Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Bölümü Öğrencilerinin Eğitimlerine ve Mesleklerine Bakış Açıları: Erbaa SHMYO Örneği

Transkript

1 Tıbbi Dokümantasyon ve Sekreterlik Bölümü Öğrencilerinin Eğitimlerine ve Mesleklerine Bakış Açıları: Erbaa SHMYO Örneği Tuğba SOLMAZ Öğr. Gör. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Erbaa Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tülay ÇELİK Öğr. Gör. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Erbaa Meslek Yüksekokulu Mehtap SOLMAZ İş Sağlığı ve Güvenliği Uzm., Tokat Kamu Hastaneleri Birliği Ahmet GÜMÜŞ Doktora Öğrencisi İstanbul Aydın Ünv. Sosyal Bil. Ens. Özet Mesleki eğitim, bireylere iş hayatında geçerliliği olan bir meslek için gerekli bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazandırma ve bireyin yeteneklerini, işi bir araç olarak kullanarak, çeşitli yönleri ile geliştirme sürecidir. Meslek yüksekokulundaki öğrencilerin aldıkları eğitim ve mesleklerine bakış açıları mesleki eğitimin geliştirilmesi açısından önemlidir. Bu çalışma meslek yüksekokulu öğrencilerinin aldıkları eğitim, mesleklerine bakış açıları ve mesleğin geleceği ile ilgili görüşlerini belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini, eğitim-öğretim yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Erbaa Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu nda eğitimine devam eden 152 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler, öğrencilerin demografik özelliklerini ve mesleğe ilişkin görüşlerini içeren anket formu aracılığıyla yüz yüze görüşme yöntemiyle elde edilmiştir. Anket formu toplam 31 sorudan oluşmaktadır. Verilerin analizi için SPSS 22.0 Windows paket programı kullanılmıştır. Katılımcı öğrencilerin tanımlayıcı istatistiki bilgilerine ulaşmak amacıyla frekans (f) ve yüzde (%) analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonuçları değerlendirildiğinde; % 55.9 u kadındır. Öğrencilerin % 8.0 i bölümü ilk girişte kazandığını, % 5.6 sı mezun olduktan sonra mesleklerini sürdürmek istediklerini, % 77.6 sı mezuniyet sonrası iş bulma konusunda kaygısı olduğunu, % 5 sı tıbbi sekreterliği meslek olarak sevdiğini, % 7. ü mesleğin geleceğini belirsiz gördüğünü, % 5. ü öğretim elemanlarının mesleği benimsetmedeki etkisi olumlu bulduğunu ve % 3. ü de bu okulda okumanın mesleki gelişimlerine katkıda bulunduğunu ifade etmiştir. Anahtar Kelimeler: Öğrenci, mesleki eğitim, gelecek beklentisi.

2 View of Medical Documentation and Secretariat Department Students Towards Their Education and Vocation: The Example of Erbaa VSHS Tuğba SOLMAZ Öğr. Gör. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Erbaa Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tülay ÇELİK Öğr. Gör. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Erbaa Meslek Yüksekokulu Mehtap SOLMAZ İş Sağlığı ve Güvenliği Uzm. Tokat Kamu Hastaneleri Birliği Ahmet GÜMÜŞ Doktora Öğrencisi İstanbul Aydın Ünv. Sosyal Bil. Ens. Abstract Vocational education is the process of developing information, skills and vocational habits required for an occupation and using an individual s abilities and occupation in order to develop them in various aspects. Training provided to students in vocational schools and their view on their occupation are important in terms of development of vocational education. This study was descriptive one with the goal of determining views of vocational school students on their occupation and the future occupation. The population of study was comprised of 152 students continuing their education in Gaziosmanpaşa University Erbaa Vocational School of Health Services during academic year. The data was gathered by face to face interviews on their views on their occupation. The survey form was comprised of 31 questions. SPSS 22.0 Windows package was used in data anaylsis. Frequency (f) and percent (%) analyses were used in order to calculate definitive statistical information on participant students. According to results of the study, 55.9 % were female. 8.0 % of the students gained admission in their first try, 5.6 % said they wanted to work in their occupation after graduation, 77.6 % said they were anxious about finding job, 5 % said they loved medical secretariat as an occupation, 7. % said the future of occupation is uncertain, 5. % said their instructors had an influence in terms of them embracing their occupation, and 3. % said studying at this school improves their vocational develeopment.

