Kurumsal Yönetim e dünyada ve ülkemizde aşağıdaki nedenlerden dolayı ihtiyaç duyulmaktadır:

Transkript

1 İÇİNDEKİLER 1.Giriş Kurumsal Yönetim İnternet Sitesi Ve Bilgi Toplumu Tek Pay Sahipli Ve Tek Ortaklı Şirket Şirketler Topluluğu Kavramı Şirketlerde Yapısal Değişiklikler Ticari Defterlerin Yeni Düzeni Denetim Ve Finansal Raporlama İç Denetim Anonim Şirket Ve Limited Şirket... 14

2 1.GİRİŞ Yeni Türk Ticaret Kanunu, Türk Şirketleri nin Avrupa Birliği tarafından kabul edilen kriterlere ve uluslararası rekabete uyum sağlaması amacıyla hazırlanmış bir kanundur. Bu kanun büyük şirketler ve kobilere birçok yeni düzenleme ve zorunluluk getirmektedir. Bu çalışmada Yeni Türk Ticaret Kanunu ile Şirketlere getirilen ve önemli gördüğümüz yeniliklere yer verilmiştir. 2.KURUMSAL YÖNETİM Dünyada hızla yayılan bir trend olan Kurumsal Yönetim, şirkete ilişkin hak ve sorumlulukların ortaklar, yöneticiler ve menfaat sahipleri arasında dağılımını düzenleyen, şirketlerin yönetim ve kontrolüne ilişkin bir sistemdir. Sözkonusu fonksiyonların ayrılığı prensibi ile yönetilen işletmeler küreselleşen dünyada ortaya çıkan kriz ortamlarının zor şartlarında daha başarılı performans göstermektedirler. Kurumsal Yönetim e dünyada ve ülkemizde aşağıdaki nedenlerden dolayı ihtiyaç duyulmaktadır: Şirketler profesyonel yönetim kurulu sayesinde daha iyi yönetilmekte ve risk alan sermayedar ile karar veren profesyonelin çıkar çelişkisi kurallara bağlanarak kontrol altına alındığından çıkar çatışmalarının önüne geçilmektedir. Şirket kaynaklarının verimli kullanılması nedeniyle karlılığı ve şirket performansını arttırmaktadır. 1

3 Şirket bilgilerinin şeffaf olması nedeniyle üçüncü kişilerin şirkete olan güvenleri artmaktadır. Bu şekilde düşük maliyetli kredi temin edilebilmekte, yeni ortaklıklar daha kolay kurulabilmektedir. Türkiyede kurulu şirketlerin; %90 ı aile şirketidir ve bunların kurucuları yaş kategorisindedirler. Bu şirketlerin % 70 i, aile üyeleri arasındaki beklenti çatışması, güç ve otoritenin devri, kurumsallaşma alt yapısı eksikliği gibi nedenlerle üçüncü kuşağa erişemeden yok olmaktadır. Bu nedenle yakın gelecekte şirketleri kimlerin ve nasıl yöneteceği sorusu ortaya çıkmaktadır. Yeni TTK Türkiye deki aile şirketlerinin kurumsal bir yapıya kavuşması ve dolayısıyla yönetimin kurallarını belirlemesi açısından önem arz etmektedir. Yeni TTK Tasarısı ile amaç, yatırımcıya güven vermek ve işletmelerde sürdürülebilir gelişme sağlamaktır. Tasarıda, Kurumsal Yönetim de 4 temel ilke benimsenmiştir; (1) Şeffaflık, (2) Adillik, (3) Hesap verilebilirlik, (4) Sorumluluk. 2

4 Ayrıca; Azlık hakları zenginleştirilmiş, İmtiyazlı paylar sınırlandırılmış, Yönetim Kurulu nda pay sahipleri grupları ile azınlığın temsil edilmesi olanakları arttırılmış, Sermaye Piyasası Kurulu ( SPK ) kurumsal yönetim kodeksi yapma yetkisine sahip tek kurum olarak belirlenmiş, Halka Açık Şirketler de Kurumsal Yönetim raporu yayımlama zorunluluğu getirilmiş ve Şirket organlarında profesyonelliğe ve uzmanlaşmaya önem verilmiştir. 3. İNTERNET SİTESİ ve BİLGİ TOPLUMU Tüm sermaye şirketlerine, Internet Sitesi açma ve mevcut internet sitelerinin belli bir kısmını Bilgi Toplumu hizmetlerine sunma zorunluluğu getirilmektedir. İnternet sitesine; a. Şirketle ilgili olup, pay sahibini, küçük yatırımcıyı, alacaklıyı ve şirkette menfaati olan kişileri ilgilendiren tüm bilgiler, b. Genel Kurul ( GK ) toplantısı belgeleri ve çağrıları, c. Yıl sonu ve ara dönem finansal tabloları ile birleşme, bölünme bilançoları, d. Denetleme raporları (denetçi, işlem denetçisi, özel denetçi ve benzeri raporları), e. Değerleme raporları, 3

