MUHASEBE SMMM YETERLİLİK

Transkript

1 M U H AS E B E SMMM YETERLİLİK

2 BİRİNCİ BÖLÜM / MALİ ANALİZ VE TÜRLERİ 1. Aşağıdaki soruları cevaplayınız a) Finansal tabloların hazırlanma amaçlarını yazınız. b) Finansal tablo kullanıcılarını yazınız. a) Finansal Tabloların Hazırlanma Amaçları Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak. Gelecekteki nakit akışlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak. Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak. b) Finansal Tablo Kullanıcıları (a) İşletme sahipleri (ortaklar), (b) Yöneticiler, (c) Yatırımcılar, (d) Kredi kurumları ve şirkete borç veren diğer kuruluşlar, (e) İşletmeyle iş ilişkisi olanlar, (f) İşletmeden alacaklı olanlar, (g) İşçi ve İşçi kurumları (h) Devlet, (i) Mali analistler. 2. Mali analiz açısından standart oranı (ya da oran standardını) tanımlayınız standart oranlar nelerdir ve hangi amaçlar için kullanılır? Finansal tabloların veya finansal bilgilerin anlamlı bir şekilde yorumlanabilmesi için karşılaştırma yapılabilecek bilgilere ihtiyaç vardır. Bu şekilde belirlenmiş kriterlere standart oranlar (yada oran standardı) denir. Standart oranlar, dört farklı şekilde üretilebilir. Bunlar; İdeal Standartlar Tarihi Standartlar Bütçe Standartlar Sektör (Sanayi) Standartlar İdeal standartlar Sektörde en iyi durumda olan bir veya birkaç işletmenin finansal tablolarından elde edilen ortalamalar olarak tanımlanabilir. Tarihi standartlar İşletmenin geçmiş dönemlere ait finansal tablolarından elde edilen ortalamalar olarak kabul edilebilir. Bütçe standartları İşletmenin bütçe finansal tablolarından yararlanılarak hesaplanan standartlardır. Bu standartlar, planlanan (bütçelenen) durum ile gerçekleşen (fiili) durum karşılaştırılmaları için kullanılır. Sektör standartları Sektörden sektöre, aynı sektörde dönemden döneme değişen sektör ortalamalarıdır. 1

3 BİRİNCİ BÖLÜM / MALİ ANALİZ VE TÜRLERİ 3. Finansal tabloların analizinde kullanılan teknikleri sadece sıralayınız. Analiz Teknikleri I. Karşılaştırmalı tablolar analizi (Yatay Analiz) II. Yüzde yöntemi ile analiz (Dikey Analiz) III. Eğilim yüzdeleri yöntemi ile analiz (Trend Analizi) IV. Oran yöntemi ile analiz (Rasyo Analizi) 4. Yapılma amacına göre finansal tablolar analiz çeşitlerini açıklayınız. Analizin yapılması amacına göre, analiz türleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar; I. Yönetim analizleri, II. Kredi analizleri, III. Yatırım analizleridir. YÖNETİM ANALİZLERİ; Bu analizin amacı yönetime, işletme ile ilgili çeşitli konularda gerekli verileri vermek ve alacakları kararlarda ışık tutmaktır. Bu nedenle, analizin odak noktası, işletme faaliyetlerinin planlanan amaçlar doğrultusunda yürütülüp yürütülmediğinin incelenerek, aksaklıkların saptanması ve gerekli düzeltmelerin zamanında yapılarak, faaliyetlerin belirlenen amaçlar doğrultusunda yürütülmesidir. KREDİ ANALİZLERİ; İşletmenin finansman durumu ile borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizlerdir. Kredi analizleri, işletmeye kredi verenler veya verecek olanlarla, işletmenin finansman yöneticileri tarafından yapılmaktadır. Kredi analizlerinde amaç, işletmenin borç ödeme yeteneğini ölçmek ve borçların zamanında ödenip ödenmeyeceğini araştırmaktır. Gerek işletmeye kredi sağlayan finansman kuruluşları gerekse işletmeye kredili mal satan diğer işletmeler, işletmeye verecekleri borcun tutarını, vadesini ve teminat olarak isteyecekleri karşılıkların risk durumuna göre tutarlarını saptayabilmek için, kredi analizlerine başvururlar. YATIRIM ANALİZLERİ; İşletmeye ortak olanlar ve ortak olmayı düşünenler ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan veya sağlayacak olanlar tarafından yapılan analizdir. Başka bir anlatımla; işletmeye yatırım yapan veya yapmayı düşünenlerce; işletmenin kazanma gücünün devamlılığının, yatırımın emniyetinin ve kârlılık durumunun analiz edilmesidir. Yatırım analizlerinde; mevcut ortaklarla, ortak olmayı düşünenler, işletmenin mevcut ve gelecekteki kazanma gücü ile dağıtacakları kâr paylan ve hisse senetlerinin değerlerindeki değişmeleri araştırmaktadır. 2

4 İKİNCİ BÖLÜM / MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 1. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe kavramlarından İşletmenin Sürekliliği, Tutarlılık, İhtiyatlılık ve Önemlilik kavramlarını açıklayınız. 2. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe kavramlarından Dönemsellik, Maliyet Esası, İhtiyatlılık ve Tam Açıklama kavramlarını açıklayınız. CEVAP İşletmenin Sürekliliği İşletmenin sürekliliği kavramı, işletme faaliyetlerinin bir süreye bağlı olmaksızın devam edeceğini ifade eder. Kavram, maliyet (tarihi maliyet) esasının temelini oluşturur. Finansal tabloların düzenlenmesinde, yönetim, işletme faaliyetlerinin sonsuza dek devam edeceğini farz eder ve yakın gelecekle ilgili elde edilebilen veya öngörülebilen tüm bilgileri dikkate alır. İşletmenin sürekliliği hakkındaki belirsizliklerin veya özellik arz eden durumların finansal tabloların dipnotlarında açıklanması gerekir. Tutarlılık Tutarlılık kavramı, muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gerektiğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. İşletmeler, geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Bu değişikliklerin ve parasal etkilerinin finansal tablo dipnotlarında açıklanması zorunludur. İhtiyatlılık Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin dikkate alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram, gizli yedek veya gereğinden fazla karşılık ayırma girişimlerine dayanak teşkil etmemelidir. Önemlilik Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nisbi ağırlık ve değerinin, finansal tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. CEVAP Dönemsellik Dönemsellik kavramı, işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Maliyet Esası Maliyet esası kavramı, para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç olmak üzere, edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, elde edilme (tarihi) maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. İhtiyatlılık Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin dikkate alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar. Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram, gizli yedek veya gereğinden fazla karşılık ayırma girişimlerine dayanak teşkil etmemelidir. Tam Açıklama Kavramı Tam açıklama kavramı, finansal tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Finansal tablo kalemlerinde yer almamasına rağmen, alınacak kararları etkileyebilecek ve gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavram gereğidir. 3