3 1.GİRİŞ Meslek yüksekokulları üniversitelerin iki yıllık eğitim veren, özel işletmelere ve kamu işletmelerine ara eleman yetiştiren birimleridir. Bir başka ifade ile meslek yüksekokulları; artan yükseköğrenim talebini karşılamak, eğitim olanaklarını genişletmek, küreselleşmenin de etkisi ile değişen ve gelişen kalifiye eleman ihtiyacına cevap vermek ve toplumsal gelişmeyi yaygınlaştırmak amacıyla kurulan eğitim kurumlarıdır (Özhavalı ve diğ., 2010:2). Mesleki eğitim, bireylere iş hayatında geçerliliği olan bir meslek için gerekli bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını kazandırma ve bireyin yeteneklerini, işi bir araç olarak kullanarak çeşitli yönleri ile geliştirme sürecidir. Dünyada mesleki ve teknik eğitim üç farklı sistemle uygulanmaktadır. Bunlar; okul-işyeri temeline dayalı eğitim uygulayanlar, sadece okula dayalı eğitim uygulayanlar ve her iki anlayışı da benimseyen ama sürekli arayışlar içerisinde olan ülkelerdir. Genç ve dinamik nüfusuyla Türkiye gelişmiş ülkelere göre önemli bir avantaja sahiptir. Bu nedenle, Türkiye de yukarıda belirtilen her iki anlayışın benimsendiği, fakat sürekli yeni arayışlarında mevcut olduğu bir sistem uygulanmaktadır (Binici ve Arı, 200: ). Meslek seçimi ise; bir kimsenin, çeşitli meslekler arasından en iyi yapabileceğini düşündüğü faaliyetleri içeren ve kendisine en üst düzeyde doyum sağlayacağına inandığı bir mesleğe yönelmesidir. Diğer bir tanıma göre meslek seçimi; bir kimsenin, kendisine açık olan meslekleri çeşitli yönleri ile değerlendirip, kendi ihtiyaçları ve beklentileri açısından istenilen yönleri çok, istenilmeyen yönleri az olan birine yönelmeye karar vermesidir (Erdem ve Kayran, 2013:82). Meslek seçimi aşaması, bireyin yaşantısına yön verdiği en önemli aşamalardan birisidir. Bireyin mesleğini seçmesi çalışma biçimini ve yaşam biçimini de seçmesi anlamına gelmektedir. Bu bağlamda bireyler meslek seçimini bilinçli ve doğru yapmak için çaba sarf etmek zorundadırlar. Doğru mesleği seçmenin yolu bireylerin seçimlerini yetenek ve ilgilerine göre yapmalarından geçmektedir. Seçimini bu şekilde gerçekleştiren bireyler seçtikleri alanda başarılı ve yaşantılarında mutlu olurlar. Bu nedenle meslek seçimi, hem seçimi yapan birey hem de bireyin üyesi bulunduğu toplum açısından önemli bir husustur. Bireyin seçtiği meslek onun niteliği ve toplumsal kalkınmaya katkıları ile ilişkilidir. İsabetli yapılan seçim bireyin kendini gerçekleştirmesine, mesleğinde başarılı ve mutlu olmasına katkıda bulunmaktadır. Mutlu ve başarılı bireyler toplumsal gelişmeye katkı sağlamaktadır (Bahar, 2002:125-1). Ülkemizde meslek seçimine bakıldığında çoğunlukla meslek seçimi tesadüflere bağlıdır (Gözüm, 2000:85-9). Göz ve Erkan ın yaptığı araştırmaya göre bölümü tesadüfen seçenlerin oranı % 31.9 iken, ailenin isteği ile seçenlerin oranı ise % dır. Ayrıca yapılan diğer bir araştırmada mesleği kendi isteği ile seçenlerin oranı % 3.3, ailenin isteği ile seçenlerin oranı % 33.6 dır (Göz, 2001:37-50). Mesleklerin pek çoğunda kişinin başarılı olabilmesi fiziksel özellikleri, mesleği bilerek ve isteyerek seçmiş olmalar ile yakından ilgilidir. Bunun yanı sıra meslek seçiminde mesleği uyum sağlamada ve verimli bir çalışma içinde kişinin o mesleği yatkın ruhsal ve zihinsel bir hazırlık içinde olması da gereklidir (Özsoy, 1996:35-50). Mesleği benimseme ve profesyonelce uygulama konusundaki temeller, yani meslek bilinci öğrencilik yıllarında atılır ve tüm meslek yaşamı boyunca da devam eder. Öğrencilerin meslek bilinciyle yeterince donanmış olarak çalışma ortamına atılmaları bu bilinci hızlı bir şekilde olgunlaşmasına ve mesleğinde bunda olumlu yönde etkilenmesinde sağlayacaktır (Özsoy, 1996:35-50). Meslek seçiminde meslek sayılarının giderek artması ve uzmanlık gerektirmesi nedeniyle bireylerin kendilerine uygun meslek seçmeleri, dolayısıyla meslek seçimini etkileyen faktörler üzerinde odaklanılması önem kazanmaktadır (Korkut-Owen vd., 2011:135). Bu araştırma ile tıbbi sekreterlik öğrencilerinin aldıkları eğitim ve mesleklerine yönelik bakış açıları değerlendirilmeye çalışılmıştır. 2.YÖNTEM Araştırmanın evrenini, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Erbaa Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tıbbi Sekreterlik bölümü son sınıf öğrencisi 152 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler araştırmacı tarafından oluşturulan anket formu ile toplanmıştır. Anket formu, SHMYO öğrencilerinin aldıkları eğitim ve mesleklerine bakış açılarına yönelik görüşlerini ortaya koymak amacıyla, literatür incelemesi sonucu elde edilen veriler temel alınarak geliştirilmiştir (Andsoy ve diğ., 2012: ;

