. Tecil-terkin İşlemlerinde İndirilecek KDV Listelerinin Elektronik Ortamda Alınması... 134 5. Belge Eksikliği ya da Belgelerin Muhteviyatındaki Eksiklikler Nedeniyle Gerçekleştirilemeyen Mahsuplar... 135 6. Cari Dönem SGK Prim Borçlarına Mahsup Taleplerinde Prim Tahakkuk Fişinin Vergi Dairesince Kabul Edilip Edilmeyeceği... 136 7. KDV İade Alacaklarının Bağ-Kur Prim Borçlarına Mahsubu... 137 8. İthal Edilen Malın Gümrük Bedelinin Yüksek Hesaplanması Halinde İndirimle Giderilemeyen KDV nin İadesi... 138 9. Kat Karşılığı İnşaat İşinde Arsa Sahibi Adına Kat İrtifakı Kurulduktan Sonra Henüz İnşaat Tamamlanmadan İnşaatın Seviyesine Göre Teminat Amaçlı Olarak Müteahhide Tapuda Yapılacak Devirler... 139 10. Tek Eksiklik Yazısı... 139 11. Özet KDVİRA Raporlarının YMM ve Mükellefe Bildirilmesi... 140 12. Bloke Esası... 140 13. KDV İade Taleplerinin İncelemeye Sevki... 140 14. DİİB de Belirtilen Süre ve Diğer Nedenlerle Gümrük Giriş Beyannamelerinin Geç Kapanması Sebebiyle GEK21 [Gümrük Giriş Beyannamesi (GGB İthalat) Kontrolü] Segmentinin Başarısız Sonuç Vermesi... 142 11
BÖLÜM 6 YMM TASDİK RAPORLARI... 144 1. Tasdik Hizmeti... 144 1.1. Tam Tasdik Sözleşmesi... 144 1.1.1. Tam Tasdik Sözleşmelerinde Süreler... 144 1.1.2. Tam Tasdik Sözleşmesinin Hiç Düzenlenmemesi veya Süresinden Sonra Düzenlenmesinin Sonuçları... 145 1.2. KDV İadesi Tasdik Sözleşmeleri... 145 1.2.1. KDV İadesi Tasdik Sözleşmelerinde Süreler... 145 1.2.2. Tam Tasdik Sözleşmesi İmzalanan Mükellefin KDV İade Alacağı İçin Ayrıca KDV İadesi Tasdik Sözleşmesi Düzenlenmeli midir?... 146 1.2.3. YMM ler İle Tam Tasdik Sözleşmesi Bulunmayan Mükelleflerin KDV İade Talepleri YMM Raporuna İstinaden Yerine Getirilebilir mi?... 146 2. YMM Sözleşme Bilgilerinin Elektronik Ortama Aktarılma Yükümlülüğü... 146 2.1. YMM Sözleşme Bilgilerinin Elektronik Ortama Geç Aktarılması... 147 3. Tasdik Hizmetinin Şirket Halinde Sunulması... 148 4. Tasdik Hizmetinin İki YMM Tarafından Üstlenilmesi... 148 5. İndirimli Orana Tabi İşlemlerle İlgili YMM Raporuna İstinaden İade Talebi... 148 5.1. Sözleşme Dönemi... 149 5.2. Tam Tasdik Sözleşmesi Bulunmayan Mükellefin YMM Raporuna İstinaden İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi... 149 6. Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Kuruluşların KDV İade Talepleri... 149 7. YMM Raporuna İstinaden Geçmiş Takvim Yıl(lar)ına İlişkin İade Talepleri... 150 8. Kısıtlı YMM ler Tarafından Verilen Tasdik Hizmetleri... 151 9. Tasdik Hizmetini Üstlenen YMM nin Vefatı ya da İstifa Etmesi... 151 10. Tasdik Raporlarının Vergi Dairesine Teslimi... 152 10.1. Tam Tasdik Raporlarının Teslimi... 152 10.2. KDV İadesi Tasdik Raporlarının Teslimi... 152 11. YMM Tasdik Sözleşmelerine İlişkin Damga Vergisi... 153 12. İşleme Konulmayacak YMM Raporları... 154 12.1. Özel Esaslara Tabi Mükellef Hakkında Düzenlenmiş YMM Raporları... 154 12.2. Alt Firmalar Hakkında Olumsuzluk Bulunan Mükellefler Hakkında Düzenlenmiş YMM Raporları... 154 13. YMM Tasdik Raporlarının Geri Çekilmek İstenmesi... 154 14. YMM lerin Sorumluluğu... 155 12
15. Karşıt İnceleme... 155 15.1 Karşıt İnceleme Yapılmasındaki Amaç... 156 15.2. KDV İadesi İşlemlerinde Karşıt İnceleme... 156 15.3. Karşıt İncelemenin Yapılacağı Aşamalar ve Rapora Eklenecek Karşıt İnceleme Tutanakları... 156 15.4. Karşıt İnceleme Yapılmasının Zorunlu Olmadığı Haller... 157 15.5. Karşıt İnceleme Tutanak Örneklerinin Başka Raporlara Eklenmesi... 159 BÖLÜM 7 TEMİNATLI İŞLEMLERDE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR... 160 1. Teminatlı İadeler... 160 2. KDV İadelerine İlişkin Olarak Verilen Teminat Mektuplarının Teyidi... 160 3. Teminat Çözümlerinde Yetkili Makam... 161 4. İndirimli Teminat Uygulaması... 162 5. %8 Oranında İndirimli Teminattan Faydalanarak İade Talep Eden Mükelleflerin Gerekli Şartları Taşımaya Devam Edip Etmediklerinin Periyodik Olarak Kontrolü... 163 6. Ortaklık Adına Verilen Teminat Mektubu... 163 BÖLÜM 8 HIZLANDIRILMIŞ KDV İADE SİSTEMİ (HİS)... 165 1. HİS Uygulaması Kapsamına Girecek Mükellefler... 165 2. HİS Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi... 166 BÖLÜM 9 ÖZEL ESASLAR... 