Basel II: Bankacılık sektöründe değişim rüzgarları 4 Mayıs 2006
Basel II: Bankacılık sektöründe değişim rüzgarları Basel II: Bankacılık sektöründe değişim rüzgarları
Gündem 1. Basel II uygulama takvimi 2. Portföy segmentasyonu ve derecelendirme modelleri 3. Derecelendirme modelleri için kalitatif kriterler 4. Türk bankalarına özel zorluklar Sayfa 3
Basel Uygulama Takvimi Basel II Genel Bakış Pillar 1 Minimum Sermaye Yeniden Düzenlenen Kredi ve Operasyonel Risk sermaye Gerekliliği İç inceleme Pillar 2 Denetim Otoritesinin İncelemesi UluslararasıSermaye Gerekliliği Değerlendirme Süreci (ICAAP) ve Denetim Otoritesi İnceleme ve Değerlendirmesi (SREP) Denetim Otoritesi İncelemesi Pillar 3 Piyasa Disiplini Piyasa oyuncularının kararlarına yönelik açıklamalar Dışinceleme Her bir yapısal blok birbirini destekleyici ve birbirine bağımlıdır Sayfa 4
Basel Uygulama Takvimi Kredi Risk Ölçüm Yöntemleri Artan kalitatif kriterler doğrultusunda artan zorlukta ölçüm yöntemleri Standart Yöntem 1988 de yayınlanan metnin devamıolup riske duyarlılık daha genişkapsamlı olarak dışkredi derecelendirme kurumlarının verdiği derecelere dayanılarak risk ağırlıklarının hesaplanması sonucu elde edilir. Temel İçsel Derecelendirme Yöntemi Kurumların portföyleri basit risk kategorilerine göre ayrılacak ve bunlar derecelendirmeye tabi tutulacaktır. Kurumlar temerrüde düşme olasılıklarını(pd) kendi sistemlerinden çıkan verilere göre hesaplayacaktır. Diğer model girdileri ise üst denetim otoritesi tarafından belirlenecektir. Gelişmi mişiçsel Derecelendirme Yöntemi Temel içsel derecelendirme yönteminde olduğu gibi, PD nin ölçülmesinin yanında, kurumlar temerrüt halinde kayıp (LGD) ve temerrüt halinde riskteki değeri kendileri (EAD) belirleyeceklerdir. Sayfa 5
Basel Uygulama Takvimi İDB Yaklaşımlarında geç uygulamaya geçilmesi karmaşık içsel derecelendirme sistemlerinin kullanımınıgeciktirmemelidir Kredi risk yönetimi için minimum sermaye gerekliliği, kredi sınıflandırmasınıgerektirmektedir. Örneğin: Bankaların bir tür riskine göre kredileri sınıflandırma yöntemlerini kullanılması. BazıTürk bankalarıiçsel derecelendirme sistemlerinin kullanılmasını öngörecek Basel II uyumlu derecelendirme sistemleri kurmuşya da kurma aşamasındadır. Sayfa 6
Segmentasyon ve derecelendirme modelleri Kredilerin risk kategorilerine göre sınıflandırılması Ülkeler Bankalar Kurumlar/Şirketler Ülkeler, merkez bankaları, çok uluslu yatırım bankaları, diğer kamu sektörü (eğer tanınmışsa) Bankalar Menkul kıymet şirketleri Kurumsal kredi için esas geri ödeme kaynağı devam eden faaliyetlerden elde edilen nakit akımları Temel Yöntem GelişmişYöntem Özel Kredilendirme Özel Kredilendirme Nesne finansmanına konu olan nesnelerden elde edilen gelir/nakit akımları RWSM Bireysel/ Perakende Hisse Senedi Benzeri Yatırımlar Şirketler/Küçük İşletmeler (Max. 1 Mio EUR) Gerçek Kişiler (Bireyler) Mesken İpoteği Kredileri KMH / Kredi KartıKredileri Diğer Perakende Kredileri İştirakler, Hisse senedi yatırımları Hisse senedine diğer iştirak hakları Perakende yaklaşımı MTM - PD/LGD Sayfa 7
Segmentasyon ve derecelendirme modelleri Bir Banka kaç değişik derecelendirme sistemine ihtiyaç duyar? Ülkeler - Ülkeler, kamu kurum ve kuruluşları - Ancak: Standart yaklaşımın kısmi ancak kalıcıbir biçimde kullanılması olanağı Bankalar - Bankalar, menkul kıymet şirketleri, yatırım fonları, hedge fonları, vb. - Ancak: Standart yaklaşımın kısmi ancak kalıcıbir biçimde kullanılması olanağı Kurumlar - Büyük / Küçük Ölçekli Kurumlar - Sektöre bağlıfarklılaşma (örn: tarım, taahhüt) - Finansal aktivitenin gerçekleştiği ülkeye bağlıfarklılaşma gerekliliği İhtisas Kredileri - Proje finansmanı, obje finansmanı, ürün finansmanı - Perakende - Ürüne bağlıbaşvuru skorlama (mortgage, bireysel kredi, araba kredisi, vb.) - Kredi kartlarıve kredili mevduat ürünleri için başvuru skorkartları Sayfa 8
