Jinekolojide Jüvenil Hastaya Yaklaşım

Transkript

1 Jinekolojide Jüvenil Hastaya Yaklaşım Prof. Dr. Müge TAMAR Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği İzmir Şubesi Etkinliği 29 Mart Crowne Plaza, İzmir

2 Hasta-hekim ilişkisi; Biyomedikal yaklaşımdan öte Biyopsikososyal yaklaşım

3 Bütünleyici yaklaşım; fizik-ruhsal sosyal iyileşme En uygun sağlık bakımının oluşturulması, sadece hastalığın ortadan kaldırılması ile değil; Fizik, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyileşme ile mümkün olabilir.. Ergenlik tüm diğer yaşam dönemlerinden daha çok bütünleyici bir yaklaşımı gerektirir; Döneme ilişkin gelişimsel özelliklerin bilinmesi çok önemlidir.

4 Puberte; Fizik cinsel olgunlaşma ve eşlik eden fizik üreme yeteneğidir. Ergenlik boyunca sürecek bir süreci harekete geçirir. Deneyimleme, yeniden düzenleme ve kişinin geçmiş psikolojik gelişimini, fizik cinsel olgunluk düzleminde yeniden bütünleştirme süreci Sonuç: biyolojik ve toplumsal üreticilik

5 Ergenlik; Hızlı fizik, ruhsal, cinsel, sosyal ve bilişsel büyüme ve gelişme dönemi.. Çocuk ve erişkinlerden farklı gereksinim ve beklentileri var!!!

6 Ergenlikte Gelişimsel Görevler; Bedensel özelliklerini benimsemek Cinsel-toplumsal bir rol geliştirmek Kişiler arası ilişkilerini olgunlaştırmak Duygusal bağımsızlığını gerçekleştirmek Bir mesleğe hazırlanmak Evliliğe ve aile yaşamına hazırlanmak Toplumsal açıdan sorumlu bir davranış geliştirmek Davranış rehberi oluşturacak bir dizi değer geliştirmek

7 Ergenlikte artan duyarlılık; Bilişsel gelişimde hızlanma Dürtüsel gereksinimler ve duygu yoğunluğunda artma Erken çocukluk çatışmaların yeniden alevlenmesi Meslek seçimi Akademik gereklilikleri gerçekleştirmek Yetişkin rollerine hazırlanmak Karşı cinsle ilişkilerin düzenlenmesi Ayrılma bireyleşme süreci ve kimlik duygusunun kazanılmasına ilişkin yaşantılar

8 Ruhsal toplumsal dönemler; Temel güven-güvensizlik Özerklik- utanç ve kuşku Girişimcilik- suçluluk duygusu Çalışma ve yapıcılık- yetersizlik duygusu Kimlik duygusu- kimlik kargaşası Yakınlaşma- yalnızlık Üretkenlik- kısırlık, durağanlık Benlik bütünlüğü- ölüm korkusu

9 Kimlik Bunalımı; Kişinin toplumsal yerini, mesleksel konumunu ve cinsel kimliğini tanımaya, yerine oturtmaya çalıştığı bir dönemdir. Bu çabaya; kimlik bunalımı denir.

10 Kimlik duygusunu kazanılması sürecinde; Geçmişte yaşanan çatışmalar yeniden gündeme gelir, genç; kendi gözünde ne olduğu ve ne olacağı ile, başkalarına göre kendisinin ne olduğu sorularına yanıt arar. Kişiliğindeki güçlü ya da sağlıklı yanları ön plana çıkartarak olabilecek en olumlu şekilde var olmaya, toplum tarafından da böyle tanınmaya çalışır.

11 Kimlik Duygusu ; Benliğin bütünleştirme yetisinin artan biçimlerde yaşanması, kişiliğe yerleşmesidir Bu dönemde delikanlı başkalarınca nasıl tanındığına, değerlendirildiğine büyük önem verir Eskiden çekirdek durumda var olan kimlik duygusu ile, şimdi gelişen ve toplumsal anlam yüklenen kimlik duygusu bütünleşir ve buna bağlı güven duygusu oluşur.

12 Toplumsal etki ve ergende kimlik duygusu oluşumu; Kimlik duygusunun oluşum sürecinde ergen, ailesi, akran kümesi ve toplumda egemen değerleri içselleştirme uğraşları verir. İçselleştirdiği bu değerlere uymak durumundadır. Öz değerlerine uyum kendisiyle barışıklığı, toplumun değerlerine uyum ise tarih ve konuşulan dille tanışıklığı ve onlara uyumu sağlar. Erikson a göre kimlik toplumsal değerlerden çok etkilenmektedir.

13

14 Kimlik bunalımı her gencin değişik yoğunlukta yaşadığı doğal bir süreçtir. Kimlik kargaşası (identity confusion) ise bunalımın ağırlaşması, geçici de olsa uyumun oldukça ağır biçimde bozulmasıdır.

15 Kimlik kargaşası; aşırı uçlara sapma ağır cinsel kuşkular yetersizlik duyguları bunaltı ve panik durumları anne-babaya, topluma aşırı karşı gelme ters kimlik belirtileri (negative identity)

16 Ters kimlik belirtileri: Hasta olmayı ve annemin sadece benimle ilgilenmesini isterdim

17 Dünya nereye gidiyor? Modernlik: İnsanlığı bilgisizlik ve akıl dışılıktan kurtarmayı vaat eden ilerici bir güç olarak girdi tarihe?? Modernliğin sicili: Dünya savaşları Nazizmin yükselişi Toplama kampları ve soykırım Dünya çapında bunalım Hiroşima Vietnam Kamboçya Körfez savaşı Zenginlerle fakirler arasında uçurum!!!!!

18 Dünya nereye gidiyor? Postmodernizm..!!! Toplum bilimlerini iyileştirmekten ve mükemmelleştirmekten çok bu bilimlerin temelinde yatan varsayımları baltalamak. Bilimsel toplumbiliminin yetersizliklerine tepki olarak ortaya çıkıyor!!!!! Postmodern dünyada gerçek diye bir şey yok..!!! Değerlendirme ve yargılama görece anlamsız şeyler!!! Batı uygarlığının deneyim birikimi Sanayileşme Şehirleşme İleri teknoloji Ulus devlet hepsine karşı çıkıyorlar!!!

19 Günümüzde; Küreselleşme ve her türlü hakkaniyeti bir yana bırakan bir kazanç yarışı!!!!!!!! Üretim çılgınlığı ve Hemen ve şimdi mantığı!!!!! Dürtüsellikte artışla sonuçlanıyor!!!

20 2000 li yılların ilk beş yılında piyasada dolaşan enformasyon miktarı Gutenberg den bu yana olandan fazla (Bilgin, 2007); Her konuda binlerce enformasyonla karşılaşan insan bilişsel dünyasını örgütleyemiyor Enformasyon çokluğu paradoksal olarak enformasyon yokluğuna benzer bir çaresizlik içinde bırakıyor insanı biliş eyleme rehberlik etmekten uzaklaşıyor

21 Günümüzde; Küreselleşme ve her türlü hakkaniyeti bir yana bırakan bir kazanç yarışı!!!!!!!! Üretim çılgınlığı ve Hemen ve şimdi mantığı!!!!! Dürtüsellikte artışla sonuçlanıyor!!!

22

23 İkinci bireyleşme dönemi olarak ergenlik; Blos ergenliğin başlıca nesne ilişkileri görevini ikinci bireyleşme olarak tanımlamıştır. Bu birbiriyle yakından ilişkili iki süreci içine alır; Birincil sevgi nesneleri olan ebeveynden ayrılma ve vazgeçme Aile dışında ebeveynin başka karşılıklarını bulma

24 İkinci bireyleşme dönemi olarak ergenlik; Ergenin gelişimsel görevi onu psişik bağımsızlığa doğru iter; ilişki gereksinimi olan dürtülerini doyurmak, boşluk duygusundan kurtulmak, öz saygısını destekleyebilmek için, genç arkadaşlarına yönelir.

25

26 İkinci bireyleşme dönemi olarak ergenlik; İkinci bireyleşmenin can alıcı noktası, erken çocuklukta şekillenmiş ebeveyn tasarımlarının ülküleştirilmesinin bırakılmasıdır. (deidealisation) Bu eski tasarımların oluştuğu dönemlerde çocuğun düşünce süreci benmerkezcidir ve ebeveynini harika, ideal olarak görür. Çünkü onlar çocuğun yaşamının merkezinde yer almaktadır.

27 İkinci bireyleşme dönemi olarak ergenlik; Bireyleşme süreci normal yollarla veya psikoterapi aracılığı ile tamamlandığında, insan ebeveynini yeterince iyi olarak görebilmeye veya en azından kusurlarına karşı daha merhametli yaklaşabilmeye başlar.

28 Bireyleşme süreci boyunca; Uçlarda dalgalanmalar yaş için olağandır.

29 Bireyleşme; büyüyen insanın ne yaptığı ne olduğu konusunda giderek artan sorumluluk alması anlamına gelir. Tüm sorumluluğu ebeveyne ve diğer önemli kişilere yüklemek bunları karşı konamaz olarak algılama ve amaçsızlık ve yabancılaşma ile sonuçlanır. Olgunluk derecesi; bireyleşme sürecinin ne kadar ilerlediğine bağlıdır.

30 Bireysel etmenler Biyolojik,mizaç Çocukluk yaşantıları Aile Okul Toplum Çocuk ve Ergende Ruhsal Sorunlar Ağır yetersizlik Duyguları, Depresyon Davranım Bozukluğu Madde kull. Bzk. Yabancılaşma, Kopma Umutsuzluk, İşe yaramazlık Bağımlılık, sorumluluktan kaçma

31 Görüşmede; Çocuklarla nasıl konuşacağımızı bilmek gerekir. Çocuğun yaş ve gelişimine uygun kelimeleri kullanmak gerekir. Genel açık uçlu sorularla başlayıp daha sonra özel sorulara geçmek gerekir. Yüklü sorulardan kaçınılmak gerekir. Çocuğun duygusal tepkilerinin farkında olmak gerekir. Çocuğa sorularımızı cevaplamak ya da soru sormak için yeterince zaman tanımak gerekir. Çocuğa güven vermek gerekir.

32 Genç hastaya yaklaşım; gencin hasta rolüne girmesinin en aza indirilmesi normal gelişimin en üst düzeyde sürdürülmesinin sağlanması yetersizliklerinden çok yetebileceği yönlerinin gösterilmesi, olumlu niteliklerinin belirlenmesine ve güven duygusunun artmasına yardım edilmesi

33 Genç hastaya yaklaşım; Gerçekçi ve ulaşılabilir hedefler geliştirmesine yardım edilmesi, özdeğer duygusunun yükselmesinin ve nitelikli bir yaşam sürmesinin sağlanması Genç ve ailesinin psikososyal gereksinimlerinin giderilmesine yardım edilerek hastalığın neden olduğu kaygı ile baş etmesinin sağlanması

34 SINIFIN APTALI Başıyla hayır der Ama yüreğinde evetler Evet der sevdiğine Hayır cevabı öğretmenine Kara tahtada ayakta Sınav oluyor Sorulmadık kalmadı Onu deli gibi gülme aldı Sildi hepsini yazıların Rakamlar kelimeler İsimler tarihler Tuzak soru ve cümleler Ne öğretmenin ikazları Ne parlak öğrencilerin yuhaları Rengârenk tebeşirleri kaptı Ve o uğursuz renkli tahtaya Mutluluğun resmini yaptı Jacque Prevert Çev: Hasan Angay

35 Pieter Bruegel Children s Games

36 Teşekkürler.