5 f. Rüçhan hakkı kullanma çağrıları, g. Tasfiyeye ilişkin ilanlar, h. İptal davası ilanları ve benzeri bilgiler konulur. İnternet sitesine erişim açık ve engelsizdir. Bu site elektronik ortamda Genel Kurul u ( GK ) ve Yönetim Kurulu nu ( YK ) gerçekleştirir, oy kullanımını sağlar. 4.TEK PAY SAHİPLİ ve TEK ORTAKLI ŞİRKET Kanun tasarısındaki en önemli yeniliklerden biri Tek Pay veya Tek Ortak olgusudur. Yeni tasarıya göre Tek Pay sahipli Anonim Şirket ve Tek Ortaklı Limited Şirket kurulabilir. Şirket tek pay sahibi ile kurulmuşsa, Ticaret Sicili ne bu nitelik kaydedilir ve ilan edilir. Tek Pay sahibi veya ortak; Genel Kurul un tüm yetkilerine sahip olarak karar alabilir; ancak tüm kararların yazılı olma şartı vardır. Şirket birden çok pay sahibiyle veya ortakla kurulmuş olup da, daha sonra pay devri, çıkma ya da çıkarılma gibi işlemlerle pay sahibi veya ortak sayısı bire düşmüşse, şirket, faaliyetine aynen devam eder ve tüzel kişiliğini korur. Halihazırda yürürlükte olan Türk Ticaret Kanunu nun aksine, bu halde fesih davası açılamaz. Ayrıca, bu durum hemen ticaret siciline tescil ve ilan edilir ve tek ortak haline gelen kişiye ilişkin kimlik bilgileri verilir. 4

6 5. ŞİRKETLER TOPLULUĞU KAVRAMI Tasarının getirmiş olduğu yeniliklerden birisi de Şirketler Topluluğu kavramıdır. Tasarının 195. maddesine göre eğer bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketinin; Doğrudan veya dolaylı olarak oy haklarının çoğunluğuna sahipse veya, Şirket sözleşmesi uyarınca, yönetim organında karar alabilecek çoğunluğu oluşturan sayıda üyenin seçimini sağlayabilme hakkına haizse veya, Kendi oy hakları yanında, bir sözleşmeye dayanarak, tek başına veya diğer pay sahipleri ya da ortaklarla birlikte, oy haklarının çoğunluğunu oluşturuyorsa, birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Ayrıca, bir ticaret şirketi, diğer bir ticaret şirketini, bir sözleşme gereğince veya başka bir yolla hâkimiyeti altında tutabiliyorsa; yine birinci şirket hâkim, diğeri bağlı şirkettir. Bu şirketlerden en az birinin merkezi Türkiye de ise, bu kanundaki Şirketler Topluluğu na ilişkin hükümler uygulanacaktır. Tasarıyla hakim ve bağlı şirket ilişkilerinin bu her iki şirket Yönetim Kurulu nca her yıl bir rapora bağlanması zorunluluğu getirilmektedir. Bu yöntemle şirketlerin Yönetim Kurulları, bağlı şirketlerinin durumunu daha iyi analiz edebilecek ve 5

7 bu şekilde Şirketler Hukuku nun Şeffaflık İlkesi de yerine getirilmiş olacaktır. Tasarı, bağlı şirketteki, topluluğa dahil olmayan pay sahiplerini, çeşitli dava hakları ve diğer mekanizmalarla korumuştur. Bu koruma mekanizmaları arasında Sell-Out adı verilen topluluk dışındaki pay sahiplerinin paylarını hakim ortağa satarak bağlı şirketten ayrılmaları olanağını öngören hükümler de yer almaktadır. Tasarı, hakim şirketin hakimiyetini kötüye kullanmasına ilişkin örneklere yer vermiştir. Bunlar ; Bağlı şirketin, işinin bir kısmını, fonlarını, personelini, üretim araçlarını, karını, topluluktaki başka bir bağlı şirkete veya hakim şirkete devretmesi, Bağlı şirketin, üretim birimlerini, topluluğun başka bir bağlı şirketi lehine kapatması, yenilememesi, kapasitesini artırmaması veya bağlı şirketin Topluluğun başka bir şirketi lehine olacak şekilde ihaleye girmemesi, Bağlı şirketin, topluluğun başka bir şirketi veya ana şirket için kefil olması, garanti vermesi, borç yüklenmesi, Hakimiyet kullanılarak bağlı şirketin başka bir veya birkaç topluluk şirketiyle birleştirilmesi, Bir topluluk şirketinin bunlar lehine bölünmesi, 6

