NASIL ÖĞRETMELİYİM: ETKİN ÖĞRETİM STRATEJİLERİ

Transkript

1 ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü NASIL ÖĞRETMELİYİM: ETKİN ÖĞRETİM STRATEJİLERİ Prof.Dr. A. Macit Özenbaş Malzeme ve Metalurji Mühendisliği Eğitim Sempozyumu ANADOLU ÜNİVERSİTESİ 01 Kasım

2 ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Prof. Dr. A. Macit ÖZENBAŞ Surface Sciences Research Laboratory Dept. of Metallurgical and Materials Eng. Middle East Technical University Phone : Fax : ozenbas@metu.edu.tr 2

3 Kapsam Üniversite Öğrencileri Öğretim Ortamı Öğretme-Öğrenme Süreci Etkili Sunuş İlkeleri Öğrenme İlkeleri Öğretimde İletişim Kuralları 3

4 Üniversite Öğrencileri Okul öğrencisi - Yetişkin öğrenen Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini göz önünde bulundurma Öğretim, öğreticinin bildiği yerden değil, öğrencinin bulunduğu yerden başlar. Bu nedenle, öğretime başlamadan önce, öğrencilerin yeni bilgiler için hazır bulunuşluk düzeyleri belirlenmeli ve öğretim bu temele dayalı olarak gerçekleştirilmelidir. 4

5 Üniversite Öğrencileri Öğrencilerin bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurma Bir konuyu kimi insanlar daha hızlı, daha çabuk ve daha kolay öğrenirken, kimileri daha geç ve güç öğrenmektedir. Bir başka deyişle, öğrenmede bireysel farklılıklar büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle öğretim sırasında öğrencilerin bireysel farklılıkları göz önünde bulundurulmalıdır. 5

6 Üniversite Öğrencileri Öğretimi somuttan soyuta, basitten karmaşığa doğru gerçekleştirme Soyut kavramlar, somut kavramlara göre daha güç öğrenildiğinden, kavramlar olabildiğince somutlaştırılarak öğretilmelidir. Ayrıca, öğretim sırasında konuların basitten karmaşığa doğru ilerlemesine özen gösterilmelidir. 6

7 Üniversite Öğrencileri Öğretimde yaparak-yaşayarak öğrenme etkinliklerine yer verme Öğretimde yaparak-yaşayarak öğrenme ilkesinin uygulanması, öğrencilerde daha etkili ve kalıcı öğrenmelerin oluşmasına yol açmaktadır. Bu nedenle öğrencilerin yaparakyaşayarak öğrenmeleri yönünde çaba gösterilmelidir. 7

8 Üniversite Öğrencileri Öğrencilerin öğrenmeye etkin katılımlarını sağlama Öğrenciler, öğrenme sürecinde sorumluluk üstlendikleri ve öğrenmeye etkin olarak katıldıkları zaman, öğrenilecek konuları daha iyi öğrenmektedirler. Bu nedenle öğrencilerin öğretim sırasında öğrenmeye etkin olarak katılımları sağlanmalıdır. 8

9 Üniversite Öğrencileri Öğretimde araç-gereçlerden etkili olarak yararlanma Öğretimde araç-gereçlerden yararlanma, konunun daha etkili olarak sunulması, gözlem olanaklarının artırılması ve öğrencilerin birkaç duyu organına bir anda hitap edilmesi gibi fırsatlar yaratmaktadır. Bunların yanısıra, araçgereçlerin öğrenme sırasında zaman bakımından ekonomi sağladığı, öğrenmenin niteliğini yükselttiği, öğretimi daha verimli ve zevkli kıldığı bilinmektedir. 9

10 Üniversite Öğrencileri Öğrenilen konuları uygulama örnekleriyle ilişkilendirme Öğrenilen konuların uygulama örnekleriyle ilişkilendirilmesi, ilginin konular üzerinde yoğunlaşmasına yol açtığından öğrenciler konuları daha iyi öğrenmektedirler. 10

11 Öğretim Ortamı Esnek öğrenme ortamları Önbilgilerin, deneyimlerin paylaşımı Aktif, etkileşimli eğitim Öğrenme sürecinin kontrolü Saygı, güven, güleryüz ve desteğin hakim olduğu bir ortam 11

12 Öğretme Öğrenme Süreci Dikkati çekme / hedefleri belirtme İçeriği paylaşma / beceriyi gösterme Uygulama / beceriyi geliştirme Geri bildirim / düzeltme Değerlendirme / ilişkilendirme 12

13 Öğretme Öğrenme Süreci Dikkati çekme / hedefleri belirtme Resim ya da karikatür Beyin fırtınası Soru, araştırma sonucu, özdeyiş Örnek olay, hikaye, fıkra, kısa bir film, test, vb. 13

14 14

15 Proverbs A mediocre teacher tells, a good teacher explains, an expert teacher demonstrates, a master teacher inspires (W. A. Ward). Knowledge is a process of piling up facts; wisdom lies in their simplification. You cannot teach a man anything; you can only help him find it within himself. 15

16 Etkili Sunuş İlkeleri Kısa, öz ve anlaşılır Örnekler, görseller, hikayeler Sinerji ile öğrenme etkinlikleri (soru-cevap, küçük grup çalışması, ikili çalışma, cevap kartları, vb.) Aktif dinleme görevi (not alma, özet yapma, soru yazma, yansıtma). 16

17 Öğretimde Mola dakikalık bölümler - özetleme, soru sorma, deneyimle ilişkilendirme, örnek isteme, uygulama Anlamayı kontrol etme, vurgulama Dikkati toplama, düşünme, planlama Sesi dinlendirme 17

18 Öğretim Ortamında Duruş Tehditkar olmayan açık bir duruş (sabit ve kapalı değil) Vurgu için öne doğru hareket Sabit kalmayın, çok dolaşmayın Sınıfın diğer tarafını da kullanın 18

19 Göz Teması Öğrencileri gezen göz teması kurun. Bir kişiye uzun süreli sabit bakmayın. Perdeye ya da tahtaya konuşmayın. Pencereden dışarı bakmayın. Ayaklarınıza ya da tavana bakmayın. 19

20 20

21 Öğrenme İlkeleri Duyduğumu unuturum, Gördüğümü hatırlarım, Yaptığımı anlarım.» Confucius 21

22 22

23 Öğrenme İlkeleri Araştırma sonuçlarına göre insanlar Okuduklarının İşittiklerinin Gördüklerinin Hem görüp hem işittiklerinin Söylediklerinin Yapıp söyledikleri bir şeyin hatırlamaktadır. % 10 unu % 20 sini % 30 unu % 50 sini % 70 ini % 90 ını 23

24 Etkileşimli Eğitim Yöntemleri Tartışma Örnek Olay Çalışması Grup Soruları İnceleme Çalışma Grupları 24

25 Yaşantıya Dayalı Eğitim Yaparak öğrenme, beceriyi işe koşma Gerçek ya da gerçeği temsil eden yaşantı ve yansıtma Öğrenme sürecini sahiplenme Uzun dönemli ve kalıcı öğrenme Eğlenceli, motive edici, ödüllendirici 25

26 Öğretimde İletişim Kuralları Rahat olun. Gülümseyin. Gülümsemek için 14 kas, somurtmak için 72 kas gerektiğini unutmayın. Daha kolay ve insanca olanı yapın, buzların çözülmesine yardımcı olun. Dinleyicilerle göz teması kurmaya çalışın. Onlara birey olarak bakın ve belli kişiye uzun süre bakmayın. 26

27 Öğretimde İletişim Kuralları Çok hızlı konuşmayın. Duyulabilecek sesle konuşun. Yüksek sesle konuşun. Arada sesinizin tonunu değiştirin ve monotonluğu önleyin. Öğrencilerle etkileşim içinde olun. Onlara sorular sorun ve onların bilgilerini ve yanıtlarını kullanın. O zaman öğrencilerinizle yakın bir ilişki kurabilirsiniz. 27

