Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi

Transkript

1 İstanbul Üniversitesi Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi Prof. Dr. Selim YAZICI İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü 26 Mayıs 2015

2 İçerik Yaşanan Olaylar Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi Tedarik Zinciri Risklerini Belirlemek Bütünsel Risk Yönetimi Kesintilere Maliyet Odaklı Bakmak Tedarik Zinciri Esnekliği Araştırması

3 Yaşanan Olaylar 11 Eylül Saldırıları (2001) Katrina Kasırgası (2005) Emtia fiyatlarının yükselmesine neden oldu İkitelli Sel Felaketi (2009) Japonya depremi ve Tsunami (2011) Tayland da yaşanan sel felaketi (2011) Seagate, Western Digital Dünyanın hard disk üretiminin %45 i Honda, Nissan, Toyota Araç/Yıl Toshiba, Sony, Nikon, Canon İzlanda da volkan patlaması (Eyjafjallajökull) (2010) Avrupa hava trafiğini felç etti Arap Baharı ve politik etkileri (2011) Çin in nadir bulunan mineral ihracatını kısıtlaması (2011) Skandiyum, İtriyum, Lantan Elektronik, optik, şarj edilebilen piller SARS, Ebola, Domuz Gribi Kuş Gribi gibi salgınlar IŞİD ve El Kaide tarafından gerçekleştirilen terör olayları Gezi Parkı Olayları

4 Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Yönetimi Neden Önemlidir? Doğal afetlerin yaşanması mümkündür İnsan yapımı felaketlerin de yaşanması mümkündür!!! Bu türden olayların yaşanması, işletmelerin üretim süreçlerini onlara bağlı olarak iş yapan işletmelerin süreçlerini ve onlara bağlı işletmelerin de iş süreçlerini etkiler. Dolayısıyla, tedarik zinciri üzerindeki tüm kuruluşların, yaşanan tek bir olaydan etkilenmesi mümkündür.

5 Kelebek Etkisi Edward N. LORENZ Kaos Teorisi Bir sistemin başlangıcında oluşan küçük değişimlerin, büyük ve öngörülemez sonuçlar doğurabilmesi.

6 Bir Olayın Anatomisi İş İle İlgili Temel Göstergeler Kararlı Durum Kaza / Kesin0 Yeni Kararlı Durum Kesin0 Zamanı Zaman

7 Bir Olayın Anatomisi (İşletmenin Kardiografisi) Üre$m Miktarı (Q) Kayıp miktarı İki kesin0 arasındaki zaman Bir sonraki kesin0ye Kadar geçen zaman Kesin0 süresi Zaman (t) D- E- F Yolu: Kesin0 profili G: Toparlanma sonrası kayıp üre0m miktarı

8 Tedarik Zinciri Haritası

9 Risk Hakkında Bilmemiz Gerekenler Risk, belirli bir zaman aralığında, hedeflenen bir sonuca ulaşamama ya da zarara uğrama olasılığını ifade etmektedir. Risk, gelecekte oluşabilecek potansiyel problemlere, tehdit ve tehlikelere işaret eder.

10 Risk Formülasyonu Risk = f (Olasılık, Etki) Riskin gerçekleşme olasılığı: Riskin büyüklüğünü belirleyen faktörlerden biridir. Riskin yaratacağı etki: Öngörülen riskin gerçekleşmesi durumunda, meydana gelen olayın yaratacağı etkilerdir.

11 Etki Olasılık

12 Risk Kültürünü Oluşturmak Risk Gözlüğünü Takmak Olaylara risk bakış açısı ile bakmak Karar alma süreçlerine risk yönetimi fonksiyonunun entegre edilmesi

13 Uçak Kazası Raporları!

14 İş Sürekliliği Yönetimi Bir kriz veya felaket sonrasında, kuruluşun üretim sürecinin veya faaliyetlerinin kesintiye uğramaması; oluşabilecek muhtemel bir kesinti sonrasında da kuruluşun en kısa sürede toparlanarak faaliyetlerine geri dönmesini sağlayacak planlama, örgütleme, yönetim ve kontrol faaliyetlerini içeren proaktif bir süreçtir.

15 İş Sürekliliği Planlamasının Bileşenleri 1. Potansiyel risklerin ve etkilerinin tanımlanması, 2. Risklerin gerçekleşme ihtimallerini minimize edecek önleyici tedbirlerin alınması, 3. Risklerin gerçekleşmesi durumunda, organize edilen bir tepki/eylem geliştirilmesi, 4. Risklerin gerçekleşmesinden sonra, toparlanma döneminde iş süreçlerinin devamlılığının sağlanmasıdır.

16 İş Sürekliliği Yönetimi ile İlgili Standartlar ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Standardı ISO İş Sürekliliği Yönetim Sistemi Standardı ISO Çevre Yönetim Sistemi Standartları ISO Tedarik Zinciri Güvenliği Yönetim Sistemi Standartları ISO ISO Kurumsal Risk Yönetimi Standardı ISO Bilgi Güvenliği Yönetim Sistemi Standardı

17 Tedarik Zinciri Esnekliği Araştırması

18 Tedarik Zinciri Esnekliği (Resilience) Araştırması (2014) Kesin$ Sıklığı (Geçen yıl en az 1 kesin$) % 78,6 Kesin$ Sıklığı, % 80, % 1% 6% 9% 21% 19% 42% >51 Bilmiyor

19 Kesintilerin Nedenleri ve Sonuçları (2014) Kesin$ Nedenleri (%) Döviz kurunda aşırı dalgalanma 19,7 İşçi- işveren uyuşmazlıkları 19,7 Veri ihlali 22,3 Siber saldırı 24,4 Yeni kurallar ve düzenlemeler 25 Kalifiye işgücü eksikliği 29,4 Taşıma ağı kesin0si 29,4 Dış Kaynak servisi hatası 35,8 Olumsuz hava şartları 51,6 Planlanmamış BT & Telekom kesin0si 52,9 Kesin$nin Sonuçları (İlk 5) Gelir kaybı 28 44,7 Müşteri şikayetleri 30,9 40,6 Hizmet çıktsında bozulma Çalışma maliyetlerinde artş 37,8 34,4 38,7 47,5 Üretkenlik kaybı 58,

20 Kesintilerin Sonuçları (2014) Kesin$lerin Sonuçları (2014) Hisse fiyat düşüşü Ürün geri çağırma/piyasadan çekme Hukuki cezalar Hizmet kredileri ödemeleri Mevzuat düzenlemlerinde artş Sadık müşterilerin kaybı Ürün piyasaya sunulmasında gecikme Paydaş/hissedar endişesi Nakit akışlarının ertelenmesi Marka i0barının zedelenmesi Hizmet çıktsında bozulma Müşteri şikayetleri Gelir kaybı Çalışma maliye0 artşı Üretkenlik kaybı 4,6 6,5 6,9 7,4 17,5 18, ,7 34,1 34,6 37,8 40,6 44,7 47,5 58,

21 Kesinti Maliyetleri Kesin$ Maliyetleri (En az 1 M Kesin$ Yaşayanlar) % 12, % 23, Kesin$ Maliyetleri (%), ,9 1 1 < 50K 51K- 250K 14, K- 1M 1,1M- 10M 7,7 39,6 11M- 50M 51M- 100M 101M- 250M 13,5 251M- 500M > 500M

22 Tedarik Zincirinde İş Sürekliliği Uygulamaları (2014) 6% 22% Evet 72% Hayır Bilinmiyor

23 Tedarikçi Güvencesinin Sağlanması Tedarikçinizden Ne Beklersiniz? İSY Programını yürüten kişilerin yeterliliği önemlidir 13,5 20,6 Sadece bir iş sürekliliği planı yeterlidir 21,5 33,3 İSY Programının sorumluluğu kime ait 30,1 31,5 SaTn aldığımız ürün/hizmetle ilişkili bir program 33,4 35,4 İSY programlarının kapsamı 35,6 39,6 Tanımlanmış bir standart ser0fikasyonuna sahip olmalıdır 20,7 39,6 Tanımlanmış iyi uygulamalara uygunluk 30,6 41,4 Tanımlanmış bir standarda uygun çalışmalıdır Sadece bir İSY Planı değil, bir İSY Programı bulunmalıdır 37,8 37,2 45,1 45,

24 Tedarikçi Güvencesinin Onaylanması (%) Gözlenen tedarikçi tatbikatları 16 15,3 Masaüstü yürütülen tatbikatlar 16 16,5 Birleşik yürütülen tatbikatlar 17,2 19,5 Belgelenmiş sonuç raporları ve eylem planları 20,1 34,6 Onaylanmamış planlar 47,3 52,

25 TZ Risk Beklentileri (1-5 Yıllık) TZ Risk Beklen$leri (5 Yıllık) (%) Terörist faaliyetler Enerji kıtlığı Taşıma ağı kesin0si 20,2 22,6 23,6 Yeni kurallar ve düzenlemeler Kalifiye işgücü eksikliği Hava muhalefe0 Veri ihlali Dış Kaynak servisi hatası ,9 41,4 42,3 TZ Risk Beklen$leri (1 Yıllık) (%) Planlanmamış BT & Telekom kesin0si Siber saldırı 51 53, İşçi- işveren uyuşmazlıkları Enerji kıtlığı Taşıma ağı kesin0si Yeni kurallar ve düzenlemeler Kalifiye işgücü eksikliği Veri ihlali Siber saldırı Dış kaynak hizmet aksaması Hava muhalefe0 Planlanmamış BT & Telekom kesin0si 15,4 19, ,4 36,3 37,2 41,4 41,4 48,8 57,

26 Tedarik Zincirindeki Kesintilerin En Önemli Nedenleri Olumsuz hava şartları IT ve telekomünikasyon sistemlerindeki kesintiler Taşıma ağındaki kesintiler Deprem / Tsunami Başka bir outsource firmasından kaynaklanan hatalar Kalifiye işgücü eksikliği Ürün kalite hataları Volkanik kül bulutları İflas Sivil huzursuzluk ve karışıklıklar İşçi-işveren uyuşmazlıkları Yangın Siber saldırılar

27 Neler Yapılmalı? Stratejiler Neler? (1) 1. Risk gözlüklerinizi takın! 2. Risk yönetimi ve iş sürekliliği stratejinizi oluşturun 3. Kendi risk analizinizi, iş sürekliliği yönetimi kapsamında oluşturun Dokümante edip, izleyin İş süreçlerinizde kesinti oluşturabilecek olayları değerlendirin 4. Tedarik zinciri haritanızı oluşturun Tedarikçilerinizi sizinle olan etkileşimlerine göre seviyelendirin Ana ve tali tedarikçilerinizi belirleyin 5. Her bir tedarikçi için risk analizi yapın/yaptırın/zorlayın! Dokümante edip izlemelerin sağlayın

28 Neler Yapılmalı? Stratejiler Neler? (2) 6. Tedarikçilerinizi sahip oldukları risklere göre sınıflandırın 7. Tedarikçilerinizde oluşabilecek herhangi bir kesinti için Olasılık ve etki değerlemesi yapın Kısa ve uzun vadede kesintinin sonuçlarını değerlendirin ve maliyetini hesaplayın Kesintinin ne kadar sürede toparlanabileceğinin tahminini yapın Sizin bu kesintiye ne kadar tahammül edebileceğinizi belirleyin 8. Tüm bunları yaparken tedarikçilerinizle birlikte çalışın Aynı gemide olduğunuzu unutmayın Takım oyunu oynayın, yardımlaşın Ortak çözüm önerileri geliştirin 9. Alternatif senaryolarınızı oluşturun Tedarik zincirinizi dengeleyin 10. Tekrar listenin başına dönün! Her bir değişimde, değişme yeniden uyum sağlamanız gerekecektir

29 Cevaplandırılması Gereken Temel Sorular 1. Tedarikçilerim kimlerdir? 2. Nerede bulunmaktadırlar? 3. Güvenilir midirler? 4. En zayıf halka hangisidir?

30 Sonuç Olaylara risk yönetimi perspektifinden bakın Analitik düşünün, olaylar arasında nedensonuç ilişkileri kurmaya çalışın Sadece kendi kuruluşunuzu değil, sistemin bütününü değerlendirin

31 İlginiz için teşekkür ederim. Prof. Dr. Selim YAZICI İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Sunuma erişmek için: