PAZAR ANALİZİ GAYRİMENKUL PAZARI RETAIL SNAPSHOT Bir Cushman & Wakefield Araştırma Yayını MANCHESTER MANCHESTER LÜTFEN İLGİLENDİĞİNİZ PAZAR RAPORUNU GÖRÜNTÜLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ EKONOMİ OFİS PAZARI PERAKENDE PAZARI SANAYİ VE LOJİSTİK PAZARI İLETİŞİM River Plaza, Büyükdere Cd., Bahar Sk., No: 13, Kat: 15 Levent 34394 İstanbul, Türkiye +90 (212) 334 78 00
PAZAR ANALİZİ EKONOMİYE BAKIŞ Siyasi ve ekonomik ortamdaki belirsizliğe rağmen ekonomi 1. çeyrekte sağlıklı bir görünüm sergilemiştir. Özel ve kamu harcamalarının lokomotif olduğu GSYİH yılın ilk çeyreğinde yıllık bazda %2,3 büyüme kaydetmiştir. Genel seçim sürecinde ve sonrasında - koalisyon hükümeti kurulması ya da erken seçim olasılığının tetiklediği- siyasi belirsizlik ve yüksek faiz oranları da yatırımda azalmaya neden olmuştur. İHRACATTA DÜŞÜŞ İhracat 2014 yılında güçlü büyüdükten sonra, Türk Lirasının daha da zayıflamasına rağmen yılın başlangıcında düşüş göstermiştir. Bunun nedeni, özellikle Rusya ve Ortadoğu gibi başlıca ticaret ortaklarının yaşadığı olumsuz gelişmeler ve kurdaki dalgalanmalara bağlanabilir. İran a yapılan altın ihracatında yaşanan çöküş de önemli nedenlerden biri sayılabilir. 2016 yılında ihracatın bir miktar ivme kazanması öngörülmekte olup, ithalattaki büyümeyi yakalaması düşük bir ihtimaldir. Düşük petrol fiyatları ve yüksek hacimli altın ihracatının katkısı ile -uzun zamandır Türkiye nin zayıf noktası olan- mevcut bütçe açığında önemli iyileşme kaydedilmişti. Yavaşlayan ihracat ve ABD de beklenen faiz artışı (sonucunda sermaye çıkışı olasılığı) ülkenin dış pozisyonunu zayıflatabilir. TÜKETİMDE SÜREGELEN SAĞLIKLI GÖRÜNÜM Geçtiğimiz aylarda büyümenin temel lokomotifi tüketici sektörü olup, tüketici harcamaları yıllık bazda 2014 4. çeyrekte %2,4 ve 2015 1. çeyrekte de %4,5 artış göstermiştir. Perakende satışları Şubat ve Mart aylarında - zayıf Türk Lirası ile beraber enflasyondaki geçici artıştan kaynaklanan- düşüş gösterse de toparlanarak geçtiğimiz yılın aynı dönemine oranla Nisan ayında %3,8 ve Mayıs ayında ise %4,5 artmıştır. Düşük petrol fiyatları ve iyileşen kredi koşulları harcamayı teşvik ederken kötüye giden işgücü pazarını da dengelemiştir. Fakat işsizlik oranındaki muhtemel artışın (geçtiğimiz 12 ayda %8,8 den %9,6 ya çıkmasından sonra) ve PPK nın (Para Politikası Kurulu) Türk Lirasını güçlendirmek amacıyla yüksek olasılıkla faiz oranlarını arttırmasının tüketici harcamalarını olumsuz etkilemesi öngörülmektedir. Hızlı bir toparlanma yerine, orta vadede %3-4 bandında bir büyüme beklenmektedir. Tahminlerde bir miktar azalmaya gidilse de GSYİH nın 2015 yılında, 2014 yılının üstünde fakat uzun vadeli ortalamanın altında kalan, %3,1 büyüme kaydetmesi beklenmektedir. Haziran ayında gerçekleşen genel seçimlerden nihai bir sonuç çıkmaması nedeniyle azalan güven seviyesi ve düşme eğiliminde olsa da hala yüksek olan enflasyon oranı nedeniyle, ihracatta düşüş beklentisi hâkim olup tüketici harcamaları ve yatırım büyümesinin de ılımlı bir seviyede kalması öngörülmektedir. Yüksek cari açık, Türk Lirasının daha da değer kaybetmesi ve yapısal reformların hızının azalması orta vadeli riskler arasında sayılabilir. GSYİH: Enflasyon: Faiz Oranı: İstihdam: EKONOMİK ÖZET 2014 e oranla yüksek, fakat uzun vadeli ortalamanın altındadır. Mevcut yüksek