SURFCAM VELOCİTY. Şimdi SURFCAM i biraz tanıyalım. Şekil 5. SURFCAM Ana Sayfası

SURFCAM VELOCİTY Şimdi SURFCAM i biraz tanıyalım Şekil 5. SURFCAM Ana Sayfası Tasarım Alanı: İşlenecek parçanın çizildiği ve bütün görsel olayların meydana geldiği yerdir. Noktasal Koordinatlar: SURFCAM ana penceresi açıkken fare imlecinin o anda hangi noktalarda bulunduğunu gösterir. Komut Satırı: İşlem esnasında ne yapılmasını yazılı olarak ifade eden bölümdür. Menü Çubuğu: İşlemde kullanılan sistem parametrelerinin bulunduğu kısımdır. Görünüm Ekseni: O andaki şeklin hangi açıdan göründüğünü ifade eder. Hareketli Eksen: Takım tezgâhının koordinatlarını gösterir. Şimdi de ana pencere üzerindeki araç çubuklarını inceleyim Ana Araç Çubuğu: Ana araç çubuğu dört ana bölümden oluşur. Bunlar; Dosya bölümü Görünüm bölümü Düzeltme bölümü

NC bölümü Dosya Görünüm düzeltme NC Şekil 6. Ana Araç Çubuğu Bu ana araç çubuğundaki simgelerde aşağıdaki anlamlara gelmektedir. Tablo 1. Ana Araç Çubuğundaki Komutların Anlamları SİMGE KOMUTU AÇIKLAMA Yeni Yeni bir dosya açar Aç Var olan bir dosyayı açar Kaydet Tasarım yapılan parçayı hafızaya kaydeder Yazdır Yazıcı varsa sayfayı baskı yapar Zoom Görünen ne varsa ekrana tam sığdırır Döndürme Parçayı döndürmeye yarar Zoom-in Ekran üzerindeki seçili bölgeyi yakınlaştırır Zoom-out Görünüm üzerinde %10 küçülme yapar Kaydırma Görüntüyü çeşitli yönlere kaydırma için kullanılır Önceki Görünüş Bir önceki görüntüye gider Sonraki Görünüş Bir sonraki görüntüye gider Fırça Görüntü tazeleyici Silme Silme işlemi için kullanılır Taşıma Seçili şekli taşır ya da kopyalar Yönetici Takım özelliklerini belirler Operasyonları İşleme Onayı İşlenmiş parçanın animasyon gösterisini başlatır SURFCAM Konum Araç Çubuğu; Şekil 7. Konum Araç Çubuğu Şekil üzerindeki ana işlemlerde kullanılan araç çubuğudur. Bu simgeler de aşağıdaki anlamlara gelmektedirler.

Tablo 2. Konum Araç Çubuğundaki Komutların Anlamları SİMGE KOMUT AÇIKLAMA Renk Renk değiştirmek için kullanılan araç çubuğudur. Görünüm(Hareketli Eksen) Tezgâh ekseninin hangi konumda olduğu gösterir. Görünüm Değiştirici Hareketli eksenle sabit eksen arasında görünüm geçişi yapar. Görünüm(Sabit Sabit eksenin hangi konumda olduğunu gösterir Eksen) Layer Yeniden Layer düzenlemek ya da var olan layerlerde değişiklik yapmak için kullanılır Görünüş Biçimi Şeklin tel ya da katı formatta olmasını sağlayan komuttur Koordinat Koordinat eksenin hangi tipte olduğunu gösterir Mask Derinlik Ölçek Çizgi Tipi Sadece seçili öğe üzerinde değişiklik yapmaya yarar Çalışma derinliğini gösterir Grafik boşlukları için ölçek değerlerini gösterir Çizilen çizgi türünü belirtir SURFCAM deki Kullanım Aşamaları SURFCAM de parça tasarımıyla başlayıp NC kodlarının çıkarılmasına kadar geçen süreçler birkaç başlık altında toplanabilir. 1. Parçanın tasarımının yapılması 2. Takım yollarını(toolpath) oluşturulması 3. Takım yollarını yönetimi 4. Takım yolunun doğruluğunu test edilmesi 5. NC kodlarının oluşturulması 6. NC kodlarının makineye aktarılması Bu adımlar ışığında hem parça tasarlamaya hem de işlemeye çalışalım

1.BLOK ÜZERİNE İSİM İŞLEME 1.1.Parça Tasarımı SURFCAM temel iki boyutlu tasarım ve işlemenin yanında üç boyutta işleme hatta NURB yüzeyler denen karmaşık yapıdaki çok boyutlu yüzeylerin tasarım ve işlenmesine de olanak sağlayacak zengin bir menüsü vardır Parça tasarımı için tasarım(create) menüsü kullanılır. Şekil 1.1.1. Tasarım menüsü Bu menüde genel olarak sırasıyla nokta, çizgi yay, çember, fillet, chamfer, eğri çizgi, yüzey, yazı-ölçü vektör gibi tasarım için ana seçenekler bulunur. Tabi bunların alt menüleri de vardır onları da parça tasarlarken gerekli olan kısımları incelenmektedir. Bunun yanında şekil üzerinde her hangi bir değişiklik yapılmak isteniyorsa düzeltme(edit) menüsü kullanılır. Düzeltme menüsü aşağıdaki gibidir.

Şekil 1.1.2. Düzeltme menüsü Bu menü sayesinde parçada istenilen değişiklik yapılır. Rengi değiştirilebilir kesip uzatılabilir yüzeylerde düzeltme yapılabilir. SURFCAM a en basitten başlayalım. Şekil 1.1.3. Blok Üzerine İsim İşleme Örneğin bir plaka ya da yüzey üzerine isim ya da bir şekil işlemek istiyorsak aşağıdaki adımların izlenmesi gerekir.

Şekil 1.1.4. Rectangle Komutunun Gösterimi 1.Adım: İlk önce Create(tasarım) menüsünden Line(çizgi) komutu seçilir. Line menüsünden de işlemenin dış sınırlarını oluşturmak bir çerçeve çizmemiz gerekir. Bunun içinde Rectangle komutu seçilir 2.Adım: Rectangle komutunu seçtikten sonra pencereden One Corner seçeneği seçilir. Bundan sonrada X ve Y koordinatları girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 1.1.5. Dikdörtgen Boyutlarının Girilmesi 3.Adım: OK tuşuna basıldıktan sonra tasarım alanına sketch düzlemi gelince cismi tezgâh eksenine sıfırlamak için hareketli eksene bir defa tıklanır ve girilen boyutlardaki dikdörtgen yerleştirilmiş olur. Şekil 1.1.6. Dikdörtgenin Orijine Yerleştirilmesi

4.Adım: Dikdörtgen eksene yerleştirildikten sonra Cancel tuşuna basılıp sketch ortamından çıkılır ve Fit tuşuna basılarak bütün görüntü ekrana sığdırılır. Şekil 1.1.7. Cancel ve Fit Komutunun Gösterimi 5.Adım: Şimdide bu dikdörtgen içine işlemek için ismimizi yazalım. Yine Create menüsünden Text/dimension komutu seçilir. Alt menüden de tekrar Text komutu seçilir. Şekil 1.1.8. Create Menüsünde Text/Dimension Komutunun Gösterimi 6.Adım: Text tablosunda gerekli değişikliği yapıp ad yazılır OK tuşuna basılır. Text bölümüne isim yazdık. Font tipini True diye değiştirilir.yazımız güzel görünsün diye fontu da Monotype Corsiva yaptık. En sonunda da OK tuşuna basılıp yazıyı çerçeve içine yerleştirilir. Şekil 1.1.9. Text(Yazı) Penceresinin Gösterimi ve Ayarlanması

İşte yazımız işlenmeye hazır. İşlemeye geçmeden önce son bir düzenleme yapılması gerekir. Çünkü sistem yazılan harfleri bir blok şeklinde görür ve tek tek işlemez. Bunun içinde Edit menüsünden blok halindeki harfler parçalanması gerekir. Şekil 1.1.10. Yazının Ana Pencerede Gösterimi 7.Adım: Harfleri parçalamamız için Edit menüsünden Text komutunu seçeriz ve karşımıza çıkan alt menüden de Explode(patlatma) komutunu seçeriz. Bu komutu seçtikten sonra da yazıyı bir defa tıklamamız yeterli olacaktır. İşte şimdi yazımız işleme hazırdır. Şekil 1.1.11. Yazının Patlatılması

1.2.Takım Yollarının(Toolpath) Oluşturulması ve Yönetimi Takım yolu, takım ucunun talaş kaldırma işleminde izlediği yoldur. CAM programlarının temel amacı da takım yolları ve buna bağlı olarak da NC kodlarının çıkarılması işlemidir. Şimdi takım yollarının nasıl yapıldığına bakalım. 1.Adım: İlk önce işleyeceğimiz yapıya göre takım ekseni ve işleme türünü seçmeliyiz. NC menüsünden 2 ekseni ve Contour işlem türünü seçelim. Şekil 1.2.1 Contour Komutunun Gösterimi 2.Adım: Contour alt menüsünden de Auto seçeriz yani sistemin harfleri otomatik görmesini sağlarız. Şekil 1.2.2. Auto Komutunun Gösterimi

3.Adım: Auto alt menüsünden de Within i seçerek bütün yazıyı pencere içine alırız Şekil 1.2.3. Within Komutunun Gösterimi Şekil 1.2.4. Yazının Çerçeve İçine Alınması 4.Adım: Yazıyı pencere içine alınca yazıda bir renk değişimi olur bu seçimi doğru olarak yaptığımızı gösterir. Bu işlemden sonra da iki kez Done tuşuna basarız. Bu işlemlerden sonra takım özellikleri karşımıza çıkar ve onlarda da gerekli deşiklikleri yapmamız gerekir. 5.Adım: Bu pencere yapmamız gereken ilk adım en uygun takım ucu seçmektir. Biz yazımızın güzel görünmesi için 2 mm bir takım ucu seçelim. Şekil 1.2.5. Takım Ucu Seçimi Select Tool u seçip takım ucu marketine girelim ve seçimimizi yapalım.

Select Tool dan 2mm takım ucunu da seçtikten sonra OK tuşuna basarız. Şekil 1.2.6 Takım Uçlarının Tablosu 6.Adım: Takım ucu seçildikten sonra şimdi Cut Control(kesme kontrolü) ayarlarını yapmamız gerekir. Cut Control de yapmamız geren değişiklikler şunlardır. Rapid Plane yi düşürmemiz lazımdır. Bu değer takım parçaya her dalıp yükseldiğinde çıktığı max yüksekliktir. Bu değer az olursa zamandan tasarruf yapmış oluruz. Bir başka değer takımın toplam dalma miktarıdır. Bu lnz le ifade edilir. Diğer bir değerde Finish Passes ve Spacing dir. Eğer hassas bir işleme yapılmıyorsa bu değerler sıfırlanabilir. Bütün değişiklikler yapıldıktan sonra Tamam tuşun basılır ve çıkılır. Şekil 1.2.7. Kesme Kontrolü Ayarları

7.Adım: Son işlem olarak da takım ucunun belirtilen çizginin içten mi yoksa dıştan mı geçmesini belirlemek olacaktır. Bu işlemi yapmadan önce parçaya izometrik yapsak daha güzel olur. Bunun için View komutunu kullanabildiğimiz gibi kısa yollarla da yapabiliriz. Şekle izometrik bakmak için Ctrl+7 tuşlarına normal üstten bakmak içinde Ctrl+1 tuşlarına basmak yeterlidir. Şimdi bizde şekle izometrik bakalım ve yazının dış tarafını bir defa tıklayalım. Yazıyı dıştan işaretlediğimiz için takım ucu yazı çizgilerinin dış yüzeyinden hareket edecektir. Yeşil çizgiler takım ucunun aldığı pasoyu kırmızıçizgiler ise takımın parçaya dalıp yükseldiği kısımları gösterir Şekil 1.2.8 Takım Yollarının Gösterimi 1.3.Takım Yolunun Doğruluk Kontrolü Bu bölümde ise oluşturduğumuz takım yollarının kontrolünü yapabiliriz. Animasyon gösterisi sayesinde takımın talaş kaldırma işlemi imalat aşamasına geçmeden görülebilir. Bu sayede talaş kaldırma esnasında parçada gerçekleşecek her hangi bir bozulma önceden görülüp önlem almak mümkündür. Aynı zaman iş sahibine veya üretici firmaya bir görsel şölen sunulabilir. Şimdi bu kontrolün nasıl yapıldığını adım adım izleyelim. 1.Adım: Yukarıdaki gibi takım yolunu oluşturduktan sonra ilk adım bu şeklin işleneceği bir blok meydana getirmektir. Bunun için Operations Manager e girelim. Şekil 1.3.1 Operations Manager Komutunun Gösterimi

Karşıma çıkan Operations Manager sayfasında Setup One kapatıp fareyle sağ tıklayıp Edit Setup Information u seçeriz. Şekil 1.3.2 Edit Setup Information Gösterimi Bundan sonra karşımıza gelen pencere bazı değişiklikler yaparız. İlk önce Stock bölümüne gireriz. Parçanın boyutlarını otomatik hesaplamak için tuşuna basarız ve otomatik olarak hesaplar. Corner 1 in Z eksenini -5 olarak değiştirip Add tuşuna bastıktan sonra tamam deriz ve çıkarız. Şekil 1.3.3 Stock Atama 2.Adım: Gelelim talaş kaldırma işleminin animasyonunu izlemeye. Toolpath doğrulama tuşuna basalım ve animasyon penceresine gidelim. Şekil 1.3.4 Toolpath Verification (Takım Yolu Doğrulama) nın Gösterimi

Bastıktan sonra aşağıdaki animasyon araç çubuğu gelir. Oynatma tuşu Animasyon hız göstergesi Stock görünüm seçenekleri Durdurma tuşu Takım ucu görünüm Ayrıntı listesi Seçenekleri Şekil 1.3.5 Animasyon Araç Çubuğu Animasyon oynat tuşunu bastığımız zaman görsel olarak bir uç talaş kaldırma işlemine başlar. Eğer istersek hem ucu hem de parça stock unu saydam olarak da görebiliriz. Ayrıca tam yoluna da renklendirebiliriz. Şekil 1.3.6 Yazının İşlenmesi Esnasındaki Görünümü

3.Adım: Aşağıda talaş kaldırma işleminin bitmiş hali görünmektedir. Ayrıntı listesi sayesinde de işlemde kullanılan takım uçlarının özellikleri kesme hızları toplam kesme süresi gibi bilgileri öğrenmek de mümkündür. Şekil 1.3.7 Yazı İşlemenin Bitmiş Hali 4.Adım: Aşağıda şekle ait talaş kaldırmayla ilgili bilgiler yer almaktadır. Şekil 1.3.8 İşlenmiş Parçaya Ait Ayrıntı Listesi Şimdi son bir işlemimiz kaldı. Bu programın temel amacı olan NC kodlarının çıkarılmasına.

1.4 NC Kodlarının Çıkarılması Baştan beri yaptığımız tüm işlemler bu evre meyvesini verir. Yani SURFCAM programının esas amacı; Parçanın CNC tezgâhında işlenmesi için gerekli olan NC(G ve M) kodlarının çıkarılmasıdır. Binlerce satır NC kodlarının çok kısa bir sürede elde edilmesi mümkün olmaktadır. İnsan bunları elle oturup yazmaya kalsa hem günlerini alır hem de hata riski çok yüksektir. CAM programları sayesinde hem çabuk hem hassas işlem yapılır. Gelelim kodların çıkarılmasına. 1.Adım: Animasyon işlemi bittikten sonra tekrar Toolpath doğrulama tuşuna basarak animasyon penceresinden çıkarız. Operations Manager Toolpath Verification(Takım Yolu Doğrulama) Şekil 1.4.1 Operations Manager ve Toolpath Verification 2.Adım: Daha sonra Operations Manager girip makine türü seçeriz. Şekil 1.4.2 Operations Manager Penceresi

3.Adım: Herhangi bir makine seçimi yapıldıktan sonra POST tuşuna basılarak tek harekette NC kodları çıkarılmış olur. Genellikle FANUC türü makineler seçilir çünkü piyasada en yaygın olanıdır. Karşımıza çıkan bu pencerede sadece OK tuşuna basılır. Bu pencerenin amacı; parça tezgâha bağlanıp, eksenlerde sıfırlama yaptıktan sonra takım ucu merkezinin, parçanın belirlenen orijinine tam denk gelmesi için yapılır. Şekil 1.4.3 Takım Toleransı Onay İsteği 4.Adım: İşte bu parçanın NC kodları Şekil 1.4.4 Blok Üzerine İşlenen Yazının NC Kodları

2.YÜZEY ÜZERİNDE KABARTMA YAPMA SURFCAM de herhangi bir yüzey üzerine bir isim, şekil veya amblem kabartma yapılmak mümkündür. İzlenilen yol genel olarak aynıdır. Fark sadece talaş kaldırma işleminde meydana gelmektedir. Aşağıda kabartma işleminin aşamaları görülmektedir. 2.1.Kabartılacak Şeklin Tasarımı SURFCAM in bir özelliğini kullanıp başka bir çizim programından kabartma için bir şekil alınabilir. 1.Adım: İlk önce SURFCAM ana penceresi açıkken Open(dosya aç) komutuna girilir. Şekil 2.1.1 Dosya Komutu 2.Adım: Open penceresi karşı gelince alt kısımdan dosya türünü AutoCAD DWG Files (*.DWG) formatı olarak belirleyip açmak istenilen dosya seçilir.

