Anahtar Kelimeler: Film ve Dizi Turizmi, Doğu Karadeniz Bölgesi, Turistik Destinasyon, Trabzon, Rize.

Transkript

1 / Yıl: 2017 Year: Issn: TURİSTİK DESTİNASYON TERCİHLERİNDE FİLMLERİN VE TV DİZİLERİNİN ETKİSİ: DOĞU KARADENİZ BÖLGESİ ÖRNEĞİ EFFECTS OF MOVIES AND TV SERIES ON THE CHOOSE OF TOURISTIC DESTINATIONS: A CASE OF EAST BLACK SEA REGION Sedat TAŞ Kürşat BAŞKAN** Songül Seda KAMBER TAŞ*** Öz Televizyon, etkinliği ve sıklığı dikkate alındığında şüphesiz ki günümüz kitle iletişim araçlarının ilk sıralarında yer almaktadır. Gelişen teknolojiyle birlikte üretimi artan televizyon hemen her evde başköşeyi alarak, hazırlanan TV yapımlarının da günbegün sayılarının artmasına zemin hazırlamıştır. Bireylerin bilgi, duygu, görüş, tutum ve davranışlarını etkileyen televizyon yayıncılığı, film ve diziler aracılığıyla turizm alanında da birer tanıtım aracı olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu gibi yapımlar izleyenlerin zihninde turizm faaliyetinde bulunabilecekleri yerlerle ilgili belirli simgeler inşa ederek, destinasyon tercihlerindeki karar verme sürecinde etkili olabilmektedirler. Bu araştırmanın amacı; Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerinin, bölgeyi ziyaret eden yerli turistlerin bölgeyi tercih etmeleri üzerinde bir etkisinin olup olmadığını incelemektir. Araştırmanın verileri, bölgeyi ziyarete gelen yerli turistlere uygulanan anketler aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma alanı olarak, film ve televizyon dizilerinin çekimlerinde sıklıkla kullanılan ve bölgenin başlıca turistik çekim merkezlerinden olan Trabzon ve Rize illeri tercih edilmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgulara göre, ziyaretçiler tarafından Doğu Karadeniz Bölgesi nin tercih edilmesi konusunda, çekimleri bu bölgede yapılan filmlerin ve televizyon dizilerinin etkisinin olduğu ve ziyaretçilerin destinasyon seçimlerinde önemli bir rol oynadığı görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Film ve Dizi Turizmi, Doğu Karadeniz Bölgesi, Turistik Destinasyon, Trabzon, Rize. Abstract Television is in the first place among mass media with its effectiveness and frequence. The increase in the production of television with the developing technology has given rise to the numbers of television in the houses of people. This has triggered an increase in the TV production. Television publishing which affects the knowledge, emotions, attitudes, opinions, behaviours of people has been used as a promotion tool in tourism by the means of films and series. These kinds of productions help to create some symbols for the audiences about the places that can be visited and this can be effective in the decision process of destination choice. This study aims to reveal whether the films and series shot in Eastern Black Sea region affect destination choice of visitors that come to this region. Data was collected through the survey conducted with the local tourists who visited this region. The research areas are Rize and Trabzon provinces which are frequently used for films and series. According to the findings gained from the result of the study, the films and series shot of East Blacksea region effect the destination choice of visitors and this has a big role of destination choice of visitors. Keywords: Film and TV Tourism, Eastern Black Sea Region, Touristic Destination, Trabzon, Rize. 1. Giriş Günümüzde haberleşme ve sosyalleşmeyi sağlamak için kitle iletişim araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır (Soydan ve Alpaslan, 2014:54). Hızla değişen teknoloji, kitle iletişim araçlarını da değiştirip geliştirirken, yaşamın vazgeçilmez bir unsuru kılmıştır (Dilber, 2014:60). İnternet teknolojisinin gelişimi, medya olarak adlandırılan; televizyon, sinema, gazete, radyo, dergi vb. iletişim araçlarının etkisini de farklılaştırmıştır (Kırık ve Domaç, 2014:415; Soydan ve Alpaslan, 2014:54). Kitle iletişim araçları vasıtasıyla varlığını sürdüren medyanın, bu araçlar içerisinde en çok alıcıya ulaşma kapasitesine sahip türü ise televizyondur (Çevik, 2015:36). Televizyonun, görsel ve işitsel duyulara hitap eden bir kitle iletişim aracı olması (Demir, 2008:131), onu evlerde baş tacı yapmakla birlikte, pek çoğumuzun evinde yaşayan sayısına bağlı olarak birden fazla da bulunabilmektedir (Çevik, 2015:36) lardan sonra Türkiye de özel televizyon kanallarının yayın hayatına girmesiyle birlikte (Öneren, 2013:75; Şahin vd., 2003:4) kültürel alanda değişiklikler meydana *Öğr. Gör., Gümüşhane Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü. **Öğr. Gör., Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü. ***Arş. Gör., Gümüşhane Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Turizm İşletmeciliği Bölümü.

2 gelmiş ve popüler kültür oluşumu hızlanmıştır. Bu kültürün ürünü olarak öncelikle yabancı diziler televizyon ekranlarında yerini almaya başlamış ardından yerli dizilere de yer verilmiştir. Zaman içinde popüler kültür ürünlerine olan ilginin artış göstermesi, hem bu dizilerin sayılarında, hem de izlenme oranlarındaki artışı da beraberinde getirmiştir (Şahin vd., 2003:4). Yine bu kültürün önemli aktörlerinden biri olarak gösterilen sinema filmlerinin televizyonda gösterilmesi, televizyon ile sinema arasında işbirliği oluşturmuştur (Yılmaz ve Yolal, 2008:177; Kınay, 2014:26). Görsel iletişim araçları bireylerin algılarını etkileyebilmekte; kişilerde merak, beğeni, ilgi oluşturarak seyahat edilecek turizm destinasyonları açısından bir çekim unsuru oluşturabilmektedir (Şahbaz ve Kılıçlar, 2009:32). Bu anlamda televizyon da, tüketicilerin karar verme sürecinde etkili olmaktadır (Yalçın, 2015:490). Bazen bir film, bir destinasyonun tanıtımı için hiçbir pazarlama aracının yapamayacağı etkiyi oluşturabilmektedir. Bunun en güzel örneği Yüzüklerin Efendisi film üçlemesinin Yeni Zelanda da yarattığı turizm hareketliliğidir. Daha önce uzak ve tanınmayan bir ülkeyken filmin etkisiyle turist akınına uğrayan Yeni Zelanda; filmi izleyenler tarafından filmle özdeşleştirilmiştir (Yanmaz, 2006:114). Özetle sinema filmleri destinasyonların pazarlama iletişimi kampanyaları için geniş bir alan sunmaktadır (Yılmaz ve Yüksel, 2015:1413). Bu araştırmanın amacı Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerinin, bölgeyi ziyaret eden yerli turistlerin bölgeyi tercih etmeleri üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığını, bölgede film ve televizyon dizilerinde gösterilen hangi destinasyonların ziyaretçilerin tercihlerinde etkili olduğu ve bölgenin hangi unsurların daha çok ön plana çıkabilmesi gerekliliğini araştırmaktır. 