5 3. Finansal tabloların düzenlenmesinde esas alınan genel kabul görmüş muhasebe temel kavramlarından 10 tanesinin adını açıklama yapmaksızın yazınız. Bu kavramlardan birisi olan tahakkuk esası kavramını açıklayınız. CEVAP 1. Sosyal sorumluluk kavramı 2. Kişilik kavramı 3. İşletmenin sürekliliği kavramı 4. Dönemsellik kavramı 5. Parayla ölçme kavramı 6. Maliyet esası kavramı 7. Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı 8. Tam açıklama kavramı 9. Tutarlılık kavramı 10. İhtiyatlılık kavramı 11. Önemlilik kavramı 12. Özün önceliği kavramı Tahakkuk Esası Kavramı Finansal tabloların düzenlenmesinde nakit akışı dışındaki finansal tablolar tahakkuk esasına göre düzenlenir. Buna göre, işlemler ve olaylar oluştukları anda gerçekleşmiş sayılır ve muhasebe kayıtlarına alınır ve ilgili oldukları dönemin finansal tablolarında raporlanır. İKİNCİ BÖLÜM / MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 4

6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR - BİLANÇO 1. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar 22 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar. 15 Maddi Olmayan Dur. Varlıklar 52 Olağandışı Gelir ve Karlar 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 6 Faaliyet Giderleri 55 Mali Borçlar (KV) 215 Stoklar 127 Diğer Borçlar 42 Brüt Satışlar 830 Kar Yedekleri 170 Dönem Net Karı 53 Satış İndirimleri 4 Ticari Alacaklar 420 Ticari Borçlar 175 Hazır Değerler 41 Satışların Mali yeti 670 Mali Borçlar (UV) 170 Ödenmiş Sermaye 100 Mali Duran Varlık 65 Maddi Duran Varlık 345 Finansman Gid. 51 Alınan Avanslar(KV) 125 Dönem Karı ve Zararı 59 İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz. (CEVAP) ABC A.Ş TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK Hazır Değerler Mali Borçlar (KV) Ticari Alacaklar Ticari Borçlar Stoklar Diğer Borçlar Alınan Avanslar(KV) II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK Mali Duran Varlık Mali Borçlar (UV) Maddi Duran Varlık Maddi Olma yan Dur. Varlıklar V. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Kar Yedekleri Dönem Net Karı AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI

7 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR - BİLANÇO 2. XYZ işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir Kar Yedekleri Finansman Gid Hazır Değerler Mali Borçlar (UV) Mad. Duran Varlık Borç ve Gider Karş Satışların Maliyeti Dönem Net Karı Ticari Alacaklar Finansal Borçlar Dönem Karı Sermaye Yedekleri Alınan Avanslar Menkul Kıymetler Ticari Borçlar Net Satışlar Stoklar (Ort) Mali Duran Varlık Gel. Ayl. Ait Gid. ve Gel.Tahak Öd. Vergi ve Diğ Yükümlülükler Maddi Olmayan Duran Varlıklar İşletmenin ödenmiş sermayesini hesaplayarak bilançoyu düzenleyiniz. (CEVAP) XYZ İşletmesi TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK Hazır Değerler Finansal Borçlar Menkul Kıymetler Ticari Borçlar Ticari Alacaklar Alınan Avanslar Stoklar (Ortalama) Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah Borç ve Gider Karşılıkları II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK Mali Duran Varlık Mali Borçlar (UV) Maddi Duran Varlık Maddi Olma yan Dur. Varlıklar V. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Dönem Net Karı AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI

8 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR - BİLANÇO 3. XYZ işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir. Bin TL Bin TL Olağandışı Gelir ve Karlar 60 Dönem Karı Vergi ve Yas. Yük. Karş. 20 Maddi Duran Varlıklar 400 Ödenecek Vergi ve Diğer Yüküm. 20 Stoklar (Ortalama Mamul) 200 Gelecek Ayl. Ait Gid. ve Gel. Tahak. 25 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 100 Finansal Borçlar (UV) 200 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar. 50 Olağandışı Gider ve Zararlar 40 Diğer Faal.Olağan Gid. ve Zarar. 40 Finansal Duran Varlıklar 100 Dönem Net Karı 200 Ticari Alacaklar 100 Brüt Satışlar Finansman Gideri 10 Menkul Kıymetler 50 Ticari Borçlar 100 Satış İndirimleri 50 Hazır Değerler 25 Ödenmiş Sermaye 250 Alınan Avanslar 30 Sermaye Yedekleri 50 Satışların Maliyeti 550 Faaliyet Gideri 200 Kar Yedekleri 100 Finansal Borçlar 40 Borç ve Gider Karş. 10 İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz. (CEVAP) ABC A.Ş TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK Hazır Değerler Finansal Borçlar Menkul Kıymetler Ticari Borçlar Ticari Alacaklar Alınan Avanslar Stoklar (Ortalama) Ödenecek Vergi ve Diğ. Yükümlülük Gelecek Aylara Ait Gid. Gel. Tah Borç ve Gider Karşılıkları II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK Finansal Duran Varlık Finansal Borçlar (UV) Maddi Duran Varlık Maddi Olma yan Dur. Varlıklar V. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Dönem Net Karı AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI

9 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR GELİR TABLOSU 1. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar Maddi Olma yan Dur. Varlıklar Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Faaliyet Giderleri Mali Borçlar (KV) Stoklar Diğer Borçlar Brüt Satışlar Kar Yedekleri Dönem Net Karı Satış İndirimleri 2 4 Ticari Alacaklar Ticari Borçlar Hazır Değerler Satışların Mali yeti Mali Borçlar (UV) Ödenmiş Sermaye Mali Duran Varlık Maddi Duran Varlık Finansman Gid Alınan Avanslar(KV) Dönem Karı ve Zararı İşletmenin 2014 yılı gelir tablosunu düzenleyiniz. (CEVAP) GELİR TABLOSU 2014 A-BRÜT SATIŞLAR TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (2 000 TL) C-NET SATIŞLAR TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) ( TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) ( TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) (6 000 TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) ( TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) ( TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (8 000 TL) KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI TL 8