seviyesinden düşmesi beklenmekte; Türk Lirası değer kaybetmeye devam ettikçe artma riski vardır. İnatçı yüksek enflasyon ve liranın değer kaybetmeye devam etmesi PPK yı faiz oranlarını arttırmaya zorlayabilir. Azalmakta, 2016 da toparlanabilir. EKONOMİK GÖSTERGELER* 2012 2013 2014 E 2015 F 2016 F GSYİH Artış Oranı 2,1 4,2 2,9 3,1 3,6 Tüketici Harcamaları -0,5 5,1 1,3 2,9 3,5 Endüstriyel Üretim 2,5 3,0 3,6 3,5 4,3 Yatırım -2,7 4,4-1,3 2,3 4,4 İşsizlik Oranı (%) 8,5 9,1 10,0 9,8 9,0 Enflasyon 8,9 7,5 8,9 7,4 7,0 TL/ (ortalama) 2,30 2,53 2,91 2,94 2,96 TL/US$ (ortalama) 1,79 1,90 2,19 2,65 2,78 Kısa Vadeli Faiz Oranları (%) 5,8 9,1 9,8 9,8 7,7 5 Yıllık Faiz Oranları (%) 6,5 10,1 8,1 9,6 8,1 NOT: *Aksi belirtilmedikçe * yıllık % büyüme oranı. T tahmini Ö öngörü Kaynak: Oxford Economics Ltd. and Consensus Economics Inc EKONOMİK VE SİYASİ VERİLER Nüfus 75,9 milyon (2014) GSYİH 800,7 milyar $ (2014) Kamu sektörü dengesi GSYİH nin -1,3% (2014) Kamu sektörü borcu GSYİH nin 38,2% (2014) Cari işlemler dengesi GSYİH nin -5,8% (2014) Hükümet Cumhurbaşkanı Başbakan Gelecek Seçim Dönemleri EKONOMİK FAALİYETLER 10.0 5.0 0.0-5.0-10.0 Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) Hükümeti (yeni hükümet için devam eden koalisyon görüşmeleri) Recep Tayyip Erdoğan Ahmet Davutoğlu Haziran 2019 (Genel) Ağustos 2019 (C.Başkanlığı) 2005 2007 2009 2011 2013 2015 F 15.0 10.0 5.0 0.0-5.0-10.0-15.0 GDP GSYİH GROWTH ARTIŞI (yıllık (annual %) -%) sol - left INFLATION ENFASYON (annual (yıllık %) %) - sağ - right Bu rapor, Cushman & Wakefield LLP tarafından hazırlanmıştır ve sadece ticari gayrimenkul ile ilgilenen kimseler tarafından bilgi amaçlı olarak kullanılabilecektir. Söz konusu bu yayın piyasalar ya da kaynak gösterilen piyasalardaki gelişmeler hakkında kapsamlı bir açıklama yapma amacıyla hazırlanmamıştır. Bu rapor Cushman & Wakefield LLP tarafından güvenilirliğine inanılan kamuya açık kaynaklardan yararlanılmış bilgileri içermekte olup, söz konusu veriler kesin olarak doğrulanmamış olduğundan raporun doğru ve eksiksiz bilgiler içerdiğini garanti edilmemektedir. Bu raporda Consensus Economics Inc.; The Economist; Reuters; Capital Economics; Oxford Economics Ltd; Centre for Business & Economic Research gibi ekonomik kaynakların verilerinden de yararlanılmıştır. İşbu raporda yer alan bilgilerin herhangi birinin doğruluğu veya eksiksizliği konusunda açık veya zımni hiçbir garanti veya taahhüt verilmemektedir. Cushman & Wakefield LLP bu bağlamda raporun içeriğini okuyan kimselere veya herhangi bir üçüncü tarafa herhangi bir sorumluluk üstlenmeyecektir. İşbu raporda verilen tüm fikirler değişkenlik gösterebilir. Raporun tamamen veya kısmen çoğaltılabilmesi için Cushman & Wakefield' ın önceden yazılı iznine tabi olacaktır. Cushman & Wakefield LLP ya da ilgili herhangi bir şirketi tarafından daha fazla bilgilendirme mesajları almak istemiyorsanız,kişisel bilgileriniz ile birlikte konu kısmına Unsubscribe yazarak unsubscribe@eur.cushwake.com adresine e posta gönderebilirsiniz. 2015 Cushman & Wakefield LLP. Tüm hakları saklıdır.
