TOKAT 1. grup (İstihdam, Çalışma Hayatı, Yoksulluk) 1.MASA Kolaylaştırıcı: Özlem AŞKIN Raportör: Sümer ÇAKIR I.Bölüm Çalışma Hayatı Sorunlar Özel sektörde resmi tatillerde işçilerin çalıştırılması, çalışma ortamı ve mesai saatlerinde düzenlemelerin yetersiz Çalışma saatlerinin çok uzun, denetimlerin eksik Mesai ücretinin verilmemesi, verildiği durumlarda düşük verilmesi Yasal düzenlemelerin uygulanmaması İşveren kazancının az nedeniyle ücretlerin düşük Ücretlerin düşük Bazı sektörlerde çalışma şartlarının ağır, iş güvenliği ile ilgili gerekli tedbirlerin alınmaması İşletmeler ve mesleki eğitim veren kuruluşlar arasındaki diyaloğun zayıf Çalışmanın kutsallığının ve iş ahlakının bilinmemesi İş disiplininin olmaması İşletmelerin kurumsallaşmamış Açıklamalar İş arayan kişiler özel sektörden ziyade kamuda iş bulmak istiyorlar Çalışan kişilerin işten ayrılmasına neden oluyor Market vb. işyerleri çok geç saate kadar açık Jandarma Komutanlığı gibi bazı kurumlarda mesai dışı çalışmanın bir teamüle dönüşmesi 4857 sayılı İş Kanunu nun işveren aleyhine İşverenlerin özellikle de esnafın kazancının beklenenden az Özellikle tekstil sektöründe işverenin maaş kartını elinde tutması Tokat ta özellikle taş ve toprağa dayalı sanayide kronik hastalıkların yaygın İşverenler uygun ekipman sağlamıyor, işçilerin iş güvenliğini önemsememesi Tekstil sektöründe kot taşlamada çalışanların hayati tehlikesi var
İstihdam İşsizlik İlçelerde özel sektör yatırımlarının az İşgücü arz ve talebinin uyumsuzluğu İşsiz kalma korkusu nedeniyle çalışanların kayıt dışı istihdamı şikayet etmekten imtina etmesi Alo 170 hattının bilinirliğinin yeterli düzeyde olmaması 5084 kapsamındaki SGK işveren hissesi desteğinin kesilmesi Tokat İŞKUR un erişilebilirliğinin güç Sosyal yardım alanların işgücüne katılmaması/kayıt dışı çalışmayı tercih etmesi Tarım sektöründe kayıtdışı istihdamın yüksek Nitelikli personel eksikliği Kayıtdışı istihdamın tespit edilmesinde denetimlerin yetersiz kalması Kayıtdışı istihdamın yüksek İstihdam amaçlı açılan bazı kurslara katılımın düşük Kadınların işgücüne katılım oranının düşük Nitelikli işgücünün kısıtlı iş olanakları nedeniyle dışarıya göç etmesi Ücretlerin düşük nedeniyle iş arayanların çalışmayı tercih etmemesi İşsizlerin işgücü talebi olan alanlarda çalışmak istememesi İhbar hattını arayan işçilerin isimlerinin işveren ile paylaşılması yönündeki endişesi Tokat İŞKUR un şehir merkezinden uzak nedeniyle, merkeze ulaşımda güçlük yaşanıyor. Soyal yardımlardan faydalananlar, kayıtlı çalışması durumunda yardımadan faydalanamayacağı için kayıtdışı çalışmayı tercih ediyor. Tarımdan elde edilen gelirin düşük nedeniyle Tarım sektöründe günlük yevmiye usulü çalışıyorlar İşverenler açısından teşviklerin yetersiz Tokat TSO tarafından açılan kurslara katılımın düşük İŞKUR tarafından açılan kurslara katılanlar için kurs süresi emeklilik hesabına yansımadığından emeklilik açısından zaman kaybı olarak görülmesi Köyden kente göç eden kadınların eğitim seviyelerinin düşük ve iş deneyimlerinin olmaması nedeniyle işgücüne katılmamaları Çalışma şartlarından daha çok ücret belirleyici oluyor. Masa başı işler tercih ediliyor, İş beğenmeme durumu hakim, Özel sektörde çalışma koşullarını tecrübe eden stajyerlerin çalışma motivasyonları