2. Literatür Taraması Televizyon, mesaj ve sembollerin üretimini kendine özgü anlatım biçimlerini sergileyebildiği değişik program türlerinden yararlanarak yapar (Oğuz, 2005:170). Bir yandan filmler, diziler, komediler, dramlar, eğlence ve show programlarıyla genel izleyici kitlesinin tümüne hitap ederken, diğer yandan belli kültürel ilgiye sahip, sınırlı sayıda izleyici kitlesini de yakalamayı hedefleyen yapımlar yayınlamaktadırlar (Şeker, 2016:36). Kitle iletişim araçlarının ve özellikle de televizyonun ülkemizde de son derece etkili olduğu önemli program türlerinden biri de televizyon dizileridir (Savaş, 2004:4). Türk izleyicisinin televizyon dizileriyle tanışması öncelikle Brezilya yapımlı pembe dizilerle, daha sonra da Amerikan yapımlı pembe dizilerle olmuştur (Öneren, 2013:78). Dizilerin formatları televizyonun yapısal özelliklerine çok uygundur ve izleyici televizyonda dizileri izlerken algılama, bağlantı kurma gibi durumları diğerlerine göre daha kolay yapmaktadır. Bu dizilerdeki karakterler de izleyici üstünde belli bir etkiye sahiptir. Bu karakterler ve yaşanan olaylarla izleyici, değişik insan ilişkileriyle, sorunlarıyla, tanımlamalarıyla karşılaşarak kendi içinde bulunduğu dünya hakkında bilgi sahibi olmaktadır (Oğuz, 2005:170). İzleyiciler, televizyon dizilerinden o kadar çok etkilenmektedirler ki, yaşadıkları gerçek dünyadan daha çok, dizilerdeki yapay dünyada olup bitenlerle ilgilenmektedirler (Savaş, 2004:4). Sinema da, televizyonda olduğu gibi, göze ve kulağa hitap eden hareketli ve renkli görüntülerle yazılı basın yayın araçlarına göre daha etkili ve kalıcı bir etkiye sahiptir (Yanmaz, 2006:40). Video, televizyon ve sinema ekranlarında bölgelerin ve şehirlerin özelliklerinin tanıtımıyla ziyaretçi çekmesi olarak tanımlanan film turizmi, eğlence sektörü ve uluslararası seyahatin büyümesiyle dünya çapında giderek yükselen bir değer olmuştur (Hudson ve Ritchie, 2006 dan aktaran Torlak, 2015:73). Kitaplarda okunan fakat sadece hayal edilebilen yerlerin, ülkelerin ve kültürlerin neye benzedikleri tam olarak gerçekleri yansıtmasa bile filmler ve televizyon dizileri aracılığıyla görülebilir ve bu görüntüler seyahat tercihi üzerinde etkili olabilir (Frost, 2006 dan aktaran Şahbaz ve Kılıçlar, 2009:36). İnsanlar film ve dizilerden izlemiş oldukları yerleri, kahramanları yerel olguları kendilerine yakın görerek bir hayal dünyası oluşturmakta ve bu dünyada yolculuk etmekle de turizm hareketliliğine katılmaktadır (Akdu ve Akın, 2016:1045). Turistlerin bölgeleri veya şehirleri televizyon ve sinemada gördükleri görüntülerden etkilenerek ziyaret etmesi, filmlerin bu anlamda da pazarlanmasının gerekliliğini göstermektedir. Filmlerde gösterilen destinasyonları ziyaret eden izleyiciler genelde ekranda gördüklerini tekrar ele geçirmek ve filmi izlerken yaşadıklarını tekrar yaşamak istedikleri için seyahate çıkmaktadırlar (Kuliyeva, 2012: 20). Bu ziyaretler sayesinde film turizmi adına şehirler çekici kılınmakta, böylece bölge büyük gelirler elde etmektedir (Özdel, 2014:31). Filmler ve televizyon dizileri, turistlerin tarihe, kültüre, insanlara, ülkelere bakış açılarını olumlu veya olumsuz olarak şekillendirip değiştirebilmektedir Şahbaz ve Kılıçlar, 2009:36). Hudson ve Ritchie (2006), filmlerin gösterildikleri veya çekimlerinin yapıldığı bölgelere yönelik turizm talebini olumlu yönde etkilediği sonucuna vardıkları bir çalışma yapmışlardır. Bu çalışmalarında Cesur Yürek (Braveheart) filminin İskoçya'daki Wallace anıtına yapılan ziyaretler %300 artış olduğunu, Truva filminden sonra

3 Çanakkale' ye ziyaretler %73, Er Ryan ı kurtarmak filminden sonra Normandiya, Fransa bölgesine giden Amerikalı turist sayısında %40, Yüzüklerin efendisi filminden sonra Yeni Zelanda da turist sayısında filmden sonra kayda değer bir artış olduğunu belirtmişlerdir (Hudson ve Ritchie, 2006:389). Ertürk (2009) dizi ve film çekim yeri olarak Bursa da Zeytinbağı nın tercih edilmesinin, bölgenin ülke genelinde tanınmasına ve dizilerin gösterimde bulunduğu dönem ve sonrasında, bu bölgeyi merak eden ve görmek isteyen ziyaretçilerin günübirlik ya da hafta sonu için bölgeye gelmeye başladıklarına dikkat çekmiştir (Demirbulat vd., 2015:258). Şahin ve arkadaşlarının (2003), Asmalı Konak dizisi üzerine yapmış oldukları çalışma sonucunda dizinin yöreye gelen turist sayısını en az iki kat arttığı sonucuna ulaşmışlardır. Ayrıca özellikle yerli turistler tarafından kış turizmi için tercih edilmeyen yöre ve çevresinin dizi çekildikten sonra, yaz turizmi kadar canlandığı da araştırma bulguları içerisinde belirtilmiştir. Çetin (2010), Cumalıkızık köyünün turizm açısından tanınmasında, yerli ve yabancı turistlerin ziyaretlerinin artmasında yörede çekilen filmlerin ve televizyon dizilerinin rolünün etkili olduğunun belirterek, yerel halk üzerine yapmış olduğu çalışmada araştırmaya katılanların üçte ikisi, yörede turizmin gelişmesinde köyde çekilen film ve dizilerin etkisinin olduğunu ifade etmiştir. Önemli bir kültürel miras olan Cumalıkızık ta çok sayıda film ve dizi çekimi yapılmıştır. Uzakta Bir Köy Var, Yeniden Doğmak, Osmancık, Ateşten Günler ve Nasrettin Hoca filmleri ile Kınalı Kar ve Yeşeren Düşler dizileri Cumalıkızık ın tanıtımında oldukça etkili olmuştur (Çetin, 2010:188). Nuroğlu (2013), Ortadoğu ve Balkanlardan gelen turistler üzerinde yapmış olduğu çalışmasında; turistlere Türkiye ye gelme kararınızda etkili olan faktörler üzerine sormuş olduğu soruya, araştırmaya katılanları %31 inin izlemiş oldukları Türk dizilerinden sonra Türkiye ye karşı bir merak uyandığını ve izlemiş oldukları Türk dizilerinin Türkiye ye gelme kararlarında etkili olduğu belirtmişdir. Yine