Getiriler PAZAR ANALİZİ OFİS PAZARI İstanbul ofis pazarında kullanıcı işlem hacmi artış göstermektedir, fakat bu durum inşa halindeki projelerin artışı örtüşmekte ve en çok rağbet gören MİA da kiraların 45$/m 2 /ay seviyesinde sabit tutmaktadır. Ancak, genel seçimleri takiben oluşan belirsizlik ortamı bazı kullanıcıların yer değiştirme kararlarını ertelemelerine veya yeni girişlerden vazgeçmelerine neden olmaktadır. KULLANICI ODAĞI İstanbul da ofis sektöründe 2. Çeyrekte yaklaşık 50.000 m 2 kullanıcı işlemi kaydedilmiştir. MİA ve Ataşehir en popüler alt pazarlar olmaya devam etmiş ve görece daha yüksek miktarda tamamlanan yeni projelerden faydalanmıştır. Ancak, bu alanların piyasa emilimi oldukça hızlı olup kira seviyeleri sabit seyretmektedir. 2. çeyrekte, Türk Telekom un 20.000 m 2 lik işlemi ile birlikte en aktif alt bölge Ümraniye olmuştur. Hâlihazırda İstanbul da gelecek iki yıl içerisinde piyasaya girecek olan inşa halinde 1,9 milyon m 2 yeni arz mevcuttur. İnşa halindeki projelerin büyük bir bölümü MİA ve Ataşehir de yer almaktadır. İnşa faaliyetlerinin pazara etkisi iki yönlüdür: bir tarafta kullanıcıların gayrimenkul ihtiyaçlarına yönelik daha fazla seçeneği oluşurken, öte yandan yeni arzın piyasaya girmesi zirveye yaklaşmış olan kira artışlarını da sınırlandırmaktadır. YATIRIM ODAĞI Mevcut ofis binalarında parçalı mülkiyetlerin varlığı özellikle büyük ölçekli kurumların yatırım amaçlı fırsatlarını kısıtlamaktadır. Ayrıca, kat satışı sadece mevcut binalarda değil yeni binalarda da çok yaygındır. Yatırımcıların ilgisi büyük bir oranda yeni binalara odaklansa da, tamamlanan proje sayısının fazlalığı hala düşük seyreden yatırım işlemleri hacmine de yansımaktadır. Bunun sonucu olarak, bazı yatırımcılar yenileme fırsatlarını da değerlendirebilmektedir. Yerli yatırımcıların hâkimiyeti devam etse de Türkiye ye girmeye hazır yabancı sermaye miktarı artmaktadır, fakat genellikle önemli fiyatlandırma uyuşmazlığından dolayı yatırımcılar temkinli hareket etmektedirler. Yıl boyunca geniş bir kullanıcı yelpazesinden gelmesi beklenen canlı talep ile birlikte, finansman koşullarının iyileşmesi ile geliştirici aktiviteleri hızını kaybetmeden devam edecektir. Fakat boşluk oranlarının artması öngörülmekte olup, bu durum kira artışlarını sınırlayabilir. Ancak, Levent gibi bazı bölgelerde inşa halindeki projelerin kısıtlı olması nedeniyle bu etki sınırlı kalacaktır. Yatırımcılar uygun fiyatlı fırsatlar için pazarı gözlemlemeye devam etse de, yerli yatırımcılar pazara hâkim olmaya devam edecektir. Birincil Kiralar: Birincil Getiriler: Arz: Talep: Tamamlanan yeni binaların kullanıcılara seçenek sunmaya devam etmesiyle birincil kiralar sabit seyrediyor. Yeni binalar ve stratejik yenilemeler ilgi çekmeye devam ediyor. Pazara giren yeni bina hacmindeki artış ile birlikte arz seviyesi de artıyor. Geniş bir kullanıcı yelpazesinden gelen işlemler toplam kiralama hacmini arttırıyor. BİRİNCİL OFİS KİRALARI HAZİRAN 2015 PAZAR (ALT PAZAR) ABD$ ABD$ BÜYÜME % M²/AY M²/YIL FT²/YIL 1 YIL 5 YIL YBBO İstanbul (Levent) 45,0 485 50,2 0,0 4,6 İstanbul (Esentepe-Gayrettepe) 34,0 366 37,9 0,0 3,2 İstanbul (Maslak) 30,0 323 33,4 0,0 3,7 İstanbul (Ümraniye) 28,0 302 31,2 12,0 8,6 İzmir 17,0 183 19,0 0,0 1,2 Ankara 22,0 237 24,5-4,3 0,0 BİRİNCİL OFİS GETİRİ ORANLARI HAZİRAN 2015 PAZAR (ALT PAZAR) (RAKAMLAR BRÜTTÜR, %) ÇEYREK ÇEYREK YIL YÜKSEK DÜŞÜK İstanbul (Levent) 6,80 6,80 7,00 12,50 6,80 İstanbul (Esentepe-Gayrettepe) 7,25 7,25 7,25 12,50 7,25 İstanbul (Maslak) 7,25 7,25 7,50 16,30 7,25 İstanbul (Ümraniye)* 7,25 7,25 7,75 18,60 