27.09.2012 PLAN ISIRIK VE SOKMALAR. Yılan Isırıkları. Zehrin farmakolojisi. Epidemiyoloji



Benzer belgeler
Yılan-akrep Zehirlenmeleri

YILAN ANTİVENOMU Uzm.Dr. Erdal YILMAZ T.C. Sağlık Bakanlığı İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği

Hayvan Isırma/sokmaları OLGU

Giriş. Patofizyoloji. Epidemiyoloji

Hipersensitivite, Alevlenme Reaksiyonları ve Anaflaksi. Hem. Okan Duran Medikana internatinational. Ankara Hastanesi 19 Nisan 2014

Yrd. Doç. Dr. Fırat BEKTAŞ Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Allerji ve Anaflaksi

Plan. Yılan ısırmaları. Epidemiyoloji. Zehirli yılanların küresel yükü

ANAFLAKSİ. Uzm. Dr. Alpay TUNCAR KIZILTEPE DEVLET HASTANESİ

DEMİR İÇEREN İLAÇLARLA ZEHİRLENME UZM.DR. SEVGİ YUMRUTEPE MALATYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 22.O4.2018

Epidemiyoloji ISI-İLİŞKİLİ ACİLLER. Patofizyoloji. Klinik. Prickly heat. Heat edema

ADRENAL YETMEZLİK VE ADDİSON. Doç. Dr. Mehtap BULUT Bursa Şevket Yılmaz EAH Acil Tıp Kliniği

AKUT BATIN da ANALJEZİ. Dr Mustafa ÇALIK GOP Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 03 Ekim 2017 Salı

Hemşire Sevgi YATARKALKMAZ Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Allerji ve İmmünoloji BD

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;

Yılan Akrep-Örümcek-Arı Isırıkları. Dr. Ayça Açıkalın Akpınar Adana Numune Eğit.ve Araşt. Hastanesi

Otakoidler ve ergot alkaloidleri

Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı. Alerji-İmmünoloji BD Olgu Sunumu 27 Mart 2017 Salı

MYOLOGIA CRUSH SENDROMU. Dr. Nüket Göçmen Mas

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı

Hayvan Isırma ve Sokmaları. Dr. A. Yürüktümen Ünal Akdeniz ÜTF

Tarihçe. Epidemiyoloji Methamidofos, Diazinon, Diklorvos En sık özkıyım Genç erişkin yaş gurubunda daha sık Mortalite hala yüksek

Anafilaksi olgu senaryoları

BÖCEK ALLERJİLERİ. Doç. Dr. Emel Kurt Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Göğüs Hastalıkları AD- Allerji Bilim Dalı

Kan Kanserleri (Lösemiler)

ÜRÜN BİLGİSİ. ETACİD, erişkinler, 12 yaş ve üzerindeki adolesanlarda mevsimsel alerjik rinitin profilaksisinde endikedir.

HEMODİYALİZDE SIK KARŞILAŞILAN KOMPLİKASYONLAR ve YÖNETİMİ. Dr. Lale Sever

Engraftman Dönemi Komplikasyonlarda Hemşirelik İzlemi. Nevin ÇETİN Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİTÜ

Anestezi Uygulama II Bahar / Ders:9. Anestezi ve Emboliler

İlaç Allerjisi İle Oluşan Klinik Sendromlar

BOTULİNUM ANTİTOKSİN. Uzm. Dr. Ş Ömür Hıncal SBÜ Bağcılar EAH Acil Tıp Kliniği

ZEHİRLENMELER HAZIRLAYAN NESLİHAN GÖÇMEN

İLK YARDIM DENEME SINAVI Aşağıdakilerden hangisi yaşam bulgusu değildir? A) Bilinç. B) Solunum ve dolaşım. C) Vücut ısısı kan basıncı

Acil Serviste Sedasyon ve Analjezi

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

Tedavi. Tedavi hedefleri;

Hisar Intercontinental Hospital

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

Zehirlenmelerde İlkyardım. Zehirlenmeler. Doç. Dr. Şule Akköse Aydın Acil Tıp AD

ARI ZEHİRİ BİLEŞİMİ, ÖZELLİKLERİ, ETKİ MEKANİZMASI. Dr. Bioch.Cristina Mateescu APİTERAPİ KOMİSYONU

BRADİKARDİK HASTAYA YAKLAŞIM

KULLANMA TALİMATI. Etkin madde: Her bir ampulde (5ml); mg (20 mg/ml) demir (III) e eşdeğer demir hidroksit sükroz kompleksi içerir

TARIM ZEHİRLERİ. Yrd. Doç. Dr. Cem ERTAN İzmir Üniversitesi Acil Tıp Anabilim Dalı

Böcek Isırık ve Sokmaları

TRİAJ UYGULAMA TALİMATI

Maymun Çiçek Virüsü (Monkeypox) VEYSEL TAHİROĞLU

HASTA DÜŞME RİSKİ VE BAKIM PLANI FORMU HEMŞİRELİK BAKIMLARI

Transfüzyon Reaksiyonları

TULAREMİ OLGU SORGULAMA FORMU. Dr. Güven ÇELEBİ Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD

Nabızsız Arrest. TYD Algoritması: Yardım çağır KPR başla O2 ver Monitöre veya defibrilatöre bağla. Ritim kontrolü

Akut Karın Ağrısı. Emin Ünüvar. İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı.

