Herkes için Kütüphane Projesi Eğitim Çalışmaları

Transkript

1 Herkes için Kütüphane Projesi Eğitim Çalışmaları Orçun Madran 1, Umut Al 1 1 Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü, Ankara omadran@hacettepe.edu.tr, umutal@hacettepe.edu.tr Öz: Bu çalışmada Herkes için Kütüphane Projesi nin başlangıcından günümüze geçirdiği gelişmeler aktarılmakta, özel olarak Proje kapsamında gerçekleştirilen eğitim çalışmalarına odaklanılmaktadır. Proje kapsamındaki eğitim çalışmalarını Proje ekibi tarafından verilen eğitimler, kütüphane çalışanlarının verdiği eğitimler ve paydaşlar tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri şeklinde üç gruba ayırmak olanaklıdır. Söz konusu eğitimler kimi zaman çevrimiçi, kim zaman ise yüz yüze olarak ilgililere sunulmaktadır. Herkes için Kütüphane Projesi nin bağlı olduğu Küresel Kütüphaneler Girişimi, dijital dâhil olma, eğitim, sağlık, devlet ve yönetişim, kültür ve boş zamanları değerlendirme, ekonomik gelişme ve iletişim şeklinde yedi etki alanı belirlemiştir. Bu alanlar içerisinde eğitim, Herkes için Kütüphane Projesi nin öncelikli etki alanlarının başında gelmektedir. Bunun temel nedeni demografik değişkenler bağlamında, Türkiye deki belediye kütüphanelerinin kullanıcı grubu içerisinde öğrencilerin ciddi bir orana sahip olmasıdır. Hem daha önce gerçekleştirilen çalışmalar hem de Proje kapsamında yapılan kütüphane kullanım araştırmaları bu saptamayı destekler niteliktedir. Ayrıca yaşam boyu öğrenme mantığı çerçevesinde, hemen her gruba hitap eden etkinlikleri eğitim ile ilişkilendirerek kütüphaneleri cazibe merkezleri haline dönüştürmenin de Proje nin hedefleri arasında yer aldığı unutulmamalıdır. Anahtar Sözcükler: Herkes için Kütüphane, Uzaktan Eğitim, Kütüphane Kullanımı, Belediye Kütüphaneleri, Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Küresel Kütüphaneler Girişimi, e-öğrenme. Abstract: In this study, the evolvement of the Libraries for Everyone Project from the beginning is introduced by focusing specifically the training activities carried out within the scope of the Project. The training activities within the scope of the Project can be divided into three groups as trainings given by the Project team, trainings given by library staff and training activities organized by stakeholders. All these activities are sometimes offered online, sometimes as faceto-face. The Global Libraries Initiative, to which the Libraries for Everyone is affiliated, has identified seven impact indicators; digital inclusion, education, health, government and governance, culture and leisure, economic development and communication. Within these categories, education is at the forefront of the priority impact domains of the Libraries for Everyone Project. Both previous studies and the library usage surveys conducted within the scope of the Project, support this determination. It should also be noted that, from a lifelong learning perspective, to transform the libraries into centers of attraction by linking training programs with the activities that address almost every user group, is one of the objectives of the Project. Keywords: Libraries for Everyone, Distance Education, Library Use, Municipal Libraries, Information and Communication Technologies, Global Libraries Initiative, e-learning.

2 1. Giriş Herkes için Kütüphane Projesi nin kapsamında belediyelerin yönetimi altındaki kütüphaneler yer almaktadır. Yerel yönetimlere bağlı Proje ye üye kütüphanelerde gerçekleştirilecek çalışmalar ile vatandaşların kütüphanelerden yararlanma düzeyinde artış kaydedilmesi ve kütüphanelerin birer cazibe merkezi haline dönüşmeleri beklenmektedir. Finansal açıdan Bill ve Melinda Gates Vakfı tarafından desteklenen Proje faaliyetlerine 2016 yılında başlanmıştır ve 2018 yılı Temmuz ayına kadar bu faaliyetlerin sürmesi planlanmaktadır. Küresel Kütüphaneler Girişimi nin (Global Libraries Initiative) bir parçası olan Herkes için Kütüphane Projesi ne Hacettepe Teknokent - Teknoloji Transfer Merkezi ev sahipliği yapmaktadır yılı sonu itibariyle Proje nin paydaşları arasında Hacettepe Üniversitesi Mezunlar Derneği (HÜMED), Türkiye Bilişim Derneği (TBD), Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı (TOSYÖV), Türk Kütüphaneciler Derneği (TKD) ve Yakın Doğu Üniversitesi bulunmaktadır. Paydaşlar eğitim içerikleri hazırlamaktan kendilerine ait bilgi işlem altyapısının kullandırılmasına kadar çok farklı şekillerde Proje ye katkı sağlamaktadır. Kütüphanecilik alanında ülkenin en uzun ömürlü sivil toplum kuruluşu olarak faaliyet gösteren Türk Kütüphaneciler Derneği ni Proje nin diğer paydaşlarından ayıran farklı bir rolü bulunmaktadır. Bu rol Proje çalışmalarının sürdürülebilirliğinin sağlanması ile ilgilidir. Tam da bu nedenle Türk Kütüphaneciler Derneği Proje nin başlangıcında temel paydaş olarak seçilmiş ve Proje süreci boyunca Proje ile ilgili tüm faaliyetlere Türk Kütüphaneciler Derneği nin katılması yönünde azami çaba sarf edilmiştir. Uluslararası ölçekte faaliyet gösteren Bill ve Melinda Gates Vakfı aralarında Küresel Kütüphaneler Girişimi nin de yer aldığı çok sayıda programı desteklemektedir. Herhangi bir kâr amacı gütmeyen vakıf sağlıktan, eğitime çok farklı alanlarda projeler gerçekleştirmekte ve birçok toplumsal sorunun çözülebilmesi adına farkındalık çalışmaları yürütmektedir. Vakıf ağırlıklı olarak Küresel Kütüphaneler Girişimi kapsamında olmak kaydıyla, hibeden yararlanan 2000 i aşkın kuruluşa 1 milyar doların üzerinde maddi kaynak aktarılmasını sağlamıştır [1]. Bu miktar kimi ülkelerin kütüphanecilik alanına yaptıkları maddi katkıdan bile fazladır. Herkes için Kütüphane Projesi nin bağlı olduğu Küresel Kütüphaneler Girişimi, dijital dâhil olma, eğitim, sağlık, devlet ve yönetişim, kültür ve boş zamanları değerlendirme, ekonomik gelişme ve iletişim şeklinde yedi etki alanı belirlemiştir. Bu alanlar içerisinde eğitim, Herkes için Kütüphane Projesi nin öncelikli etki alanlarının başında gelmektedir. Küresel Kütüphaneler Girişimi ülkelerin kendi önceliklerini belirleyebilmelerine izin vermekte ve planlama çalışmalarını bu öncelikler çerçevesinde yapmaları konusunda cesaretlendirmektedir. Proje başlangıcında söz konusu öncelikler detaylı saha araştırmaları çerçevesinde belirlenmiştir. Zaten Herkes için Kütüphane Projesi öncesinde yapılan Pilot Proje [2] belediye kütüphanelerine yönelik olarak gerçekleştirilmekte olan çalışmalara ciddi şekilde arka plan bilgi sağlamıştır. Bu çalışmada bir taraftan Herkes için Kütüphane Projesi eğitim faaliyetleri mercek altına alınırken, diğer taraftan 2016 ve 2017 yıllarında gerçekleştirilen kütüphane kullanım araştırmalarının eğitim ile ilgili bulguları özetlenmektedir. 2. Herkes için Kütüphane Projesi nin Kısa Tarihçesi Herkes için Kütüphane Projesi nin lansmanı 26 Mayıs 2016 tarihinde yapılmış olmasına karşın, lansman öncesinde de bir dizi faaliyet gerçekleştirilmiştir Nisan 2016 tarihleri arasındaki Türk Kütüphaneciler Derneği ile yapılan çalıştay, Belediyelerin Kütüphane ve

3 Arşiv Hizmetleri Uluslararası Sempozyumu kapsamında sunulan bildiriler lansman öncesi faaliyetlerden sadece birkaçıdır yılının Ağustos ve Eylül ayları Proje kapsamındaki kütüphaneler için oldukça yoğun geçmiştir. Ağustos ve Eylül aylarında tanıtım eğitimleri gerçekleştirilmiştir. Dört farklı tarihte dört farklı gruba verilen eğitimlerde kamu kütüphanelerinin özellikleri, tanıtım amacının belirlenmesi, tanıtım mesajları hazırlama, kütüphanelerde toplumsal ihtiyaç analizi ve 5N1K ile kütüphane tanıtımı, tanıtım nedir?, niçin önemlidir?, hedef kitlenin belirlenmesi ve ortaklıklar, mesajların hedef kitleye ulaştırılması, tanıtım eylem planı hazırlama ve uygulama, tanıtım için sosyal medyanın önemi başlıklı sunumlar gerçekleştirilmiştir [3]. Tanıtım eğitimlerini Ekim 2016 da düzenlenen eğiticilerin eğitimi takip etmiştir. Ekim ayına yayılan eğitimler ikişer günlük olacak şekilde planlanmıştır. Sonrasında Proje ekibi Proje nin tanıtım faaliyetlerine 7-8 Kasım 2016 tarihleri arasında İstanbul da düzenlenen Akıllı Belediyecilik Zirvesi nde devam etmiştir [4]. Proje ye üye kütüphanelerin bağlı oldukları belediyelerin yöneticilerinin katıldığı bir toplantı 26 Kasım 2016 tarihinde Ankara da yapılmıştır. 8-9 Aralık 2016 tarihleri arasında Türkiye Bilişim Derneği nin düzenlediği 33. Ulusal Bilişim Kurultayı nın Herkes için Kütüphane Projesi nin tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Söz konusu toplantıda Proje, Bilişim Toplumu Ödülü ne layık görülmüştür yılı başında Proje iki ayrı radyo programı aracılığıyla geniş kitlelere ulaşma şansına sahip olmuştur. TRT Kent Radyo da Kent Günlüğü, TRT Radyo 1 de Yeni Medya Eski İnsan programı Proje ekibinin canlı yayında Proje ile ilgili bilgileri aktarmasına vesile olmuştur [5]. 24 Şubat 2017 de Proje nin paydaşlarından Türk Kütüphaneciler Derneği İzmir de belediye kütüphanesi çalışanlarına yönelik bir çalıştay düzenlemiştir. Mart ve Nisan 2017 de kütüphane çalışanları için eğiticilerin eğitimi ile tanıtım eğitimi verilmiştir. Kapasite geliştirme eğitimleri başlığı altında Kasım 2017 ye kadar çeşitli zamanlarda eğitimlerin verilmesine devam edilmiştir yılındaki Kütüphane Haftası nda (27 Mart-2 Nisan 2017) Herkes için Kütüphane Projesi Türk Kütüphaneciler Derneği Üstün Hizmet Ödülü nün sahibi olmuştur. Aynı ay içerisinde belediye kütüphanelerinde ilk üç boyutlu yazıcı uygulamasının Proje tarafından gerçekleştirilmesi ayrıca önemlidir. Temmuz 2017 de Proje ye üye kütüphaneler arasında örnek olan uygulamaları gerçekleştiren kütüphane çalışanları iki grup halinde (2-6 Temmuz 2017 ve 9-13 Temmuz 2017) Polonya ya gitmiştir. Küresel Kütüphaneler Girişimi altında Polonya daki kütüphanelerde yapılan çalışmaları yerinde gözlemleme olanağına sahip olan kütüphane çalışanları bu faaliyetten oldukça memnun kalmıştır. Alınan geri bildirimler çağdaş kütüphaneciliğin işlev, misyon ve vizyonu bağlamında önemli kazanımlar elde ettiklerini göstermektedir [6]. Proje ye üye kütüphanelerin temsilcileri ile birlikte benzer bir ziyaret Ekim 2017 tarihleri arasında Moldova ya gerçekleştirilmiştir. Yurtdışında yapılan her iki programa Proje ye üye kütüphanelerden toplam 80 kişi katılmıştır yılının Kasım ve Aralık ayları da Proje açısından oldukça hareketli gelişmelerin yaşandığı zamanlar olmuştur. Türk Kütüphaneciler Derneği Kahramanmaraş ta 25 Kasım 2017 de Kahramanmaraş Belediyesi üye kütüphanelerine yönelik olarak Hizmetiçi Kütüphanecilik Semineri organize etmiştir. Söz konusu etkinliğe farklı üniversitelerden öğretim elemanları katkı vermiştir. Aralık ayı itibariyle daha önce Kadın Sağlığı Platformu altında gerçekleştirilen webinar dizisi daha kapsayıcı olması amacıyla Herkes için Sağlık Platformu na dönüşerek faaliyetlerine başlamıştır. İlk webinar 27 Aralık 2017 tarihinde Sağlıklı Yaşlanma başlığı ile gerçekleştirilmiştir. Solunum sistemi hastalıkları, aile planlaması, alerjik hastalıklar gibi konularda Temmuz 2018 e kadar konu

4 uzmanlarınca toplam 10 adet webinar yapılması planlanmaktadır. Geçmişte yapılanlar gelecekte yapılabileceklerin bir ölçüde habercisidir. Üye kütüphanelerin katkılarıyla Proje çalışmalarının çeşitlenerek artacağı düşünülmektedir. 3. Proje Kapsamındaki Eğitim Çalışmaları Proje kapsamında yürütülen faaliyetler Küresel Kütüphaneler Girişiminin diğer ülke uygulamalarında olduğu gibi çalışma grupları temeline göre yapılandırılmıştır. Bu bağlamda Proje de dört çalışma grubu (tanıtım, bilgi ve iletişim teknolojileri, eğitim, etki değerlendirme) bulunmaktadır. Eğitim çalışma grubu kütüphane personelinin ve vatandaşların gereksinim duyduğu eğitimi ve bilgi teknolojileri becerilerini değerlendirmekten sorumludur. Bunun dışında eğitim çalışma grubunun görevlerinden bazıları aşağıda maddeler halinde sunulmaktadır [7]: Diğer Küresel Kütüphaneler Girişimi projelerindeki deneyimleri dikkate alarak, ölçme ve değerlendirme prosedürleri geliştirmek, Bilgi ve iletişim teknolojilerine dayalı eğitim gereksinimlerini analiz ederek yeni bir eğitim programı oluşturmak ve programı uygulamak, El kitapçıkları, rehberler, çoklu ortam materyalleri ve diğer eğitim araçları gibi sürdürülebilir çevrimiçi ve yerinden eğitim materyalleri planlayıp ve geliştirmek. Herkes için Kütüphane Projesi kapsamındaki eğitim çalışmaları Proje ekibi tarafından verilen eğitimler, kütüphane çalışanlarının verdiği eğitimler ve paydaşlar tarafından düzenlenen eğitim faaliyetleri olmak üzere üç grupta değerlendirilebilir. Proje kapsamında ilk yapılan işlerden birisi eğitim gereksinimlerini belirlemeye yönelik çalışmalar gerçekleştirmek olmuştur. Sonrasında kütüphane çalışanlarına çeşitli eğitimler verilmiştir. Proje nin başarısı büyük ölçüde kütüphane çalışanlarının kapasitesinin ne düzeyde artırıldığına ve adanmışlık düzeylerine bağlıdır. Proje kapsamında, hem kütüphane çalışanlarının hem de kütüphane kullanıcılarının zamandan ve mekândan bağımsız olarak çeşitli eğitim içeriklerine ulaşabilmelerini sağlamak için Akademi HİK adı verilen bir platform oluşturulmuştur. Bu platformda e-devlet uygulamaları, güvenli Internet ve güvenli bilgi, kurumsal sosyal medya kullanımı, ofis uygulamaları ve kullanım örnekleri, özgeçmiş hazırlama, web sitesi hazırlama gibi konuları içeren çok sayıda eğitim bulunmaktadır. Platformda yer alan tüm eğitimler Creative Commons 4.0 BY-NC- SA ile lisanslanmıştır. Akademi HİK platformuna ilişkin olarak 1 Ocak 2017 ile 31 Aralık 2017 arasındaki kullanım istatistikleri incelendiğinde, in üzerinde oturum açıldığı, yaklaşık kullanıcının sayfa görüntülemesi yaptığı görülmektedir. Zaman içerisinde Akademi HİK platformuna gösterilen ilgide de bir artış olduğu anlaşılmaktadır (bkz. Şekil 1). Şekil 1. Aylara göre Akademi HİK platformundaki oturumlar Akademi HİK istatistiklerine yönelik Türkiye genelindeki kullanım haritası da platformdaki eğitimlerin yaygın etkisi konusunda fikir vermektedir (bkz. Şekil 2). Hatta veriler, aralarında Avustralya, Kanada, Etiyopya, Filipinler gibi ülkelerin de bulunduğu 53 farklı

5 ülkeden Akademi HİK platformuna giriş yapıldığını göstermektedir. aynı platformu kullanarak kütüphane çalışanlarına ve kullanıcılarına ulaşabilmektedir (bkz. Şekil 3). Şekil 2. Akademi HİK platformunun Türkiye genelindeki kullanımı Akademi HİK platformu eğitimlerin bir ayağını oluşturmaktadır. Esas önemli olan eğitimler bir anlamda kütüphanelerin öğrenme ortamına dönüşmesine vesile olan ve kütüphane çalışanları tarafından organize edilen yüz yüze eğitimlerdir. Bu eğitimlerin istatistikleri ne denli önemli faaliyetlere imza atıldığının sayısal bir göstergesidir. 1 Ocak Aralık 2017 tarihleri arasında Proje ye üye kütüphaneler tarafından 3681 eğitim etkinliği düzenlenmiştir. Söz konusu eğitimlere katılan kişi sayısı 9603 tür. Bu kişilerden 9510 u eğitimleri tamamlamıştır. Oransal olarak bakıldığında eğitimlere katılan her 100 kişiden 99 unun eğitimleri bitirdiği anlaşılmaktadır. Hiç şüphesiz bu oran oldukça yüksek bir orandır ve bir anlamda Proje ye üye kütüphanelerdeki personelin başarısıdır. Ancak daha önemlisi eğitimleri tamamlayanların %91 inin (8657 kişi) yeni bir eğitime katılmaya istekli olmasıdır. Bu durum eğitimlerden duyulan memnuniyetin bir göstergesidir. Yeni bir eğitime katılmak isteyenlerin oranı kadar önemli olan bir diğer veri ise 4876 kişinin eğitim etkinlikleri sırasında kütüphaneye yeni üye kaydı yaptırmış olmasıdır. Bir başka ifadeyle eğitimi tamamlayan kişilerin yarısı bu eğitimler aracılığıyla bölgelerindeki kütüphanelere üye olmuşlardır. Akademi HİK platformu ve yüz yüze eğitimler dışında Proje kapsamındaki kimi eğitimler webinar şeklinde düzenlenmektedir. Hem Proje ekibi hem de Proje nin paydaşları Şekil 3. HİK webinarlarının gerçekleştirildiği platform Tüm bu anlatılanlara ek olarak belirtmek gerekir ki, Proje nin YouTube kanalının Proje kapsamındaki eğitim faaliyetlerinin geniş kitlelere ulaşmasına önemli katkısı bulunmaktadır. Ocak 2018 itibariyle söz konusu kanalda 72 video yer almaktadır. Bu videolar arasında eğitim içerikleri ile birlikte Proje ile ilgili faaliyetlerin de bulunduğunu hatırlatmakta yarar vardır. Proje nin YouTube kanalına içerik yüklenmeye başlanmasından 31 Aralık 2017 tarihine kadar videolar yaklaşık dakika (yaklaşık 2333 saat) izlenmiş ve den fazla kez görüntülenmiştir. En fazla görüntülen videoların Proje nin eğitim çalışma grubu üyeleri tarafından hazırlandığını belirtmekte fayda vardır. Bu bağlamda Tablo 1 de YouTube üzerinden en fazla görüntülenen eğitimler ve izlenme süreleri gösterilmektedir. İzlenme süreleri dakika üzerinden verilmiştir. Tablo 1 den de görüldüğü üzere en sık görüntülenen eğitim temel bilgisayar kullanımı eğitimidir. Gerek kütüphane çalışanlarının geri bildirimleri gerekse yapılan saha araştırmaları bilgisayar okuryazarlığı becerilerini geliştirmek isteyen ciddi bir kitle olduğunu göstermektedir. Hanelerde bilişim teknolojileri kullanımı ile ilgili TÜİK istatistikleri [8] de 2017 yılı itibariyle yaş grubundaki bireylerde bilgisayar kullanımının %57 düzeyinde olduğunu ortaya

6 koymaktadır. Bu oran Türkiye deki herkesin bilgisayar kullandığı ya da bilgisayar kullanmasını bildiği şeklinde yorum yapmanın doğru olmadığını açıkça göstermektedir. Tablo 1. YouTube üzerinden en fazla görüntülenen eğitimler ve izlenme süreleri Video Temel Bilgisayar Kullanımı Eğitimi Özgeçmiş (CV) Hazırlama e-devlet Askerlik Durum Belgesi İşlemleri Eğitimi e-devlet Şifresi Alma Eğitimi ASAL Yoklama Başvurusu Eğitini İzlenme sayısı İzlenme süresi Projenin paydaşları da hem yüz yüze hem de webinar şeklinde çeşitli etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinliklere örnek teşkil etmesi bakımından farklı paydaşların zaman içerisinde yapmış oldukları etkinlikler Tablo 2 de sunulmaktadır. Tablo 2. Paydaşların düzenledikleri etkinlikler Etkinlik Paydaş Tarih Kadın Girişimciliği TOSYÖV ve Arabuluculuk Eğitimi Neden İyotlu Tuz HÜMED Sosyal Medyada TBD Riskler ve Güvenlik Zor Kullanıcılar ile TKD Baş Etme Kütüphaneler için Sosyal Medya TKD Görüldüğü üzere etkinlikler oldukça farklı konularda gerçekleştirilmektedir. Paydaşların etkinliklerinin artması Proje ye önemli bir değer katmaktadır. 4. Kütüphane Kullanım Araştırmalarına Ait Bulgular Proje kapsamında iki adet kütüphane kullanım araştırması yapılmıştır. Bu çalışmada söz konusu iki araştırmanın eğitimi ilgilendiren kısımlarına verilen yanıtlar üzerinden bir değerlendirme yapılmaktadır. Anketlere ait tanımlayıcı bilgiler Tablo 3 te sunulmaktadır. Tablo 3. Kütüphane kullanım araştırmaları Anketin yapıldığı yıl Kütüphane sayısı Katılan kişi sayısı Soru sayısı Görüldüğü üzere 2016 yılındaki anket çalışması 140 ayrı kütüphanede 4317 kişi üzerinde yapılırken, 2017 yılındaki çalışma 147 farklı kütüphanede 4566 kütüphane kullanıcısına uygulanmıştır. Anket çalışması kapsamında kaç kişiye anket uygulanacağı bir başka ifadeyle evreni temsil edecek örneklem büyüklüğü aşağıdaki formüllere göre hesaplanmıştır. n o = z2 pq e 2 (Formül 1) n = n 0 1+ n 0 1 N (Formül 2) Formüllerde, N: Evren büyüklüğü n 0: Örneklem büyüklüğü n: Düzeltilmiş örneklem büyüklüğü z: Seçilen güven düzeyine karşılık gelen z tablo değeri p: İncelenen olayın görülme oranı q: İncelenen olayın görülmeme oranı (q=1-p) e: Örnekleme hatası için kullanılan ifadelerdir. Her iki kütüphane kullanım araştırmasında da evren %99 güven düzeyinde e=0,02 ile temsil edilmektedir. Örneklem büyüklüğü kütüphaneye kayıtlı üye sayıları üzerinden hesaplanmıştır ve evrendeki her kütüphane,

7 kütüphane üye sayısı oranında örneklemde temsil edilmektedir. Araştırmalardaki en temel sınırlılık anket uygulanan kişiler arasında 15 yaşından küçük kimsenin bulunmamasıdır. Bu durumun nedeni Herkes için Kütüphane Projesi ni finansal açıdan destekleyen Bill ve Melinda Gates Vakfı nın anket ya da görüşme yapılacak kişilerin yaşının en az 15 olması gerektiği konusundaki hassasiyetidir. Belediye kütüphanelerinde 15 yaşın altında kullanıcıların da bulunduğu bilinmekle birlikte bu kişilere araştırmanın örnekleminde yer verilmemiştir. Kütüphane kullanım araştırmaları kapsamında 8883 kişiye anket uygulanmıştır. Belediye kütüphanelerinde çeşitli konularda eğitim verildiğinden haberdar mısınız? şeklinde kullanıcılara yöneltilen soruya 3143 kişi haberdar olduğu yönünde yanıt vermiştir. Bu sayı %35 lik bir dilime karşılık gelmektedir. Bu oran bir ölçüde kütüphanelerde eğitimlere yönelik olarak farkındalık çalışmalarının artırılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Belediye kütüphanelerinde verilen herhangi bir eğitimden yararlandığını ifade eden kitle ise %8,5 düzeyindedir (754 kişi). Tablo 4 te anket uygulanan kullanıcıların en sık olarak hangi eğitimlerden yararlandıkları bilgisi eğitimden yararlandığını ifade eden toplam kişi sayısına (754) oranlanarak sunulmaktadır. Görüldüğü üzere en fazla yararlanılan eğitim Internet kullanımına yöneliktir. Internet kullanımını Word, Excel, PowerPoint in nasıl kullanılacağının anlatıldığı temel ofis uygulamaları eğitimleri takip etmektedir. Tablo 4. Kullanıcıların en sık yararlandığı eğitimler Eğitim n % Internet kullanımı Temel ofis uygulamaları Temel bilgisayar teknolojisi kullanımı e-devlet uygulamaları Özgeçmiş hazırlama Proje ye üye olan kütüphanelerdeki kullanıcılara, ücretsiz eğitimler verilmesi durumunda hangi eğitimlerden yararlanmayı istedikleri sorusu yöneltilmiştir. Söz konusu soruda 23 ayrı seçenek bulunmaktadır. Tablo 5 de kullanıcıların vermiş oldukları yanıtlar arasında öne çıkan beş eğitim sıralanmaktadır. Kullanıcılar kendilerine sunulan 23 seçeneğin 8 tanesine %50 nin üzerinde istekliliklerini belirten yönde yanıt vermişlerdir. Tarım, hayvancılık vb. işlerle ilgili bilgi almak seçeneği en az işaretlenen seçenektir. Söz konusu seçeneğin bile %20,5 lik orana sahip olması, belediye kütüphanesi kullanıcılarının uygun koşullar yaratıldığında eğitim ortamı olarak kütüphanelerden yararlanabilme potansiyeli olduğunu göstermektedir. Tablo 5. Kütüphane kullanıcılarının en yoğun şekilde talep ettiği eğitimler Eğitim n % Internet üzerinden ilgi alanınıza yönelik ücretsiz kurslara katılmak (yabancı dil, vb.) İleri düzey bilgisayar kullanımı (web sayfası oluşturma, yazılım geliştirme, vb.) Sağlık bilgilerini edinmek (Internet ten randevu almak, hastalıklar, doktorlar, reçete, ilaç kotası vb. ile ilgili bilgi edinmek) Internet üzerinden ders takibi (örneğin, açık öğretim dersleri) Yaşadığınız il/ilçe ile ilgili haberleri İnternet ten edinmek 5. Sonuç Belediye kütüphaneleri diğer kütüphane türlerine kıyasla çok daha az görünür bir kütüphane türüdür. Herkes için Kütüphane Projesi ile birlikte söz konusu kütüphane türünün görünürlüğü artmıştır. Ayrıca Herkes için Kütüphane Projesi nin belediye kütüphanelerine yönelik olarak Türkiye de yapılmış en kapsamlı proje olduğunu da vurgulamak doğru olacaktır. Yapılan kütüphane kullanım araştırmaları da en fazla

8 kullanıcıya doğrudan erişilen araştırmalar olarak tarihteki yerini almıştır. Belediye kütüphaneleri daha çok genç nüfusun kullandığı kütüphanelerdir. Bu gençlerin çoğunluğunun öğrenci olması da kütüphanelerde gerçekleştirilebilecek eğitim faaliyetlerinin başarılı olmasında ciddi bir avantaj yaratmaktadır. Öte yandan birçok kütüphane türünde olduğu gibi belediye kütüphanelerindeki kullanıcıların önemli bir kısmı kütüphaneyi fiziksel olarak ders çalıştıkları bir ortam olarak görmektedir. Daha nitelikli bir kullanım şekli için kütüphane çalışanlarına önemli görevler düşmektedir. Kütüphane çalışanlarının gayreti ve yapacaklarının kütüphanelerin potansiyel kullanıcılar tarafından üçüncü mekân olarak algılanmalarında önemli bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Gerek yüz yüze eğitimlere gerekse Internet tabanlı eğitimlere kullanıcılar tarafından ilgi gösterilmektedir. Kullanıcıların katıldıkları eğitimler sonucunda yeni eğitimlere katılma eğilimi sergiledikleri gözlenmektedir. Ayrıca kullanıcıların katıldıkları eğitimlerle ilgili olarak memnuniyet düzeyleri de yüksektir. Proje nin önemli kazanımlarından birisi kütüphane çalışanlarının kendilerini eğitici şeklinde görmeye başlamalarıdır. Bu yeni rolün sürdürülebilir bir niteliğe sahip olması önemlidir. Proje nin resmi olarak sonlanmasının kütüphanelerde yapılmakta olan faaliyetleri olumsuz yönde etkilememesi gerekmektedir. Bu gerçekleştiği takdirde Proje kütüphanelerinin toplumdaki bireylerin hayatına dokunan yerler haline dönüşmeleri kaçınılmaz olacaktır. Herkes için Kütüphane Projesi ortaya koyduğu eğitim modeli ile de kendisinden sonra yapılacak farklı projelere alt yapı sağlama potansiyeline sahiptir. Proje ye üye olsun ya da olmasın tüm kütüphanelerin birbirlerinden etkilenerek kullanıcılarının gereksinim ve beklentilerine uygun yeni hizmetler tasarlamaları gerekmektedir. Kaynaklar [1] Bill & Melinda Gates Foundation. Awarded grants : Work/Quick-Links/Grants-Database [2] Al, U. ve Soydal, İ. Kütüphan-e Türkiye Projesi etki değerlendirme çalışmaları: Halk kütüphanesi kullanım araştırması. Türk Kütüphaneciliği, 29, 2015, pp [3] Herkes için Kütüphane. Tanıtım eğitimi toplantıları : [4] Akıllı Belediyecilik Zirvesi: [5] HİK Radyo Programları: [6] Herkes için Kütüphane Ağustos 2017 Bülteni: 7.pdf [7] Eğitim Çalışma Grubu: [8] Türkiye İstatistik Kurumu. Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması, 2017 :