8 Bir topluluk şirketinin haklı bir sebep yokken topluluk menfaati için tür değiştirmesi, Bir topluluk şirketinin topluluk menfaati için menkul kıymet çıkarması ve Bir bağlı şirketin topluluk menfaati için esas sözleşmesini değiştirmesidir. 6. ŞİRKETLERDE YAPISAL DEĞİŞİKLİKLER Yeni Tasarı da Şirketlerin birleşmeleri, bölünmeleri ve tür değiştirmeleri 60 madde halinde ayrıntılı bir şekilde ve Avrupa Birliği Yönergeleri ne uygun olarak düzenlenmiştir. Getirilen yeni hükümlerle sadece sözkonusu yapısal değişikliklerin güvenli, şeffaf ve basit bir işlemler zinciri içinde gerçekleşmeleri sağlanmakla kalınmamış, aynı zamanda, tüm hak sahiplerine inceleme hakkı verilmiş, alacaklılar ve diğer hak ve menfaat sahipleri de korunmuştur. Ayrıca, işçilerin devralan şirkete geçişleri, hakları ve sorumlulukları da ayrıntılı hükümlere bağlanmıştır. Ek olarak yapısal değişikliklere ilişkin özel bir iptal davası ve sorumluluk öngörülmüştür. Tasarıda, yapısal değişikliklerin bilanço bağlamında gerçekleştirilmesi öngörülmüş olup, değişikliklerin işlem denetçisi aracılığıyla denetlenmesi zorunlu hale getirilmiştir. 7

9 Bölünme Bölünmeye ilişkin hükümlerin düzenlenmesinde İsviçre Şirket Yapılanmaları Kanunu ve AB nin 6. Şirketler Hukuku Yönergesi göz önüne alınmıştır. Bölünme, tasarıda Tam ve Kısmi Bölünme, Simetrik (oranların korunduğu) ve Asimetrik Bölünme (oranların korunmadığı), ortakların bölünen şirkette ortak oldukları veya yavru ortak oluşturan bölünme olarak türlere ayrılmıştır. Tam veya kısmi bölünen şirketin ortaklarının devralan şirketlerde bölünen şirketteki paylarının tam oransal karşılığını almaları durumunda Simetrik Bölünme aksi durumda ise Asimetrik bölünme gerçekleşmiş olmaktadır. Devralan şirkette, bölünen şirketin kendisinin ortak olması durumunda ise yavru şirket oluşmaktadır. Bölünmede; Devrolunan şirketlerin ortaklarının ortaklık hakları ve ortaklık payları devralan şirkette aynen devam ettirilmiştir. İmtiyazlı payların devri mümkün kılınmıştır. İntifa senedi sahibine eşdeğer hak bahşedilmiş veya senedin satın alınması hükme bağlanmıştır. Bölünmeye katılmak istemeyen ortağa, bu konuda anlaşma olursa ayrılma akçesi alarak şirketten ayrılma olanağı tanınmıştır. Yönetim organlarınca bölünme sözleşmesinin hazırlanması zorunludur. 8

10 Birleşme Tasarı, Birleşme nin her iki türünü de dikkate almaktadır. Bunlar devralma ve yeni kuruluştur. Tasarıyla getirilen önemli bir yenilik de, Şirket Birleşmeleri nin aynı nev iden olmayan şirketler arasında da yapılabilmesidir. Tasarıda koruyucu hükümler, bazı farklılıklar olmakla birlikte Bölünmedeki hükümlere oldukça yakındır. Birleşmede bölünmeden farklı olarak; 1. Birleşme sözleşmesi veya birleşme raporu, denetleme raporu ve son üç yılın finansal tabloları, gereğinde ara dönem finansal tabloları, birleşmeye katılan ortaklıkların ortakları ile birlikte intifa senedi sahiplerininin, menkul kıymet hamillerinin ve menfaati bulunan diğer ilgililerin incelemesine sunulur. 2. Bu inceleme hakkı, tüm ortakların onaylaması halinde, küçük ölçekli ortaklıklarda kaldırılabilir. 3. Birleşmeye katılan ortaklıkların alacaklıları, birleşmenin hukuken geçerlilik kazanmasından itibaren 3 ay içinde taleplerini şirkete iletmelidirler ( Süre Ticaret Sicili Gazetesinde yayından itibaren başlar). 9

11 Tür Değiştirme Tür Değiştirme, tasarıda bir şirketin hukuki şeklini değiştirebilmesi olarak tanımlanmış olup yeni türe dönüştürülen şirket eskisinin bir devamı olarak nitelendirilmiştir. Hükümleri Birleşme ve Bölünmeye benzer düzenlemeler ve koruyucu mekanizmalar öngörmektedir. Tür değiştirme sürecinin hukuka uygun bir şekilde yürütülmesi bağımsız denetim kuruluşu tarafından denetime tabidir. Bölünme ye katılan ortaklıkların yönetim organlarının bölünme raporu hazırlamaları şarttır. Yeni ortaklık kuruluyorsa onun ortaklık sözleşmesi de bölünme sözleşmesine eklenir. Bölünmeye katılan ortaklıkların, bölünme sözleşmesini veya bölünme raporunu ve bölünmeye esas oluşturan bilançoyu bağımsız denetçiye denetlettirmeleri öngörülmüştür. Bölünmeye katılan ortakların, bölünme sözleşmesini, bölünme raporunu, denetleme raporunu, son üç yıllık finansal tabloları, faaliyet raporlarını inceleme hakları mevcuttur. Bölünmeye katılan ortaklıkların alacaklıları, tasarıda düzenlendiği şekilde güvence altına alınmak ya da bunların alacakları ödenmek zorundadır. Bölünmeye herhangi bir şekilde katılmış kişilerle, denetleme yapmış olanlar, ortaklıklara, ortaklara ve alacaklılara karşı, kusurlarıyla verdikleri zararlardan sorumludur. 10

12 Tüm bölünme işlemlerinin şeffaflık ilkesi gözetilerek yapılması gerekir. 7. TİCARİ DEFTERLERİN YENİ DÜZENİ Tasarının ticari defterlere ilişkin bölümü ile, sermaye şirketlerinin ve şirketler topluluğunun finansal tablolarına ve yönetim kurulunun yıllık raporuna dair hükümleri köklü değişiklikler içermektedir. Defter tutma yükümlülüğü, envanter, açılış bilançosu, finansal tablolar, bilanço ilkeleri, aktifleştirme yasağı, karşılıklar, değerleme, dönem ayırıcı hesaplar ile saklama ve ibraz hakkındaki hükümleri tamamıyla yenidir. Tasarı ayrıca artık modern kanunlarda rastlanılmayan ticari defterlerle ispat usulü hakkındaki hükümlere de yer vermemiştir. 8. DENETİM VE FİNANSAL RAPORLAMA Kural olarak denetim, Bağımsız Denetleme Kuruluşları tarafından yapılacaktır. Ancak YMM ve/veya SMMM ler de bu kapsamda denetim yapabilecektir. Bağımsız Denetleme Kuruluşu ortak ve pay sahipleri ancak YMM ve/veya SMMM olabilmektedir. Bağımsız Denetleme Kuruluşları, tasarıya uygun olarak yeni bir tüzükle düzenlenecektir. 11

13 Denetçinin bağımsızlığı tam olmalıdır. Denetlenmemiş finansal tablo hukuken yok sayılmıştır. Denetlenip olumlu görüş almayan finansal tablolara dayanarak hiç bir organ hiçbir karar alamayacaktır. Alsa dahi bu kararlar batıl sayılacaktır. Denetlenip finansal tabloları olumlu görüş almayan Yönetim Kurulu göreve devam edemeyecektir. Bu gibi durumlarda Yönetim Kurulu nun istifa etmesi gerekmektedir. Denetim sonuçları şirketlerin internet sitesine konacak ve 3 yıl süreyle sitede yayınlanacaktır. (Her sermaye şirketinin internet sitesi bulundurması zorunlu hale getirilmiştir). Şirketler tarafından faaliyet raporları düzenlenecek ve bu raporlar ile finansal tabloların uyumluluğu denetlenecektir. Denetçi Kuruluş ile Şirket Yönetim Kurulu nun, finansal tablolar üzerinde mutabakat sağlayamaması halinde konu Asliye Ticaret Mahkemeleri nce çözüme kavuşturulacaktır. Dava giderleri şirkete ait olacaktır. Denetçinin topluluk içi işlemlere ilişkin sınırlı görüş vermesi veya görüş bildirmekten kaçınması, Yönetim Kurulu nun şirketin diğer topluluk şirketleri tarafından zarara uğratıldığını açıklaması hallerinde herhangi bir pay sahibinin talebi ile mahkemece atanan özel denetçi bu hususu denetleyecektir. 12

14 Yeni TTK da Yönetim Kurulu nun devredilemez görev ve yetkileri içerisinde yer alan finans denetimi, iç denetim faaliyetini de kapsamaktadır. Bu kapsamda, Yönetim Kurulu nun finansal denetim için gerekli düzeni kurması gerekmektedir. Yönetim kurulu, şirket için belirlenen hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için karşılaşılacak riskleri önleyecek etkin bir iç kontrol sisteminin, gözetim rolü aracılığı ile oluşturulmasını sağlamalıdır. 9. İÇ DENETİM Yönetim Kurulu nun sorumlulukları; İç kontrol sisteminin sağlıklı çalışıp çalışmadığını kontrol etmek, Riskleri dönemsel olarak belirlemek ve sonuçları değerlendirmek, Tespit edilen risklerin etkin olarak yönetilebilmesi için yeterli kontrol ortamını sağlamak, Karşılaşılabilecek zaafların hızlı bir şekilde çözülebilmesi için acil eylem planlarını hazırlamak, İç kontrol sistemlerini gözlemlemek, işleyişi takip etmek ve İç kontrolden kaynaklanacak hataların mali tablolar üzerindeki etkisini tespit etmektir. Güvenli ve yeterli bir iç kontrol sisteminin oluşturulamaması durumunda karşılaşılabilecek muhtemel sonuçlardan bazıları aşağıda belirtilmiştir; 13