Baş ağrısı, başta ve bâzen de boyun veya sırtın üst kısmında gerçekleşen ağrılara verilen ortak isimdir. Yaygın ağrı şikâyetlerinden biridir ve hemen

KULLANMA TAL MATI MAXTH O 4 mg/2 ml M Enjeksiyon çin Çözelti çeren Ampul Kas içine uygulanır. Etkin madde Yardımcı maddeler : Bu ilacı kullanmaya ba

KAWASAKİ HASTALIĞI Kawasaki Sendromu; Mukokütanöz Lenf Nodu Sendromu;

UFUK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ RIDVAN EGE HASTANESİ KAN ve KAN ÜRÜNLERİ TRANSFÜZYONU UYGULAMA REHBERİ DOÇ.DR. MELTEM AYLI KAN MERKEZİ SORUMLUSU

KULLANMA TALĠMATI. POLĠSERA 10 ml IM/IV Yılan Isırmalarına KarĢın Enjeksiyonluk Çözelti Ġçeren Flakon

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ HASTA BAKIM PLANI FORM VE SKALA REHBERİ

TONSİLLOFARENJİT TANI VE TEDAVİ ALGORİTMASI

Tetanoz Acil Serviste Tanı Yaralanmalarda Profilaksi. Uzm.Dr.İlhan UZ

2. Aşağıdakilerden hangisi göze yabancı cisim batmasında yapılan ilkyardım uygulamalarından biri değildir?

AKUT SOLUNUM SIKINTISI SENDROMU YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ SHMYO İLK VE ACİL YARDIM BÖLÜMÜ YRD DOÇ DR SEMRA ASLAY 2015

Sokmaları. Dr. Murat ORAK DÜTF Acil Tıp T p AD.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

Anafilaksi de ANAFİLAKSİ

Kasık Komplikasyonları ve Yönetimi. Doç.Dr.Gültekin F. Hobikoğlu Medicana Bahçelievler

SICAK ÇARPMASI ELEKTRİK-YILDIRIM ÇARPMASI. Dr. Mehmet TUĞRUL İ.Ü.İstanbul Tıp Fakültesi Anesteziyoloji AD.

Astım Tedavisinde Kullanılan İlaçların

GÖZ HIRSIZI GLOK M (=GÖZ TANSİYONU)

GEBELİK ve BÖBREK HASTALIKLARI

ULUSAL KAZA YARALANMA VERİTABANI (UKAY)

KULLANMA TALİMATI. SİSTRAL Krem. Cilt üzerine, haricen uygulanır.

Hazırlayan: Fadime Kaya Acıbadem Adana Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi Hazırlanma Tarihi:

Şok hastasına yaklaşım, kan ve sıvı resüsitasyonu. Dr. Murat ORAK Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Tıp Anabilim Dalı

ACİL SERVİS TRİYAJ TALİMATI

Yardımcı maddeler: Sodyum klorür, hidroklorik asit, enjeksiyonluk su

DİŞHEKİMLİĞİNDE ALERJİ. Prof. Dr. Ahmet Saraçoğlu

ÇALIŞMA SORULARI 4. 5) Bulantı, kusma, ishal şikâyetleri olan kişi hangi yolla zehirlenmiştir? A) Hareket B) Solunum C) Sinir D) Sindirim

YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM


KULLANMA TALİMATI. Etkin Madde: Mepiramin maleat, lidokain hidroklorür, dekspantenol.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI POLİSERA 10 ml IM/IV Yılan Isırmalarına Karşın Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Flakon Steril, Apirojen

KULLANMA TALĐMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALĐMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

Göğüs Ağrısı Olan Hasta. Dr. Ö.Faruk AYDIN /

İnmede Tedavisi BR.HLİ.102

Astım tedavisinde yaygın olarak yapılan yanlışlar vardır. Bu doğru bilinen yanlışların düzeltilmesi

ALLERJİ AŞILARI. Prof. Dr. Ömer KALAYCI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Allerji ve astım Ünitesi

Magnezyum (Mg ++ ) Hipermagnezemi MAGNEZYUM, KLOR VE FOSFOR METABOLİZMA BOZUKLUKLARI

KLİMİK İZMİR TOPLANTISI

Parasetamol ve Salisilat Zehirlenmeleri. Uzm. Dr. Yusuf Ali Altuncı Ege Ünv. Tıp Fak. Acil Tıp Ad

AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ

Gıda Zehirlenmeleri. 10,Sınıf Enfeksiyondan Korunma. Gıda Zehirlenmeleri. Gıda Zehirlenmeleri. Gıda Zehirlenmeleri. Gıda Zehirlenmeleri

Zehirlenmeler, Böcek Sokması Ve Hayvan Isırmalarında İlk Yardım

Kaç çeşit yara vardır? Kesik Yaralar Ezikli Yaralar Delici Yaralar Parçalı Yaralar Enfekte Yaralar

Bradiaritmiler. Sinüs Bradikardisi. Birinci Derece AV blok. Birinci Derece AV blok. Bradisritmiler

β Bloker ve Kalsiyum Kanal Bloker Zehirlenmeleri Uzm. Dr. Yusuf Ali Altuncı Ege Ünv. Tıp Fak. Acil Tıp Ad

İLKYARDIM.

HEMOSTAZİS S VE DOÇ.. DR. MEHMET FERAHMAN GENEL CERRAHİ AD.

Transkript:

ISIRIK VE SOKMALAR Dr.M.E.Kavasoğlu Acil Tıp A.D 03.04.2012 PLAN Yılan ısırıkları Akrep sokmaları Örümcek ısırıkları Arı sokmaları Yılan Isırıkları Dünyada 2500 tür yılan olup insanlar için tehlikeli tür sayısı %8 dir Türkiye de 41 çeşit yılan olup sadece 13 türü zehirlidir. 10 tanesi viperidae,2 tanesi colubridae,1 tanesi elapidae Koca engerek ve şeritli engerek en tehlikeli olandır (zehir keseleri büyüktür) Koca engerek(doğu karedeniz ) Şeritli engerek(trakya, Marmara, Ege, Batı Akdeniz, İç Anadolu,) Epidemiyoloji Zehrin farmakolojisi Tipik olarak ısırıklar genç yaş erkeklerde ve %98 extremitededir (tutma veya öldürmeye çalışırken,yaşam alanına müdahale ) En sık nisan, eylül aylarında görülür Doğu Karadeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu ve Kuzeybatı Trakyada rastlanır. Çeşitli lipid ve KH molekülleri,ribonükleaz, deoksiribonükleaz,kinin lökotirien,histamin,fosfo lipaz seratonin hiyalüronidaz ACH,kollojenaz ve metabolik iyonlardan oluşan karmaşık bir karışımdır. 1

Zehrin farmakolojisi Zehirli mi Zehirsiz mi? Zehirleme potansiyeli yılanın türüne, yaşına, coğrafik yerleşimine ve mevsime göre değişiklik gösterir. Zehrin stabilitesi yüksektir ve ısıya, kuruluğa ve ilaçlara karşı dirençlidir Damar duvarı endotel hücrelerinde hasar meydana getirerek, perinükleer boşluğu genişletir ve plazma membranını parçalayarak etki ederler. Hemotoksik etki: cilt altı yapılarda ve kapiller endotelinde hasar meydana getirerek hemoliz ve koagülopatiye neden olurlar Nörotoksinler ise kas sinir kavşağında iletimi engelleyerek etkisini gösterir Yılan ısırığına bağlı zehirlenmenin kesin tanısı yılanın tanınması ve zehirlenmenin klinik bulgularının görülmesi ile konur. Bazen yılanı veya bir parçası hastaneye getirebilirler. Tanı Yılan ısırığı ile gelen hastada: - Zehirsiz yılan olabileceği, - Başka bir hayvan tarafından ısırılmış l olabileceği - Yara içinde cansız objelerin bulunabileceği mutlaka göz önünde tutulmalıdır. Yılanın tanımlanması mümkün değil ise zehirlenmeye ait pozitif bulgu ve belirtilerin varlığı klinik tanı için odaklanılması gereken tek noktadır. Yılan ısırığına karşı en sık rastlanılan reaksiyon aşırı korku,dehşet duygusudur. Bu korku veya dehşet duygusu bulantı,kusma, bayılma, ishal, taşikardi ve soğuk ve soluk cilt durumuna neden olabilir. Zehirlenme belirtileri ile karışabilir Her yılan ısırığında zehir boşalmayabilir bunlara kuru ısırık denir ve vakaların %20 sini oluşturur Isırıktan sonra lokal belirtiler 30-60 dk. sonra ortaya çıkar. Bu belirtiler ısırık alanında ya da komşu dokuda ağrı, ödem, eritem ya da ekimoz görülmesidir. Erken sistemik bulgular genellikle bulantı, kusma, ağız etrafında uyuşukluk, el ve ayak parmak uçlarında karıncalanma, kaslarda seğirme, letarji ve güçsüzlüktür. Daha ciddi sistemik etkiler hipotansiyon, takipne, solunum güçlüğü, aşırı taşikardi ve bilinç değişikliğidir. Kanama sorunları: PT VE APTT uzama, Trombositopeni Hipovolemik şok ve laktik asidoz: kapiller membran permeabilitesini artırır ve elektrolit, albümin ve kırmızı kan hücrelerinin damar dışına çıkmasına neden olur. DIK benzeri hastalık tablosu Hipofibrinojemi ve fibrin yıkım ürünlerinin Nefrotoksik etki sonucu böbrek yet: zehirin toksik etkisine bağlı 2

Alanda tedavi Hastanede tedavi Yaralı şahıs ve ekip için olay yeri güvenliği sağlanmalıdır Profesyonel ekip havayolu, solunum, dolaşım (ABC) Isırılmış vücut parçası fonksiyonel pozisyonda kalp seviyesinin üstünde hareketsiz bir şekilde tutulmalıdır. t l Yüzük, saat ve sıkı giysiler uzaklaştırılmalı ve uyarı vermekten kaçınılmalıdır. Daha önceki yıllarda önerildiği gibi turnike uygulanması, insizyon ve emme işlemi, soğuk uygulanması ve elektro şok uygulamasından özenle kaçınılmalıdır. Hastanın en yakın sağlık kurumuna nakli yapılmalıdır. Alanda antivenom verilmemelidir Farklı yaş gruplarında ya da gebe hastalarda yılan ısırığının acil servis değerlendirmesi benzerlik göstermektedir Hava yolu, solunum ve dolaşım desteği sağanır (ABC) Hızlı ve ayrıntılı hikâye alınmalıdı. (ısırılma zamanı, yılanın genel tarifi, uygulanan ilk yardım girişimleri, altta yatan tıbbi hastalıklar, ilaç ve besin alerjileri, at ve koyun ürünlerine karşı alerji öyküsü ve varsa daha önceki yılan ısırığı ve uygulanan tedaviler gibi noktalara dikkat edilmelidir) Ayrıntılı bir fizik muayene yapılmalıdır. Tüm sistem muayenesi ve yara yeri zehirli yılan dişli, diğer dişler, çizikler, ödem, eritem ve ekimozlar açısından incelenmelidir. ilk değerlendirme sırasında, ısırık yerinin alt ve üst tarafının bir çok noktadan çapı ölçülmeli ve her 15-20 dakikada not edilmelidir. Zehirlenmenin belirtileri geç dönemde ortaya çıkabileceği için, engerek tarafından ısırılan tüm hastaların belirtisiz olsalar bile acil serviste en az 8 saat gözlenmeleri gereklidir. Gözlem sonunda hastada klinik ve laboratuar anormallik yok ise taburcu edilebilir. ilk saatte belirtiler olmayan hastalarda zamanla ciddi bulgular ve ölüm olabileceği unutulmamalıdır Engerek ısırığı sonrası en önemli ve dikkat edilmesi gereken klinik tablo koagülopati gelişimidir. Engerek ısırığı sonrası oluşabilecek tüketim koagülopatisi heparin tedavisine yanıtsızdır. Koagülopati varlığında koagülasyon faktörleri veya diğer kan ürünlerinin verilmesinden de, dolaşımda bulunan zehir için yeni reseptörler anlamına geleceği ve tabloyu kötüleştirebileceği için mümkün olduğunca kaçınılmalıdır. Bu durumda tercih edilecek öncelikli tedavi antivenom uygulamasıdır. Antivenomlar Eğer zehrin nörotoksik etkisi maskelememek için opioid analjeziden kaçınılmalıdır. Uygun hastalara tetanos toksoidi yapılmalıdır Engerek ısırığı sonrası yara yeri enfeksiyonu gelişimi nadirdir. Bu nedenle proflaktik antibiyotik uygulamasından kaçınılmalıdır. ve mikrobiyolojik olarak enfeksiyon varlığı durumunda kullanılmalıdır.(amoksisilin-klavulonat veya seftriakson) Ülkemizde Polyvalent Snakes Venom Antiserum Sağlık ğ Bakanlığı ğ ve eczaneler tarafından ithal edilmektedir. Bu antiserum - Vipera Labetina, - Vipera Xanthina, - Vipera Ammodytes, - Vipera Palestina, 3