10 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR GELİR TABLOSU 2. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir Faaliyet Giderleri Mali Borçlar (KV) Hazır Değerler Ticari Borçlar Stoklar Diğer Borçlar Ticari Alacaklar Satışların Maliyeti Satış İndirimleri 2 4 Mali Borçlar (UV) Ödenmiş Sermaye Kar Yedekleri Brüt Satışlar Dönem Net Karı Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar Alınan Avanslar (KV) Mali Duran Varlıklar Finansman Giderleri Maddi Duran Varlıklar Dönem Karı ve Zararı Maddi Olma yan Dur. Varlıklar Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar İşletmenin 2015 yılı gelir tablosunu düzenleyiniz. (CEVAP) GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (4 000 TL) C-NET SATIŞLAR TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) ( TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) ( TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) ( TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) ( TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) (6 000 TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER (6 000 TL) KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI TL 9

11 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR GELİR TABLOSU 3. XYZ işletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri karışık bir şekilde aşağıdaki gibidir. Bin TL Bin TL Olağandışı Gelir ve Karlar 60 Dönem Karı Vergi ve Yas. Yük. Karş. 20 Maddi Duran Varlıklar 400 Ödenecek Vergi ve Diğer Yüküm. 20 Stoklar (Ortalama Mamul) 200 Gelecek Ayl. Ait Gid. ve Gel. Tahak. 25 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 100 Finansal Borçlar (UV) 200 Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar. 50 Olağandışı Gider ve Zararlar 40 Diğer Faal.Olağan Gid. ve Zarar. 40 Finansal Duran Varlıklar 100 Dönem Net Karı 200 Ticari Alacaklar 100 Brüt Satışlar Finansman Gideri 10 Menkul Kıymetler 50 Ticari Borçlar 100 Satış İndirimleri 50 Hazır Değerler 25 Ödenmiş Sermaye 250 Alınan Avanslar 30 Sermaye Yedekleri 50 Satışların Maliyeti 550 Faaliyet Gideri 200 Kar Yedekleri 100 Finansal Borçlar 40 Borç ve Gider Karş. 10 İşletmenin gelir tablosunu düzenleyiniz. (CEVAP) GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR TL B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) ( TL) C-NET SATIŞLAR TL D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) ( TL) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI TL E-FAALİYET GİDERLERİ(-) ( TL) FAALİYET KARI VEYA ZARARI TL F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR TL G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) ( TL) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) ( TL) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR TL I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR TL J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) ( TL) DÖNEM KARI VEYA ZARARI TL K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER ( TL) KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI TL 10

12 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR FON AKIM / KAR DAĞITIM / ÖZKAYNAK DEĞİŞİM / SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 1. 1 Sıra No lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği nde öngörülen Fon Akım Tablosunun düzenlenme amacını ve düzenlenme kurallarından 5 (beş) tanesini yazınız. Amacı Fon akım tablosunun düzenlenme amacı, bir işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini ve dönem içindeki finansal durumdaki değişikliklerini kapsayan bilgilerin, mali tablo kullanıcılarına sunulmasıdır. Tablolar işletmenin nakit veya işletme (çalışma) sermayesini doğrudan etkileyen finansman ve yatırım faaliyetlerinin bütün önemli yönlerini açıklayarak; i. İşletmenin dönem boyunca faaliyetlerden sağladığı fonları, yatırım ve finansman faaliyetlerini özetler, ii. Dönem boyunca finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklar. vii. Fon akım tablosundan amaçlanan yararın sağlanabilmesi için her türlü işlemin finansman ve yatırım yönleri ayrı ayrı açıklanır. Örneğin, bir duran varlığın satın alınmasından doğan fon çıkışları ayrı, satılmasından doğan fon girişleri ayrı ayrı açıklanır veya bir tahvil ihraç edilerek bir varlık alınmışsa, ihraç edilen tahviller ayrı, satın alınan varlıklar ayrı açıklanır. viii. Her işletme veya işletmeler topluluğu, içinde bulundukları koşullara göre fon akım tablolarını en fazla bilgiyi içerecek biçimde düzenler. Fon akım tablosu, net yönteme göre düzenlenir ve olağan kardan başlanıp, dönem içinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek düzeltmeler yapılır. ix. Fon hareketine neden olmayan, yalnızca hesaplar arasında yapılan aktarmalar dolayısıyla hareket gösteren hesaplar, fon akım tablolarında yer almaz. Örneğin değer artış fonlarının veya yedeklerin ödenmiş sermayeye eklenmesi gibi. Düzenlenme Kuralları i. Fon akım tabloları, temel mali tablolar ile birlikte sunulur. Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduğu her dönem için, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde düzenlenir. ii. Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir. iii. Fon akım tablosunda, olağan faaliyetlerden sağlanan veya faaliyetlerde kullanılan fonlar, diğer fon ve kaynak kullanım yerlerinden ayrı başlıklar altında sunulur. Böylece işletmenin fon yaratma gücünün ne olduğu veya faaliyetlerinde ne ölçüde fon kullanıldığı ortaya konulur. iv. İşletmenin normal olağan faaliyetleri dışında kalan olağandışı işlemlerden elde edilen fonlar veya kullanılan fonlar, fon akım tablosunda, önemli tutarlarda olmaları durumunda olağan faaliyetlerden sağlanan veya kullanılan fondan ayrı bir başlık altında sunulur. v. Bazı finansal işlemler, bir tür varlığın diğer bir varlık türüyle değiştirilmesi biçiminde ortaya çıkar. vi. Böyle bir durum işletmenin finansman ve yatırım faaliyetinin bir parçası olduğu için, fon akım tablolarında yer alır. Bu tür işleme örnek olarak, tahvil borcuna karşılık hisse senedi verilmesi gösterilebilir. 11

13 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR FON AKIM / KAR DAĞITIM / ÖZKAYNAK DEĞİŞİM / SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 2. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde öngörülen Öz kaynaklar Değişim Tablosunun tanımını ve düzenlenme kurallarını yazınız. Özkaynaklar değişim tablosu, ilgili dönemde özkaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur. Düzenlenme Kuralları 1. Özkaynaklar değişim tablosu, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde sunulur. 2. Tablo, ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri ve geçmiş dönemler karı (zararı) kalemlerinin her birinin dönem başı tutarlarını, dönem içinde kalemlerde meydana gelen azalışları, artışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. 3. Kar dağıtım tablosunun amacını ve düzenleme ilkelerini açıklayınız. Kar dağıtım tablosu, işletmenin dönem karının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Kar dağıtım tablosunun düzenlenme amacı, özellikle sermaye şirketlerinde dönem karından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kar paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kar ile hisse başına temettü tutarlarının hesaplanmasıdır. Tablonun düzenleme ilkeleri; a) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı, ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. b) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir. c) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir. d) Katılma intifa senedi, kâra iştiraklı tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir ve hisse başına karın hesaplanmasında sermayenin yapısı dikkate alınır. 12