düşüyor Sosyal yardım alanların çalışmayı tercih etmemesi Bazı sosyal yardımların neredeyse asgari ücret ile eşdeğer nedeniyle bu kişiler çalışmak istemiyorlar. Yoksulluk Kurumlar arasındaki işbirliğinin zayıf Özel sektör yatırımlarının yetersizliği Hızla artan genç nüfusun istihdamını karşılayacak düzeyde iş imkanı olmaması İşgücü arz ve talebinin uyumsuz Sosyal yardımların alışkanlık haline gelip insanların çalışmak istememesi Sosyal yardımların suistimal edilmesi Etkin ve modern tarımın yapılamaması Sanayileşme yetersizliği ve iş imkanlarının kısıtlı yoksulluğun yüksek Kırsalda yaşayan insanların bilgiye erişimindeki engeller Sosyal yardım alan kişiler çalışmamayı tercih ediyor, bu da yoksulluğun aşılmasını sosyal yardımların varlığına indirgiyor. Birden fazla sosyal yardımdan faydalanıp, çok yüksek aylık gelir elde edenler mevcut Kömür yardımının kötüye kullanılması, kömürün satılması Sorunların Yoğunlaştığı İlçeler Merkezde sorunların yoğunlaştığı mahalleler Sorunlar yoğunlaştığı ilçeler Küçük ilçelerde daha yoğun olmakla birlikte ilçelerin hepsinde sıkıntı bulunmaktadır. Çay Mahallesi, Kaleardı, Bedestenlioğlu, Seyit Necmettin, Mehmetpaşa Mahallesi, Erenler, Oğulbey Mahallesi Almus, Yeşilyurt, Sulusaray, Pazar, Artova Mesleki Eğitim-İstihdama İlişkin Tespitler Meslek edindirme kurslarının yeterli olmaması OSB'de kreş ihtiyacı
Sosyal Yardımlara İlişkin Tespitler Sosyal yardımlar konusunda net kriterlerin olmaması Yardım alanların bunu alışkanlık haline getirmeleri Yardımın sürekliliğinin kişilerin iş hayatına katılmalarını engellemesi Yoksulların Profiline İlişkin Tespitler Aileden gelen yoksulluk sıkıntısı Eğitim eksikliği Yoksulluğun alışkanlık haline gelmesi İş alternatiflerinin bireyler tarafından beğenilmemesi Kırsal Alana İlişkin Tespitler Bilinçsiz çiftçilik Tembellik Gençlerin kırsal alanlarda kalmamaları Kamu-Sivil Toplum İşbirliğine İlişkin Tespitler İşbirliği konusunda sıkıntı var Yapılan işbirlikleri de dar kapsamlı kalıyor II. BÖLÜM Yenilikçi Çözüm Önerileri Başlık Çalışma Hayatı Çözüm Önerileri Çalışma saatleri ve ortamı ile ilgili olarak İş kanununun uygulanmasına yönelik denetimlerin sıkılaştırılması Sosyal güvenlik ile ilgili ilköğretim sisteminden başlayarak farkındalığın artırılması Geç saatlere kadar çalışan market vb işyerlerinin haftada bir gün kapatılması Çalışma şartları ağır olan bazı sektörlerde işçilerin iş güvenliği ve yasal hakları ile ilgili bilgilendirilmeleri Çalışma şartları ağır olan bazı sektörlerde işçilerin düzenli sağlık kontrollerinin yapılması Meslek yüksekokulundaki bölümlerin ilçelerin ihtiyacına göre açılması Meslek liselerinde mekatronik, otomasyon gibi güncel bölümlerin açılması Meslek liselerinin müfredatında meslek ile ilgili alan derslerinin ağırlığının artması Tokat ta hizmet sektöründe özellikle yiyecek-içecek sektöründe eleman yetiştirilmesi
Sağlık turizmi, termal turizm ve yayla turizm gibi turizm alanlarına yönelik özel sektörün güçlendirilmesi ve ara eleman yetiştirilmesine yönelik eğitimlerin düzenlenmesi 14-18 yaş arası gençlere yaz tatillerinde pastacılık, fırıncılık gibi mesleklere yönelik mesleki eğitim kurslarının düzenlenmesi Toplumun iş hayatında ahlaklı davranış konusunda yönlendirilmesi Çalışma ahlakı ve iş disiplininin çocuklara küçük yaşlardan itibaren aşılanması Çalışanlar ve işletme sahiplerine iş disiplini ve çalışma ahlakının verilmesi Diyanetin iş disiplini ve çalışma ahlakı ile ilgili vurgularını artırması İşletmelerin profesyonelleşmesi ve kurumsallaşması Kadın çalışanlara uygun çalışma ortamlarının oluşturulması Kreş imkanlarının yaygınlaştırılması İstihdam Ev hanımlarının evdeki üretimlerinin pazarlanması konusunda desteklenmesi Çalışma hayatında kadının rolü ile ilgili farkındalık oluşturulması Tokat yöresel ürünlerinin üretilmesi konusunda