Buluş BÖY le Yapılır Naim Çağman ncagman@gop.edu.tr Gaziosmanpaşa Üniversitesi Enformatik Bölümü Tokat
Buluş Nedir? Buluş, bilinen en az iki bilgi arasındaki ilişkiyi kullanarak yeni bir bilgi üretmeye denir. Buluşların çoğu, varolan bilginin bir parçasının veya tamamının, değiştirilmesiyle veya geliştirilmesiyle elde edilir. Maddeler ne eksilir ne artar, sadece dönüşüme uğrarlar.
Buluş Türleri 1. İşlevsel buluşlar, fonksiyon, görev, 2. Tasarımsal buluşlar, görünüş, estetik,...
Her yenilik buluş mudur? 1. Yeni bir işlevi olmalı 2. Avantajlı olmalı Renk değiştirmek Şekil değiştirmek Fonksiyon değiştirmek Ağırlık değiştirmek
Buluşu BÖY le Yapacağız Bir problem, Bul, Öğren, Yap
BÖY le Şema
Bulma aşaması Bir problem nasıl bulunur?
B.1 Yakınmalar Etrafınızdaki yakınmalara kulak verin, hepi çözüm bekleyen sorunlar içerir Sıcaktan Soğuktan Kaymaktan Sigara dumanından
B2 Eksiklik Yetmeyen şeyler, alternatif düşünmeye sevk eder. Petrol Elektrik Su Ürün
B3. Yoksulluk Yoksulluk neler yaptırmaz ki! Dönüştürmeler Atık malzemeler
B4. Kıyaslama Kıyaslama, konuları belli bir kategoriye göre sınıflandırarak arasındaki farkları ve benzerlikleri görmedir. Kıyaslama yapmak için, tablo, grafik, diyagram, vb çizilir. hızı, fiyatı, cazibesi, Sertlik,
B5. Esinlenme Esinlenme, şekilsel veya İşlevsel olarak benzerini yapmak en önemli ilham kaynağıdır. Doğa, Basın-Yayın, Önceki buluşlar Olağan üstü olaylar, Bilim tarihi,
B6. Farklı olma isteği Diğerlerinden farklı olma isteği normali değiştirerek olur. Moda Yeni modeller..
B7 Daha fazlasını isteme Teknolojik gelişmenin bir numara kaynağı, elindekilerle Yetinmeyip daha fazlasını isteme arzusudur. Daha hızlı, daha büyük, daha küçük,. Motorlu araçlar Elektronik aletler
B8. Merak Merak, en olmayacak şeylerin düşünce kaynağı ve sınırsız bir üreteçtir. İnsanlar uçamaz mı? İnsanlar dalamaz mı? Zarsız tavla oynanamaz mı? Kare tekerlek olamaz mı? Biz gideceğimize yol gidemez mi?
Öğrenme aşaması Atık, bir problemiz var. Şimdi, bunu nasıl öğreniriz?
Ö1. Kaynak tarama Bütün kaynaklar gözden geçirilmelidir. Kütüphaneler, kitap, film, cd,. Üniversiteler, hocalar, Bilgisayar, internet, Üretici, fabrika, atölye, çiftçi,... Tüketici, her bir birey, anket,... Kurumlar, DDY, THK, Tarih, müzeler,
Ö2. Uygunluk Yapacağımız buluş bazı şartlara uymalıdır. Yeni, yapılmamış, Yasal, kanunlara uygun,.. Zararsız, sağlığa,
Ö3. Analiz Nitel ve nicel olarak bütün yönleriyle analizi yapılmalıdır. Birleşim, kimyasallar, parçalar, Görünüm, boyut, şekil, renk, Ağırlık, Diğer nitelikler ve karakterler.
Ö4. Yeterlik Bu problemin çözümü için gerekli yeterliğe sahip olmalıyız. Eleman, danışman, teknik, Malzeme, Maddiyat, para, Yer, laboratuar, Zaman, Güvenlik, çalışanın, malzemenin,
Ö.5 Olabilirlik Bu buluş, yapılabilir mi? Sorusuna, uzmanından evet yanıtı almalıyız.
Yapma aşaması Artık, Problemi tanıyoruz. Şimdi, Bunu nasıl yapacağız?
Y.1 Ekleyerek Bilimsel gelişmelerin geneli eklemeler yapılarak günümüzdeki haline gelmiştir. - Parça - İşlev -
Y.2 Birleştirerek Farklı ürünler birleştirerek yeni bir ürün elde edilebilir. Kaymaklı bisküvi Silgili kalem Çakmaklı fırın Elektrikli tıraş makinesi Biçer-döver,
Y.3 Yerine Kullanarak Bilinen bir ürünün her hangi bir özgün parçası başka bir parçayla değiştirilerek farklı bir ürün geliştirilebilir. Bezin Mazot Ateş Güneş Para Kredi kartı Mektup Cep telefonu
Y.4 Yeniden Düzenleyerek Bir ürün, yeniden dizayn ederek buluş yapılabilir. Yeni modeller Yeni moda
Y5. Karşılaştırarak Problemi bilinenlerle karşılaştırarak, avantaj ve dezavantajlarının bir listesi çıkarılır Avantajları geliştirilmesiyle Dezavantajları giderilmesiyle buluş yapılır.
Y.5 Atık Değerlendirerek Bir alanda işe yaramayan bir ürünü, başka bir alanda kullanır hale getirmek bir buluştur. Fındık kabuğu Şeker pancarı atıklar Kırık camlar Çöp olmuş kağıtlar Atık plastikler
Y.6 Esinlenerek Esinlenme, en etkili buluş yapma yöntemlerindendir. Özellikle doğadaki canlılar ve olaylardan esinlenmeler çok büyük buluşlara yol açmaktadır. Balon Uçak Deniz altı Paratoner
Y.7 Güçleri ayarlayarak Bir nesneye ayarlı fiziksel bir gücün uygulanmasıyla buluş olabilecek değişimler elde dilebilir. Basınç, çekme, fışkırma, genişleme, Sıcaklık, özellikle kimyada Radyasyon, lazer, x ışınları, Yer Çekimi ve Benzeri Kuvvetler, titreşim, ivme İletkenlik ve Manyetizma, ısı, ışık, elektrik,
Y.8 Başarısızlık Bütün olasılıklar denenmeli, Nedeni araştırmalı, bazen nedene cevap buluş olabilir..
Kaynaklar Buluş nasıl yapılır, B. Edward Shlesinger, çev. Özgür Ergin, TÜBİTAK, 2004. Bilimsel düşünme yöntemleri, Cemal Yıldırım, 1997. Modern bilimsel araştırma yöntemleri, Kazım Özdamar, Kaan Kitabevi, 2003. Sorun çözme teknikleri, Quentin de la Bedoyere, çev. Doğan Şahiner, 1995.
Bazı Proje Önerileri Fizik, sulu terazi, damlatan çay tabağı, Matematik, boru metre, n?=1+2+ +n Kimya, buzlanan camlara çare, Biyoloji, kedilerin dökülen kıllarına çare, otomatik çiçek sulayıcı, Bilgisayar, klavyesi ve faresi çıkan diz üstü, a+b=?, USB de bilgi kaybı,
SORUNUZ VARSA SORUNUZ, SONUNUZ OLMAZ SORUNUZ.
TEŞEKKÜRLER