Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: / 28 Kasım 2011 EKONOMĐ NOTLARI. Milli Gelir Güncellemeleri. Mahmut Günay

Transkript

1 EKONOMĐ NOTLARI Milli Gelir Güncellemeleri Mahmut Günay Özet: Bu çalışmada milli gelir ve bileşenlerinde yapılan güncellemeler incelenmiştir. Sonuçlar, ilk açıklanan verilerin genelde güncellendiğini göstermektedir. Milli gelir büyümesindeki güncellemenin sınırlı olduğu dönemlerde dahi bileşenlerde belirgin güncellemeler olabilmektedir. Bu durum, talep analizi açısından ilk açıklanan verilere zaman zaman temkinli yaklaşmak gerektiğine ve milli gelir dışındaki göstergelerin bilgi değerini etkin biçimde kullanmanın önemine işaret etmektedir. Abstract: In this study, revisions to the Gross Domestic Product (GDP) and its components are analyzed. Results indicate that initial figures are generally revised and there may be substantial revisions to the components, compensating each other, even for the periods when the revision to the GDP growth is negligible. In this regard, analysis of demand developments should take into account that data may be revised and hence using information content of the indicators other than national accounts data is important. 1. Giriş Milli gelir verileri, iktisadi faaliyete dair en kapsamlı gösterge olması nedeniyle politika yapıcılar ve piyasa oyuncuları tarafından yakından takip edilmektedir. Öte yandan, bir veriye ilişkin yeni bilgiler gelmesi (örneğin geçici olarak elde edilen ilk bilgilerin daha sonra kesinleşmesi) veya zaman içinde değişebilecek ekonomik yapıyı daha iyi yansıtmaya yönelik yöntem, ağırlık ve baz yılı değişiklikleri gibi unsurlar sonucu ekonomiye dair açıklanan veriler zaman içinde güncellenebilmektedir. Güncellemeler sonucu milli gelir büyümesindeki değişim konjonktüre ilişkin yorumları değiştirebilecektir. Örneğin, mevcut verilerle ABD ekonomisinin 1992 yılı ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 4,3 ve yüzde 4,0 gibi güçlü büyümeler sergilediği Ekonomi Notları 1

2 görülmektedir (yıllıklandırılmış, çeyreklik). Ancak, o dönemki politika metinleri incelendiğinde politika yapıcıların 1991 deki durgunluktan toparlanma sürecine geçilip geçilmediği konusunda kaygılı oldukları ve ekonomiyi canlandırma tedbirlerini gündeme aldıkları görülmektedir. Zira, o zamanki verilerle 1992 yılının ilk çeyrek büyümesi yüzde 2,9, ikinci çeyrek büyümesi ise yüzde 1,5 olarak açıklanmıştı. Üçüncü çeyreğe ilişkin veriler de (daha sonra bu göstergelerin de birçoğu yukarı yönlü güncellenmişti) ekonomide ikinci çeyrekteki zayıf büyümenin çok üzerine çıkılamayacağına işaret ediyordu. 1 Özetle, nihai verilere bakıldığında politika yapıcıların o dönemdeki kaygılarını anlamak oldukça zor olacaktır. Bu çerçevede, para politikası kararlarını inceleyen çalışmalarda politika yapıcıların karar alırken bilgi kümeleri içinde yer alan verileri tutarlı olarak dikkate almak önemlidir. Nitekim, Orphanides (2001) ABD ekonomisi için nihai verilerin kullanılmasının FED in incelenen dönem içindeki davranışının anlaşılmasını güçleştirebildiği sonucuna varmıştır. Öte yandan, güncellemeler aynı dönem için farklı zamanlarda yayımlanmış verileri kullanan bir ekonometrik denklemin katsayılarını da etkileyebilecektir. 