Nükleozid Revers Transkriptaz İnhibitörleri Nonnükleozid Reverse Transkriptaz İnhibitorleri

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Nükleozid Revers Transkriptaz İnhibitörleri Nonnükleozid Reverse Transkriptaz İnhibitorleri"

Esin Şensoy
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Nükleozid Revers Transkriptaz İnhibitörleri Nonnükleozid Reverse Transkriptaz İnhibitorleri Dr. Dilek Yıldız Sevgi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji i li Hamidiye Etfal Eğitim ve Ara tırma Hastanesi

2 HIV Tedavisi Güünümüzde antiretroviral tedavi sınıfları: Nükleozid/Nükleotid revers transkriptaz inhibitörleri (NRTI) Nonnükleozid reverse transkriptaz inhibitorleri (NNRTI) Proteaz inhibitorleri (PI) Füzyon ya da giriş inhibitörleri İntegraz inhibitorleri

Atazanavir, Lopinavir, Darunavir, Ritonavir, Indinavir, Saquinavir, Fosamprenavir, Nelfinavir, Tipranavir Maraviro c Enfuvirtid e Efavirenz Nevirapin e

3 Atazanavir, Lopinavir, Darunavir, Ritonavir, Indinavir, Saquinavir, Fosamprenavir, Nelfinavir, Tipranavir Maraviro c Enfuvirtid e Efavirenz Nevirapin e Etravirine Rilpivirine Tenofovir, Abacavir, Lamivudine, Emtricitabine, Didanosin, Zidovudine Raltegravir Elvitegravir Dolutegrav ir Volberding et al., Lancet 2010

4 HIV ilaç geli imi ( ) Off Patent by DTG Darunavir Nelfinavir Delavirdine NRTI NNRTI PI Integrase Inhibitor Entry inhibitors Ritonavir Indinavir Nevirapine Tenofovir Enfuvirtide Atazanavir Tipranavir FTC Fosamprenavir Lopinavir/r Efavirenz Abacavir Amprenavir 15 3TC Saquinavir 10 ddc d4t ddl 5 0 AZT EVG Maraviroc Raltegravir RPV Etravirine

5 NNRTI

6 NRTI-1 Nükleozid Analogları (Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri, NRTI) Hedefi HIV revers transkriptaz inhibitör enzimidir İlk antiretroviral ilaç grubudur Zidovudin 1987 de HIV tedavisi için onaylanmış NRTI kombinasyon tedavisinin omurgası "backbone" olarak isimlendirilir HIV-1 ve HIV-2 etkili

7 NRTI-2 Etki mekanizması: Farmakolojik aktif kısım hücre içi 5 -trifosfat bileşiği Hücre içi fosforilasyon çeşitli konak enzimleri ile olur (sitoplazmik ya da mitokondriyal kinaz, fosfotransferaz) Ana ilaç sırası ile monofosfat, difosfat ve aktif trifosfata dönüşür

8 NRTI-3 Yapı olarak tüm NRTI nükleozid, tenofovir ana molekülde bir fosfat grubu içeren nükleotid Aktif forma dönüşmesi için iki fosfat eklenir: tenofovirdifosfat Revers transkriptaz enzimine yarışmalı bağlanarak viral replikasyonu inhibe eder NRTI fosfat dahil olması ile DNA uzaması sonlanır Bazı bileşiklerde trifosfat anabolit mitokondriyal DNA polimerazı inhibe eder, toksisitenin potansiyel kaynağı

9 NRTI-4 Hücre içi NRTI düzeylerini ölçmek zor ve pahalı Serum ve plazma proteinlerine minimum bağlanma Böbrekten atılım, böbrek yetmezliğinde doz ayarı Abacavir ve zidovudin karaciğerde metabolize İlaç ilaç etkileşimleri az NRTI sınıfı mitokondriyal toksisite ile karakterize Periferik nöropati, pankreatit, lipoatrofi, hepatik steatoz Laktik asidoz

11 NRTI-5 Nukleoz(t)id Analog Adenosine (A) Tenofovir (TDF) Cytosine (C) Thymidine (T) Guanine (G) Lamivudine (3TC) Emtricitabine (FTC) Stavudine (d4t) Zidovudine (AZT) Abacavir (ABC) Inosine (I) Didanosine (ddi) Zalcitabine (ddc)

12 Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Tenofovir disoproxil fumarate (TDF)

