Ortak Girişimler Yoluyla BM Medeniyetler İttifakı Hedeflerine Doğru Medeniyetler İttifakı İstanbul İştirakçiler Forumu 31 Mayıs 1 Haziran 2012 / İSTANBUL Yenilenen Küresel Ortaklık İttifak için bir dönüm noktasına hazırlık İttifak, sizler bizimle çalıştığınızda ancak netice verebilir. İttifak Sizlersiniz Medeniyetler İttifakı Yüksek Temsilcisi Jorge Sampaio
BM Medeniyetler İttifakı. Giriş Vizyon İnsanlar arasında inanç, kültür ve dil farklılıklarına saygı ve hoşgörü Birleşmiş Milletler Medeniyetler İttifakının (BMMİ) özünü oluşturan temel değerlerdir. İttifak tüm medeniyetler arasında barış ve diyalog kültürü idealini gerçekleştirmeyi hedefler ve Yüksek Düzeyli Raporda belirtilen şu tespitleri benimser: Medeniyetlerin ve kültürlerin çeşitliliği insan toplumunun temel bir özelliğidir ve insanlığın ilerleyişinin itici gücüdür. Medeniyetler ve kültürler insanlığın büyük zenginliğini ve mirasını yansıtır; doğaları itibarıyla örtüşür, etkileşir ve birbiriyle ilişki içinde gelişirler. (2.4) Misyon BMMİ nin en önemli misyonu ortak bir siyasi irade oluşturmak; resmi ve sivil toplum düzeyinde kültürler arası ve dinler arası açıdan uluslar ve toplumlar arasında anlayış ve işbirliği ilişkilerini geliştirmeye yönelik olumlu faaliyetler gerçekleştirmek ve bu süreç zarfında, kutuplaşmayı ve aşırılıkları tetikleyen güçlere karşı konmasına yardımcı olmaktır. BMMİ nin üzerinde özellikle yoğunlaştığı konu Batılı ve Müslüman toplumlar arasındaki ilişkileri geliştirmek ve süreklilik arz eden gerilim ve ayrılıklarla mücadele etmektir. Rehber İlkeler Faaliyetleri itibariyle, BMMİ aşağıdaki ortak hedefleri ve ilkeleri gerçekleştirmeye yardımcı olma konusunda kararlıdır: Demokrasiyi yaymak, ilkelerini ve uygulamalarını pekiştirmek, hukukun üstünlüğünü ve uluslararası düzeyde tanınan azınlık hakları ve kalkınma hakları da dahi olmak üzere, tüm insan haklarını ve temel özgürlükleri güçlendirmek; İnsan Hakları Evrensel Bildirgesine tam saygı göstermek ve kararlılıkla desteklemek; tüm ülkelerde herkese yönelik sivil, siyasi, ekonomik ve kültürel hakların tam olarak korunması ve geliştirilmesi amacıyla çaba sarf etmek; Kadına yönelik her türlü şiddetle mücadele etmek ve Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesini hayata geçirmek; Göçmenlerin ve göçmen işçilerin ve ailelerinin insan haklarını korumayı ve bu haklara saygı göstermeyi sağlamak amacıyla önlemeler almak, pek çok toplumda artan ırkçı ve yabancı düşmanı davranışları önlemek ve tüm toplumlarda uyum ve hoşgörüyü arttırarak geliştirmek; Tüm ülkelerde vatandaşların gerçek katılımına imkân tanıyan daha katılımcı siyasi süreçlere yönelik ortak çalışmalarda bulunmak; Temel görevini yerine getirmek ve halkın bilgiye ulaşımı hakkını sağlamak amacıyla medya özgürlüğünü güvence altına almak. 2
İttifak Nedir: iletişim ağımız Medeniyetler İttifakı, BM Genel Sekreterinin bir Birleşmiş Milletler girişimidir. Medeniyetler İttifakı 2005 yılında Türkiye Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan ve dönemin İspanya Başbakanı Sayın José Luis Rodríguez Zapatero nun eş sunuculuğunda dönemin Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından başlatılmıştır. Kasım 2006 da Yüksek Düzeyli Grup tarafından hazırlanan Raporda belirtilen önerilere dayanarak Genel Sekreter Ban Ki-moon Portekiz eski Cumhurbaşkanı Jorge Sampaio yu Medeniyetler İttifakı Yüksek Temsilcisi olarak atamıştır. Mayıs 2007 den bu yana Yüksek Temsilci Sampaio İttifakın misyonunu gerçekleştirme sorumluluğunu taşımaktadır. Bu çerçevede işlevsel bir faaliyet