167 1. Genel Bilgi... 167 2. Özel Esaslara Tabi Olma... 167 3. KDVİRA Kapsamında İncelemeye Sevk Edilen Mükellefler... 168 4. Vergi Tekniği Raporu ve Basit Rapor ile Yapılan Tespitler... 168 5. Olumsuz Rapor... 168 6. Gümrük Müsteşarlığı veya Diğer Yetkili Makamlarca SMİYB Düzenleme ya da Kullanma Tespitinin Yapılması... 168 7. Olumsuz Tespit Kapsamında Özel Esaslara Alınan Mükelleflerin Bilgilendirilmesi... 169 8. Özel Esaslardaki Mükelleflerin İncelemeye Sevki... 170 9. SMİYB ile İlgili KDV nin Tenzil Edilmek Suretiyle Düzeltme Beyannamelerinin Verilmiş Olması Halinde, Vergi Dairelerince Gerekmedikçe Bu Durumun Teyidi İçin Ayrıca Defter, Kayıt ve Belgelerin Fiziki Kontrolünün Yapılmaması... 171 BÖLÜM 10 İCRA MÜDÜRLÜKLERİ TARAFINDAN YAPILAN SATIŞLARLA İLGİLİ OLARAK FAZLA VE YERSİZ ÖDENEN KDV NİN İADESİ... 172 İNDEKS... 173 DEĞİŞİKLİK FİHRİSTİ... 174 13
BÖLÜM I GENEL MEVZUAT BİLGİSİ VE ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR 1. KATMA DEĞER VERGİSİNİN KONUSU 3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu nun 1 inci maddesine göre Türkiye'de yapılan; - Ticari, sınaî, ziraî faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetler (devamlılık arz edenler), - Her türlü mal ve hizmet ithalatı, - Söz konusu maddede belirtilen diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler, KDV ye tabidir. KDV Kanunu na göre diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler ise; PTT idaresi tarafından yapılan işlemler, TRT tarafından yapılan radyo ve televizyon hizmetleri, Profesyonel sporcu ve sanatçıların katıldığı etkinlikler, Müşterek bahis ve talih oyunları, Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar, Boru hattı ile ham petrol, gaz ve bunların ürünlerinin taşınması, Gelir Vergisi Kanunu (GVK) nun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması, İktisadi işletmelerin teslim ve hizmetleri, Rekabet eşitsizliğini gidermek maksadıyla isteğe bağlı mükellefiyetler suretiyle vergilendirilecek teslim ve hizmetlerdir. Ticari, sınaî, ziraî faaliyet ile serbest meslek faaliyetinin devamlılığı, kapsamı ve niteliği GVK hükümlerine göre; GVK da açıklık bulunmadığı hallerde, Türk Ticaret Kanunu ve diğer ilgili mevzuat hükümlerine göre tayin ve tespit edilir. Bu faaliyetlerin kanunların veya resmî makamların gösterdiği gerek üzerine yapılması, bunları yapanların hukukî statü ve kişilikleri, Türk tabiiyetinde bulunup bulunmamaları, ikametgâh veya işyerlerinin yahut kanunî merkez veya iş merkezlerinin Türkiye'de olup olmaması işlemlerin mahiyetini değiştirmez ve vergilendirmeye mani teşkil etmez. İthalatın; - Kamu sektörü tarafından yapılmasının, - Özel sektör tarafından yapılmasının, - Gerçek kişi tarafından yapılmasının, - Tüzel kişi tarafından yapılmasının, - Herhangi bir şekil ve surette gerçekleştirilmesinin, - Özellik taşımasının, vergilendirmeye etkisi bulunmamaktadır. 14
İthalatın vergilendirilmesindeki en temel amaç, yurt içerisinde üretilen mal ve hizmetler ile ithal edilen mal ve hizmetler üzerindeki vergi yükünü eşitlemektir. Bu durum KDV de uygulanan destinasyon (varış ülkesinde vergilendirme) ilkesinin de doğal sonucudur. Mal ve hizmet ihracının KDV den istisna edilmiş olması da bu ilkenin bir gereğidir. Mal teslimi, hizmet ifası ya da ithalat şeklinde ortaya çıkan bir işlemin KDV ye tabi olması için; İşlemlerin Türkiye de yapılmış olması, İşlemlerin KDV Kanunu nun 1 inci maddesinde sayılan mal teslimleri ve hizmet ifaları arasında sayılmış olması, gerekmektedir. 