15 Stratejik ve operasyonel karar vermede bilgi eksikliği ve Mal ve hizmet tedarik edilen işletmelerin güvenlerinin bozulması nedeniyle vade avantajlarının kaybedilmesi. Verimli ve etkin çalışmanın sağlanamaması nedeniyle oluşan ticari ve mali zararlar ve buna bağlı olarak şirket hisselerinin değer kaybı, İşlemlerin zamanında takip edilememesi nedeniyle kaybedilen iş fırsatları ve mevcut müşterilerin memnuniyetsizliği nedeniyle pazar kaybı, İflas ya da işlerin durma noktasına gelmesi. 10. ANONİM ŞİRKET ve LİMİTED ŞİRKET Anonim Şirket Anonim Şirketler e getirilen değişiklikler aşağıdaki gibidir: a- Kuruluş Tedrici kuruluş kaldırılmıştır. Tasarı 346. maddede Sermayenin bir kısmının nakdi paylara dönüştürülerek şirketin kurulmasından itibaren 2 ay içinde halka arz edilmesi sistemini getirmiştir. Bu sistem Tedrici kuruluşa nazaran çok daha pratik ve gerçekçidir. Kuruluşun esası olan kurucular beyannamesi ile öz denetim hukukumuza getirilmiştir. 14

16 Kuruluş, işlem denetçisi tarafından denetlenir. Anonim Şirket in kuruluşu, sermayenin artırılması, azaltılması, birleşme, bölünme, tür değiştirme, menkul kıymet çıkarılması gibi işlemleri denetleyen kişiye işlem denetçisi denir. Bu denetçi, yıllık finansal tabloları denetleyen denetçilerden ayrı olup sadece kuruluşu denetler. Tasarı halka açık, kapalı ayrımı yapmaksızın her türlü Anonim Şirket için tasarlanmış olup bu şekilde Türk Ticart Kanunu ile Sermeye Piyasası Kanunu arasındaki düzen ve sistem değişiklikleri giderilmeye çalışılmıştır. b- Anonim Şirket Sermayesi ve Payları Tasarı yürürlükteki kanundan farklı olarak esas sermaye ve kayıtlı sermaye sistemini halka açık olsun veya olmasın bütün Anonim Şirket ler için kabul etmiştir: Halka açık olmayan Anonim Şirketler de kayıtlı sermayenin sağlayacağı yararlar aynen halka açık Anonim Şirketlerde olduğu gibidir. Halka açık olmayan Anonim Şirketler de minimum esas sermaye YTL, kayıtlı sermaye YTL olarak belirlenmiştir. Halka açık Anonim Şirketler de de minimum sermaye YTL dir. Kayıtlı sermaye SPK nın tebliğleri ile belirlenmektedir. Tasarıda 342. madde ile hangi tür malvarlığı unsurlarının ayni sermaye olarak konulabileceği düzenlenmiştir. Bu bağlamda fikri mülkiyet 15

17 haklarının ayni sermaye olarak konulabileceği açık bir hükümle düzenlenmiş ve sanal ortamların ayni sermaye olarak konulmasına imkan tanınmıştır. Ancak hizmet edimleri, kişisel emek, ticarî itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz. Ayni Sermaye konulabilmesi için Aynın üzerinde tedbir, rehin gibi sınırlayıcı haklar bulunmamalıdır. c. Ultra Vires İlkesi nin kaldırılması Tasarının 125. maddesi ile Ultra Vires İlkesi kaldırılmıştır. Böylece ticaret şirketlerinin şirket sözleşmesinde yer alan konuları dışındaki alanlarda hak edinmesine ve borçlar üstlenmesine zemin hazırlayan hukuki işlemler geçerli sayılacaktır. d. Bir Anonim Şirket in Kendi Hisse Senetlerini İktisap Veya Rehin Olarak Kabul Edebilmesi Tasarı ya göre; Yönetim Kurulu, Genel Kurul dan yetki almak ve yetkisini en çok 18 ay içinde kullanmak şartı ile, şirket sermayesinin en çok %10 u oranında kendi hisse senetlerini iktisap veya rehin olarak kabul edebilir. Kullanılmayan yetki yenilenebilir. Genel Kurul, %10 sınırı içinde, iktisap edilecek oranı, bedeli ve iktisabın amacını saptar. Yönetim Kurulu yetkisini salt ticari amaçla kullanamaz; spekülatif işlem yapamaz. 16

18 Yönetim Kurulu, şirket için yakın ve ciddi bir tehlikenin varlığı halinde, yukarıdaki %10 sınırı ile bağlı olmaksızın ve yetki almaya gerek bulunmaksızın kendi hisse senetlerini iktisap edebilir. Yakın ve ciddi tehlikeye en iyi örnek borsada şirketin manipülasyonlara karşı korunmasıdır. Bu hallerde şirket piyasa yapıcı rolünü üstlenir. Şirket, sermaye azaltılmasında, külli veya cüz i halefiyetin sözkonusu olduğu (birleşme, bölünme gibi) hallerde ve kanuni bir satın alma yükümlülüğü varsa, bedellerinin tümü ödenmiş olmak şartı ile hisse senetlerinin cebri icradan alınması halinde ya da, bir alacağının tahsili amacıyla hisse senetlerinin (payların) iktisap edilmesi hallerinde kendi hisse senetlerini iktisap edebilir. Yasak, şirket bir menkul kıymetler şirketiyse uygulanmaz. Hisse senetlerinin alınmasında serbest kaynakların kullanılması zorunludur. Hisse senetlerinin bedelleri, kullanılması serbest olan fonlardan karşılanabilir. Şirketin iktisap ettiği kendi payları ile yavru şirket tarafından iktisap edilen ana şirketin payları Genel Kurul toplantı nisabının hesaplanmasında hesaba katılmaz. Bedelsiz payların iktisabı hariç şirketin devraldığı kendi payları hiçbir pay sahipliği hakkı vermez. Yavru şirketin iktisap ettiği ana şirket paylarına ait oy hakları ile buna bağlı haklar donar. Sermaye payları nakit ve ayın karşılığı olabilir. 17

19 Ayni sermaye karşılığı payların iki yıl devredilemeyeceğine ilişkin yasak tasarıda yer almamaktadır. Asgari itibari değer 1 Yeni Kuruş tur. Tasarıda imtiyazlı paylar mevcut Ticaret Kanunu ndan farklı olarak imtiyaz kavramının tanımlanması ile düzenlenmiştir. Ancak oyda imtiyaz sınırlandırılmıştır. Bir paya en çok 15 oy verilebilir. Oyda imtiyazın bir diğer sınırı da bazı kararlarda oyda imtiyazın kullanılamamasıdır. Bu kararlar, Esas Sözleşme değişikliği, işlem denetçilerinin seçimi, ibra ve sorumluluk davası açılmasıdır. En çok 15 oy sınırı mahkeme kararı ile genişletilebilir Oyda imtiyazlı payların sermaye artırımını bloke etmesi olanağı kaldırılmıştır. İmtiyazlı pay sahipleri genel kurulunun toplantıya çağrılması, çalışması, karar alması açık kurallara bağlanmış ve yetkileri daraltılmıştır. e. Yönetim Kurulu (YK) Tasarının YK ile ilgili yenilikleri aşağıdaki gibidir: Tek üyeli YK olanağı Türk Hukuku na getirilmiştir. YK üyesinin görevine başlayabilmek için pay sahibi olması şartı kaldırılmıştır. Tüzel kişinin de YK üyesi olabilmesi olanağı sağlanmıştır. 18

20 Profesyonel YK açılımı gerçekleştirilmiştir. Tasarı, YK üyelerinin dörtte biri için yüksek öğrenim şartını aramaktadır. Profesyonel YK demek çeşitli menfaat sahiplerinin temsil edildikleri bir YK değildir. Profesyonel YK sermayeden bağımsız, piyasanın ve işin gereklerine göre hareket edebilen, karar alabilen, iç denetim mekanizmalarını işletebilen ve risk yönetimine hazırlıklı YK dır. Pay sahibi gruplarının YK da temsil edilebilmesinin kanuni alt yapısı oluşturulmuştur. YK ile yönetim (Management) kavramları arasındaki farkı ortaya koyan sistem hükme bağlanmıştır. f. Genel Kurul (GK) Tasarıda; GK yı toplantıya çağırmaya yetkili olanlar yeniden düzenlenmiştir. Yetkililer arasından, denetçi doğal olarak çıkarılmış, azlığın çağrı yetkisi onun lehine kesin sürelere bağlanmıştır. Ayrıca, azlığın talebi üzerine belirli sürelerin cevapsız geçirilmesi halinde doğan çağrı yetkisi için hükümler getirilmiştir. GK toplantılarının toplantı başkanlığı tarafından yönetimine ilişkin bir iç tüzüğün Anonim Şirket tarafından düzenlenmesi zorunluluğuna yer verilmiştir. Toplantı başkanlığı veya başkan bu iç tüzüğe göre toplantıyı yönetmek zorundadır. Bu iç tüzükte ayrıca olumsuz oy kullananlar için şerh 19

21 vermeye tutanak ve tutanağın imzalanmasına ilişkin uygulama hükümleri yer alacaktır. Pay sahibinin GK da bilgi alma hakkı yeniden düzenlenirken bu hakkın sınırları bir taraftan genişletilmiş diğer taraftan kesin çizgilerle belirlenmiştir. Ayrıca, pay sahibine, gerekli bilgiyi alamaması halinde başvuracağı hukuk yolları gösterilmiştir. Bilgi alma hakkı işleyebilir bir düzene bağlanmış ve oy kullanma süreci aydınlatabilir bir içeriğe sokulmuştur. Özel denetim yeni esaslara bağlanmış, pay sahipleri demokrasisine uygun olarak yeni bir pay sahipliği ve azlık hakkı oluşturulmuştur. GK da temsil, Borçlar Hukuku na ilişkin temsil kurumunun kalıplarından kurtarılmış ve kurumsal temsilci kavramı altında temsil yetkisinin bir anlamda kitlesel örgütlenmesine ilişkin ilk adımlar atılmıştır. ABD hukukunun Proxy sistemi hukukumuza bir ölçüde- yansıtılmıştır. Böylece, GK da, Genel Kurul a pay sahiplerinin katılmaması yoluyla oluşan güç boşluğunu ortadan kaldırıcı önlemler alınmıştır. Güç boşluğunun önlenmesi amacıyla pay sahibinin genel kurulda temsili tasarının 427 vd. maddelerinde ele alınmıştır. Bu bağlamda temsilciler organın temsilcisi, bağımsız temsilci ve kurumsal temsilci olmak üzere sınıflandırılmıştır. Bu düzenlemenin amacı Genel Kurul da pay sahiplerinin menfaatlerinin temsil yoluyla hayata geçirilmesini sağlamak, aynı zamanda temsilcinin yetkilerinin sınırlarını belirlemektir. 20

22 g. Sermaye Artırımı Tasarı sermaye artırımını üç şekilde düzenlemiştir; Yeni Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermayenin Artırılması : Bu türde, şirkete nakdi veya ayni yeni sermaye konulduğu, yani pay sahiplerinden ve/veya üçüncü kişilerden gelen yeni katkılarla öz varlık büyüdüğü için bu türe efektif artırım da denilir. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı: İç kaynaklardan yapılan sermaye artırımında, belirli bir amaca özgülenmemiş yedek akçeler, kanuni yedek akçelerin serbestçe kullanılabilen kısmı ve kanunen izin verilen fonlar sermayeye dönüştürülür. Şirkete yeni sermaye girmez, çoğu zaten öz varlık içinde bulunan kalemler sermayeye eklenir. Şarta Bağlı Sermaye Artırımı: Bu tür sermaye artırımında, sermaye ne Yönetim Kurulu ne Genel Kurul kararı ile artırılır ne de artırılan sermaye belirli kişiler tarafından taahhüt edilir. Sermaye artırımının dayanağı bir esas sözleşme hükmüdür. Bu hüküm sadece bir dayanak değildir, aynı zamanda da sermayenin nasıl, hangi tutarda, hangi süreler içinde ve nasıl gerçekleşeceğini gösterir. Bu esas sözleşme hükmü parça parça tükenir ve tamamen tükenince Yönetim Kurulu tarafından esas sözleşmeden çıkarılır. Sermaye, bir şirket organının kararıyla değil, bazı borçlanma senetleri hamillerinin değiştirme haklarını ve alım hakkı sahiplerinin bu alım haklarını kullanmalarıyla, kullanan temelinde, adeta damla damla artar. Artırımın aktörleri 21

23 h. Sorumluluk değiştirme ve alım hakkı sahipleridir. Değiştirme hakkı sahiplerinin, hamili oldukları borç senetlerinin itfa bedelleri ile yeni payları alma, alım hakkı sahiplerinin de bu haklarına dayanarak şirketin hisse senetlerini ödeme hakları vardır. Her pay sahibi yeni çıkarılan payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre alma hakkını haizdir. Bu hak, haklı sebepler varsa ve en az sermayenin yüzde 60 ının olumlu oyu ile sınırlandırılabilir. Tasarı sermayenin azaltılmasında bir yenilik getirmemiştir. Tasarı, Anonim Şirket lerde çeşitli işlem, karar, beyan veya hazırlanan belgelerden doğan hukuki (m. 549) ve cezai sorumluluğu (m. 562) düzenlemiştir. Anonim Şirket lere ilişkin hükümlerin sonunda bütünlük arzeden bir bölüm halinde düzenlenmiş bulunan sorumluluğa ilişkin bölümler dışında bazı özel hukuki sorumluluk halleri için Tasarı nın çeşitli yerlerinde öngörülmüş münferit kurallar bulunmaktadır. Denetçilerin sır saklamadan doğan sorumluluğu (m. 404) gibi. Hukuki Sorumluluk : Tasarı hukuki sorumluluğu altı ayrı kategoriye ayırmıştır. Ayrıca Tasarı da bu altı kategoriye kısmen uygulanabilen 22