2 Güncelleme ihtimalinin ortaya çıkardığı ek belirsizliğin etkisini azaltmak amacı ile güncelleme davranışını incelemek merkez bankaları için faydalı olabilmektedir. Nitekim Đngiltere Merkez Bankası Kasım 2007 enflasyon raporunda, milli gelir büyümesine ilişkin sunulan projeksiyonlarda, tahmin hatası kaynaklı geleceğe yönelik belirsizlik olduğu gibi, önceki dönemlere ilişkin açıklanmış verilerin güncellenmesi nedeni ile geçmişe yönelik verilerde de belirsizlik olduğuna dikkat çekmiştir. Bu çerçevede, Đngiltere Merkez Bankası tarafından, Kasım 2007 enflasyon raporuyla birlikte milli gelir büyümesine ilişkin geleceğe yönelik tahminlerin yanı sıra geçmişteki verilerin istatistik kurumu tarafından nasıl güncellenebileceğine yönelik tahminler de sunulmaya başlanmıştır. Bir başka deyişle, olası güncellemeler tahmin edilmekte ve ekonomik durum buna göre değerlendirilmektedir. Özetle, bu notta güncellemelerin konjonktür analizi açısından bilgi değerini değerlendirmek amacıyla milli gelir ve bileşenlerdeki güncellemeler incelenmiştir. Sonuç olarak, milli gelirde güncellemelerin sınırlı olduğu dönemlerde dahi alt kalemlerde belirgin güncellemeler olabildiği gözlenmiştir. Bu durumun, talep analizi açısından ilk açıklanan verilere zaman zaman temkinli yaklaşmak gerektiğine ve milli gelir dışındaki göstergelerin bilgi değerini etkin bir biçimde kullanmanın da önemine işaret ettiği düşünülmektedir. 1 Örnek Croushore ve Stark (2000) çalışmasından alınmıştır. 2 Örneğin, Croushore ve Stark (2003), makroekonomik yazının önemli bazı çalışmalarındaki bulgularının, çalışmalarda kullanılan dönemler için zamanla güncellenmiş verilerle halen geçerli olup olmadığını incelemişlerdir. Güncellenen verilerle incelendiğinde, Kydland ve Prescott (1990) çalışmasının temel bulguları değişmezken, Hall (1978) çalışmasının sonuçları belirgin olarak değişmektedir. Blanchard ve Quah (1989) çalışmasında elde edilen bulgular ise yön olarak olmasa da rakamsal olarak belirgin şekilde değişebilmektedir. Ekonomi Notları 2

3 2. Türkiye Ekonomisinde Milli Gelir Güncellemeleri a. Veri Bu çalışmada 1987Ç1-2007Ç3 dönemi için 1987 temel yıllı, 2007Ç4-2011Ç2 dönemi için ise 1998 temel yıllı milli gelir serileri esas alınmıştır. 3 Türkiye Đstatistik Kurumu (TÜĐK) tarafından 1998 bazlı serilerin açıklanmaya başlanmasıyla birlikte 1987 bazlı seri ile örtüşen dönemler için de büyüme oranları güncellenmiştir. Ancak bu notta 1998 bazlı verilere geçilmesinde olduğu gibi baz yılı ve tanım değişikliği gibi kapsamlı güncellemelerden ziyade, bir döneme ait ilk açıklanan verinin aynı baz yılına göre hesaplanan veriler için ilerleyen dönemlerde (bültenlerde) nasıl güncellendiği incelenmiştir. Böylece, önümüzdeki dönemde milli gelirdeki olası güncellemelerin davranışı hakkında bilgi elde edilmesi amaçlanmaktadır. b. Milli Gelir Verilerinde Güncellemeler Milli gelir verileri yılda dört kez yayımlanmaktadır. 