7,25 İzmir 9,50 9,50 9,50 17,00 9,00 Ankara 9,25 9,25 9,25 17,00 9,00 Sunulan getiri verileri bakımından, Avrupa nın birçok bölgesindeki mevcut karşılaştırılabilir piyasa kanıtlarının eksikliğine ve piyasanın değişen yapısına ve finansman gibi her türlü işlemdeki örtülü maliyetlere bağlı olarak, bu rakamlar yalnızca yaklaşık eğilimi ve başlıca kazanç seviyelerinin yönünü belirtmeye yönelik kılavuz niteliğinde olup özelliklerine bakılmaksızın herhangi belirli bir mal veya işlem için karşılaştırma amaçlı kullanılmamalıdır. YAKIN DÖNEM PERFORMANSI 17.00% 15.00% 13.00% 11.00% 9.00% 7.00% 5.00% 3.00% Jun-05 Jun-07 Jun-09 Jun-11 Jun-13 Jun-15 Yield Getiri - Prime Birincil Rental Kira Artışı Growth - Birincil - Prime 150.0% 100.0% 50.0% 0.0% -50.0% Getiri - Ülke Ortalaması Yield - Country Average Rental Kira Artışı Growth - Ülke - Ortalaması Country Average Kira Artış Oranı (y/y) Bu rapor, Cushman & Wakefield LLP tarafından hazırlanmıştır ve sadece ticari gayrimenkul ile ilgilenen kimseler tarafından bilgi amaçlı olarak kullanılabilecektir. Söz konusu bu yayın piyasalar ya da kaynak gösterilen piyasalardaki gelişmeler hakkında kapsamlı bir açıklama yapma amacıyla hazırlanmamıştır. Bu rapor Cushman & Wakefield LLP tarafından güvenilirliğine inanılan kamuya açık kaynaklardan yararlanılmış bilgileri içermekte olup, söz konusu veriler kesin olarak doğrulanmamış olduğundan raporun doğru ve eksiksiz bilgiler içerdiğini garanti edilmemektedir. İşbu raporda yer alan bilgilerin herhangi birinin doğruluğu veya eksiksizliği konusunda açık veya zımni hiçbir garanti veya taahhüt verilmemektedir. Cushman & Wakefield LLP bu bağlamda raporun içeriğini okuyan kimselere veya herhangi bir üçüncü tarafa herhangi bir sorumluluk üstlenmeyecektir. İşbu raporda verilen tüm fikirler değişkenlik gösterebilir. Raporun tamamen veya kısmen çoğaltılabilmesi için Cushman & Wakefield' ın önceden yazılı iznine tabi olacaktır. Cushman & Wakefield LLP ya da ilgili herhangi bir şirketi tarafından daha fazla bilgilendirme mesajları almak istemiyorsanız,kişisel bilgileriniz ile birlikte konu kısmına Unsubscribe yazarak unsubscribe@eur.cushwake.com adresine e posta gönderebilirsiniz. 2015 Cushman & Wakefield LLP. Tüm hakları saklıdır.
Getiriler PAZAR ANALİZİ PERAKENDE PAZARI Haziranda yapılan genel seçimler sonucunda herhangi bir parti çoğunluğu sağlayamaması siyasi belirsizliği arttırmıştır. Yerel talep canlılığını korumakta olup TÜİK verilerine göre Mayıs ayında perakende satış hacmi ve cirosu sırayla yıllık bazda %4,5 ve %8,5 artış göstermiştir. KULLANICI ODAĞI Siyasi belirsizlik ortamı ve Türk Lirasının değer kaybetmesi kiralama işlemleri üzerinde baskı kurmasına rağmen 2. çeyrekte büyüme sabit bir seyir göstermiştir. Aktif talebin büyük bölümü birincil ana cadde mağazalarına ve önemli şehirlerdeki iyi konumlanmış alışveriş merkezlerine odaklanmıştır. İstanbul da Nişantaşı gibi bölgeler hala iyi performans göstermektedir. Yerel ve uluslararası perakendecilerden gelen canlı bir talep olsa da, sadece en güçlü oyuncular büyüme planları yapmaktadır ve bazı durumlarda zor durumdaki markaların mağaza portföylerinin tamamını veya bir bölümünü devralmaktadırlar. Artan sayıda perakendeci operasyonları birleştirmekte ve en iyi konumlardaki birincil alanlara odaklanmaktadırlar. İnşa halindeki projelerdeki hareketlilik devam etmektedir. Yılın 2. çeyreğinde Symbol Kocaeli (65.000 m 2 ), Forum Diyarbakır (52.000 m 2 ) ve Novada Konya (33.000 m 2 ) gibi başlıca açılışlarla birlikte toplam 303.400 m 2 kiralanabilir alan piyasaya sunulmuştur. YATIRIM ODAĞI Yerli yatırımcılar piyasaya hâkim olmaya devam ederken perakende portföylerini genişletmek için güçlü bir iştah sergilemektedirler. Bazı fırsatçı sermayeler ikincil konumlardaki yeniden geliştirilme/varlık yönetim potansiyeline sahip stokları hedeflemesine rağmen, yatırım talebinin büyük bölümü ana şehirlerdeki en iyi projelere odaklanmaktadır. Yabancı yatırımcıların siyasi belirsizlik ve bölgesel jeopolitik gerginliklerden dolayı daha temkinli davranması sonucunda işlem seviyesi düşmüştür. Yılın başlarında, küresel portföyün bir parçası olarak Türkiye de 380.000 m 2 brüt kiralanabilir alana sahip 7 alışveriş merkezini de içeren Klépierre ve Corio nun birleşmesi önemli bir işlem oldu. Siyasi belirsizlik ve jeopolitik gerginlikler kısa vadede ekonomi üstünde baskı oluştursa da tüketici harcamaları büyümenin temel lokomotiflerinden biri olmaya devam edecektir. Ayrıca, olası bir koalisyon hükümetinin gelecekte ekonomik büyümeyi destekleyecek yapısal reformları yapacak siyasi iradeyi göstermekte yetersiz kalması endişesi de yaşanmaktadır. Birincil Kiralar: Birincil Getiriler: Arz: Talep: Sabit, fakat kur artışı nedeniyle mal sahibi ve kiracılar bazı konumlarda sabit kur oranı uygulayabilmektedir. Sabit, sınırlı işlem hacmi nedeniyle bir değişim beklenmiyor. Yüksek geliştirme faaliyetlerinden dolayı arz düzeyi artacaktır. Kullanıcı talebinin güçlü kalması bekleniyor, fakat yatırımcıların daha temkinli olduğu görülüyor. BİRİNCİL PERAKENDE KİRALARI HAZİRAN 2015 CADDE MAĞAZALARI ABD$ ABD$ BÜYÜME % M²/AY M²/YIL FT²/YIL 1 YIL 5 YIL YBBO İstanbul 280 3,016 312 0.0 8.1 İzmir 155 1.669 173 0.0 12,8 Ankara 175 1.885 195 0.0 14,2 Not: Yukarıda belirtilen kiralar tipik olarak 120-140 m2 birimler içindir. BİRİNCİL PERAKENDE GETİRİ ORANLARI HAZ. 2015 CADDE MAĞAZALARI (RAKAMLAR BRÜTTÜR, %) ÇEYREK ÇEYREK YIL YÜKSEK DÜŞÜK İstanbul 5,80 5,80 5,80 11,50 5,80 İzmir 7,50 7,50 7,50 14,50 7,50 Ankara 7,00 7,00 7,00 15,50 7,00 ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ (RAKAMLAR BRÜTTÜR, %) ÇEYREK ÇEYREK YIL YÜKSEK DÜŞÜK İstanbul 7,00 7,00 7,00 9,75 7,00 Sunulan getiri verileri bakımından, Avrupa nın birçok bölgesindeki mevcut karşılaştırılabilir piyasa kanıtlarının eksikliğine ve piyasanın değişen yapısına ve finansman gibi her türlü işlemdeki örtülü maliyetlere bağlı olarak, bu rakamlar yalnızca yaklaşık eğilimi ve başlıca kazanç seviyelerinin yönünü belirtmeye yönelik kılavuz niteliğinde olup özelliklerine bakılmaksızın herhangi belirli bir mal veya işlem için karşılaştırma amaçlı kullanılmamalıdır. YAKIN DÖNEM PERFORMANSI 17.00% 15.00% 13.00% 11.00% 9.00% 7.00% 5.00% 3.00% Jun-05 Jun-07 Jun-09 Jun-11 Jun-13 Jun-15 Yield Getiri - Prime Birincil Rental Kira Artışı Growth - Birincil - Prime 80.0% 60.0% 40.0% 20.0% 0.0% -20.0% -40.0% Yield Getiri - Country Ülke Ortalaması Average Rental Kira Artışı Growth Ülke - Country Ortalaması Average Kira Artış Oranı (y/y) Bu rapor, Cushman & Wakefield LLP tarafından hazırlanmıştır ve sadece ticari gayrimenkul ile ilgilenen kimseler tarafından bilgi amaçlı olarak kullanılabilecektir. Söz