4 Kaya, 201:352; Türkoğlu ve diğ., 2013:98-106). Anket iki bölümden oluşmaktadır; birinci bölümde kişisel özellikleri belirlemeye yönelik sorular ve ikinci bölümde ise öğrencilerin meslek ve geleceklerine yönelik düşüncelerini içeren sorular yer almaktadır. Anket uygulanmadan önce okul müdürlüğünden izin alınmıştır. Anket ders dışı saatlerde yüz yüze görüşme yöntemi ile araştırmacı gözetiminde uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22.0 istatistiksel paket programıyla değerlendirilmiştir. Veriler, yüzde ve frekans dağılımları kullanılarak değerlendirilmiştir. 3.BULGULAR Ön lisans düzeyinde eğitim alan SHMYO öğrencilerinin aldıkları eğitim ve mesleklerine yönelik bakış açılarını belirlemeye yönelik olarak yapılan bu araştırmada ankete katılan öğrencilerin sosyodemografik özelliklerine ilişkin bilgiler Tablo 1 de sunulmuştur. Tablo 1. Öğrencilerin Sosyodemografik Özellikleri Yaş Grupları Sayı (%) 17 yaş ve altı ve üzeri Cinsiyet Erkek Kadın Medeni Durum Evli Bekar Mezuniyet Yeri Teknik Lise Düz Lise Sağlık Meslek Lisesi Anadolu Lisesi İmam- Hatip lisesi Ticaret Lisesi Kız Meslek Lisesi Meslek Lisesi Anne Çalışma Durumu Çalışıyor Çalışmıyor Baba Çalışma Durumu Çalışıyor Çalışmıyor İkamet Yeri Yurt Öğrenci Evi Ev Diğer Gelir Durumu TL den fazla Algılanan Gelir Durumu Düşük Orta İyi Çok iyi Toplam