14 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM / MALİ TABLOLAR FON AKIM / KAR DAĞITIM / ÖZKAYNAK DEĞİŞİM / SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU 4. XYZ San. Ve Tic. Ltd. Şti. nin te sona eren faaliyet dönemine ait maliyetlerle ilgili kalemler aşağıda yer aldığı gibi olup, şirketin 2013 yılına ilişkin olarak Satışların Maliyeti Tablosunu düzenleyiniz, satışların maliyetini hesaplayınız. Kalemler Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı Mamuller Stoku ( ) Yarı Mamuller Stoku ( ) Mamul Stoku ( ) Mamul Stoku ( ) Mamul İç Tüketim Ticari Mallar Stoku ( ) Dönem İçi Ticari Mallar Alışı Ticari Mallar Stoku ( ) CEVAP SATILAN MAMUL MALİYETİ A-DİREKT İLK MADDE VE MALZEME B-DİREKT İŞÇİLİK GİDERİ C-GENEL ÜRETİM GİDERİ D-TOPLAM ÜRETİM MALİYETİ (A+B+C) E-DÖNEM BAŞI YARI MAMUL F-DÖNEM SONU YARI MAMUL G-ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ (D+E-F) H-DÖNEM BAŞI MAMUL I-DÖNEM SONU MAMUL J-MAMUL İÇ TÜKETİM K-SATILAN MAMUL MALİYETİ(G+H-I-J) SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ L-DÖNEM BAŞI TİCARİ MALLAR M-DÖNEM İÇİ TİC. MAL ALIŞI N-DÖNEM SONU TİCARİ MALLAR O-SATILAN TİCARİ MALIN MALİYETİ (L+M-N) Bir işletme, hammadde ve malzeme ihtiyacını 15 gün vadeli olarak, üretimden 10 gün önce tedarik etmektedir. Üretim bir günden daha kısa bir zaman boyutunda gerçekleştirilmekte ve mamul mallar satıştan önce ortalama 7 gün süreyle mamul mallar ambarında beklemektedir. Satışlarda müşterilere tanınan vade 30 gün olduğuna göre, işletmenin nakit dönüşüm süresini hesaplayınız. CEVAP Nakit Dönüşüm Süresi = (Stokta Bekleme Süresi) + (Alacakların Tahsil Süresi) Borçların Ödenme Süresi = (10 + 7) = = 32 Gün 6. Dönem başı nakit ve nakit benzerleri mevcudu TL olan ABC işletmesinin işletme faaliyetlerine ilişkin nakit akışları TL, yatırım faaliyetlerine ilişkin nakit akışları TL, finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akışları TL ise Endirekt Yönteme göre Nakit Akım Tablosunu düzenleyerek dönem sonu nakit ve nakit benzerleri mevcudunu hesaplayınız. CEVAP NAKİT AKIM TABLOSU TUTAR A - İşletme Faaliyetlerine İlişkin Nakit Akışları B - Yatırım Faaliyetlerine İlişkin Nakit Akışları C - Finansman Faaliyetine ilişkin Nakit Akışları Nakit ve Benz. Meyd. Gelen Net Artış\Azalış Dönem Başı Nakit ve Benzerleri Mevcudu Dönem Sonu Nakit ve Benzerleri Mevcudu 0 SATIŞLARIN MALİYETİ (K+O)

15 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ 1. ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin ve tarihli Bilançoları aşağıdaki gibidir BİLANÇO KALEMLERİ 31ARALIK Artış (veya Azalış) AKTİFLER (+,-) (+, -) TL (BİN TL) (BİN TL) % I-DÖNEN VARLIKLAR A.Hazır Değerler B.Menkul Kıymetler C.Ticari Alacaklar D.Stoklar II-DURAN VARLIKLAR A.Ticari Alacaklar 1 0,5 B.Mali Duran Varlıklar C.Maddi Duran Varlıklar AKTİF GENEL TOPLAMI PASİFLER I-KV YAB. KAYNAK A.Mali Borçlar B.Ticari Borçlar C.Diğer Borçlar D.Borç ve Gider Karş II-UV YAB. KAYNAK ,5 A.Diğer Borçlar - 4 B.Borç ve Gider Karş ,5 III-ÖZKAYNAKLAR A.Ödenmiş Sermaye B.Sermaye Yedekleri C.Kâr Yedekleri D.Dönem Net Kârı PASİF GENEL TOPLAMI ABC Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin yukarıda verilen ve tarihli Bilançolarının kalemlerine ait artış ve azalışları, mutlak ve yüzde (%) olarak hesaplayınız, mukayeseli (karşılaştırmalı) tablolar tekniği yardımı ile analiz ediniz ve ulaştığınız sonuçları yorumlayınız. 14

16 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ CEVAP BİLANÇO KALEMLERİ 31ARALIK Artış (veya Azalış) AKTİFLER (+,-) (+, -) TL (BİN TL) (BİN TL) % I-DÖNEN VARLIKLAR A.Hazır Değerler B.Menkul Kıymetler C.Ticari Alacaklar D.Stoklar II-DURAN VARLIKLAR A.Ticari Alacaklar 1 0, B.Mali Duran Varlıklar C.Maddi Duran Varlıklar AKTİF GENEL TOPLAMI PASİFLER I-KV YAB. KAYNAK A.Mali Borçlar B.Ticari Borçlar C.Diğer Borçlar D.Borç ve Gider Karş II-UV YAB. KAYNAK , A.Diğer Borçlar B.Borç ve Gider Karş , III-ÖZKAYNAKLAR A.Ödenmiş Sermaye B.Sermaye Yedekleri C.Kâr Yedekleri D.Dönem Net Kârı PASİF GENEL TOPLAMI Hazır Değerler 2012 yılında 2011 yılına göre hazır değerler toplamı mutlak olarak 9.000TL ve %30 azalış göstermiştir. Bu azalışın nedenleri arasında ticari alacaklarda yaşanan artışlar gösterilebilir. İşletmenin ticari alacaklar kaleminin aşırı derecede artış eğiliminde olması alacaklarını tahsil etmede sorun yaşadığı ve nakit hareketliliğini azalttığı anlamında yorumlanabilir. Bununla beraber Menkul Kıymetler kaleminin artması işletmenin eldeki nakit imkanlarını geçici yatırıma yönlendirdiği ve bunun da nakit hareketleri üzerinde olumsuz bir durum yarattığı anlamına gelir. Burada göze çarpan bir diğer husus ise Stok unsurlarının azalış eğilimine girmesidir. Satışlar kaleminden bağımsız olarak düşünüldüğünde stoklardaki azalış işletmenin faaliyetlerinde düşüş yaşandığı ve bununda nakit hareketliliğini olumsuz olarak etkilediği şeklinde yorumlanabilir. Menkul Kıymetler 2012 yılında 2011 yılına göre, menkul kıymetler toplam mutlak olarak TL ve %2400 artış göstermiştir. Burada özellikle mutlak rakamlara bakıldığında bu denli bir artışın nakit hareketlerinden kaynaklanmadığı aşikardır. Elbette nakit hareketlerinden kaynaklı bir artış yaşanmış olabilir ancak tek başına Menkul Kıymet artışlarının nakitlerden kaynaklandığından söz edilemez. Ticari Alacakların artması ve Stoklar kaleminin azalması ise Menkul Kıymetlere doğrudan etki etmeyecek unsurlardır. Bu durumda işletmenin menkul kıymet artışlarının kısa ve uzun vadeli kaynakların yanında öz kaynaklarla karşılandığını söyleyebiliriz. Ancak bu işletmenin likiditesi açısından olumlu karşılansa da öz kaynak unsurlarının uzun vadeli yatırımlarda kullanılması gerekliliği açısından olumlu değildir. 15

17 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ Ticari Alacaklar 2012 yılında 2011 yılına göre, ticari alacaklar toplamı mutlak olarak TL ve %171 artış göstermiştir. Bu durum işletmenin alacaklarını zamanında tahsil edemediği ve nakit sıkıntısı yaşayacağı anlamına gelir. Stoklar 2012 yılında 2011 yılına göre, stoklar toplam mutlak olarak TL ve %16 azalış göstermiştir. Bu azalışın sebepleri arasında satışlar kaleminde yaşanan artışlar gösterilebilir. Mali Duran Varlıklar 2012 yılında 2011 yılına göre, mali duran varlıklar toplamı mutlak olarak TL ve %70 artış göstermiştir. Bu artışın dönen varlıklardan ziyade yabancı kaynak ve öz kaynaklarla finanse edildiği söylenebilir. Burada finansman tercihi olarak kısa vadeli yabancı kaynakların kullanılması tercih edilmez. Bunun yerine uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar yoluyla finanse edilmesi tercih edilir. Maddi Duran Varlıklar 2012 yılında 2011 yılına göre, maddi duran varlıklar toplamı mutlak olarak TL ve %119 artış göstermiştir. Bu artışın nedeni yabancı kaynaklar ve özkaynaklardaki artış olabilir. Yabancı kaynaklar ile özkaynaklardaki artışın maddi duran varlıkların finansmanında kullanılması işletmenin kapasite artışına gitmek amacıyla yatırımlarda bulunduğu anlamına gelir ki bu olumlu bir durumdur. Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar İşletmelerin kısa vadeli borçları daha çok dönen varlık finansmanı için, uzun vadeli borçları ise duran varlık finansmanında kullanmak amacıyla yönlendirdikleri sürece bir sorun teşkil etmeyecektir. Özellikle tabloda diğer borçlar kaleminin gereğinden fazla olması işletmenin hukuki bağı olan kurumlara borçlandığı, bunun da mali duran varlık yatırımlarına kaydırıldığı anlamına gelir. Uzun vadeli borçlar içinde yer alan borç ve gider karşılıkları kalemindeki artışın ise işletmede uzun dönemde ayrılan Kıdem Tazminatlarından kaynaklandığı anlamına gelir. Dönen Varlıklar-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 2012 yılında 2011 yılına göre dönen varlıklar toplamı mutlak olarak TL ve %58 artış gösterirken, kısa vadeli yabancı kaynaklar toplamı mutlak olarak TL ve %25 lik bir artış göstermiştir. Bu durum işletmenin geçmiş yıla nazaran Net Çalışma Sermayesinin arttığı ve günlük faaliyetleri gerçekleştirmede likidite gücünün çoğaldığı anlamına gelir. Bununla beraber elbette kısa vadeli borç ödeme gücü açısından değerlendirildiğinde işletmenin borç ödeme kabiliyetinin arttığını gösterir. 16

18 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ 2. Enflasyonun olmadığı bir ortamda ABC İşletmesinin bilanço ve gelir tablosu kalemleri (000 TL) ilavesiyle aşağıdaki gibidir Diğer Faal. Olağan Gelir ve Kar Diğer Faal. Olağ. Gider ve Zar Maddi Olma yan Dur. Varlıklar Olağandışı Gelir ve Karlar 2 8 Olağandışı Gider ve Zararlar 18 6 Dönem Karı Vergi ve Yasal Yük. 8 6 Faaliyet Giderleri Mali Borçlar (KV) Stoklar Diğer Borçlar Brüt Satışlar Kar Yedekleri Dönem Net Karı Satış İndirimleri 2 4 Ticari Alacaklar Ticari Borçlar Hazır Değerler Satışların Mali yeti Mali Borçlar (UV) Ödenmiş Sermaye Mali Duran Varlık Maddi Duran Varlık Finansman Gid Alınan Avanslar(KV) Dönem Karı ve Zararı a) İşletmenin bilançosunu düzenleyiniz. b) 2015 yılı bilançosundaki % değişimi 2014 yılına göre hesaplayınız ve bulgulardan 3 tanesini yorumlayınız. c) İşletmenin gelir tablosunu düzenleyiniz. d) 2015 yılı gelir tablosundaki % değişimi 2014 yılına göre hesaplayınız ve 3 tane bulguyu yorumlayınız. (CEVAP) (a) ABC A.Ş TARİHLİ KAPANIŞ BİLANÇOSU I. DÖNEN VARLIKLAR III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK Hazır Değerler Mali Borçlar (KV) Ticari Alacaklar Ticari Borçlar Stoklar Diğer Borçlar Alınan Avanslar(KV) II. DURAN VARLIKLAR IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK Mali Duran Varlık Mali Borçlar (UV) Maddi Duran Varlık Maddi Olma yan Dur. Varlıklar V. ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Kar Yedekleri Dönem Net Karı AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI

19 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (b) FARK % DÖNEN VARLIKLAR % Hazır Değerler % Ticari Alacaklar % Stoklar % II. DURAN VARLIKLAR % Mali Duran Varlık % Maddi Duran Varlık % Maddi Olma yan Dur. Varlıklar % III. KISA VADELİ YABANCI KAYNAK % Mali Borçlar (KV) % Ticari Borçlar % Diğer Borçlar % Alınan Avanslar(KV) % IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAK % Mali Borçlar (UV) % V. ÖZ KAYNAKLAR % Ödenmiş Sermaye % Kar Yedekleri % Dönem Net Karı % Dönen Varlıklar - KVYK İşletmenin dönen varlıkları bir önceki yıla göre mutlak olarak TL ve % 4 oranında artış göstermiştir. Bununla beraber KVYK larda yaşanan TL lik mutlak ve %16 lık oransal artış işletmenin net işletme sermayesini azaltmaktadır. İşletmenin borç ödeyebilme kabiliyeti bir önceki yıla nazaran azalmıştır. Ayrıca dönen varlık unsuru olan Stoklar kaleminin önceki yıla göre artış eğiliminde olması işletmenin stoklarını eritememe gibi bir durumla karşı karşıya kaldığı anlamına gelir. Bununla beraber kısa vadeli yabancı kaynaklarda özellikle mali borçlar kaleminin artışı işletmenin borçlanmaya gittiği ve finansman yükü ile karşı karşıya olduğu anlamına gelir. Öz Kaynaklar Yabancı Kaynaklar İşletmenin öz kaynakları bir önceki yıla göre mutlak olarak TL ve %15 oranında artış göstermiştir. Bunun yanında yabancı kaynakları birlikte değerlendirdiğimizde KVYK ve UVYK kalemlerindeki artış yüzdesi %%37 civarında gerçekleşmiştir. Bu işletmenin varlık finansmanında borçlanmaya yöneldiğinin bir göstergesidir. Alınan borçların hangi varlıkların finansmanında kullanıldığı belirleyici olsa da sonuçta işletmenin finansman maliyetlerini arttıracaktır. Dönen Varlıklar Duran Varlıklar İşletmenin duran varlıkları dönen varlıklarına nazaran daha yüksek bir artış hızı göstermektedir. Bu durum işletmenin yatırımlara yöneldiğinin göstergesidir. Özellikle yabancı kaynaklarda meydana gelen artışların duran varlık finansmanı için kullanıldığı görülmektedir. Bu durumda da işletmenin üstlendiği finansman yüküne, anlamlı bir karar nedeniyle katlandığını söyleyebiliriz. Yatırımlar kısa vadede getiri sağlamayan ancak uzun vadede beklentileri karşılayabilecek kararlardır. Bu sebeple daha çok Öz kaynak veya UVYK unsurları ile finanse edilmesi gerekecektir. Sorudan da anlaşıldığı üzere duran varlıklarda yaşanan %38 lik artışın öncelikle Öz kaynaklar ve UVYK lar ile karşılandığı görülmektedir. 18

20 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (c) GELİR TABLOSU A-BRÜT SATIŞLAR B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) C-NET SATIŞLAR D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI E-FAALİYET GİDERLERİ(-) FAALİYET KARI VEYA ZARARI F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI (d) GELİR TABLOSU FARK % A-BRÜT SATIŞLAR % B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) % C-NET SATIŞLAR % D-SATIŞLARIN MALİYETİ(-) % BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI % E-FAALİYET GİDERLERİ(-) % FAALİYET KARI VEYA ZARARI % F-DİĞER FAAL. OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR % G-DİĞER FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR(-) % H-FİNANSMAN GİDERLERİ(-) % OLAĞAN KAR VEYA ZARAR % I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR % J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLARI(-) % DÖNEM KARI VEYA ZARARI % K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YASAL YÜK. KARŞ. (-) % DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI % İşletmenin Net satışları bir önceki yıla nazaran %22 lik bir artış yaşamasına rağmen aynı değişim hızı brüt satış karına yansımamıştır. Tablodan görüldüğü gibi işletmenin brüt satış karı unsurunun %11 lerde gerçekleşmesi işlemenin satışların maliyetinin satışlara nazaran daha fazla gerçekleştiği anlamına gelir. Bununla beraber işletmede faaliyet giderlerinin bir önceki yıla nazaran daha fazla artış göstermesi varolan brüt satış karını daha da azaltmış ve faaliyet karının düşmesine sebebiyet vermiştir. Genel olarak bakıldığında işletmenin 2014 yılına nazaran 2015 yılında net karlılığın düşmesinin sebepleri arasında satışların maliyeti ve faaliyet giderlerindeki yüksek artışların etkisi olduğu söylenebilir. Bununla beraber işletmenin borçlanma maliyetlerinden kaynaklanan finansman giderlerindeki artış da oldukça yüksek oranda gerçekleşmiş ve karlılığın azalmasında önemli bir etki doğurmuştur. 19

21 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ TREND ANALİZİ 1. Trend (Eğilim Yüzdeleri Tekniği) Analizi ni kısaca açıklayınız. CEVAP Eğilim (trend) yüzdeleri analizi tekniği, işletmenin geçmiş dönemlerdeki durumlarını gösteren finansal tablo verilerinden hareketle, işletmenin geleceğini açıklamaya yönelik öngörülerde bulunma amacıyla uygulanmaktadır. Eğilim yüzdeleri analizinin yapılabilmesi için analizin en az beş yıllık (dönemlik) finansal tablo verilerini kapsamına alması gerekir. Bu teknik uygulanırken, analiz kapsamındaki bütün yıllara ilişkin hesap tutarları, seçilmiş bir yıldaki aynı hesabın tutarına oranlanmaktadır. Diğer yıllardaki hesap tutarlarının oranlanacağı hesapların bulunduğu bu seçilmiş yıl; baz yıl (temel yıl) olarak isimlendirilmektedir. Baz yıl, olağandışı değişikliklerin yaşanmadığı, istikrarlı, normal sayılabilecek (olağan) bir yıl olmalıdır. Temel (baz) yıldaki bütün yüzdeler %100 olarak hesaplanmaktadır. Daha sonraki yıllara ilişkin hesap tutarları da temel yıldaki ilgili hesaba bölünmekte ve 100 le çarpılmaktadır. 2. ABC işletmesinin dönen varlık ve kısa vadeli yabancı kaynaklarına ait veriler aşağıdaki gibidir. Fiyatlar genel seviyesindeki artışı göz ardı ederek, baz yıla (2013 yılı) göre, Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynak CEVAP a) Eğilim yüzdelerini (trend) hesaplayınız Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynak b) Eğilim yüzdelerine göre üç adet yorum yazınız. İşletmenin dönen varlıkları yıllar itibariyle sürekli olarak artış göstermiştir. Bu işletmenin günlük faaliyetlerini yerine getirmede likidite gücü açısından önemlidir. İşletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları da yıllar itibariyle bir artış eğilimi göstermiştir. Ancak borçlanmanın getirdiği finansman maliyetlerini dikkate alındığında buradaki artışın sebepleri ve varlık kalemleri üzerindeki etkisini ölçmek gerekir. Şayet dönen varlıklar için kullanılan bir borçlanma varsa bu durum olumsuz karşılanmaz. İşletmenin dönen varlıkları ve KVYK larını birlikte değerlendirdiğimizde burada dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynaklardan daha az oranda arttığını ve işletmenin likidite gücünün azaldığını söyleyebiliriz. Bu durum gelecekte işletmenin net çalışma sermayesi açısından sıkıntılar doğurabilir. 20

22 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ TREND ANALİZİ 3. XYZ Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin ve 2013 yıllarına ait Bilanço ve Gelir Tablolarına ilişkin bazı kalemlerin, Eğilim Yüzdeleri (Trend) Analizi Yöntemi kullanılarak elde edilmiş yüzdeleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kalemler Stoklar Dönen Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Brüt Satışlar Net Satışlar Yukarıda tabloda yer alan eğilim yüzdelerini kullanarak; CEVAP a) Dönen Varlıklar-Stoklar İlişkisi İşletmenin yıllar itibariyle dönen varlıklarında artış yüzdesi yaşanmıştır. Bununla beraber stoklarda da aynı şekilde tüm yıllarda artış gözlemlenmektedir. Ancak bir dönen varlık olan stok unsurunun daha fazla artış eğilimi göstermesi işletmenin stoklarını eritemediği ve nakde dönüştüremediği anlamına gelir. Bu durum işletmenin borçlarını ödeyebilme kabiliyetini de olumsuz yönde etkileyecektir. b) Maddi Duran Varlıklar-Net Satışlar İlişkisi; İşletmenin maddi duran varlıkları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. Maddi duran varlıklar işletmenin faaliyetleri ile ilgili yatırım unsurlarından oluşur. Bu açıdan değerlendirdiğinde işletmenin verimliliğini arttırması beklenir. Tabi ki bu artış beklentisi kısa vadede değil uzun vadede gerçekleşir. Bununla beraber Net satışlarda da yıllar itibariyle sürekli bir artış yaşanmıştır. Bu da işletmenin maddi duran varlık yatırımlarının uzun vadede satışlar üzerinde etkili olduğunun bir göstergesidir. c) Brüt Satışlar-Net Satışlar İlişkisi; İşletmenin brüt satışları ve net satışları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. Ancak brüt satışların artış yüzdesinin net satışlara oranla daha az oranda artması işletmenin satış indirimleri kaleminin düşüşünü ifade eder. Bu da işletmenin iade ve iskonto kaynaklı indirim unsurlarının yıllar itibariyle azaldığının bir göstergesi olup, verimlilik açısından olumlu yorumlanır. 21

23 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ TREND ANALİZİ 4. XYZ Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin ve 2013 yıllarına ait Bilançolarına ve Gelir Tablolarına ilişkin bazı hesapların Eğilim Yüzdeleri (Trend Analizi) Yöntemi ile analizi sonucunda aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir Hesaplar Ticari Alacaklar Stoklar Dönen Varlıklar Ticari Borçlar Kısa Vd. Yab. Kay Öz Kaynaklar Net Satışlar Satışların Maliyeti XYZ Sanayi ve Tic. A.Ş. nin yukarıda tabloda yer alan Eğilim Yüzdeleri (Trend Analizi) Yöntemi ile elde edilmiş sonuçları kullanarak; c) Dönen Varlıklar - Net Satışlar Trendi; Dönen Varlıklar Net Satışlar Dönen varlık ve net satışlar ilişkisini değerlendirdiğimizde her iki unsurda yıllar itibariyle artış eğiliminde olduğundan söz edebiliriz. Dönen varlıklar yapıları sebebiyle faaliyetleri gerçekleştiren, günlük işlemlerin yürütüldüğü kalemlerdir. Burada dönen varlıklardaki artışın net satışlar üzerindeki yansımasından söz edilebilir. Zira net satışlar dönen varlıklardan daha fazla artış eğilimi gösterdiği için işletmenin günlük işlemlerinin verimli gerçekleştirildiğinden söz edebiliriz. CEVAP a) Net Satışlar - Satışların Maliyeti Trendi; Net Satışlar Satışların Maliyeti İşletmenin net satışlar ve satışların maliyeti kalemlerinde yıllar itibariyle bir artış yüzdesi yaşanmıştır. Ancak yüzdesel artış olarak değerlendirdiğimizde net satışlar her ne kadar daha fazla artış eğiliminde olsa dahi burada satışların maliyeti ile doğru orantılı olarak arttığını söyleyebilir. Tabi ki işletmenin bu durumda bir satış karlılığı ortaya çıkacaktır. Ancak burada beklenilen durum ise satışların maliyetinin net satışlar karşısında giderek azalan oranda artış eğiliminde olmasıdır. d) Stoklar - Ticari Borçlar Trendi; Hesaplar Stoklar Ticari Borçlar İşletmenin stoklar ve ticari borçları yıllar itibariyle artış eğilimi göstermiştir. İşletme mal ve hizmet alımlarını kimi zaman vadeli kimi zaman ise peşin olarak gerçekleştirebilir. Burada stokların ticari borçlar karşısında daha fazla oranda artış eğilimi göstermesi bir kısım stok unsurlarının vadeli değilde peşin alımla gerçekleştirildiğinin bir kanıtıdır. Bu da işletmenin ileriki bir tarihte borçlanmadan kaynaklı olası bir faaliyet riskini azaltacaktır. b) Dönen Varlıklar - KV Yab. Kaynak Trendi; Dönen Varlıklar Kısa Vd. Yab. Kay Dönen varlık ve KVYK ları birlikte değerlendirdiğimizde her iki kaleminde giderek arttığını, ancak dönen varlıkların daha fazla oranda artış eğiliminde olduğunu söyleyebiliriz. Bu durumda işletmenin net çalışma sermayesinin arttığını ve borçlarını ödeyebilme kabiliyetinin yükseldiğini söyleyebiliriz. 22

24 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ TREND ANALİZİ 5. Aşağıda yer alan (A) Anonim Şirketi nin dönemine ilişkin eğilim yüzdeleri ile ifade olunmuş Bilanço ve Gelir Tablolarını esas alarak aşağıdaki trendleri yorumlayınız. AKTİF I.DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler Menkul Kıymetler Ticari Alacaklar Stoklar Diğer Dönen Varlıklar II.DURAN VARLIKLAR Mali Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Diğer Duran Varlıklar AKTİF TOPLAMI PASİF I.KISA VD.YAB.KAYNAK Mali Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Diğer Kısa Vd.Yb.Kay II.UZUN VD.YAB.KAYN Mali Borçlar III.ÖZ KAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Özel Fonlar Yasal Yedekler Dönem Net Karı PASİF TOPLAMI Gelir Tablosu Net satışlar Satışların Maliyeti Brüt Satış Karı Paz.Satış ve Dağ.Gid Genel Yön.Giderleri Faaliyet Giderleri Toplamı Faaliyet Karı D Faal.Ol.Gelir ve Karlar Olağan Kar D.Karı Ver. ve Diğ.Yas.Yük.Karş Dönem Net Karı a) Stoklar Net Satışlar CEVAP Stoklar Net satışlar İşletmenin stoklar kalemi tüm yıllarda artış eğilimi göstermiştir. Bununla beraber net satışlar da ise son yıl haricinde artış yüzdesi mevcuttur. Net satışların son yıl haricinde stoklar karşısında daha fazla artış eğiliminde olması işletmenin son yıla kadar stoklarını satışlar yoluyla eritebildiği anlamına gelir. Ancak son yılda işletmenin net satışları diğer yıllara nazaran oldukça düşük gerçekleşmiştir. Buna rağmen stoklardaki artış ise son yılda diğer yıllara nazaran olması gerekenden çok fazla gerçekleşmiştir. İşletmenin son yıl haricinde stoklarındaki artışı satış yoluyla eritmesinde bir sıkıntı görülmemektedir. Ancak son yıl için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. b) Ticari Alacaklar Net Satışlar Ticari Alacaklar Net satışlar İşletmenin ticari alacaklar kalemi tüm yıllarda artış eğilimi göstermiştir. Bununla beraber net satışlar da ise son yıl haricinde artış yüzdesi mevcuttur. Ancak alacaklardaki artışın net satışlar ile bağlantısı kurulduğunda ilk iki yıl haricinde bir sıkıntı görülmektedir. Çünkü ilk iki yılki artışlarda net satışların daha fazla artması elbette ticari alacaklar üzerinde bir artış doğuracaktır. Nihayetinde satışları artan bir işletmenin alacakları da artış göstermesi normaldir. Ancak özellikle ilk iki yıldan sonraki süreçte net satışlardan daha fazla oranda artış gösteren ticari alacaklarda sıkıntı vardır. İşletmenin alacaklarını tahsil etmede sıkıntı yaşadığı, vadeli satışlar konusunda esnek davrandığı ve müşteri kredibilitesi konusunda dikkatli davranmadığını söylemek yersiz olmaz. 23

25 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM / ANALİZ TEKNİKLERİ TREND ANALİZİ c) Stoklar Ticari Borçlar Stoklar Ticari Borçlar İşletmenin stokları yıllar itibariyle sürekli olarak artış eğilimi göstermiştir. Bu rağmen ticari borçlarda ikinci yıl haricinde bir artıştan bahsedebiliriz. Ancak stokların son yıl haricinde ticari borçlardan daha fazla artması, işletmenin stok alımlarının bir kısmını peşin olarak gerçekleştirdiği anlamına gelebilir. Ancak son yılda yaşanan ticari borç artışı işletmenin borçlanma yoluyla daha çok stok aldığının bir göstergesidir. İşletmenin borçlanma yoluna başvurması uzun vadede borç kaynaklı finansman yükünü etkileyebilir ve faaliyet riskini arttırabilir. Ancak bu durum son yıl haricinde diğer yıllarda yaşanmamıştır. e) Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıklar Kısa Vadeli Yab. Kaynak Dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynak unsurlarını birlikte değerlendirdiğimizde her iki kaleminde yıllar itibariyle arttığını söylemek mümkündür. Burada önemli olan ise dönen varlıkların KVYK lar karşısındaki durumudur. Dönen varlıklar, kısa vadeli yabancı kaynaklar karşısında yıllar itibariyle daha fazla oranda artış göstermiştir. Tabi ki dönen varlıklardaki bu artışın hangi kalemler üzerinde olduğunu gözden kaçırmamak gerekir. Kaldı ki bu artış stoklar yüzünden gerçekleşmişse buradaki yorumumuz değişecektir. Ancak bir bütün olarak bakıldığında işletmenin dönen varlıkları KVYK lardan daha fazla artmıştır. Bu durum işletmenin net çalışma sermayesini arttıracak ve borç ödeme kabiliyetini yükseltecektir. d) Dönen Varlıklar Net Satışlar Dönen Varlıklar Net satışlar Dönen varlıklar kaleminin yıllar itibariyle artış eğiliminde olması işletmenin günlük faaliyetlerini gerçekleştirmek için varlıklarını arttırdığı anlamına gelir. Elbette ki böyle bir artışın net satışlara yansıması beklenir. Ancak net satışlar son yıl haricinde yıllar itibariyle artış eğiliminde olsa dahi bu artış yeterli değildir. İşletme dönen varlıklarını etkin bir şekilde kullanmış olsaydı net satış artışı daha fazla gerçekleşmiş olurdu. Bununla beraber son yıldaki net satışların düşük olması ve işletmenin özellikle son yıla ilişkin dönen varlık yatırımlarının artması beklentiyi karşılamadığı anlamına gelir. Genel olarak bakıldığında işletmenin dönen varlık yatırımlarından ki bu muhtemelen stoklar unsurundan etkilenmektedir, yeterince yararlanmadığını, satışlara yansıtamadığını söylemek yanlış olmayacaktır. f) Maddi Duran Varlıklar Net Satışlar Maddi Duran Varlıklar Net satışlar Maddi duran varlıklarda yaşanan değişim yıllar itibariyle sürekli artmıştır. Bu işletmenin uzun vadeli yatırımları açısından önemlidir. Çünkü maddi duran varlıklar uzun vadede işletmenin faaliyetlerini etkileyecek yatırımlardır. Uzun vadede etkinliği ve verimliliği arttırması için yapılan yatırımlardan oluşur. Bu verimlilik artışı uzun vadede elbette satışlara yansıması beklenir. Kaldı ki son yıl haricinde net satışlar kaleminin artış eğiliminde olması bu verimlilik artışının bir göstergesidir. Ancak son yılda özellikle net satışların düşmesi işletmenin verimliliğini düşük kılacaktır. Ancak genel olarak sadece bu iki kalemi değerlendirdiğimizde net satışların son yılı hariç olmak üzere işletmenin maddi duran varlık yatırımlarının yerinde olduğunu söyleyebiliriz. 24