çerçevesi hazırlanmış, bir program geliştirilmiş ve ilgililer arasında bir iletişim ağı oluşturulmuştur. BM bünyesinde yer almasa veya onun resmi bir kuruluşu olmasa da, İttifak BM ailesi içinde kendine has bir konuma sahiptir. Geniş bir yelpazeye yayılan ilgili tarafların ortaklığına ve bu taraflarca yapılan taahhütlere dayalı olarak İttifak yenilikçi, oldukça esnek ve sonuca odaklı bir girişimdir. Bu sebeple, BMMİ özü itibariyle harekete geçirici bir güç ve küresel bir buluşturucudur. İttifak, kurumsal düzeyde (ülkeler, şehirler, uluslararası ve bölgesel organizasyonlar) ve sivil toplum düzeyinde (sivil toplum kuruluşları, şirketler, vakıflar, inanç temelli girişimler, gençlik hareketleri, yardım kuruluşları ve medyayı) içeren özel bir ortaklar platformunda oluşur ve bu platform aracılığıyla faaliyet gösterir. İttifak kültürel ve dinî farklılıkların bir kaynak olarak sosyal katılım, barış ve kalkınmaya yönelik desteklenmesine kararlılıkla bağlıdır. Medeniyetler İttifakının Dostlar Grubunu oluşturan üyeler topluluğu yüzün üzerinde ülkeyi ve otuzun üzerinde uluslararası ve bölgesel organizasyonu içermektedir. İttifakın ülkeler dışındaki katılımcılardan oluşan küresel iletişim ve işbirliği ağı son beş yıl içinde düzenli bir artış göstermiştir. İttifakın Faaliyet Alanları Faaliyet merkezli bir girişim olarak İttifak, kapsayıcı, hoşgörülü ve uyumlu toplumlar inşa etmek amacıyla kültürel ve dini farklılıkları hem bir zenginlik hem de bir potansiyel kaynak olarak görerek bu farklılıkları ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasi avantaj haline dönüştürmeyi hedefleyen yenilikçi faaliyetleri destekler ve yaygınlaştırır. Ayrıca İttifak, uluslararası istikrarı, güvenliği, barışı ve kalkınmayı tehdit eden, toplumlar ve uluslar arasındaki, özellikle de Müslüman ve Batılı toplumlar arasındaki ilişkilerin kötüye gitmesini önlemeye katkıda bulunmak amacıyla, yeniliği, diyaloğu, anlayışı ve güveni beslemek üzere kültürlerarası değişimlere yönelik yeni fırsatları değerlendirmeyi hedefler. BMMİ bir dizi konuda disiplinler arası ve çok yönlü bir yaklaşım geliştirmekle birlikte aşağıdaki dört öncelikli alanda faaliyet göstermektedir: Eğitim İttifakın hedeflerini gerçekleştirmede temel bir araç oluşturmaktadır. Eğitim birlikte yaşamayı öğrenmek için vazgeçilmez bir kaynaktır. Eğitim, 21. yüzyılda hayatımızı şekillendiren ve sayıları giderek artan çok kültürlü ortamlarda bizleri kültürel farklılıkları bir zenginlik olarak düşünmeye sevk etmeli; korku üreten ve çatışmaya kaynak teşkil eden 3
cehalet ve güvensizlikle mücadeleye yönelik kültürlerarası yeti ve becerilerle donanmamızı temin etmelidir. Gençlik İttifakın ana hedef grubunu oluşturmaktadır. 1.2 milyar insan içinde her beş kişiden biri 15 ilâ 24 yaşları arasındadır. Gençler bir kabiliyet, fikir ve enerji kaynağı oluşturmaktadır. Kalkınma açısından temel insani kaynağı teşkil etmekte ve sosyal değişim, ekonomik gelişim ve teknolojik yenilik açılarından ise başoyuncular konumundadır. Medya ve kamuoyu Medya diğer temel bir faaliyet alanıdır, çünkü medya, özellikle de kültürel ve dini farklılıkları aşmak üzere insanlar arasında iletişimi büyük oranda arttıran güçlü araçlara sahip yeniş bilgi teknolojileri ve soysal medya, ortak kanaatleri ve tavırları şekillendirmede önemli bir etki kaynağıdır. Göç göç ve nüfus hareketlilikleri potansiyel bir kaynak ve avantaj olmakla birlikte giderek karmaşık ve çok kültürlü hale dönüşen ve farklılıklar etrafında yeni bir anlatı geliştirebilmek ve kapsayıcı toplumlar inşa