kadınların teşviki ve üretilen ürünlerin farklı şehirlerde pazarlanmasının yerel yönetimler tarafından desteklenmesi Asgari ücretin yöreye özgü bir şekilde mahalli yetkililerin de katılımıyla belirlenmesi Tarımda kayıtdışı istihdamı azaltmak ve tarımdan elde edilen geliri artırmak için alternatif tarımsal ürünlerin desteklenmesi Turizm potansiyeli yüksek olan Tokat ilinde özellikle hizmet sektörüne yönelik istihdam edilebilirliğin artırılması Tokat İŞKUR un daha merkezi bir yere taşınması Turizm sektöründe istihdamı artırmak için turizm potansiyelinin Amasya ile birlikte değerlendirilmesi Kadınların işgücüne katılımını artırmak için biraraya getirilerek işletme kurmalarına destek verilmesi Tokat ta istihdam fuarının düzenlenmesi Ara eleman yetiştiren eğitimlerin artırılması Mesleklerin itibarlarının artırılması Mesleki eğitime katkı sağlayan kurumlar arasında koordinasyonun artırılması Fahri müfettişliklerle kayıt dışı istihdamın kontrol edilmesi ve engellenmesi Çalışanların sahip oldukları haklar konusunda bilinçlendirilmesi Kayıt dışı işçi çalıştırma konusundaki cezaların caydırıcılığının artırılması Teşvik ve desteklerin ilçeler düzeyinde farklılaştırılması Tarım sektörünün kurumsallaştırılması Kayıtdışı istihdamı önlemeye yönelik özel teşviklerin verilmesi Köyden kente göç eden kadınların entegrasyonu için mesleki eğitim veren
kuruluşların bilgilendirme çalışmaları yürütmesi Genç işsizlerin çalışma hayatına katılmalarına yönelik projeler hazırlanması İşsizlik İŞKUR tarafından açılan kurslarda kurs süresinin emeklilik hesabına da yansıyacak şekilde düzenlenmesi İşletmeler ve eğitim kurumları arasında yapılacak protokollerle öğrencilerin eğitimin bir bölümünü işletmelerde yapması Kadın ve erkeklerin sosyal hayata katılımları için ortak alanlar oluşturulmalı Sektörel sorunlar ile ilgili platformlar kurulması, bu platformlara sivil toplum kuruluşlarının dahil edilmesi, net kriterlerin konulması ve uygulanması Yoksulluk Özel sektör yatırımlarının desteklenmesi özellkile teknoloji, işletme ve pazarlama gibi konularda bilgilendirme yapılması Mesleki eğitim kurslarının sayısının artırılması, bütçelerin artırılması Sosyal yardımların gözden geçirilmesi, yardım kriterlerinin sıkılaştırılması, denetimlerin süreklilik arz etmesi, etkin kontrol mekanizmasının oluşturulması, Sosyal yardımların limitli bir şekilde uygulanması (ticket uygulaması gibi) Sosyal yardım alanların karşılığında kamu hizmetine yönelik işlerde kısa süreli görevlendirilmeleri Sosyal yardımlaşma ile STKlar ve ilgili kurum/kuruluşlar arasında işbirliğinin yaygınlaştırılması Ürün satış kooperatiflerinin hayata geçirilmesi Üniversite, tarım il müdürlüğü yardımıyla çiftçilerin bilinçlendirilmesi Ziraat mühendislerinin sahaya inerek, tarım konusunda çiftçiyi yönlendirmeleri Katma değeri yüksek tarım ürünlerinin üretilmesi Modern ve etkin tarıma geçilmesi İldeki yoksul profilinin ortaya çıkarılmasına yönelik araştırmalar yapılması Eğitim seviyesi düşük yoksulların açıktan okumalarının sağlanması Kırsal alanda teşviklerin prim, enerji, ve arazi teşvikleriyle desteklenmesi Çiftçilerin bilinçli tarım uygulamaları konusunda bilinçlendirilmesi Tarımda alternatif üretim modelleri olarak yeni ürünlerin kırsal da üretilmeye başlanması Tarım alanları dışında kalan ve tarıma kazandırılabilecek olan boş tarımsal alanların üretime açılarak hem gelir artırma hem de işsizlikle mücadelede kullanılması Tarımsal üretim yapan işletmeler sizivl toplum kuruluşları ve kamu
kuruluşları arasındaki işbirliğinin artırılması