2. İŞLEMLERİN TÜRKİYE DE YAPILMASI 2.1. Türkiye deki İşlemler İşlemlerin Türkiye de yapılması Malların teslim anında Türkiye de bulunmasıdır. Hizmetin Türkiye de yapılmasıdır. Hizmetten Türkiye de faydalanılmasıdır. KDV Kanunu nun 1 ve 6 ncı maddelerine göre, Türkiye de gerçekleşen mal teslimleri ile Türkiye de ifa edilen veya yurt dışında ifa edilmekle birlikte Türkiye de faydalanılan hizmetler KDV ye tabidir. Bu teslim ve hizmetlerin yabancı firmalara yapılması bu durumu değiştirmez. Türkiye de yapılan, ancak yurt dışında faydalanılan hizmetler ise KDV nin konusuna girmekle birlikte Kanun un 12/2 nci maddesindeki şartları taşımak kaydıyla KDV den istisnadır. Buna göre, Türkiye deki bir mükellefin; Yurt dışındaki otellere turist, okullara öğrenci, fuarlara ziyaretçi veya katılımcı bulunmasına yönelik yurt dışındaki firmaya Türkiye'de verdiği aracılık hizmetleri, Yurt dışındaki firmalara ait ürünlerin Türkiye de satışı için bu firmalara verdiği pazarlama, aracılık, danışmanlık vb. hizmetleri, genel esaslar çerçevesinde KDV ye tabi bulunmaktadır. Bu işlemlerin, KDV Kanunu nun 11/1-a ve 12/2 nci maddelerine göre ihracat istisnası kapsamında değerlendirilmesi de söz konusu değildir. 15
Öte yandan, Türkiye deki bir firmanın yurt dışından ithal edeceği mallara ilişkin olarak yurt dışındaki firmadan yurt dışında aldığı kalite kontrol, barkodlama, elleçleme vb. hizmetlerden Türkiye de faydalanıldığından, bu hizmetler genel esaslar çerçevesinde KDV ye tabi olacaktır. 2.2. Yurt Dışındaki İşlemler KDV Kanunu nun 1 ve 6 ncı maddelerine göre, yurt dışında gerçekleşen mal teslimleri ile yurt dışında ifa edilip yine yurt dışında yararlanılan hizmetler KDV nin konusuna girmemektedir. Türkiye'de yapılmayan işlemin bedeli üzerinden KDV hesaplanması veya böyle bir işlemin Kanun daki herhangi bir istisna hükmü ile ilişkilendirilmesi söz konusu değildir. Buna göre, Türkiye deki bir mükellefin; Yurt dışında düzenlenen bir fuara Türkiye den katılan firmalara yurt dışında verdiği stant kurulumu, montajı, lojistik vb. hizmetler, Yurt dışında yaptığı inşaat, onarım, montaj işleri, Yurt dışındaki bir firmanın doğrudan yurt dışındaki başka bir firmaya (mallar Türkiye ye gelmeksizin) yapacağı teslimlere ilişkin olarak verdiği aracılık hizmeti, Türkiye deki başka bir firmanın personelini yurt dışına götürmek suretiyle aynı sektörde faaliyette bulunan yabancı firmalarla tanıştırma, bilgilendirme, eğitim şeklinde yurt dışında verdiği danışmanlık hizmeti, Yurt dışındaki bir firmanın mallarının, yine yurt dışındaki bir başka firmaya pazarlanmasına yönelik olarak yurt dışında verdiği satış komisyonculuğu hizmeti, Türkiye de ifa edilmediğinden veya bu hizmetlerden Türkiye de faydalanılmadığından KDV nin konusuna girmemektedir. Türkiye de serbest meslek faaliyeti dolayısıyla KDV mükellefi olan bir doktor veya avukatın, Türkiye de KDV mükellefi olan bir firmaya yurt dışında verdiği hizmetler de verginin konusuna girmeyecektir. Türkiye de mukim bir firmanın Almanya daki bir bilgisayar firmasından temin ettiği bilgisayarları Türkiye ye getirmeden İspanya daki bir firmaya satması, KDV nin konusuna girmemektedir. 2.2.1. Yurt Dışında Verilen Beton Dökme Hizmetinin KDV Karşısındaki Durumu Bir işlemin KDV ye tabi tutulabilmesi için; işlemin KDV Kanunu nun 6 ncı maddesinde belirtildiği şekilde Türkiye de yapılmış olması gerektiğinden Türkiye de yapılmayan ya da yapılmış sayılmayan işlemler KDV ye tabi olmayacaktır. 16
Bu itibarla, yurt dışındaki bir inşaat sahasındaki beton santrali tesisinde işverenin istediği miktarda beton üretilmesi, (beton malzemeleri işverene ait olmak üzere) betonun döküleceği yere nakliyesi ve beton pompasıyla betonun dökülmesi işine ilişkin verilecek hizmet yurt dışında ifa edilip hizmetten yine yurt dışında faydalanılacağından, söz konusu işlem KDV nin konusuna girmeyecektir. Yurt dışında yapıldığı için KDV nin konusuna girmeyen bu hizmetle ilgili yüklenilen KDV nin de KDV Kanunu nun 30/a maddesi uyarınca indirim konusu yapılabilmesi mümkün değildir. 3. TESLİM VE TESLİM SAYILAN HALLER Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesidir. Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devri hali teslimdir. Mülkiyeti muhafaza şeklinde yapılan satışlarda alıcıya teslim edilen taşınır malın mülkiyeti satıcının üzerinde kalmaktadır. Malın zilyetliğinin devredildiği, ancak mülkiyet naklinin daha sonra gerçekleştirildiği bu tür satışlarda vergilemenin ertelenmesini önlemek için zilyetliğin devri aşamasında vergilemeye gidilmiştir. Mal teslimine ilişkin sözleşmenin yapılması teslim sayılmaz. Teslimden bahsedilebilmesi için malın fiilen alıcıya ya da adına hareket edenlere veya nakliyeciye tevdii gerekir. Bir mal üzerindeki tasarruf hakkının iki veya daha fazla kimse tarafından zincirleme akit yapılmak suretiyle, malın bu arada el değiştirmeden doğrudan sonuncu kişiye devredilmesi halinde, aradaki safhaların her biri ayrı bir teslimdir. Komisyoncu aracılığıyla yapılan satışlarda teslim, malın alıcıya tevdiinde gerçekleşir, Bu tür satışlarda zincirleme akitten söz edilemez. Konsinye teslim ile komisyoncuya teslim KDV ye tabi değildir. Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri şekillerdeki dağıtımlar da mal teslimidir. Uygulamada bu teslimlerin bedelleri aylık dönemler itibarıyla tahakkuk ettirilerek fatura düzenlenmektedir. Kap ve ambalajların geri verilmesinin mutad olduğu hallerde teslim, bunlar dışında kalan maddeler itibarıyla yapılmış sayılır. Kaplar için alınan depozitolar da KDV ye tabi olmaz. Döküntü ve tali maddelerin geri verilmesinin mutad olduğu veya bunların yerine aynı cins ve mahiyette döküntü ve tali maddelerin geri verilmesi hallerinde teslim bunlar dışında kalan şeyler itibarıyla yapılmış sayılacaktır. Örneğin; çiftçilerin şeker fabrikalarına teslim ettikleri şeker pancarı karşılığında, fabrika pancar bedeli dışında çiftçiye ayrıca bedelsiz küspe de veriyorsa küspenin çiftçiye verilmesi teslim sayılmayacaktır. 17
Teslim edilen malın karşılığında başka bir mal alınmış ise (trampa) her ikisi de ayrı teslim sayılıp emsal bedel üzerinden vergilendirilir. Fason olarak işlenmek üzere mal teslimi KDV ye tabi değildir. Müzayede mahallerinde yapılan teslimler ile cebri icra yoluyla yapılan satışlar KDV ye tabidir. (Vergi Dairesi tarafından yapılan satışlar dahil) Vergiye tabi malların her ne suretle olursa olsun vergiye tabi işlemler dışındaki amaçlarla işletmeden çekilmesi, vergiye tabi malların işletme personeline ücret, prim, ikramiye, hediye, teberru gibi namlarla verilmesi teslim sayılacak ve vergiye tabi tutulacaktır. Örneğin; akaryakıt ticareti ile uğraşan bir şahsın bu akaryakıtın bir kısmını özel otomobilinde kullanması veya dayanıklı tüketim mallarının ticareti ile uğraşan bir şahsın bu mallardan bir kısmını kendi şahsi ihtiyacında kullanmak üzere işletmeden çekmesi veya ücret, ikramiye, hediye, teberru gibi adlarla işletme personeline vermesi de teslim sayılarak emsal bedelleri üzerinden vergiye tabi tutulacaktır. Vergiye tabi malların, üretilip teslimi vergiden istisna edilmiş olan malların imalinde kullanılması veya sarfı da teslim sayılır. Garanti kapsamında teslim ve hizmetler KDV ye tabi değildir. 4. HİZMET VE HİZMET SAYILAN HALLER 4.1. Hizmet Hizmet, teslim veya teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemlerdir. Bu işlemler; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebilir. Bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması halinde bunların her biri ayrı işlem olup hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergilendirilir. Örneğin; Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Bay (A) nın beyaz eşya ticareti yapan bir firmaya buzdolabı karşılığında serbest meslek hizmeti vermesi durumunda, Bay (A) nın ifa ettiği hizmet ve firmanın buzdolabı teslimi iki ayrı işlem olarak değerlendirilecek ve ayrı ayrı vergilendirilecektir. Bu uygulama teslim konusundaki trampa uygulaması ile paralellik taşımaktadır. Kanun metninde hizmet dolaylı bir şekilde tanımlanmış ve hizmet sayılan bazı işlemler belirtilmek suretiyle maddede sayılan ve bunlara benzeyen işlemlerin de hizmet sayılacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle hizmet belli bir tanım ve bilinen bazı işlemlerle sınırlandırılmayacak, ilerde değişik bir şekilde ortaya çıkacak bazı işlemler de genel tanım ve verilen örneklere göre hizmet olarak değerlendirilecektir. 18
4.2. Hizmet Sayılan Haller Kanun un 5 inci maddesinde vergiye tabi bir hizmetten, işletme sahibinin, işletme personelinin ve diğer şahısların karşılıksız yararlandırılmasının hizmet sayılacağı ve vergiye tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Örneğin; Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Bay (A) nın, eşine ait işletmenin muhasebe kayıtlarını tutması durumunda, bu işlem için bedel tahsil etmese dahi emsal bedel üzerinden KDV hesaplaması ve beyan ederek ödemesi gerekecektir. 5. MÜKELLEF Mükellef kendisine vergi borcu terettüp eden (düşen) gerçek veya tüzel kişidir. KDV nin mükellefi; Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde bu işleri yapanlar, İthalatta mal ve hizmet ithal edenler, Transit taşımalarda gümrük veya geçiş işlemine muhatap olanlar, PTT İşletme Genel Müdürlüğü ve radyo ve televizyon kurumları, (Günümüzde posta hizmetleri ve radyo-televizyon hizmetleri özel kişi ve kuruluşlar tarafından da yapılabilmekte olduğundan söz konusu hizmet ifaları nedeniyle bu hizmetleri yapan kişi ve kuruluşlar KDV mükellefi olacaklardır.) Her türlü şans ve talih oyunlarını tertip edenler, Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar, yarışlar ve yarışmaları tertipleyenler veya gösterenler, GVK nın 70'inci maddesinde belirtilen mal ve hakları kiraya verenler, İsteğe bağlı mükellefiyette talepte bulunanlar, İcra Müdürlükleri tarafından müzayede suretiyle yapılan satışlarda, ilgili icra müdürlükleridir. Örneğin; İstanbul daki bakkal Bayan (A) nın yan komşusu Bayan (B) nin 9 yaşındaki oğluna satmış olduğu gofret nedeniyle hesaplanan KDV nin mükellefi Bayan (A) dır. Örneğin; ABD den ithal edilen makineler için bu makinenin kullanımına dair ABD deki mukim firmadan Türkiye deki ithalatçı firmanın alacağı danışmanlık ve eğitim hizmeti hizmet ithalatı kapsamında KDV ye tabi olup ithalatçı firma verginin mükellefidir. 6. VERGİYİ DOĞURAN OLAY KDV temelde malın teslimi ya da hizmetin ifası ile doğar. 19
Mal ya da hizmet bedelinin müşteriden tahsil edilip edilmediğinin önemi bulunmamaktadır. Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlendiği anda KDV doğar. Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda KDV, zilyetliğin devri ile doğar. Örneğin; motorlu taşıtlar ticareti yapan (A) firması vadeli satışlarında alacağını teminat altına alabilmek için satış işleminde mülkiyeti muhafaza kaydı yaparak taşıtın zilyetliğini devretmektedir. Bu durumda vergiyi doğuran olay zilyetliğin devri ile gerçekleşmiş olacaktır. Gayrimenkul teslimlerinde vergiyi doğuran olay tapu devri ile gerçekleşir. Ancak tapuda devir işleminden önce gayrimenkul alıcının fiili kullanımına (tasarrufuna) bırakılmış ise KDV açısından, fiili kullanım ile vergiyi doğuran olay meydana gelir. Taahhüt işlerinde KDV hak ediş raporunun onaylandığı anda doğar. Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi veya hizmetin yapılması Mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde vergiyi doğuran olay, mal teslimi veya hizmetin yapıldığı anda meydana gelecektir. Örneğin; taksitli satışlarda KDV, taksit ödemelerinin yapıldığı veya bittiği anda değil malın teslim edildiği anda doğacaktır. Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura ve benzeri belgeler verilmesi hallerinde bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi Vergi alacağının zamanında kavranması ve güvence altına alınması amacıyla malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi halinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere vergiyi doğuran olay fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi anında meydana gelecektir. Örneğin; 1) 30 Aralık 2012 tarihinde fatura düzenlenmiş ve 3 Ocak 2013 tarihinde mallar teslim edilmiş ise vergiyi doğuran olay 30 Aralık 2012 tarihinde meydana gelmiştir. 2) 30 Aralık 2012 tarihinde mallar teslim edilmiş ve 3 Ocak 2013 tarihinde fatura düzenlenmiş ise vergiyi doğuran olay 30 Aralık 2012 tarihinde meydana gelmiştir. 3) Emtia, 30 Aralık 2012 tarihinde alıcıya gönderilmek üzere nakliyeciye teslim edilmiş ve aynı gün sevk irsaliyesi düzenlenmiştir. Mallar 1 Ocak 2013 tarihinde alıcıya ulaşmış ve 3 Ocak 2013 tarihinde fatura düzenlenmiş ise vergiyi doğuran olay yine 30 Aralık 2012 tarihinde meydana gelmiştir. 20