4 Bir bülten ile bir döneme ait ilk kez açıklanan veriler ile birlikte önceki dönemlere dair güncellemeler yapılabilmektedir. Tablo 1: 1998 Bazlı Fiyatlarla Milli Gelir Yıllık Yüzde Değişimleri* Bülten Yayımlanma Tarihi Dönem Mart Haziran Eylül Aralık Mart Haziran Eylül Aralık 2009 Mart 2010 Haziran 2010 Eylül 2010 Aralık 2010 Mart 2011 Haziran 2011 Eylül 2011 Güncelleme (Son Veri - Đlk Veri) En Küçük En Büyük Güncelleme Güncelleme Miktarı Miktarı 2007-IV I II III IV I II III IV I II III IV II Đlgili Dönemden En Son Kaç Bülten Sonra Güncelleme Yapıldığı *Bir önceki döneme göre yıllık büyümede yukarı yönlü yapılan güncellemeler mavi/daha büyük font, aşağı yönlü güncellemeler kırmızı renk/daha küçük font ile gösterilmiştir. Tabloda satırlarda bir döneme ilişkin büyümenin değişik bültenlerdeki değeri ilgili sütuna bakarak bulunabilmektedir. Örneğin, 2007 yılı dördüncü çeyreğine ilişkin büyüme oranı Mart 2008 bülteniyle yüzde 3,4, Eylül 2008 bülteni ile yüzde 3,6 olarak açıklanmıştır. 3 Bu notta, dönemler ifade edilirken yıl ve çeyrekler şeklinde kısaltma kullanılmıştır, örneğin 2008 yılı üçüncü çeyreği 2008Ç3 olarak ifade edilmektedir. 4 Birinci çeyrek verileri 30 Haziran, ikinci çeyrek verileri 10 Eylül, üçüncü çeyrek verileri 10 Aralık, dördüncü çeyrek verileri (bir sonraki yılın ) 31 Mart tarihlerinde yayımlanmaktadır Ekonomi Notları 3

4 1998 bazlı verilerin yayımlandığı 2007Ç4 sonrası bültenler incelendiğinde, bir döneme ait açıklanan ilk verinin, ilerleyen dönemlerde birden fazla kez güncellenebildiği görülmektedir (Tablo 1). Örneğin, 2008Ç2 dönemine ilişkin ilk olarak Eylül 2008 bülteninde yüzde 1,9 olarak açıklanan büyüme, Aralık 2008 ve Mart 2009 bültenlerinde sırasıyla yüzde 2,3 ve yüzde 2,8 olarak güncellenmiştir. 5 Söz konusu döneme ait büyümede Mart 2010 a kadar yeni bir güncelleme olmamış, Mart 2010 bülteniyle beraber ise büyüme yüzde 2,6 olarak güncellenmiştir. Öte yandan, 1998 bazlı verinin açıklandığı dönemde, bültenlere göre güncelleme olma ihtimalinin farklı olduğu görülmektedir. Nitekim, döneminde ilk çeyrek verilerinin açıklandığı Haziran bültenleriyle geriye yönelik güncelleme yapılmazken, Mart aylarında oldukça geriye giden güncellemeler dikkat çekmektedir. Grafik 1. Milli Gelir için Đlk ve Son Açıklanan Büyüme Oranları ve Güncellemeler* (1999Ç3-2011Ç1) Grafik 2. Milli Gelirde Güncellemeler ve Đlk Açıklanan Büyümeler* Güncelleme (yüzde puan) Güncelleme (Son-Đlk) Đlk (Sağ Eksen) Son (Sağ Eksen) y = 43x R² = Đlk açıklanan büyüme (yüzde) Kaynak: TÜĐK * TÜĐK, 1987 fiyatlarıyla milli geliri 2007 yılı üçüncü çeyreğine kadar yayımlamıştır. Grafik 1 de 2007Ç3 e kadar 1987 bazlı, 2007Ç4 ten sonra 1998 bazlı verilerin yayımlandığı bültenler kullanılmıştır. Nihai veri olarak 2007Ç3 e kadar 1987 bazlı 2007Ç3 verileri, 2007Ç4 ten sonra ise 2011Ç2 verileri kullanılmıştır. Grafik 2 de mavi noktalar 1987 bazlı verilerin yayımlandığı dönemleri, kırmızı üçgenler ise 1998 bazlı verilere ilişkin dönemleri göstermektedir. Güncelleme tanımı olarak bir döneme ilişkin mevcut olan büyüme oranı ile ilk olarak açıklanan büyüme oranı arasındaki fark kullanılarak son on yıldaki milli gelir güncellemeleri incelendiğinde, verilerin genelde güncellendiği görülmektedir (Grafik 1). 6 Bununla birlikte, ilk açıklanan büyüme oranlarına kıyasla değerlendirildiğinde, güncellemelerin sınırlı olduğu görülmektedir. Nitekim, 1999Ç3-2011Ç1 döneminde mutlak değer olarak büyümelerin aritmetik ortalaması yüzde 6,6 iken (mutlak değer olmadan yüzde 3,7) güncellemelerin 5 Bir döneme ait ilk verinin açıklandığı bülten, ilgili döneme ait ay ve yıl olarak isimlendirilmiştir. Örneğin, 2008Ç3 dönemine ilişkin ilk verinin açıklandığı bülten Aralık 2008 bülteni olarak ifade edilmiştir Ç3-2011Ç1 arası 47 gözlemin, mutlak değer olarak değerlendirildiğinde, 34 ünde 0,1 puan ve üzeri, 22 sinde 0,5 puan ve üzeri güncelleme yapılmıştır. Ekonomi Notları 4

5 aritmetik ortalaması 0,5 yüzde puandır (mutlak değer olmadan 0,3 puan). Öte yandan, güncellemeler ile ilk açıklanan büyümeler arasında oransal bir ilişki tespit edilememiştir. Đlk açıklanan büyümenin pozitif olduğu dönemlerde güncellemelerin büyük ölçüde yukarı yönlü olduğu dikkat çekmektedir (Grafik 2). Bu durumun para politikası açısından önemi çeyreklik büyüme oranlarında daha belirgin olmaktadır. Zira ekonominin durgunlukta olup olmadığı (genel olarak arka arkaya iki çeyrek daralma durgunluk (resesyon) olarak ifade edilebilir), büyümenin potansiyel büyümenin üzerinde olup olmadığı gibi konuların yorumlanmasında çeyreklik büyümeler önemli bilgi içermektedir. Bir döneme ilişkin yıllık bazda yapılan güncellemelerin ağırlıklı olarak yukarı yönlü olması nedeniyle çeyreklik büyümenin de yukarı yönlü güncellenme ihtimali yüksek olmaktadır. Öte yandan, yıllık büyüme pozitif iken çeyreklik büyüme negatif olabilmektedir (örneğin mevcut verilerle 2008Ç3 büyümesi yıllık bazda yüzde 0,9 iken çeyreklik bazda yüzde -0,3 tür). Bu çerçevede, güncellemeler yıllık büyümelere kıyasla sınırlı olsa da, ima edilen çeyreklik değişimin sıfıra yakın olduğu durumlarda güncellenme ihtimalini de dikkate almanın faydalı olacağı düşünülmektedir. c. Milli Gelir Bileşenleri Büyümede güncelleme olmadığı dönemlerde dahi üretim ve harcama bileşenlerinde belirgin güncellemeler olabilmektedir (Grafik 3 ve Grafik 4). Bu durum, bileşenlerdeki güncellemelerin birbirini telafi etmesinden kaynaklanmaktadır. Örneğin, büyümede güncellemenin -0,1 puan ile sınırlı kaldığı 2010Ç2 de, özel tüketim harcamaları ile net ihracat kalemlerinin katkısı sırasıyla 2,2 ve 0,2 puan aşağı yönlü güncellenirken stokların katkısı 2,3 puan yukarı yönlü güncellenmiştir. Üretim ve harcama bileşenlerindeki güncellemeler karşılaştırıldığında harcama bileşenlerindeki güncellemelerin daha belirgin olduğu dikkat çekmektedir. Bu çerçevede, enflasyonist