Türkiye de ve Dünyada Bisinoz

Transkript

1 DERLEME Türkiye de ve Dünyada Bisinoz Ayten Filiz, Nazan Gülhan Bayram Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi, Gö üs Hastal klar Anabilim Dal, Gaziantep ÖZET Bisinoz pamuk, keten, kendir, kenevir tozlar na maruz kalan iflçilerde görülen bir akci er hastal d r. Akut ve kronik formlar vard r. Kronik obstrüktif akci er hastal ndan bafllang çtaki periodisite anamne - zi ile ayr l r. Altta yatan mekanizma tam bilinmemektedir. Dünyada bisinoz prevalans oranlar giderek düfl - mektedir. Son y llardaki çal flmalarda yüksek riskli iflçilerde %10, tüm iflçilerde yaklafl k %4 bisinoz preva - lans oranlar bildirilmektedir. Türkiye de ise %0-22 dir. Anahtar sözcükler: pamuk ipli i, bisinoz, solunum fonksiyon testleri ABSTRACT Byssinosis in Turkey and the World Toraks Dergisi, 2002;3(1): Byssinosis is a pulmonary disorder seen in workers exposed to cotton, flax and hemp dusts. Acute and chronic forms of the disease are present. Periodicity of the symptoms initially helps to differ - entiate from chronic obstructive lung disease. The pathophysiological mechanisms remain incompletely resolved. Recent studies demonstrated prevalence rates of 10% in high risk workers and 4% among all work - ers. The prevalence in Turkey is between 0 and 22%. Key words: cotton, byssinosis, pulmonary function tests TANIM VE TAR HÇE Bisinoz pamuk, keten, kendir, kenevir tozlar na maruz kalan tekstil iflçilerinde görülen mesleksel bir akci er hastal d r [1]. Çay tozuna maruz kalanlarla, yüksek endotoksine maruz kalan domuz besleyicilerinde de bisinoz tan mlanm flt r [2,3]. Tekstil iflçilerinde bisinoza ek olarak mill fever, mesleksel ast m, mesleksel bronflit de tan mlanm flt r [1]. Ramazzini tekstil iflçilerinde solunum hastal ndan söz etmifl, ancak bisinoz ilk defa Kay taraf ndan 1831 de tan mlanm flt r [1] te Mareska ve Heyman hastal ktaki periodisiteden, pazartesi hastal ndan bahsetmifllerdir [1]. PATOGENEZ Hastal n fizyopatolojisi halen tam olarak bilinmemektedir. Çal flmalarda y kanm fl pamu un belirgin olarak daha az oranda fizyolojik de iflikliklere yol açt, dolay s yla pamu- un suda çözünür bilefleninin en az ndan akut bisinozdaki Yaz flma adresi: Dr. Ayten Filiz G.Ü. T p Fakültesi Gö üs Hastal klar AD Gaziantep Tel: (0342) iç hat: 275; Faks: (0342) e-posta: aytenf@yahoo.com de iflikliklerden sorumlu olabilece i bildirilmifltir [4]. Pamuk histamin içerir, ancak bu bronkokonstriksiyon oluflturamayacak kadar düflük konsantrasyondad r. Alerjik immünoglobülin E (IgE) arac l mekanizma akla yatk n olabilir, çünkü pamuk tozu yüksek antijenik özellikte maddeler içermektedir. Atopi ve kronik bisinoz aras nda bir iliflki saptanmam flt r [5]. Ancak atopik kifliler çal flamad klar ndan ifli b rakmakta, bu yüzden çal flanlarda atopi insidans düflük bulunmaktad r [6]. Non-IgE immünolojik mekanizma da bisinozda sorumlu mekanizma olabilir. Deneysel çal flmalarda, hayvanlarda ve çal flanlar n nazal mukozalar nda polimorfonükleer hücrelerde toplanma ve aktivasyon saptanm flt r [7,8]. Bu mekanizmalardan hiçbiri ile bisinozun patogenezi tam aç klanamamaktad r. ET YOLOJ K AJANLAR Pamuk fabrikas pulmoner reaksiyonlara neden olabilecek çeflitli biyokimyasal ve mikrobiyolojik ajanlar n bulundu u bir ortam olup hastal k bir veya birden fazla ajana yan t olarak ortaya ç kabilir [9]. Bract pamuk hasad s ras nda toplanan pamuk lifi ile 98

2 Türkiye de ve Dünyada Bisinoz Tablo I. Schilling s n flamas Grad 0: Grad 1 / 2 : Grad 1: Grad 2: Grad 3: Semptom yok Pazartesileri nadiren gö üste s k flma hissi veya solunum yollar iritasyonu gibi hafif semptomlar Sadece pazartesileri gö üste s k flma hissi ve/veya nefes darl Pazartesi ve di er günlerde de gö üste s k flma hissi ve/veya nefes darl Grad 2 + azalm fl ventilasyon kapasitesi birlikte kurumufl yaprak veya bitki art d r. Bu immünolojik aktiviteye sahip polifenolik bileflikleri ve mikrobiyolojik floray içerir. Bract ekstrelerine maruz kalma pamuk iflçilerinde bronkokonstriksiyona yol açmaktad r [8]. Pamuk tozunda tanninler vard r ve deney hayvanlar nda epitel ve hava yolu düz kaslar nda de ifliklik yapabilecek düzeyde ölçümleri yap lm flt r [10]. Pamuk tozunda bol miktarda mikrobiyolojik kontaminasyon mevcuttur. Bakteriler (Gram pozitif ve Gram negatif) ve bisinoz aras nda kuvvetli iliflki oldu u gösterilmifltir [11]. Endotoksin heterojen bir lipopolisakkarid grubuna verilen isimdir. Hayvan modellerinde endotoksin inhalasyonunun bronkokonstriksiyon ve nötrofilik inflamatuar reaksiyonlara Tablo II. Dünya Sa l k Örgütü bisinoz s n flamas B S NOZ (B) Grad 0: Grad B1: Grad B2: Solunum yolu iritasyonu (SY ) Grad SY 1: Grad SY 2: Grad SY 3: Semptom yok lk ifl günlerinin ço unda gö üste s k flma ve/veya nefes darl Haftan n ilk günü ve di er günlerinde gö üste s k flma ve/veya nefes darl Tozla temasla öksürük Tozla temasla bafllayan veya artan balgam ç karma (y lda üç ay n ço u günlerinde) Tozla temasla bafllayan veya artan balgam ç karma (2 y ldan fazla zamand r devam eden) Solunum Fonksiyonlar Akut De ifliklikler Etkilenme yok: FEV 1 de düflme < % 5 Hafif etkilenme: FEV 1 de düflme %5-10 Orta etkilenme: FEV 1 de düflme %10-20 A r etkilenme: FEV 1 de düflme >% 20 Kronik De ifliklikler Etkilenme yok: FEV 1 %80 Hafif-orta etkilenme: FEV 1 %60-79 A r etkilenme: FEV 1 <%60 Tablo III. Türkiye de bisinoz çal flmalar ve sonuçlar Yazar Kaynak Y l Yer Topluluk Bisinoz prevalans Di er Özesmi (28) 1987 (yün) Kayseri Yün bisinoz yapmakta (29) 1988 (evde hal ) K l çarslan (30) 1987 stanbul (E), 15 (K) >10 Y l Ekinci (31) 1992 Gaziantep 88 0 FEV 1, PEF, FEF 25-75, FEF 25 de ilk ifl gününde anlaml Ø Agun (32) 1992 Edirne Solunum sistemi semp. % y l % y l %37 >10 y l fiimflek (33) 1994 Gaziantep FEV 1 anlaml Ø Zencir (34) 1996 zmir Solunum semp. %33.5 G ö r g ü n e r ( 3 5 ) E r z u r u m Yüne ba l mesleksel ast m %0.06 Er (36) 1998 Kastamonu, KOAH oran : %23 jüt fabrikas fiahin (37) 1998 Isparta Solunum sistemi semptomu: %16.8 Özkurt (38) 1998 Denizli %10.9 tatil dönüflü yak nmalar Çelik (39) 1999 Manisa Solunum sistemi semp: %23 Kronik bronflit: %8 PEF, FEF Ø Polatl (40) 1999 Ayd n Alt n (41) 1999 Denizli Kronik bronflit: %6 Ast m: %11.5 Ertem (42) 2000 Diyarbak r Solunum sistemi semptomu: %60.3 FEV 1 orta derecedeø : %26 FEV 1 ileri derecedeø : %6 TORAKS DERG S C LT 3, SAYI 1 N SAN

3 Filiz A. ve Bayram N.G. Tablo IV. Dünyada bisinoz çal flmalar ve sonuçlar Yazar Kaynak Y l Yer Topluluk Bisinoz prevalans Di er Martin (43) 1976 ABD Öykü 0.8 Semp+FEV 1 %10Ø Noweir (44) 1975 M s r Kamat (45) 1981 Hindistan , 10, 11 Bissinosis kronik bronflitten ayr bir antitedir Avad el (46) 1986 Sudan , 40, 42, 37 Christiani (47) 1986 Çin Kronik bronflit: %3.3 (48) 1994 (5 y l) Y ll k FEV 1 Ø : 39.5 ml (49) 2001 (15 y l) Cinkotai (22) 1988 ngiltere Parikh (50) 1989 Hindistan White (51) 1989 Güney Afrika , 6.4, Zuskin (52) 1989 Romanya (K) 29.5 (E) Zaritskaia (53) 1990 Rusya Massin (54) 1991 Fransa Zuskin (16) 1991 Zagrep 116 (1975) (K) 66 (1985) (E) 10 y ll k Woldeyohanne(26) 1991 Etiyopya Kronik bronflit: % Ast m: % Ray (55) 1992 Hindistan Solunum semp.: %23.9 Fishwick (56) 1994 ngiltere Burunla ilgili irit: %11 (57) Gözle ilgili irit: %17.5 Murlidhar (58) 1995 Hindistan Abebe (59) 1995 Etiyopya Kronik bronflit oran : Da Costa (60) 1998 Portekiz 5.7 Solunumsal semp: %23 Raza (61) 1999 ngiltere Kronik bronflit: % neden oldu u gösterilmifltir [12,13]. nsanlarda pamuk tozuyla akut karfl laflmalarda endotoksin düzeyleri ölçülmüfl ve bronkokonstriksiyonla iliflkili oldu u görülmüfltür [14]. Epidemiyolojik çal flmalarda endotoksin düzeyleri ile bisinoz prevalans aras nda s k bir korelasyon oldu u gösterilmifltir. K rk y ld r yap lan epidemiyolojik çal flmalara ra men neden olan faktörler halen tam olarak belirlenememifltir [9]. KL N K BULGULAR VE TANI Bisinoz ilk ifl gününde ortaya ç kan gö üste s k flma hissi ve/veya nefes darl ile tan mlan r (pazartesi hastal ). Haftan n di er günlerinde bu semptomlar ya hafiftir ya da kaybolur [1]. Bu semptomlar orta derecede geri dönüfllü bronfl obstrüksiyonuyla birlikte olabilir. Pamuk tozuyla ilk kez temas edenlerde ortaya ç kan bu tabloya akut bisinozdenmektedir [1]. Kronik bisinozise pamuk tozuna y llarca maruz kalma sonucunda geliflir (20-25 y l) [15]. Bafllang çta gö üste s k flma hissi ve/veya nefes darl gibi semptomlar ilk ifl gününde olurken temas devam ettikçe semptomlar sadece ilk ifl günü de il di er günlerde de olur. Pamuk tozuna y llarca maruz kalma sonucunda kronik ve geri dönüflsüz solunum fonksiyonlar kayb meydana gelebilir. Bu tablo kronik obstrüktif akci er hastal ndan sadece bafllang çtaki periodisite anamnezi ile ayr labilir [15]. Bisinoz geliflmesi tozla temas süresinin uzunlu una ve toz düzeyine ba l d r [16]. Sigara içimi olmadan da bisinoz geliflebilmektedir [17]. 100

4 Türkiye de ve Dünyada Bisinoz Semptomlar n süresine ve s kl na, solunum fonksiyonlar testlerindeki de iflikliklere göre bisinoz s n fland r lm flt r. lk s n flamas, Schilling in orijinal s n flamas d r [18] (Tablo I). Bisinoz 1983 y l nda Dünya Sa l k Örgütü (WHO) taraf ndan s n fland r lm flt r [19] (Tablo II). Yukar daki bisinoz s n flamalar na bak ld nda tan da kar fl kl k oldu u görülmektedir ve bu, araflt rma sonuçlar nda da kar fl kl klara neden olmaktad r. Bütün çal flmalarda ayn tan ölçütleri kullan lmam flt r. Bisinoz tan s na anamnez, solunum fonksiyonlar de ifliklikleri veya anamnez + solunum fonksiyonlar de ifliklikleri ile ulafl labilir. TÜRK YE DE VE DÜNYADA B S NOZ Schilling in 1955 y l ndaki orijinal bisinoz çal flmas nda bisinoz prevalans yaklafl k %50 olarak bildirilmifltir ( ngiltere) [20]. Son y llarda prevalans yüksek riskli iflçilerde yaklafl k %10, bütün pamuk iflçilerinde yaklafl k %4 olarak bildirilmektedir [21,22]. Amerika ve ngiltere de ileri teknoloji kullan lmakta, bu da daha az tozla temasa yol açmaktad r ve bu ülkelerde giderek sanayi gerilemektedir ve sonuçta bu ülkelerde art k hastal k görülmemektedir [23] ve 1960 l y llarda ngiltere deki çal flma ortam na benzer ortamlar n oldu u geliflmekte olan ülkelerde bisinoz prevalans halen yüksektir [1]. Buralarda sanayi genifllemektedir, ucuz fiyatla iflçi çal flt r lmaktad r. Bisinoz prevalans Endonezya da %30 (24), Sudan da %37 [25], Etiyopya da %40 [26], Hindistan da %50 [27] olarak bildirilmektedir. Türkiye de bisinoz konusunda yap lan ve yay mlanan 15 çal flmaya ulafl labilmifltir. Bu çal flmalar n bulgular Tablo III te ve dünya literatüründen seçilen çal flmalar n sonuçlar ise Tablo IV te verilmifltir. Türkiye de bisinoz prevalans %0-22 dir. Türkiye de de ileri teknolojinin giderek daha fazla kullan lmas halinde bisinoz prevalans düflecektir [28-42]. Bisinozla ilgili mortalite verilerine bak ld nda bisinoz saptanan iflçilerde mortalitenin artt bildirilmektedir [43-62]. TEDAV VE ÖNLEME Tedavide ilk yap lacak fley ifli b rakmakt r. Erken tan ve temastan kaç nma üzerinde durulmal d r. Bronkodilatörler ve antienflamatuar ilaçlar semptomlar hafifletmek için kullan labilir, kronik formda inhaler kortikosteroidler daha etkilidir [63]. Hastal önlemek için toz konsantrasyonu azalt lmal ya da spesifik bir madde sorumluysa ortaya ç kar lmal d r. ABD de pamuk sanayisindeki teknolojik geliflmeler hem hastal azaltmakta hem de üretimi art rmaktad r [64]. KAYNAKLAR 1. Niven RMcL, Pickering CAC. Byssinosis: a review. T h o r a x. 1996;51: Castellan RM, Boehlecke BA, Petersen RB, et al. Pulmonary function and symptoms in herbal tea workers. Chest. 1979;79: Simpson JCG, Niven RMcL, Pickering CAC, et al. Prevalence and predictors of respiratory symptoms in workers exposed to organic dusts. Proceedings of the Twentieth Belthwide Cotton and Other Organic Dusts Research Conference. Memphis, TN. National Cotton Council; 1996; Petsonk EL, Olenchok SA, Castellan RM. Human ventilatory responses to washed and unwashed cottons from different growing areas. Br J Ind Med 1986;43: O Neil CE, Reed MA, Aukrust L, Butcher BT. Studies on the antigenic composition of aqueous cotton dust extracts. Int Arch Allergy Appl Immunol1983;72: Honeybourne D, Finnegan M, Pickering CAC. Does atopy matter in byssinosis? New light on byssinosis. MRC Epidemiology Unit, Cardiff, Medical Research Council 1985; pp Rylander R, Norstrand A. Pulmonary cell reactions after exposure to cotton dust extract. Br J Ind Med 1975; 31: Schachter EN, Zuskin E, Buck MG, et al. Airway reactivity and cotton bract induced bronchial obstruction. Chest1985;87: Niven R, Pickering CAC. Byssinosis and related diseases. Eur Respir Mon 1999;11: Cloutier MM, Rohrbach MS. Effects of endotoxin and tannin isolated from cotton bracts on the airway epithelium. Am Rev Respir Dis 1986;134: Niven RMcL, Fletcher AM, Pickering CAC, et al. Airborne micro-organisms and their role in Lancashire cotton mills. Proceedings of the 15 th Beltwide Cotton Dust Research Conference, Memphis, TN, National Cotton Council, 1991; pp Michel O, Duchateau J, Segysels R. Effect of inhaled endotoxin on bronchial reactivity in asthmatic and control subjects. J Appl Physiol 1989;66: Hudson RH, Kilburn KH, Halprin GM, McKenzie W. Granulocyte recruitment to airways exposed to endotoxin aerosols. Am Rev Respir Dis 1977; 115: Castellan RM, Olenchok SS, Hankinson JL. Acute bronchoconstriction induced by cotton dusts: dose related response to endotoxin and other dust factors. Am Occup Hyg1984;101: Rook GB, Dempsey AN, Hillier VF, et al. Observations on byssinotics diagnosed in the United Kingdom between 1974 and New light on byssinosis. Cardiff, MRC Epidemiology Unit. 1955; Zuskin E, Ivankovic D, Schachter EN, Witex TJ Jr. A ten year follow - up study of cotton textile workers. Am Rev Respir Dis.1991;143: Zuskin E, Wolfson RL, Harpel G et al. Byssinosis in carding and spinning workers. Arch Environ Health. 1969;19: Schilling RSF, Vigliani EC, Lammers B, et al. A Report on a conference on byssinosis. 14 th International Conference on Occupational Health, Madrid, International Congress Series No.62. Amsterdam, Excerp - ta Medica1963; WHO. Recommended health-based occupational exposure limits for selected vegetable dusts. Report of a WHO study group. Technical Report Series 684. Geneva World Health Organisation, Schilling RSF, Hughes JPW, Dingwall-Fordyce I, Gilson JC. An epidemiological survey of byssinosis amongst cotton workers. Br J Ind Med 1955;12: Fishwick D, Fletcher AM, Pickering CAC, et al. Lung function, bronchial reactivity, atopic status and dust exposure in Lancashire cotton and man made fibre mill operatives. Am Rev Respir Dis. 1992;145: Cincotai FF, Rigby A, Pickering CAC, et al. Recent trends in the prevalence of byssinotic symptoms in the Lancashire textile industry. Br J Ind Med. 1988;45: Pinkham J, ed. Cotton dust standart endures 10 years. In: Occupational Health and safety. RoSPA Washington, Office of the Federal Register, 1988;24-9. TORAKS DERG S C LT 3, SAYI 1 N SAN

5 Filiz A. ve Bayram N.G. 24. Baratawidjaja K. Byssinosis study among 250 textile workers in Jakarta. Am J Ind Med. 1990;45: El Karim MAA, Ona SH. Prevalence of byssinosis and respiratory symptoms among spinners in Sudanese cotton mills. Am J Ind Med. 1987;12: Woldenyohannes M, Bergevin Y, Mgeni A, Theriault G. Respiratory problems among textile workers in Ethiopia. Br J Ind Med. 1991;48: Parikh JR, Chatterjee BB, Rao NM, Bhagia LJ. The clinical manifestation of byssinosis in Indian textile workers. J Soc Occup Med. 1986;36: Özesmi M, Aslan H, Hillerdal G et al. Byssinosis in carpet weavers exposed to wool contaminated with endotoxin. Br J Ind Med. 1987;44: Demir R, Özesmi M, Ceyhan O. Ev tezgahlar nda hal dokuyan kad nlarda solunum sistemi ile ilgili bir araflt rma. Solunum. 1988;13: K l çarslan Z, Y lmaz V, Ç kr kç o lu S, Ekmekçio lu A. Pamuklu tekstil çal flanlar nda solunum fonksiyon bozukluklar. S o l u n u m. 1987;12: Ekinci E, Filiz A, Dikensoy Ö, Bulgur D. Pamuk ipli i fabrikas iflçilerinde solunum fonksiyon testleri. Gaziantep Üniversitesi T p Fakültesi Dergisi. 1992;13: Agun K, Agun K, Uysal H. Pamuklu mensucat fabrikas çal flanlar nda solunum fonksiyon de erleri. Tüberküloz ve Toraks.1992;40: fiimflek C, Keleflo lu A, Akkurt. Pamuk ipli i iflçilerinde pulmoner etkilenmeler. Tüberküloz ve Toraks. 1996;44: Zencir M, Elçi OC, Ç mr n A. Prevalence of byssinosis among textile workers. ERS Annual Congress;7-11 September 1996; Stockholm, Sweden,1996: Görgüner M, Mirici A, Girgiç YM. Atatürk Üniversitesi Hal c l k E itim Merkezi çal flanlar nda solunum semptomlar ve meslek astmas prevalans üzerine bir araflt rma. Solunum. 1996;20: Er M, Emri S, Karakoca Y, Bar fl Y. Jüt ipli i fabrikas nda çal flan iflçilerde bissinosis ve KOAH prevelans. Toraks Derne i kinci Kongresi. Bildiri Özet Kitab, 10 May s 1998: s fiahin Ü, Akkaya A, Ünlü M, Gürbüz H. Pamuk ipli i fabrikas nda çal flan iflçilerde solunum sistemi semptomlar ve solunum fonksiyon testlerinin araflt r lmas. Solunum Hastal klar. 1998;9: Özkurt S, Fiflekci F, Bafler S, Özhan F. Hal ma azas nda çal flanlarda solunumsal yak nmalar ve solunum fonksiyon testleri. Toraks Derne i kinci Kongresi. Bildiri Özet Kitab, 10 May s 1998: s Çelik P, Yorganc o lu A, Ak n M. Tekstil fabrikas iflçilerinde solunum fonksiyon parametreleri. Solunum Hastal klar. 1999;10: Polatl M, Çilda O. Pamuk tozuna maruz kalan iflçilerde bissinosis riski. Tüberküloz ve Toraks Dergisi.1999;47: Alt n R, Özkurt S, Fiflekci F. Respiratory effects of cotton dusts on the workers of cotton mill and prevalence of bysinosis. ERS Annual Congress. Madrid, Spain 1999: Ertem M, lçin E, Kelle M, Topçu F. Diyarbak r Sümerbank hal ve iplik fabrikalar nda çal flan iflçilerin solunum fonksiyonlar n n incelenmesi. Solunum Hastal klar. 2000;11: Martin CF, Higgins JE. Byssinosis and other respiratory ailments: a survey of 6631 cotton textile employees. J Occup Med. 1976;18: Noweir MH, El-Dakhakhni AA, Osman HA, Moselhi M. Seasonal exposure to dust in flax processing in Egypt. Am Ind Hyg Assoc. J. 1975;36: Kamar SR, Kamat GR, Salpekar VY, Lobo E. Distinguishing byssinosis from chronic obstructive pulmonary disease. Results of a prospective five year study of cotton mill workers in India. Am Rev Respir Dis. 1981;124: Awad el Karim MA, Osman Y, el Haimi YA. Byssinosis: environmental and respiratory symptoms among textile workers in Sudan. Int Arch Occup Environ Health. 1986;57: Christiani DC, Eisen EA, Wegman DH, Ye TT. Respiratory disease in cotton textile workers in the People s Republic of China II Pulmonary function results. Scand J Work Environ Health. 1986;12: Christiani DC, Ye TT, Wegman DH, Eisen EA. Cottton dust exposure, across-shift drop in FEV1, and five year change in lung function. Am J Respir Crit Care Med. 1994;150: Christiani DC, Wang Pan LD, Zhang HX,. Longitudinal changes in pulmonary function and respiratory symptoms in cotton textile workers. A ten year follow up study. Am J Respir Crit Care Med. 2001;163: Parikh JR, Bhagia LJ, Majumdar PK, Shah AR. Prevalence of byssinosis in textile mills at Ahmedabat, India. Br J Ind Med J. 1989;75: White NW. Byssinosis in South Africa. A survey of 2411 textile workers. S Afr Med J.1989;75: Zuskin E, Gregurincic S, Ivankovic D, Kanceljak B. Ventilatory function and allergic skin tests in cotton mill workers. Arc H g Rado Toksikol. 1989;40: Zaritskaia LP. A comparative evaluation of the dust factor on the respiratory organs of the workers in contact with drug and plant dusts. Gig Tr Prof Zabol. 1990; Massin N, Moulin JJ, Wildi P, Meyer-Bisch C. A study of the prevalence of acute respiratory disorders among workers in the textile industry. Int Arch Occup Environ Health. 1991;62: Ray MD, Skandhan KP, Mehta YB, Chokshi RR. Pulmonary function and morbidity in textile mill workers. Panminerva Med. 1992;34: Fishwick D, Fletcher AM, Pickcering CA, Niven RM. Ocular and nasal irritation in operatives in Lancashire cotton and synthetic fibre mills. Occup Environ Med. 1994;51: Fishwick D, Fletcher AM, Pickering CA, Niven RM. Lung function in Lancashire cotton and man made fibre spinning mill operatives. Occup Environ Med.1996;53: Murlidhar Y, Murlidhar VJ, Kanhere V. Byssinosis in a Bombay textile mill. Natl Med J India. 1995;8: Abebe V, Seboxa T. Byssinosis and other respiratory disorders among textile mill workers. Etiop Med J. 1995;33: Da Costa JT, Barros H, Macedo JA, Riberio H. Prevalence of respiratory diseases in the textile industry. Relation with dust levels. Acta Med Port. 1998;11: Raza SN, Fletcher AM, Pickering CA, Niven RM. Respiratory symptoms in Lancachire textile weavers. Occup. Environ Med ; 56 : Hodgson JT, Jones RD. Mortality of workers in the British cotton industry in Scand J Work Environ Health. 1990;16: Fawcett IW, Merchant JA, Simmonds SP, Pepys J. The effect of sodium cromoglycate, beclamethasone dipropionate and salbutamol on the ventilatory response to cotton dust in mill workers. Br J Dis Chest 1978;72: Pinkham J, ed, Cotton Dust Standard Endures 10 Years. In; Occupational Health and Safety, RoSPA , Washington, Office of the Federal Register, 1988; pp