Şekil 2.1.2 Dosya Açma Dosyayı seçtikten karşımıza aşağıdaki pencereler gelir. Bu pencereleri de onaylamak yeterli olacaktır. Eğer seçilen dosyayı SURFCAM açmıyorsa, şekil SURFCAM in işleyemeyeceği kadar karmaşık bir yapıya sahip demektir. Bu pencereyi Accept yapıp onayladıktan sonra karşımıza aşağıdaki pencere çıkar. Şekil 2.1.3 Onay Penceresi Bu pencere Surfam in dosyayı kabul ettiğini gösterir. Pencereyi Close(kapatma) yapılır ve şekil SURFCAM ana penceresine gelir. Şekil 2.1.4 Dosyanın Kabulünü Gösteren Pencere Şekil ana pencereye gelince işleme başlamadan önce parça tezgâh eksenine sıfırlanması lazımdır. Çünkü talaş kaldırma işlemi bir referans kabul edip o noktadan başlar.

3.Adım: Parçayı tezgâh eksenine sıfırlamak için parçanın bir köşesi orijin noktasına taşınmalı. Bunun için ilk önce Transform(değiştir) menüsünden Move(taşıma) komutu seçilmedir. Şekil 2.1.5 Move(Taşıma) komutunun Gösterimi Move komutunun alt menüsünden de Location(yere taşı) seçilir. Şekil 2.1.6 Location Komutunun Gösterimi Bu komuttan sonra da Visible(görünen) komutu seçilir. Şekil 2.1.7 Visible Komutunun Gösterimi Bu komuttan sayesinde ekranda görünen bütün çizgi ve şekiller seçilmiş olur. Sayfa skecth ortamına geçince şekil orijine taşınmaya hazır hale gelmiş demektir. Fareyle ilk önce şekil hangi noktadan sıfırlanmak isteniyorsa oraya daha sonrada orijin noktasına tıklanır. Şekil 2.1.8 Dosyanın SURFCAM de Açılmış Hali Parça orijine sıfırlanmış ve işlemeye hazır durumda.

2.2 Takım Yollarının Oluşturulması ve Yönetimi Takım yollarının oluşturulmasındaki esaslar aynıdır. Fark sadece takım uçları değişik seçilebilir ya da boşaltma alanları seçilirken farklı alanlar tercih edilebilir. Kabartma içinde takım yolu şöyle oluşturulur. 1.Adım: Yine NC bölümünden 2 eksen seçeneklerinden bu sefer Pocket(boşalma) komutu seçilir. Bu komutla seçilen çizgiler dışında kalan bütün alanları boşaltarak kabartma işlemini gerçekleştirir. Şekil 2.2.1 Pocket Komutunun Gösterimi Pocket menüsünden Auto seçilir. Şekil 2.2.2 Auto Komutunun Gösterimi Bundan sonra gelen araç çubuğundan da Visible komutu seçilir. Şekil 2.2.3 Visible Komutunun Gösterimi Visible komutunu seçince bütün görünen çizgiler işleme dâhil olur ve çizgiler renk değiştirir. Bu seçimin doğru olarak gerçekleştiğini gösterir. Bu işlemden sonrada iki defa Done tuşuna basarız ve takım ucu seçenekleri karşımıza gelir.

2.Adım: İlk önce takım seçilir. Şekil 2.2.4 Takım Seçimi Takım ucu olarak 4 mm düz uçlu bir çakı seçilir. Seçimi yapıp OK tuşuna basarız ve Cut Control seçeneklerini ayarlanır. Şekil 2.2.5 Takım Tablosu Cut Control üzerindeki değişiklikler kırmızı çerçeve içine alınmıştır. Bu değerler ufak çaptaki işlemeler için uygun değerlerdir. Şekil 2.2.6 Cut Control(Kesme Kontrolü) Ayarları

3.Adım: Bütün ayarları yaptıktan sonra ana pencere gelir ve şeklin hangi kısmını boşaltmak isteğimizi bize sorar. Bunun için ilk önce Ctrl+7 tuşlarına basılarak şekle izometrik bakılır. Kabartma yapılacağı için şeklin dış kısmı seçilir. Yani bir defa tıklanır. Tıklama işleminden takım yolu çizgiler halinde şekilde görülür. Yüzeye dik olan çizgiler ise takım ucunun parçayı daldığı kısımları gösterir. Şekil 2.2.7 Kabartma İçin Takım Yolunun Gösterimi 2.3 Takım Yollarının Kontrolü 1.Adım: Takım yollarını kontrolü için yine bir blok atanması lazımdır. Operations Manager a girilir. Şekil 2.3.1 Operations Manager in Gösterimi Karşımıza çıkan Operations Manager penceresinden Setup One ye sağ tıklayıp blok atamaya girilir. Section Information penceresinden Stock sekmesi seçilir. İlk önce Tuşuna basılarak parçanın otomatik olarak hesaplanması sağlanır. İkinci olarak da Corner1 in Z ekseninin değeri değiştirilir. Boyutları hafızasına alması için Add tuşuna daha sonra da Tamam tuşuna basılarak Stock atanmış olur.

Şekil 2.3.2 Stock Atama Penceresi 2.Adım: Stock ataması yaptıktan sonra animasyon penceresine geçmek Toolpath Verification(Takım Yolu Doğrulaması) tuşuna basılır. Şekil 2.3.3 Toolpath Verification nun Gösterimi 3.Adım: Animasyon pencereden oynatma tuşuyla talaş kaldırma işlemi başlatılır. Şekil 2.3.4 Oynatma Tuşunun Gösterimi Buda şeklin bitmiş halidir. Şekil 2.3.5 Kabartma İşleminin Bitmiş Hali

4.Adım: Bu işlemin detayları için istenirse ayrıntı listesi de oluşturulabilir. Animasyon araç çubuğundan Status Window(Konum Penceresi) komutu seçilir. Şekil 2.3.6 Ayrıntı Listesi Komutu İşte kabartma işlemi için ayrıntı listesi; Şekil 2.3.7 Ayrıntı Listesi Listenin orta kısmında NC kodlarının açık hali görünmektedir. Yani bazı kodlar G- M tarzında değil arc(yay) veya feed(ilerleme) tarzında yazılmıştır. Sol tarafta da işlem hakkında bilgiler vardır. Bazıları; Tool Number: Takım Numarası Coolant: Soğutma Sıvısı Cycle Time: İşleme Süresi Bu üç değer en önemlileridir. İşleme süresi imalata başlamadan önce o parça hakkında bilgi edinmek için büyük önem taşır. 2.4 NC Kodlarının Çıkarılması Bütün işlemler bitikten sonra gerekli olan NC kodları da şu şekilde çıkarılır. 1.Adım: İlk başta Operations Manager penceresine girilir. Şekil 2.4.1 Operations Manager in Gösterimi

2.Adım: Pencereden parçanın işleneceği makine seçilir. Şekil 2.4.2 İşleme İçin Tezgâh Seçimi 3.Adım: Geçen seferde olduğu gibi makine seçiminden sonra karşımıza, takım ucunun parça orijinine olan tolerans onay penceresi gelir. Bu pencereyi onaylamamız yeterlidir. Şekil 2.4.3 Takım Toleransı Onay Penceresi

Şekil 2.4.4 Araba Kabartması İşte bu kabartma işleminin NC kodları; Şekil 2.4.5 Kabartma işleminin NC kodları

3. İKİ BOYUTTA ŞEKİL İŞLEME SURFCAM in CAM özelliğinin yanında CAD yani tasarım yönü de vardır. Başka programlardan şekil alıp işleme yapabildiği gibi kendi içinde de tasarım yapılabilmektedir. Bu bölümde SURFCAM in CAD yönüne değinilmiştir. Şekil 3. İki Boyutta İşlenmiş Bir Parça Örneğin; yukarıda görünen iki boyutta işlenmiş parçanın önce tasarım aşamaları daha sonrada işleme evreleri adım adım anlatılmıştır. 3.1 Tasarım Aşamaları SURFCAM bünyesinde her iki birim sistemini bulundurmaktadır. Yani birim olarak hem metrik hem de inch sisteminde tasarım yapılabilir. Bu bölümde tasarım işleminde birim olarak inch kullanılmıştır. Birim çevirme şöyle yapılır. Tools(Araçlar) menüsünden Units(Birimler) ve Inch seçilir. Şekil 3.1.1 Birim Çevirme

1.Adım: Birim çevirme yaptıktan sonra şekil için önce dış çerçeve çizilir. Create(Tasarım) menüsünden Line(çizgi) komutuyla işe başlanır. Genel olarak doğrusal çizgilerle oluşturulan bütün çizim yöntemleri Line komutu içerisinde yer almaktır. Şekil 3.1.2 Line Komutunun Gösterimi Line menüsünden Rectangle(Dikdörtgen) komutu seçilir ve Rectangle penceresi karşımıza çıkar. Pencerede boyutların girildiği One Corner(Bir Köşe) şıkkı seçilir ve dikdörtgenin boyutları girilir. Şekil 3.1.3 Dikdörtgen Çizimi Dikdörtgenin boyutlarını oluşturduktan sonra bunu bir noktaya yerleştirmemiz lazımdır. Daha öncede belirtildiği gibi şekli tezgâh eksenine sıfırlamamız gerekir. Şekil 3.1.4 Sketch Komutunun Gösterimi Ekrandaki nokta yerleştirme seçeneklerinden Sketch komutu seçilir. Pencere Sketch ortamına geçince fareyle tezgâh ekseninin orijinine bir fena tıklanır.

Dikdörtgen orijine yerleştirilince (Fit) tuşuna basılarak bütün görüntü ekrana sığdırılır. çıkılır. Tuşuna basılarak Sketch ortamından Şekil 3.1.5 Dikdörtgenin Orijine Yerleştirilmesi 2.Adım: Dikdörtgenin bazı kısımları içe doğru Offset(Kopyalama) yapılır. Tekrar Line menüsünden Offset komutu seçilir. Şekil 3.1.6 Offset Komutunun Gösterimi Offset menüsünden de Change Offset(mesafeye kopya) komutu seçilir. Şekil 3.1.7 Change Offset Komutunun Gösterimi Change komutundan sonra yan taraftaki pencere gelir. Offset yapılmak istenilen mesafe girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.8 Offset Mesafesinin Girilmesi Mesafe girildikten sonra, önce Offset yapılmak istenen çizgiye daha sonra hangi tarafa offsetlenmek isteniyorsa o tarafa bir defa tıklanır. Şekil 3.1.9 Çizginin Offsetlenmesi

İlk önce alttaki çizgi yukarı kopyalandı. Şimdi de yan taraftaki çizgileri içe kopyalamak için yine Change Offset komutu seçilir. Şekil 3.1.10 Change Offset Komutunun Gösterimi Mesafeyi girdikten sonra aynı işlemleri tekrarlanır, önce kopyalanmak istenen çizgi daha sonra kopyalanacak taraf tıklanır. Şekil 3.1.11 Offset Mesafesinin Girilmesi Kopyalama işleminden sonra şekil bu hali alır. Bundan sonra fazla kısımların kesilmesi gerekir. Şekil 3.1.12 Çizginin Offsetlenmesi 3.Adım: Fazla kısımların ortadan kaldırılması Trim(kesme) komutuyla yapılır. Trim komutu Edit(Düzeltme) menüsünde yer almaktadır. Trim işlemi söyle yapılır.

Edit menüsünden Trim komutu seçilir. Şekil 3.1.13 Trim Komutunun Gösterimi Trim menüsünden de Auto Trim seçilir. Şekil 3.1.14 Auto Trim Komutunun Gösterimi Auto Trim komutundan sonra kesilmek istenen kısmın üzerine tıklanır. Yan taraftaki şekilde görüldüğü gibi makasın olduğu yer Trim yapılmıştır. Şekil 3.1.15 Trimle Kesme İşlemi 4.Adım: Kesilen kısımlar yuvarlatılma işlemine tabi tutulmalıdırlar. Bunu da Fillet komutuyla yapmak mümkündür. Parçaya Fillet işlemi şu şekilde yapılır. Create menüsünden Fillet komutu seçilir. Şekil 3.1.16 Fillet Komutunun Gösterimi

Fillet menüsünden de Change Radius komutu seçilir. Şekil 3.1.17 Change Radius Komutunun Gösterimi Change Fillet komutundan sonra Fillet penceresi karşımıza çıkar. Bu pencerede Radius(Yarı Çap) ve Fillet çeşidi girilir. Şekil 3.1.18 Fillet Ölçülerinin Girilmesi Yarıçap değerleri girildikten sonra yan tarafta görüldüğü gibi sırasıyla tıklanır. Şekil 3.1.19 Fillet ın Uygulanışı Fillet işleminde çizgiler belli bir yarıçapla birleştirilmiş olur. Bunun dışında kalan çizgilerde şekilde görüldüğü otomatik olarak silinir. Şekil 3.1.20 Fillet Yapılmış Kısım

5.Adım: Sıradaki işlemse şeklin köşelerine Chamfer(Pah Kırma) işlemidir. Chamfer işlemi şu şekilde yapılır; İlk olarak Create menüsünden Chamfer komutu seçilir. Şekil 3.1.21 Chamfer Komutunun Gösterimi Chamfer menüsünden Change Chamfer komutu seçilir. Yani boyutları bilinen pah kırma işlemi yapılır. Şekil 3.1.22 Change Chamfer Komutunun Gösterimi Change Chamfer komutundan sonra yan taraftaki pencere karşımıza çıkar. Bu pencereye pahın ölçüleri girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.23 Chamfer Mesafesinin Girilmesi Boyutlar girildikten sonra tekrar Chamfer menüsünden Chain(zincir) komutu seçilir. Şekil 3.1.24 Chain Komutunun Gösterimi

Chain komutundan sonra da şekil alt iki ucundan tıklanır ve üst çizgi seçilip renk değiştirince basılır. tuşuna Şekil 3.1.25 Chain Komutunun Uygulanışı Yan tarafta parçanın pah kırılmış hali gözükmektedir. Pah kırma işlemi de böylelikle tamamlanmış olur. Şekil 3.1.26 Şeklin Pah Kırılmış Hali 6.Adım: Bu adımda şeklin içine bir daire çizimi anlatılmaktadır. Daire çizmek için; Create menüsünden Circle(Daire) komut seçilir. Şekil 3.1.27 Circle(Daire) Komutunun Gösterimi

Circle menüsünden de Center/Diameter(Merkez/Çap) ikilisi seçilir. Şekil 3.1.29 Circle Menüsü Bu komuttan sonra yan taraftaki pencere karşımıza çıkar. Diameter (çap) girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.30 Daireye Çap Girilmesi Çapı belirlemiş oldu. Sırada işlem merkezin belirlenmesidir. Çap girildikten sonra ekrandaki Circle menüsünden Keyboard(klavye) komutu seçilir ve merkez noktası klavyeden girilir. Keyboard komutundan sonra yandaki pencere karşımıza çıkar ve değerler bu pencere X, Y ve Z koordinatlarında girilir. Şekil 3.1.31 Daire Merkezinin Klavyeden Girilmesi. İşte daire çizme işlemi de böyle gerçekleşmektedir. Değerler ve merkez noktasının koordinatları girilerek kolay bir şekilde daire çizmek mümkündür. Şekil 3.1.32 Dairenin Çizilmiş Hali

7.Adım: Şekil üzerinde yine Offset yapılır. Tekrar Create menüsünden Line komutu seçilir. Line menüsünden komutu oradan da komutu seçilir. Şekil 3.1.33 Line Komutunun Gösterimi Change Offset komutundan karşımıza çıkan pencereye offset mesafesini girip OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.34 Offset Mesafesinin Girilmesi Mesafe girildikten sonra şekli seçme çeşidi olarak Chain(Zincir) komutu seçilir. Şekil 3.1.35 Chain Komutu Chain komutu seçildikte sonra offset yapılmak istenen çizgiler seçilir. Yan çizgiler bir defa tıkanır ve seçim tamamlandıktan sonra tuşuna daha sonrada iç tarafa tıklanarak çizgiler offsetlenmiş olur. Şekil 3.1.36 Çizgilerin Offsetlenmesi

8.Adım: Sırada Circle( Daire) ın offsetlenmesi anlatılmaktadır. Circle nin kendi menüsünde offset komutu vardır. Yani normal offset komutundan farklı gerçekleştirilir. İlk önce Create menüsünden Circle komutuna girilir. Şekil 3.1.37 Circle Komutunun Gösterimi Circle menüsünden de Circle Offset seçilir. Şekil 3.1.38 Dairenin Offsetlenmesi Offset komutundan sonra offset mesafesi ile daire seçilir ve hangi tarafa offset yapılmak isteniyorsa o kısım tıklanır. Şekil 3.1.39 Offset Mesafesinin Girilmesi Dairenin offsetlenmesi bu şekilde yapılır. Dairenin offsetlenmesi işlemi daha kolaydır.

Şekil 3.1.40 Daireyi Offsetleme Şekli 9.Adım: Arc(Yay) komutuyla daire ve yan çizgiler arasına yay çizilmektedir. Arc komutu şu şekilde kullanılır; Create menüsünden Arc seçilir. Şekil 3.1.41 Arc komutunun Gösterimi Arc menüsünden de Tangent 2(İki Noktaya Teğet) komutu seçilir. Şekil 3.1.42 Tangent Komutunun Gösterilmesi Tangent 2 menüsünden de Change Radius(Yarıçap Uzunluğu) komutu seçilir. Şekil 3.1.43 Change Radius Komutu Karşımızı çıkan Radius(Yarıçap) girilir ve Fillet çeşidi seçilir. Şekil 3.1.44 Arc İçin Yarıçap Girilmesi

Değerler girildikten sonra taraftaki şekilde gösterildiği gibi çizgiler tek tek tıklanır. Şekil 3.1.45 Arc ın Uygulanışı 10.Adım: Fazla kısımlar Trim(Kesme) komutuyla silinir. Daha önce de anlatıldığı gibi Edit(Düzeltme) menüsün Trim komutu seçilir. Şekil 3.1.46 Trim Komutunun Gösterilmesi Trim menüsünden Auto Trim komutu seçilir. Şekil 3.1.47 Auto Trim Komutunun Gösterilmesi Şekil 3.1.48 Trim İşlemin Şekle Uygulanması

Trim leme işlemi bittikten sonra çemberin alt kısmında silinmeyen bir çizgi kalır. Bu çizgi Trim le silinmez. Bu silmek için ana araç çubuğundan Delete(Sil) komutuyla silinir. Şekil 3.1.49 Delete Komutunun Kullanılması 11.Adım: İçteki kısmın keskin kenarlarına Fillet şu şekilde yapılır. Fillet aşamalarını tekrar edilir. Create menüsünden Fillet komutu seçilir. Şekil 3.1.50 Fillet Komutu Fillet komutundan sonra Change Radius seçilir ve yarıçap girilir. Yarıçap girildikten sonra işaretleme sırası aşağıda gösterildiği gibi yapılmaktadır. Şekil 3.1.51 Yarıçapın Girilmesi Numara ile gösterilen çizgiler sırayla seçilir ve işlem tamamlanmış olur. Şekil 3.1.52 Fillet in Uygulanışı

12.Adım: Şekil üzerine noktalar şöyle yerleştirilir; Create menüsünden Points(Noktalar) komutu seçilir. Points menüsünden de Circular(Dairesel) komutu seçilir. Şekil 3.1.53 Points Komutunun Gösterimi Circular komutundan sonra aşağıdaki ayar penceresi gelir ve gerekli değişikler yapılır. Bu değiştirilen değerler sırasıyla nokta sayısı, çoğaltma dairesinin yarıçapı ve noktaların yarıçaplarıdır. Şekil 3.1.54 Noktaların Dairesel Çoğaltılması Değerleri girdikten sonra dairesel olarak hazırlanan noktaların merkezi bir noktaya yerleştirilmesi lazımdır. Bunu yapmak için Center(Merkez) komutu seçilir. Şekil 3.1.55 Center Komutunun Gösterimi Center komutundan sonra bir daire seçilirse sistem o dairenin merkezini esas alarak noktaları dairenin merkezi etrafına eşit aralıkla yerleştirir. Şekil 3.1.56 Noktaların Şekil Üzerine Yerleştirilmesi

13.Adım: Bir önceki adımda noktalar topluluğunun oluşturulması anlatılmıştı. Bu adımda ise bir noktanın nasıl şekil üzerine yerleştirildiği ve daha sonradan nasıl çoğaltıldığı anlatılmaktadır. Nokta oluşturmaya Create menüsünden Point(Nokta) komutuyla başlanır. Point komutu sadece bir nokta koymak için kullanılır. Şekil 3.1.57 Point Komutunun Gösterimi Point menüsünden de Keyboard(Klavye) komutu seçilir. Yani noktanın yeri klavyeden direk girilir. Şekil 3.1.58 Keyboard Komutunun Gösterimi Keyboard komutundan sonra yan taraftaki pencere gelir. Noktanın yerleştirilmek istenilen koordinatları girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.59 Noktanın Koordinatlarının Girilmesi Nokta, girilen noktasal koordinatlar sayesinde şeklin sol alt köşesine yerleşir. Şekil 3.1.60 Noktanın Şekil Üzerine Yerleştirilmesi

14.Adım: Oluşturulan tek nokta eğer sonradan çoğaltılmak isteniyorsa; Yine Create menüsünden Points(Noktalar) komutu seçilir. Points komutuyla ilk baştan birden fazla nokta oluşturulabildiği gibi sonradan oluşturulmuş noktaları da çoğaltmak mümkündür Şekil 3.1.61 Points Komutunun Gösterimi Points menüsünden çoğaltma şekli olarak Rectangular(Dikdörtgen Biçimli) seçilir. Şekil 3.1.62 Rectangular Komutunun Gösterimi Rectangular komutundan sonra ekrana ayar penceresi gelir. Bu pencerede satır ve sütün sayısı ile bunlar arasındaki uzaklık gibi değerler yer alır. Şekil 3.1.63 Rectangularin Ayar Menüsü Gerekli ayarlar yapılıp OK tuşuna bastıktan sonra nokta seçilmelidir. Noktayı seçebilmek için önce araç çubuğundan Point sekmesi seçilmelidir. Şekil 3.1.64 Point Sekmesinin Gösterimi Point komutu seçildikten sonra şekil üzerindeki nokta seçilerek şeklin dört köşesine çoğaltılmış olur.

Böylelikle şeklimiz tamamlanmış olur. Ancak bu parçayı işleyebilmek için ve tezgâh eksenine sıfırlamak için bir dış çerçevesi olmalıdır ki; işlem esnasında bu dış çerçeve esas alınsın. Şekil 3.1.65 Noktanın Çoğaltılması İçin Seçilmesi 15.Adım: Şekle bir dış çerçeve çizmek için Rectangle(Dikdörtgen) komutu kullanılır. Şekil 3.1.66 Rectangle Komutunun Gösterimi Rectangle komutundan sonra ayar penceresi gelir ve çerçevenin boyutları girilir. Şekil 3.1.67 Dikdörtgen Çizmek İçin Boyutların Girilmesi Çerçevenin boyutlarını girdikten sonra, çerçevenin şeklin dışına yerleştirilmesi gerekir. Sistem yerleştirirken dikdörtgenin sol alt köşesini referans alır. Yerleştirme işlemi klavyeden koordinatları girerek yapılır.

Şekil 3.1.68 Keyboard Komutunun Seçilmesi Keyboard komutunu seçtikten sonra çerçeveyi yerleştirmek için koordinatlar girilip OK tuşuna basılır. Şekil 3.1.69 Dikdörtgenin Başlangıç Koordinatları Şeklin dış kısmına çerçeve çizme işlemi de tamamlanmış oldu. Fakat talaş kaldırma işlemini yapabilmek için çerçevenin köşesi tezgâh eksenin orijininin de olmalıdır. Bu yüzden çerçeveyi şekle beraber tezgâhın orijinine taşınması gerekir. Şekil 3.1.70 Dikdörtgenin Yerleştirilmesi 16.Adım: Taşıma işlemi Transform(Değiştir) menüsünden Move(Taşıma) komutuyla gerçekleştirilir. Transform Şekil 3.1.71 Transform Komutu Şekil 3.1.72 Move Komutu Move Komutu

Move komutundan sonra Location(Yer) komutu seçilir. Şekil 3.1.73 Location Komutu Location komutundan sonra da Visible(Görünen) komutu seçilir. Şekil 3.1.74 Visible Komutu Pencere Sketch ortamına geçince fareyle ilk önce çerçevenin sol alt köşesine daha sonra da tezgâhın orijinine tıklanarak taşıma işi gerçekleşmiş olur. Şekil 3.1.75 Dikdörtgenin Taşınması Şekil 3.1.76 Şeklin Bitmiş Hali SURFCAM in CAD özelliği kullanılarak parça tasarımı da bu şekilde yapılmaktadır. Yukarıdaki adımlarda temel çizim noktalarına değinilmiştir. Bunların dışında da karmaşık yapıdaki şekilleri çizebilecek zengin bir içeriğe sahiptir. Bundan sonraki kısımda yukarıda tasarlanan parçanın iki boyutta işlenişi anlatılacaktır.

3.2 Takım Yollarının Oluşturulması Daha önceden yaptığımız işlemlerde iki boyutta talaş kaldırma işlemidir. Ancak bu sefer diğer işlemlerden farklı olarak; kullanılan takım uçları ve talaş kaldırılan kısımlar daha karmaşık bir hal almaktadır. Bu işlemde birden fanla takım ucu kullanılmaktadır. Aşağıda az önce tasarımını yaptığımız şeklin işlenişi anlatılmaktadır. 1.Adım: İlk olarak şeklin işleneceği blokta düzgün bir yüzey elde etmek için NC menüsünden 2 Eksen den Face Mill(Yüzey İşleme) komutuyla işleme başlanır. Şekil 3.2.1 Face Mill Komutu Face Mill komutundan sonra araç çubuğundan Chain(Zincir) komutu seçilerek şeklin dış çerçevesi fareyle iki defa tıklanır. Şekil 3.2.2 Chain Komutu Ve dış çerçeveyi seçme Şekli dış çerçeveden seçmenin amacı bütün blok yüzeyinde düzgün bir yüzey elde etmektir.

Şekil 3.2.3 Dış Çerçevenin Seçilmesi Yüzey seçildikten sonra sırada bu yüzeyde talaş kardırma işlemini yapacak takım seçimi yapılır. Karşımıza çıkan ilk pencereden Select Tool(Takım Seçme) bölümüne girilir. Şekil 3.2.4 Takım Seçimi Select Tool komutundan sonra yüzey işleme için 3 lük takım seçilir. Şekil 3.2.5 Takım Tablosu Takım seçimi yaptıktan sonra daha öncede belirtildiği gibi birden çok takım kullanılacağı için, bu takımlara işlem sırasına göre numara vermesi gerekir. Face Mill ilk işlem olduğu için bu takıma 1 numaralı takım denilsin..

Şekil 3.2.6 Takım Ayarları Takıma numara verildikten sonra, takımın Cut Control(Kesme Kontrolü) ayarları yapılır. Bu pencerede Facing Method(Takım Hareketi)ve Amount to Remove(Et kalınlığı-talaş Alma Mesafesi) değiştirilir. Şekilde görülen değerler girilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.2.7 Cut Control Ayarları Takım seçimi ve ayarları yapıldıktan sonra şekil üzerinde takım yolu çizgiler halinde görülür. Ancak bu çizgilerin kaldırılması gerekir. Çünkü diğer işlemler için şekil üzerinde kolay seçim yapabilmek takım yolu çizgilerinin görünmesi istenir.

Şekil 3.2.8 Takım Yollarının Çizgiler Halinde Gözükmesi Takım yolu çizgileri Operations Manager e girilerek gizlenebilir. Şekil 3.2.9 Operations Manager Penceresi Operations Manager penceresi çıkınca Hide Toolpath(Takım Yolunu Gizle) komutuyla takım yolları gizlenmiş olur. 2.Adım: Yüzey düzgün bir hale getirildikten sonra şeklin bazı kısımları boşaltılır. Bu işlem için True Mill(Doğru İşleme) komutuyla yapılır. Tekrar NC menüsünden 2Eksen den True Mill komutu seçilir.

Şekil 3.2.10 True Mill Komutu Karşımıza çıkan True Mill araç çubuğundan önce Material(Materyal-Blok) komutu seçilir ve şeklin dış çerçevesi iki defa tıklanır. Şekil 3.2.11 Material Komutuyla Dış Çerçeve Seçimi Blok seçildikten sonra Part(Parça) komutuyla parça seçilir. Seçme şekli olarak Auto komutu seçilir. Şekil 3.2.12 Auto ve Part Komutları Auto menüsünden de Single(Tek) seçme tıklanır. Şekil 3.2.13 Single Komutu Bundan sonra şeklin işlenmesi istenilen kısımlar fareyle tıklanır. Seçme işlemi bittikten araç çubuğundaki penceresi karşımıza çıkar. komutuna iki defa basılır ve takım için seçme ayar

Şekil 3.2.14 İşlemek İçin Çizgilerin Seçilmesi Her zamanki gibi ilk olarak Select Tool dan takım çeşidi seçilir. Şekil 3.2.15 Takım Seçimi Takım olarak 0.75 lik Endmill seçilir. Şekil 3.2.16 Takım Tablosu Takım numarası olarak da ikinci işleme olduğu için 2 numara olarak adlandırılır.

Şekil 3.2.17 Takımların Numaralanması Takıma numara verildikten sonra Common to(takım Hareketleri) ayarları yapılır.. Common to da yapılan değişiklik Depth(Derinlik) mesafesi ve Minimize Plungles (Minimum Dalma) nın işaretlenmesidir. Şekil 3.2.18 Takım Hareketlerinin Düzenlenmesi

Son ayarlama pencere ise Rough/Finish(Kaba/Bitiş) penceresidir. Bu pencerede değiştirilen kısımlarsa Rough(Kaba işleme) bölümün de Maximum Depth of Cut(Max Kesme Derinliği) Tool Engagement(Alet Bağlılığı) gibi değerlerdir. Finish(Bitiş) bölümünde ise Final Finish Cut Overlap(Son Paso Kalınlığı) ölçüsüdür. Şekil 3.2.19 Kaba ve Son İşleme Ayarları Bütün ölçüler ayarlandıktan sonra OK tuşuna basılıp çıkılır. İkinci takım içinde yol oluşturulmuş olur. İkinci takım için izleyeceği yol aşağıdaki gibidir. Daha öncede belirtildiği gibi takım seçimi bitene kadar takım yolu çizgileri gizlenmelidir. Yine Operations Manager den Hide Toolpath komutu seçilir.

Şekil 3.2.20 Takım Yollarının Görünüşü 3.Adım: Bu adımda şekil üzerine konulan noktalara delikler delinecektir. Delik delme işlemi için önce noktaları maskeleme işlemine tabi tutulması gerekir. Mask(Maskeleme) komutu şekil üzerinde seçilen öğe üzerinde işlem yapmamızı sağlar. Mask komutu ile delme işlemine başlanır. Şekil 3.2.21 Mask Komutu Mask komutundan sonra yan taraftaki pencere ekrana gelir. Mask menüsünde daha çok seçenek isteniyorsa alt kısımdaki More tuşuna basılır. Şekil 3.2.22 Mask Ayar Penceresi Mask in ek menüsü açılınca Circle(Daire) komutundaki Min. Ok işaretine tıklanır. Şekil 3.2.23 Mask Ayar Menüsü Ayrıntısı

Min. Tuşuna bastıktan sonra noktalardan herhangi birinin seçilmesi gerekir. Bu işlemin amacı noktalar dışındaki bütün çizgileri gölgeleyip işlem dışında bırakmak için yapılır. Şekil 3.2.24 Maskeleme İçin Nokta Seçimi Şekil üzerinde herhangi bir Nokta seçtikten sonra Mask penceresi tekrar gelir. Min. ve Mak. değerlerinde noktaların çapları gözükmektedir. OK tuşuna basılıp pencereden çıkılır. Şekil 3.2.25 Noktaların Maskelenmesi Bu işlemlerden sonra işlem yaparken sadece noktalar göz önüne alınır. Çünkü diğer bütün elemanlar maskelenmiştir. Şimdi delik delme işlemine geçilebilir. Her zamanki gibi NC 2Eksen menüsünden Drill(Delme) komutu seçilir.

Şekil 3.2.26 Drill Komutu Drill menüsünden Visible(Görünen) komutu seçilebilir. Çünkü sistem sadece noktaları algılamaktadır. Şekil 3.2.27 Visible Komutu Visible komutundan sonra bütün noktalar otomatik olarak seçilir. Daha sonra tuşuna basılarak takım seçme işlemine geçilir. Şekil 3.2.28 Delik Delme İçin Noktaların Seçimi Her zamanki gibi ilk önce takım seçilir. Ama dikkat edilmesi gereken bir husus delik delme işle tek takımla yapılmamaktadır. İlk önce delikler üzerine fatura çekilir, ikinci olarak delik delinir, üçüncü olarak da deliklerin ağzı havşalanır. Şekil 3.2.29 Takım Seçimi

Select Tool un alt penceresi olarak aşağıdaki pencere açılır. Spot Drill menüsünden 5 lik takım seçilir ve OK tuşuna basılır. Şekil 3.2.30 Matkap Ucu Tablosu Faturalama için takım seçme işlemi bittikten sonra şimdide asıl delme işini yapacak takım seçilir. Takım ana penceresine dönünce, ilk olarak Add After(Takım Ekle) komutuna daha sonrada Select Tool komutuna girilip takım seçilir. Şekil 3.2.31 İkinci Bir Takım Seçme

Select Tool dan sonra yine takım menüsü karşımıza gelir. Drill menüsünden 1/8 sayfasından 3/8 lik takım seçilip OK tuşuna basılır. Şekil 3.2.32 Matkap Ucu Tablosu Delme içinde gerekli takım seçildikten sonra şimdide havşalama işlemi için takım seçilir. Tekrar Add After den sonra Select Tool a girilir. Şekil 3.2.33 Yeni Bir Takım Seçme Select Tool dan sonra takım menüsü karşımıza çıkar. Takım menüsünden Countersink (havşa) tablosundan 1/8 sayfasında 0.75 lik takım seçilir.

Şekil 3.2.34 Tablodan Takım Seçme Bu takımlara sırasıyla numara verip keme kontrolü ayarlarının yapılması gerekir. Takımlar sırasıyla 3 4ve 5 Nolu takım olarak belirlenir. Şekil 3.2.35 Takımlara No Atama 3 Nolu takımın Cut Control ü(kesme Kontrolü) Şekil 3.2.36 3 Nolu Takımın Kesme Kontrol Ayarları 4 Nolu takımın Cut Control ü

Şekil 3.2.37 4Nolu Takımın Kesme Kontrol Ayarları 5 Nolu takımın Cut Control ü Şekil 3.2.38 5 Nolu Takımın Kesme Kontrol Ayarları Şeklinde yapılır. Bütün ayarlamalar yapıldıktan sonra OK tuşuna basılarak delik delme işlemi tamamlanmış olur. Şekil ise aşağıdaki gibi görünür. Şekil 3.2.39 Takım Yolunu Çizgileri Delik delme işlemi bittiğine göre artık Mask komutunu kapatılabilir. Tuşuna basılarak Mask komutu kapatılmış olur. Bir sonraki talaş kaldırma işlemi için takım yollarının kapatılması gerekir. Tekrar Operations Manager menüsünden Hide Toolpath komutu seçilir.

4.Adım: Son talaş kaldırma işlemi olarak şeklin üst kısmına bir Chamfer(Pah Kırma) işlemi yapılır. Şekil 3.2.40 Chamfer Mill Komutu Chamfer menüsünden önce Part(Parça) daha sonrada Chain(Zincir) komutu seçilir. Şekil 3.2.41 Chain ve Part Komutları Chain komutundan sonra şeklin Chamfer yapılmak istenen kısmı iki defa tıklanır ve Done tuşuna basılır. Şekil 3.2.42 Chain Komutunun Uygulanışı Sırada Chamfer için ayarların yapılması gelir. İlk başta takım seçimi yapılır.

Şekil 3.2.42 Tablodan Takımın Seçilmesi Takım seçimi yapıldıktan sonra kesme kontrol ayarları da yapılır. Şekil 3.2.43 Kesme Kontrol ayarları Bütün ayarlar yapıldıktan sonra şekil üzerinde seçim yapılır.

Şekil 3.2.44 Şekle Pah Kırma 3.3 Takım Yollarının Doğruluk Kontrolü 1.Adım: Şekil için stock atayarak kontrol işlemine başlanır. Şekil 3.3.1 Edit Setup Information Komutu Stock penceresinde Tuşuna basılarak şekil boyutunun otomatik hesaplanması sağlanır. Daha sonra Corner1 in Z değeri değiştirilir ve Add tuşuna basılır ve Tamam tuşuna basılarak stok atanır. Şekil 3.3.2 Şekle Stock Atama Yapılması 2.Adım: Stok ataması yaptıktan sonra Toolpath Verification dan animasyon sayfasına geçiş yapılır. Şekil 3.3.3 Toolpath Verification Komutu

3.Adım: Animasyon sayfasına geçince şekle izometrik bakmak için Ctrl+7 tuşlarına basılır. Talaş kaldırma animasyonunu başlatmak için oynat tuşuna basılır. Şekil 3.3.4 Animasyon Araç Çubuğu ve Oynat Tuşu 4.Adım: Şeklin daha anlaşılır hale gelmesi için takımın geçtiği yerler renklendirilebilir. Bunu animasyon araç çubuğundaki Edit Tool List(Takım Düzen Listesi) Komutuyla yapmak mümkündür. Şekil 3.3.5 Edit Tool List Komutu Bu komuttan sonra aşağıdaki pencerede renk değiştirmek mümkündür. Şekil 3.3.6 Edit Tool List Penceresi 5.Adım: Animasyon araç çubuğundan oynat tuşuyla başlatılır. Şekil 3.3.7 Oynatma Tuşu

Ve şeklin bitmiş hali; Şekil 3.3.8 Şeklin Bitmiş Hali 3.4 NC Kodlarının Çıkarılması 1.Adım: Operations Manager komutuyla Manager penceresi açılır. Şekil 3.4.1 Operations Manager Komutu 2.Adım: Manager penceresinde tezgâh seçilir ve Post tuşuna basılır. Şekil 3.4.2 Operations Manager Penceresi

3.Adım: Bu şeklin NC kodları da aşağıda yer almaktadır. Şeklin NC kodları tam 8274 satır tutmuş bu elle yazmak mümkün değildir. İnsanın saatlerini alır. Ancak SURFCAM sayesinde yarım saat bile sürmeden şeklin NC kodlarını elde etmek mümkündür. Şekil 3.4.3 Şeklin NC Kodları

4. ÜÇ BOYUTTA PARÇA İŞLEME SURFCAM in en büyük özelliği üç boyutta şekil tasarlayıp işleyebilmesidir. Yani NURB YÜZEYLER(İnsan yüzü gibi ) denen eğri yüzeylerin ve karmaşık yapıdaki şekillerin işleminde kullanıcıya büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu bölümde de NURB yüzeylerin işlenişi anlatılmaktadır. Eğri yüzeylerin işleniş aşamaları aşağıda anlatılmaktadır 4.1 Takım Yollarının Oluşturulması 1.Adım: İşlemek üzere dosyadan eğri yüzeyli bir parça indirilir. Şekil 4.1.1 Dosya Aç Komutu Dosya aç komutuyla SURFCAM in bünyesinde bulunan bir parça indirilir. Şekil 4.1.2 Dosyadan Şekil Seçme ve İndirme Parça tasarım alanına indirilir ve şekil işlenmeye hazırdır.

Şekil 4.1.3 İşlenecek Şekil 2.Adım: İlk işleme olarak kaba işleme ile şeklin ana hatları çıkarılır. NC menüsünden 3Eksen den True Mill(Kaba İşleme) komutu seçili. Şekil 4.1.4 TrueMill Komutu TrueMill in alt menüsünden de Visible(Görünen) komutu seçilir. Çünkü bütün parça boyunca bir kaba işleme söz konusudur. Şekil 4.1.5 Visible Komutu Visible komutundan sonra Extents Box(Blok Hale Getirme) pencere ekrana gelir. Bu komutun amacı üç boyutlar için katı bir blok oluşturup blok üzerinde üç boyutlu şekli çıkarmaktır. Şekil 4.1.6 Malzeme Şeklinin Belirlenmesi

OK tuşuna basıp onayladıktan sonra aşağıdaki boyut ölçü penceresi ekrana gelir. Pencerenin alt kısmında bulunan Calculate Bounding Box(Blok Ölçülerini Hesapla) komutu seçilir ve şekle uygun bir blok oluşturulmuş olur. XY Offset mesafesi değiştirilir ve çıkılır. Şekil 4.1.7 Blok Boyutlarının Hesaplanması 3.Adım: Şekil için blok oluşturulduktan sonra takım seçimi ve ayar penceresi ekrana gelir. Setup\Common (Ayarlar) bölümünde şekil için atanan blok ayarları yapılır. Malzemesi Eksen, offseti gibi. Şekil 4.1.8 Şekil İçin Malzeme Özelliklerinin Belirlenmesi Blok için gerekli atamalar yapıldıktan sonra sırada takım seçimi ve takım ayarları vardır. Takım seçimini yapabilmek için ilk olarak yan taraftaki pencerenin alt kısmındaki takım listesindeki ilk satır tıklanır

Tıklama işleminden sonra takım seçme ve ayar sekmesi gelir. Takım seçimi yapılır. Yine bu parçayı işlemek için birden fazla takım kullanılacağından seçilen takımlara numara verilmesi gerekir. Şekil 4.1.9 Takım Seçimi ve Ayarları Takım seçimi yapıldıktan sonra Cut Control ayarları yapılır. Bu pencerede de 1 Nolu takım için Cut Control ayarları yapılır. İkinci bir takım eklemek için pencerenin alt kısımdaki takım listesinde Add(Ekle) tuşuna basılır. Şekil 4.1.10 Takım İçin Kesme Kontrolü Ayarları

İlk takım için yapılan takım seçme ve kesme ayarları ikinci takım içinde yapılır. Şekil 4.1.11 İkinci Takımın Seçilmesi Cut Control ayarları da yapılır. Şekil 4.1.12 Kesme Kontrolü Ayarları

Ayarlar yapıldıktan sonra OK tuşuna basılır ve ilk talaş kaldırma işlemi bitmiş olur. Burada dikkat edilmesi gereken ilk husus yapılan ilk işlem iki farklı takımla yapılmıştır. Birinci işlem kaba işleme ikinci işleme ise biraz daha işlemedir. OK tuşuna basılınca ilk işlem için takım yolları oluşur. Ancak bu takım yollarının diğer işlemlerde kolaylık olması bakımından kaldırması gerektiği anlatılmıştı. Operations Manager Komutundan Hide Toolpath(Takım Yollarını Gizle) komutuyla takım yolları gizlenmiş olur.. Şekil 4.1.13 Takım Yollarının Gizlenmesi 4.Adım: İkinci işle için takım seçimi yapılır veya ayarları yapılır. Şekil 4.1.14 Planar Komutu

Planar menüsünden de Visible komutu seçilir. Çünkü işlem tüm şekil üzerinde gerçekleştirilecektir. Şekil 4.1.15 Visible Komutu İlk olarak takım seçilir. Şekil 4.1.16 Takım Seçimi ve Numara Atama Sonrada Cut Control ayarları tamamlanıp OK tuşuna basılır. Şekil üzerinde seçim yapabilmek için Sketch ortamına geçilir. Şekil 4.1.17 Sketch Komutu Şekle üstten bakmak için Ctrl+1 tuşlarına basılır. Şekli seçmeden önce takımın hareket edeceği doğrultu seçilir. Takımın hareket etmesi istenen doğrultu seçilen her hangi iki noktayla tayin edilir. Son olarak şekil seçilir ve takım olları oluşturulmuş olur. Şekil 4.1.18 Şekil Üzerinde Nokta Seçme

Şekil 4.1.19 Takım Yolu Çizgileri Tekrar takım yollarını kapatmak için Operations Manager Komutundan Hide Toolpath(Takım Yollarını Gizle) komutuyla takım yolları gizlenmiş olur. 5.Adım: Sonraki işleme için takım seçilir. Şekil 4.1.20 3D Offset Komutu Takım işlemesine yine bütün şekle uygulamak için Visible komutu seçilir. Şekil 4.1.21 Visible Komutu

Takım seçimi yapılır. Numaralandırmanın unutulmaması gerekir. Şekil 4.1.22 Takım Seçimi ve Numaralandırılması Cut Control ayarları yapılır. Şekil 4.1.23 Cut Control Ayarları Ayarlar yapıldıktan sonra araç çubuğundan seçim şekli olarak Chain komutu seçilir. Şekil 4.1.24 Chain Komutu

Chain komutundan sonra istenen iki defa tıklanır ve Done tuşuna basılarak işlen tamamlanmış olur. Şekil 4.1.25 Takım Yolu Çizgileri Tekrar Operations Manager Komutundan Hide Toolpath(Takım Yollarını Gizle) komutuyla takım yolları gizlenir. 6.Adım: Son işlem için takım seçimi yapılır. Şekil 4.1.26 Pencil Cut Komutu İşlem yine şeklin tamamına uygulanacağı için Visible komutu seçilir. Şekil 4.1.27 Visible Komutu

Takım seçimi yapılıp numara atanır. Şekil 4.1.28 Takım Seçimi ve Numaralandırma Cut Control ayarları yapılır. Şekil 4.1.29 Cut Control Ayarları Son takı yolu da böylelikle tamamlanmış olur. Bundan sonra şeklin takım yollarının kontrolü ve NC kodlarının çıkarılması işlemi kaldı.

4.2. Takım Yollarının Kontrolü 1.Adım: Daha önceki parça işlemelerinde de olduğu gibi takım yollarının kontrolü için şekil için bir blok ataması yapılır. Operations Manager penceresinden blok atam işlemine başlanır. Şekil 4.2.1 Edit Setup Information Komutu Edit Setup Information(Giriş Bilgileri Düzenle) penceresinde Stock sekmesi seçilir. Şeklin boyutu otomatik hesaplamak için tuşuna basılır. Gösterilen değerler değiştirilir. Add tuşuna basılıp şekil için Stock eklenmiş olur. Şekil 4.2.2 Edit Setup Information Penceresi 2.Adım: Stock atama işlemi bitince animasyon bölümüne geçilir. Toolpath Verification komutuyla bu bölüme geçilir. Şekil 4.2.3 Toolpath Verification Komutu

Animasyonu başlatmak için oynat tuşuna basılır ve talaş kaldırma işlemi başlar. Şekil 4.2.4 oynat Tuşu Şekil için istenirse ayrıntı listesi de çıkarılabilir. Animasyon araç çubuğundan Status Window tuşuna basılarak işlem esnasında bazı bilgiler de görmek mümkündür. 4.3. NC Kodlarının Çıkarılması 1.Adım: İlk olarak tezgâh seçimi yapılır. Operations Manager penceresinden uygun tezgâh seçilir. Şekil 4.3.1 Operations Manager Komutu ve Penceresi 2.Adım: İşlenecek tezgâh seçildikten sonra takımın tolerans onay penceresi karşımıza çıkar. Bu pencereyi onaylamak yeterli olacaktır. Şekil 4.3.2 Onay Penceresi