Makroekonomik Gelişmeler Türkiye

Transkript

1 Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 12 Ekim 21 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.

2 İçerik Makro Yorum: Yeni Hedefler, Sıkı Mı Yoksa Döngüsel (Procyclical) Mi? Enflasyon: Eylül de İşlenmemiş Gıda Fiyatları En Yüksek Seviyesinde Kur & Faizler: Yüksek Enflasyona Rağmen Ekim in İlk Haftasında Bono Faizleri Geriledi Büyüme: IMF e Göre Türkiye Ekonomisi 21 da %7,8 Büyüyecek Sektörel Gelişmeler: Sektörlerde İç Talep Göstergelerinde Yukarı Yön Devam Ediyor İşgücü: İstihdam ve İşgücünde Artış İşsizliği Düşürdü... Kamu Finansmanı: Hükümet Bütçe Hedeflerini Açıkladı Kamu Finansmanı: Eylül Nakit Dengesi Gelirlerdeki Güçlü Seyrin Sürdüğünü Gösteriyor Dış Ticaret: İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Son 5 Yılın En Düşüğüne İndi Ödemeler Dengesi: Dış Ticaret Açığı Hızlanırken, Hizmet Fazlası Hız Kesti... MB Bilançosu: MB Esnek Bir Döviz Alım ProsedürüUygulamayaBaşladı... Bankacılık: Eylül Ayında Döviz Cinsi Mevduatlar En Yüksek Seviyeye Çıktı Gelişmiş Ekonomiler: PMI lardaki Düşüş Eylül de Genele Yayıldı... Gelişmekte Olan Ekonomiler: Güçlü İç TalepBazı EM lerde Sanayi Üretimini Artırıyor Emtialar: Altın Fiyatlarında Devam Eden Artış... Makroekonomik Göstergeler Rating

3 Makro Yorum Yeni Hedefler, Sıkı Mı Yoksa Döngüsel (Procyclical) Mi? Hükümet bütçeye baz oluşturacak dönemine ait Orta Vadeli Program ı (OVP) açıkladı. Sürdürülebilir büyüme, istihdam artışı, kamu dengesinde ve fiyat istikrarında ilerlemeyi hedefleyen program önceki OVP den hareketle geliştirildi. Hükümetin hesaplamalarında göre Türkiye ekonomisinin büyüme oranı 21 daki %6,8 in ardından 211 de %4,5 e yavaşlacak. 21 büyümesi IMF nin %7,8 lik büyüme tahmininin oldukça altında. IMF de 211 için %3,6 olarak belirlediği büyüme tahmini ile daha temkinli. Makroekonomik hedefler açısından programda en çok dikkat çeken 21 un ikinci yarısı için kamu sektörünün GSYH ya yüksek katkı yapacağına yönelik kısmı. Hükümet hesaplamalarına göre, 21 un ilk yarısında %2,5 artan kamu harcamalarının ikinci yarıda yaklaşık %12 oranında büyümesi öngörülüyor. Kamu harcamaları için yapılan büyüme hesaplaması ise daha dikkat çekici. İlk yarıdaki %5,5 lik daralmanın ardından ikinci yarıda kamu yatırımlarındaki artış %5 ye yükselecek. Bu rakamlar kamu sektöründen büyümeye 2 puanlık katkıya işaret ediyor. Bu katkı yeni GSYH serisinde bugüne kadarki en yüksek rakam. Hükümetin %6,8 lik büyüme tahminine karşın, eğer programda öngörülen harcamalardaki hızlı artış gerçekleşirse 21 büyümesinin %8 i aşacağını hesaplıyoruz. Ayrıca bütçe rakamlarında da özellikle 211 için olanlar şaşırtıcı. Programa göre 21 un son çeyreği için kamu harcamalarında öngörülen hızlanmaya karşın, geçen yıl GSYH nın %5,5 i olan merkezi yönetim bütçe açığı bu yıl %4 e gerileyecek. %2,8 olan 211 merkezi yönetim bütçe açığı tahmini ise fazla iddialı. Bütçe açığındaki 1,2 puanlık iyileşmenin yarısı faiz dışı harcamalardaki azalıştan sağlanırken kalan kısmın faiz giderlerindeki düşüşten gelmesi planlanıyor. Geçmiş seçim yıllarındaki gelişmeleri dikkate aldığımızda faiz dışı harcamalarda GSYH nın %,6 sı kadar bir azalma çok iyimser. Programa göre bu azalma faiz dışı harcamaların nominal olarak sadece %7 artacak olmasından ve reel olarak bir artış göstermeyecek olmasından kaynaklanıyor. Buna göre bütçe açığı rakamları 211 de genişlemeci bir politika uygulanmayacağı mesajı veriyor. Fakat 211 için böylesi iyimser rakamlar söz konusu hedeflerin ulaşılabilirliği konusunda soruları artırıyor. Bütçe açığının GSYH ya oranının daha önceki hedef olan %4,9 dan %4 e gerilemesi olumlu olsa da, unutulmamalıdır ki bu daha önceki programdaki %4 lük GSYH büyüme öngörüsüne göre %78 arasındaki büyüme dikkate alındığında olası görünüyor. Bu yılki programın detaylarından hükümetin planladığı harcamaları gerçekleştirirse bu yıl ve gelecek yıl büyüme tahminlerinde temkinli olduğu görülüyor. Böyle bir durumda, gelecek yılın hedeflerine ulaşmak halen bir başarı mıdır? Veya bu bir başka yılın döngüsel politikası mıdır? 1

4 Enflasyon Eylül de İşlenmemiş Gıda Fiyatları En Yüksek Seviyesinde Tüketici fiyatları Eylül de %.87 olan beklentilerin üzerinde %1.23 (aylık) arttı. Böylece, yıllık enflasyon %8.33 den %9.24 e yükseldi. Üretici fiyatları %.67 olan beklentilerin altında %.51 arttı. Yıllık enflasyon %9. dan %8.9 a geriledi. Grafik 1: Enflasyon (Yıllık değ) İşlenmemiş ve işlenmiş gıda fiyat enflasyonu sırasıyla Ağustostaki %17.5 ve %3.2 den %25.9 ve %5.1 seviyesine yükseldi. (Yıllık değ) Böylece, toplam gıda fiyatları bu dönemde %1.7 den %16.1 e yükseldi. Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu Eylül de, TÜFE deki artış gıda fiyatlarındaki hızlı yükselişten kaynaklanırken giyim ve tekstil fiyatlarındaki düşüş TÜFE yi aşağıya çekti. Grafik 3: Eylül TÜFE Enflasyonu 2 16% 12% 8% 4% 4% TÜFE ÜFE 8% TÜFE İşlenmemiş İşlenmiş % 9.2% 5.1% Gıda Çeşitli mal ve hiz. TÜFE Eğitim Eğlence ve kültür Lokanta ve Ev eşyası Konut Sağlık Ulaştırma Alkollü içk.&tüt. Haberleşme Giyim ve ayak. 3% 2% 1% 1% 2% 3% 4% Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Eylül de hizmet sektör enflasyonu aylık bazda %.33 artarken yıllık değişim bazında %5.46 dan %4.72 ye düşüş var. Rest&otel fiyatları düşerken kira ve ulaşım fiyatları hafifçe arttı. (Yıllık değ) Grafik 4: Yıllık Enflasyon Hizmet Sektörü Alt Grupları Eylül de, üretici fiyatlarında artış ağırlıklı olarak tarım fiyatlarından kaynaklandı. Grafik 5: Ana Gruplarda ÜFE (Yıllık Değ) 3 aylık ortalama ve mevsimsellikten arındırılmış bazda Eyl 1 da, enflasyon yayılma endeksi toplam enflayona paralel yükseldi. Grafik 6: Enflasyon Yayılma Endeksi* (M.A. 3AO) 21% 18% 1 12% 9% 6% 3% Diğer Kira Rest&Otel Ulaştırma Elektrik, gaz ve su ÜFE Genel Tarım Sanayi İmalat % 68% 62% Enflasyon Yayılma Endeksi 56% Yıllık Enflasyon (Sağ eksen) 21 13% 11% 9% 7% Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK, MB * TÜFE içinde fiyatı artan maddelerin oranı ile fiyatı azalan madddelerin oranı arasındaki fark 2

5 Kur & Faizler Yüksek Enflasyona Rağmen Ekim in İlk Haftasında Bono Faizleri Geriledi TL Eylül boyunca dolar karşısında %4 değerlenirken Euro karşısında %2,5 değer kaybetti. Böylece aynı dönemde sepet karşısında %,9 değer kazandı... Ayrıca TL reel olarak da Eylül de enflasyondaki yükselişle reel olarak da değer kazandı. Gelişmekte olan ülke paralarına karşı Ağustos a göre TL %1,9, gelişmiş ülke paralarına karşı da %1,3 değerlendi. Sepet karşısında ise %1,5 değer kazandı... Brezilya, Rusya ve Türkiye nin Eurobond getirileri önceki üç ayda olduğu gibi Eylül de de geriledi. Söz konusu ekonomilerin Eurobond getirilerindeki düşüş Ekim in ilk haftasında hız kazandı... Grafik 7: Nominal Kurlar Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Eylül ün ilk yarısında gösterge bono faizleri neredeyse sabit kalırken ayın ikinci yarısında MB nin borçlanma faizinde bir indirim daha olabileceğine işaret etmesiyle gerilemeye başladı... Grafik 1: Gösterge&ON Faizler 26% 22% 18% 14% 1 6% Sepet (.5 Dolar +.5 Euro) Dolar/TL Euro/TL GöstergeO/N O/N (Bileşik, %) Gösterge bono (Bileşik, %) % 3% 1% 1% 3% Grafik 8: TÜFE Bazında Reel Kur (23=1) Kaynak: TCMB Eylül TÜFE verileri beklentilerin üzerinde gelse de faizler Ekim in ilk haftasında tüm vadelerde geriledi... Grafik 11: Getiri Eğrisi Getiri (%) Sepet Gelişmekte Olan Ekonomiler Gelişmiş Ekonomiler 17 Eyl 2 Ağu 8 Eki 6.8 Vadeye Kalan Gün Grafik 9: Eurobond3 Getirileri 13% 11% 9% 7% 3% Kaynak: Reuters Türkiye3 Brezilya3 Rusya3 Expost reel faizler yıllık enflasyondaki yükseliş ve gösterge bono faizlerindeki düşüşle Ağustos taki %,2 den %1 e geriledi... Grafik 12: Reel Faizler 21% 17% 13% 9% 1% 3% Exante (Beklenti Anketi) Exante (Garanti Bankası) Expost Kaynak: TCMB, İMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TCMB, Reuters, Garanti Bankası Hesaplamaları 3

6 Büyüme IMF e Göre Türkiye Ekonomisi 21 da %7,8 Büyüyecek Sanayi üretimindeki yıllık artış Ağustos ta hızlanarak, Temmuz daki %8,8 den %11 e yükseldi. Ara malı üretimi çift haneli artışını sürdürürken, yatırım malı üretimi hızlandı... Grafik 13: Sanayi Üretimi (Yıllık değişim) Toplam sanayi üretimi Dayanıksız tüketim malı Dayanıklı tüketim malı Sermaye malı Ara malı E ji 5 21 Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi de Ağustos ta bir önceki aya göre %2,7 ile Ekim dan sonraki en yüksek artışını kaydetti... Grafik 14: Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi Kaynak: TÜİK Ağustos ta ihracattaki hızlanma, sanayi üretiminin de hız kazanmasını sağladı. Reel ihracattaki artış Ağustos taki Temmuz daki %3 ten %8,5 e yükseldi... Grafik 15: Sanayi Üretimi ve İhracat (Yıllık Değişim) Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Sanayi üretimi Reel ihracat Güven endeksleri yılın üçüncü çeyreğinde sınırlı seviyede geriledi. Tüketici güven endeksi %,3, reel sektör güven endeksi de %3,3 oranında azaldı Grafik 16: Reel Sektör ve Tüketici Güven Endeksleri Kaynak: Merkez Bankası, CNBCe Reel kesim Tüketici Hükümet büyümenin 21 yılında %6,8 e ulaşacağını, döneminde ise ortalama %5, olacağını öngörüyor... Grafik 17: Hükümet Büyüme Tahminleri 12% 1 8% 6% 4% 2% 2% 4% 6% 6.2% 5.3% 9.4% 8.4% 6.9% 4.67%.7% 4.7% 6.8% F 211F 212F 213F Kaynak: TÜİK, Orta Vadeli Plan F: Hükümet Tahminleri IMF ise, Türkiye ekonomisinin 21 yılında %7,8 ile Avrupa ekonomilerinin üzerinde büyüyeceğini tahmin ediyor Tablo 1: IMF Büyüme Tahminleri (%) 21T 211T Çin Hindistan Türkiye Brezilya Arjantin Kore Endonezya Meksika İsveç Rusya Polonya Almanya Güney Afrika Japonya ABD Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünümü Raporu, Ekim 21 T: IMF tahminleri 4