Segmentasyon ve derecelendirme modelleri Hangi Tip Portföyler için Hangi Tür Modeller Kullanılmalıdır? Kurumsal Portföy - Temerrüt verisinin modellemenin öngörü kabiliyeti açısından yeterli olduğu durumlarda istatistiksel modeller (özellikle orta ve küçük ölçekli şirketler için) - Temerrüt verisinin sınırlıolduğu durumlarda yargısal karar modelleri - Hibrit ve/veya dışarıdan sağlanan modeller Perakende Kredi Portföyü - Geçmişdönemlere ait içsel verinin yeterli olmasından dolayı, çoğunlukla istatistiksel modeller kullanılır Banka kredileri için dereceler genellikle dışderecelendirme kuruluşlarının atadığıderecelerin kullanılmasıyla ya da yargısal/hibrit modeller kullanılarak elde edilir Benzer şekilde Ülke ve Merkez Bankalarıkredileri için dereceler genellikle dışderecelendirme ajanslarının atadığıderecelerin kullanılmasıyla ya da yargısal modeller kullanılarak elde edilir Sayfa 9
Segmentasyon ve derecelendirme modelleri İçsel derecelendirme modelleri dışkaynaklımodellerle desteklenebilir İDB Yaklaşımıiçsel olarak kurulmuşmodellere ağırlık verir - Bankalar modellerine ve bu modelleri mümkün kılan süreçlere hakim olmalıdırlar - Modeller kurumun süreç ve koşullarına bağlıolarak kurulmalıdır İçsel dereceler için minimum gereksinimler dışkaynaklımodeller içinde geçerlidir - Dışkaynaklımodeller tüm minimum gereksinimlere uyumlu olmalıdır - Hazır modellerin de istenen şartlarısağladığıkonusunda resmi denetim otoritesinin iknasıbankanın sorumluluğudur DışKaynaklıModel Onaylamasıiçin Kritik Konular - Modelin kurulumunda kullanılan veri seti mevcut müşteri portföyü ile uyumlu olmalıdır - Model kullanımında kullanılan tanımlar tutarlıolmalıdır (özellikle: temerrüt tanımı) Sayfa 10
Derecelendirme modelleri için kalitatif kriterler 3. Kurumsal Yönetim ve Değerlendirme Tüm önemli konuların yönetim kurulu tarafından kabul görmesi - Önemli konular nelerdir? - Yönetim Kurulu ya da Yöneticiler ne kadar detayda bilgilendirilmelidirler? Derecelendirme (ve risk ölçümü) kredi tahsis, fiyatlandırma ve limit belirleme gibi konularda kararların alımında iç raporlamadan, üst yönetime kadar önemli bir yer tutmalıdır İç Denetim ya da benzer bir fonksiyonu olan bir ekip tarafından denetim Bağımsız kredi risk denetim (kontrol) birimi Sayfa 11
Derecelendirme modelleri için kalitatif kriterler 4. Kullanım Testi Temerrüt ve kayıp tahminleri, İDB yöntemini kullanan bankaların kredi tahsis, fiyatlandırma ve limit belirleme sürecinde, önemli bir paya sahip olmalıdır, Sadece İDB yaklaşımıiçin kurulmuşve bu yaklaşımın uygulanmasına yönelik olarak dizayn edilmişderecelendirme sistemleri kabul edilebilir değildir, Bankaların içsel derecelerin kullanımınıtakip ettikleri güvenli bir sistemleri mevcut olmalı, ve bu minimum standartlara genel olarak uyan modelleri başvurudan evvel en az üç senedir kullanıyor olmalıdırlar. Bazıuygulamaların hayata geçirilebilmesi için kültürel değişime ihtiyaç vardır. - Riske dayalıperformans hesaplaması - Karşılıkların hacim yerine riske dayandırılması Sayfa 12
Türk bankalarına özel zorluklar Basel II uygulamasında gerekli tarihsel veriler LGD Perakende LGD PD Derecelendirme Sisteminin Kullanımı 01.01.01 01.01.02 01.01.03 01.01.04 01.01.05 01.01.06 01.01.07 01.01.08 Derecelendirme Sisteminin Kullanımı PD Gelişmiş PD Temel LGD (Gelişmiş) EAD (Gelişmiş) Kurumlar, bankalar, devletler Sayfa 13
Türk bankalarına özel zorluklar Derecelendirme sistemlerinin istikrarı Hızlıdeğişen ekonomik konjonktürün derecelendirme sisteminde kullanılan parametreler üzerindeki etkisi - Finansal rasyoların mutlak değerlerindeki değişim bir rasyoyu iyi, kötü, ortalama olarak değerlendirebilmek için belirli rasyo değerleri nedir? - Her bir rasyonun açıklayıcıgücü değişiklik gösterir - Derecelendirme sisteminin Temel unsurları, gelişmişve istikrarlı ekonomilere kıyasla daha sık onaylama sürecinden geçirilmelidir. Hızlıgelişen portföylerde de benzer sorunlarla karşılaşılır. - Kredi kartıportföyünün gelişimi Popülasyon yapısındaki değişimler skor kartların güvenilirliğini azaltır. - Kısıtlıgeçmişveriye sahip olan tüketici kredilerindeki genel büyüme Sayfa 14
Soru Cevap?