13 Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Zidovudine Retrovir (AZT, ZDV) Didanosine Videx (ddi) Zalcitabine Hivid (ddc)

14 Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Stavudine Zerit (d4t) Abacavir Ziagen (ABC)

15 Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Emtricitabine Emtriva (3TC) Lamivudine Epivir (3TC)

16 Abacavir (ABC) Yan etki düşük, mitokodrial toksisite Hastaların %4-6 sında hipersensitivite reaksiyonu İlaç başlanmasından sonraki 6 hafta içinde Ateş, döküntü, gastrointestinal şikayetler, halsizlik, yorgunluk, solunum yolu belirtileri Genetik yatkınlık:vakaların %80 i HLA B 5701 allel Abacavir ile artmış myokard infarktüs riski? İki yeni metaanaliz ile gösterilememiş

18 Zidovudine (AZT) İlk kez 1987 de ileri evre hastalarda monoterapi çalışmaları var Günümüzde rehberlerin çoğunda önerilmiyor Myelotoksisite, anemi, nötropeni, gastrointestinal şikayetler, lipoatrofi Diğer dezavantaj günde iki kez kulanılması Kurtarma rejimi: K65R ya da M184V mutasyonu, BOS penetrasyonu HIV ile infekte gebe kadında perinatal geçiş azaltılması

19 Zalcitabine (ddc) Piyasadaki üçüncü NRTI, 1992 Sınırlı etkinlik, uygunsuz farmokokinetik, istenmeyen etki 2006 da pazardan çekilmiş

20 Didanosine (ddi) Lisanslı ikinci NRTI, 1991 Günümüzde kullanım çok sınırlı Gastrointestinal şikayetler, polinöropati, pankreatit Doz hastanın kilosuna göre ayarlanmalı Her zaman aç kullanılmalı d4t, TDF, ribavirin ile kullanılmamalı

21 Stavudine (d4t) Zidovudinden sonra gelişen ikinci timidin analogu Zidovudine göre daha iyi tolere edilir Günümüzde kullanım çok sınırlı Laktik asidoz, Gullian Barre benzeri sendrom, lipoatrofi

22 Lamivudine (3TC) Embtricitabine (FTC) Farmakokinetik ve farmakodinamik olarak benzer İkisi kombine edilemez Genellikle iyi tolere edilir Dezavantaj: Hızlı direnç gelişimi, nokta mutasyon M184V Diğer NRTI ile kombine edildiğinde tam etki Tek doz kullanılabilir HBV etkili

23 Tenofovir (TDF) İyi tolere edilir, yan etki düşük HBV e etkili Tek doz kullanılabilir Tüm dünyada en yaygın kullanılan ART ajanı Nefrotoksisite ( yaşlı, düşük kilodaki kişiler, düşük CD4 hücre sayısı, DM, PI ile birlikte kullanım) Kemik: osteomalazi

24 Tenofovir Alafenamide (TAF) TDF (300mg), TAF (25mg) Böbrek ve kemik yan etki gösterilmemiş

25 NNRTI KOMBİNASYONLARI

26 HIV TEDAVİ NNRTI NRTI Abacavir (ABC) Didanosine (DDI) Emtricitabine (FTC) Lamivudine (3TC) Stavudin (D4T) Tenofovir (TDF) Zidovudine (ZDV) 2 NRTI + 1 PI Efavirenz (EFV) Nevirapine (NVP) Etravirine (ETV) Rilpivirine (RPV) PI Amprenavir (APV) Atazanavir/r (ATV) Indinavir (IDV) Lopinavir/r (LPV) Saquinavir/r (SQV) Ritonavir (RTV) Nelfinavir (NFV) Tipranavir (TPV) Darunavir/r (DRV) Integrase Inh. Raltegravir (RGV) Elvitegravir (EVG) Dolutegravir (DGV)

27 NNRTI KOMBİNASYONLARI 3TC ABC ddi d4t FTC TDF AZT 3TC ABC ddi d4t FTC TDF AZT tercih edilen backbone, ++ alternatif, + alternatif, 0 yetersiz veri, - kullanılmamalı

28 NNRTI KOMBİNASYONLARI ABC/3TC/DTG (Triumeq)

29 NNRTI

30 NNRTI-1 Non-Nükleozid Analogları (Non-Nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri, NNRTI) 1997 de HIV tedavisi için onaylanmış HIV-1 etkili, HIV-2 için etkisiz Hedefi NRTI da olduğu gibi HIV revers transkriptaz inhibitör enzimidir Enzime yarışmasız ve direkt olarak bağlanır NNRTI direnç gelişimi hızlı