5 Öğrencilerin sosyo-demografik özellikleri incelendiğinde (Tablo 1); % 90.1 inin arası yaş grubunda olduğu, % 50.6 sının erkek, % 97. ünün bekar, % 2.1 inin düz lise mezunu olduğu görülmektedir. Öğrencilerin % 62.5 i yurtta kalmaktadır. % 32.9 unun gelir durumu 600 TL nin altındadır ve % 65.1 i gelir durumunu orta olarak değerlendirmektedir. Tablo 2. Öğrencilerin Bölümü Tercih Etmesini Etkileyen Faktörler Programa Yerleştirilme Şekli Sayı (%) Sınavsız Geçiş Üniversite Sınavı Bölümü Kaçıncı Girişte Kazandığı İlk girişte bölümü kazandım 2. girişte kazandım 3 ve üzeri Bölümü Tercih Sırası ve üzeri Tercih Nedeni Puanının bu programa yetmesi Boşta Kalmama Aile aile veya çevre isteği Üniversite sınavına girmek Tavsiye İş olanağının olması İlgi alanı olması Aileye yakın olma Dikey geçişle fakülteye geçebilme Meslek lisesinden direkt kayıt olma Tayin durumu Programı istekli seçme durumu Kararsızım Meslekle İlgili Okula Girmeden Önceki Görüşü Olumlu Olumsuz Kısmen Olumlu Kısmen Olumsuz Bölümü Seçemeden Önce Meslekle İlgili Bilgi Alma Durumu Bilgi Kaynağı Aile Tanıdığı Tıbbi Sekreter Arkadaşlar İnternet ve Çevre Rehber Öğretmen Bölümü Seçmede Ailenin Etkisi Olumlu Etkilediler Etkilemediler Toplam Öğrencilerin bölümü tercih etme nedeni ve tercih edilmesini etkileyen faktörler Tablo 2 de gösterilmiştir. Öğrencilerin % 75.7 si bölüme YGS 3 puanı ile yerleşmiştir. % 8.0 ı bölümü ilk girişte kazandığını, % 58.6 sı bölümün 1-9 tercih sırası arasında yer aldığını, % 28.9 u iş olanağının olması nedeniyle tercih ettiğini, % 53.9 u mesleği seçmede ailesinin olumlu etkisinin olduğunu, öğrencilerin %.7 si okula girmeden önce meslekle ilgili olumlu düşündüğünü, % 69.1 i meslekle ilgili önceden bilgi aldığını, % 39.5 i ise bu bilgiyi arkadaşlarından aldığını ifade etmiştir.

6 Tablo 3.Öğrencilerin Aldıkları Eğitim ve Meslekle İlgili Düşünceleri Verilen Eğitimi Yeterli Bulma Durumu Sayı (%) Verilen Eğitimin Mesleği Benimsetmedeki Etkisi Etkili Etkisiz Ders Donanımını Yeterli Bulma Durumu Aldığınız Eğitimin Size Sağladığı Katkı Diploma Mesleki Açıdan Gelişim Kişisel Gelişim Toplumsal Statü Diğer Meslekle İlgili Görev ve Yetkileri Bilme Durumu Tıbbi Sekreterliği Meslek olarak Sevme Durumu Öğretim Elemanının Mesleği Benimsetmedeki Etkisi Etkili Etkisiz Danışmanlık Hizmetini Yeterli Bulma Durumu Toplam Tablo 3 de öğrencilerin aldıkları eğitim ve meslekle ilgili düşüncelerine yer verilmiştir. Öğrencilerin % 8.0 ı verilen eğitimi yeterli bulduğunu, % 0.1 i verilen eğitimin mesleği benimsemeye katkısı olduğunu, % 39.5 i ders donanımını yeterli bulduğunu, % 3. ü verilen eğitimin mesleki açıdan gelişimlerine katkıda bulunduğunu, % 81.6 sı meslekle ilgili görev ve yetkilerini bildiğini, % 5 sı tıbbi sekreterliği meslek olarak sevdiğini, % 5. ü öğretim elemanının mesleği sevmeye olumlu katkısı olduğunu ve % 38.8 i de okulda verilen danışmanlık hizmetini yeterli bulduğunu ifade etmiştir.