edebilmek için yeni şartlar oluşturmak zorunda olan toplumlara küresel ve bölgesel düzeyde yeni sorunlar çıkarmaktadır. İttifak ın Faaliyetleri İttifak ın eylemleri aşağıdaki beş hedefi gerçekleştirmeye dönüktür: Halklar, kültürler, dinler ve inançlar arasında diyalog ve anlayışı geliştirmek ve dünya genelinde bir barış kültürü tesis etmek üzere köprüler inşa etmek; İşbirliği, ortaklık ve kapsayıcılık yoluyla güven, hoşgörü ve farklılıklara saygıyı güçlendirmek; Kültürel farklılık, dini özgürlük ve çoğulculuğun korunması ve sayılmasına dönük iyi yönetişime ve hukukun üstünlüğüne katkıda bulunmak; Din veya inançları nedeniyle kişilere karşı ayırımcılık ve nefret söylemi de dâhil olmak üzere ırkçılıkla, ırk ayırımcılığıyla, yabancı düşmanlığıyla ve bunlarla ilintili hoşgörüsüzlükle mücadele etmek; Sosyal bütünleşmeyi ve katılımcı toplumları teşvik etmek üzere yasal göçmenlerin entegrasyonunu güçlendirmek ve dezavantajlı göçmen grupların marjinalizasyonunu ve dışlanmasını önlemek. İttifak Nasıl Çalışmaktadır İttifak, görevini yerine getirirken öncelikli olarak bir platform işlevi görmektedir. Nitekim İttifak, küresel planda kültürlerarası diyalog, anlayış ve işbirliği alanındaki başlıca platformu oluşturmaktadır. 4
İttifakın değerlerini yayma ve önleyici diplomasi sorumluluklarına sahip Yüksek Temsilci nin yanı sıra, kültürlerarası diyalog ve işbirliği bağlamındaki İttifakın başlıca aktörleri platformdaki ortaklardır. İttifak, bu noktada birleştirici, bir araya getirici ve teşvik edici bir rol oynamaktadır. Amaçlarına ulaşabilmek için, İttifak, farklı düzeylerde çok sayıda fırsat ve imkân geliştirmekte ve ortaya koymaktadır. Örneğin: İttifak, Yıllık Forumları (2008 Madrid, 2009 İstanbul, 2010 Rio de Janeiro, 2011 Doha, 2013 te ise Viyana) münasebetiyle farklılıklarla bir arada yaşamanın sunduğu imkânlar ve zorluklar, kapsayıcı, hoşgörülü ve demokratik toplumlar oluşturulması ve farklılıkların giderilmesi gibi konularda küresel bir görüş alışverişine zemin oluşturmaktadır. İttifak ın Yıllık Küresel Forumu, dünyanın her köşesinden yüzlerce kurumsal ve özel sektör temsilcisini bir araya getirmekte, çok sayıda girişim ve projenin tanıtımı için emsalsiz bir ortam oluşturmakta, güncel konular hakkında üst düzey tartışmalara vesile olmakta ve ortaklar arasında yeni işbirliği imkânları sunmaktadır. Dostlar Grubu na üye ülkeleri Kültürlerarası Diyalog ve İşbirliği için Ulusal Planlar geliştirip uygulamaya teşvik etmek suretiyle, İttifak, hedeflerinin ülkeler düzeyinde benimsenmesine yardımcı olmakta, birlikte daha iyi yaşam için politikalar belirlenmesine hizmet etmekte, kültürel farklılıklar ve kültürlerarası diyalog konularında kapasite geliştirilmesine katkı sağlamaktadır. Ulusal Planlar, kültürel farklılıkların ziyadesiyle ön plana çıktığı 21 inci yüzyılda, eğitim ve göçten medya ve gençliğe kadar yayılan bir yelpazedeki konuların yanı sıra sosyal politika ve uygulamalara yeni bir genel yaklaşım geliştirilmesi gibi alanlara dönük ulusal gündemler oluşturulması için önemli araçlar sağlamaktadır. İttifak, Kültürlerarası Diyalog ve İşbirliği için Bölgesel Stratejiler geliştirilmesine dönük bölgesel yaklaşımları teşvik suretiyle, ortak zorluklarla baş etmek için müşterek stratejiler geliştirilmesi ve birlikte harekete geçilmesi için yararlı bir çerçeve sağlamaktadır. Bölgesel stratejiler, yenilikçi girişimleri bölge düzeyinde birbirleriyle ilintilendirmek, kişiler arasında iletişimi özendirmek ve kültürlerarası diyalog ile irtibatlı çok sayıda çevreyi bir araya getirmek