32 T NNRTI-2 NNRTI direnç gelişimi hızlı Bir kez direnç geliştiğinde diğer NNRTI çapraz direnç Randomize ve büyük kohortlu çalışmalarda NRTI ve NNRTI kombinasyonlarının son derece etkili olduğu gösterilmiş Tedavi naif hastalarda immunolojik ve virolojik gücü en az PI kadar Tedavi deneyimlilerde PI ile karşılaştığında zayıf olabilir Tüm NNRTI sitokrom p450 sistem ile metabolize edilir

33 Non-nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Efavirenz/ Stocrin Sustiva (EFV) Nevirapine Viramune (NVP) Delavirdine Rescriptor (DLV)

34 Non-nükleozid revers transkriptaz inhibitörleri Etravirine Intelence (ETV) Rilpivirine Edurant (RPV)

35 T Efavirenz (EFV)-1 Tedavi naif hastalarda hala en sık tercih edilen ajanlardan biri Yarı ömür uzun saat SSS yan etkisi önemli bir problem Nedeni tam bilinmiyor, yüksek plazma seviyesi? Yemek plazma seviyesini artırır Yatmadan önce, yemeklerden iki saat sonra alınmalı

36 T Efavirenz (EFV)-2 Baş dönmesi, uyuşma, canlı rüyalar, kabuslar Tedavi sırasında kaybolabilir, hastaların beşte birinde devam Döküntü, jinekomasti, lipid bozuklukları Hepatotoksisite, D vitamin eksikliği Teratojenik, doğurganlık dönemindeki kadınlarda kullanılmamalı Böbrek yetmezliğinde doz ayarı gerekmez

37 T Nevirapine (NVP)-1 Lisans alan ilk NNRTI, 1997 AZT+ddI ile kombinasyonu en eski üçlü kombinasyon ARTEN, NEWART çalışmalarında virolojik etkinlik atazanavir ile benzer Bazı çalışmalarda lopinavir ile karşılaştırıldığında virolojik başarısızlık yüksek Özellikle uzun dönemde iyi tolere edilir Lipid profili üzerine olumlu etkisi var

38 T Nevirapine (NVP)-2 Hipersensivite reaksiyonu: Döküntü %15-20, ateş, halsizlik, grip benzeri sendrom Karaciğer enzimlerinde yükselme %20 hastada Risk artışı: kronik hepatit, düşük kilo, kadın hasta, immun statünün iyi olması Tedavi naif hastalarda CD4 T hücre sayısı kadınlarda >250/mm 3, erkeklerde >400/mm 3 üzerinde ise kullanılmaz

39 T Delavirdine (DLV) Tablet sayısı ve günde üç kez kullanımı nedeni ile nadir kullanılan bir ajan

40 T Etravirine (ETV) Diarylpyrimidine (DAPY) analogu İkinci jenerasyon NNRTI 2008 de tedavi deneyimli hastalar için onay almış K103N gibi NNRTI mutasyonu olan dirençli suşlara etkili Genetik bariyeri diğer NNRTI dan yüksek Genellikle iyi tolere edilir Döküntü

41 T Rilpivirine (RPV)-1 DAPY NNRTI, 2011 de onay almış Genellikle iyi tolere edilir İki kontrollü çalışma: ECHO ve THRIVE HIV RNA < kopya/ml olan hastalar ile sınırlı Yiyecekleri ile alınmalı, protein içecekler ile alınmamalı Lipid değişikliklikleri minimum

42 T Rilpivirine (RPV)-2 SSS yan etkisi, EFV den daha az QT uzaması Lipid değişikliklikleri minimum

43 Te ekkür ederim...

Benzer belgeler

HIV ile ilişkili semptomlar CD4 sayısı ve viral yük Hastalık seyrini etkileyen komorbiditeler Gebelik Hastalığın yayılma olasılığı Hastanın isteği

Muzaffer Fincancı HIV ile ilişkili semptomlar CD4 sayısı ve viral yük Hastalık seyrini etkileyen komorbiditeler Gebelik Hastalığın yayılma olasılığı Hastanın isteği Sosyo-ekonomik durum ART başlanması