baskılar, büyümenin kaynakları ve maliye politikası gibi konuları yorumlamada önemli olan harcama bileşenlerinde yapılan güncellemeler daha detaylı incelenmiştir. Talep bileşenlerinden tüketim harcamalarında yapılan güncellemeler incelendiğinde, ilk açıklanan verilere temkinli yaklaşılması gerektiği düşünülmektedir. Zira, ilk açıklanan verilerin zaman içinde önemli ölçüde güncellenebildiği görülmektedir. Örneğin, kalemler arası kaymanın en belirgin olduğu dönemlerden 2008Ç2 deki özel tüketim harcamaları incelendiğinde, bu döneme ilişkin özel tüketimin ilk olarak yüzde 2,8 arttığı açıklanmış ancak zaman içinde bu oran güncellenerek nihai olarak yüzde 0,6 oranında özel tüketim artışı Ekonomi Notları 5

6 olduğu açıklanmıştır (Grafik 5). Öte yandan, tüketim bileşeninde yapılan güncellemelerin, stok değişimi ve istatistiki hata kalemindeki değişim ile büyük ölçüde telafi edildiği görülmektedir. 7 Grafik 3. Harcama Kalemlerinin GSYĐH Büyümesi Güncellemesine Katkıları (Yüzde Puan)* Grafik 4. Üretim Kalemlerinin GSYĐH Büyümesi Güncellemesine Katkıları (Yüzde Puan)* Özel Tüketim (ÖT) Özel Yatırım (ÖY) Tarım Sanayi Đnsaat Ö T Kamu (K) Net Đhracat s Stok (S) GSYĐH 1.5 Hizmet Net Vergi GSYĐH ÖY K Net İhr *Bileşenlerin 2011Ç2 itibarıyla milli gelir büyümesine katkılarının, ilgili döneme ait ilk açıklanan bültendeki katkılarından çıkarılmasıyla elde edilen farklar, kalemlerin milli gelir güncellemesine katkısını vermektedir. Grafik 5. Özel Tüketim Harcamaları 2008 Đkinci Çeyrek Dönemi (Yıllık Yüzde Değişim) Grafik 6. Kamu Mal ve Hizmet Alımları 2008 Üçüncü Çeyrek Değişimi (Yıllık Yüzde Değişim) Ç Ç3 Grafiktetek bir döneme (2008Ç2) ait özel tüketim artışının zaman içinde açıklanan bültenlerde nasıl değiştiği gösterilmektedir Ç4 2009Ç Ç2 2009Ç Ç Ç3 Grafiktetek bir döneme (2008Ç3) ait mal ve hizmet alımları artışının zaman içinde açıklanan bültenlerde nasıl değiştiği gösterilmektedir Ç4 2009Ç Ç2 2009Ç3 2009Ç bazlı veride stok değişimi ve istatistiki hata kalemleri ayrı ayrı yer almaktaydı bazlı veri ile birlikte ise stok değişimi, üretim ve harcama yöntemleriyle yapılan hesaplamalar sonucu oluşan farkı içeren istatistiki hata kalemi ile birlikte yayımlanmaktadır. Bu çerçevede bültenlerde stok değişmeleri olarak isimlendirilen kalemdeki hareketler yorumlanırken özellikle stok değişiminin sıfıra yakın olduğu dönemlerde, stok değişimi kaleminin istatistiki hatayı da içerdiğinin not edilmesinin faydalı olduğu düşünülmektedir. Ekonomi Notları 6

7 2008Ç3 için ilk olarak yüzde 18,4 oranında arttığı açıklanan kamu mal ve hizmet alımlarındaki artış zamanla yüzde 7,8 e güncellenmiştir (Grafik 6). Böylece, bu kalemin büyümeye ilk olarak 0,8 puan olarak açıklanan katkısı, 0,3 puana güncellenmiştir. O dönem için ilk açıklanan büyümenin yüzde 0,5 olduğu ve daha sonra yüzde 0,9 a güncellendiği dikkate alındığında maliye politikasının milli gelir üzerindeki doğrudan etkilerinin izlendiği kamu harcamalarının da güncellemeye tabi olduğunun dikkate alınmasının faydalı olduğu düşünülmektedir. Grafik Yılı Birinci Çeyrek Kamu ve Özel Đnşaat Ç1 Yatırımları (Yıllık Yüzde Değişim) 2008Ç2 Kamu Özel 2008Ç3 Grafikte tek bir döneme (2008Ç1) ait büyüme oranlarının zaman içinde açıklanan bültenlerde nasıl değiştiği gösterilmektedir. 