ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ METİN DEMİRSOY MESLEKİ YETERLİLİK KURUMU MESLEK STANDARTLARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI 1 ADANA 25 MAYIS 2012
SUNUM PLANI ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ ULUSAL MESLEK STANDARTLARI ULUSAL YETERLİLİKLER ÖLÇME, DEĞERLENDİRME ve BELGELENDİRME EĞİTİM AKREDİTASYONU GERÇEKLEŞTİRİLEN FAALİYETLER 2
ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ İşsizlik ve mesleksizlik Eğitim-istihdam ilişkisinin zayıflığı İşgücünde aranan mesleki niteliklerin sürekli değişmesi Bireylerin iş piyasasına duyarlı eğitim alması Hayat boyu öğrenme sürecinde yeni beceriler edinilmesi Resmi bir eğitim almadığı halde, iş hayatına katılarak beceri edinen ve iş dünyasında kabul görecek mesleki ehliyete sahip olan kişilerin vasıflarını belgelendirememesi İşverenin aradığı nitelikte işgücü temin edememesi İşsizlerin iş bulamaması ya da eksik istihdam edilmesi MYK nın kuruluş amacı, bu sorunların giderilmesine katkı sağlayacak olan Ulusal Yeterlilik Sistemini kurmak ve işletmektir. 3
ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ Ulusal meslek standartlarının ve bu standartları temel alan ulusal yeterliliklerin geliştirilmesi, uygulanması ve bunlara dayalı yetkilendirme, denetim, ölçme, değerlendirme ve belgelendirmeye ilişkin kural ve faaliyetler bütünüdür. 4
ULUSAL YETERLİLİK SİSTEMİ NİN UNSURLARI; Ulusal Meslek Standartları ve Ulusal Yeterliliklerin hazırlanması Ölçme-değerlendirme ve belgelendirme sisteminin kurulup işletilmesi Eğitim akreditasyonuna ilişkin kriterlerin belirlenmesi 5
ULUSAL MESLEK STANDARTLARI (UMS) Meslek, insanın yaşamını sürdürebilmek için icra ettiği ve genellikle yoğun bir eğitim, bilgi birikimi, yetenek geliştirme ve çalışmayı gerektiren sürecin sonunda kişilerin kazandığı unvanın adıdır. Meslek standardı, bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur. İş ve eğitim dünyasının üzerinde uzlaştığı belgedir. 6
ULUSAL MESLEK STANDARTLARI (UMS) Her bir meslek için tanım, görev alanları, genel olarak kullandığı araç ve gereçler, mesleğin gerektirdiği özellikler, çalışma ortamı ve koşulları, eğitimin verildiği yerler, eğitimin süresi ve içeriği, meslekte ilerleyebilme ve yeni meslekleri seçebilme olanakları farklı özellikler gösterir. 7
Standardı tanımlayıcı bilgiler Seviye Referans kodu Standardı hazırlayan kuruluş Standardı doğrulayan sektör komitesi Onay tarihi Revizyon no 8
Meslek tanıtımı Meslek tanımı Uluslararası kodlama sistemindeki yeri Sağlık, güvenlik, çevre düzenlemeleri Mesleğe ilişkin mevzuat 9
Meslek profili Görevler, işlemler, başarım ölçütleri Kullanılan araç, gereç ve ekipman Bilgi ve beceriler Tutum ve davranışlar 10
Ölçme, değerlendirme ve belgelendirme Yeterliliğin kazanılmasında uygulanacak değerlendirme usul ve esasları için çerçeve oluşturacak hükümler 11
UMS ve UY HAZIRLAMA SÜRECİ 12
Standart Hazırlayan Kuruluş(lar) MYK Sektör Komiteleri Çalışma Grupları MYK Yönetim Kurulu 13
Temsil Sektörünü temsil etme yeteneği Yetkinlik UMS ve UY geliştirmek için gerekli mali, fiziki, beşeri ve teknik altyapı 14
15
Sektördeki meslek haritasını çıkartmak, standart hazırlama planı sunmak ve süreci yönetmek için bir ekip oluşturmak Meslek standardını Kurum tarafından belirlenen Meslek Standardı Formatı na ve temel ölçütlere uygun hazırlamak Meslek standardı hazırlama ve görüş aşamalarında farklı ölçeklerdeki işletmelerin ve bölgelerin sürece katılımını sağlamak Meslek standardını ilgili tarafların görüşüne sunmak ve bu görüşlere bağlı olarak gerekli düzeltmeleri yapmak Taslak meslek standardını görüşmek üzere Sektör Komitesi toplantılarına katılmak ve görüşler doğrultusunda düzeltmeler yapmak 16 Meslek standardı hazırlama planına göre Kuruma ilerleme raporları ve nihai rapor sunmak
Meslek standardı taslağının hazırlanması, ilgili tarafların ve kamuoyunun görüşüne sunulması Taslağın MYK Sektör Komitesine sunulması ve incelenmesi MYK Sektör Komitesince uygun bulunan taslak standardın MYK Yönetim Kurulu tarafından onaylanması Meslek standardının Resmi Gazete de yayımlanarak Ulusal Meslek Standardı (UMS) niteliği kazanması 17
Taslak meslek standartlarının Ulusal Meslek Standardı, Taslak yeterliliklerin Ulusal Yeterlilik olarak kabul edilebilmesi için, inceleme yapan, önerilerde bulunan ve karar veren üçlü yapıya sahip kurullardır. 18
Üyeler ÇSGB MEB YÖK Sektörle ilgili diğer Bakanlıklar Genel Kurulda temsil edilen işçi, işveren sendikaları ve meslek örgütleri MYK 19
20 UMS ve UY lerin hazırlanması, güncellenmesi ve geliştirilmesi hususlarında öneride bulunur. UMS ve UY formatının belirlenmesi konusunda görüş bildirir. Taslak standartları ve yeterlilikleri şekil ve içerik yönünden inceler, değerlendirir ve MYK Yönetim Kuruluna sunulmak üzere görüş oluşturur. İncelenen taslak dokümanda eksiklik veya hata tespit ettiğinde, giderilmesi sağlanmak üzere ilgili Daire Başkanlığına iletir, söz konusu hata ve eksiklikler giderildikten sonra taslakları tekrar inceler, değerlendirir ve görüş oluşturur. İhtiyaç duyulması halinde, taslak standart ve yeterlilikler hakkında görüş oluşturabilmek için mesleğin icra edildiği sahada teknik inceleme yapar.
Ulusal ya da uluslararası standartlara dayanan, Öğrenme ve değerlendirme amaçlı kullanılan, Bireyin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinliği içeren dokümanlardır. 21
Ulusal Yeterlilik Unsurları: Yeterliliğin adı ve seviyesi Yeterliliğin amacı ve gerekçesi Yeterliliğin ilgili olduğu sektör, Yeterlilik için gerekli olan giriş şartları (eğitim, deneyim vb.) Yeterliliğe kaynak teşkil eden meslek standardı birimleri/görevleri Yeterliliğin kazanılması için sahip olunması gereken öğrenme çıktıları ve başarım ölçütleri Değerlendirmede kullanılacak asgari sınav materyali ile değerlendirici ölçütleri Yeterlilik belgesinin geçerlilik süresi, yenilenme şartları vb.
UY Hazırlayan Kuruluş(lar) Örgün ve yaygın eğitim ve öğretim kurumları Yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşları Personel belgelendirmesi yapan ve Kuruma yetkilendirilmek üzere başvuruda bulunan kurum/kuruluşlar UMS hazırlamış kuruluşlar/meslek kuruluşları MYK Sektör Komiteleri MYK Yönetim Kurulu 23
Ulusal yeterliliklere dayalı ölçme, değerlendirme ve belgelendirme faaliyetleri MYK nın yetkilendirdiği kuruluşlar aracılığı ile yapılır. Yayımlanan UY ler MYK tarafından yetkilendirilmemiş belgelendirme kuruluşları tarafından kullanılamaz. 24
25 TS EN ISO/IEC 17024 standardı şartlarına uygun oluşturulmuş sisteme sahip olmaları, TÜRKAK ya da Avrupa Akreditasyon Birliği (EA) ile çok taraflı tanıma anlaşması imzalamış akreditasyon kuruluşlarınca akredite olmaları, MYK tarafından yapılan inceleme, denetim ve değerlendirme sonucunda belirlenen şartları sağlamaları, gerekmektedir.
ISO 17024 standardına göre akreditasyon Ulusal Yeterliliklere göre sınav ve belgelendirme programı Yetkilendirilmiş Belgelendirme Kuruluşu İlgili yönetmelik kapsamında tanımlanan özellik ve ölçütlere sahip olma MYK onaylı Mesleki Yeterlilik Belgeleri 26
Adayların Belgelendirilme Süreci Belgelendirme için başvuru Başvuruların değerlendirilmesi Ölçme ve değerlendirme Belgelendirme kararı, MYK belgesi düzenlenmesi Adaylar MYK nın yetkilendirdiği kuruluşa başvurur. Başvuru, yetkilendirilmiş kuruluş tarafından değerlendirilir ve uygun olanlar kabul edilir. Ulusal yeterlilikte tanımlanan kriterlere göre, bireyin sahip olduğu öğrenme çıktıları sınav heyeti tarafından ölçülüp, değerlendirilir. Belge almaya hak kazananların listesi MYK ya iletilir ve MYK belgeleri düzenlenir. 27
28
Ulusal yeterliliklere göre eğitim vermek isteyen kuruluşların MYK tarafından yetkilendirilecek olan Eğitim Akreditasyon Kurumlarınca akredite olmaları gerekmektedir. Bu nedenle, akredite eğitim kuruluşu olmak isteyen eğitim ve öğretim kuruluşları kurum tarafından belirlenecek eğitim akreditasyon kuruluşlarına başvururlar. Akredite olan eğitim ve öğretim kurumlarından mezun olanlara kazandıkları meslekî yeterliliklere uygun Meslekî Yeterlilik Belgesi verilir. (665 sayılı KHK ile 5544 sayılı Kanunda yapılan düzenleme). 29
Eğitim ve Öğretim Kurumlarının Akreditasyonu MYK tarafından eğitim akreditasyon kuruluşunun yetkilendirilmesi Eğitim akreditasyon kuruluşu Eğitim akreditasyon kuruluşu tarafından ilgili ulusal yeterlilik kapsamında eğitim ve öğretim kuruluşunun akredite edilmesi Akredite eğitim ve öğretim kuruluşu 30
31 "Türkiye de Mesleki Yeterlilik Kurumunun ve Ulusal Yeterlilik Sisteminin Güçlendirilmesi (UYEP) projesi kapsamında yabancı uzman desteği ile Eğitim Akreditasyonu yapmak üzere yetkilendirilecek kuruluşlarda aranacak kriterlerin belirlenmesi çalışmaları devam etmektedir. Taslak kriterler hazırlandığında ilgili taraflarla paylaşılarak kriterlere nihai hali verilecektir. Ulusal yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarının akreditasyonuna ve eğitim akreditasyon kurumlarının belirlenmesine, akredite eğitim kurumlarından mezun olanların belgelendirilmesine ilişkin usul ve esaslar MYK tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenecektir.
32 Sektör örgütlerinin sürdürülebilir kapasite oluşturması (yapılanma+eğitim+destek) Sektörün meslek haritasının (ana alanlar, meslekler, seviyeler, yatay yeterlikler, istihdam öncelikleri vb.) hazırlanması Uluslararası örneklerin incelenmesi/karşılaştırmalı analiz Uluslararası benzer kuruluşlarla network ve deneyim paylaşımı UMS ve UY geliştirme sürecinde katılımcılık Sektör Komitelerinin etkin çalışması Güçlü sahiplenme sağlanması için gerekli tanıtım/farkındalık faaliyetlerinin en başından itibaren gündeme alınması Sürece ve ürüne yönelik geri besleme
20 Sektörde Komiteler Teşkil Edildi. Ağaç İşleri, Kağıt ve Kağıt Ürünleri Sektör Komitesi Bilişim Teknolojileri Sektör Komitesi Elektrik ve Elektronik Sektör Komitesi Medya, İletişim, Yayıncılık Sektör Komitesi Ticaret (Satış ve Pazarlama) Sektör Komitesi Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik Sektör Komitesi Toplumsal ve Kişisel Hizmetler Sektör Komitesi Cam, Çimento, Toprak Sektör Komitesi Ulaştırma, Lojistik ve Haberleşme Sektör Komitesi Sağlık ve Sosyal Hizmetler Sektör Komitesi 33
Metal Sektör Komitesi Turizm, Konaklama, Yiyecek-İçecek Hizmetleri Sektör Komitesi Tekstil, Hazır Giyim, Deri Sektör Komitesi Otomotiv Sektör Komitesi Enerji Sektör Komitesi İnşaat Sektör Komitesi Gıda Sektör Komitesi Tarım, Avcılık ve Balıkçılık Sektör Komitesi Finans Sektör Komitesi İş ve Yönetim Sektör Komitesi Maden Sektör Komitesinde temsilci isimleri belirlenmiştir. 34
19 sektörde 46 farklı kuruluşla 474 meslekte farklı seviyelerde 639 meslek standardını kapsayan Meslek Standardı Hazırlama İşbirliği Protokolü imzalandı. Çeşitli sektörlerde hazırlanan taslak meslek standartlarından 269 tanesi Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 18 UMS REGA aşamasında 2012 yılı sonuna kadar öncelikli ihtiyaç duyulan alanlarda UMS lerin tamamlanması, tamamlanan standartlara dayalı olarak ulusal yeterliliklerin hazırlanması ve MYK onaylı Mesleki Yeterlilik Belgelerinin yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. 35
36 SEKTÖR/ALT SEKTÖR UMS SAYISI Tekstil 53 İnşaat 30 Otomotiv 29 Ağaç İşleri 15 Doğalgaz 11 Elektrik/Elektronik 12 Kişisel Hizmetler 9 Metal 42 Turizm, Yiyecek İçecek Hizmetleri 29 Kimya 10 Çimento 7 Ulaştırma 8 Bilişim 5 Medya 6 İş ve Yönetim 3
Çeşitli sektörlerde 36 farklı kuruluş 274 yeterliliğin hazırlanması için çalışma yapmaktadır. Bu kapsamda, çeşitli sektörlerde hazırlanan toplam 159 yeterliliğin, 60 tanesi MYK Yönetim Kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe girmiştir. 37
Plastik Kaynakçısı (Seviye 3), Çelik Kaynakçısı (Seviye 3), Betonarme Demircisi (Seviye 3), Ahşap Kalıpçı (Seviye 3), Endüstriyel Boru Montajcısı (Seviye 3) ve İş ve Meslek Danışmanı (Seviye 6) ulusal yeterliliklerinde UGETAM, BELGETÜRK, İNTES MYM, ANAPER ve SAÜSEM tarafından sınav ve belgelendirme faaliyetleri yürütülmekte olup, yaklaşık 3500 kişiye MYK onaylı Mesleki Yeterlilik Belgesi verilmiştir. Ülkemizde personel belgelendirmesi alanında henüz akredite kuruluş sayısı sınırlı olduğundan bu faaliyetler örnek uygulama aşamasındadır. 38
Saygı ile, Metin DEMİRSOY mdemirsoy@myk.gov.tr 0 312 428 72 08 / 22 28 www.myk.gov.tr 39