28 Öğretimde İletişim Kuralları Açık ve anlaşılır olun. Basit ve net bir dil kullanın. Belli noktaların üzerinde durmak için sözel olmayan davranış kullanın. Bunun için abartılı olmayan el ve kol hareketleri kullanabilirsiniz. Dinleyicilerin yanlış yönde dikkatini çekebilecek hareketler yapmayın. Hareketsiz de kalmayın. Öğrencilere adlarıyla hitap edin. 28

29 Öğretimde İletişim Kuralları Öğrencinize uygun, anlattıklarınızı pekiştirici ve anlamlarını sağlayıcı mizah kullanın. Herkes kalabalık karşısında heyecanlı olur. Ancak, öğrencileriniz heyecanınızı sizin kadar açık anlayamazlar. İyi hazırlık ve prova da sizi rahatlatır. Konuşma hızınızı ayarların ve arada değiştirin. 29

30 Öğretimde İletişim Kuralları Hiçbir soruyu (saçma ve ilgisiz de olsa) olumsuz olarak değerlendirmeyin. Soru soran öğrenciye teşekkür ederim bunu sorduğuna memnun oldum, güzel bir soru gibi pekiştirici sözler söyleyin. Mümkün olduğu kadar tam yanıtı vermeye çalışın. 30

31 Öğretimde İletişim Kuralları Sorunun cevabını bilmediğiniz zaman açıkça söyleyin. Cevabı araştırıp daha sonra ileteceğinizi söyleyin. Cevabı bulunca öğrencilere iletin. Öğrencilerle inatla zıtlaşmayın, karşı koymayın. Öğrencinizin yansıttığı kişiliği kabul edin. Öğrencinizi utandırmayın. 31

32 Öğretimde İletişim Kuralları Öğrencinize övgü ve onayda bulunun. Öğrencinize doğru bilgi verin. Öğrencinizi de dinleyin. Sorduğunuz soruya öğrencinin verdiği cevap yanlış veya eksikte olsa cevabı olumlu karşılayın, cevabın doğru noktalarından başlayarak yanlış ve eksikliklerine dikkat çekin. 32

33 Öğretimde İletişim Kuralları ODTÜ de 2011 yılında 769 lisans öğrencisi ile yürütülen bir çalışmada, öğrenci gözüyle öğrenci öğretim üyesi ilişkisinde karşılaşılan en önemli sorunlar şu şekilde belirlenmiştir: Öğretim üyeleri öğrencilerin kampus içindeki yaşamlarını bilmiyor (%76.6) Öğretim üyeleri derslerinde başarılı öğrencilerle daha iyi ilişkide (%74.5) Öğretim üyeleri öğrencileri ile sosyal ortamda birlikte olmuyorlar (%74) 33

34 Öğretimde İletişim Kuralları Öğretim üyeleri öğrencilerin kişisel sorunlarının çözümüne ilgisiz (%62.1) Öğretim üyeleri için sadece planladıkları ders programının yetişmesi daha önemli (%62) Öğretim üyeleri ünvan arttıkça öğrencilere daha az zaman ayırıyor (%59.6) Öğretim üyeleri öğrencilerle ilişkilerinde mesafe koyuyor (%58.8) Öğretim üyeleri öğrencileri ile aralarındaki ilişkileri geliştirmek için yeterli çaba harcamıyor (%53.3) Öğretim üyeleri kendilerine yöneltilen eleştirilere açık değil (49.6) 34

35 35

36 Kaynaklar Öğretim ve Öğrenme Fersun Paykoç ODTÜ Fen Bilgisi Öğretiminde Kullanılan Strateji, Yöntem ve Teknikler Şefik Yaşar Anadolu Üniversitesi Etkili Öğretim Ali Yıldırım ODTÜ Kişiler Arası İletişim Ayhan Demir ODTÜ 36