24 ortak hükümler (m ) yer almaktadır. Bu altı bölüme uygulanabilecek ortak hükümler yoktur. Bu hükümler arasında teselsülü düzenleyen Tasarı nın 557. maddesi özellik gösterir. Bu hüküm tüm sorumluluk hallerine doğrudan uygulanamaz, şartları varsa veya bir madde müteselsil sorumluluğu öngörmüşse uygulanır. 1. Belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olmasından doğan sorumluluk, 2. Sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi, 3. Ayni sermaye unsurlarına değer biçilmesinden doğan sorumluluk, 4. Halktan para toplanmasından doğan sorumluluk (SPK dan izin alınmadan), 5. Kurucuların, Yönetim Kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğu ve 6. Denetçinin sorumluluğu. Cezai Sorumluluk: Tasarının 562. maddesinde suçlar ve cezalar düzenlenmiştir. Bu maddeye istinaden belirlenen suçlar re sen takip olunur. Limited Şirket Tasarı Limited Şirketi Anonim Şirkete yaklaştıran düzenlemeler getirmektedir. Limited Şirket, Anonim Şirket e benzer bir yapıya, yönetim ve karar mekanizmalarına sahip hale getirilmiştir. 23

25 Sermaye en az (yirmi beş bin) YTL dir. Ayni sermaye konulabilir. Nakdi sermaye payı bir defada ödenir. Taşınırlar re sen Limited Şirket adına tapuda tescil edilir. Yetki ve görev ticaret sicili memuruna aittir. Sermayenin yerini tutan ortak ödünçlerine imkan tanınmıştır. Bilanço zararlarının ek ödeme yükümlülükleriyle kapatılması olanağı ortaklara tanınmıştır. Ortaklar (Kurucular) sermaye payının devrini istedikleri gibi düzenleyebilirler. Şirket sözleşmesiyle devri kolaylaştırabilirler. Ortaklar yarı kapalı bir şirket amaçlıyorlarsa, devri zorlaştırır, yasaklayabilirler. Anonim Ortaklık larda pay kolaylıkla devredilebilirken Limited Şirket te Anonim Şirket ten farklı olarak diğer ortakların onayı zorunluluğu getirilmiştir. Pay devrine izin verilmeyen ortağa ise devre onay vermeyen Limited Şirket ten çıkma olanağı verilmiştir. Sermaye payı, nama yazılı kıymetli evraka bağlanarak hem ortaklığın ispatlanması kolaylığı sağlanmış hem de yükümlülüklerin senede yazılması ile şeffaflık gerçekleştirilmiştir. Böylece pay defteri de kısmen de olsa senede yansıyacaktır. Limited Şirket, ortağının kişisel alacaklısının şirketi feshedebilmesi riskinden korunmuştur. Ortağın kişisel alacaklısı Limited Şirket i feshetmeden sadece ortağın sermaye payını haczettirip paraya çevirebilir. 24

26 Sermaye payının şirketler topluluğu içinde devrinde basitlik sağlanmıştır. Şirkete yeni ortak alınması kolaylaşmıştır. Tasarı Limited Şirket için intifa senetleri çıkarılmasına olanak vermemektedir. Ticaret Kanunu na göre, şirket sözleşmesiyle veya bir ortaklar kararı ile şirketi yönetecek ortaklar ve/veya üçüncü kişiler belirlenmemişse, tüm ortaklar hep birlikte müdür sıfatıyla şirketi yönetmeye hem yetkili hem zorunludur. Tek ortaklı Limited Şirket e olanak tanınmıştır. Şirket sözleşmesinde öngörülmesi şartıyla sermaye payının alımı, önalımı, geriye alımı, olanakları getirilmiştir. Ek ve yan ödeme yükümlülükleri öngörülmüştür. Bazı ortaklara veto ve üstün oy hakkı tanınmasının yolu açılmıştır. Ortaklara ağırlaştırılmış rekabet yasağı yükletilebilecektir. Ortağa çıkma hakkı verilmiştir. Haklı sebeplerle çıkma davasında ortağa sermaye payının gerçek değerinin ödenmesi güvence altına alınmıştır. Çıkmak isteyen veya bu amaçla dava açan ortağın haklarından bazılarının dondurulması sistemi kabul edilmiştir. Çıkarılma sebeplerinin şirket sözleşmesinde öngörülmesi zorunluluğu getirilmiştir. Haklı sebeplerin varlığı halinde Ortağın mahkeme kararıyla Limited Şirket den çıkarılması olanağı sağlanmıştır. 25

27 Oy hakkının hesaplanmasında ve kar payının dağıtımında kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler yapılabilecektir. Payın devri basitleştirilmiştir. Yeni Limited Şirket in ortağa sağladığı en güçlü güvence, küçük ölçekli Limited Şirket ler için özel standartlara ve diğer Limited Şirket ler için UFRS ye göre hazırlanmış finansal tablolar ve bunların Uluslararası Denetim Standartları na göre denetlenmesi sistemini getirmiş olmasıdır. 26