konusu bu yayın piyasalar ya da kaynak gösterilen piyasalardaki gelişmeler hakkında kapsamlı bir açıklama yapma amacıyla hazırlanmamıştır. Bu rapor Cushman & Wakefield LLP tarafından güvenilirliğine inanılan kamuya açık kaynaklardan yararlanılmış bilgileri içermekte olup, söz konusu veriler kesin olarak doğrulanmamış olduğundan raporun doğru ve eksiksiz bilgiler içerdiğini garanti edilmemektedir. İşbu raporda yer alan bilgilerin herhangi birinin doğruluğu veya eksiksizliği konusunda açık veya zımni hiçbir garanti veya taahhüt verilmemektedir. Cushman & Wakefield LLP bu bağlamda raporun içeriğini okuyan kimselere veya herhangi bir üçüncü tarafa herhangi bir sorumluluk üstlenmeyecektir. İşbu raporda verilen tüm fikirler değişkenlik gösterebilir. Raporun tamamen veya kısmen çoğaltılabilmesi için Cushman & Wakefield' ın önceden yazılı iznine tabi olacaktır. Cushman & Wakefield LLP ya da ilgili herhangi bir şirketi tarafından daha fazla bilgilendirme mesajları almak istemiyorsanız,kişisel bilgileriniz ile birlikte konu kısmına Unsubscribe yazarak unsubscribe@eur.cushwake.com adresine e posta gönderebilirsiniz. 2015 Cushman & Wakefield LLP. Tüm hakları saklıdır.
Getiriler PAZAR ANALİZİ SANAYİ PAZARI Haziran seçimlerinden sonra 13 yıldan bu yana tek başına iktidar olan AKP ilk defa parlamenter çoğunluğunu kaybetti. Nihai bir sonuç çıkmaması siyasi bir belirsizlik yaratarak döviz üzerinde baskıyı yoğunlaştırsa da ekonomik büyüme pozitif yönde kalmaktadır. KULLANICI ODAĞI Yılın 2. çeyreğinde önemli kiralama işlemleri arasında yaklaşık 9.500 m 2 lik işlem gerçekleşirken, büyüyen perakende pazarı ile bağlantılı olarak lojistik ve dağıtım şirketleri en aktif sektörler oldu. Reysaş GYO nun sahip olduğu iki deponun, Koreli Halla Visteon Climate Control e (4.480 m 2, Kocaeli) ve Türk lojistik şirketi Hoşcan Lojistik e (3.987 m 2, Eskişehir) kiralanması en önemli işlemlerdir. Genel olarak iyi konumda yer alan kaliteli alanların kısıtlı olması kullanıcı işlemlerinin artmasını engellemektedir. Bu durum bazı kullanıcıları mal sahibi kullanım gibi alternatif yollara yönelmektedir. Hem imalat hem de lojistik alanı için birincil kiralar sırasıyla 6,50$/m 2 /ay ve 7,00$/m 2 /ay seviyesindedir. YATIRIM ODAĞI Türkiye pazarında sanayi sektöründeki toplam işlem seviyesi sınırlı olmasına rağmen önemli bir mal sahibi kullanıcı anlaşması gerçekleştirilmiş ve Tayeks firması Tekirdağ daki 22.300 m 2 lik Levi s fabrikasını satın almıştır. Mevcut yatırımcı iştahı, mal sahibi kullanıcılar için geliştirme ya da kiracı ihtiyacına göre yapılan projeler için arazi alımına odaklanmaktadırlar. Bu durum kısmi olarak mevcut ürün yatırımlarındaki eksiklikten ve kısmen de durgun kullanıcı pazarından kaynaklanmaktadır. Buna ek olarak, depo geliştirme projelerinde bazı yabancı yatırımcıların ilgisi de süregelen bir konudur. Satın alma tarafında yerli GYO lar hâkimiyetini devam ettirirken, mevcut durumda alan gereksinimlerini karşılayamayan şirketler, özellikle perakende ve e-ticaret şirketleri, için yeni projeler geliştirmeye odaklanmaktadırlar. Haziran genel seçimleri sonrası ortaya çıkan belirsizlik karar alma süreçlerini zayıflatmış ve gayrimenkul pazarının genel performansını etkilemektedir. Buna ek olarak, Türkiye nin önemli ihracat pazarları olan Rusya ve Irak ta sorunlar devam