2008Ç4 2009Ç1 2009Ç2 2009Ç3 2009Ç4 Tablo 2. Kamu Đnşaat Yatırımları (Yıllık Yüzde Değişim) 2008Ç3 2008Ç4 2008Ç Ç Ç Ç Ç3 2009Ç4 2009Ç Ç Ç Ç4-2010Ç3 2010Ç4 2010Ç Ç Ç Ç Grafik Yılı Dördüncü Çeyrek Dönemi Büyümeye Katkılar (Đlk Açıklanan ve Mevcut Durum, Yüzde Puan) Grafik Yılı Đkinci Çeyrek Dönemi Büyümeye Katkılar (Đlk Açıklanan ve Mevcut Durum, Yüzde Puan) Özel Tüketim Özel Yatırım Đlk 0.3 Kamu Tüketim Son Kamu Yatırım Stok+Đst Hata Đhracat Đthalat GSYĐH Özel Tüketim Đlk Son Özel Yatırım Kamu Tüketim Kamu Yatırım Stok+Đst Hata Đhracat Đthalat GSYĐH Yatırım kalemlerinden inşaat yatırımlarında, özel ve kamu dağılımı güncellemeler sonucu belirgin olarak değişebilmektedir. Örneğin, kamu inşaat yatırımlarının 2008Ç3 bülteninde ilk iki çeyrekte sırasıyla yüzde 14,0 ve yüzde 25,2 oranında daraldığı açıklanmıştı. 2008Ç4 verilerinin açıklandığı bültende ise aynı dönemler için kamu inşaat yatırımlarındaki değişim Ekonomi Notları 7

8 sırasıyla yüzde 17,3 ve yüzde 11,3 oranında artış şeklinde güncellenmiştir (Grafik 7 ve Tablo 2). Söz konusu durumun, 1998 bazlı veriler açıklanırken TÜĐK tarafından yayımlanan notta belirtilen Kamu sektörü bina ve bina dışı inşaat yatırımları, inşaat maliyet endeksi ve Hanehalkı Đşgücü Araştırmasından elde edilen inşaat sektöründeki istihdam verileri dikkate alınarak tahakkuk esasına dönüştürülmüştür ifadesi ile tutarlı olduğu düşünülmektedir. Zira, kamu yatırımlarının tahakkuk esasına göre hesaplanması, yıl geneli verilerinin açıklanmasıyla dönemler arası dağılımın yeniden değerlendirilmesine yol açmaktadır. 8 Bu çerçevede, daha sağlıklı yorum yapmaya imkân veren bu uygulamanın önümüzdeki dönemde de devam edebileceği düşünülmektedir. Özetle, güncellemeler sonucu talep unsurları arasındaki kaymalar verilerin konjonktüre ilişkin farklı mesajlar vermesine sebep olabilmektedir. Örneğin, 2007 yılı dördüncü çeyreğine ilişkin ilk açıklanan veriler ile nihai verilerin ima ettiği talep görünümü incelendiğinde, büyüme ilk açıklanan verilerle ağırlıklı olarak stok değişiminden kaynaklanırken, nihai veriler kuvvetli bir özel kesim tüketim talebine işaret etmektedir (Grafik 8). Buna karşın, 2008 yılı ikinci çeyrek verileri ise ilk olarak özel kesim kaynaklı bir büyümeye işaret ederken, nihai veriler stok birikiminin öne çıktığını göstermektedir (Grafik 9). Bu bölümde incelenen örnekler, 1998 bazlı verilerin yayımlanmaya başlandığı 2007 yılı dördüncü çeyreğinden bu yana en belirgin değişimleri içeren örneklerden seçilmiş olsa da önümüzdeki dönemde verileri yorumlarken güncelleme ihtimalini dikkate almanın önemini ortaya koymaktadır. Zira, enflasyonist baskılar, makro finansal riskler ve büyümenin sürdürülebilirliği gibi konularda salt milli gelir büyümesinden ziyade büyümenin kompozisyonu da önemli olmaktadır. Özetle, 1987 bazlı verilerde de karşılaşılan belirgin kompozisyon değişimleri alt kalemlerdeki güncellemeleri tahmin etmeye yönelik çalışmaların faydalı olabileceğine işaret etmektedir. 3. Uluslararası Bir Örnek: ABD Milli Gelir Verilerinde Güncellemeler Güncellemelerin ülkemize özgü olmadığı vurgulanmalıdır. Bu çerçevede, ABD ekonomisi milli gelir verilerinde yapılan güncellemeler örnek olarak incelenmiştir. ABD ekonomisi için Bureau of Economic Analysis (BEA) tarafından bir çeyreğe ilişkin büyüme rakamları, takip eden çeyreğin her üç ayında açıklanmaktadır (örneğin Ocak-Şubat-Mart dönemini kapsayan ilk çeyrek için Nisan ayında advance, Mayıs ayında preliminary ve Haziran ayında final olmak üzere). Her yılın Temmuz ayında önceki üç yıla ait milli gelir verileri güncellenmekte, yaklaşık her beş yılda bir de girdi-çıktı tablolarına bağlı olarak ölçüt (benchmark) bazlı veriler, 2007 yılı dördüncü çeyreği verileriyle birlikte yayımlanmaya başlanmıştır. Bu nedenle, bu uygulamanın etkileri ilk olarak 2008Ç4 (yıl sonu yeniden dağıtımın yapıldığı ilk bülten) bülteninden başlayarak değerlendirilmiştir. Ekonomi Notları 8

9 güncellemeler yapılmaktadır. Özetle, ABD ekonomisine ilişkin güncellemeler ülkemize göre daha sık ve çok daha geriye gidecek şekilde yapılmaktadır. Nitekim, araştırma ve analizlerde güncellemelerin etkisini daha iyi dikkate alabilmek için ABD ekonomisi için Philadelphia FED tarafından kapsamlı bir gerçek zamanlı veri tabanı oluşturulmuştur. 9 Geriye doğru üç yıllık güncellemelerin yapıldığı Temmuz güncellemeleri incelendiğinde, büyüme kompozisyonu ve ekonomik görünümün belirgin olarak değişebildiği görülmektedir. Örneğin, kriz sonrası toparlanmada büyümenin sürdürülebilirliği açısından yakından takip edilen özel tüketim harcamalarının katkısı 2010 yılı ilk çeyreği için Nisan ayında 2,6 puan olarak açıklanmıştır (Grafik 10). Mayıs ve Haziran aylarında ise yapılan rutin güncellemeler çerçevesinde özel tüketimin katkısı sırasıyla 2,4 ve 2,1 puan olarak güncellenmiştir. Geriye doğru üç yıllık güncellemelerin yapıldığı Temmuz ayında ise özel tüketim harcamalarının katkısı belirgin şekilde aşağı yönlü güncellenerek 1,3 puan olarak hesaplanmıştır. Buna karşılık, stok değişiminin katkısında yukarı yönlü güncellemeler yapılmıştır yılı Temmuz ayı güncellemeleri incelendiğinde ise, güncellenmeden önce milli gelir kriz öncesi düzeyini aşmış görünürken, güncelleme sonrası milli gelirin kriz öncesi düzeyinin altında seyrettiği açıklanmıştır (Grafik 11). Grafik 10. ABD Ekonomisi 2010 Yılı Birinci Çeyrek Büyümesine Katkılar: Aylık Rutin Güncellemeler ve Temmuz Güncellemesi Grafik Temmuz Güncellemeleri ile Değişim: ABD Ekonomisi GSYĐH (Reel, Milyar Dolar, Yıllıklandırılmış) I Advanced ile 2010Ç1 Görünümü (Büyüme:3.2) 2010-I Preliminary ile 2010Ç1 Görünümü (Büyüme: 3,0) 2010-I Final ile 2010Ç1 Görünümü (Büyüme:2,7) 2010-II Advance ile 2010Ç1 Görünümü (Büyüme: 3,7) Tüketim Sabit Yatırım Stok Değişimi Kamu Net İhracat Ç1-Üçüncü Açıklama 2011Ç2-Đlk Açıklama Kaynak: Bureau of Economic Analysis. 9 Veri tabanı için bakınız Ekonomi Notları 9

10 4. SONUÇ: Sonuç olarak, Türkiye ekonomisi için ilk açıklanan milli gelir verilerinin ilerleyen dönemlerde, sınırlı da olsa, genellikle güncellendiği görülmektedir. Đlk açıklanan büyümelerin pozitif (negatif) olduğu dönemlerde güncellemelerin ağırlıklı olarak yukarı (aşağı) yönlü olması güncelleme ve büyüme arasında pozitif korelasyona işaret etmektedir. Milli gelir büyümesindeki güncellemelerin sınırlı olduğu dönemlerde dahi harcama bileşenlerinde talep görünümünü etkileyebilecek güncellemeler olabilmektedir. Bu çerçevede, iktisadi faaliyeti yorumlamada milli gelir verileri yanında üretim, dış ticaret ve satış gibi ek verilerin de analizlerde dikkate alınmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, alt kalemlerde belirgin güncellemeler olabilmesi güncellemeleri tahmin etmeye yönelik çalışmaların faydalı olabileceğine işaret etmektedir. Öte yandan, güncellemelerin ülkemize özgü bir durum olmadığı, diğer ülkelerde daha belirgin güncellemeler olabildiği ve ilk açıklama tarihinden uzun süre geçince dahi güncellemeler yapılabildiği görülmektedir. Kaynakça Bank of England November 2007 Inflation Report. ( Blanchard, O. J. ve Quah, D. (1989). The Dynamic Effects of Aggregate Demand and Supply Disturbances. American Economic Review, 79, pp Croushore, D. ve Stark, T. (2000). A Funny Thing Happened on the Way to the Data Bank: A Real Time Data Set for Macroeconomists. Federal Reserve Bank of Philadelphia Business Review, September/October. Croushore, D. ve Stark, T. (2003). A Real-Time Data Set for Macroeconomists: Does the Data Vintage Matter? The Review of Economics and Statistics, Vol. 85, No: 3, pp Ekonomi Notları 10

11 Hall, R. E. (1978). Stochastic Implications of the Life Cycle-Permanent Income Hypothesis: Theory and Evidence. Journal of Political Economy, 86, pp Kydland, F. E. ve Prescott E. C. (1990). Business Cycles: Real Facts and a Monetary Myth. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, Spring, pp Orphanides, A. (2001). Monetary Policy Rules Based on Real-Time Data. The American Economic Review, Vol. 91, No:4, pp Ekonomi Notları, ekonomik gelişmelere dair tartışmalara zamanlı bir katkıda bulunmak ve TCMB bünyesinde Türkiye ekonomisi ve para politikası üzerine yapılan çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmak amacıyla hazırlanan bir yayındır. Burada sunulan görüşler tamamıyla yazarlara aittir, dolayısıyla TCMB nin ya da çalışanlarının görüşlerini temsil etmeyebilir. Bu seri Yusuf Soner Başkaya nın editörlüğünde yayımlanmaktadır. Burada yer alan metnin tamamının başka bir yerde yayımlanabilmesi için TCMB den yazılı izin alınması gerekmektedir. Görüş ve öneriler için: Editör, Ekonomi Notları, TCMB Đdare Merkezi, Đstiklal Cad, No: 10, Kat:15, 06100, Ulus/Ankara/Türkiye. ekonomi.notlari@tcmb.gov.tr Ekonomi Notları 11