Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science

Transkript

1 ISSN: Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science Yıl: 5, Sayı: 22, Nisan 2018, s Yrd. Doç. Dr. Yeşim KUBAR fırat Üniversitesi iktisat Bölümü İktisat Politikası, ykubar@firat.edu.tr Muhammed KÜÇÜKHAZAR Yüksek Lisans Öğrencisi, YENİ SANAL İLETİŞİM ORTAMI SOSYAL MEDYANIN KULLANIMI ÜZERİNE BİR UYGULAMA Özet Teknolojik gelişmelerle birlikte iletişim, işbirliği ve paylaşımın önem kandığı bilgi toplumlarında sosyal medya, giderek artan ve çeşitlenen isteklerin karşılanmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Sosyal medya ortamları günümüzde kullanıcı tabanlı olmasının yanında kitleleri ve insanları bir araya getirmesi, aralarındaki etkileşimi arttırması bakımından da önem taşımaktadır. Hızla artan kullanıcı sayısıyla sosyal medya artık hayatımızın bir parçası hatta odak noktası haline gelmiştir. Sosyal ağlar insanlara, düşüncelerini, eserlerini sergileye bilecekleri imkânlar sağlamaktadır. Gençler, sosyal medya uygulamalarına oldukça ilgi göstermekte; oyun oynama, iletişim kurma, eğlence ve bilgi edinme gibi amaçlarla bu sitelere yönelmektedirler. Sosyal medya; kullanıcıların kendilerini ifade ettikleri ve diğer kullanıcılar ile bağlantıda kaldığı yeni bir sanal medyadır. Tüketiciler sosyal medya üzerinden birbirlerini etkilemekte ve firmalar tarafından yapılan reklamlardan da etkilenmektedirler. Bu çalışmanın amacı, lisans öğrencilerinin sosyal medyayı kullanım amaçları, kullanım şekilleri, E-alışveriş öncesi ve sonrası davranış biçimlerini analiz etmektir. Çalışma Marmara ve Karabük üniversitesi İİBF lisans öğrencilerinden gönüllü olanlara anket uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Sosyal Ağlar, E-Alışveriş, Tüketim Tercihleri.

2 NEW VIRTUAL COMMUNICATION ENVIRONMENT AN APPLICA- TION ON THE USE OF SOCIAL MEDIA Abstract Together with technological developments, in information societies, in which communication, cooperation, and sharing gain importance, social media undertakes an important role in satisfying the gradually increasing and diversifying needs of consumers. Social media, today, besides it is user-based, has also importance in terms of its bring together masses and people and increasing interaction between them. Social media, with the number of user that rapidly increases, has any longer become a part of our life, even focus point. Social networks enable people to be able to exhibit their thoughts and works. The young people considerably show interest to social media applications and go towards to these sites with the aims such as playing a game, making communication, entertainment, and obtaining information. Social media is a new virtual media, in which users express themselves, and they are in connection with the other users. Consumers affect each other through social media and are also affected from advertisements made by firms. The aim of this study is to analyze the aims of undergraduate students toward using social media, their use ways, and behavioral styles before and after e- shopping. The study has been carried out by administering a survey to those being volunteer among FEAS (Faculty of Economics and Administrative Sciences ) of Marmara and Karabük Universities Students. 285 Keywords: Social Media, Social Networks, E-Shopping, Consumption Preferences. 1.GİRİŞ Hızla gelişen teknoloji; internetin kullanım alanının genişlemesine ve gerek sosyal hayatta gerekse iş hayatında birçok değişikliğin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu değişikliklerle hayatımıza giren yeni kavramlardan biri de sosyal medyadır. Sosyal medya; insanların yı, resimler, videolar ve ses dosyaları yardımıyla iletişime geçtiği internet platformları olarak tanımlanmaktadır. Temelinde iletişim ve paylaşım yer almaktadır. İnternet üzerinde, yüz milyonlarla ifade edilen blog, video ve resim içeriği, yüz milyonlarca gerçek ve takma adlarla oluşturulmuş kullanıcı profilleri bulunmaktadır (Hatipoğlu, 2009: 72). Sosyal ağlar, dünyanın bir numaralı internet aktivitesi kabul edilmektedir. Zaman ve mekân sınırlaması tanımaksızın anlık mesajlaşmaların gerçekleştirilebilmesi, tüketicilerin anlık alışveriş kararlarını etkileyebilen bir özellik göstermektedir. Dünya nüfusunun üçte ikisi, herhangi bir sosyal ağı ziyaret etmekte, hedef kitlesine ulaşarak kolay bir şekilde seslerini duyurmaktadır (Zorlu, 2011: 5). Twitter, bloglar, Facebook, Flickr gibi insanların ve firmaların bir araya geldiği sanal ortamlarda, insanlar şirketlerden ve ürünlerinden bahsederek birbirlerini etkilemekte, E-alışverişin ger-

3 çekleşmesini etkileyebilmektedir (Sterne, 2010: 113, 171). Bu nedenle, günümüz de parlamacıların düşünme tarzlarını hızlı bir şekilde değiştirmeleri gerekmektedir, çünkü sosyal medya ortamında değişim çok hızlı gerçekleşmektedir (Qualman, 2009: 53). Sosyal medya aşağıdaki özellikleri içermektedir (Mayfield, 2010: 6): Katılımcılar: Sosyal medya katılımcılarını cesaretlendirir ve ilgili olan her bir kullanıcıdan geri bildirim almaktadır. Açıklık: En çok sosyal medya servisleri geribildirime ve katılımcılara açıktır. Bu servisler oylama, yorum ve bilgi paylaşımı gibi konularda cesaret aşılarlar. Bunlar çok nadir ulaşıma yönelik engeller koyarlar. Konuşma: Geleneksel medya yayına ilişkin iken (içerik aktarımı ya da dinleyiciye bilgi ulaşımı), sosyal medya iki yönlü konuşmaya olanak tanıması bakımından daha iyidir. Toplum: Sosyal medya topluluklara çabuk ve etkili bir oluşum için izin verir. Topluluklar da böylece sevdikleri fotoğraf, politik değerler, favori TV şovları gibi ilgili oldukları şeyleri paylaşırlar. Bağlantılılık: Sosyal medyanın çoğu türü, bağlantılı işler gerçekleştirir; diğer siteler, araştırmalar ve insanların ilgili oldukları herhangi bir konuda link verilmesine olanak tanır Sosyal Ağlar ve Sosyal Medyanın Tüketime Etkileri İnsanlar günümüzde, örgütsel bilgi, kişisel yaratıcılık ve öğrenme kapasitesinin, değer kaynakları olarak, sermaye ve işçiliği bir yana iten bir ağ toplumunda yaşamaktadır (Taatila vd., 2006: 312). Sosyal ağlar, kitlelerle bağlantı kurmak için sistemde zorunlu bulunan profilin paylaşılmasına olanak tanıyan, bir bağlantıyı paylaşanlarla diğer kullanıcıların listesinin birbirine eklemesi ve aynı zamanda sistemde bulunan her bir kişinin birbirilerini görmesini sağlayan web tabanlı servis olarak tanımlanmaktadır. Downes a (2005) göre sosyal ağlar ilişkiler seti tarafından bir araya getirilen kişisel bağların birleşimidir (Downes, 2005: 411). Sosyal ağ, bilginin ağa üye kişiler arasında paylaşılmasını ve üyeler arasında yayılmasını sağlamaktadır (Phillips ve Phillips, 1998: 330). Genellikle, sosyal ağ sitelerindeki üyeler, biyografileri, fotoğrafları ve bı diğer kişisel bilgilerinin yer aldığı alanlarla, kişisel profil sayfasına sahiptirler. Buna ek olarak yorumda bulunabilen diğer site üyeleri, resim ve isimleri için bir yı boşluğuna sahiptir (Thelwall, 2008: 728). Sosyal ağ, normalde katılımcılarına, sosyal destek bulma, yeni sosyal ve iş olanakları değerlendirme fırsatlarını (Hogg ve Adamic, 2007: 236) sosyal sermaye içeren finansal kaynakları, malları ya da servisleri (Laure vd., 1997: 44) değiştirme olanakları sunmaktadır. Sosyal ağ siteleri, depolanmış kullanıcı profillerindeki veriler aracılığıyla insanları birbirine bağlamakta, bu kullanıcı profilleri diğer kullanıcılar için bir tanımlama oluşturmaktadır (Neumann ve Hogan, 2005: 473). Sosyal ağlar büyüklük ve heterojenlik açısından çeşitlilik göstermektedir (Laure vd., 1997: 12). Küçük homojen ağlar, geleneksel çalışma grupları ve kasaba türündeki yerlerde yaşayan insanların oluşturdukları ağlardır. Geniş sosyal gruplar ise daha