etmektedir. Ancak, kullanıcılar karar verme konusunda daha çok beklemeyeceklerini fark ettikçe, düşük bir seviyeden de olsa, faaliyet seviyeleri artmaya başlamıştır. Fakat pazarın lokomotifi hala mal sahibi kullanıcılardır ve kaliteli bir ürün piyasaya sürüldüğünde emilimi de hızlı olmaktadır. Çeyrek boyunca birincil getirilerde değişiklik görülmemiştir ve yatırımcı güveni artmaktadır. Birincil Kiralar: Birincil Getiriler: Arz: Talep: Döviz kurundaki önemli artış nedeniyle kiralarda aşağı yönlü baskı olabilir. İşlemlerde sürdürülebilir bir seviye görülene kadar birincil getirilerin mevcut seviyede kalması bekleniyor. Elverişli kaliteli arz kısıtı devam ederken, işlemler ihtiyaca özel yapım ve mal sahibi kullanıma odaklanıyor. Ekonomi iyileştikçe kaliteli arz talebi toparlanmaya başlayabilir. 1. SINIF SANAYİ ALANLARI KİRALARI HAZİRAN 2015 LOJİSTİK LOKASYONLARI ABD$ ABD$ BÜYÜME % M²/AY M²/YIL FT²/YIL 1 YIL 5 YIL YBBO İstanbul 7,00 75,4 7,80-9,1-1,4 Ankara 4,50 48,5 5,02 0,0 0,0 1.SINIF SANAYİ ALANLARI GETİRİ ORANLARI HAZ. 2015 LOJİSTİK LOKASYONLARI (DEĞERLER BRÜT, %) ÇEYREK ÇEYREK YIL YÜKSEK DÜŞÜK İstanbul 9,00 9,00 9,00 16,00 9,00 Ankara 10,25 10,25 10,25 20,00 9,50 Avrupa'nın birçok bölgesinden sağlanan getiri verilerinin azlığı ve ilgili pazarlara ilişkin karşılaştırılabilir bulguların olmaması ve pazarın değişen doğası ayrıca finansman türünden ticari işlemlerde ortaya çıkan örtülü maliyetler nedeniyle bu veriler yalnızca yaklaşık eğilimleri ve temel getiri düzeylerini ortaya koymak üzere hazırlanmış olup, herhangi bir mal veya işlem için mülkiyet özelliklerine bakılmaksızın bir karşılaştırma unsuru olarak kullanılmamalıdır. YAKIN DÖNEM PERFORMANSI 23.00% 18.00% 13.00% 8.00% 3.00% Jun-05 Jun-07 Jun-09 Jun-11 Jun-13 Jun-15 Yield Getiri - Prime - Birincil Rental Kira Artışı Growth - Birincil - Prime 80.0% 60.0% 40.0% 20.0% 0.0% -20.0% Yield Getiri - Country Ülke Ortalaması Average Rental Kira Artışı Growth Ülke - Country Ortalaması Average Kira Artış Oranı (y/y) Bu rapor, Cushman & Wakefield LLP tarafından hazırlanmıştır ve sadece ticari gayrimenkul ile ilgilenen kimseler tarafından bilgi amaçlı olarak kullanılabilecektir. Söz konusu bu yayın piyasalar ya da kaynak gösterilen piyasalardaki gelişmeler hakkında kapsamlı bir açıklama yapma amacıyla hazırlanmamıştır. Bu rapor Cushman & Wakefield LLP tarafından güvenilirliğine inanılan kamuya açık kaynaklardan yararlanılmış bilgileri içermekte olup, söz konusu veriler kesin olarak doğrulanmamış olduğundan raporun doğru ve eksiksiz bilgiler içerdiğini garanti edilmemektedir. İşbu raporda yer alan bilgilerin herhangi birinin doğruluğu veya eksiksizliği konusunda açık veya zımni hiçbir garanti veya taahhüt verilmemektedir. Cushman & Wakefield LLP bu bağlamda raporun içeriğini okuyan kimselere veya herhangi bir üçüncü tarafa herhangi bir sorumluluk üstlenmeyecektir. İşbu raporda verilen tüm fikirler değişkenlik gösterebilir. Raporun tamamen veya kısmen çoğaltılabilmesi için Cushman & Wakefield' ın önceden yazılı iznine tabi olacaktır. Cushman & Wakefield LLP ya da ilgili herhangi bir şirketi tarafından daha fazla bilgilendirme mesajları almak istemiyorsanız,kişisel bilgileriniz ile birlikte konu kısmına Unsubscribe yazarak unsubscribe@eur.cushwake.com adresine e posta gönderebilirsiniz. 2015 Cushman & Wakefield LLP. Tüm hakları saklıdır.
2015 2.Ç GAYRİMENKUL PAZARI Bir Cushman & Wakefield Araştırma Yayını ARAŞTIRMA HİZMETLERİMİZ Araştırma grubu, müşterilerimizin karar verme ve proje uygulamalarını desteklemek amacıyla stratejik pazar analizleri sağlamaktadır. Küresel ve yerel uzmanlarımızın görüşlerini harmanlayarak detaylı analiz ve değerlendirmeler sağlamaktadır: Güvenilir ve karşılaştırılabilir pazar bilgisi Kullanıcı ve yatırımları hedefleyen lokasyon analizleri Mevcut arz/rekabet ve gelecek geliştirme projelerinin analizi Ofis/Perakende/Sanayi sektörleri için pazar araştırması ve talep analizi Kira analizi, tahmin&yatırım ve portföy stratejileri ARAŞTIRMA RAPORLARIMIZ İÇİN WEBSİTEMİZİ ZİYARET EDİN......Uluslararası Araştırma Raporları Ekonomik gelişmeler ve gayrimenkul stratejilerini yönlendiren sanayi, ofis ve perakende sektörlerindeki küresel eğilimler hakkında bilgiler...ulusal Pazar Raporları Tüm dünyadaki pazarları kapsayan ofis, sanayi ve perakende sektörlerindeki yerel gayrimenkul eğilimler hakkında bilgiler...özel Konulu Raporlar Ticari gayrimenkul pazarlarında gerçekleşen faaliyetlere ilişkin yetkin yorumlar ve analizler...ekonomik Raporlar Finans, yatırım, iş ve gayrimenkul pazarlarını etkileyebilecek küresel olaylar ve yeni eğilimlere ilişkin güncel bilgiler... Cushman & Wakefield küresel gayrimenkul blogu Küresel pazar eğilimleri hakkında görüşlerimiz ve gayrimenkul karar verme süreçlerine olası etkileri Tüm küresel Cushman & Wakefield yayınlarına erişmek için websitemizde Araştırma bölümünü ziyaret edebilirsiniz: /research Bizi Twitter dan takip etmek için: @cushwakeinsight Araştırma raporlarımız hakkında daha fazla bilgi için lütfen iletişim kurunuz: Dr. Dilek Pekdemir Direktör, Araştırma Istanbul, TR +90 212 334 7815 dilek.pekdemir@eur.cushwake.com Istvan Toth Kıdemli Araştırma Analisti Avrupa Araştırma Grubu Budapeşte, Macaristan +36 1 484 1302 istvan.toth@eur.cushwake.com Cushman & Wakefield dünyanın en büyük özel sermayeli ticari gayrimenkul hizmetleri firmasıdır. Şirket gayrimenkul kullanımı ve yatırımlarının her alanında müşterilere danışmanlık ve temsil hizmetleri sunmaktadır. Şirket dünyanın en büyük pazarlarında rakipsiz bir konuma sahiptir. Dünyadaki en önemli gayrimenkul kiralama, satış ve devir işlemlerine aracılık etmiş olması bunun bir ispatıdır. 1917 yılında kurulan şirketin 60 ülkede 243 ofisi ve 14,000 den fazla çalışanı bulunmaktadır. Kiralama, satış ve devralma, öz sermaye, borç ve yapılandırılmış finansman, kurumsal finansman ve yatırım bankacılığı, kurumsal hizmetler, gayrimenkul yönetimi, lojistik yönetimi, proje yönetimi, danışmanlık ve değerleme hizmetleri dahil, tüm gayrimenkul türlerine yönelik kapsamlı hizmetler sunmaktadır. Firmanın dünya çapında yönetilen varlıklarının değeri $4 milyarı aşmaktadır. Bu rapor yalnızca bilgi amaçlı hazırlanmıştır. Bu raporda belirtilen bilgiler pazarın veya yatırımların tam anlamıyla tanımlandığı anlamına gelmez. Bu raporun dayandığı bilgiler bizim güvenilir bulduğumuz kaynaklara dayanılarak hazırlanmıştır, ancak bu bilgiler bağımsız olarak bizim tarafımızdan doğrulanmamıştır ve bilgilerin doğruluğu, tamlığı tarafımızca garanti edilmemektedir. 2015 Cushman & Wakefield, Inc. Her hakkı saklıdır. Cushman & Wakefield, LLP 43-45 Portman Square London W1A 3BG www.cushmanwakefield.com