Her 3 örnekte de satıcı söz konusu satışa ilişkin KDV yi 2012/Aralık vergilendirme dönemine ilişkin KDV beyannamesiyle beyan edecektir. Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde, her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması Kısım kısım mal teslimi veya hizmet yapılması mutad olan veya bu hususlarda mutabık kalınan hallerde ise her bir kısmın teslimi veya bir kısım hizmetin yapılması anında vergiyi doğuran olay meydana gelmiş sayılacaktır. Özel eğitim hizmetlerinde eğitim dönemi belirli bir süreci kapsamakla birlikte, her ay sonunda o aya ilişkin hizmet ifa edildiğinden, aylık dönemler halinde vergiyi doğuran olay gerçekleşmektedir. Bedelin eğitim döneminin başında peşin olarak tahsil edilmiş olmasının vergiyi doğuran olaya etkisi bulunmamaktadır. Ancak peşin tahsil edilen bedele ilişkin olarak fatura düzenlenmesi halinde faturada gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere vergiyi doğuran olay faturanın düzenlendiği anda meydana gelecektir. Komisyoncular vasıtasıyla ya da konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda malların alıcıya teslimi Malların satılmak üzere komisyoncuya ya da konsinyatöre tevdii edilmesini, mülkiyet devri henüz gerçekleşmemiş olduğu için teslim olarak değerlendirmek mümkün değildir. Teslim, malların komisyoncu ya da konsinyatör tarafından alıcıya satıldığı anda yapılmış olacağından dolayı vergiyi doğuran olay da bu anda meydana gelecektir. Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii Malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde ise vergiyi doğuran olay malın nakliyesine başlanması veya nakliyeci veya sürücüye tevdii anında meydana gelmiş sayılacaktır. Su, elektrik, gaz, ısıtma, soğutma ve benzeri enerji dağıtım veya kullanımlarında bunların bedellerinin tahakkuk ettirilmesi Bu tür dağıtımlarda teslim önceden gerçekleştirildiği halde bu aşamada vergilendirilmesi mümkün değildir. Vergilendirme, bu tür dağıtım bedellerinin ilgili kurumlarca tahakkuk ettirildiği anda yapılacaktır. Ayrıca vergiyi doğuran olay bu malların bedellerinin tahsiline de bağlı değildir. 21
İthalatta, Gümrük Kanunu na göre gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlaması, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescili İthalatta vergiyi doğuran olay; gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başlamasıyla, gümrük vergisine tabi olmayan işlemlerde ise gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihte meydana gelecektir. İkametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkeler ile Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta gümrük bölgesine girilmesi veya gümrük bölgesinden çıkılması, İkametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye de bulunmayanlar tarafından yabancı ülkelerle Türkiye arasında yapılan taşımacılık ile transit taşımacılıkta vergiyi doğuran olay, gümrük hattından geçilmesi anında meydana gelecektir. 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu na göre düzenlenen ürün senetlerinin temsil ettiği ürünlerin depodan çekilmesi Bu işlemle ilgili olarak vergiyi doğuran olay, tarım ürünlerinin lisanslı depo işleticilerine teslimi anında değil, düzenlenen senetlerin temsil ettiği ürünün depodan çekilmesiyle gerçekleşmektedir. 7. MATRAH 7.1. Teslim ve Hizmet İşlemlerinde Matrah KDV nin konusu, KDV nin üzerinden alındığı işlemin gerçekleşmesi yani malın teslimi ve hizmetin ifası iken; KDV nin matrahı, KDV oranı uygulanmak suretiyle üzerinden KDV hesaplanan meblağ yani mal ve hizmetin bedelidir. - Teslim ve hizmet işlemlerinde matrah, bu işlemlerin karşılığını teşkil eden bedeldir. - Bedel deyimi, malı teslim alan veya kendisine hizmet yapılan veyahut bunlar adına hareket edenlerden bu işlemler karşılığında her ne suretle olursa olsun alınan veya bunlarca borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamını ifade eder. - Belli bir tarifeye göre fiyatı tespit edilen işler ile bedelin biletle tahsil edildiği hallerde tarife ve bilet bedeli KDV dahil edilerek tespit olunur ve vergi müşteriye ayrıca intikal ettirilmez. Bu durumlarda KDV iç yüzde ile tespit edilir. Örneğin; KDV dahil 7.080 TL ye alınan % 18 oranında KDV ye tabi mal için; KDV tutarı (7.080 : 118 x 18) = 1.080 TL, KDV matrahı (7.080 : 1,18) = 6.000 TL olacaktır. 22
7.2. İthalatta Matrah - İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması halinde, sigorta ve navlun bedelleri dahil (CİF) değeri, bunun belli olmadığı hallerde malın gümrükçe tespit edilecek değeri, - İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar, - Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemeler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler, ithalat matrahına dahil edilir. 7.3. Özel Matrah Şekilleri KDV Kanunu na göre; - Spor-Toto oyununda ve Milli Piyango dahil her türlü piyangoda, oyuna ve piyangoya katılma bedeli, - At yarışları ve diğer müşterek bahis ve talih oyunlarında bu yarış ve oyunlara katılma karşılığında alınan bedel ile bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel, - Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler ile profesyonel sporcuların katıldığı sportif faaliyetler, maçlar ve yarışlar ve yarışmalar tertiplenmesi ve gösterilmesinde bunların icra edildiği mahallere giriş karşılığında alınan bedel ile bu mahallerde yapılan teslim ve hizmetlerin bedeli, - Gümrük depolarında ve müzayede mahallerinde yapılan satışlarda kesin satış bedeli ile 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında düzenlenen ürün senetlerinin, senedin temsil ettiği ürünü depodan çekecek olanlara tesliminde, senedin en son işlem gördüğü borsada oluşan değeri, - Altından mamul veya altın ihtiva eden ziynet eşyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe altın bedeli düşüldükten sonra kalan miktar özel matrah şekline tabidir. Ayrıca, Maliye Bakanlığı işin mahiyetini göz önünde tutarak özel matrah şekilleri tespit etmeye yetkili olup; - Tütün mamulleri, - Gümüşten mamul veya gümüş ihtiva eden eşyalar ile sikke gümüş, - Kıymetli taşları (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) ihtiva eden veya bu taşlardan yapılmış eşya, - Gazete, dergi ve benzeri periyodik yayınlar, 23
kartlar, - Belediyeler tarafından yapılan şehir içi yolcu taşımacılığında kullanılan biletler ve - GSM operatör şirketleri tarafından sunulan cep telefonu konuşma hizmetlerinden faydalanmak üzere çıkarılan ön ödemeli hazır kartlar da dahil olmak üzere bütün telefon kartı ve jeton, - 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 131 inci maddesinde belirtilen araç plakaları ile basılı evrak, teslimleri için özel matrah şekline göre vergileme yapılması Maliye Bakanlığınca uygun görülmüştür. 7.4. Matraha Dahil Olan Unsurlar Teslim alanın gösterdiği yere kadar satıcı tarafından yapılan taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri, Ambalaj giderleri, sigorta, komisyon ve benzeri gider karşılıkları ile vergi, resim, harç, pay, fon karşılığı gibi unsurlar, Vade farkı, fiyat farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile servis ve benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat hizmet ve değerler, matraha dahildir. Satıcı tarafından üstlenilen taşıma, ambalaj ve sigorta giderleri çoğunlukla satış fiyatı içerisinde alıcıya yansıtılmakta aynı oranda KDV ye tabi tutulmaktadır. Mal bedeli haricinde ayrı bir akde istinaden yapılan bu tür işlemlerin, mal bedelinden bağımsız olarak normal oranda KDV ye tabi tutulması gerekir. Satıcı tarafından ödenen vergiler bir maliyet unsuru olarak satış fiyatının tespitinde dikkate alındığından, dolaylı yoldan KDV matrahına da dahil olmaktadır. İthalde ödenen vergi, resim, harç gümrükte ödenecek KDV matrahına dahildir. Garanti kapsamındaki servis hizmetlerinin bedeli satış fiyatına dahil olduğundan ayrıca vergilendirilmez. 7.5. Matraha Dahil Olmayan Unsurlar - Fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ticari teamüllere uygun miktardaki iskontolar, - Hesaplanan KDV, - Özel iletişim vergisi, matraha dahil değildir. İskontonun faturada yer alan mal ya da hizmet bedeline ilişkin olması gerekir. 24
8. DÖVİZ İLE YAPILAN İŞLEMLER Bedelin döviz olarak belirlendiği ya da dövize endekslendiği işlemler ile ithalatta KDV matrahı vergiyi doğuran olayın meydana geldiği andaki cari kur üzerinden, cari kuru belirli olmayan dövizlerde ise Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen yöntemlerle hesaplanacaktır. İhracat KDV den istisna olduğundan KDV hesaplanmaz. İhracat hasılatının tespiti açısından ise merkez bankası döviz alış kuru esas alınmaktadır. Vergi Usul Kanunu (VUK) nun değerleme hükümlerine göre, ülkemizde kambiyo borsası olmadığından yabancı paralar ile yabancı para cinsinden alacak ve borçlar Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecek kur ile değerlendirilmektedir. Maliye Bakanlığı tarafından değerleme günü itibarıyla kur ilan edilmemiş ise efektif cinsinden yabancı paralar için T.C. Merkez Bankası efektif alış kuru, döviz cinsinden yabancı paralar için ise T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru uygulanır. 9. EMSAL BEDELİ VE EMSAL ÜCRETİ Bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrah işlemin mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücretidir. Bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücreti esas alınır. - Emsal bedeli ve emsal ücreti VUK hükümlerine göre tespit olunur. - KDV uygulaması bakımından emsal bedelin tayininde genel idare giderleri ve genel giderlerden mamule düşen hissenin bedele katılması mecburidir. - Serbest meslek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmetin bedeli, bu tarifede gösterilen ücretten düşük olamaz. Emsal bedelin tespitini gerektiren haller, vergiye tabi işlem karşılığında paradan başka, ayni nitelikte değerler alınması ya da vergiye tabi işleme konu olan malın bedelinin emsal bedeline göre açık bir şekilde düşük olmasının haklı bir sebebinin bulunmaması veya vergiye tabi malın hibe edilmesi, prim, ikramiye ve teberru şeklinde bedelsiz olarak verilmesi, yahut işletmeden çekilmesi halleridir. Vergiye tabi işlem hizmet ise emsal ücret söz konusu olacaktır. Kanun un 27/3 üncü maddesine göre, emsal bedel veya emsal ücret VUK hükümlerine göre belirlenecektir. VUK un 267 nci maddesine göre emsal bedel, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir. Aynı Kanun un 275 inci maddesinde imal edilen emtiada maliyet bedeline hangi unsurların katılacağı hükme bağlanmıştır. Maddenin 25
(4) numaralı bendinde maliyet bedeline, genel idare giderlerinden mamule düşen hissenin de ilave olunacağı, fakat bu hissenin maliyete katılmasının ihtiyari olduğu belirtilmiştir. Ancak, mükelleflerin KDV bakımından, imal edilen emtianın emsal satış bedelini maliyet bedeli esasına göre tayin ettikleri takdirde, KDV Kanunu nun 27/4 üncü maddesine göre genel idare giderlerinden mamule düşen hisseyi KDV matrahına ilave etmeleri zorunludur. 10. ORAN KDV oranı, vergiye tabi her bir işlem için kanunen % 10 dur. KDV oranını artırmaya veya düşürmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bakanlar Kurulu kanuni oranı 4 katına kadar artırabilir veya % 1 e kadar düşürebilir. Ayrıca muhtelif mal ve hizmetler ile bazı malların perakende safhası ve inşaatın yapıldığı arsanın veya konutun vergi değeri ve bulunduğu yeri esas alınarak konut teslimleri için farklı vergi oranları tespit etme yetkisi de yine Bakanlar Kuruluna aittir. 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereği uygulanmakta olan KDV oranları (I) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %1, (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için %8, (I) ve (II) sayılı listede yer almayan teslim ve hizmetler için %18 dir. Mal teslimi ve hizmet ifasında vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği tarihte geçerli olan oran uygulanır. Perakende satış; teslimi yapılan ürünlerin aynen veya işlendikten sonra satışını yapanlar ile işletmelerinde kullanacak olanlar dışındakilere satılmasıdır. Ürünleri, aynen ya da işlendikten sonra satanlar ile işletmesinde kullanacak olanların gerçek usulde KDV mükellefi olmamaları halinde bunlara yapılan teslimler de perakende teslim sayılır. 11. KDV DE İNDİRİM Mükellefler; yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV den, KDV Kanunu nda aksine hüküm olmadıkça, faaliyetlerine ilişkin olarak; a) Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen KDV yi, b) İthal olunan mal ve hizmetler dolayısıyla ödenen KDV yi, indirebileceklerdir. 26