4 karmaşık ve ağ üyelerinin özellikleri bakımından daha heterojen bir özellik göstermektedir (Lea vd., 2006: 122). Sosyal ağlarda üç çeşit bağdan bahsedilmektedir: Kullanıcıların hareketleri, arkadaşlarının yapacağı davranışları etkilemektedir. Örneğin, bir kullanıcı bir ürün aldığında onun arkadaşı da aynı çeşit üründen satın alabilmektedir. İkincisi, bireylerin aynı şeyleri sevmesidir; yani kullanıcılar kendilerine benzer olanlara dostça davranmakta ve benzer davranışlar sergilemektedirler. Üçüncüsü ise çevredir. Dış faktörler hem arkadaş olan iki bireyin hem de onların hareketlerinin temel bağını oluşturmaktadır (Anagnostopoulos vd., 2008: 7). Sosyal ağlar genel olarak aşağıdaki isimlerle tanınmaktadırlar (Dawley, 2009: 111): Sosyal siteler: MySpace, Facebook, Twitter. Fotoğraf Paylaşım Siteleri: Instagram, Flicker, PhotoBucket. Video Paylaşım: YouTube, Dailymotion. Profesyonel Ağ Siteleri: LinkedIn, Ning. Bloglar: Blogger.com, Wordpress. Wikiler: Wetpaint, PBWiki. 287 İçerik etiketleme: MERLOT, SLoog. Sanal Kelime: SL, Active Worlds, There, Whyville, Club Penguin, HiPiHi. Sosyal medya kullanıcıları; kendileri, arkadaşları, çevreleri, kullandıkları ürünler, aldıkları hizmetler yaşadıkları tecrübeler ile ilgili olumlu ya da olumsuz bilgi paylaşımında bulunmaktadırlar. Böylece sosyal medyadaki bilgi başka bireylerin satın alma davranışlarını etkilemektedir. Ancak nasıl etkilediği oldukça tartışmalıdır. Clarke, (2009) çalışmasında, öğrencilerin öğrenme becerilerini geliştirmesinde blog yma, çevrim-içi oyunlar gibi sosyal medya kullanımının yararlı olabileceğini ileri sürmüştür. Hieftje (2009) çalışmasında, sosyal ağların gençler arasında kendilerini ifade etmek için bir ortam sağladığını, gençlerin kendilerini bu ortamda rahat hissettikleri sonucuna ulaşmıştır. Wang vd. (2011) çalışmalarında, sosyal ağların ortaokul ve lise öğrencilerinin kimlik gelişimlerine ve 21. yüzyıl becerilerini kanmalarına katkıda bulunduğunu sonucuna ulaşmışlardır. Sistek-Chandler (2012) çalışmasında, sosyal ağların olumlu özelliklerini, utangaç öğrencilerin başkalarıyla bağlantı kurmalarına ve akranlarıyla olumlu ilişkiler geliştirmelerine yardımcı olduğu, öğrencilerin daha çok fikir üretmesine ve paylaşmasına fırsat sağlama potansiyeline sahip olduğu şeklinde belirlemişlerdir. Çalışmalarda, sosyal ağların olumsuz özellikleri de gündeme gelmektedir. Sosyal medyanın olumsuz özelliklerinin yer aldığı çalışmalar incelendiğinde, Kirschner ve Karpinski (2010), Kalpidou, Costin ve Morris (2011) çalışmalarında, Facebook vb. sosyal ağları kullanan üniversite öğrencilerinin kullanmayanlara göre çalışmaya daha zaman ayırdıkları ve notlarının daha düşük olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Wang vd. (2011) çalışmalarında, ödev yapmaya çalışan öğrencilerin sosyal medyada oyalandıklarını, bunun da onların daha üretken olmasına neden olduğunu ifade etmişlerdir.

5 Schill (2011) çalışmasında, sosyal ağların boşa zaman harcama, arkadaşlarına cevap yetiştirmeye çalışma gibi olumsuz davranışları teşvik ettiğini, öğrencilerin %80 inin ödev yaparken mesaj gönderdiğini ya da cevapladığını, bu durumun dikkat dağınıklığına neden olduğunu sonucuna ulaşmışlardır. Di, Evans ve Gallagher (2011) çalışmalarında; sosyal ağlarla, zararlı bir içeriğin/uygunsuz bir fotoğrafın hızlıca yayılabilmesine, özel bilgilerin özensizce paylaşılmasına, çocuğun sosyal ağlarda daha fla zaman geçirmesiyle kitap, dergi vb. yılı dokümanları okumaya ve diğer faaliyetlere daha zaman ayırmasına neden olduğu sonucuna ulaşmışlardır. 2.1.Sosyal Medyanın Tüketime Etkileri Sosyal medya platformu, kullanıcıların kendi beğendiklerini veya kendi düşüncelerini paylaşmak istediği bir ortamdır. İşletmeler, müşterileriyle sıkı bağ kurmak istiyorlarsa takipçilerinin konuşmalarına izin vermeli ve kendilerine söz hakkı düştüğünde yanıtlamalıdır (Barutçu ve Tomaş, 2013: 12). Teknolojinin yarattığı yeni sistemleri ve gelişmeleri, şirketlerin kendi iş modelleri ve organizasyon yapıları içine entegre etme gerekliliği, rekabetin ölçü tanım bir şekilde artarak devam ettiği iş dünyası için bir zorunluluk haline gelmiştir. Sosyal medya üzerinden şekillenen alternatif yeni parlama mecrası da şirketlerin artık son derece önem vermesi gereken alanlardan biri haline gelmiştir (Bulunm, 2011: 34). Sosyal medya, işletmelerin ve markalarının tüketicilerle iletişimini değiştirmesinin yanı sıra, iş yapılış şeklini de pek çok yönden değiştirmiştir. İşletmeler, mevcut müşterilerine ulaşmak, yenilerini kanmak, güven vermek, bilinirliklerini arttırmak ve marka imajlarını korumak için giderek artan oranda sosyal medyayı kullanmaktadır (Mills, 2012: ). Tüketiciler, sosyal medyada içerik tüketme, tartışmalara katılma ve diğer tüketicilerin aktivitelerine katkı sağlama amacıyla bildiklerini paylaşma gibi çeşitli aktivitelerde yer almaktadır. Genel olarak sosyal medyaya ve YouTube, Facebook, Twitter ve Wikipedia gibi İnternet sitelerinde kullanıcının oluşturduğu içeriğe olan artan ilgiyle birlikte, tüketicilerin işletmeler tarafından hırlanan parlama içeriğine aktif olarak katkı sağladıkları görülmektedir (Heinonein, 2011: 356). 288 Medyanın şimdiye kadar görülmemiş bir derecede bütün topluma nüfuz edişi ve tüketicilerin internet kullanımının ve sosyal medyada geçirdikleri sürenin artması, ticaret hayatına da etkin bir şekilde yansımıştır. Dolayısıyla, tüketim artık yön değiştirmiş geçmişin geleneksel yüz yüze görüşmeler, kataloglar gibi araçlarla alışverişte bulunan satıcı ve alıcıların yerini, internet üzerindeki web sayfaları, elektronik postalar, sosyal paylaşım ağları yoluyla alışveriş yapan alıcılar ve satıcılar almaktadır. Paylaşım ağları; markaların, ürünlerin sunduğu fırsatların konuşulduğu, tartışıldığı, övüldüğü ve eleştirildiği kocaman bir oyun alanına dönüşmüştür (Halis, 2012: 150). Sanal dünyada alışveriş yapmak gerek birey, gerekse firma olarak müşteriye önemli avantajlar sağlamaktadır. Öncelikle sanal dünyada yapılan alışveriş, klasik alışverişten daha ucuzdur. Çünkü sanal iş dünyasındaki mağa kirası, personel gideri, elektrik masrafları ihmal edilebilecek düzeyde olduğundan satışlara yansımaktadır. Sanal dünyadaki alışverişle evden çıkmadan, trafik sorunu yaşamadan, zamandan tasarruf sağlanarak muzam çeşitlilikte ürün ve hizmetler incelenmekte, ürünler ile ilgili olarak diğer tüketicilerin fikri alınabilmekte ayrıca kolay, hızlı ve rahat bir şekilde E-alışverişi tamamlayabilmektedir. Satın alınmak istenen ürün seçildikten sonra sadece e-posta yoluyla ürünün nerede, hangi aşamada olduğu takibi kolaylıkla yapılabilmekte

6 ve bunun yanı sıra sanal dünyada alışveriş yapmak daha eğlenceli ve rahat olarak ifade edilmektedir ( Yeşil, 2008: ). 3. Araştırmanın Amacı Ve Önemi Sosyal medya kelimelerle, resimlerle, seslerle ve videolar ile teknolojiyi bir araya getirirken aynı anda çift taraflı bilgi paylaşımına ulaşılmasını sağlayan sistemdir diyebiliriz. Parlamanın temel konularından biri tüketici davranışlarıdır. Tüketici davranışları ise, satın alma bağlamında insan davranışlarının farklılıklarıyla ilgilenmektedir. Tüketiciler, bir ürün alırken kendileri için maliyeti en düşük, faydası en yüksek olan ürünleri tercih etmektedirler. Günümüz de tüketiciler her geçen gün daha fla ürün çeşitliliğiyle karşılaşırken hızlı bir şekilde hayatımıza yeni sosyal ağlarda katılmaktadır. Yani tüketici davranışları sosyal medya ile farklılaşmaya başlamıştır diyebiliriz. Bu da sosyal medya ve tüketici davranışları arasında kuvvetli bir bağ oluşmaya başladığını bizlere gösteriyor. Bu yüzden tüketiciler şaşırmakta, kafası karışmakta ürünler hakkında daha fla bilgi sahibi olmaya ihtiyaç duyarak internet ortamından aldıkları bilgiler doğrultusunda karar vermektedirler. Bu nedenle tüketici davranışlarına ve tüketicilerin satın alma davranışları üzerine de çalışmalara önem verilmesi gerekmektedir Araştırmanın Kapsamı ve Sınırları 289 Sosyal medya kullanımının (Facebook, Youtube vb.) üniversite öğrencilerinde daha yaygın olduğu düşünülerek, araştırmanın üniversite öğrencileri üzerinde yapılması planlanmıştır. Türkiye de tüm üniversite öğrencilerine ulaşmanın hem çok uzun zaman alacağı hem de araştırma maliyetinden dolayı Marmara ve Karabük Üniversitesi İİBF öğrencileri araştırmanın hedef kitlesini oluşturmaktadır. Bu sebeple sonuçlar ve yorumlar sadece örneklem üzerinden değerlendirmeleri kapsamaktadır. Araştırma Marmara ve Karabük üniversitelerin de İİBF de, 1., 2., 3.,4. Sınıf öğrencilerinde sosyal medyayı hangi amaçlarla kullanıyorlar, sosyal medya kullanım şekilleri, sosyal medyayı satın alma öncesi ve sonrası kullanım şekillerini ölçmeye yöneliktir. Çalışmanın sadece iki üniversiteye uygulanmış olması bir sınırlılıktır. Örneklem grubu üzerinde gönüllü uygulanan anketlerin geri dönüşümünden sonra yapılan kontrollerde eksik ya da hatalı kodlamalardan dolayı bı anket formları değerlendirme dışı bırakılmış ve toplam 175 anket formu değerlendirilmeye alınmıştır. Anketin sorularına onay alındıktan sonra anket öğrencilere dağıtılmış ve müsait olduğu zamanlarda anketi doldurmaları istenmiştir. Anket uygulamasında elde edilen bilgilerin bilimsel amaçlar dışında kullanılmayacağı, anketlere katılanların isimlerinin yılmayacağı anket üzerinde açıkça ifade edilmiş ve gerekli hassasiyet gösterilmiştir.

7 3.2. Anket Uygulaması Anket formu 4 kısım ve 63 sorudan oluşmaktadır. Birinci bölümdeki 15 soru, öğrencilere yönelik demografik özelliktedir. İkinci bölümde, öğrencilerin sosyal medyayı hangi amaçla kullandıkları, üçüncü bölümde, sosyal medyanın kullanım şekilleri ve dördüncü bölüm sosyal medya üzerinden tüketime yönelik satın alma öncesi ve sonrası davranışlarını ölçmeye yöneliktir. İkinci bölüme yönelik sorular likert ölçeğinde değerlendirilmiştir 1. Hiçbir zaman, 2. Çok nadir, 3. Ara sıra, 4. Sık sık, 5. Her zaman şeklinde, üçüncü ve dördüncü bölüme yönelik sorular likert ölçeğinde 1 Hiç Katılmıyorum, 2 Katılmıyorum, 3 Kararsızım, 4 Katılıyorum, 5 Tamamen Katılıyorum şeklinde kodlanmıştır Veri Girişi Araştırmada veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Bu tür araştırmalar için genellikle 5-li ya da 7-li likert tipi soruların (ifadelerin) yer aldığı tutum ölçekleri geliştirilmektedir. Çalışmada 5- li likert ölçeği kullanılmış, anketin uygulaması sonucunda elde edilen veriler SPSS-22 (Statistical Packages For The Social Sciences) paket programında değerlendirilmiştir. Veriler tanımlayıcı ve çıkarım sal olarak değerlendirilmiş ve frekans analizi kullanılarak Marmara Üniversitesi ve Karabük Üniversitesi nde İİBF öğrencilerinde sosyal medyanın E- alışveriş davranışları üzerine olan etkisiyle ilgili sonuçlar ortaya koyulmaya çalışılmıştır. 4.Bulgular ve Değerlendirme 290 Çalışmada; sosyal medyanın kullanım amaçları ve E-alışveriş öncesi ve sonrası davranışları belirlemeye yönelik likert ölçekli sorular 3 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm sosyal medyanın hangi amaçla kullanıldığını belirlemeye yönelik 12 sorudan oluşmaktadır. İkinci bölüm, sosyal medyanın kullanım şekillerini ölçmeye yönelik 18 sorudan oluşmaktadır ve üçüncü bölümde, sosyal medyada E-alışveriş öncesi ve sonrası davranışlarını ölçmeye yönelik 20 sorudan oluşmaktadır. Üç bölüme ait sorulara yönelik analizler yapılırken yımda ve yorumlamalar da kolaylık sağlaması için kısaltmalar kullanılmıştır. Tablo-1 Kısaltmalarının neyi ifade ettiğini göstermektedir. Tablo-1:Anket Bölümlerinin Kısaltmaları SMHA Sosyal medya hangi amaçla kullanılmaktadır sorularına ait bölümün kısaltmasını ifade etmektedir. SMSO Sosyal medyanın satın alma öncesi tüketici davranışları sorularının kısaltması SMKS Sosyal medyanın Tüketim için kullanım şekilleri sorularına ait bölümün kısaltmasını ifade etmektedir SMSS Sosyal medyanın satın alma sonrası tüketici davranışları sorularının kısaltması Çalışma, sosyal medyanın hangi amaçlarla kullanıldığını ve E-alışveriş öncesi ve sonrası sosyal medyada tüketici davranışlarının yansımalarını ortaya koymak için yürütülen bu araştırmada elde edilen veriler, tanımlayıcı istatistik, bağımsız örneklem T Testi ve Anova Testi kullanılarak analiz edilmiştir.

8 Tablo-2 gönüllü olarak anket uygulanmasını kabul eden Marmara ve Karabük Üniversitelerin de İİBF fakültesinde 1., 2., 3., 4. Sınıf Örgün ve İkinci öğretim öğrencilerine yönelik demografik özellikleri yansıtmaktadır. N ifadesi kişi sayısını belirtmektedir. Tablo2: Öğrencilere Ait Demografik Özellikler Demografik Özellik Gruplar N % Demografik Özellik Gruplar N % Cinsiyeti Erkek 66 37,7 Yaşınız? ,4 Hangi Üniversitede öğrenim görüyorsunuz? İnternetten Alışveriş yapıyor musunuz? Kadın , ,6 Marmara İİBF Karabük İİBF , ,9 Sosyal Medya Hesabınız Var Mı? Evet ,6 Sosyal medya sitelerine en çok hangi cihlardan ulaşmaktasınız Evet Hayır 0 0 Kişisel bilgisayar 5 2,9 Hayır 41 23,4 Tablet 4 2,3 Cep telefonu ,9 Kaçıncı Sınıftasınız? Hırlık 3 1,7 Sosyal Medyayı Ne 0-1 yıl 5 2,9 1.Sınıf 31 17,7 Kadar Süredir Kullanıyorsunuz? 1-3 yıl 14 8,0 2.Sınıf 71 40,6 4-6 yıl 55 31,4 3.Sınıf 44 25,1 7-9 yıl 56 32,0 4.Sınıf 26 14,9 9+ yıl 45 25,7 Aylık Geliriniz? ,3 Sosyal Medya Sitelerinde Eğlence 82 46, ,3 En Çok Hangi Tür İşletmeleri Takip Ediyorsunuz? Konaklama 1 0, ,6 Alışveriş 42 24, ,1 Ulaşım 6 3, ,1 Restoran 4 2, ,6 Diğer 40 22,9 Öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemeye yönelik yapılan tanımlayıcı istatistik sonuçlarına göre, araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyetlerine göre katılımlarına bakıldığında %62,3 oranla kadın % 37,7 oranıyla erkek öğrencilerden oluştuğu görülmektedir. Ankete katılan Öğrencilerin %57,1 ile Marmara üniversitesinden, %42,9 ile Karabük üniversitesinden katıldıkları görülmektedir. Öğrencilerin yaş aralığına baktığımızda %59,4 gibi bir oranla yaş, %40,6 ile yaş aralığında olduğu, %100 nün sosyal medya hesabı olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin % 94,9 gibi çok yüksek bir oranda sosyal medya sitelerine cep telefonlarından ulaştıkları, Sosyal medyayı % 32,0 oranında 7-9 yıldır, %31,4 oranın da 4-6 yıldır, %25,7 oranında 9+ yıldır kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Ankete katılan öğrencilerin sosyal medya sitelerinde en çok % 46,8 ile eğlence, % 24 ile alışveriş sitelerini takip ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Tablo- 3 de İnternet ve Sosyal Medya Kullanımına Yönelik Soruların Frekans Analizi sonuçları yer asmaktadır. 291

9 Tablo-3: İnternet ve Sosyal Medya Kullanımına Yönelik Soruların Frekans Analizi Demografik Özellik Gruplar N Yüzde İnterneti hangi Amaçlar için kullanıyorsunuz? Sosyal 50 28,5 Müzik 45 25,7 İlgi konuları araştırmak 35 20,0 E-posta 26 14,9 Banka işlemleri 19 10,9 En çok hangi sosyal medya sitesini kullanıyorsunuz? Whatsapp İnstagram 38 21,7 Youtube ve Twitter Facebook 27 15,4 Tumblr 19 10,9 Sosyal medya sitelerini (Facebook, Twitter vb) hangi amaçla kullanıyorsunuz? Gündemi takip etmek 47 26,9 Foto-video paylaşmak 44 25,1 Sohbet 36 20,6 Arkadaşları takip etmek 28 16,0 Alışveriş 20 11,4 Sosyal medya günde kaç saat kullanıyorsunuz? 1 saatten 11 6,3 2-6 saat , saat 31 17, saat 15 8,6 17+ saat 5 2,9 Öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemeye yönelik yapılan tanımlayıcı istatistik sonuçlarına göre, araştırmaya katılan öğrencilerin %64,6 sı bir günde 2-6 saat süreyle, %17,7 oranın da 7-11 saat süreyle sosyal medyayı kullandıkları, sonucuna ulaşılmıştır. Öğrencilerin % 26,9 oranın da gündemi takip etmek amacıyla, % 25,1 oranla foto video paylaşmak, % 20,6 oranın da sohbet etmek amacıyla sosyal medyayı kullandıkları belirlenirken dil geliştirmek bu sıralamaya girememiştir. Öğrencilerin % 32 gibi bir oranla Whatsapp kullanırken, % 21,7 oranla Instgram, % 20 oranında Youtube ve Twitter kullanmakta, % 15,4 oranla Facebook kullanmakta, % 10,9 Tumblr kullanmakta oldukları belirlenmiştir. Öğrencilerin interneti kullanma amacına baktığımız zaman % 28,5 oranla sosyal, % 25,7 oranında müzik dinlemek, % 20 gibi oranla ilgili konuları araştırmak için kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Sorularda diğer tercihine yer verilmiş şıklar arasında yer almayan ifadeleri belirtmeleri istenmiş bu şekilde açık uçlu sorularla, öğrencilerden Youtube, Facebook gibi sosyal ağlardan derslerine yönelik videoları takip ettikleri, yükledikleri, dil geliştirmek için kullandıklarına yönelik beyanlara ulaşmak istenmiş ancak, açık uçlu sorulara genellikle alış veriş sitelerinin isimlerinin yıldığı yada okunamayan kelimelerin yıldığı sonucuna ulaşılmıştır Güvenirlik Analizi Sosyal araştırmalarda, sorulan soruların incelenen olayı açıklayıcı olduklarını belirmek üzere Cronbach α güvenirlik analizi yapılmaktadır. Yani anketin amacına ulaşabilmesi için, ankette

10 kullanılan tüm soruların temel araştırma sorusunun cevabını sağlayabilecek nitelikte olması gerekir. Cronbach s Alpha ( α) Katsayısı bu amaca hizmet eden bir istatistik tekniğidir (Arıkan, 2007:215). Güvenilirlik analizi; daha önceden belirlenmiş bir ölçek türüne göre hırlanmış ankete verilen yanıtların tutarlılığını ölçmektedir. Ölçek türü olarak ordinal veya aralıklı olabilir. Nominal ölçek bu analizde kullanılam. Örneğin; cinsiyet, meslek tarzı soruların cevapları üzerine güvenilirlik analizi uygulanam. Likert ölçeği gibi hiç katılmıyorum(1)-tamamen katılıyorum(5) tarzı sıralanabilir yanıtlar için güvenilirlik analizi uygulanabilir. Bu analiz, soruların birbirleri ile yakınlıklarının derecesini ortaya koymak için yapılmaktadır. Bu analizi yaparken bizim için önemli noktalardan birisi Cronbach s Alpha değeridir. Bu değer; 0.00 < a < 0.40 ise ölçek güvenilir değil 0.40 < a < 0.60 ise ölçek düşük güvenilirlikte 0.60 <a < 0.80 ise ölçek oldukça güvenilir 0.80 < a < 1.00 ise ölçek yüksek güvenilirlikte olarak değerlendirilmektedir. Çalışmada anketin likert ölçeği sorularına güvenilirlik analizi uygulanmış ve sonuçlar Tablo-4 de üç bölüm için de verilmiştir. Tablo-4: Güvenirlik Analizi 293 Cronbach s Alpha Değeri SMHA için N Cronbach s Alpha Değeri SMKS için N Cronbach s Alpha Değeri SMSÖ ve SMSS için N,816 12,792 18, Tablo-4 incelendiğinde SMHA bölümünü kapsayan 12 soru için güvenilirlik analizini yaptığımızda; Cronbach s Alpha değerinin çıktığını görülmektedir. Verilere ait Güvenilirlik Analizi sonuçları yukarıda ifade edilen değerlerden 0.80 < a < 1.00 arasında yer aldığı için ölçeğin yüksek güvenilirlikte olduğunu söyleyebiliriz. SMKS bölümünü kapsayan 18 soru için güvenilirlik analizini yaptığımızda; Cronbach s Alpha değerinin çıktığını görülmektedir. Verilere ait Güvenilirlik Analizi sonuçları yukarıda ifade edilen değerlerden 0.60 < a < 0.80 arasında yer aldığı için ölçeğin oldukça güvenilirlikte olduğunu söyleyebiliriz. SMSO ve SMSS bölümünü kapsayan 20 soru için güvenilirlik analizini yaptığımızda; Cronbach s Alpha değerinin çıktığını görülmektedir. Verilere ait Güvenilirlik Analizi sonuçları yukarıda ifade edilen değerlerden 0.80 < a < 1.00 arasında yer aldığı için ölçeğin yüksek güvenilirlikte olduğunu söyleyebiliriz T Testi ve ANOVA Testi Analiz Sonuçları Günümüzde tüketiciler sosyal medyayı, arkadaşlarıyla iletişime geçmek, güncel konuları takip etmek, insanların düşüncelerinden faydalanmak ve ürünler hakkında bilgi edinmek için kullanmaktadırlar. Tercih, statü, bakış açısı ve önem gibi tüm faktörler sosyal medya ile belirlenmektedir. Üniversiteler de sosyal medyanın bu gücünü fark ederek buna göre çalışmalarını yönlendirmektedirler. Artık üniversite adayları; onlar gibi genç düşünebilen ve amaçlarını orada gerçekleştirebileceğine inandıkları üniversiteleri tercih etmektedirler. Bu doğrultu da sosyal med-

11 yayı en iyi kullanan 10 üniversite içerisinde; Üsküdar Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Kültür Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi, Ege Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Gi Üniversitesi, Doğuş Üniversitesi yer almaktadır ( Çalışmamızda, yukarıda yer alan ilkeler ve amaçlar doğrultusunda bilimsel araştırmalar incelenmiş ve anket soruları sosyal medya kullanan ve E-alışveriş yapan üniversite öğrencilerine uygun olarak hırlanmıştır. Öğrencilerin sosyal medyayı kullanım amaçları, kullanım şekilleri ve E-alışveriş hakkında düşüncelerini ve davranışlarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda demografik sorular ve likertli sorularla Sosyal medyanın E-alışveriş üzerine etkisi hipotezlerle sınanmıştır T Testi Analiz Sonuçları Bağımsız iki örneklem T testi, iki örneklem grubu arasında ortalamalar açısından fark olup olmadığını araştırmak amacıyla kullanılmaktadır. İki grubun üyeleri birbirinden farklıdır. Gruplar arasında aynı özelliğe sahip üye bulunmaması gerekmektedir. T testi, bir gruptaki ortalamanın diğer gruptaki ortalamadan önemli derecede farklı olup olmadığını belirlemektedir. T testi için alternatif hipotezler aşağıdaki gibidir: H1a: Sosyal medyanın kullanım amaçları ile cinsiyet grupları arasında anlamlı bir farklılık vardır. 294 H1b: Sosyal medyanın kullanım amaçları ile yaş grupları arasında anlamlı bir farklılık vardır. H1c: Sosyal medyanın kullanım amaçları ile üniversite grupları arasında anlamlı bir farklılık vardır. H1d: Sosyal medyanın kullanım amaçları ile E-Alışveriş grupları arasında anlamlı bir farklılık vardır. Çalışmada; sosyal medyaya yönelik likert ölçekli sorular 4 bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm Sosyal medyanın hangi amaçlarla kullanıldığını ölçen sorudan oluşmaktadır. İkinci kısım, Sosyal medya kullanımının şekillerini ölçmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Üçüncü bölüm, E- alışveriş öncesi sonrası tüketici davranışlarını ölçmeye yönelik sorulardan oluşmaktadır. Bu sorular tek tek ve ortalamaları alınarak t testi için cinsiyet, yaş, üniversite, E-alışveriş yapıp yapmama durumlarına göre karşılaştırılmış aralarında anlamlı bir fark olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Tablo-5 de Cinsiyet ile SMHA ilişkisinin T testi sonuçları yer almaktadır.

12 Tablo-5: Cinsiyet ile SMHA İlişkisinin T Testi Sonuçları Cinsiyetiniz? N X T Testi Sonuçları T P SMHAort Kadın 109 3,1628-0,34095,734 Erkek 66 3,1982-0,3528,725 Arkadaşlarımla iletişim için kullanırım. Erkek 66 2,8636-3,64122,000 Kadın 109 2,7202-3,25804,007 Bilgi paylaşımı için kullanırım. Kadın 109 2,5872 1,334711,184 Erkek 66 2,3485 1,361655,175 Fotoğraf paylaşımı için kullanırım Kadın 109 3,6147 0,131105,896 Erkek 66 3,5909 0,137405,891 Müzik paylaşımı için kullanırım. Kadın 109 3,055 0,281639,779 Erkek 66 3,012 0,297059,767 Video paylaşımı için kullanırım Kadın 109 2,8716-0,27405,784 Anlık durum paylaşımı için kullanırım. Fikir alışverişi için kullanırım. Alışverişte fikir edinmek için kullanırım. Bilgiye ulaşmak için kullanırım. Hayranı olduğum kişi ve grupların takibi için kullarım Arkadaş edinmek için kullanırım. Erkek 66 2,9242-0,28964,772 Kadın 109 3,2661 0,58593,559 Erkek 66 3,1515 0,612153,541 Kadın 109 3,2844 0,335865,737 Erkek 66 3,2273 0,333924,739 Kadın 109 3,2844 0,897337,371 Erkek 66 3,1212 0,912473,363 Kadın 109 3,0642 0,533293,595 Erkek 66 3,0848 0,582525,561 Kadın 109 3,3303 2,085351,039 Erkek 66 2,9394 2,122011,036 Kadın 109 2,1743-4,40729,000 Erkek 66 2,9697-4,41824, Cinsiyet grupları ile SMHA soruları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olup olmadığı bağımsız örneklem T testi ile belirlenmiştir. Tablo-5 te SMHA sorularının ortalamalarını ifade eden SMHA ort için p değerinin, kadın için 0,734, erkek için 0,725 olduğu görülmektedir, p değerleri 0,05 den büyük olduğu için cinsiyet ile SMHA ort arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında Arkadaşlarımla iletişim için kullanırım ifadesinde, Hayranı olduğum kişi ve grupların takibi için kullarım ifadesinde, Arkadaş edinmek için kullanırım ifadesinde p değerlerinin kadın ve erkek için 0,05 ten küçük olduğu, bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu, diğer ifadelerde p değeri 0,05 ten büyük olduğu için aralarında anlamlı bir farlılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Arkadaşlarımla iletişim için kullanırım, Hayranı olduğum kişi ve grupların takibi için kullarım, Arkadaş edinmek için kullanırım ifadelerinde H1 hipotezi kabul edilirken, diğer ifadeler için reddedilmektedir. Tablo-5 te likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında; Arkadaşlarımla iletişim

13 için kullanırım ifadesinde, Bilgi paylaşımı için kullanırım, Müzik paylaşımı için kullanırım, Video paylaşımı için kullanırım, Anlık durum paylaşımı için kullanırım, Fikir alışverişi için kullanırım, Alışverişte fikir edinmek için kullanırım, Bilgiye ulaşmak için kullanırım, Hayranı olduğum kişi ve grupların takibi için kullarım, ifadelerinde 2,5 ile 3,5 arasında ortalama değer alarak cinsiyet farkı olmaksızın ara-sıra şeklinde cevaplandığı, Fotoğraf paylaşımı için kullanırım ifadesinde 3,5 ila 4 arasında ortalama değer alarak cinsiyet farkı olmaksızın sık sık şeklinde cevaplandığı, sonucuna ulaşılmıştır. Yaş ile SMHA ilişkisi için T testi sonuçları değerlendirildiğinde, istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. SMHA sorularının ortalamalarını ifade eden SMHA ort için p değeri, yaş grubu için 0,385, yaş grubu için 0,391 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden büyük olduğu için yaş ile SMHA ort arasında, tek tek sorulara bakıldığında da her soruda p değeri, yaş grubu ve yaş grubu için 0,05 değerinden büyük olduğu için yaş ile SMHA soruları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anlamlı bir farklılık bulunmadığı için tablo ile ifade edilmemiştir. Tablo-6 da E-Alışveriş ile SMHA İlişkisinin T Testi Sonuçları yer almaktadır. Tablo-6: E-Alışveriş ile SMHA İlişkisinin T Testi Sonuçları E-Alışveriş Yapar Mısınız? N X T Testi Sonuçları SMHAort Evet 134 3,2382 2,260,025 Hayır 41 2,9736 1,999,040 Arkadaşlarımla iletişim için kullanırım. Evet 134 4,2687,887,377 Hayır 41 4,1220,809,422 Bilgi paylaşımı için kullanırım. Evet 134 2,6493 3,252,001 Hayır 41 2,0000 3,625,001 Fotoğraf paylaşımı için kullanırım Evet 134 3,6269,435,664 Hayır 41 3,5366,419,677 Müzik paylaşımı için kullanırım. Evet 134 3,1045 1,346,180 Hayır 41 2,8049 1,263,212 Video paylaşımı için kullanırım Evet 134 2,9403,950,343 Hayır 41 2,7317,893,375 Anlık durum paylaşımı için kullanırım. Evet 134 3,2761 1,018,310 Hayır 41 3,0488,979,331 Fikir alışverişi için kullanırım. Evet 134 3,2836,455,650 Hayır 41 3,1951,428,670 Alışverişte fikir edinmek için kullanırım. Evet 134 3,3881 3,498,001 Hayır 41 2,6829 2,921,005 Bilgiye ulaşmak için kullanırım. Evet 134 4,1045 1,774,078 Hayır 41 3,8049 1,542,129 Hayranı olduğum kişi ve grupların takibi için kullarım Evet 134 3,2239,808,420 T P 296

14 Hayır 41 3,0488,804,425 Arkadaş edinmek için kullanırım. Evet 134 2,5149,798,426 Hayır 41 2,3415,818,416 Tablo-6 da SMHA ort için p değeri, evet için 0,025, hayır için 0,040 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden küçük olduğu için E-alışveriş ile SMHA ort arasında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında Bilgi paylaşımı için kullanırım ifadesinde, Alışverişte fikir edinmek için kullanırım ifadelerinde, p değerlerinin evet ve hayır için 0,05 ten küçük olduğu bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu, diğer ifadelerde p değeri 0,05 ten büyük olduğu için aralarında anlamlı bir farlılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Bilgi paylaşım için kullanırım ifadesinde ve Alışverişte fikir edinmek için kullanırım ifadesinde H1 hipotezi kabul edilirken, diğer ifadeler için reddedilmektedir. Tablo-6 da likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında 2 ve 3 arasında değerler aldığı için E-alış veriş için evet hayır farkı olmadan kararsız kaldıkları, Bilgiye ulaşmak için kullanırım ifadesi için evet hayır farkı olmaksızın 3,5 ila 4 arasında bir ortalama ile katıldıkları belirlenmiştir. Üniversite ile SMHA ilişkisinin T testi sonuçları değerlendirildiğinde istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı T testi ile belirlenmiştir. SMHA sorularının ortalamalarını ifade eden SMHA ort için p değeri, Marmara üniversitesi için 0,561, Karabük üniversitesi için 0,562 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden büyük olduğu için üniversite ile SMHA ort arasında ve tek tek sorulara bakıldığında da her soruda p değerleri için 0,05 değerinden büyük olduğu için Üniversite ile SMHA soruları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anlamlı bir farklılık bulunmadığı için tablo ile ifade edilmemiştir. Tablo-7 de Cinsiyet ile SMKS ilişkisinin T testi sonuçları yer almaktadır. 297 Tablo-7: Cinsiyet İle SMKS İlişkisinin T Testi Sonuçları Cinsiyetiniz N X T TESTİ SONUÇLA- RI SMKSort Kadın 109 3,0923 -,637,525 Erkek 66 3,1465 -,673,502 Sosyal medya siteleri faydalıdır. Kadın 109 3,3028 -,413,680 Sosyal medya siteleri tüketicilerin buluşabileceği iyi bir ortamdır. Erkek 66 3,3636 -,406,685 Kadın 109 3,3761 2,010,046 Erkek 66 3,0455 1,945,044 Sosyal medya siteleri üyelerinin kültürlerini arttırmaktadır. Kadın 109 3,3945 -,381,703 Erkek 66 3,4545 -,388,698 Sosyal medya siteleri bir ihtiyaçtır. Kadın 109 3,6495,224,823 Erkek 66 3,6091,225,822 Sosyal medya siteleri öğrencilerin eğitim hayatını olumlu etki- Kadın 109 3,7413 -,112,911 T P

15 lemektedir. Sosyal medya siteleri yeni bilgiler edinilmesini kolaylaştırmaktadır. Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır. Erkek 66 3,8606 -,113,910 Kadın 109 3,8165 -,683,496 Erkek 66 3,9242 -,713,477 Kadın 109 3,9633 -,325,745 Erkek 66 4,0152 -,332,740 Sosyal medya sitelerindeki kampanyaları takip ederim Kadın 109 3,1468,217,828 Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yapmak amacıyla takip ederim Erkek 66 3,1061,233,816 Kadın 109 2,6972 -,988,324 Erkek 66 2,8788-1,023,308 Sosyal medyada seyahat işletmelerinin web sitelerini eklerim Kadın 109 2,5046-1,024,307 Sosyal medya adresime ulaşım işletmelerinin web sitelerini eklerim Erkek 66 2,6970-1,096,275 Kadın 109 2,3761-1,485,139 Erkek 66 2,6515-1,549,123 Sosyal medya adresime eğlence işletmelerini eklerim Kadın 109 2,8624 -,770,442 Erkek 66 3,0152 -,811,419 Sosyal medya adresime konaklama işletmelerini eklerim Kadın 109 2,4862-1,542,125 Erkek 66 2,7879-1,616,108 Sosyal medya adresime gıda işletmelerini eklerim Kadın 109 2,7982 -,175,861 Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumlu yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumlu deneyimlerimi paylaşırım Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım Erkek 66 2,8333 -,184,855 Kadın 109 3,1651,585,559 Erkek 66 3,0606,593,554 Kadın 109 2,8716,040,968 Erkek 66 2,8636,042,967 Kadın 109 2,7339 -,447,656 Erkek 66 2,8182 -,461,645 Kadın 109 3,1743,114,909 Erkek 66 3,1515,120,905 Cinsiyet grupları ile SMKS soruları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olup olmadığı bağımsız örneklem T testi ile belirlenmiştir. SMKS sorularından 16. Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim ve 18. Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım soruları olumsuz olarak sorulduğu için ters kodlanarak analiz edilmiştir. Tablo-7 de SMKS sorularının ortalamalarını ifade eden SMKS ort için p değeri, kadın için 0,525, erkek için 0,502 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden büyük olduğu için cinsiyet ile SMKS ort arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında Sosyal medya siteleri tüketicinin buluşabileceği iyi bir ortamdır ifadesinde, p değerlerinin kadın ve erkek için 0,05 ten küçük olduğu bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu, diğer ifadelerde p değeri 0,05 ten büyük olduğu için aralarında anlamlı bir farlılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal medya siteleri tüketicinin buluşabileceği iyi bir ortamdır, ifadelerinde H1 hipotezi kabul edilirken, diğer ifadeler için reddedilmektedir. Tablo-7 de likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında Sosyal medya siteleri bir ihtiyaçtır, Sosyal medya siteleri öğrencilerin eğitim hayatını olumlu 298

16 etkilemektedir, Sosyal medya siteleri yeni bilgiler edinilmesini kolaylaştırmaktadır, Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır ifadelerinde cinsiyet farkı olmaksızın 3,5 ve 4 arasında değer alarak katıldıkları, diğer ifadelerin ise 2 ve 3 arasında değerler aldıkları için cinsiyet farkı olmadan kararsız kaldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Yaş ile SMKS ilişkisinin T Testi sonuçları değerlendirildiğinde istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı T testi ile belirlenmiştir. SMKS sorularının ortalamalarını ifade eden SMKS ort için p değeri, yaş grubu için 0,778, yaş grubu için 0,782 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden büyük olduğu için yaş ile SMKS ort arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında da her soruda p değeri, yaş grubu ve yaş grubu için 0,05 değerinden büyük olduğu için yaş ile SMKS soruları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anlamlı bir farklılık bulunmadığı için tablo ile ifade edilmemiştir. Tablo-8 de E-Alışveriş ile SMKS İlişkisinin T Testi Sonuçları yer almaktadır. Tablo-8: E-Alışveriş ile SMKS İlişkisinin T Testi Sonuçları 299

17 T Testi Sonuçları SMKSort Evet 134 3,1675 2,442,016 N X Hayır 41 2,9336 2,196,032 Sosyal medya siteleri faydalıdır. Evet 134 3,3881 1,590,114 Hayır 41 3,1220 1,487,142 Sosyal medya siteleri tüketicilerin buluşabileceği iyi bir ortamdır. Evet 134 3,3806 2,968,003 Hayır 41 2,8293 2,785,007 Sosyal medya siteleri üyelerinin kültürlerini arttırmaktadır. Evet 134 3,5000 1,984,049 Hayır 41 3,1463 1,978,040 Sosyal medya siteleri bir ihtiyaçtır. Evet 134 3,4925 1,205,230 Sosyal medya siteleri öğrencilerin eğitim hayatını olumlu etkilemektedir. Hayır 41 3,2439 1,108,272 Evet 134 3,6194 1,543,125 Hayır 41 3,3171 1,494,140 Sosyal medya siteleri yeni bilgiler edinilmesini kolaylaştırmaktadır. Evet 134 3,9403 1,986,049 Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır. Hayır 41 3,5854 1,809,076 Evet 134 4,0746 2,175,031 Hayır 41 3,6829 1,900,063 Sosyal medya sitelerindeki kampanyaları takip ederim Evet 134 3,2463 2,320,022 Hayır 41 2,7561 2,170,034 Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yaparken takip ederim Evet 134 2,8657 2,048,042 Hayır 41 2,4390 2,003,049 Sosyal medya sitelerinde seyahat işletmelerini takip ederim Evet 134 2,6716 1,889,061 Hayır 41 2,2683 1,880,065 Sosyal medya sitelerinde ulaşım işletmelerini takip ederim Evet 134 2,5299,999,319 Hayır 41 2,3171,988,327 Sosyal medya sitelerinde eğlence işletmelerini takip ederim Evet 134 2,9403,381,704 Hayır 41 2,8537,373,711 Sosyal medya sitelerinde konaklama işletmelerini takip ederim Evet 134 2,7015 1,943,054 Hayır 41 2,2683 1,969,053 Sosyal medya sitelerinde gıda işletmelerini takip ederim Evet 134 2,8060 -,101,919 Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumlu yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumlu deneyimlerimi paylaşırım Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım Hayır 41 2,8293 -,105,917 Evet 134 3,1418,336,738 Hayır 41 3,0732,344,732 Evet 134 2,8134-1,05,295 Hayır 41 3,0488-1,08,283 Evet 134 2,8657 1,998,047 Hayır 41 2,4390 2,212,030 Evet 134 3,0373-2,44,015 Hayır 41 3,5854-2,61,011 T P 300

18 Tablo-8 de Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim ve Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım ifadeleri olumsuz oldukları analiz yapılmadan önce ters kodlanmıştır. Tablo-8 de SMKS ort için p değeri, evet için 0,016, hayır için 0,032 olduğu görülmektedir. Değerler 0,05 değerinden küçük olduğu için E-alışveriş ile SMKS ort arasında anlamlı bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında; Sosyal medya siteleri tüketicilerin buluşabileceği iyi bir ortamdır, Sosyal medya siteleri üyelerinin kültürlerini arttırmaktadır, Sosyal medya sitelerindeki kampanyaları takip ederim, Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yaparken takip ederim, Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumlu deneyimlerimi paylaşırım, Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım ifadelerinde, p değerlerinin evet ve hayır için 0,05 ten küçük olduğu bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu diğer ifadelerde p değeri 0,05 ten büyük olduğu için aralarında anlamlı bir farlılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. P değerinin 0,05 den küçük olan ifadelerinde H1 hipotezi kabul edilirken, diğer ifadeler için reddedilmektedir. Tablo-8 de likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır ifadesi için 3,5 ve 4 arasında değer aldığı için evet hayır farkı olmadan katıldıkları, diğer ifadelerde ortalama olarak 2 ve 3 arasında değerler kaldıkları belirlenmiştir. Tablo-9 da Üniversite ile SMKS İlişkisinin T Testi sonuçları yer almaktadır. Tablo-9: Üniversite ile SMKS İlişkisinin T Testi Sonuçları N X T Testi Sonuçları SMKSort Marmara İİBF 100 3,1744 1,743,083 Karabük İİBF 75 3,0304 1,740,084 Sosyal medya siteleri faydalıdır. Marmara İİBF 100 3,3700,717,474 Sosyal medya siteleri tüketicilerin buluşabileceği iyi bir ortamdır. Sosyal medya siteleri üyelerinin kültürlerini arttırmaktadır. Karabük İİBF 75 3,2667,711,478 Marmara İİBF 100 3,1700-1,170 Karabük İİBF 75 3,3600-1,185 T P,243,238 Marmara İİBF 100 3,3600 -,866,388 Karabük İİBF 75 3,4933 -,891,374 Sosyal medya siteleri bir ihtiyaçtır. Marmara İİBF 100 3,5600 1,668,097 Sosyal medya siteleri öğrencilerin eğitim hayatını olumlu etkilemektedir. Sosyal medya siteleri yeni bilgiler edinilmesini kolaylaştırmaktadır. Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır. Karabük İİBF 75 3,2667 1,667,098 Marmara İİBF 100 3,6200,990,324 Karabük İİBF 75 3,4533,976,331 Marmara İİBF 100 3,9300 1,103,272 Karabük İİBF 75 3,7600 1,088,278 Marmara İİBF 100 3,9900,107,915 Karabük İİBF 75 3,9733,109,913 Sosyal medya sitelerindeki kampanyaları takip ederim Marmara İİBF 100 3,2600 1,647,

19 Karabük İİBF 75 2,9600 1,636,104 Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yaparken takip ederim Sosyal medya sitelerinde seyahat işletmelerini takip ederim Marmara İİBF 100 3,0000 3,113,002 Karabük İİBF 75 2,4533 3,126,002 Marmara İİBF 100 2,7100 1,693,092 Karabük İİBF 75 2,4000 1,706,090 Sosyal medya sitelerinde ulaşım işletmelerini takip ederim Marmara İİBF 100 2,5800 1,283,201 Sosyal medya sitelerinde eğlence işletmelerini takip ederim Sosyal medya sitelerinde konaklama işletmelerini takip ederim Karabük İİBF 75 2,3467 1,295,197 Marmara İİBF 100 3,0400 1,447,150 Karabük İİBF 75 2,7600 1,461,146 Marmara İİBF 100 2,6700,848,397 Karabük İİBF 75 2,5067,847,398 Sosyal medya sitelerinde gıda işletmelerini takip ederim Marmara İİBF 100 3,0800 3,284,001 Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumlu yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumlu deneyimlerimi paylaşırım Sosyal medyada E-alışveriş yaptığım işletmeler hakkında olumsuz deneyimlerimi paylaşırım Karabük İİBF 75 2,4533 3,295,001 Marmara İİBF 100 3,2500 1,670,097 Karabük İİBF 75 2,9600 1,633,105 Marmara İİBF 100 2,6400-2,83,005 Karabük İİBF 75 3,1733-2,79,006 Marmara İİBF 100 2,8400,940,349 Karabük İİBF 75 2,6667,935,351 Marmara İİBF 100 3,0700-1,14,252 Karabük İİBF 75 3,2933-1,12, Üniversite grupları ile SMKS soruları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olup olmadığı bağımsız örneklem T testi ile belirlenmiştir. Tablo-9 da SMKS sorularının ortalamalarını ifade eden SMKS ort için p değeri, Marmara Üniversitesi için 0,083, Karabük Üniversitesi için 0,082 olduğu görülmektedir, değerler 0,05 değerinden büyük olduğu için üniversite ile SMK- Sort arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında; Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yaparken takip ederim, Sosyal medya sitelerinde gıda işletmelerini takip ederim, Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumlu yorumlardan etkilenirim, Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim, ifadelerinde, p değerlerinin üniversiteler için 0,05 ten küçük olduğu bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu, diğer ifadelerde p değeri 0,05 ten büyük olduğu için aralarında anlamlı bir farlılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sosyal medyayı sitelerini seyahat planlarımı yaparken takip ederim, Sosyal medya sitelerinde gıda işletmelerini takip ederim, Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumlu yorumlardan etkilenirim, Sosyal medyada takip ettiğim işletmeler hakkında olumsuz yorumlardan etkilenirim, ifadelerinde, ifadelerinde H1 hipotezi kabul edilirken, diğer ifadeler için reddedilmektedir. Tablo-9 da likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında; Sosyal medya yeni bilgiler edinilmesini kolaylaştırır ve Sosyal medya siteleri etkinliklerden haberim olmasını kolaylaştırmaktadır ifadelerinde ortalama olarak 3,5 ile 4 arasında ortalama değer aldıkları için üniversite farkı olmaksızın katıl-

20 dıkları, diğer ifadeler için ortalama 2 ile 3 arasında değerler aldıkları için üniversite farkı olmadan kararsız kaldıkları sonucuna ulaşılmıştır. Cinsiyet, yaş ve üniversite bağımsız değişkenleri ile SMSO ilişkilerinin T Testi sonuçları değerlendirildiğinde istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir. SMSO sorularının ortalamalarını ifade eden SMSO ort için p değerleri ile Tek tek sorulara bakıldığında da her soruda p değeri, 0,05 değerinden büyük olduğu için anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anlamlı bir farklılık bulunmadığı için tablolar ile ifade edilmemiştir. Tablo-10 da E-alışveriş ile SMSO İlişkisinin T Testi sonuçları yer almaktadır. Tablo-10: E-alışveriş ile SMSO İlişkisinin T Testi sonuçları T Testi Sonuçları SMSOort Evet 134 3,0000,795,428 Bir ürünü almadan önce sosyal medyada o ürünle ilgili araştırma yaparım. N X Hayır 41 2,9160,792,431 Evet 134 4,0075 2,925,004 Hayır 41 3,4390 2,755,008 Satın alacağım ürünle ilgili tüketici yorumlarına güvenirim. Evet 134 3,5597 3,960,000 Hayır 41 2,8293 4,057,000 Sosyal medyada benimle iletişime geçen firmaların ürünlerini alırım. Evet 134 2,8582 3,846,000 Hayır 41 2,0244 4,785,000 Sosyal medyada işletmelerin düzenledikleri kampanyalara katılırım. Evet 134 2,8209 3,083,002 Hayır 41 2,1707 3,164,002 Sosyal medya tüketicinin buluşabileceği en iyi ortamdır. Evet 134 3,2836 3,865,000 Hayır 41 2,4390 4,004,000 Sosyal medyadaki ürünlerin kaliteli olmadığını düşünürüm. Evet 134 2,5821-2,53,012 Sosyal medyadan alınan ürünlerin iyi olmadığını ve yan hizmetlerinin olmadığını düşündüğüm için ürün almam. Sosyal medyadan alınan ürünlerin montaj gibi hizmetleri olmadığı için ürün alamam. Fiziki olarak dokunmadan aldığım ürünlerin kaliteli olacağını düşünmediğimden ürün almam. Hayır 41 3,0488-2,39,020 Evet 134 2,6119-2,94,004 Hayır 41 3,2195-2,77,007 Evet 134 2,6045-2,99,003 Hayır 41 3,2439-2,85,006 Evet 134 2,6716-5,14,000 Hayır 41 3,8293-5,08,000 E-Alışveriş ile SMSO soruları arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olup olmadığı bağımsız örneklem T testi ile belirlenmiştir. Tablo-10 da SMSO sorularının ortalamalarını ifade eden SMSO ort için p değeri, değeri 0,05 değerinden büyük olduğu için E-Alışveriş ile SMSO ort arasında anlamlı bir farklılık olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Tek tek sorulara bakıldığında tüm ifadelerin, p değerlerinin 0,05 ten küçük olduğu bu nedenle aralarında anlamlı bir farlılık olduğu, sonucuna ulaşılmıştır. Tüm ifadeler için H1 hipotezi kabul edilmiştir. Tablo-10 da likert ölçeği ortalamalarını veren X değerlerine bakıldığında Bir ürünü almadan önce sosyal medyada T P 303