suretiyle, esasen yürütülmekte olan projeler için de yeni olanaklar sağlamakta ve söz konusu projelere ivme kazandırmaktadır. Bölgesel Stratejilerde saptanan öncelikli hedefler, düzenli olarak gözden geçirilen Eylem Planları yoluyla uygulamaya konmaktadır. Şu ana kadar Güneydoğu Avrupa Bölgesel Stratejisi (2009 da Saraybosna da kabul edilmiştir) ve Akdeniz Bölgesel Stratejisi (2010 da Malta da kabul edilmiştir) imzalanmış ve uygulamaya konmuştur. Güney ve Kuzey Amerika için bir Bölgesel Strateji ye de nihai şekli verilmiştir. Küresel niteliğe sahip yenilikçi projelere destek, rehberlik ve himaye sağlamak suretiyle, İttifak, geniş kitlelere hitap etmekte ve küresel girişimcilik ve farlılıkta liderliğin yanı sıra sosyal değişim için toplumsal örgütlenmeyi özendirmektedir. İttifak, diyaloğu kolaylaştırmak, benzer amaçlı çevreleri ve projeleri belirlemek ve gerçekleştirilen faaliyetleri tanıtmak suretiyle taahhütlerin geliştirilmesine de destek vermektedir. İttifak, Yönlendirici Girişimler geliştirerek veya bunlara önderlik ederek, esasen mevcut olan çalışmalara, geliştirmek/genişletmek veya boşlukları doldurmak suretiyle, katkıda bulunmayı 5
hedeflemektedir. Bu girişimler, yenilikçiliği ve katılımı özendirecek, pilot çalışmalar gerçekleştirecek, geniş kitlelere erişecek ve başka türlü elde edilemeyecek kaynakların harekete geçirilmesini sağlayacak şekilde geliştirilmektedir. Bu çerçevede, İttifak yenilikçi ve yankı uyandırıcı kültürlerarası projeleri destekleyen bir girişim, BM bünyesinde bir yaratıcı laboratuar olarak da görülebilir. Proje Seçim Kıstaslarımız İttifak tarafından geliştirilen veya desteklenen tüm projeler aşağıdaki kıstaslara uygun olmalıdır: Eylem alanlarımızdan biriyle ilintili olmak; Tercihan Dostlar Grubu na üye ülkelere veya ülke gruplarına odaklı olmak; Önemli sayıda kişiye veya öncelikli gruba yarar sağlamak; Yenilikçi ve belirli olmak ve bu arada, beklenen netice, belli bir sorunu çözüme kavuşturmaya dönük iyi tanımlanmış bir yaklaşım ve belli bir süre içinde ulaşılabilir hedeflere yönelik olma gibi unsurları bağdaştırmak; İttifak veya ortakları tarafından doğrudan ve fiili denetime açık olmak; Temel Sonuç Göstergeleri ışığında sonuçlarını değerlendirmek. Temel Sonuç Göstergeleri Eylemlerimizin etkinliğini en üst düzeye çıkarmak üzere, yeni projelerin seçimi, yürütülmekte olan projelerin ise değerlendirilmesi için bir uygulama modeli belirlemiş bulunuyoruz. Bu model, iki Temel Sonuç Göstergesi üzerine kuruludur. İlk gösterge, projeden yararlananların sayısını göstermekte ve toplumlar üzerinde en geniş etkiye sahip olacak projelere öncelik tanımamıza imkân vermektedir. İkinci gösterge ise, aşağıdaki değişkenlere uygunluk ışığında belirlenen proje skorudur: Projenin kalitesini, denetimini ve uyumunu teminat altına almaya dönük bir Eyleme Bağlılık belgesinin kabulünden sonra uygulamaya geçmek; Başka ilgili çevreleri projeye katılmaya teşvik edecek ortaklıklar yoluyla eylem ilkesi üzerine kurulu olmak; 6
Çerçeve, hedefler, yararlanacaklar, ortaklar, süreç, takvim, beklenen netice ve bütçe gibi alanlarda nesnel bilgi içeren, açıkça tanımlanmış bir Eylem Planı na Bağlılık ölçütüne sahip olmak; Gerçekleştirilen faaliyetler ve projenin evrimi konusunda İttifak ı düzenli bilgilendirmek ve projenin tamamlanmasını takiben bir nihai rapor sunmak; Geliştirilme, tekrarlanma ve sürdürülebilir olma potansiyeline sahip bulunmak. Son beş yıl içindeki kazanımlar Son beş yıl içinde BM Medeniyetler İttifakı Dostlar Grubu nun oluşumu, oluşturulan iletişim ağları, geliştirilen ortaklıklar, eylem ve erişim bakımından küresel bir nitelik kazanmıştır. Bu süre, büyüme ve küresel etki dönemidir. Gelecek beş yıl da pekiştirme, sürdürülebilirlik ve uygulama dönemi olmalıdır. Medeniyetler İttifakı na Nasıl Destek Olabilirsiniz Desteğiniz Medeniyetler İttifakı çalışmaları için hayati önem taşımaktadır. Medeniyetler İttifakı na birçok şekilde doğrudan veya dolaylı olarak destek sağlayabilirsiniz: Mali katkıda bulunabilir ve böylece dünyanın farklı bölgelerinde doğrudan gerçekleştirmekte olduğumuz girişimlere yardımcı olabilirsiniz. Bu oldukça kolay bir süreçtir ve yardım miktarınızı kendiniz belirleyebilirsiniz. Tercih ettiğiniz bir Medeniyetler İttifakı programını doğrudan destekleyebilir veya Medeniyetler İttifakı programı yürüten bir kuruluşa destek verebilirsiniz. Medeniyetler İttifakı nın uğraş verdiği çeşitli sorunların çözümüne yapıcı katkı sağlayabilirsiniz. Bu katkıyı, belirli bir bölgedeki veya konudaki ortak hedeflerin gerçekleştirilmesine yönelik toplu çabalara, diğer oyuncularla birlikte harekete geçerek, destek sağlayabilirsiniz. Medeniyetler İttifakı çerçevesinde gerçekleştirilecek faaliyetler için aynî katkıda veya taahhütte bulunabilirsiniz. Bu çerçevede, bir Medeniyetler İttifakı faaliyeti düzenleyebilir, Medeniyetler İttifakı forumu, toplantısı veya seminerine evsahipliği yapabilir veya Medeniyetler İttifakı çalışmalarına başka herhangi bir yolla destek verebilirsiniz. Örneğin, (her yıl Şubat ayının ilk haftası kutlanan) Dünya İnançlararası Uyum Haftası ve (21 Mayıs ta kutlanan) Dünya Diyalog, Çeşitlilik ve Kalkınma Günü vesileleriyle, içinde bulunduğunuz topluluklar için bilgilendirme ve yardım toplama faaliyetleri düzenleyebilirsiniz. Daha doğrudan bir rol üstlenmek isteyenlerin başvurabilecekleri birkaç yöntem vardır. Genel Merkezimizde yıl boyunca stajyer olarak çalışabilirsiniz. Medeniyetler İttifakı etkinliklerinde 7
gönüllü olarak görev alabilir, etkinliklerimizden birinin güncel tutulmasına yardımcı olabilir veya çalışmalarımız ve ortaklarımız hakkında popüler sosyal paylaşım sitelerindeki çevrimiçi diyaloglara katılabilirsiniz. İstanbul İştirakçiler Forumu (31 Mayıs 1 Haziran 2012) Bu sizin için kaçırılmaması gereken bir fırsattır! İstanbul İştirakçiler Forumu, farklılıkların bir sorun değil kazanç olarak görüldüğü, kültürlerarası fay hatlarının olmadığı bir dünya vizyonunun gerçekleşmesi için güçlü bir sorumluluk duygusuna sahip hükümetlerin ve hükümet dışı örgütlerin yanı sıra iş çevrelerini, özel kurumları ve şahısları bir araya getirecektir. İştirakçiler Forumu, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan ın evsahipliği ve BM Genel Sekreteri Sayın Ban Ki-moon un eş başkanlığında 31 Mayıs günü yapılacak Taahhüt Oturumu ve 1 Haziran günü düzenlenecek Tartışma Oturumu ndan oluşacaktır. Bu Forum, İttifak a bağlılığınızı teyit edip Medeniyetler İttifakı İştirakçiler Kurulu ndaki yerinizi almak için en doğru zemin ve zamandır. İstanbul da ilan edilecek ve kurulacak yeni platform özel sektörün İttifak ın yönetimine daha fazla katılımını amaçlamaktadır. İstanbul İştirakçiler Forumu, bu bakımdan Medeniyetler İttifakı için bir dönüm noktası oluşturacak ve Medeniyetler İttifakı küresel ortaklığını pekiştirme için eşsiz bir fırsat olacaktır. Daha fazla bilgi için Aşağıdaki sitelere başvurulabilir: Birleşmiş Milletler Medeniyetler İttifakı (www.unaoc.org); Medeniyetler İttifakı Türkiye (www.medeniyetlerittifaki.org); Medeniyetler İttifakı İstanbul İştirakçiler Forumu (www.aocistanbul.org). 8