çalışma alanı içerisinde çekimleri yapılmış olan Sevdaluk dizisi üzerine Demirbulat ve arkadaşlarının (2015) yapmış oldukları çalışmanın sonucunda yerel halkın dizi çekimlerinin yörelerinde olumlu bir turizm hareketliliği beraberinde getirdiğini ifade ederek ve bu olumlu sonuçların olumsuz sonuçlar doğurmaması için gerekli tedbirlerin alınması gerekliliğini vurgulamışlardır. Şahbaz ve Kılıçlar (2009), yerli turistler üzerine yaptıkları anket çalışması sonucunda çekimleri Mardin ilinde gerçekleştirilen filmlerin ve televizyon dizilerinin, Mardin ilini ziyaret etme kararı vermelerinde etkisinin olduğu sonucuna varmışlardır. Kuliyeva (2012), yapmış olduğu çalışmasında turistlerin İzmir ve ilçelerinde çekilen film veya televizyon dizilerinden etkilendikleri, film ve televizyon dizilerinde görmüş oldukları coğrafi güzellikler, tarihi yapılar olayların geçtiği yerler vb. gibi nedenlere ilgi duydukları ortaya koymuştur. Özdemir Güzel ve Aktaş (2016) Yunanistan ın başkenti Atina da yapmış oldukları çalışmada araştırmaya katılanlar tarafından Türk dizilerinin ilgi ile izlendiği ve oldukça beğenildiği saptanırken, Yunanistan da oynayan Türk dizilerinin Türkiye nin imajını olumlu yönde etkilediği ve Türkiye ye seyahat etme arzusunu güçlendirdiği sonucuna varmışlardır. Ayrıca katılımcıların seyahat etme kararlarının olumlu yönde değişmesinde, sadece destinasyonların görüntüsü değil, aynı zamanda dizilerin konusu, oyuncular, yapımı gibi motive edici faktörlerin de etkili olduğu yapılan bu çalışmanın sonuçları arasında yer almaktadır. Akdu ve Akın (2016) film ve dizilerin destinasyon tercihine etkisi üzerine yapmış oldukları çalışmada, ziyaretçilerin film destinasyonlarını sırasıyla kültürel değerleri, doğal güzellikleri ve tarihi değerleri görmek amacıyla ziyaret ettikleri sonucuna ulaşmış, dizi veya film turizmi için destinasyonların bu özelliklerinin vurgulanmasının gerekliliğini ve bu kapsamda destinasyonların bilinmeyen yönlerinin de tanıtılmasının bu turizm türünden elde edilecek olan başarıyı arttıracağını belirtmişlerdir. 3.Yöntem Bu araştırmanın amacı Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerin, bölgeyi ziyaret eden yerli turistlerin bölgeyi tercih etmeleri üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığını, bölgede film ve televizyon dizilerinde gösterilen hangi destinasyonların ziyaretçilerin tercihlerinde etkili olduğu ve bölgenin hangi unsurların daha çok ön plana çıkarılabileceğini araştırmaktır. Bu araştırma, 2016 yılı Şubat- Mart-Nisan aylarında Doğu Karadeniz Bölgesi nde film ve televizyon dizileri çekimlerinin genel olarak tercih edildiği, Trabzon ilinde Maçka/ Sümela (Meryemana) Manastırı, Çaykara/ Uzungöl ve Rize ilinde Çamlıhemşin ve Ayder Yaylasını ziyaret eden yerli turistlerden, anketi yanıtlamayı kabul edenlere yapılmıştır. Araştırmada kullanılan anket 2 sayfa ve 22 sorudan oluşmaktadır. Bu soruların ilk altısı turistlerin demografik özelliklerini ölçmeye yöneliktir. Daha sonra yerli turistlerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde film ve televizyon dizileri izlemeleriyle ilgili görüş ve düşüncelerini ortaya çıkarmayı amaçlayan sorular yer almaktadır. Anketin son kısmında da Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizisinde gösterilen destinasyonu tercih etme nedenleriyle ilgili görüşlerini öğrenmeye yönelik 5 li likert ölçeği türünde 10 soru bulunmaktadır. Ölçek olarak (Kuliyeva, 2012) yüksek lisans çalışmasında kullanmış olduğu ölçek kullanılmıştır. Ölçeğinin güvenilirlik analizi

4 sonucunda Cronbach Alfa Katsayısı 0,889 olarak bulunmuştur. Bu sonuç ölçeğinin yüksek derecede güvenirliğe sahip olduğunu göstermektedir (Ural ve Kılıç, 2005: 258). Araştırmada, hatalı ya da geri dönmeyen anket sayısı da göz önüne alınarak ziyaretçilere araştırmanın amacı açıklanarak elden 500 anket formu dağıtılmış olup, bu 500 anket formunun 429 i geri dönmüştür. Geri dönüş alınan anketlerden 71 i değişik sebeplerden dolayı değerlendirilmeye alınamamış (%50 sinden fazlası boş bırakıldığı ve karalandığı için), toplam 429 anket değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) programında T- testi, Anova ve Varyans analizi testleri kullanılarak analiz edilmiştir. 4.Bulgular ve Tartışma 4.1. Katılımcıların Sosyo-Demografik Özeliklerine İlişkin Bulgular Doğu Karadeniz Bölgesi nde Trabzon ve Rize illerini ziyaret edip, ankete katılanların sosyodemografik özelliklerini belirlemeye yönelik olarak cinsiyeti, yaşı, medeni durumu, eğitim durumu, mesleği sorulmuştur. Ankete katılanların sosyo-demografik özelliklerine ilişkin bulgular Tablo 1 de gösterilmektedir. Tablo 1: Katılımcıların Sosyo-Demografik Özeliklerine İlişkin Bulgular Demografik Özellikler Sayı Yüzde (%) Cinsiyeti Yaşı Medeni Durumu Eğitim Durumu Mesleği Erkek Kadın yaş ve altı 29 6, yaş arası , yaş arası , yaş arası , yaş arası yaş ve üstü 29 6,8 Bekar ,1 Evli ,9 İlköğretim ve Ortaöğretim 52 12,1 Lise 52 12,1 Önlisans ,7 Lisans ,7 Lisansüstü 23 5,4 Toplam Ev hanımı 49 11,4 Memur ,4 Kendi işi 87 20,3 Emekli 76 17,7 Öğrenci 26 6,1 İşçi 36 8,4 Çalışmıyorum 16 3,7 Araştırmaya katılanların cinsiyetlerine göre dağılımına bakıldığında, katılımcıların %62 sini (266 kişi) erkekler, %38 ini de (163 kişi) bayanların oluşturduğu görülmektedir. Yaş gruplarına göre dağılımlara bakıldığında ziyaretçilerden %30,1 i (129 kişi) yaş grubunda, % 25,2 si (108 kişi) yaş grubunda, %24,2 si (104 kişi) yaş grubunda, %7 si (30 kişi) yaş grubunda, %6,8 i (29 kişi) 24 ve altı yaş grubunda ve %6,8 i de (29 kişi) 65 üzeri yaş grubunda yer almaktadır. Trabzon ve Rize illerini ziyaret eden yerli turistlerin yaş grubunun, özellikle %79,5 lik ortalama ile genel olarak yaş grubundaki, yani orta yaş üzerindeki kişiler tarafından yapıldığı söylenebilir. Anketi cevaplayanların 228 i bekâr, 201 inin de evli oldukları anlaşılmıştır. Ankete katılanların eğitim durumlarına bakıldığında; %42,7 si (183 kişi) lisans mezunu, %27,7 si (119 kişi) önlisans mezunu, % 12,1 i (52 kişi) lise mezunu, %12,1 i (52 kişi), % 5,4 ü (23 kişi) ilk ve ortaöğretim

5 mezunu olduğunu anlaşılmıştır. Bu veriler sonucunda, ankete katılan ziyaretçilerin yarısından fazlasının 302 kişinin (% 70,4) ünün üniversite mezunlarından oluştuğu, buna ilave olarak lisansüstü eğitim alanlarla birlikte bu oran % 75,8 e (325 kişi) ulaşmaktadır. Bu da gösteriyor ki, Trabzon ve Rize illerini, eğitim düzeyleri yüksek ziyaretçilerin tercih etmekte olduğu görülmektedir. Meslek dağılımına bakıldığında; ankete katılan ziyaretçilerin %32,4 ü memur, %20,3 ü kendi işi, %17,7 si emekli, %11,4 ü ev hanımı, %8,4 ü işçi, %6,1 i öğrenci, %4,2 sininde çalışmıyor olduğu anlaşılmaktadır. Bölgeyi ziyaret eden kişilerin sahip oldukları mesleklere göre ilk sırayı 139 kişiyle memurlar, ikinci sırayı 87 kişiyle kendi işine sahip olan ziyaretçilerin oluşturduğu görülmektedir. 4.2 Araştırmaya Katılanların Film ve Televizyon Dizilerine Yönelik Cevaplarına İlişkin Bulgular Tablo 2: Araştırmaya Katılanların Film ve Televizyon Dizilerine Yönelik Cevaplarına İlişkin Bulgular Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizisini izlediniz mi? Doğu Karadeniz Bölgesi ne gelmemin tek nedeni izlediğim film ya da televizyon dizilerinde gördüğüm destinasyonlardan etkilenmemdir. Sayı Yüzde (%) Sayı Yüzde (%) Evet ,8 Evet ,8 Hayır 48 11,2 Hayır ,2 İzlediğiniz bu film veya televizyon dizilerinde gösterilen herhangi bir destinasyon, Doğu Karadeniz Bölgesi ni ziyaret etme isteğinizde etkili oldu mu? Film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu, filmin türü gibi etmenler film veya televizyon dizilerinde gösterilen destinasyon seçiminizde etkili oldu mu? Sayı Yüzde (%) Sayı Yüzde (%) Evet ,2 Evet Hayır 55 12,8 Hayır Araştırmaya katılan ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen bir film yada televizyon dizisini izledikleri (381 kişi, %88,8), izlemiş oldukları bu film yada televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonların araştırmaya katılanların çoğunluğunun Doğu Karadeniz Bölgesi ni seçmelerinin tek nedeni olmadığı (271 kişi, %63,2) ancak bu filmlerde ve televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonların bölgeyi ziyaret etme isteklerinde etkili olduğu (374 kişi, % 87,2) ve film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu yada filmin türü gibi etmenlerin araştırmaya katılanların yarısından fazlasının vermiş oldukları cevaplara göre (309 kişi, %72) destinasyon seçimlerinde etkisinin az olduğu verilen cevaplar sonucunda Tablo 2 incelendiğinde anlaşılmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen hangi filmi izlediniz? sorusuna araştırmaya katılan ziyaretçilerin Tablo 3 te verdikleri cevaplar incelendiğinde; çoğunlukla Trabzon / Maçka İlçesi / Sümela manastırı çevresinde sahneleri çekilen Sümela nın Şifresi: Temel isimli filmini (152 kişi, %35,2) ve ikinci olarakta çekimleri Rize / Çamlıhemşin / Şenyuva çevresinde sahneleri çekilen Yüreğine Sor filmini (89 kişi, %20,7) izledikleri görülmektedir. Tablo 3: Doğu Karadeniz Bölgesi nde Çekilen Hangi Filmi İzlediniz? İfadesi Bulgularının Dağılımları Film Adı Sayı Yüzde (%) Sümela nın Şifresi: Temel ,4 Yüreğine Sor 89 20,7 Moskova nın Şifresi: Temel 69 16,1 Amerikalılar Karadeniz de 68 15,9 Bulutları Beklerken 24 5,6 Bal 13 3 Yangın Var 11 2,6 Hiç izlemedim 3 0,

6 Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen televizyon dizisi izlediniz mi? sorusuna araştırmaya katılan ziyaretçilerin Tablo 4 te verdikleri cevaplar incelendiğinde; çekimleri genellikle Artvin /Hopa ve Kars illerinde gerçekleştirilen Benim İçin Üzülme dizisini (259 kişi, %60,4) ve çekimleri Rize / Çamlıhemşin / Şenyuva çevresinde gerçekleştirilen Sevdaluk dizisini (122 kişi, %28,4) izledikleri anlaşılmaktadır. Ayrıca bulunan diğer bir sonuçta araştırmaya katılan ziyaretçilerin % 10 u (43 kişi) 5-10 yıl öncesinde çekilmiş, üzerinden çokça zaman geçmiş ve daha sonra final yapmış olan Fırtına ve Gülbeyaz dizilerinin de ankete katılan ziyaretçiler üzerinde bir etki bıraktığı, bu diziler aracılığıyla ziyaretçilerin bölgeyi hatırladıkları sonucu ortaya çıkmıştır. Tablo 4: Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen televizyon dizisi izlediniz mi? İfadesi Bulgularının Dağılımları Dizi Adı Sayı Yüzde (%) Benim İçin Üzülme ,4 Sevdaluk ,4 Fırtına 28 6,5 Gülbeyaz 15 3,5 Hiç izlemedim 5 1,2 Doğu Karadeniz Bölgesi yle ilgili film yada televizyon dizisini izledikten sonra gittiğiniz bir destinasyon var mı? sorusuna araştırmaya katılan ziyaretçilerin Tablo 5 te verdikleri cevaplar incelendiğinde; film yada televizyon dizisini izledikten sonra araştırmaya katılanların %27,7 si Sümela Manastırını, %20,5 i Uzungöl ü ve %19,3 ü de Şenyuva yı ziyaret etmişlerdir. Tablo 5: Doğu Karadeniz Bölgesi yle İlgili Film İzledikten Sonra Gittiğiniz Bir Destinasyon Var Mı? İfadesi Bulgularının Dağılımları Destinasyon Sayı Yüzde (%) Sümela Manastırı ,7 Uzungöl 88 20,5 Şenyuva 83 19,3 Çamlıhemşin 72 16,8 Ayder Yaylası 22 5,1 Trabzon Ayasofya Müzesi 11 2,6 Sera Gölü 5 1,2 GİTMEDİM 29 6,8 Açık uçlu olarak sorulmuş olan bu sorumuzun cevapları (Tablo 5) incelendiğinde araştırmaya katılan ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi yle ilgili film izledikten sonra ilk sırada %27,7 sinin Sümela Manastırına, %20,5 inin de Uzungöl e, yani araştırmaya katılanların yaklaşık olarak yarısı bölgeye ait izledikleri film yada televizyon dizileri sonucunda Trabzon bölgesini destinasyon olarak daha çok tercih ettiğini söyleyebiliriz. Tablo 6: Katılımcıların Demografik Özelliklerine Göre Doğu Karadeniz Bölgesi ne Gelmemin Tek Nedeni İzlediğim Film ya da Televizyon Dizilerinde Gördüğüm Destinasyonlardan Etkilenmemdir İfadesine Verilen Cevapların Çapraz Tablo Analizi Sonuçlarına İlişkin Bulgular Cinsiyet Yaş Değişken Evet Hayır Toplam Değişken Evet Hayır Toplam Erkek Kadın 24 yaş ve altı Bekar 35% 65% 100% 23,7% 76,3% 100,0% Medeni durum Evli 39,9% 60,1% 100% 51,7% 48,3% 100,0% Eğitim İlk ve durumu ortaöğretim 75,9% 24,1% 100,0% 51,9% 48,1% 100,0% Lise yaş 12,0% 88,0% 100,0% 38,5% 61,5% 100,0% Önlisans yaş 39,4% 60,6% 100,0% 28,6% 71,4% 100,0%