Antivenom Endikasyonları ve Uygulaması Antivenom Endikasyonları ve Uygulaması Son 35 yıldır antivenom tedavi hastane evresi tedavide en büyük destektir. Hamile hastalarda uygulanabilir. Amerikan verilerine göre ölüm genellikle çocuklarda,yaşlılarda, antivenom verilmeyenlerde, geç dönemde ve yetersiz dozda antivenom verilenlerde görülmektedir. Ancak Türkiye de yeterli çalışma yoktur. Ülkemizde 12 yaşından küçük çocuklar için tüm yılan sokmaları toksik kabul edilmelidir ve stabil olmayan hastalara başka seçenekleri olmadığı için mutlaka antivenom verilmelidir. şok, Hipotansiyon, EKG Anormallikleri Nörotoksik belirtiler Bilinç bozukluğu Spontan sistemik kanama Koagulopati Uygulanacak antivenom miktarı hastanın klinik bulgularının ciddiyetine ve yılan türüne göre değişiklik göstermektedir Cerrahi Serum hastalığı: - tip III aşırı duyarlılık reaksiyonudur. - Antivenom tedavisinden 7 21 gün sonra ortaya çıkar. - Ateş, döküntü,artralji ve lenfadenopati ile karakterizedir. - Günde 60 mg dozda oral prednizolon tedavisine iyi yanıt verir Antivenom tedavisine karşı anaflaktik reaksiyon ve allerjik reaksiyonda oluşabileceğinden hazırlıklı olunmalıdır Yılan zehrine karşı oluşan yerel reaksiyonlar (şişlik, parestezi,hipoestezi ve ağrı) gerçek kompartman hastalık tablosu bulguları ile karışabilir. Kompartman sendromundan şüphe edilen hastalarda kompartman basıncı nın 30 mmhg üzerine çıktığı mutlaka gösterilmelidir. Eğer kompartman basıncı yükselmiş ise ilk olarak ekstremite yükseltilmeli ve takip eden 1 saat içinde ek doz antivenom uygulanmalıdır. Ek antivenom uygulanması kas nekrozunu engelleyip kompartman basıncını düşürebilir. Eğer bu yöntemler kompartman basıcını düşüremiyor ve dolaşım yetersizliği belirtileri devam ediyor ise fasyatomi düşünülebilir. Cerrahi girişim kesinlikle proflaktik olarak uygulanmamalıdır.. Akrep sokmaları Ülkemizde akrep türleri Dünyada 650 tür akrep çeşidi vardır Güçlü zehiri olan akrepler Ortadoğu Kuzey Afrika Hindistan ve Meksikada yaşarlar Kuyruk kısmı 5-6 segmentli olup son boğumunda zehir kesecikleri bulunur Dünya da 100.000 vaka olup 800 ölüm bildirilmektedir Erişkinlerde ölüm nadir olup çoğu 6 yaş altı çocuklardır Buthidea familyasında - Mesobuthus gibbosus (anadolu sarı akrebi) - Mesobuthus eupeus (doğu sarı akrebi) Euscorpidae familyasından - Euscorpius carphaticus (karpat akrebi) - Luredea familyasından - Calchas nordmanni (artvin akrebi) Bu akreplerin ısrıklarından ölüme seyrek rastlanır En ölümcül akrep türü Buthidea familyasından Leiurus quinquestriatus tur 4

Akrep zehri Zehir kopmleksi ısıya dayanıklı olup yapısında fosfolipaz, asetilkolinesteraz, hiyalürinidaz, seratonin ve nörotoksinler içerir Zehir sodyum kanalları üzerinden nöromusküler kavşaktaki uyarılabilir zarfları hedef alır Hem sempatik hem de parasempatik sistemin etkiler tablodan bu etkiler sorumludur Lokal olarak yoğun bölgesel ağrı,kızarıklık, sızlama yada yanma tarzında paresteziler zaman zaman nekroz meydana gelir Sistemik etkileri ise ateş,taşikardi,terleme bronkore olabilir Bulantı sıktır ve zehirlenmenin şiddeti ile orantılıdır Myokardit, myokardial infarktüs ve ritm bozukluklarına yol açabilir Ekg de - Taşikardi - Bradikardi - ST yükselmesi veya çökmesi - QT intervalinde uzama Ciddi olgularda kranial ve somatik sinir tutulumuna bağlı - Göz hareketlerinde azalma - Bulanık görme - Yutkunma güçlüğü - Ataksi - Aşırı yorgunluk hissi - Solunum sıkıntısı oluşabilir Aşırı motor aktivite sonucu kaslarda - Fasikülasyonlar -Jerk tarzı kasılmalar (bu durum konvülsiyonla karışabilir) Semptomlar akrep sokmasından hemen sonra başlar genelde 24-48 içinde sonlanır. Tanı Akreple temas öyküsü lokal semptom ve bulguların görülmesi tanı koydurur Çocuklarda tanı zor olabilir lokal bulgular, otonom sinir sistem aktivasyonuna ilişkin bulgular ve bölgedeki akrep sokma yaygınlığı tanıda yardımcı olabilir Bir çok akrep sokması lokal bulgularlar seyreder Lokal bulguları olan hastalarda yara bakımı, ağrı kontrolü ve tetanoz profilaksisi yeterlidir, Küçük ük çocuklar ve şiddetli zehirlenme bulguları l olan hastalar hastaneye yatırılmalıdır Hava yolu açıklığını sürdüremeyecek hastalar entübe edilmelidir Hipotansiyon varsa sıvı tedavisi Hastada rutin kortikosteroid, antihistminik veya kalsiyum vermenin yararı yoktur Anaflaksi gelişirse rutin anaflaksi tedavisi yapılır 5

Antivenom Akrep sokmasında zehirlenme evreleri Antivenom tedavisi tartışmalıdır Kuzey afrika da yapılan bir çalışmada 10 yaş üzeri antivenom verilmesinin plaseboya a karşı semptomların azaltılmasında altlmas fark görülmemiştir Buna karşın antivenoma karşı % 3 anaflaksi ve %58 e varan gecikmiş döküntü ve serum hastalığı bildirilmiştir Ağır zehirlenme bulguları olan (evre 3 ve evre 4 ) ve çocuklarda antivenom tedavisi gündemdedir Örümcek ısırıkları Loxosceles örümcek ısırkları Tüm dünyada 34.000 kadar örümcek türü vardır. Ancak bunlardan sadece birkaçı insan için zehirlidir. Tüm örümcekler et obur ve yırtıcı hayvanlardır ve kurbanını yemeden önce paralize ederler. Venomları nörotoksin,protein ve biolojik aminler içerir. Venom içeriği türe ve coğrafi yerleşime göre çok değişiklik gösterir Loxosceles türünde (kahverengi yada keman violin ) - L. Recluse (brown recluse) - L. Rufescens (akdeniz reclusu) L.recluse 1-5 cm kahverengli gövdeye 8 ayak bağlanmış 3 çift göze sahip türdür Lokal oluşturduğu klinik duruma nekrotizan araknidizm, sistemik etkisine de loksoselizm denir Örümceklerin çoğu insana çok az venom aktarabilir çünkü dişleri çok küçüktür İnsanda klinik semptom veren iki tür örümcek vardır Loxoceles ve lacrodectus türü örümcekler Nekrotizan Araknidizm Kişi ısırmanın farkında olmayabilir hafif bir iğnelenme hissedebilir Isırıktan 2-3 saat sonra eritem, siyanoz, ağrı ve santral yerleşimli vezikül veya bül oluşur. Lezyon 12-24 saat içinde hemorajik eritem, iskemi, trombozu ve nekrozu yansıtan kırmızı, beyaz, mavi ve siyah renk alır Santralden başlayan nekroz 1-6 hf maximum büyüklüğe ulaşarak ilerler 6

Sistemik loksoselizm Fizyopatolojisi Sistemik etkiler daha çok çocuklarda 24-96 saatte ortaya çıkar Cilt, kan,karaciğer,pankreas ve böbrek gibi bir çok sistem ve organı etkileyebilir Sistemik semptomlar yüksek ateş, titreme, yorgunluk, bulantı, kusma abdominal rahatsızlık, artralji, miyalji, sarılık, kanama ve döküntü görülebilir. Tam bir sistemik reaksiyonda hepatik ve pankreatik inflamasyon pulmoner ödem ve efüzyon ile kalp yet. gelişebilir Yaşamı tehdit eden en sık reaksiyon hemolitik anemi, trombositopeni ve DIC dir Loxosceles venomu alkaline fosfataz, 5 ribonükleotid fosfohidrolaz, esteraz, hyoluronidaz, proteaz, lipaz ve en önemlisi sfingomyelinaz d2 aktivitesine sahiptir Loxosceles ısrıklarındaki dermonekrotik lezyondan sfingomyelinaz d2 sorumludur. Nekrotizan araknidizm tedavisinin temelini lokal yara bakımı oluşturur - Enfeksiyonun engellenmesi - Yaranın temiz tutulması - Travmadan koruma - Soğuk uygulama - Sıcaktan kaçınılmalıdır çünkü sfingomyelinidaz D2 aktivitesini arttırmaktadır İkincil enfeksiyon gelişmişse sistemik antibiyotik başlanabilir 4-8 hf sonra gerekli ise debritman veya greft uygulanmalıdır Erken cerrahi kontrendikedir venomun daha derin dokulara penetrasyonuna neden olabilir demarkasyon hattı için 4-8 hf beklenmelidir Brown recluse ısırıkları için hiperbarik oksijen, siproheptadine, dapson ve steroid denenmiştir.ancak hiçbirinin birbirine üstünlüğü ve kanıtlanmış faydası yoktur. Şu an ticari olarak ulaşılabilen bir brown recluse antivenomu yoktur. Sistemik lososelizm tedavisi Latrodectus türü örümcek ısırıkları Sistemik reaksiyon varlığında hastaneye yatırılmalı ve yoğun destek tedavisi uygulanmalıdır Hemoliz durumunda metilprednozolon kullanılabilir Anemi veya kanama varlığında kan ürünleri replasmanı yapılabilir Diyaliz venomu elimine etmemektedir fakat böbrek yetmezliğinde Nekrotizan araknidizm yapmazlar klinik bulguları norotoksin olan latrotoksine bağlı ortaya çıkar En tehlikeli örümcek türü dür L.mactans (karadul) ülkemizde bir çeşidi olan L.terdecimguttatus (akdeniz karadulu) insanlar için zararlıdır Akdeniz karadulunun diğer latrodectus türlerinden abdomeninde 13 tane kırmızı nokta ile ayrılır kullanılabilir 7

Latrodectus türü örümcek ısırıkları Latrodectus türü örümcek ısırıkları Akdeniz karadulunun toksini protein ve protein olmayan karmaşık yapısı vardır Alfa latrotoksin presinaptik memeranda katyonik kalsiyum kanallarına etki ederek ach, noradrenalin,dopamin, glutamin ve enkafalin gibi norotransmiter salımına neden olur En önemli semptomdam sorumlu olan nörotransmitter ach olup ciddi kas krampları ve ağrı meydana getirir Isırık bölgesinde hafif ağrıyla birlikte ısırık kısmından 5-15 mm etrafında bir halka oluşturur bu lezyona target lezyonu denir Bu lezyon latrodectus için tipik olup 12 saat sonra solar ve kaybolur Sistemik semptomlar ilk 1-12 saatte ortaya çıkar İlk başta ısırık bölgesinde ekstremitede ağrı ve rejyonel lenf nodu hassasiyeti ile başlar sonra extremitelerde, karın, sırt bölgesinde büyük kasları tutarak spazm ve rijidite meydana getirir Taburculuk Ağrı giderilmesi narkotik analjezikler (morfin meperidin hidrokodan oksikodan) tercih edilmelidir Hidrasyon ve tetanoz profilaksisi uygulanabilir Kas gevşetici. Benzodiazepinler ağrıyı azaltmada faydalıdırlar Kalsıyum kullanılması artık kabul görmemektedir Antivenom ciddi vakalarda fayda sağlayabilir Ülkemizde antivenom bulunmamaktadır Ciddi ağrısı hafifleyen olgularda acil serviste birkaç saat gözlem sonrası analjezi ile taburcu edilebilir Ek semptom geliştiğinde tekrar baş vurması söylenerek taburcu edilenbilir Semptomların erken dönem çıktığı olgular, çocuklar, gebeler, kardiovasküler hastalığı olan hastalar ve yüksek doz narkotik ihtiyacı olan hastalar hastaneye yatırılmalı yada acil serviste uzun süre gözlenmelidir Tarantula Zıplayan Örümcekler Teraphosidea ailesine ait büyük tüylü örümceklerdir. Tüyleri karın bölgesindedir ve tehdit edildikleri zaman arka bacakları ile karındaki tüğleri iterler. Tüyler bazen konjonktiva ve korneaya penetre olup gözün tüm tabakalarında inflamasyona neden olurlar. Gözün granülamatoz, nodüler bir reaksiyonu olan oftalmia nodosa gelişir. Bazı kişilerde tarantula kafesini temizlerken kontakt dermatit gelişebilir. Tarantula ısırıkları lokal ağrı, eritem ve ödeme neden olur. Ateş dışında sistemik semptom görülmez. Zıplayan örümcekler (Salticidae) küçük parlak renkli tüm dünyada bulunan aktif örümceklerdir. Isırığına bağlı ağrı, ödem, kaşıntı ve eritem gelişir. B l l iki ü d l dö Bulgular iki günde normale döner. Minör cilt ülserasyonları, başağrısı ve kusma bildirilen vakalar vardır. 8

Arı sokmaları Hymonoptera (Zarkanatlılar) Hayvanlar aleminde eklem bacaklar içerisinde sınıflandrılan hymenoptera takımı (zar kanatlılarda ) insanlar için zehirli olan en önemli böcek sokmalarından birini oluşturur Hymenoptera sokmaları hafif lokal reaksiyondan, ölümcül sistemik reaksiyonlara ve organ yetmezliklerine yol açabilr İğneler sadece dişi arılarda bulunur yumurta bırakma borusunun modifiye şeklidir Majör üç gruba ayrılırlar; - Apidea (bal arıları) - Vespidea (yaban arıları) - Formicidea (karıncalar) Apidea türü bal arası olarak bilinir ve dünyada 300 tür bulunmakta olup ülkemizdede 50 tür bulunmaktadır zehirleri Bu zehirler membran aktif bir polipeptid yapıda olup hücre memranının parçalanmasına mast hücre bazofillerin degranülasyonuna ve potasyum salımına neden olur Apamin spinal kord üzerine etkili bir nörotoksindir bu bileşiklere bağlı oluşur zehirlenmenin derecesine sokma sayısına, bölgesine, türüne, kişinin boyutuna ve duyarlılığına göre değişmektedir Bal arı zehrin de histamin salınımı daha çok olur bu nedenle daha tehlikelidir Ayrıca bal arısının iğnesi kancalı olduğu için kanca memelide kalır ve arı ölür bir fenomen salgılar buda diğer arıları harekete geçirerek sokma sayısının artmasına neden olabilmektedir Lokal Reaksiyon Sistemik Reaksiyonlar Sokma bölgesinde ağrı, hafif eritem, ödem ve kaşıntıdır. Nadiren yakın eklemde de kızarıklık olabilir. Dil veya boğaz bölgesinde ise havayolu hızla tehlikeye girebilir. Göz çevresi ve göz kapağından olan sokmalar sonrası katarakt, glokom, iris atrofisi, lens apsesi ve kırma kusurları bildirilmiştir. Lokal inflamatuar reaksiyon uzun süre devam eder ise ikincil bakteriyel enfeksiyon düşünülmelidir. Büyük lokal reaksiyonlar nadirdir Çok sayıda arı tarafından sokulmalarda ortaya çıkar. Bulantı, kusma, ishal, bayılma ve sersemlik hissi sık karşılaşılan belirtilerdir. Baş ağrısı, ateş, istemsiz kas spazmları, epileptik nöbetler, görülebilir. Ürtiker ve bronkospazm olmadan solunum yetmezliği ve arrest ortaya çıkabilir. Böbrek, KC yetmezliği ve DİC bildirilmiştir. Sıklıkla 48 saat içinde hafifler ve geçer. 9

Anafilaktik Reaksiyon Gecikmiş Reaksiyonlar Hipersensivite reaksiyonudur. Belirti ve bulgular doz bağımlı değildir. Ölümcül reaksiyon sıklıkla ilk 15 dakika içinde ortaya çıkar ve ölümler hemen tamamen ilk 6 saat içindedir. İlk belirtiler sıklıkla gözlerde kaşınma, yüzde kızarma ve yanma, yaygın ürtiker ve kuru öksürüktür. Hızlı bir şekilde boğazda ve göğüste sıkışma, daralma, hırıltılı solunum, solunum sıkıntısı, siyanoz, kanlı-köpüklü balgam, bayılma ve şoka ilerleyebilir. Serum hastalığı benzeri belirti ve bulguları içerir. Arı sokmasından 5-14 gün sonra ortaya çıkabilir ve sıklıkla arı sokması hatırlanmaz. Ateş, halsizlik, baş ağrısı, ürtiker, lenfadenopati, poliartrit belirti ve bulguları izlenir. Arının iğnesi yara içinde ise çıkarılmalıdır. Sabunlu suyla yıkama ikincil enfeksiyon gelişme riskini azaltır. Lokal buz uygulaması zehrin emilimini yavaşlatır, ağrı ve şişliği azaltır. Oral antihistaminikler ve NSAİ ilaçlar kaşıntıyı, kızarıklığı ve ağrıyı azaltır. Şiddetli ağrılarda opiyoidler kullanılabilir. Profilaktik antibiyotik gerekli değildir. Sistemik belirtileri hızla gelişen, ciddi ürtikeryal lezyonları yanında hipotansiyonu da olan kişilerin tedavisi anafilaksi tedavisi gibi başlanır. Yetişkinde 1/1000 lik adrenalinden 0,3-0,5 0 mg, çocuklarda 0,01 01 mg/kg maksimum 0,3 mg. intramüskuler yapılmalı ve masaj yapılarak emilimi hızlandırılmalıdır. Antihistaminik (difenhidramin 25-50 mg. i.v.) ve H2 reseptör antagonisti (ranitidin 50 mg. i.v.). Metilprednisolon 125 mg. i.v. Korunma Bronkospazm gelişirse nebülle B2 agonistler. Hipotansiyon için kristaloid infüzyonu ve santral venöz basınç takibi yapılmalıdır. Hipotansiyon devam eder ise dopamin infüzyonu, bu da yeterli olmaz ise adrenalin infüzyonu başlanmalıdır. Arı sokmasına bağlı sistemik reaksiyon gelişen hastaların üzerlerinde alerjileri olduğuna dair tanıtıcı kart ve anafilaksi kiti taşımaları yararlı olur. Arı sokmasına maruz kaldıklarında sistemik reaksiyon gelişmeye başladığı an kendilerine epinefrin enjekte edebilirler. Kendilerini bu tür sokmalara karşı korumalıdırlar. İmmünoterapi etkili ve güvenlidir. 10

Teşekkürler.. Acil klinik toksikoloji. 11