7 Sektörel Gelişmeler Sektörlerde İç Talep Göstergelerinde Yukarı Yön Devam Ediyor Eyl 1 da, baz etkisinden dolayı otomobilde iç talepte düşüş var. (Yıllık değ). Ancak mevsimsellikten arındırılmış veri halen bir önceki aya göre artışa işaret ediyor. Grafik 18: Oto İç Satışlar (M.A.) Beyaz eşya iç satışlar Ağustosta artmaya devam etti. (Mevsimsellikten arındırılmış) Grafik 19: Beyaz Eşya İç Satışlar (M.A.) Eyl 1 da, elektrik tüketimindeki artış hız kesti (%11, Yıllık değ). Hız kesmesine rağmen tüketim mevsimsellikten arındırılmış bazda kriz öncesi seviyenin üzerinde. Grafik 2: Elektrik Tüketimi (M.A.) 18,5 17, 15,5 14, Kaynak: OSD MayAğu 1 döneminde mevsimsellikten arınıdırılmış bazda, Türkiye nin ana ihracat pazarı olan AB ülkeleri yeni araç kayıtlarında sürekli bir düşüş var. Kaynak: TURKBESD 2Ç 1 itibarıyla çimento iç satışlardaki artış inşaat sektöründeki toparlanmaya paralel. Kaynak: TEIAŞ, Garanti Bankası Hesaplamaları İnşaat sektöründeki toparlanmaya rağmen inşaat sektörü istihdam endeksinde düşüş var. (Mevsimsellikten arındırılmış, 2Ç 1) Grafik 21: AB Yeni Oto Kayıt & Türkiye Oto İhr (M.A.) Grafik 22: İnşaat GSYİH & Çimento Satışlar (M.A.) Grafik 23: İnşaat (M.A.) AB yeni otomobil kayıtları sol Turkiye otomobil ihracatı İnşaat GSYİH Q2 Q4 Q21 Q41 Q22 Q42 Q23 Q43 Q24 Q44 Q25 Q45 Q26 Q46 Q27 Q47 Q28 Q48 Q29 Q49 Q Çimento İç Satış 1 2Q5 4Q5 istihdam endeksi (S.A.) İnşaat GSYH (S.A.) 2Q6 4Q6 2Q7 4Q7 2Q8 4Q8 2Q9 4Q9 2Q1 Kaynak: ACEA, OSD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TUIK, TÇMA, Garanti Bank Hesaplamaları Kaynak: TUIK, Garanti Bank Hesaplamaları 5

8 İşgücü İstihdam ve İşgücünde Artış İşsizliği Düşürdü... Haz 1 itibarıyla işsizlik oranı Haz 9 daki %13. dan %1.5 e geriledi. İşsizlik oranında Şubat 1 dan beri düşüş var. Grafik 24: İşsizlik Oranları 21 %11.7 olan mevsimsellikten arınıdırlmış işsizlik oranı da düşüşe işaret ediyor. Mayıs 1 da %11.9 seviyesindeydi. Grafik 25: (M.A.) İşsizlik Oranı (Yıllık Değ) Haz 1 itibarıyla, istihdam edilen kişi sayısında 161 bin kişi artış var. Ayrıca işgücü katılım oranının en yüksek seviyeye ulaşması işsizlik oranını düşürdü. Grafik 26: İşgücü Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 21 Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17% 16% 1 14% 13% 12% 11% 1 9% İşsizlik oranı (S.A.) İşsizlik oranı , 25,5 25, 24,5 24, 23,5 23, 22,5 22, İşgücü sol İşgücü Katılım Oranı % 49% 48% 48% 47% 47% 46% 46% Kaynak: TUIK 2Ç 1 itibarıyla, mevsimsellikten arındırılmış bazda, sanayi sektörü istihdam endeksi* %2 artarken hanehalkı anketine göre %3 artış var. Grafik 27: Sanayi Sektörü (M.A.) Kaynak: TUIK 2Ç 1 itibarıyla, mevsimsellikten arındırılmış bazda, inşaat istihdam endeksi %1 gerilerken hanehalkı anketine göre %1 artış var. Grafik 28: İnşaat Sektörü (M.A.) Kaynak : TUIK Ticarethizmet sektöründe istihdam endeksi ve hanehalkı işgücü anketi %1 artış ile paralel trende sahip. (2Q 1, mevsimsellikten arındırılmış) Grafik 29: Ticaret Hizmet Sektörü (M.A.) Sanayi İstihdam Endeksi sol (S.A.) Sanayi İstihdamı İşgücü Anketi (S.A.) 4,6 4,5 4,4 4,3 4,2 4,1 4, 3,9 3,8 3, İnşaat İstihdam Endeksi sol (S.A) İnşaat İstihdamı İşgücü Anketi (S.A.) 1,5 1,45 1,4 1,35 1,3 1,25 1,2 1,15 1, Ticaret Hizmet İstihdam Endeksi sol (S A) Ticaret Hizmet İstihdamı İşgücü Anketi S.A 1,9 1,7 1,5 1,3 1,1 9,9 9,7 9,5 9,3 1Q5 2Q5 3Q5 4Q5 1Q6 2Q6 3Q6 4Q6 1Q7 2Q7 3Q7 4Q7 1Q8 2Q8 3Q8 4Q8 1Q9 2Q9 3Q9 4Q9 1Q1 2Q1 1Q5 2Q5 3Q5 4Q5 1Q6 2Q6 3Q6 4Q6 1Q7 2Q7 3Q7 4Q7 1Q8 2Q8 3Q8 4Q8 1Q9 2Q9 3Q9 4Q9 1Q1 2Q1 1Q5 2Q5 3Q5 4Q5 1Q6 2Q6 3Q6 4Q6 1Q7 2Q7 3Q7 4Q7 1Q8 2Q8 3Q8 4Q8 1Q9 2Q9 3Q9 4Q9 1Q1 2Q1 Kaynak : TUIK * İstihdam endeksi firmaların işgücü anketi hanehalkının beyanlarını dikkate almaktadır. Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK 6

9 Kamu Finansmanı Hükümet Bütçe Hedeflerini Açıkladı Yeni açıklanan Orta Vadeli Program a göre, merkezi bütçe açığı/gsyh oranı 21 ve 211 de sırasıyla %4. ve %2.8 e düşecek. Oran 213 te kademi olarak %1.6 ya inecek. Grafik 3: Bütçe Açığı (GSYH ya Oran Olarak) Yerel hükümet bütçe rakamlarına göre, yılına göre 21 yılında performansta önemli bir iyileşme oldu. Grafik 31: Yerel Hükümet (OcaHaz, GSYH ya Oran) Yılın ilk yarısında bir yıl öncesine göre, sosyal güvenlik kurumları ve işsizlik sigortası fonunun bütçe performansı iyileşirken; KİT lerin performansı kötüleşti. Grafik 32: Faiz Dışı Fazla (OcaHaz, GSYH ya Oran) 1% 2% 3% 4% 5.2% 6% % 1.8% Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK T:Hükümet Tahmini 2.8% 4.3% 4.1% 4. Mar1 Jun1 21T 211T 12 ay toplam nakit bazlı faiz dışı fazla Eylül de 1.8 milyar TL ye ulaştı. Bir yıl öncesinde rakam 2.1 milyar TL açığa işaret ediyordu Harcamalar Gelirler Bütçe Dengesi 21 Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK KDV ve ÖTV gelirlerinin toplam vergi gelirleri içindeki payı 21 yılı üçüncü çeyreğinde de artmaya devam etti. İki oran yılı ikinci yarısında atmaya başladı..6%.4%.2%..2%.4% 1..8%.6%.4%.2%..2% Bütçe Dışı Fonlar Kaynak: Hazine, TÜİK KİT'ler 21 Sosyal Güvenlik Kuruluşları İşsizlik Sigortası Fonu Artan vergi gelirleri ve düşen faiz oranları nedeniyle faiz giderlerinin vergi gelirlerine oranı Ağustos 21 da en düşük seviyesine indi. Grafik 33: Faiz Dışı Fazla (12 Aylık Toplam) Grafik 34:Tüketim Üzerindeki Vergiler Grafik 35: Faiz Gideri/Vergi Geliri (12 Aylık Toplam) (TL mlr) Nakit Bazlı Maliye Tanımlı Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine KDV / Toplam v ergi gelirleri (12 ay lık toplam) Ö TV /Toplam v ergi gelirleri (12 ay lık toplam) Kaynak: Maliye Bakanlığı 1/7 5/7 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 9/9 1/1 5/ % 37% 3 33% 31% 29% 27% 2 26% 23% 1/7 6/7 11/7 4/8 Kaynak: Maliye Bakanlığı 9/8 2/9 3 7/9 12/9 5/1 24% 7

10 Kamu Finansmanı AB Tanımlı Kamu Borç Stoku/GSYH Oranı Haziran 21 da %43 e Düştü Mart 21 da %45 olan AB tanımlı kamu borç stoku/gsyh oranı Haziran 21 da %43 e düştü. Orta Vadeli Program a göre, oranın 211 de %4.6 ya düşmesi bekleniyor. Toplam borç içinde değişken faizli kağıtların oranı Ağustos 21 da 3 puan düşerek %5 ye inerken; sabit faizli kağıtların oranı %46 ya yükseldi. Ağustos itibariyle toplam iç borç stokunun %83 ü piyasaya olan borçlardan oluşuyor. Grafik 36: Toplam Kamu Borç Stoku Grafik 37: Enstrümana Göre İç Borcun Dağılımı Grafik 38: Alacaklıya Göre İç Borcun Dağılımı % 52% 48% Kamu Toplam Brüt Borç Stok/GSYH AB Tanımlı Borç Stok/GSYH 46% 42% 39% 43% 39% 49% 4 48% 4 47% 43% 25 1Q1 1Q Sabit Faizli Değişken Faizli YP 1 8% 4% 4% 4% 4% 1 14% 43% 41% Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 42% 44% 44% 46% 46% 46% 51% 44% 51% 4 53% 43% 53% 44% 5 46% 25 3/1 6/1 7/1 8/ (TL Mlr) Kamu Piyasa Ağustos 21 da Hazine iç borçlanma vadesini 53 aya çıkarmayı başardı. İç borç stokunun ortalama vadesi 29 aya genişledi. Toplam dış borç stokunun GSYH ya oranı Haziran 21 da %39 a indi. Kısa vadeli dış borç stokunun toplam stok içindeki oranı 21 yılı ikinci çeyrekte 3 puan artarak %23 e yükseldi. Grafik 39: Vadeye Göre İç Borç Grafik 4: Toplam Dış Borç/GSYH Grafik 41: Toplam Dış Borç Stokunun Vade Yapısı (Ay) İç Borç Stokunun Ortalama Vadesi İç Borçlanmanın Ortalama Vadesi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı % 41% 39% 4 38% 37% Q1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 39% 21 Q Uzun Vade Kısa Vade 23% 21% 17% 18% 18% 2 23% 77% 79% 83% 82% 82% 8 77% Q1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 21 Q2 8

11 Kamu FinansmanıEylül Nakit Dengesi Gelirlerdeki Güçlü Seyrin Sürdüğünü Gösteriyor Cari borç stoku üzerinden yapılan hesaplamalara göre, Hazine nin geri alım ihalerine rağmen, 211 in ilk ayındaki itfa hala 29 milyar TL nin üzerinde bulunuyor. Eylül nakit bütçe rakamları gelirlerdeki artışın devam ettiğine ve faiz dışı harcamalardaki büyümenin sınırlı kaldığına işaret ediyor. Nakit denge rakamları bütçedeki iyileşmenin sürdüğünü gösteriyor. Grafik 42: İç BorçGeri Ödeme Takvimi Tablo 2: Finansman Tablosu (Milyar YTL) Milyar TL Finansman İhtiyacı İç BorçServisi Anapara Faiz OcaEyl 21 Gerçekleşme EkmAra 21 Hazine Tahmin Toplam Tahmin /1 12/1 2/11 4/11 6/11 8/11 1/11 12/11 2/12 4/12 Dış Borç Servisi Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, Garanti Bankası Hesaplamaları Anapara Hazine projeksiyonlarına göre, 211 yılı ilk çeyreğinde dış borç ödemesi 211 ikinci çeyrekteki dış borç ödemesinin üzerinde olacak. Faiz Finansman Grafik 43: Dış Borç Geri Ödeme Takvimi (Milyon $) İç Borçlanma ,6 1,3 Anapara Faiz Dış Borçlanma Faiz Dışı Fazla , Özelleştirme Borç Dönüşü Kasa /1 11/1 12/1 1/11 2/11 3/11 4/11 5/11 6/11 7/11 8/11 İç BorçÇevirme Oranı 88.7% 93.7% 89.7% Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 9

12 Dış Ticaret İhracatın İthalatı Karşılama Oranı Son 5 Yılın En Düşüğüne İndi Ağustos ta ihracat %9 artarak 8,6 milyar dolar, ithalat da %21 artışla 15,4 milyar dolar oldu. Böylece ihracatın ithalatı karşılama oranı son 5 yılın en düşük seviyesine indi. TİM verilerine göre ise, ihracat Eylül de %1,3 artışla 9,2 milyar dolara yükseldi... Grafik 44: İhracat ve İthalat (3 Aylık Ort. Yıl. Değ.) Hükümet 21 yılında ihracatın %9artışla 112 milyar dolara, ithalatın ise %26 artarak 178 milyar dolara ulaşacağını tahmin ediyor... Grafik 45: Dış Ticaret Dengesi (Milyar Dolar) Yatırım malı ithalatındaki hızlamaya rağmen, ara malı ve tüketim malı ithalatı Ağustos ta hız kesti... Grafik 46: İthalatın Bileşenleri (Yıllık Değişim) İhracat 5 İthalat Kaynak: TÜİK, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) İhracat ve İthalat İhracat İthalat Dış Ticaret Dengesi (sağ) F 211F 212F 213F Kaynak: TÜİK, Orta Vadeli Plan F: Hükümet tahminleri Dış Ticaret Dengesi Ara malı Tüketim malı Yatırım malı Toplam ithalat 5 21 Kaynak: TÜİK Toplam ihracattaki %9 luk artışa rağmen, ana metal ve kimyasal maddeler ihracatı Ağustos ta %25 in üzerinde yükseldi... Grafik 47: Toplam İhracattan Yüksek Performans Gösteren Sektörler (Yıllık Değişim) Kaynak: TÜİK Ana metal Makine ve teçhizat Kimyasal madde Giyim Tekstil AB ülkelerinin talebindeki yavaşlamayla oto ihracatı sadece %4 artarken, petrol ürünleri ve metalik olmayan mineraller ihracatındaki daralma sürdü... Grafik 48: Toplam İhracattan Kötü Performans Gösteren Sektörler (Yıllık Değişim) Kaynak: TÜİK Petrol ürünleri Tarım Metalik olmayan mineraller Motorlu kara taşıtı 3 aylık ortalamaların yıllık değişimine göre, AB25 e ihracattaki artış Temmuz daki %8 den Ağustos ta %5 e inerken, gelişmekte olan ülkelere ihracat çift haneli artışını sürdürdü... Grafik 49: Ülke Gruplarına Göre İhracat (Yıllık Değ.) Kuzey Amerika Diğer ülkeler AB25 Toplam Kaynak: TÜİK ve Garanti Bankası hesaplamaları 21 1

13 Ödemeler Dengesi Dış Ticaret Açığı Hızlanırken, Hizmet Fazlası Hız Kesti... Ağu 1 da, cari açık, dış ticaret açığında hzılanma ve hizmet fazlasında hız kesme ile 3. mlr USD oldu., Ocak Ağustos döneminde cari açık 28. mlr USD ye ulaştı. IMF ye göre; Türkiye de, cari açığın GSYH ya oranı daki %2.3 den 21 da %5.2 ye artacak. 12 aylık kümülatif bazda, mevduat ve net portföy yatırımları 13.1 ve 12.4 mlr USD ye ulaştı. Net DYY ise 5.7 mlr USD olarak kaldı. Grafik 5: Cari Denge (mlr USD) Dış Ticaret Dengesi Yatırım Denge&Cari Transf Kaynak : MB Net turizm geliri Ağustosta, gelirdeki %6 düşüş giderdeki%19 artış ile %9 (Yıllık değ) düşerek 3.2 mlr USD oldu. Ocak Ağustos döneminde çıkış yapan turist sayısında %4 artış olmasına rağmen net gelir %3 geriledi. Grafik 51: Turizm Verileri (Yıllık Değ) Kaynak: TUIK, Kültür ve Turizm Bakanlığı Hizmet Dengesi Net Gelir Çıkış Yapan Turist Sayısı Tablo 3: Bazı Ülkelerde Cari Denge (% GSYH) Greece Portugal Spain Turkey Romania South Africa Croatia United States India Bulgaria Italy Ireland Brazil Poland Ağustos ta, 2.7 mlr USD olan sıcak para girişinin 1.2 mlr USD seviyesini net hata ve noksan oluşturdu. Ağustos itibarıyla 3 aylık ort bazında sıcak para/ cari açık oranı %14 oldu. Grafik 52: Sıcak para ve Cari Denge Kaynak: MB, Garanti Bankası F F Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, Ekim 21 T: IMF tahmini 6, 5, 4, 3, 2, 1, 1, Toplam Sıcak Para Net hata & noksan Sıcak para/cari açık (Sağ) 2, Tablo 4: Dış Finansman (12ay, mln USD) Cari İşlemler Dengesi Net Hata & Noksan Toplam Finansman İhtiyacı Toplam Finansman 1. Sermaye Hareketleri (Net) Doğrudan Yatırım (Net) Yurt içinde doğrudan yatırımlar Yurt dışında doğrudan yatırımlar Portföy yatırımları (Net) Genel Hükümetin Tahvil İhracı Yab. Türkiye de menkul kıymet alımları Yerleşik. yurtdış. menkul kıymet alımı Krediler (IMF Kredileri Hariç, net) Genel Hükümet Bankalar Uzun Dönem Kısa Dönem Diğer Sektör Uzun Dönem Kısa Dönem Ticari Krediler Mevduatlar Merkez Bankası Bankalar Diğer 2. IMF Kredileri Merkez Bankası Genel Hükümet 3. Rezerv Değişimi Bankaların Döviz Varlıkları Resmi Rezervler Kaynak: MB, Garanti Bankası 14,42 4,641 9,761 9,761 4,498 6,879 1,553 8, ,82 1,118 2,742 13,246 1,63 4,129 1,34 2,789 1,72 9, ,122 4, ,488 6, ,943 6, ,288 1,653 32,941 32,941 33,515 5,786 1,697 7,483 1,118 1,512 1,758 2,152 2,932 2,35 3, ,225 9,167 1, , ,877 5, ,512 1, , ,562 33,562 35,53 5,691 1,895 7,586 12,43 2,512 12,255 2, ,859 5,436 1,328 4,18 7,83 9, , ,591 3,878 1,57 1, ,898 1,782 11

14 MB Bilançosu MB Esnek Bir Döviz Alım Prosedürü Uygulamaya Başladı... MB nin para piyasalarına likidite enjeksiyonu Eylül de arttı. Aylık ortalamada APİ ile verilen likidite enjeksiyonu Ağustos taki 11,5 milyar TL den 13,7 milyar TL ye yükseldi... Likidite koşullarındaki bozulmayı gösteren bir diğer gösterge fazla likidite. MB APİ ile yatığı likidite enjeksiyonunu artırırken aylık ortalama fazla likidite 8,5 milyar TL den 6,8 milyar TL ye geriledi... MB nin gecelik borçlanma ve borç verme faiz oranlarını Eylül ortasında 25 er baz puan düşürmesinin ardından İMKB repo piyasasında faizler hızla yükseldi... Grafik 53: Açık Piyasa İşlemleri (Milyar TL 1 Günlük Ortalama) Grafik 54: Fazla Likidite (Milyar TL 1 Günlük Ortalama) Grafik 55: İMKB Repo Piyasasında Faizler ve MB Gecelik Borçlanma Faizleri IMKB ON Repo Oranı MB ON 15 2 Mar 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Kaynak: TCMB Oca 1 Mar 1 May 1 Tem 1 Eyl 1 MB rezervleri güçlendirmek üzere günlük döviz alımlarına ilişkin prosedürü değiştirdi. Günlük 4 milyon dolarlık alıma ek olarak MB haftalık olarak açıkladığı seviyede alım miktarını artırabilir Mar 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 May 1 Tem 1 Eyl 1 Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları Rezervlerdeki artışa ek olarak, fazla likiditedeki daralma ile Ağustos ta %25,2 olan dövize kayacak TL portföyün rezervlere oranı Eylül sonunda %24,9 a geriledi Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları MB bilançosunun kur riski oranındaki düşüş TL deki değerlenme ile hızlandı. Austos sonunda 2,7 olan oran Eylül sonunda 1,94 e geriledi... Grafik 56: MB Rezervleri Grafik 57: Dövize Kayabilecek Likidite*/Rezervler Grafik 58: Kur Riski Oranı* % 41% 34% 27% 2 Oca4 Tem4 Oca5 Tem5 Oca6 Tem6 Oca7 Tem7 Oca8 Tem8 Oca9 Tem9 Oca1 Tem Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları * Dövize Kayabilecek Likidite: Repo İşlemlerinin Büyüklüğü + Likidite Fazlası (Dolar bazında) Kaynak: TCMB, Garanti Bankası *Kur Risk Oranı: Dış varlıklar/ Dış yükümlülükler 12

15 Bankacılık Eylül Ayında Döviz Cinsi Mevduatlar En Yüksek Seviyeye Çıktı Ticari krediler büyüme oranı, 3 aylık ortalamalar bazında Eylül ayında hızla yavaşladı. Öte yandan tüketici kredileri büyüme oranı hızlandı. Grafik 59: Büyüme Oranı (3 Aylık Ortalama) Tüketim kredileri içinde genel ihtiyaç kredileri, taşıt ve kredi kartları büyüme oranları hızlanırken; konut kredisi 3 aylık ortalamalar bazında yavaşladı. Grafik 6: Büyüme Oranı (3 Aylık Ortalama) Döviz cinsi mevduatlar Eylül de 6.9 milyar dolar artarken; TL mevduattaki artış.7 milyar TL ile sınırlı kaldı. Grafik 61: Mevduatlar 4% 3% 2% 1% 1% 2% Toplam krediler Toplam ticari krediler Toplam tüketici kredileri 1/8 4/8 7/8 1/8 1/9 4/9 7/9 1/9 1/1 4/1 7/1 4% 3% 2% 1% 1% 2% 3% 4% 9/7 12/7 3/8 6/8 9/8 12/8 3/9 6/9 9/9 12/9 3/1 6/1 9/1 İhtiyaç Bireysel kredi kartı Konut Binek oto Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) 12/7 5/8 1/8 3/9 8/9 1/9 11/9 1/1 2/1 3/1 4/1 5/1 6/1 7/1 9/ Dolar cinsi mevduatlardaki artış Eylül ayında oldukça dikkat çekici olarak nominal bazda en yüksek seviyeye çıktı. Ancak, döviz cinsi mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı hala tarihsel olarak en düşük düzeylerde. Grafik 62: Döviz Mevduatı Seçili ülkeler arasında Türkiye sermaye yeterlilik oranının en yüksek olduğu ülke. Grafik 63: Sermaye Yaterlilik Oranı Seçili ülkeler arasında Türkiye Brezilya nın ardından takipteki kredilerin toplam kredilere oranın en düşük olduğu ülke. Grafik 64: Takipteki Krediler/Toplam Krediler (mlr $) ABD $ EURO 26.8 (mlr ) % 18% Türkiye Rusya Brezilya Güney Afrika 14% 13% Macaristan 12% 1 8% 6% 4% 2% 4.9% % 5.9% Türkiye Rusya Brezilya Güney Afrika 7.8% Macaristan Kaynak: TCMB Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu 13

16 Gelişmiş Ekonomiler PMI lardaki Düşüş Eylül de Genele Yayıldı... Japonya da sanayi üretimi Ağustos ta bir önceki aya göre %,3 gerilerken ABD de sanayi üretimi aynı dönemde sadece %,2 arttı... Gelişmiş ekonomilerde satın alma yöneticileri endekslerindeki düşüş Eylül de genele yayıldı. Japon imalat sanayi PMI en sert düşen endeks oldu... Eylül ayına göre ABD li hanehalkı daha kötümserleşirken Avrupa da hanehalkı güven endeksi aynı dönemde %,6 oranında arttı... Grafik 65: Sanayi Üretimi ( IV. Çeyrek=1) Grafik 66: G3 Satın Alma Yöneticileri Endeksleri Grafik 67: G3 Tüketici Güven Endeksleri (January =1) Japonya ABD Euro Bölgesi Ara 7 Şub 8 Nis 8 Haz 8 Ağu 8 Eki 8 Ara 8 Şub 9 Nis 9 Haz 9 Ağu 9 Eki 9 Ara 9 Şub 1 Nis 1 Haz 1 Ağu Euro Bölgesi ABD Japonya Japonya Euro Bölgesi ABD Kaynak: ABD ISM, Avrupa Ekonomik ve Finansal İşler Komisyonu, Reuters Temmuz da Euro Bölgesi ekonomilerinin dış ticaret hacmi aylık bazda %1 daralırken Japonya nın dış ticaret hacmi aynı dönemde %1 büyüdü. Öte yandan aynı dönemde ABD nin dış ticaret hacminde ise önemli değişim olmadı... Kaynak: ABD Conference Board, Avrupa Ekonomik ve Finansal İşler Komisyonu, Japonya Hükümeti İstatistik Ofisi, Reuters Euro Bölgesi nde işsizlik oranı Ağustos ta %1,1 de sabit kalırken Japonya da Temmuz daki %5,2 den %5,1 e geriledi. ABD de Eylül de %9,6 da değişmeden kaldı... Kaynak: Japon Ekonomi, Ticaret ve Sanayi Bakanlığı, ABD St. Louis FED, Avrupa Ekonomik ve Finansal İşler Komisyonu ABD ve Euro Bölgesi ekonomilerinde yıllık enflasyon oranları Ağustos ta gerilerken aynı dönemde Japonya da deflasyon devam ediyor... Grafik 68: Reel Ticaret Hacimleri (2=1) Grafik 69: G3 Ekonomilerinde İşsizlik Oranları Grafik 7: G3 Yıllık Enflasyon ABD Japonya Euro Bölgesi % 1 9% 8% 7% 6% 4% 3% 2 21 ABD Japonya Euro Bölgesi 21 6% 4% 3% 2% 1% 1% 2% 3% 2 21 ABD Euro Bölgesi Japonya Kaynak: Hollanda Merkezi Planlama Bürosu Kaynak: ABD, St. Louis FED, Eurostat, Japonya Hükümeti İstatistik Ofisi Kaynak: ABD, St. Louis FED, Eurostat, Japonya Hükümeti İstatistik Ofisi 14

17 Gelişmekte Olan EkonomilerGüçlü İç Talep Bazı EM lerde Sanayi Üretimini Artırıyor Gelişmekte olan ekonomilerde ortalama politika faizi Eylül de sadece 1 baz puan yükseldi. Şili (5 baz puan), Hindistan (25 baz puan) ve Tayvan (12,75 baz puan) politika faizlerini artırırken Güney Afrika ay içinde politika faizini 5 baz puan indirdi... Türkiye, Brezilya ve Kore de Eylül de yıllık enflasyon yüükselirken, Macaristan da ekonomideki zayıf görünümle enflasyondaki düşüş devam etti... Macaristan Forinti (HUF), Güney Afrika Randı (ZAR) ve TL Eylül sonu, Ağustos sonu dönemde sırasıyla %6,8, %1,6 ve %1,3 değerlenirken Rus Rublesi (RUB) aynı dönemde %3,3 değer kaybetti... Grafik 71: Gelişmekte Olan Ekonomilerde Ortalama Politika Faizi Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası Hesaplamaları ABD uzun dönem tahvil faizleri hafif yükselirken EMBI+spread ler Eylül de daraldı. Öte yandan ABD tahvil faizlerindeki düşüşe rağmen Ekim in ilk 1 gününde daralmaya devam ettiler... Grafik 72: Yıllık Enflasyon 13% 11% 9% 7% 3% Macaristan Türkiye Brezilya Kore 1% Kaynak: Bloomberg, IIF Gelişmekte olan ekonomilerin ihracatı Ağustos ta gerilemeye devam ederken son aylardaki aylık değişimler dikkate alındığında Türkiye önceki birkaç ayda olduğu gibi en kötü performansı sergiliyor... Değer Kaybı Değerlenme Grafik 73: Sepete Karşı Gelişmekte Olan Ülke Paraları (.5*EUR+.5*USD) (1.1.7=1) TRY RUB BRL ZAR HUF Kaynak: Reuters Buna karşın, gelişmekte olan ekonomilerde sanayi üretimi güçlü iç talep ile büyüyor. Mevsimsellikten arındırılmış verilere göre Türkiye ve Kore de üretim hızlanırken Brezilya da bir miktar geriledi... Grafik 74: EMBI+ Spread Brezilya Türkiye EMBI+ spread Rusya Güney Afrika Şub 8 Nis 8 May 8 Tem 8 Eyl 8 Kas 8 Oca 9 Mar 9 May 9 Tem 9 Eyl 9 Kas 9 Oca 1 Mar 1 Nis 1 Haz 1 Ağu 1 Grafik 75: İhracat (Mev. Hes.) (=1) Türkiye Macaristan Brezilya Kore Mar 7 Haz 7 Eyl 7 Ara 7 Mar 8 Haz 8 Eyl 8 Ara 8 Mar 9 Haz 9 Eyl 9 Ara 9 Mar 1 Haz 1 Eyl 1 Grafik 76: Sanayi Üretimi (Mev. Hes.) ( I. Çeyrek=1) 125 Türkiye Macaristan Brezilya Kore Nis 7 Ağu 7 Ara 7 Nis 8 Ağu 8 Ara 8 Nis 9 Ağu 9 Ara 9 Nis 1 Ağu 1 Kaynak: Bloomberg Kaynak: IIF, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: IIF, Garanti Bankası Hesaplamaları 15

18 Emtialar Altın Fiyatlarında Devam Eden Artış... Ekim başı itibarıyla, Bloomberg & UBS emtia bileşik fiyat endeksi yaklaşık %5 arttı. Tarım ve değerli metal fiyat endekslerinde sırasıyla %6 ve %7 artış var. Ağu 1 başından itibaren altın fiyatları artıyor. Ekim itibarıyla yeni rekor seviyeler kaydedildi (1.365 USD/ons). Ekim 1 başı itibarıyla petrol fiyatları 8 USD/varil seviyesinde. Grafik 77: Bloomberg & UBS Emtia Fiyat Endeksi Grafik 78: Altın Fiyatları USD & Euro Grafik 79: Brent Petrol Fiyatları USD & Euro Bileşik Endeks Enerji 2,5 Tarım Temel Metaller Değerli Metal 2, 1,5 1, Altın (USD/ons) Altın (Euro/ons) Brent (USD/Varil) 125 Brent (Euro/Varil) Kaynak: Bloomberg Kaynak: Reuters Kaynak: Reuters Rusya daki kuraklıktan sonra son 3 aydır uluslararası buğday fiyatlarında devam eden bir artış var. Grafik 8: Buğday Fiyatları (TL/kg) Bakır fiyatları son 3 aydır (ortalama %8) artıyor Stoklarda ise yaklaşık %6 artış var. (aylık değ) Grafik 81: Bakır Fiyatları (USD/ton) Türkiye demir çelik fiyatları Eyl 1 da uluslararası hurda fiyatlarına paralel hafif geriledi. Grafik 82: Demir Çelik Fiyatları (USD/ton) Buğday soft Kırmızı Buğday kırmızı sert 1, 8, 6, 4, 2, Spot 3 aylık 15 aylık Stok Ulus. Hurda (HMS 1&2 8:2 mix) Kütük (Türkiye İhracat Fiyatları) Çubuk (Türkiye İhracat Fiyatları) Kaynak: USDA Kaynak: Bloomberg Kaynak: Bloomberg 16

19 Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büyüme Garanti Hükümet 3Ç 9 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 GSYH (Milyar TL, cari fiyatlarla) ,111 1, GSYH (Milyar USD) GSYH (12 aylık, Milyar TL, cari fiyatlarla) GSYH (12 aylık, Milyar USD) Kişi Başına GSYH (USD) 7,583 9,234 1,44 8,59 1,176 1,43 GSYH Yıllık Büyüme Oranı 6.9% 4.7%.7% 4.7% % 2.7% % 1.3% Sanayi Üretimi Garanti Hükümet Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) 7.8% 6.9%.9% 9.6% 1.4% % 11. Kapasite Kullanım Oranı % 75.2% % 73.6% 74.7% 73.4% İşgücü Garanti Hükümet Q3 '9 Q4 '9 Q1 '1 Q2 '1 Sanayide Reel Ücret Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) Yıllık Değişim 3.3% 5..2% 7.7% 7.6% 3.3% 2.1% 5.9% Sanayide Kısmi Verimlilik Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 25=1) Yıllık Değişim 5.1% 2.4%.3% 1.1% 2.2% 14.2% 14.6% 8.1% Garanti Hükümet İşsizlik Oranı 9.9% 9.9% % 13.7% Enflasyon Garanti Hükümet TÜFE (Aylık Değişim).6%..4% 1.2% TÜFE (Yıllık Değişim) 9.7% 8.4% 1.1% % 7.6% 8.3% 9.2% TÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 9.6% 8.8% 1.4% 6.3% 8.7% ÜFE (Aylık Değişim)..2% 1.2%. ÜFE (Yıllık Değişim) 11.6% 5.9% 8.1% 5.9% 7.6% 8.2% % ÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 9.3% 6.3% 12.7% 1.2% Deflatör 9.3% 6.2% % 8.7% 8. Kaynak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası ve Garanti Bankası 17

20 Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Faiz Oranları Garanti Hükümet Gösterge Bono Faizi (Ortalama) 15.6% 17.2% % 8.6% 8.8% 8.4% 8.2% 8.1% İskontolu İhalelerde Oluşan Faiz (Ortalama) % 19.1% 11.4% 8.7% 8.3% % Nakit İç Borçlanmanın Vadesi(Ay) Merkez Bankası Gecelik Borç Alma Faizi (Ortalama) 17.8% 18.3% 19.3% 9.2% 6.4% % Eurobond (23, Getiri) 7.1% 6.8% 7.7% 6.4% 6.3% 6.1% 5.9% 5.4% Döviz Kuru Garanti Hükümet Sepet (,5*USD+,5*EURO, Dönem sonu) EURO/US$ (Dönem sonu) USD/TL (Ortalama, Alış kuru) USD/TL (Dönem sonu, Alış kuru) EURO/TL (Dönem sonu, Alış kuru) Ödemeler Dengesi (Milyon USD) Garanti Hükümet İhracat (f.o.b) 85,535 17, ,28 12,13 116, 111,7 9,813 9,561 9,598 8,557 İthalat (c.i.f) 139,576 17,63 21,964 14,9 178,7 177,5 14,724 15,229 16,62 15,437 Cari İşlemler Dengesi 32,193 38,311 41,946 14,42 39,5 39,3 3,84 3,55 3,649 2,966 Cari İşlemler Dengesi (12 aylık kümülatif) 32,193 38,311 41,946 14,42 26,844 28,15 31,288 33,645 Cari İşlemler Dengesi/GSYH 6.1% 5.9% 5.7% 2.3% 5.3% 5.4% Net Enerji İthalatı Hariç Cari Denge (12 aylık) 6,848 8,528 1,23 11,81 1, ,116 4,347 Turizm Gelirleri 16,853 18,487 21,951 21,25 22,5 1,61 1,914 3,71 3,572 Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 19,261 19,941 15,72 6, , Sermaye Hesabı Dengesi 32,64 36,692 36,35 9,761 1,67 4,26 3,346 1,81 Eurobond İhracı 5,848 4,627 4, 3,75 5,6 1, Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT ve Garanti Bankası 18

21 Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler 21 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku Garanti Hükümet 3Ç 9 4Ç 9 1Ç 1 2Ç 1 Toplam Dış Borç Stoku (Milyar US$) Kamu Özel Kısa Vadeli Uzun Vadeli Toplam Dış Borç Stoku/GSYH % % % Kamu Dış Borç Stoku/GSYH 16.6% 13.8% 12.4% 15.7% 16.1% 15.7% % Özel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH 22.9% 24.7% 24.9% 27.8% 28.7% 27.8% % Kısa Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 8.1% 6.6% 6.8% % % 9.1% Uzun Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH 31.4% 31.8% % % 3.1% AB Tanımlı Borç Stoku/GSYH 46.1% 39.4% % 42.3% 45.3% % 43.4% Rezervler (Milyon US$) Garanti Hükümet Toplam Rezervler 63,218 74,27 73,346 74,81 74,769 78,852 8,638 81,921 Merkez Bankası Rezervleri 6,845 71,263 7,75 7,689 7,616 74,215 76,1 77,35 Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2,493 32,827 36,213 37,182 39,666 42,164 42,543 4,266 Parasal Büyüklükler (Milyar US$) Garanti Hükümet M M M2Y M3Y Para Tabanı APİ (Dönem Sonu) Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 19

22 Makroekonomik Göstergeler IV Gerçekleşmeler Bankacılık Sektörü(MilyarTL) Aktifler Aktifler/GSYH 65.9% % Krediler Krediler/GSYH 28.9% 33.9% 38.7% Ticari Krediler/GSYH 19.8% 22.6% 26.3% Tüketici Kredileri/GSYH 9.1% 11.3% 12.3% Konut Taşıt İhtiyaç Kredi Kartları Mevduatlar Döviz Mevduatları (Milyar Dolar) Mevduatlar/GSYH 4.6% 42.3% 47.8% Öz sermaye Öz sermaye/gsyh 7.9% % Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL) Gelirler Harcamalar Faiz Ödemeleri Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge Merkezi Yönetim İç BorçStoku Faiz Harcamaları/GSYH 6.1% 5.8% 5.3% Bütçe Dengesi/GSYH.6% 1.6% 1.8% Faiz Dışı Fazla/GSYH 5.4% 4.2% 3. Merkezi Yönetim Borç Stoku Merkezi Yönetim İç BorçStoku/GSYH 33.2% 3.3% 28.9% Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku/GSYH 12.6% 1.3% 9.4% Toplam Kamu Brüt Borç Stoku/GSYH 48.2% 42.2% 43. Toplam Kamu Net Borç Stoku/GSYH % Kaynak: BDDK, TÜİK, Maliye Bakanlığı, Hazine, DPT ve Garanti Bankası % % % % % % 5..1% 34.6% % Tahmin Garanti Hükümet Garanti Hükümet % 4.2% 4..4%.7% Garanti Hükümet 3Ç % % % % Ç % 12.4% 48.8% 32. Son Dört Gerçekleşme 4Ç 9 1Ç % % 42.3% 27.6% 28.4% 13.6% 13.8% % % 11.8% Ç 9 1Ç % % 48.9% 48.2% Ç % % 29.9% 14.4% % Ç % 46.8% 3. 2

23 Rating Türkiye Türkiye Türkiye Diğer Yükselen Piyasalar (EM) Rusya Macaristan Brezilya Polonya S&P Moody's Fitch S&P Ba3 Ba2 Ba2 Pozitif Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim B Negatif B Pozitif B Pozitif B+ B+ Pozitif BB BB Pozitif BB BB BB+ Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim BBB BBB BBB A Yabancı Para Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim B+ B+ Pozitif BB Pozitif BB BB Negatif BB BB Negatif BB BB Pozitif Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim B3 B2 B1 Pozitif Ba3 Yerli Para Uzun Vadeli B+ BB BB BB BB BB BB BB BB+ Yer. P. U.V. B3 B2 B1 Ba3 Ba3 Ba2 Ba2 Yer. P. U.V. B B B B+ B+ BB BB BB BB BB+ Yer. P. U.V. BBB+ BBB BBB+ A Son Değişimin Yönü Son Değişimin Yönü 21