7 Tablo. Öğrencilerin Gelecekle İlgili Beklentileri İleride Mesleği Yürütme Durumu Sayı (%) İş Bulma Kaygısı Bölümün Geleceği Konusunda Düşünceler Mesleğin İçinde Kendimi Görüyorum Mesleğin Geleceği Karanlık Mesleğin Geleceği Belirsiz Toplam Tablo de öğrencilerin gelecekle ilgili beklentileri değerlendirilmiştir. Öğrencilerin % 5.6 sı ileride mesleği devam ettireceğini, % 77.6 sı gelecekte iş bulma konusunda kaygı yaşadığını ve % 7. ü ise bölümün geleceği konusunda belirsizlik yaşadığını ifade etmiştir..sonuç VE ÖNERİLER Tıbbi Dokümantasyon ve sekreterlik bölümü öğrencilerinin eğitimlerine ve mesleklerine bakışı ile ilgili olarak yapılan bu çalışmada elde edilen sonuçlar ve öneriler şu şekildedir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin çoğunluğu (% 58.6) bölüme isteyerek gelmiş olup, % 28.9 u iş olanağı nedeniyle bölümü tercih etmiştir. Bu çerçevede meslek yüksekokulunda eğitim alan öğrencilerin eğitim aldıkları bölümü bilinçli bir şekilde tercih ettikleri anlaşılmaktadır. Meslek yüksekokulu öğrencilerinin aldıkları eğitim, meslek ve gelecekle ilgili beklentileri değerlendirildiğinde, bu hususlarla ilgili olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır. Öğrenciler program dâhilinde verilen derslerden verilen eğitimi yeterli buldukları (% 8.0), % 39.5 i ders donanımını yeterli buldukları, % 3. ü de aldıkları eğitimin kişisel gelişimlerine katkı sağladığı yönünde görüş belirttikleri ve genel anlamda üniversite imkânlarından memnun oldukları gözlenmiştir. Öğrencilerin yarıdan fazlası (% 5.6) mesleği yapmak istemekte, % 23.0 ü mesleğin içinde kendini gördüğünü, yarıdan fazlası (% 70.0) ise mesleğin geleceği konusunda belirsizlik ve endişe yaşamaktadır. Bu sonuç, öğrencilerin mezuniyet sonrasında bile hala mesleği özümseyemediğini, kendini tam donanımlı hissetmediğini ve mezuniyet sonrasına yönelik yeterli, rehberliğin yapılmadığını düşündürmektedir. Bu sonuçlar doğrultusunda, Bu bölümü tercih etmeyi düşünen öğrencilere yönelik olarak mesleğin tanıtımının tüm yönleriyle ele alınması, Mezuniyet aşamasına gelmiş olan öğrencilerin kendilerini mesleki anlamda daha yeterli hissetmeleri, Mesleği içselleştiremeyen ve mesleği yapmayı düşünmeyen öğrencilere yönelik uyum programlarının düzenlenmesi önerilmektedir.

8 KAYNAKÇA Andsoy, I. I., Güngör, T. ve Bayburtluoğlu, T. (2012). Karabük Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Öğrencileri nin Hemşireliği Tercih Etme Nedenleri ve Mesleğin Geleceği İle İlgili Görüşleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), Bahar, H. H. (2002). Eğitim fakültesi, tıp fakültesi ve iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin bazı sosyo-ekonomik özellikleri ile fakülte tercihleri arasındaki ilişki. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, (1), Binici, H. ve Arı, N. (200). Mesleki ve Teknik Eğitimde Arayışlar. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), Erdem, B., ve Kayran, M. F. (2013). Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksekokulu Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1 (1), Göz, F. ve Erkan, M. (2001). Sağlık memurluğu öğrencilerinin mesleki düşünce, görüş ve sorunları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(2), Gözüm, S. (2000). Hemşirelik eğitimine yeni başlayan öğrencilerin mezuniyet sorası çalışmak istedikleri ve istemedikleri hemşirelik alanlar ve gerekçeleri.2000 li Yıllarda Sağlık Yüksekokullarında Eğitimin Geleceği Sempozyum Kitabı (pp. 85-9). Kaya, A. (201). Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin eğitim öğretim ve geleceğe yönelik düşünceleri. 19Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2): 352. Korkut-Owen, F., Kepir, D.D., Özdemir, S., Ulaş, Ö., ve Yılmaz, O. (2011). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. XI. PDR Kongresi, İzmir, Türkiye. Özhavalı, M., Bulat F., ve Kumsel, M. (2010). Ön Lisans Öğrencilerinden Meslek Yüksekokullarına Eleştirel Bir Bakış: Keskin Meslek Yüksekokulu Örneği. Ulusal Meslek Yüksekokulları Öğrenci Sempozyumu (pp.1-10)., Ekim. Düzce. Özsoy A. (1996). Hemşire öğrencilerinin mesleğe ilişkin görüşlerinin ileriye dönük incelenmesi, 7. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildiri Kitabı (pp ). Türkoğlu, T., Gavcar, E., ve Büyüksakalli, H. (2013). Meslek Yüksekokul Öğrencilerinin Program Tercihlerinde Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. EJOVOC: Electronic Journal of Vocational Colleges, 3(),