7 Toplam Lisans yaş 40,3% 59,7% 100,0% 36,6% 63,4% 100,0% Lisansüstü yaş 63,3% 36,7% 100,0% 43,5% 56,5% 100,0% 65 yaş Toplam ve üstü 37,9% 62,1% 100,0% 36,8% 63,2% 100,0% ,8% 63,2% 100,0% Tablo 6 da katılımcıların demografik özelliklerine (cinsiyete, yaş aralıklarına, medeni duruma ve eğitim durumuna) göre Doğu Karadeniz Bölgesi ne gelmemin tek nedeni izlediğim film ya da televizyon dizilerinde gördüğüm destinasyonlardan etkilenmemdir ifadesinin tanımlayıcı oranlarını göstermektedir. Tablodaki toplam orana bakıldığında katılımcıların %63,2 si (271 kişi) Doğu Karadeniz Bölgesi ne gelmelerinin tek nedenin izlemiş oldukları film ya da televizyon dizilerinde görmüş destinasyonların olmadığını söyleyebiliriz. Bu ifadeye verilen cevaplar incelendiğinde, bekâr olan erkek veya kadın ziyaretçilerin çoğunluğunun, yaş arası ve 65 yaş ve üstü yaş grubunun ve ayrıca da lise ve üstü eğitim düzeyine sahip katılımcıların bu ifadeye verilen cevaplar incelendiğinde, ifadeyi tek neden olarak görmediklerini sonucuna varılabilir. Tablo 7: Doğu Karadeniz Bölgesi nde Çekilen Herhangi Bir Film ya da Televizyon Dizilerinde Gösterilen Herhangi Bir Destinasyon Doğu Karadeniz Bölgesi ni Ziyaret Etme İsteğinizde Etkili Oldu Mu? İfadesine Verilen Cevapların Çapraz Tablo Analizi Sonuçlarına İlişkin Bulgular Değişken Evet Hayır Toplam Değişken Evet Hayır Toplam Cinsiyet Erkek Kadın Bekar 90,2% 9,8% 100,0% Medeni 89,9% 10,1% 100,0% durum Evli 82,2% 17,8% 100,0% 84,1% 15,9% 100,0% Yaş Toplam 24 yaş ve altı İlk ve ortaöğretim 100,0%,0% 100,0% 86,5% 13,5% 100,0% Lise yaş 82,4% 17,6% 100,0% 80,8% 19,2% 100,0% Eğitim yaş durumu Önlisans 93,3% 6,7% 100,0% 95,0% 5,0% 100,0% Lisans yaş 86,8% 13,2% 100,0% 82,5% 17,5% 100,0% Lisansüstü yaş 100,0%,0% 100,0% 100,0%,0% 100,0% 65 yaş ve Toplam üstü 58,6% 41,4% 100,0% 87,2% 12,8% 100,0% ,2% 12,8% 100,0% Tablo 7 de katılımcıların demografik özelliklerine göre Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizilerinde gösterilen herhangi bir destinasyon Doğu Karadeniz Bölgesi ni ziyaret etme isteğinizde etkili oldu mu? ifadesinin tanımlayıcı oralarını göstermektedir. Tablodaki toplam orana bakıldığında katılımcıların %87,2 si (374 kişi) Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizilerinde gösterilen herhangi bir destinasyonun bölgeyi ziyaret etmelerinde yüksek oranda etkili olduğunu söyleyebiliriz. Erkeklerin, kadınların, bekârların, evlilerin, tüm yaş gruplarının ve bütün eğitim düzeyine sahip katılımcıların izlemiş oldukları film ya da televizyon dizisinde gördükleri destinasyonlardan etkilendikleri ve bölgeyi ziyaret etme isteklerinin arttığı bu ifadeye verilen cevaplar

8 incelendiğinde görülmektedir. Erkeklerin, bekârların, 24 yaş altı ve yaş grubunun ve lisansüstü eğitim düzeyine sahip katılımcılarda bu etkinin daha yüksek olduğu söylenebilir. Tablo 8: Film ve Televizyon Dizilerinde Yer Alan Oyuncular, Filmin Konusu, Filmin Türü Gibi Etmenler Film veya Televizyon Dizilerinde Gösterilen Destinasyon Seçiminizde Etkili Oldu Mu? İfadesine Verilen Cevapların Çapraz Tablo Analizi Sonuçlarına İlişkin Bulgular Cinsiyet Yaş Erkek Kadın Evet Hayır Toplam Evet Hayır Toplam Bekar 33,1% 66,9% 100,0% 18,9% 81,1% 100,0% Medeni durum Evli 19,6% 80,4% 100,0% 38,3% 61,7% 100,0% 24 yaş İlk ve ve altı,0% 100,0% 100,0% ortaöğretim 86,5% 13,5% 100,0% Lise yaş 38,0% 62,0% 100,0% 5,8% 94,2% 100,0% Eğitim durumu Önlisans yaş 16,3% 83,7% 100,0% 11,8% 88,2% 100,0% Lisans yaş 20,2% 79,8% 100,0% 19,1% 80,9% 100,0% Lisansüstü yaş 63,3% 36,7% 100,0% 100,0%,0% 100,0% 65 yaş Toplam ve üstü 58,6% 41,4% 100,0% 28,0% 72,0% 100,0% Toplam 28,0% 72,0% 100,0% Tablo 8 de katılımcıların demografik özelliklerine göre Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu, filmin türü gibi etmenler film veya televizyon dizilerinde gösterilen destinasyon seçiminizde etkili oldu mu? ifadesinin tanımlayıcı oralarını göstermektedir. Tablodaki toplam orana bakıldığında katılımcıların %72 si (309 kişi) Doğu Karadeniz Bölgesi nde film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu, filmin türü gibi etmenlerin destinasyon seçimlerinde etkili olmadığını söyleyebiliriz. Genel olarak erkeklerin ve kadınların, bekârların ve evlilerin çoğunluğunun bu etmenlerden etkilenmediğini söyleyebiliriz. 24 yaş altı ve lisansüstü eğitim düzeyine sahip olan katılımcıların tamamının film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu, filmin türü gibi etmenlerin destinasyon seçimlerinde herhangi bir etkisinin olmadığını bu ifadeye verilen cevaplar incelendiğinde görülmektedir Örneklem T Testi ve Tek Faktörlü (Yönlü) Varyans (Anova) Analizlerine İlişkin Bulgular Varyans (Anova), ana kütle ortalamaları arasında farkın olup olmamasını sınamaktadır. Bağımsız örneklemler için tek faktörlü (yönlü) varyans analizi tek bir bağımsız değişkene ilişkin iki veya daha fazla grubun bağımlı bir değişkene göre ortalamalarını karşılaştırarak, ortalamalar arasındaki farkın belirli bir anlamlılık düzeyinde (%95, %99 gibi) önemli olup olmadığını test etmek için kullanılan istatistiksel bir tekniktir (Ural ve Kılıç, 2005:185). T Testi sadece iki grup arasındaki farklılıkların incelenmesi için uygun bir test iken ikiden fazla değişkenin karşılaştırılması gereken durumlarda uygulanan test ise varyans analizidir (Altunışık, vd., 2007:182). Çalışmanın bu kısmında araştırmaya katılan kişilerin demografik özellikleri likert ölçeğindeki ifadelere verilen cevaplar arasındaki farklılıkları incelenmiştir. Araştırmaya katılan ziyaretçilere Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizisinde gösterilen destinasyonu tercih etme nedenlerinizle ilgili olarak sorulan ifadeler tek tek ele alınıp yapılan Bağımsız Örneklem T testi ve Tek Faktörlü (Yönlü) Varyans (Anova) Analizleri sonucunda elde edilen bulgulardan araştırmaya katılan kişilerin sayıları, aritmetik ortalamaları ve sig. (p) değerleri birlikte Tablo 9 da yer almaktadır

9 Tablo 9: Demografik Özelliklere Göre Aritmetik Ortalamalar, Bağımsız Örneklem T Testi ve Tek Faktörlü (Yönlü) Varyans (Anova) Analizi Sonuçlarına İlişkin Bulgular CİNSİYET YAŞ M.DURUM EĞİTİM İFADELER DEĞERLER Erkek Kadın 24 yaş ve altı yaş arası yaş arası yaş arası yaş arası 64 yaş ve üstü Bekar Evli İlk ve Ortaöğretim Lise Önlisans Lisans Lisansüstü Öğretim COĞRAFİ GÜZELLİKLER Aritmetik Ort. 4,64 3,88 4,34 4,56 4,11 4,09 4,40 3, ,57 4,51 4,12 4,42 4,04 Sig (p) Değeri,000,000, FİLM YA DA DİZİNİN HİKAYESİ FİLM YA DA DİZİDE GÖSTERİLEN TARİHİ YAPILAR FİLM YA DA DİZİSİNDEKİ OYUNCULARIN ÜNLÜ OLMALARI Aritmetik Ort. 1,91 1,86 1,52 2,08 2,93 1,41 2,86 2, ,17 1,78 1,52 1,59 1,34 Sig (p) Değeri,716,000, Aritmetik Ort. 4,38 4,11 4,43 4,06 4,16 4,17 4,24 4, ,26 2,75 1,91 3,96 1,56 Sig (p) Değeri,006, Aritmetik Ort. 1,59 1,27 1,96 1,40 1,57 1,34 1,46 1, ,26 1,19 1,28 1,68 1,78 Sig (p) Değeri,000, FİLM YA DA Aritmetik Ort. 1,40 1,73 2,01 1,76 1,18 1,19 2,40 2, ,69 1,30 1,43 1,34 1,34 DİZİSİNİN MÜZİĞİ Sig (p) Değeri,000,019, FİLM YA DA DİZİSİNDEKİ Aritmetik Ort. 1,83 1,68 2,11 2,03 1,65 1,43 2,56 1, ,01 1,67 1,43 1,71 1,56 KARAKTER Sig (p) Değeri,061,076, FİLM YA DA DİZİSİNDEKİ OLAYLARIN GEÇTİĞİ YERLERİ FİLM YA MERAK DA DİZİSİNDEKİ ETME İLGİ ÇEKİCİ DEKOR VE EFEKTLER Aritmetik Ort. 4,33 4,59 4,21 4,16 4,36 4,59 4,28 4, ,36 3,61 4,61 4,26 4,34 Sig (p) Değeri,005,002, Aritmetik Ort. 1,65 1,96 4,82 4,42 4,43 4,14 3,10 4, ,55 2,32 1,75 1,75 1,21 Sig (p) Değeri,066, FİLM YA DA DİZİSİNİN NASIL ÇEKİLDİĞİNİ MERAK Aritmetik Ort. 1,57 1,41 1,48 1,42 1,63 1,92 3,10 1, ,86 1,19 1,38 1,62 1,21 ETME Sig (p) Değeri,048, FİLM YA DA DİZİSİNDEKİ OYUNCULAR Aritmetik Ort. 1,30 1,38 2 1,63 1,35 1,37 1,63 1, ,28 1,40 1,31 1,37 1 HAKKINDA BİLGİ TOPLAMA Sig (p) Değeri,120, Kişi Sayısı: Araştırmaya katılın ziyaretçilerin sayısı Sig (p) Değeri: Tek Faktörlü (Yönlü) Varyans (Anova) analizi sonucunda ifadelerin için çıkan anlamlılık değeri Aritmetik Ort: Bağımsız Örneklem T Testi ve Tek Faktörlü (Yönlü) Varyans (Anova) Analizi sonuçlarında ziyaretçilerin demografik özelliklerine göre vermiş oldukları sonuçların aritmetik ortalaması. Yapılan analizler sonucunda Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonu tercih etme nedenleri ile cinsiyet, yaş, medeni durum ve eğitim durumu gibi sosyodemografik özelliklerle ilişkileri arasında p<0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğunu söyleyebiliriz. Erkek ziyaretçilerin kadın ziyaretçilere göre film ya da televizyon dizilerinde gösterilen coğrafi güzelliklerden ve tarihi yapılardan daha fazla etkilendiklerini söyleyebiliriz. Yine aynı tablo incelendiğinde kadınlara ziyaretçilerinde olayların geçtiği yerlerin erkek ziyaretçilere oranla daha fazla ilgilerini çektiğini söyleyebiliriz. Kadın ve erkek ziyaretçiler için p <0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olan diğer ifadelerin erkek ve kadın ziyaretçilerin tercihlerinde etkilerinin daha az olduğu söylenebilir. Yaş değişkeniyle Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonu tercih etme nedenleri arasında ilişkinin p<0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğunu

10 söyleyebiliriz. Tercih nedenlerinin yaş grupları arasında oluşturduğu farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirleyebilmek için uygulanan Benferroni testi sonuçları incelendiğinde bu farkların şu şekilde ortaya çıktığı görülmektedir. 24 yaş ve altı grubun diğer yaş gruplarına göre Doğu Karadeniz Bölgeleri nde çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen tarihi yapılardan (anlamlı fark = 24 yaş ve altı grup > yaş grubu arasında) ve kullanılan dekor ve efektleri (anlamlı fark = 24 yaş ve altı grup > yaş grubu arasında) fazlaca ilgi çekici buldukları; yaş grubundaki kişilerin diğer yaş gruplarına göre (anlamlı fark = yaş grubu > 65 yaş ve üstü arasında) izledikleri film ya da televizyon dizilerinde bölgenin coğrafi güzelliklerinden daha fazla bir oranda etkilendikleri; yaş grubunun diğer yaş gruplarına göre (anlamlı fark = yaş grubu > 65 yaş ve üstü arasında) film ya da televizyon dizilerdeki olayların geçtiği yerleri merak ettikleri için daha çok Doğu Karadeniz Bölgesi ni tercih ettiklerini söyleyebiliriz. Bütün yaş grupları için p < 0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olan diğer ifadelerin ziyaretçilerin tercihlerinde etkilerinin düşük olduğu söylenebilir. Bekâr ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ya da televizyon dizilerindeki olayların geçtiği yerleri merak etmeleri sebebiyle evli ziyaretçilere göre daha yüksek oranda etkilendikleri; evli ziyaretçilerinde film ya da televizyon dizilerindeki gösterilen coğrafi güzelliklerden bekâr ziyaretçilere oranla daha yüksek etkilenerek bölgeyi tercih ettikleri söyleyebiliriz. Bekâr ve evli ziyaretçiler için p<0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olan diğer ifadelerin bekâr ve evli ziyaretçilerin tercihlerindeki etkisinin daha düşük olduğu söylenebilir. Eğitim durumu değişkeniyle Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonu tercih etme nedenleri arasında ilişkinin p<0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olduğunu söyleyebiliriz. Tercih nedenlerinin yaş grupları arasında oluşturduğu farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirleyebilmek için uygulanan Benferroni testi sonuçları incelendiğinde bu farkların şu şekilde ortaya çıktığı görülmektedir. Eğitim düzeyi lise olan ziyaretçilerin diğer eğitim düzeyine sahip ziyaretçilere göre bölgeyi coğrafi güzelliklerinden (anlamlı fark = lise > ilk ve ortaöğretim arasında) dolayı tercih ettikleri; eğitim düzeyi üniversite olan ziyaretçilerin diğer eğitim düzeyine sahip ziyaretçilere göre bölgede çekilen film yada televizyon dizilerinde gösterilen tarihi yapılardan (anlamlı fark = üniversite > ilk ve ortaöğretim arasında) ve çekimlerin yapıldıkları alanları merak etmelerinden (anlamlı fark = üniversite > lise arasında) dolayı Doğu Karadeniz Bölgesi ni tercih ettiklerini söyleyebiliriz. Ayrıca bütün eğitim düzeyleri için p <0,05 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı olan diğer ifadelerin ziyaretçilerin tercihlerinde etkilerinin düşük olduğu söylenebilir. Sonuç ve Öneriler Bu araştırmanın amacı Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerin, bölgeyi ziyaret eden yerli turistlerin bölgeyi tercih etmeleri üzerinde herhangi bir etkisinin olup olmadığını, bölgede film ve televizyon dizilerinde gösterilen hangi destinasyonların ziyaretçilerin tercihlerinde etkili olduğunu ve bölgenin hangi unsurların daha çok ön plana çıkması gerektiğini araştırıp ortaya koymaktır. Buna göre elde edilen sonuçlar ve öneriler şu şekilde özetlenebilir; Araştırma sonuçları incelendiğinde; Doğu Karadeniz Bölgesi ne gelen yerli ziyaretçilerin çoğunluğunun erkek ve bekâr olduğu görülmektedir. Genel olarak yaş arasındaki ve üniversite eğitimini tamamlamış olan ziyaretçilerin bölgeyi ağırlıklı olarak tercih ettiği söylenebilir. Bu da gösteriyor ki, Trabzon ve Rize illerinde yapılan çalışma sonucunda, yaş grubu aralığında, eğitim düzeyleri yüksek ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi ni tercih edebilmektedir. Bölgeyi ziyaret eden kişilerin sahip oldukları mesleklere bakıldığında ilk sırayı memurlar, ikinci sırayı da kendi işine sahip olan ziyaretçilerin oluşturduğu görülmektedir. Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen hangi film ya da televizyon dizisini izlediklerine dair araştırmaya katılan ziyaretçilerin verdikleri cevaplar incelendiğinde; çoğunluğun Trabzon / Maçka İlçesi / Sümela manastırı çevresinde sahneleri çekilen Sümela nın Şifresi: Temel isimli filmi ve ikinci olarak da çekimleri Rize / Çamlıhemşin / Şenyuva çevresinde sahneleri çekilen Yüreğine Sor filmini izledikleri görülmektedir. Bölgede çekilen dizilerle ilgili olarak da çekimleri genellikle Artvin /Hopa ve Kars illerinde gerçekleştirilen Benim İçin Üzülme dizisini ve çekimleri Rize / Çamlıhemşin / Şenyuva çevresinde gerçekleştirilen Sevdaluk dizisini izledikleri anlaşılmaktadır. Bulunan diğer bir sonuç ise araştırmaya katılan ziyaretçilerin % 10 u (43 kişi) 5-10 yıl öncesinden çekilmiş, izleyiciyle buluşmuş ve daha sonra final yapmış, üzerinden çokça zaman geçmiş olan Fırtına ve Gülbeyaz dizilerinin de araştırmaya katılan ziyaretçiler tarafından Doğu Karadeniz Bölgesi ni hatırlattığı ve ziyaretçilerin zihinlerinde bir yer oluşturduğu ifade edilmesidir

11 Araştırmaya katılan ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizisini izlemiş oldukları görülmektedir. İzlemiş oldukları bu film ya da televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonların araştırmaya katılanların çoğunluğunun Doğu Karadeniz Bölgesi ni seçmelerinin tek nedeni olmadığı ancak bu filmlerde ve televizyon dizilerinde gösterilen destinasyonların bölgeyi ziyaret etme isteklerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film veya televizyon dizilerinde yer alan oyuncuların, filmin konusunun yada filmin türü gibi etmenlerin araştırmaya katılanların yarısından fazlasının vermiş oldukları cevaplara göre destinasyon seçimlerinde etkisinin az olduğu anlaşılmaktadır. Doğu Karadeniz Bölgesi yle ilgili film yada televizyon dizisini izledikten sonra Doğu Karadeniz Bölgesi nde gittiğiniz herhangi bir destinasyon var mı? sorusuna araştırmaya katılan ziyaretçilerin verdikleri cevaplar incelendiğinde; Doğu Karadeniz Bölgesi yle ilgili herhangi bir film yada televizyon dizisini izledikten sonra araştırmaya katılanların %27,7 si Sümela Manastırını, %20,5 i, Uzungöl ü, ve %19,3 ü de Şenyuva yı ilk üç tercihleri olarak ziyaret etmişlerdir. Yani araştırma sonuçlarına bakıldığında Doğu Karadeniz Bölgesi yle ilgili herhangi bir film ya da televizyon dizisini izledikten sonra araştırmaya katılanların yaklaşık %50 si gibi büyük bir çoğunluğunun Trabzon ilindeki turistik çekim yerlerini ziyaret ettikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Yapılan çapraz tablo analizi sonuçlarına göre ifadeler ayrı ayrı değerlendirildiğinde, katılımcıların %63,2 si (271 kişi) Doğu Karadeniz Bölgesi ne gelmelerinin tek nedenin izlemiş oldukları film yada televizyon dizilerinde görmüş destinasyonların olmadığı (Tablo 6), %87,2 si (374 kişi) Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen herhangi bir film ya da televizyon dizilerinde gösterilen herhangi bir destinasyonun bölgeyi ziyaret etmelerinde yüksek oranda etkili olduğu (Tablo 7) ve %72 si (309 kişi), Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve televizyon dizilerinde yer alan oyuncular, filmin konusu, filmin türü gibi etmenlerin destinasyon seçimlerinde, bölgeyi seçimlerinde etkili olmadığı (Tablo 8) sonucu ortaya çıkmıştır. Erkek ziyaretçilerin kadın ziyaretçilere göre film ya da televizyon dizilerinde gösterilen coğrafi güzelliklerden ve tarihi yapılardan daha fazla etkilendikleri, kadın ziyaretçilerin de olayların geçtiği yerleri, erkek ziyaretçilere oranla daha fazla merak ettiklerinin araştırma sonucunda anlaşılmıştır. 24 yaş ve altı grubun diğer yaş gruplarına göre Doğu Karadeniz Bölgeleri nde çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen tarihi yapıları ve kullanılan dekor ve efektleri diğer yaş gruplarına göre daha çok ilgi çekici buldukları; yaş grubundaki kişilerin diğer yaş gruplarına göre izledikleri film ya da televizyon dizilerinde gösterilen bölgelerin coğrafi güzelliklerinden daha yüksek oranda etkilendikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Ayrıca yaş grubunun da film ya da televizyon dizilerdeki olayların geçtiği yerleri merak ettikleri için Doğu Karadeniz Bölgesi ni tercih ettiklerini anlaşılmaktadır. Bekar ziyaretçilerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film yada televizyon dizilerindeki olayların geçtiği yerleri merak ettikleri, evli ziyaretçilerinde film yada televizyon dizilerindeki gösterilen coğrafi güzelliklerden daha çok etkilenerek bölgeyi tercih ettikleri, ortaya çıkan bir diğer sonuçtur. Eğitim düzeyi lise olan ziyaretçilerin diğer eğitim düzeyine sahip ziyaretçilere göre bölgeyi coğrafi güzelliklerinden dolayı tercih ettikleri görülmektedir. Ayrıca eğitim düzeyi üniversite olan ziyaretçilerin de diğer eğitim düzeyine sahip ziyaretçilere göre bölgede çekilen film ya da televizyon dizilerinde gösterilen tarihi yapılardan ve çekimlerin yapıldıkları alanları merak etmeleri nedeniyle, Doğu Karadeniz Bölgesi ni tercih ettiklerini sonucu ortaya çıkmıştır. Doğu Karadeniz Bölgesi nde turizmi canlandırmak ve etkinliğini artırmak için etkili bir tanıtım politikası izlenmelidir. Bölgenin sahip olduğu eşsiz güzelliklerin, yaylaların, tarihi mekânların içerisinde yer aldığı çalışmalarla tanıtım yapılmalı, imkânlar dâhilinde tüm kitle iletişim araçlarından yararlanılmalıdır. Bölgede yaz aylarında düzenlenen festival ve şenlikler yöre tanıtımında önemli bir unsur olarak değerlendirilmeli ve bu etkinliklerde yöreye özgü geleneksel kültürü temsil eden ürünlerin tanıtımı ve satışı için uygun ortam oluşturulmalıdır. Ülkenin tanıtımı açısından film veya televizyon dizileri çekmeleri konusunda yabancı yapımcıları teşvik etmelidir. Ayrıca Türk film ve dizilerinin sadece Türkiye de izlenmediğini, geniş kitlelere ulaşmayı başaran ve ilgiyle takip edilen Türk yapımlarının yurtdışına da (birçok ülkeye) pazarlandığı bilinmektedir. Bu nedenle bu unsuru da dikkate alarak yapılan yapımlarda, bölgelerin turistik açıdan önem arz eden çekim yerleri film ya da televizyon dizilerinde dikkatlice işlenerek, hedef kitleye Türkiye de ki turistik destinasyonlar hakkında mesajlar verilmelidir. Gelecek çalışmalarda yabancı turistlerin Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve ya televizyon dizilerinden etkilenip etkilenmedikleri, tatil karar verme sürecinde Doğu Karadeniz Bölgesini tercih etmelerinde film ve ya televizyon dizilerin rolünün olup olmadığı şeklinde bir çalışma yapılıp irdelenebilir. Ayrıca film ve televizyon dizilerinin turizm hareketleri üzerindeki etkisi, yerel halk veya yabancı turistler

12 açısından başka bir çalışma olarak incelenebilir. Son olaraktan Doğu Karadeniz Bölgesi nde çekilen film ve ya televizyon dizilerinden, filmin ya da dizinin çekildiği bölgelerde yaşayan yerel halk üzerinde olumlu ya da olumsuz nasıl etkilerinin olabileceği gibi çalışmalar yapılabilir. KAYNAKÇA AKDU, Uğur ve AKIN, Mehmet Halit (2016). Film ve Dizilerin Destinasyon Tercihine Etkileri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt. 9, Sayı. 5, s: , ISSN: ALTUNIŞIK, Remzi,. COSKUN, Recai,. BAYRAKTAROĞLU, Serkan., YILDIRIM, Engin (2004). Sosyal Bilimlere Araştırma Yöntemleri, Sakarya: Sakarya Kitapevi. ÇETİN, Turhan (2010). Cumalıkızık Köyünde Kültürel Miras ve Turizm Algısı, Millî Folklor, Y:22, S:87,s: ÇEVİK, Mehmet (2015). Televizyon Dizileri Halk Hikâyelerinin Modern Şekli Midir?, Millî Folklor, Y:27, S: 106, s: DEMİRBULAT, Özge Güdü., OFLAZ, Musa., BUZLUKÇU, Cemali (2015). Kırsal Yörelerde Televizyon Dizilerinin Turizm Hareketleri Üzerindeki Etkisi (Sevdaluk Dizisi Örneği), I. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends And Indicators, Cilt. 1, s: DİLBER, Fadime (2014). Kitle İletişim Araçları ve Suç Olgusu, Karamanoğlu Mehmetbey Sosyal ve Ekonomi k Araştırmalar Dergisi, 16 (Özel Sayı I), s: 60-66, ISSN: FROST, Warwick (2006). From Backlot To Runaway Production: Exploring Location And Authenticity İn Film-Induced Tourism, Working Paper, s: ISSN: HUDSON, Simon., RİTCHIE, J.R.Brent (2006). Film Tourism And Destination Marketing: The Case Of Captain Corelli s Mandolin, Journal of Vacation Marketing, Cilt. 12, Sayı. 3, s KINAY, Ömür. (2014). Canlandırma Filmlerinde Engelli Karakter Kullanımı: V. Propp a Göre Kayıp Balık Nemo Filminin Çözümlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. KIRIK, Ali Murat ve Domaç, Abdullah (2014). Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl. 2, Sayı. 5, s: KULİYEVA, Vilena (2012). Film Turizmi: Destinasyonların Pazarlanmasında Filmlerin Rolü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. NUROĞLU, Elif (2013). Dizi Turizmi: Orta Doğu Ve Balkanlar dan Gelen Turistlerin Türkiye yi Ziyaret Kararında Türk Dizileri Ne Kadar Etkili?, 5. Uluslararası İstanbul İktisatçılar Zirvesi, Küresel ve Bölgesel Değişim Sürecinde Yeni Türkiye nin Ekonomik Vizyonu, İstanbul / Türkiye. 31 Ekim-1 Kasım 2013, ss OĞUZ, Gürsel Yaktıl (2005). Tv Dizileri ve Kültürel İletilerin Yayılma Süreci Türk Televizyon Tarihinde Bir Fenomen: Bizimkiler Dizisi, Kurgu Dergisi, S. 21, s ÖNEREN, Melahat (2013). İmaj Yönetimi ve Tv Dizi Seyircileri Üzerindeki Etkileri, Karamanoğlu Mehmetbey Sosyal ve Ekonomi k Araştırmalar Dergisi, (15) 24, s , ISSN: ÖZDEL, Gizem (2014). Sinema Filmlerindeki Sanatsal Temalar Aracılığıyla Modern Kentlerin Pazarlanması, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication TOJDAC, Cilt. 4, Sayı. 3, s ÖZDEMİR GÜZEL Serap ve AKTAŞ Gürhan (2016). "Türk Televizyon Dizilerinin Destinasyon İmajına ve Seyahat Etme Eğilimine Etkisi: Atina Örneği", Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt.27, s , ISSN: SAVAŞ, Gökhan (2004). Kitle İletişim Araçlarına Eleştirel Bir Yaklaşım, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt. 1, Sayı. 1, s. 1-5, ISSN: SOYDAN, Ersoy ve ALPASLAN, Nuray (2014). Medyanın Doğal Afetlerdeki İşlevi, İstanbul Journal of Social Sciences, S. 7, s , ISSN: ŞAHBAZ, Ramazan Pars ve KILIÇLAR, Arzu (2009). Filmlerin ve Televizyon Dizilerinin Destinasyon İmajına Etkileri, İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt.1, Sayı.1, s ŞAHİN, Birsen., POYRAZ Tuğça., ÖKTEM Pınar ve ŞİMŞEK Ayşe (2003). Bir Popüler Kültür Ürünü Olarak Asmalı Konak Dizisinin Yöre Turizmine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sosyoloji Bölümü e-dergisi, ŞEKER, N. Tülay (2016). Türkiye de Televizyon Yayıncılığında Eğlencenin Egemenliği, Trt Akademi, Cilt. 1, Sayı. 1, s , ISSN TORLAK, Melih (2015). Marka Şehir Oluşturma ve Bursa Şehrinin Markalaşması İçin Yol Haritası, Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, Cilt. 7, Sayı. 2, s URAL, Ayhan ve KILIÇ, İbrahim (2005). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Detay Yayıncılık, 1.Baskı. YALÇIN, Bilal (2015). Film Şehri Nedir, Nasıl Olunur?, 16. Ulusal Turizm Kongresi, 16. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, s , ISBN : YANMAZ, Pınar (2006). Turizm Tanıtımında Sinemanın Rolü, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. YILMAZ, Hakan ve YOLAL, Medet (2008). Film Turizmi: Destinasyonların Pazarlanmasında Filmlerin Rolü, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 8, Sayı. 1, s YILMAZ, Hakan ve YÜKSEL, Nesrin Aysun (2015). Gastronomi Kültürünün Pazarlanmasında Filmlerin Rolü: Fransız ve İtalyan Mutfağına Yönelik Bir İnceleme, 16. Ulusal Turizm Kongresi, 16. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, s , ISBN: