10. Sınıf FİZİK SORU BANKASI. Aydın AKBAY

Transkript

1 10. Sınıf FİZİ SORU BANASI Aydın ABA

2 Copright Evrensel İletişim ayın Dağıtım San. Tic. td. Şti. Bu kitabın her hakkı EVRENSE İETİŞİM TD. ŞTİ. e aittir. Hangi amaçla olursa olsun, bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayınlayan yayınevinin önceden izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması, yayınlanması ve depolanması yasaktır. azar Aydın ABA Genel ayın önetmeni Engin ARAPINAR Dil Uzmanı Metin ÇETİN Dizgi - Tasarım - apak EVRENSE İETİŞİM AINARI DİZGİ SERVİSİ Hasan ÖZDEMİR Basım eri Cem Ofset ISBN EVRENSE İETİŞİM AINARI eni Ziraat Mah Sk. No: 15/A Altındağ/ ANARA Tel: (0312) Faks: (0312) evrensel@evrenseliletisim.com.tr

3 İstiklâl Marşı orkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Bastığın yerleri toprak! diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! ahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Hakkıdır, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! ükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. ırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyet! dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş! urduma alçakları uğratma, sakın. Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın... im bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. im bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ? Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ. Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar-ki şahadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder-varsa-taşım, Her cerîhamdan, İlâhi boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerred gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl: Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk a tapan, milletimin istiklâl! Mehmet Âkif ERSO

4 ATATÜR ÜN GENÇİĞE HİTABESİ Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa emal ATATÜR

5 yazardan Sevgili öğrenciler, Uzun ve titiz bir çalışmayla yazdığım bu kitapta sizlere fizik dersinde yardımcı olmayı amaçladım. Fizikte temel kavramları öğrenmeniz ve bu kavramlarla düşünme becerilerinizin gelişmesi için, kolaydan zora, basitten karmaşığa, yakından uzağa vb. Eğitim - öğretim ilkelerini dikkate aldım. Sorularda mümkün olduğu kadar görsel unsurlar kullanarak kavramları daha somut ve anlaşılır hâle getirmeye çalıştım. Testlerin her düzeyde (Hatırlama, kavrama, uygulama, analiz, sentez) bilgiyi ölçebilmesine özen gösterdim. orum gücünüzün gelişmesi amacıyla açık uçlu sorulara önem verdim. Bu kitabın fizik dersindeki başarınızı artıracağına gelecekte hazırlanacağınız üniversite sınavlarına temel oluşturacağına inanıyorum. Başarılarınızın artması dileğiyle... Bu kitabı hazırlarken bana destek olan eşim fizik öğretmeni Emine ABA a ve yayına hazırlanmasında bana desteklerini esirgemeyen EVRENSE İETİŞİM AIN- ARINA teşekkür ederim. Bu kitap, Sevgili eşim Emine ABA a armağanımdır. Aydın ABA

6 içindekiler 1. ÜNİTE : BASINÇ VE ADIRMA UVVETİ I. BÖÜM - BASINÇ 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II - III - IV...25 II. BÖÜM - SIVIARIN ADIRMA UVVETİ 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II - III ÜNİTE : EETRİ VE MANETİZMA I. BÖÜM - EETROSTATİ (DURGUN EETRİ) 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II...61 Elektriksel uvvet 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test...70 Elektrik Alanı 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test arma Test...77 II. BÖÜM - EETRİ AIMI 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma...82 Dirençlerin Bağlanması 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test...88 Ohm asası 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II...95 Üreteçler 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II Elektriksel Enerji ve Güç - ambalı Devreler 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II Motorlu Devreler 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test Elektrik Akımının imyasal Etkisi (Suyun Elektrolizi) 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test III. BÖÜM - MANETİZMA Mıknatıslanma 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test Akımın Manyetik Etkisi 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II ÜNİTE : DAGAAR 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma ay Dalgaları 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II - III Su Dalgaları 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II - III Ses Dalgaları 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II Deprem Dalgaları 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test ÜNİTE : OPTİ 1. Boşlukları Doldurma Doğruyu (D) - anlışı () Bulma Gölge 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test ansıma ve Düzlem Ayna 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II ansıma ve üresel Ayna 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II ırılma ve Renk 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test I - II - III Mercekler 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test Aydınlanma 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test Aynalı ve Mercekli Sistemlerde Aydınlanma 1. Uygulama Soruları Cevaplı Test Cevap Anahtarı...241

7 1 basınç Hidrolik Fren Sistemi

8 10. Sınıf 1. ÜNİTE basınç fizik - 10 SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. Birim yüzeye etkiyen dik kuvvete... denir. 2. Basınç, yüzeye etkiyen dik kuvvetle... orantılıdır. 3. Basınç, kuvvetin etki ettiği yüzey alanıyla... orantılıdır. 4. atı cisimler... değiştirmeden iletir. 5. Sıvılar... değiştirmeden her doğrultuda iletir. 6. Açık hava basıncı... ile ölçülür. 7. Basınç farkından yararlanan... bir yerin deniz seviyesinden yüksekliğini ölçer. 8. apalı bir kaptaki gazın basıncını ölçmek için... kullanılır. 9. Basınç değişiminden yararlanan... denizlerin derinliğini ölçer. 10. Açık hava basıncını keşfeden bilim insanı... dir. 11. Deniz seviyesinden yükseklere çıkıldıkça... basıncı düşer. 12. Sıvıların basıncı, sıvı yüksekliğiyle... orantılıdır. 13. Sıvıların basıncı, sıvının özkütlesiyle... orantılıdır. 14. SI birim sisteminde basıncın birimi... dir. 15. Akışkanların basıncı, hızlarıyla... orantılıdır. 16. Akışkanların basıncı, hareket ettikleri kabın kesiti ile... orantılıdır. 8

9 fizik - 10 SORU BANASI Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1. Bir katı cismin temas yüzey alanı küçüldükçe basıncı büyür Bir kapta bulunan sıvının basıncı sıvının miktarına bağlıdır Bir cismin bulunduğu yüzeye uyguladığı basınç, yer çekimi ivmesiyle doğru orantılıdır Sıvı yüzeyine uygulanan basınç, sıvı tarafından kabın bütün yüzeylerine büyüklüğü değiştirilmeden iletilir Bileşik kaplar Paskal ilkesinden yararlanılarak yapılır Açık hava moleküllerinin hızı arttıkça basıncı azalır Bir kaptaki sıvının basıncı kabın şekline bağlıdır Barometre, kapalı kaptaki gazın basıncını ölçmek için kullanılır Altimetre, suyun derinliğini ölçmek için kullanılır Manometre, açık hava basıncını ölçmek için kullanılır Magdeburg deneyi, açık hava basıncının varlığını kanıtlar Bir yerdeki açık hava basıncı deniz seviyesinden yüksekliğe bağlıdır Bıçakları bileyleme, yüzey alanını küçültüp basıncı büyütme amacıyla yapılır Bir araba tekerindeki hava basıncı manometreyle ölçülebilir Bir denizaltı, deniz seviyesinden ne kadar derinde bulunduğunu batimetre kullanarak ölçer Hidrolik fren, emme - basma tulumba sistemleri Paskal ilkesinin uygulamalarıdır.... 9

10 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 1. Aşağıda fotoğrafları verilen durumların basınçla olan ilişkisi nedir? Boş bırakılan yere kısaca açıklayınız

11 UGUAMA SORUARI 2. Aşağıda verilen ölçme araçları ne amaçla kullanılır? Nasıl çalışır ve ölçüm yapar? ısaca açıklayınız. a) Barometre: b) Manometre: c) Altimetre: d) Batimetre:

12 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 3. M c = 20 cm d) Cisim M yüzeyi üzerinde duruyorken basıncı kaç pascaldır? a = 30 cm b = 10 cm ütlesi 6 kg olan dikdörtgen prizma şeklindeki bir cismin kenar uzunlukları a = 30 cm, b = 10 cm, c = 20 cm dir. Cisim yatay zeminde durduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (g = 10 m/s 2 ) a) Cismin zemine uyguladığı basınç kuvveti kaç N olur? e) Cisim düşey olarak ortadan ikiye bölünürse parçalardan birinin basıncı ilk durumdaki basıncın kaç katı olur? b) Cisim yüzeyi üzerinde duruyorken basıncı kaç pascaldır? c) Cisim yüzeyi üzerinde duruyorken basıncı kaç pascaldır? f) Cisim yatay olarak ortadan ikiye bölünüp üstteki kısım alınırsa alttaki kısmın basıncı ilk durumdaki basıncın kaç katı olur? 12

13 UGUAMA SORUARI 4. r = 0,5 m d) Silindir II. konuma getirilirse zemine uyguladığı basınç kuvveti kaç N olur? h = 4 m I 37 II Taban yarıçapı r = 0,5 m, yüksekliği h = 4 m olan silindirin özkütlesi d = 0,2 g/cm 3 tür. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. ( π = 3, g = 10 m/s 2 ) (sin 37 = 0,6, cos 37 = 0,8) a) Silindirin ağırlığı kaç N dur? e) Silindir II. konumdayken yere uyguladığı basınç kaç pascaldır? b) Silindir I. konumdayken yere uyguladığı basınç kuvveti kaç N olur? c) Silindir I. konumdayken yere uyguladığı basınç kaç N/m 2 dir? f) II. konumda yatayla yapılan açı artırılırsa silindirin zemine yaptığı basınç nasıl değişir? 13

14 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 5. 4h h d) cismi, nin konumuna getirilirse yere yaptığı basınç kuvveti ve basınç nasıl değişir? h h 4h h Boyutları eşit ve dikdörtgen prizmalarının yere uyguladıkları basınçlar eşit ve P kadardır. Prizmaların kenar uzunlukları h, h ve 4h olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) nin basınç kuvveti ninkinin kaç katıdır? e) cismi, nin konumuna getirilirse yere uygulanan basınç kuvveti ve basınç nasıl değişir? b) cismi şekildeki konumdayken, nin üstüne konulursa yere uygulanan basınç kaç P olur? c) cismi şekildeki konumdayken, nin üzerine konulursa zemine yapılan basınç kaç P olur? f) Cisimler aynı konumda yer çekimi ivmesi daha büyük bir ortama götürülürse yere uyguladıkları basınç nasıl değişir? 14

15 UGUAMA SORUARI a a Boyutları şekildeki gibi olan ve dikdörtgen prizmaların yatay zemine yaptıkları basınçlar eşittir. Buna göre cisimlerin özkütleleri oranı d /d kaçtır? a a a 3a F = 25 N 53 Bir kenarı 0,2 m olan küp şeklindeki cisim sürtünmesiz duvara 25 N luk kuvvetle şekildeki gibi bastırılıyor. Buna göre cismin duvara uyguladığı basınç kaç Pascal dır? (sin 53 = 0,8, cos53 = 0,6) 7. m = 5m m = 10 m 9. I cm 30 cm cm 10 cm II ütleleri m = 5 m ve m = 10 m olan cisimlerin eğik düzlem ve temas yüzey alanları eşittir. Buna göre basınçları oranı P /P kaçtır? (sin 37 = 0,6 cos 37 = 0,8) G = 100 N ağırlıklı dikdörtgen prizmanın kenarları 10 cm, 10 cm ve 30 cm dir. Şekildeki konumda prizmanın I ve II nolu yüzeylere uyguladığı basınç kaç N/m 2 dir? 15

16 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI a F = 10 N 2a a 4a a 2a Taban alanı 0,2 m 2 olan cisminin yere uyguladığı basınç 10 Pa olduğuna göre cismin ağırlığı kaç N olur? (Sistem sürtünmesiz ve makaralar ağırlıksızdır.) Şekil - I Şekil - II Boyutları a, 2a ve 4a olan dikdörtgen prizma şeklindeki özdeş cisimlerin Şekil - I ve Şekil - II de yere yaptıkları basınçlar oranı P 1 /P 2 kaçtır? S 1 = 1m 2 S 2 = 0,8 m 2 Ağırlığı 90 N olan eşit bölmeli düzgün türdeş kalas, yüzey alanları S 1 = 1 m 2, S 2 = 0,8 m 2 olan ağırlıksız destekler üzerinde dengededir. Buna göre desteklerin yatay zemine uyguladığı basınçlar kaç N/m 2 dir? Duvar İp 37 G = 40 N ağırlığındaki düzgün türdeş küre iple duvara asılarak dengelenmiştir. İpin duvarla yaptığı açı a = 37, kürenin duvara temas yüzey alanı S = 0,2 m 2 dir. Buna göre kürenin duvara uyguladığı basınç kaç pascaldır? (sin 37 = 0,6 cos 37 = 0,8) 16

17 UGUAMA SORUARI 14. 3S S 2S d) apların tabanlarında bir delik açılsa sıvıların fışkırma hızları arasındaki ilişki nasıl olur? M h 3S S 2S esitleri verilen,, M kaplarına eşit yükseklikte aynı cins sıvıdan konuluyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) ve kaplarının tabanındaki sıvı basınçları oranı P / P kaçtır? e),, M kaplarının tabanlarındaki basınçlar karşılaştırıldığında, kap şeklinin basınca etkisi hakkında neler söylenebilir? b) nin tabanındaki sıvı basıncı, M nin tabanındaki sıvı basıncının kaç katıdır? c) apların tabanlarındaki sıvı basınç kuvvetleri arasındaki sıralama nasıl olur? f),, M kaplarının tabanlarındaki sıvı basınçları karşılaştırıldığında kaptaki sıvı miktarının basınca etkisi hakında neler söylenebilir? 17

18 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 15. S = 2S h M S M = 4S 2h d) Tabana etkiyen sıvı basınç kuvveti, M yüzeyine etkiye sıvı basınç kuvvetinin kaç katıdır? S = S Düşey kesitleri şekildeki gibi olan bir kapta 2h yüksekliğinde sıvı bulunmaktadır. Sıvının yoğunluğu d olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (g: yer çekimi ivmesi) a) noktasındaki sıvı basıncı, noktasındaki sıvı basıncının kaç katıdır? e) ve M noktalarında birer delik açılsa suyun fışkırma hızları arasındaki ilişki nasıl olur? b) noktasındaki sıvı basıncı, M noktasındaki sıvı basıncının kaç katıdır? f) Tabana etkiyen sıvı basıncı kuvvetiyle kaptaki sıvı ağırlığı karşılaştırılırsa büyüklükleri hakkında neler söylenebilir? c) Tabana etkiyen sıvı basınç kuvveti, yüzeyine etkiyen sıvı basınç kuvvetinin kaç katıdır? 18

19 UGUAMA SORUARI 16. S d) ap ters çevrilip S kesitli yüzey üzerine konulursa sıvının basınç kuvveti F nasıl değişir? Sıvı h 3S esitleri şekildeki gibi olan kapta yarı yüksekliğe kadar d özkütleli sıvı bulunmaktadır. Bu durumda sıvının tabana yaptığı basınç P, basınç kuvveti F dir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (g = yer çekimi ivmesi) a) Sıvının tabana yaptığı basıncı veren ifade nedir? e) ap ters çevrilip S kesitli yüzey üzerine konulursa kabın zemine yaptığı basınç kuvveti nasıl değişir? b) Sıvının tabana yaptığı basınç kuvvetini veren ifade nedir? c) ap ters çevrilip S kesitli yüzey üzerine konulursa sıvının kap tabanına yaptığı basınç nasıl değişir? f) ap ters çevrilip S kesitli yüzey üzerine konulursa kabın zemine yaptığı basınç nasıl değişir? 19

20 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 17. h 3h d 5d S S Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kapta birbirine karışmayan, d ve 5d özkütleli sıvılar h ve 3h yüksekliğinde bulunmaktadır. noktasının basıncı P kadar olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. 18. h 2h Sıvı N M Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kap tamamen d özkütleli sıvıyla doludur. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. h a) noktasının basıncı kaç P dir? a) noktasının basıncı, noktasının basıncının kaç katıdır? b) Sıvılar birbirine karıştırılırsa noktasının basıncı kaç P olur? b) N noktasının basıncı, M noktasının basıncının kaç katıdır? c) Sıvılar birbirine karıştırılırsa noktasının basıncı kaç P olur? c),, M, N noktalarından hangilerinin basınçları birbirine eşittir? 20

21 UGUAMA SORUARI 19. h M a a d) Düzenek bulunduğu konumdan deniz seviyesine göre daha yüksek bir yere götürülürse Şekil - l deki h yüksekliği nasıl değişir? Civa S Şekil - I Civa S 2S 2S Şekil - II S kesitli bir cam boru civa kabına batırıldığında borudaki civa yüksekliği Şekil - I deki gibi h kadar olmaktadır. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Cam boru Şekil - II de gösterilen konumundaki gibi tutulursa cam borudaki civa yüksekliği kaç h olur? e) Civa yerine, özkütlesi civadan daha küçük bir sıvı kullanılsaydı Şekil - I deki h yüksekliği nasıl değişirdi? b) S kesitli cam boru yerine 2S kesitli cam boru konumundaki gibi civa kabına batırılırsa cam borudaki civa yüksekliği kaç h olur? c) 2S kesitli boru M konumundaki gibi civa kabına batırılırsa cam borudaki civa yüksekliği kaç h olur? f) Şekil - I deki deney yer çekimi ivmesinin daha büyük olduğu bir yerde yapılırsa h yüksekliği nasıl değişir? 21

22 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 20. P 0 = 76 cm - Hg 22. gazı gazı Gaz Musluk Civa Z gazı Civa P gaz = 84 cm - Hg Civa Şekildeki manometrede gaz basıncı 84 cm - Hg dir. Musluk açılırsa borudaki civa seviyeleri arasındaki fark kaç cm olur? apalı bir kapta,, Z gazları ve civa şekildeki gibi dengededir. Buna göre gazların basınçları arasındaki büyüklük sıralaması nasıldır? 21. P 0 = 70 cm - Hg 23. Piston Gaz h=? sıvısı sıvısı M sıvısı Sürtünmesiz pistonla kapalı kapta gaz bulunmaktadır. Açık hava basıncı P 0 = 70 cm - Hg olduğuna göre borudaki civa seviyeleri arasındaki fark kaç cm dir? İçi boş özdeş borular,, M sıvılarına aynı ortamda batırıldığında sıvı yükseklikleri şekildeki gibi h M > h > h oluyor. Buna göre sıvıların özkütleleri arasındaki büyüklük sıralaması nasıldır? 22

23 UGUAMA SORUARI P 0 S 1 Sıvı h 1 h 2 esitleri S 1 ve S 2 olan bileşik borularda şekilde gösterildiği gibi sıvı geçirildiğinde sıvı yükseklikleri h 1 ve h 2 oluyor. S 1 > S 2 olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. S 2 gazı 20 cm 20 cm P 0 civa M gazı gazı yatay 20 cm P 0 I II III civa civa,, M gazı konulan cam tüpler, açık hava basıncının P 0 = 76 cm - Hg olduğu bir ortamda civayla dengededir. Borulardaki civa uzunluğu h = 20 cm olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) S 1 ve S 2 kesitli borularda sıvının akış hızı J 1 ve J 2 hakkında neler söylenebilir? a) gazının basıncı kaç cm - Hg dır? b) h 1 ve h 2 sıvı yükseklikleri hakkında neler söylenebilir? b) gazının basıncı kaç cm - Hg dır? c) M gazının basıncı kaç cm - Hg dır? c) Şekildeki gibi sistemlerde akışkanların hızlarıyla basınçları arasındaki ilişki hangi ilkeyle açıklanır? 23

24 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 26. Aşağıda fotoğrafları verilen fiziksel durumları boş bırakılan yere kısaca açıklayınız. Ucu sıkılan hortumda su, normal duruma göre daha hızlıdır. Bu durum Hızlı hareket eden arabalar yan yana geldiğinde birbirine doğru savrulur. Bu durum Uçakların kanatları altındaki basınç üstündekinden daha büyüktür. Bu durum Balonun üstüne üflendiğinde balon yukarı yönde hareket eder. Bu durum Pervaneler içerideki kirli havanın dışarı çıkmasını sağlar. Bu durum uvvetli rüzgârlarda çatılar yıkılır. Bu durum

25 CEVAPI TEST S 4. 2S S I II III IV S 2S S 2. I II III ve cisimlerinin yatay zemine uyguladıkları basınç eşit ve P kadardır. Buna göre cisimler Şekil - III teki gibi üstüste konulduklarında yatay zemine yaptıkları basınç kaç P olur? A) 6 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 Bir silindir şekildeki gibi I, II, III, IV no. lı türdeş parçalardan oluşmuştur. Bu durumda silindirin yere yaptığı basınç P kadardır. Buna göre; I. I ve II no. lı parçaların alınması. II. I ve III no. lı parçaların alınması. III. II ve IV no. lı parçaların alınması. işlemlerinden hangisi tek başına yapılırsa yere uygulanan basınç yine P kadar olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Aynı maddeden yapılmış ve silindirlerinin taban yarıçapları r ve 2r, yükseklikleri 2h ve h tır. Bu durumda yatay zemine uygulanan basınç P kadar ise nin ye uyguladığı basınç kaç P dir? A) B C) 1 D) E) a 3a 5. Fotoğrafta görüldüğü gibi bir çivi çekiçle zemine çakılıyor. a a Boyutları verilen ve dikörtgen prizmalarının özkütleleri d = 2d, d = d dir. Buna göre; I. ere uyguladıkları basınç kuvvetleri eşittir. II. ere uyguladıkları basınçlar eşittir. III., nin üstüne konursa nin yere yaptığı basınç iki katına çıkar. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 2a a Bu olayla ilgili verilen; I. Çivinin üstüne uygulanan kuvvetle çivinin ucundaki kuvvet eşittir. II. Çekicin çiviye uyguladığı basınçla çivinin zemine uyguladığı basınç eşittir. III. Çivinin uç kısmı daha ince olursa zemine uyguladığı basınç artar. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 25

26 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST I S 1 = 2m 2 0 II S 2 = 1 m 2 Ağırlık merkezi O, noktası olan eşit bölmeli çubuğun ağırlığı 40 N dur. üzey alanları S 1 = 2 m 2 ve S 2 = 1 m 2 olan desteklerin ağırlıkları sırayla 20 N ve 10 N dur. Buna göre desteklerin zemine uyguladıkları basınçlar kaç pascaldır? A) P 1 = 40 B) P 1 = 25 C) P 1 = 30 P 2 = 20 P 2 = 20 P 2 = F α β 10 cm S Taban yüzey alanı S olan G ağırlıklı bir cisim, eğik düzlem üzerinde F kuvvetiyle tutuluyor. Buna göre F, G, S, α ve β niceliklerinden hangilerinin artırılması cismin eğik düzleme yaptığı basıncı artırır? A) F ve S B) F, β ve G C) α, F ve G D) β, F ve G E) S, F ve G 7. D) P 1 = 50 E) P 1 = 20 m 1 37 P 2 = 20 P 2 = 25 m 2 = 5 kg 5 kg lık m 2 kütleli cisim eğik düzlemde m 1 kütlesiyle dengededir. m 2 kütlesinin eğik düzleme uyguladığı basınç P = 10 N/m 2 olduğuna göre eğik düzleme temas eden yüzey alanı kaç m 2 dir? (g = 10 m/s 2 ) (sin 37 = 0,6, cos 37 = 0,8) A) 0,25 B) 0,50 C) 1 D) 2 E) m 4r r 4m Şekildeki sürtünmesiz sistem dengededir. Buna göre taban yüzey olanı S olan 6 m kütleli cismin yatay zemine uyguladığı basınç kaç mg/s dir? (g: yer çekimi ivmesi) A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6 8. S 1 = 0,5 m 2 m 1 = 5 kg m 2 = 2 kg Sürtünmesiz sistemde ağırlıkları 10 N olan makaralarla kurulan düzenekte yüzey alanı 0,5 m 2 olan m 1 kütleli cismin yere uyguladığı basınç kaç N/m 2 dir? (g = 10 m/s 2 ) M Aynı maddeden yapılmış eşit yükseklikteki dikdörtgen prizma, silindir ve küpün yatay zemine uyguladıkları basınçlar arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) P = P = P M B) P > P > P M C) P > P M > P D) P M > P > P E) P = P M > P A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E) 80 1 C 2 D 3 D 4 D 5 D 6 B 7 E 8 D 9 C 10 D 11 A 26

27 CEVAPI TEST h 2h h d 2d 4d 4. d 3d h h ı Şekildeki kapta birbirine karışmayan d, 2d, 4d özkütleli sıvılar bulunmaktadır. noktasındaki sıvı basıncı P kadar oluğuna göre noktasındaki basınç kaç P dir? A) 2 B) 4 C) 5 D) 8 E) 10 Şekildeki kapta birbirine karışmayan d ve 3d özkütleli sıvılar h ve h I yüksekliğindedir. noktasının basıncı P, noktasının basıncı 4P olduğuna göre sıvılar birbirine karıştırıldığında noktasının basıncı kaç P olur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) h 2 d h 5. 2S h h Düşey kesiti şekildeki gibi olan bileşik kapta, S kesitli bölüm h yüksekliğinde sıvıyla doludur. 3d Şekildeki kapta birbirine karışmayan sıvılar dengededir. Buna göre sıvısının özkütlesi kaç d dir? A) B) 1 C) D) E) S ap ters çevrilip 2S yüzeyi üzerine konulursa; I. abın tabanına etkiyen sıvı basıncı II. abın tabanına etkiyen sıvı basınç kuvveti III. abın zemine yaptığı basınç niceliklerinden hangisi değişir? A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 3. F m = 300 kg 6. M S Sıvı 3S N Şekildeki bileşik kabın 3S kesitli yüzeyindeki m = 300 kg lık yükü dengelemek için S kesitli yüzeye uygulanması gereken kuvvet kaç N olur? (g = 10 m/s 2 ) A) 100 B) 300 C) 1000 D) 1500 E) 3000 Şekildeki kap bir sıvıyla dolduruluyor.,, M, N noktalarının basınçları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) P > P M > P > P N B) P N > P M > P > P C) P N = P > P M > P D) P N > P > P M > P E) P > P N > P M > P 27

28 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST r 2r Sıvı h 9. Bir dalgıç, denizin derinliliğini ölçmek için hangi ölçme aracını kullanır? I r yarıçaplı silindir bir sıvıyla tamamen doluyken tabanındaki sıvı basıncı P 1 = P, sıvı basınç kuvveti F 1 = F dir. Bu sıvı, içi boş ikinci silindire boşaltılırsa tabana etkiyen sıvı basıncı P 2 nin P, F 2 nin F cinsinden değeri hangi seçenekte doğru verilmiştir? II A) Manometre B) Batimetre C) Altimetre D) Barometre E) ronometre A) P 2 = P 4 B) P 2 = P 2 C) P 2 = P 10. F 2 = F F 2 = F F 2 = F D) P 2 = P 4 F 2 = F 2 E) P 2 = P 4 F 2 = F 4 S = 2S F F M F S = S S M = 4S h/2 h Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta,, M yüzeylerine etkiyen sıvı basınç kuvvetleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) F = F > F M B) F > F > F M C) F M > F > F D) F M > F = F E) F M = F > F 8. r 2r 3r 11. r 2r M Sıvı M Boş ükseklikleri eşit, yarıçapları r, 2r, 3r olan silindirlere,, M sıvıları konulduğunda tabana etkiyen sıvı basınç kuvvetleri eşit oluyor. Buna göre sıvıların özkütleleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) d = d = d M B) d > d = d M C) d > d > d M D) d M > d > d E) d M > d = d Şekildeki bileşik kabın r yarıçaplı bölmesi sıvıyla tamamen dolu iken noktasındaki sıvı basıncı P kadardır. Musluk açılıp sıvı dengesi sağlandıktan sonra 2r yarıçaplı bölmenin tabanındaki noktasının basıncı kaç P olur? A) B) C) D) E) C 2 D 3 C 4 B 5 C 6 C 7 A 8 C 9 B 10 D 11 A 28

29 CEVAPI TEST S Piston A) 1 9 S F B) 6 1 h Şekildeki kapta S kesitli bölüm h yüksekliğinde sıvıyla doluyken noktasındaki basınç kuvveti F kadardır. Piston itilerek düzeyine getirilirse tabandaki sıvı basınç kuvveti kaç F olur? C) 3 1 D) 1 E) 3 4. Gaz Sıvı Şekildeki kapta bir miktar gaz sıvıyla sıkıştırılmıştır. Bu durumda ve noktalarındaki basınçlar oranı kaçtır? P P A) B) C) 1 D) E) h 5. P 0 = 70 cm-hg Civa ukarıda görülen borudaki civa yüksekliği; I. Açık hava basıncı II. Sıvının özkütlesi III. Borunun yatayla yaptığı açı niceliklerinden hangisine bağlıdır? A) alnız I B) alnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III Gazı 90 cm-hg Musluk h gazı Civa P 0 Şekil - II h/2 Civa Şekil - I Açık hava basıncının 70 cm - Hg olduğu bir ortamda barometredeki civa yüksekliği h kadardır. gazının basıncı 90 cm - Hg olduğuna göre Şekil - II deki gazının basıncı kaç cm - Hg dır? A) 40 B) 50 C) 60 D) 80 E) I M II 6. üçük balon Orta balon Büyük balon Civa Şekildeki sistem dengededir. Civaya batırılan cam borunun I. kolundaki musluk açılırsa I ve II no. lı kollarda civa yükseklikleri nasıl değişir? I. ol II. ol A) Artar. Artar. B) Artar. Azalır. C) Azalır. Azalır. D) Azalır. Azalır. E) Artar. Değişmez. I II Aynı ortamda bulunan çocuk balonlarının hacimleri sırayla V, 2V ve 3V dir. Balonların içindeki havanın basınçları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) P I = P II = P III B) P I > P II > P III C) P III > P II > P I D) P II > P III > P I E) P III = P II > P I III 29

30 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST m 1 m 2 m S 2 2S S 3S Gaz Sıvı Sıvı Şekildeki bileşik kapta cisimler eşit seviyede dengededir. Buna göre cisimlerin kütleleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) m 1 = m 2 = m 3 B) m 1 > m 2 > m 3 S 1 Eşit bölmelerden oluşan kapta iki bölme sıvı, bir bölme gazla doludur. ap ters çevrilerek S 2 yüzeyi üzerine konulursa tabana etkiyen sıvı basıncı ve gaz basıncı nasıl değişir? C) m 2 > m 1 > m 3 D) m 3 > m 1 > m 2 Sıvı Basıncı Gaz Basıncı E) m 3 > m 2 > m 1 A) Artar. Artar. 8. Sıvı S I II esitleri S ve 2S olan bileşik boruda sıvı akmaktadır. Bu durumla ilgili verilen; I. I. bölmedeki sıvı akış hızı II. bölmedekine göre daha büyüktür. II. II. bölmedeki sıvı basıncı I. bölmedekine göre daha büyüktür. 2S III. Her iki bölmedeki sıvı akış hızları eşittir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III B) Artar. Azalır. C) Artar. Değişmez. D) Azalır. Değişmez. E) Değişmez. Değişmez. 11. Fotoğrafta görülen dağcı, deniz seviyesinden yüksekliğini ölçmek için aşağıdaki ölçme araçlarından hangisini kullanır? 12. A) Manometre B) Barometre C) Altimetre D) Batimetre E) ronometre P 0 Sürtünmesiz 9. Şırınga Parfüm Pipet piston Gaz h I II III Akışkanlar basıncın büyük olduğu yerden küçük olduğu yere doğru hareket eder. ukarıda verilen durumlardan hangisi bu ilkeyle açıklanabilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III Sürtünmesiz pistonla kapalı kapta gaz bulunmaktadır. Açık hava basıncı P 0 = 72 cm - Hg ise h civa yüksekliği kaç cm dir? A) 60 B) 70 C) 72 D) 76 E) 80 1 D 2 C 3 E 4 C 5 C 6 A 7 D 8 C 9 E 10 C 11 C 12 C 30

31 CEVAPI TEST I II 3. Vakumlu torba Büzüşen meyve suyu kutusu Vantuz askı 3S S Taban yüzey alanı 4S olan dikdörtgen prizma dikey olarak I ve II no. lı bölmelere ayrılıyor. Prizmanın ilk durumdaki basıncı P, basınç kuvveti F olduğuna göre I ve II no. lı bölmelerin basınç ve basınç kuvveti kaç olur? I II Basınç Basınç Basınç Basınç uvveti uvveti A) P F P F 3F B) P 4 3P C) F 4 4P 3F D) 3 4 F E) P 4 P P 4 4P 3P F 4 F 3P 4 F 4 I II ukarıda fotoları verilen durumların hangisinde açık hava basıncının etkisi vardır? A) alnız I B) alnız II C) alnız III III D) I ve II E) I, II ve III 4. Fotoğrafta görülen oto lastiğine ne kadar basınçta hava doldurulduğunu ölçmek isteyen bir kişi aşağıdaki ölçme araçlarından hangisini kullanır? A) Manometre B) Barometre C) ronometre D) Termometre E) Altimetre 5. apalı kap Açık kap Su M Su M 2. 2S d 2d S h h Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kapta 2d ve d özkütleli sıvılar h yüksekliğinde bulunmaktadır. Bu durumda noktasındaki sıvı basıncı P kadardır. Sıvılar birbirine karıştırılırsa noktasındaki basınç kaç P olur? A) B) C) 1 D) E) I apalı kap ve ağzı açık kap tamamen suyla doludur. Musluklar açılıp kaplardaki suyun boşalması sağlanıyor. Bu durumla ilgili verilen; I. apalı kapta bir miktar su dökülmeden kalır. II. Açık uçlu kapta su tamamen boşalır. III. Her iki kaptada bir miktar su dökülmeden kalır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III II 31

32 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST Akışkanların hızları arttıkça basınçları azalır. Seyahat Vantilatör asırgadan eden uçak uçan cisimler 10. 2S S 3S M 7. I II Fotoğrafları görülen olaylardan hangisi yukarıdaki ilkeyle açıklanabilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III Gaz III olları 2S, S ve 3S kesitli bileşik kapta,, M sıvıları şekildeki gibi dengededir. Buna göre sıvıların özkütleleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) d = d = d M B) d > d M > d C) d > d > d M D) d > d M > d E) d > d = d M Sıvı Şekildeki kapta sıvı içinde esnek balon bulunmaktadır. Balon kabın tabanına doğru bir miktar itiliyor. Buna göre; I. abın tabanındaki sıvı basıncı azalır. II. Balonun basıncı artar. III. aptaki gazın basıncı azalır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III 8. D) I ve II E) I, II ve III Gaz 11. h Fotoğrafta görülen borudaki civa yüksekliğinin azalması için; Civa P o sıvı Şekildeki kapta piston sürtünmesizdir. Açık hava basıncının P o olduğu ortamda sıvı ve gaz dengededir. Gazın basıncı P, sıvının tabana yaptığı basınç P S olduğuna göre; I. P o > P S II. P o > P III. P S > P ilişkilerinden hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III I. Düzeneğin, bulunduğu konumdan denize göre daha yükseğe çıkarılması II. Düzeneğin, bulunduğu ortamdaki hava moleküllerinin hızlandırılması III. Düzeneğin, bulunduğu yere göre düşük basınçlı bir ortama alınması işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 B 2 D 3 E 4 A 5 C 6 E 7 E 8 C 9 B 10 B 11 E 32

33 ADIRMA UVVETİ 2. Bölüm

34 10. Sınıf 1. ÜNİTE fizik - 10 SORU BANASI 34

35 fizik - 10 SIVIARIN ADIRMA UVVETİ SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. Bir cismin sıvı içindeki kısmına etki eden sıvı basınç kuvvetlerinin bileşkesine... denir. 2. aldırma kuvveti... kaynaklanır. 3. Bir cisme etkiyen kaldırma kuvveti, cismin yerini değiştirdiği sıvının... eşittir. 4. Bir cismin özkütlesi, sıvınınkinden küçük ise cisim sıvıda Bir cismin özkütlesi, sıvınınkine eşit ise cisim sıvıda Bir cismin özkütlesi, sıvınınkinden büyük ise cisim sıvıda aldırma kuvveti, cismin batan hacmiyle... orantılıdır. 8. aldırma kuvveti, sıvının özkütlesiyle... orantılıdır. 9. aldırma kuvveti, yer çekimi ivmesiyle... orantılıdır. 10. Sıvı tarafından dengelenen cisimlere etkiyen kaldırma kuvveti, cismin... eşittir. 11. Bir cisim sıvıda batıyorsa cismin ağırlığı... den büyüktür. 12. Bir cismin havadaki ağırlığıyla sıvıdaki ağırlığı arasındaki fark, cisme etkiyen... kadardır. 35

36 10. Sınıf 1. ÜNİTE fizik - 10 SIVIARIN ADIRMA UVVETİ SORU BANASI Doğruyu (D) anlışı () bulalım 1. Bir cisme etkiyen kaldırma kuvveti cismin batan hacmiyle orantılıdır Özkütlesi sıvınınkinden büyük cisimler batar Özkütlesi sıvınınkine eşit cisimler yüzer Bir cisim batıyor ise sıvının kaldırma kuvveti cismin ağırlığından küçüktür Bir cisim yüzüyor ise cismin ağırlığı, sıvının kaldırma kuvvetine eşittir Bir cismin yerini değiştirdiği sıvının ağırlığı, cisme etkiyen kaldırma kuvvetinden büyüktür Taşırma kabına bırakılan bir cisim yüzüyor ise kabı ağırlaştırmaz Taşırma kabına bırakılan bir cisim askıda ise kabı ağırlaştırır Askıdaki cismin ağırlığı kaldırma kuvvetine eşittir Bir cismin bir sıvıdaki denge durumu ağırlığına bağlıdır aldırma kuvveti daima yukarı doğrudur Bir cismin havadaki ağırlığı, sıvıdaki ağırlığından büyüktür

37 UGUAMA SORUARI sıvısı Z sıvısı Z Eşit hacimli,, Z cisimleri, sıvısında şekildeki gibi dengededir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. Eşit kütleli,, Z cisimleri, sıvısında şekildeki gibi dengededir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Cisimlerin özkütleleri arasındaki ilişki nasıldır? a) Cisimlerin özkütleleri arasındaki ilişki nasıldır? b) Cisimlerin kütleleri arasındaki ilişki nasıldır? b) Cisimlerin hacimleri arasındaki ilişki nasıldır? c) Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri arasındaki ilişki nasıldır? c) Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri arasındaki ilişki nasıldır? 37

38 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI sıvısı Z sıvısı,, Z cisimlerinin bir sıvıdaki denge durumu şekildeki gibidir. Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri eşit olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. Ağırlığı G = 20 N olan cisminin sıvısındaki denge durumu şekildeki gibidir. Sıvıya daha büyük özkütleli bir sıvı karıştırılıyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Cisimlerin özkütleleri arasındaki ilişki nasıldır? a) Sıvı karışırılmadan önce cisme etkiyen kaldırma kuvveti kaç N olur? b) Cisimlerin ağırlıkları arasındaki ilişki nasıldır? b) Sıvı karıştırılınca cismin batan hacmi nasıl değişir? c) Cisimlerin hacimleri arasındaki ilişki nasıldır? c) Sıvı karıştırılınca kaldırma kuvveti kaç N olur? 38

39 UGUAMA SORUARI 5. Dinometre 6. M Şekil - I Şekil - II Şekil - III G = 100 N d Sıvı = 2 g/cm 3 Bir kenarı a = 10 cm olan küp şeklindeki cisim hava ortamında tartıldığında G = 100 N geliyor. Daha sonra cisim, öz kütlesi d = 2 g/cm 3 lük sıvıda tartılıyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (g = 10 N/kg) ütlesi 2 kg olan cismi,, M sıvılarında şekildeki gibi dengededir. sıvısının özkütlesi d = 6 g/cm 3 tür. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) cisminin özkütlesi kaç g/cm 3 tür? a) Cismin özkütlesi kaç g/cm 3 tür? b) sıvısının özkütlesi kaç g/cm 3 tür? b) Cisme etkiyen sıvı kaldırma kuvveti kaç N olur? c) Şekil - I, II ve III te cismine etkiyen kaldırma kuvvetleri kaç N olur? c) Cisim sıvıdayken dinamometre kaç N u gösterir? 39

40 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI d Sıvı 3d Aynı sıvıya bırakılan, eşit hacim bölmeli ve cisimleri şekildeki gibi dengededir. d Buna göre özkütleleri oranı kaçtır? d Eşit hacim bölmeli cismi birbirine karışmayan ve sıvılarının içinde şekildeki gibi dengededir. Buna göre in özkütlesi kaç d dir? Sıvı Sıvısı Eşit hacim bölmeli cismi, tek başına iki bölmesi batarak dengeye gelmiştir. Üzerine cismi konulunca tamamı batarak dengede kaldığına göre nin kütlesi nin kütlesinin kaç katıdır? cisminin sıvısındaki denge durumu şekildeki gibidir. Düzenek yer çekimi ivmesinin daha büyük olduğu bir yere götürülürse cisme etkiyen kaldırma kuvveti ve cismin batan hacmi nasıl değişir? 40

41 UGUAMA SORUARI 11. T = G 13. Sıvısı Sıvısı T = G Ağırlığı 3 G olan cismi, ve sıvılarında şekildeki gibi dengededir. İplerdeki gerilme kuvvetleri eşit ve G olduğuna göre sıvıların özkütleleri oranı d /d kaçtır? Sıvı Bir sıvıdaki denge durumu şekildeki gibi olan ve cisimlerinin eşit miktar hafiflediği biliniyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri oranı Fx kaçtır? F y 12. b) Cisimlerin kütleleri m m x y kaçtır? h 1 h 2 Sıvı Hacmi 60 cm 3, kütlesi 120 g olan silindir şeklindeki cisim, özkütlesi d = 3 g/cm 3 olan sıvıda şekildeki gibi dengededir. h Buna göre 1 oranı kaçtır? h 2 c) Cisimlerin özkütleleri oranı d d x y kaçtır? 41

42 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 14. Sıvısı 15. Havadaki ağırlığı 60 N olan cisim, sıvısında tartıldığında 40 N, sıvısında tartıldığında 48 N geliyor. d Buna göre oranı kaçtır? d ütlesi 400 g, hacmi 200 cm 3 olan cismi, sıvısına bırakıldığında yarı hacmi batarak şekildeki gibi dengeye geliyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) sıvısının özkütlesi kaç g/cm 3 tür? b) cisminin batan hacmi kaç cm 3 tür? 16. Su arıçapı r = 2 cm, kütlesi 64 g olan küresel cismi, su içinde şekildeki gibi dengededir. Buna göre cisminin içindeki boşluk kaç cm 3 tür? (d su = 1 g/cm 3, p = 3) c) Taşan sıvının ağırlığı kaç N dur? 42

43 UGUAMA SORUARI 17. Fotoğrafta görülen balon yerden belirli bir yükseklikte dengededir. 19. Su M Bu durumdan yola çıkarak; I. Gazların kaldırma kuvveti vardır. II. Balon içindeki gazın özkütlesi havanınkinden küçüktür. III. Balon dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. sonuçlarından hangileri çıkarılabilir? Su içine konulan kaba,, M cisimleri konulduğunda şekildeki gibi denge sağlanıyor. Cisimlerin özkütleleri d = 2 g/cm 3, d = 1 g/cm 3 ve d M = 0,8 g/cm 3 tür. Suyun özkütlesi d Su = 1 g/cm 3 olduğuna göre; a) cismi suya bırakılırsa su yüksekliği nasıl değişir? 18. İçinde hava bulunan balon iple bağlandığında ipteki gerilme kuvveti T kadar oluyor. b) cismi suya bırakılırsa kaptaki su yüksekliği nasıl değişir? Buna göre; I. Balonın bir miktar şişirilmesi II. Ortamdaki hava özkütlesinin artırılması III. Düzeneğin yer çekimsiz bir ortama götürülmesi işlemlerinden hangisi tek başına yapıldığında T kuvveti değişir? c) M cismi suya bırakılırsa su yüksekliği nasıl değişir? 43

44 10. Sınıf 1. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 20. d =? 22. d = 4 g/cm 3 Sıvı Şekil - I Sıvı Şekil - II Eşit bölmeli cismi birbirine karışmayan ve sıvıları içinde şekildeki gibi dengededir. cisminin özkütlesi 3 g/cm 3, sıvısının özkütlesi 4 g/cm 3 olduğuna göre sıvısının özkütlesi kaç g/cm 3 tür? Birbirine yapışık eşit kütleli ve cisimleri Şekil - I ve Şekil - II deki gibi dengededir. Buna göre cisimlerin özkütleleri oranı d /d kaçtır? (Cisimler düzgün geometrik ve eşit bölmelidir.) Sıvı d = d Şekil - I d = 3d Şekil - II Ağırlığı 20 N olan cismi ile ağırlığı 40 N olan cismi şekildeki gibi eşit bölmeli ağırlıksız çubuğun ucuna bağlanarak dengede kalıyor. Buna göre sıvının cismine uyguladığı kaldırma kuvveti kaç N olur? 10 N ağırlığındaki eşit bölmeli cismi, özkütlesi d = d olan sıvıda Şekil - I deki gibi dengededir. cismi, üzerine cismi konulduğunda Şekil - II deki gibi sıvısında dengede olduğuna göre cismi kaç N dur? 44

45 CEVAPI TEST M Sıvı Bir sıvı içindeki eşit hacimli,, M cisimlerinin denge durumları verilmiştir. 3. Sıvı arı hacmi sıvıya batacak şekilde yüzen cismi ile ilgili; Buna göre cisimlere ait; I. ütle II. Özkütle III. aldırma kuvveti niceliklerinden hangisi eşittir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III I. Özkütlesi sıvınınkinin yarısı kadardır. II. Ağırlığı kaldırma kuvvetine eşittir. III. Üzerine aynı cisimden bir tane konulursa tamamı sıvıya batacak şekilde dengede kalır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 4. T = 20 Sıvı 2. m(g) I 0 II V(cm 3 ) cismi yarısı sıvıya batacak şekilde iple asılıyken ipteki gerilme kuvveti T = 20 N oluyor. İp kesildiğinden sonra cisim askıda kaldığına göre cismin ağırlığı kaç N olur? A) 10 B) 15 C) 20 D) 30 E) 40 ve sıvılarına ait kütle - hacim grafiği şekildeki gibidir. Bir cismi sıvısında askıda kaldığına göre bu cismin sıvısındaki denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) B) 5. C) D) E) Sıvı Şekil - I Sıvı Şekil - II Üzerinde cismi varken Şekil - I deki gibi, tek başına Şekil - II deki gibi dengede olan cisminin kütlesi ninkinin kaç katıdır? 1 3 A) B) 1 C) D) 2 E)

46 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST Havadaki ağırlığı 200 N olan cisim, sıvısında tartılınca 140 N, sıvısında tartılınca 120 N geliyor. Buna göre sıvıların özkütleleri oranı d kaçtır? d A) B) C) D) 1 E) Sıvısı Şekil - I Sıvısı Şekil - II Eşit bölmeli bir cismi sıvısında Şekil - I deki gibi dengededir. cisminin yarı hacmi kesilip alınırsa denge durumu Şekil - II dekilerden hangisi gibi olur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 7. d = 2d Z Özkütlesi 2d olan sıvısında,, Z cisimlerinin denge durumları şekildeki gibidir. aba, sıvısına eşit hacimde d özkütleli sıvısı konulup sıvılar karıştırılırsa hangi cisme etkiyen kaldırıma kuvveti değişmez? A) alnız B) alnız C) ve D) ve Z E), ve Z 8. Sıvı Z,, Z cisimlerine etkiyen kaldırma kuvvetleri eşittir. Buna göre cisimlerin hacimleri arasındaki ilişki nasıldır? A) V = V = V Z B) V > V > V Z 10. d = d d = 2d Eşit bölmeli cismi ve sıvıları içinde şekildeki gibi dengededir. cismi tek başına sıvısana konulursa hacminin ne kadarı batar? A) B) C) D) E) C) V Z > V > V D) V > V = V Z E) V > V > V Z 1 E 2 D 3 E 4 E 5 D 6 C 7 A 8 B 9 B 10 C 46

47 CEVAPI TEST M Sıvısı T Sıvı ütlesi 1 kg olan cismi, sıvısıyla tamamen dolu taşırma kabına bırakıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. Buna göre; I. Taşan sıvının ağırlığı 10 N olur. II. Cisme etkiyen kaldırma kuvveti 10 N olur. III. aptaki ağırlaşma 10 N dur. yargılarından hangisi doğrudur? (g = 10N/kg) A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III cismi d özkütleli sıvı içinde dengedeyken ipteki gerilme kuvveti T oluyor. Musluk açılıp özkütlesi 3d olan sıvı kaba boşaltılıp sıvılar karıştırılırsa; I. İp gerilme kuvveti T artar. II. Cisme etkiyen kaldırma kuvveti artar. III. Tabana etkiyen sıvı basıncı artar. yargılarından hangisi doğru olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. T T T Sıvı Z,, Z cisimlerinin kütleleri arasında m x > m y > m z ilişkisi vardır. Cisimler bir sıvı içinde iplere bağlandıklarında iplerdeki gerilme kuvvetleri eşit oluyor. Buna göre cisimlerin hacimleri arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? 5. T 0 Sıvı 3. A) V = V > V Z B) V > V > V Z C) V = V > V Z D) V Z > V = V E) V > V Z > V ve cisimleri bir sıvı içinde dengedeyken ipteki gerilme kuvveti T oluyor. T 0 olduğuna göre ip kesilirse denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) B) Sıvısı Sıvısı Eşit hacim bölmeli ve cisimlerinin kütleleri eşittir. Cisimler ve sıvılarında şekildeki gibi dengededir. d Buna göre sıvıların özkütleleri oranı kaçtır? d A) 1 4 B) 2 1 C) 4 3 D) 1 E) 2 C) E) D) 47

48 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST Sıvısı Sıvı Ağırlığı 20 N olan cismi sıvısına bırakıldığında cisme 8 N luk kaldırma kuvveti uygulanıyor. Buna göre; I. Taşan sıvının ağırlığı 8 N olur. II. aptaki ağırlaşma 12 N olur. III. Taşan sıvı hacmi, cisminin hacmi kadardır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III ütleleri eşit ve cisimlerinin denge durumları şekildeki gibidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri eşittir. B) Cisimlerin batan hacimleri eşittir. C) Cisimlerin hacimleri eşittir. D) in özkütlesi nin özkütlesinden küçüktür. E) nin özkütlesi sıvının özkütlesine eşittir. D) I ve II E) I, II ve III Sıvısı Sıvısı Sıvı Eşit hacimli ve cisimleri, eşit bölmeli ve ağırlıksız bir çubuğun ucuna bağlı olarak şekildeki gibi dengededir. Buna göre; I. in ağırlığı nin ağırlığından büyüktür. II. in özkütlesi nin özkütlesinden büyüktür. III. nin özkütlesi sıvının özkütlesinden büyüktür. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III cismi, birbirine karışmayan ve sıvıları içinde şekildeki gibi dengedeyken musluk açılıp sıvısı boşaltılıyor. Bu duruma göre; I. e etkiyen kaldırma kuvveti artar. II. in sıvısında batan hacmi artar. III. abın tabanındaki sıvı basıncı azalır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 C 2 B 3 B 4 E 5 A 6 E 7 E 8 C 9 D D) II ve III E) I, II ve III 48

49 CEVAPI TEST Z d Sıvı = 1,2 g/cm 3 Sıvı,, Z cisimleri bir sıvıda şekildeki gibi dengededir. Cisimlere etkiyen kaldırma kuvvetleri eşit olduğuna göre cisimlerin ağırlıkları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? ütlesi 60 g olan cismi, özkütlesi d S = 1,2 g/cm 3 olan sıvı dolu kaba bırakılınca kaptan 24 g sıvı taşıyor. Buna göre cisminin özkütlesi kaç g/cm 3 tür? A) G = G = G Z B) G = G > G Z C) G Z > G = G Z D) G = G Z > G A) 1 3 B) 3 2 C) 1 D) 2 3 E) 3 E) G > G = G Z 4. T M esnek cismi bir sıvıda ipe bağlı olarak dengededir. Esnek Cisim Musluk açılarak aynı sıvıdan bir miktar eklenirse; I. İp gerilme kuvveti : T II. aldırma kuvveti : F III. Cismin hacmi : V niceliklerinden hangileri azalır? A) alnız T B) alnız F C) T ve F 2. Z D) F ve V E) T, F, V Sıvı,, Z cisimleri şekildeki gibi bir sıvıda dengededir. Cisimleri batan hacimleri eşit olduğuna göre cisimlerin; I. ütle II. Özkütle III. Hacim niceliklerinden hangileri eşittir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 5. Sıvısı Sıvısı Bölmeleri eşit hacimli d = 2d özkütleli cisminin ve sıvılarındaki denge durumu verilmiştir. Buna göre ve nin eşit kütleli karışımının özkütlesi kaç d dir? A) B) 1 C) D) E)

50 10. Sınıf 1. ÜNİTE CEVAPI TEST Sıvı G ağırlığındaki türdeş ve eşit bölmeli çubuk bir sıvıda yarısı batacak şekilde dengededir. 9. d = d d = 3d ve cisimleri özkütleri d = d ve d = 3d olan sıvılarda şekildeki gibi dengededir. Buna göre sıvının çubuğa uyguladığı kaldırma kuvveti kaç G dir? A) B) C) D) 1 E) Sıvılar birbirine karıştırılırsa denge durumu aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir? A) B) C) D) 7. h h Sıvı E) m kütleli cismi, tek başına yarı yüksekliği sıvıya batarak dengedeyken üzerine cismi konduğunda tüm hacmi batacak şekilde dengeye geliyor. aptaki sıvının özkütlesi 2d olduğuna göre; I. in özkütlesi d kadardır. II. nin kütlesi m den büyüktür. III. nin özkütlesi sıvının özkütlesinden büyüktür. yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 10. m = 60 g m D) II ve III E) I, II ve III 8. Sıvısı arışım Sıvısı ve sıvılarıyla tamamen dolu kaplara ve cisimleri bırakıldığında denge durumları şekildeki gibi oluyor. d = 2 g/cm 3, d = 3 g/cm 3 olduğuna göre karışımın özkütlesi kaç g/cm 3 olur? A) 1,5 B) 2 C) 2,8 D) 3 E) 4 Eşit kollu terazide taşma düzeyine kadar sıvı dolu bir kap m kütlesiyle dengededir. m = 60 g kütleli cisim, özkütlesi 2 g/cm 3 olan sıvı dolu kaba bırakıldığında denge bozulmadığına göre cisminin özkütlesi kaç g/cm 3 tür? (aptan taşan sıvı sağ kefeye akıyor.) 3 5 A) 1 B) C) 2 D) E) A 2 A 3 E 4 D 5 D 6 C 7 B 8 D 9 E 10 E 50

51 2 EETROSTATİ

52 10. Sınıf 2. ÜNİTE fizik - 10 EETROSTATİ (DURGUN EETRİ) SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. üklü cisimler arasındaki kuvvete... kuvvet denir. 2. üklü iki cisim arasındaki kuvvet... gerektirmeyen kuvvettir. 3. Elektriksel kuvvet, cisimlerin yük miktarıyla... orantılıdır. 4. Elektriksel kuvvet, yükler arası uzaklığın karesiyle... orantılıdır. 5. Nötr iki cisim birbirine sürtünürse... elektrik yüküyle yüklenir. 6. Nötr iki cisim birbirine sürtünürse cisimlerin yüklenme miktarı... olur. 7. Birbirine dokunan cisimler... sağlanıncaya kadar yük alış verişi yapar. 8. Birbirine dokunan cisimler daima... işaretli yüklenir. 9. İçi boş iletken cisimlerin iç yüzeyleri... olur. 10. üklü bir cismin iletken telle toprağa bağlanmasına... denir. 11. Topraklanan yüklü cisimler daima... duruma gelir. 12. üklü bir cismin nötr bir cismi uzaktan elektriklemesine... elektriklenme denir. 13. Bir cismin yüklü olup olmadığını anlamak için kullanılan alete... denir. 14. Etki ile elektriklenmede nötr cisim... işaretli iki kutba ayrılır. 15. Dokunma ile elektriklenmede toplam yük miktarı

53 fizik - 10 SORU BANASI Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1. ük işareti aynı olan cisimler birbirini iter ük işareti zıt olan cisimler birbirini çeker üklü iki cismin birbirine uyguladığı kuvvet, eşit büyüklükte ve zıt yönlüdür Elektroskop, cisimlerin yüklü olup olmadığını anlamak için kullanılır ük miktarları eşit cisimler birbirine dokunduğunda yük alış verişi olmaz Potansiyelleri eşit cisimler birbirine dokunduğunda yük alış verişi olmaz üklü bir cisim, nötr bir cismi iter Topraklanan cisimler daima topraktan yük alır Etki ile elektriklenen nötr bir cismin uçları zıt işaretli yüklenir İlekten cisimlerin sivri kısmında daha çok yük toplanır üklü bir cisim, nötr bir cisme dokunursa nötr aynı işaretle cismi yüklenir Birbirine dokundurulan yüklü cisimlerin son yükleri daima eşit olur İçi oyuk cisimlerin iç yüzeyleri dış yüzeyleriyle zıt işaretlidir Birbirine yaklaştırılan cisimler yük alış verişinde bulunur Birbirine sürtünen cisimler yük alış verişinde bulunur

54 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 1. 3r r 3. q = 5q 2r q = + 2q r arıçapları 3r ve r olan nötr ve küreleri birbirine sürtülerek elektrikleniyor. Bu işlem sonunda nin yükü -q olduğuna göre nin yükü kaç q olur? arıçapları 2r ve r olan kürelerden nin yükü q = 5 q, nin yükü q = +2q dur. üreler birbirine dokundurulup ayrılıyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) nın son yükü kaç q olur? 2. M + b) nin son yükü kaç q olur? Nötr cismi, nötr cismine sürtünüp daha sonra (+) yüklü M ye yaklaştığında M yi itiyor. Buna göre ve nin yük işareti nedir? c) Hangi küreden diğerine kaç q yük geçmiştir? 54

55 UGUAMA SORUARI 4. q = 8q 3r q = 0 r M q M = + 11q 2r 5. q = + 4q 3r r M q M = 0 2r alıtkan ayaklar üzerinde duran,, M kürelerinin yarıçapları sırasıyla 3r, r ve 2r dir. ükleri ise sırasıyla 8q, 0 ve +11 dur. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Önce, sonra anahtarı kapatılıp açılırsa, M nin son yükleri ne olur? alıtkan ayaklar üzerinde duran,, M kürelerinin yarıçapları sırasıyla 3r, r ve 2r dir. nin yükü q = +4q, M ise nötrdür. küresi önce ye sonra M ye dokunduğundan nin son yükü 2q olduğuna göre nin ilk yükü kaç q olur? 6. q = + 4q 3r r q = 12q b) ve birlikte kapatılıp açılırsa,, M nin son yükleri ne olur? alıtkan ayağı üzerinde duran 3r yarıçaplı, içi oyuk cisminin yükü q = +4q dır. küresi yalıtkan sapından tutularak ye önce dıştan sonra içten dokunduruluyor. Buna göre ve nin son yükleri ne olur? 55

56 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 7. q = + 4q q q M = 0 3r r r Anahtar M alıtkan ayakları üzerinde duran,, M kürelerinin yarıçapları r, 3r ve r dir. nin yükü q = +4q, nötrdür. küresi önce M ye, sonra ye dokundurulup ayrıldığında nin son yükü +q oluyor. Artı (+) yüklü cismi, nötr ve cismine yaklaştırıldıktan sonra anahtar kapatılıp açılıyor ve cismi uzaklaştırılıyor. Bu durumda ve uçlarının yük işareti ne olur? Buna göre nin ilk yükü ve M nin son yükü kaç q dur? 10. r 2r üklü cismi, birbirine temas eden nötr r ve 2r yarıçaplı ve kürelerine yaklaştırılıyor ve daha sonra küreler birbirinden ayrılıyor. 8. M + Son durumda nin yükü q ise; a) in yük işareti nedir? Özdeş kürelerden (+) yüklü, birbirine şekildeki gibi temas eden ve M yüksüzdür. küresi ve M ye yaklaştırılıyor ve daha sonra ve M birbirinden ayrılıyor. Buna göre,, M nin son yük işaretleri ne olur? b) nin yükü kaç q olur? 56

57 UGUAMA SORUARI 11. q = 0 q = + 4q r 3r 12. M N + Anahtar (+) yüklü küresi, nötr küresine dokundurulup ayrılıyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. Nötr - ve M - N bloklarına (+) yüklü cismi şekildeki gibi yaklaştırılıyor ve anahtar bir süre kapatılıp açılıyor. Daha sonra cismi uzaklaştırılırsa - ve M - N uçlarının yük işareti ne olur? ( - ve M - N) birbirini etkileyecek uzaklıktadır.) a) ve nin son yükleri oranı kaçtır? Anahtar b) Hangi cisimden diğerine kaç q yük geçer? Artı (+) yüklü cismi, nötr ve kürelerine şekildeki gibi yaklaştırılıyor. Buna göre; a) Anahtar bir süre kapatılıp açılır ve cismi den ayrılırsa ve nin yük işaretleri ne olur? c) küresi, küresine dokundurulup ayrıldıktan sonra ve nin yük işaretleri ve potansiyelleri hakkında neler söylenebilir? b) Anahtar kapatılıp açılır ve uzaklaştırılırsa ve nin işareti ne olur? 57

58 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI A B Elektroskop Şekildeki elektroskop eksi ( ) yüklüdür. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız., cisimleri ve A, B elektroskopları nötrdür. Artı (+) yüklü cismi, cismine dokunacak şekilde cismine yaklaştırılıyor. Buna göre A ve B elektroskoplarının topuz ve yapraklarının yük işareti ne olur? a) Artı (+) yüklü cismi elektroskoba yaklaştırılırsa elektroskobun yaprak hareketi ne olabilir? b) Artı (+) yüklü cismi elekroskoba dokundurulursa elektroskobun yaprak hareketi ne olabilir? 17. q = +q A q = q Şekildeki elektroskop artı (+) yüklüdür. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. üksüz elektroskoba önce +q yüklü cismi, daha sonra q yüklü cismi dokundurulup ayrılıyor Buna göre hem hem de cismi dokunup ayrıldığında elektroskobun yaprak hareketi ve yük işareti nasıl olur? a) Artı (+) yüklü cismi elektroskoba yaklaştırılırsa elektroskobun yaprak hareketi ne olabilir? b) Artı (+) yüklü cismi elekroskoba dokundurulursa elektroskobun yaprak hareketi ne olabilir? 58

59 UGUAMA SORUARI 18. M 20. d d + Başlangıçta yüksüz,, M cisimleri birbirine dokunacak şekilde yalıtkan ayaklar üzerinde durmaktadır. Bu cisimlere şekildeki gibi yüklü özdeş iki cisim eşit uzaklıkta yaklaştırılıyor ve daha sonra cisimler yalıtkan ayaklarından tutulup birbirinden ayrılıyor. nin yükü + 3q ise ve M nin yükü kaç q olur? İçi oyuk, iletken cismi nötrdür. cismine artı (+) yüklü cismi; a) İçten dokundurulursa b) Dıştan dokundurulursa c) İçten yaklaştırılırsa cisminin iç ve dış yüzeylerinin yük işareti ne olur? 19. q = 24 C 21. M q = 0 3r r arıçapları r ve 3r olan kürelerden nötr, ise q = 24 C luk yüke sahiptir. üreler yalıtkan saplarından tutulup birbirine dokundurulup ayrılıyor. Bu durumda hangi cisimden diğerine kaç tane elektron geçer? (1.ey = 1, C) ük miktarları eşit, özdeş ve eksi ( ) yüklü,, M kürelerine eksi yüklü cismi yaklaştırılıyor. Daha sonra cisimler yalıtkan saplarından tutularak birbirinden ayrılıyor. Cisimlerin son yükleri arasındaki büyüklük sıralaması ne olur? 59

60 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST Nötr Nötr ve küreleri iletkendir. alıtkan saplarından tutularak birbirine sürtünen ve kürelerinden, 2q yüklü başka bir cisme dokununca nötr oluyor. Buna göre nin yükü kaç q olur? q = 3q q = + q A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2 Nötr, içi boş cismine 3q yüklü küresi içten, yükü +q olan küresi dıştan aynı anda dokundurulup çekiliyor. Buna göre son yük işaretleri aşağıdakilerden hangisi gibi olur? İç Dış A) B) 0 + C) 0 0 D) E) 0 2. a b 4. M + Şekil - I Şekil - II ve kürelerine cismi Şekil - I ve Şekil - II deki gibi yaklaştırıldığında ve verilen konumda dengede kalıyor. Buna göre; I. ve aynı işaretlidir. II. ve zıt işaretlidir. III. cismi yüksüzdür. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Artı (+) yüklü cismi, yalıtkan sapından tutularak birbirine dokunan özdeş, eksi ( ) yüklü,, M cisimlerine yaklaştırılıyor. Bu durumda,, M cisimlerinin yük miktarları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) q = q = q M B) q > q > q M C) q = q M > q D) q > q = q M E) q > q > q M 60

61 CEVAPI TEST q = 4q q = 0 q e = + 3q ükü 4q olan cismi, yalıtkan sapından tutularak nötr içine dokunduruluyor. Daha sonra cismi yalıtkan sapından tutularak yükü +3q olan elektroskoba dış kısmı dokundurulursa elektroskobun yaprakları nasıl hareket eder? A) Biraz açılır. B) Biraz kapanır. C) Önce açılır, sonra kapanır. D) Önce tamamen kapanır, sonra açılır. E) Tamamen kapanır. 7. q = 2q q = +11q 2r Buna göre; I. den ye 8q yük geçer. II. den ye +8q yük geçer. r III. ve nin toplam yükü korunur. yargılarından hangisi doğrudur? ükleri q = 2q, q = + 11 q olan 2r ve r yarıçaplı küreler yalıtkan saplarından tutularak birbirine dokundurulup ayrılıyor. A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 8. A B C r 3r Birbirine iletken telle bağlı A, B, C elektroskopları nötrdür. Eksi ( ) yüklü cismi, birbirine temas eden, nötr ve kürelerine yaklaştıktan sonra sırayla ve küreleri nötr elektroskoba dokundurulup çekiliyor. Buna göre; I. dokunduğunda yapraklar (+) yüklenerek açılır. II. dokunduğunda yapraklar önce tamamen kapanır, sonra açılır. III. Elektroskop son durumda ( ) işaretlidir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II Artı (+) yüklü cismi şekildeki gibi elektroskoplara yaklaştırılırsa elektroskopların yapraklarının yük işareti aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A B C A) + 0 B) 0 + C) D) 0 + E) A 2 D 3 C 4 B 5 D 6 E 7 C 8 D D) I ve III E) I, II ve III 61

62 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST q = 7q q = + 3q q M 3. A B r r M r M üklü,, M kürelerinin yarıçapları oranı r r 1 = 3, = dir. r r 2 M küresi önce ye, sonra M ye dokundurulup ayrıldığında nin son yükü q olduğuna göre M nin ilk yükü kaç q olur? A) 3 B) 2 C) 1 D) 0 E) 2 cismi, artı (+) yüklü elektroskoba yaklaştırıldığında yapraklar biraz açılıyor. Daha sonra cismi, eksi ( ) yüklü elektroskoba dokunduruluyor. Buna göre eksi ( ) yüklü elektroskopla ilgili verilen; I. apraklar tamamen kapanır. II. apraklar biraz kapanır. III. apraklar önce kapanır sonra açılır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. M N M Anahtar Nötr iletken - ve M - N cisimlerine artı (+) yüklü cismi yaklaştırılıp anahtar kapatılırsa,, M, N uçlarının son yük işaretleri aşağıdakilerden hangisi gibi olur? M N A) + + B) + 0 C) D) E) Artı (+) yüklü cismi yüksüz,, M cisimlerine yaklaştırıldıktan sonra anahtar kapatılıp açılıyor ve cismi uzaklaştırılıyor. Buna göre,, M cisimlerin son yük işaretleri nasıl olur? M A) + 0 B) 0 + C) D) E)

63 CEVAPI TEST r r 8. Anahtar A B 6. Üzerinde n = tane elektron bulunan 5r yarıçaplı küresi, yalıtkan sapından tutularak küresine dokundurulup ayrılıyor. Başlangıçta nötr r yarıçaplı küresinin son yükü, kaç C olur? (1.ey = 1, C) A) 8 B) 16 C) 24 D) 32 E) 40 5r r q = 24 q 3r Özdeş ve yüklü elektroskoplar arasındaki anahtar bir süre kapatılıp açılıyor. Bu durumla ilgili verilen; I. Her elektroskobun yaprakları arasındaki açı, anahtar kapatılmadan önceki açıya eşittir. II. Elektroskopların yaprakları arasındaki açı, anahtar kapatılıp açıldıktan sonra eşittir. III. Anahtarı kapatıp açmak, yapraklar arasındaki açıyı değiştirmemiştir. yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Şekilde yükleri ve yarıçapları verilen kürelerden, nötr nin içine dokundurulup ayrıldıktan sonra, ye dıştan dokundurulup ayrılıyor. nin son yükü 15 q olduğuna göre nin ilk yükü kaç q olur? A) 9 B) 3 C) 0 D) 9 E) r Anahtar 2r 7. A + B a b arıçapları r ve 2r olan ve küreleri arasındaki anahtar kapatılıp açılınca nin son yükü 2 q oluyor. Artı (+) yüklü cismi, özdeş ve nötr elektroskoplardan önce A ya sonra B ye dokundurulup çekiliyor. apraklar arasındaki açı A elektroskobunda a, B elektroskobunda β olduğuna göre; I. α > β dır. II. Elektroskopların yük işareti aynıdır. III. Son durumda cismi nötr olur. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Buna göre ve nin ilk yükleri aşağıda verilenlerden hangisi olamaz? A) 10 q + 4 q B) + 2 q 8 q C) 4 q 2 q D) 7 q + q E) + 2 q 4 q 1 B 2 D 3 E 4 D 5 A 6 C 7 C 8 B 9 E 63

64 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİSE UVVET UGUAMA SORUARI 1. q = 2 μc q = 3 μc d = 3 cm 3. q M = 4 q Aralarında d = 3 cm uzaklık bulunan yüklerin birbirine uyguladıkları kuvvet kaç N olur? (k = N.m 2 /C 2, 1 μc = 10 6 C) q = 2q q = 2 q Bir eşkenar üçgenin köşelerine sabitlenen q = 2q, q = 2 q, q M = 4 q yüklerinden nin ye uyguladığı kuvvet F ise üzerindeki bileşke kuvvetin büyüklüğü kaç F dir? 2. q = q q = 2q q M = 4q 4. 2 q d d Bulundukları yere sabitlenmiş,, M küreleri q = q, q = 2q, q M = 4q yüküne sahiptir. nin ye uyguladığı kuvvet F ise M ye uyguladığı kuvvet kaç F dir? + q q = q q Bir çember üzerinde sabitlenen q, 2q, q yüklerinin merkezdeki q = q yüküne uyguladıkları kuvvetlerin bileşkesi F dir. +q yüküyle 2 q yükü yer değiştirirse yüküne etkiyen bileşke kuvvetin büyüklüğü kaç F olur? 64

65 UGUAMA SORUARI 5. q Q q F 7. q F Q q q ve q yüklerinin Q ya uyguladıkları bileşke kuvvet F ise q /q oranı kaçtır? ve yüklerinin Q yüküne etkisi F ise q /q kaçtır? (ükler sabittir.) 6. q = 9q q = q 8. q = + 4q q = q d 2r r ükü q = 9q, q = q olan yükler arasındaki uzaklık d kadardır. Bir Q yükü den kaç d uzağa konulursa dengede kalabilir? ( ve yükleri sabittir.) d Aralarında d uzaklığı bulunan q = 4 q, q. = q yüklerden nin ye etkisi F dir. Cisimler birbirine dokundurulup aynı noktaya konulursa nin ye etkisi kaç F olur? 65

66 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI T 1, = 5 m q = C q = q q = q, = 5 m uzunluğundaki ipe bağlı yükü, yükünün etkisiyle şekildeki gibi dengede kalıyor. q = q, q = q ve nin kütlesi m = 0,4 kg olduğuna göre q yükü kaç C olur? (g = 10 N/kg) k = N.m 2 /c 2 (sin 37 = 0,6 cos 37 = 0,8) 1 m T 2 q = C ve yüklerinin ağırlıkları eşit ve 1,6 N dur. nin yükü q = C, nin yükü q = C ve yükler arası uzaklık 1 m olduğuna göre T 1 ve T 2 gerilme kuvvetleri kaç N olur? (k = N.m 2 /c 2 ) 10. q = q q = q q M = + 4q 12. q 2q d d d d Şekildeki gibi sabitlenmiş q = q, q = q ve q M = 4q yüklerinden hangisine etkiyen bileşke kuvvet sıfırdır? q Ağırlıksız eşit bölmeli çubuğun ucunda q ve 2q yükleri bağlıdır. Çubuk yatay zeminde durmakta olan ve yükleriyle dengede olduğuna göre q /q oranı kaçtır? q 66

67 UGUAMA SORUARI 13. q d F 15. T q = C q d Q 37 ve yüklerinin Q yüküne uyguladıkları bileşke kuvet F ise q /q oranı kaçtır? (sin 37 = 0,6, cos 37 = 0,8) q = C 53 Aralarında d = 3 m uzaklık bulunan ve yüklerinin kütlesi eşit ve 1 kg dır. Buna göre T ip gerilmesi kaç N olur? (k = N m 2 /c 2 ) (g = 10 N/kg) (sin 37 = 0,6, cos 37 = 0,8) 14. q M = 2q 16. T a b T q = +3 q q = +2 q,, M yükleri bir eşkenar üçgenin köşelerine sabitlenmiştir. nin ye uyguladığı kuvvet 60 N ise ye etkiyen bileşke kuvvet kaç N olur? Ağırlıkları G = 3 N ve G = 4 N olan elektrik yüklü küreler yalıtkan iplerle asıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. nin ye uyguladığı elektriksel kuvvet 4 N olduğuna göre; a) T ve T ip gerilmeleri kaç N dur? b) a ve b açıları kaç decedir? (sin 45 = cos 45 = 2 ) 2 67

68 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 17. +q 19. q q O q +3q +5q Bir karenin köşelerine ve merkezine noktasal yükler şekildeki gibi yerleştirilmiştir. +q yükünün O noktasındaki q yüküne uyguladığı kuvvet F ise merkezdeki q yüküne etkiyen bileşke kuvvet kaç F dir? q q M Noktasal q yükü, verilen konumda sabitlenmiş,, M yükleriyle dengelenmiştir. q Buna göre ve M yüklerinin oranı kaçtır? q M q = +2q V q = q IV q O III II I q q d d q M Noktasal yükler şekildeki konumda sabittir. Buna göre O noktasındaki q yüküne etkiyen bileşke kuvvet verilen vektörlerden hangisi olabilir? alıtkan iplerle asılı yük miktarları eşit ve M yüklerinin tam ortasına yükü konulduğunda şekildeki gibi denge sağlanıyor. nin ağırlığı 160 N olduğuna göre M nin ağırlığı kaç N olur? (sin 37 = 0,6 cos 37 = 0,8) 68

69 UGUAMA SORUARI 21. q = +q 23. q = 9q q = +q d 1 d 2 q M q M = q O q = +q +q yüküne sahip noktasal ve yükleri verilen konumlara sabitlenmiştir. Sürtünmesiz düzlemde yükü q M = q olan noktasal yük serbest bırakılırsa nasıl hareket edebilir? Aralarında d 1 ve d 2 uzaklığı bulunan aynı doğru üzerindeki yüklerden ve bulunduğu konuma sabitlenmiştir. Serbest bırakılan M yükü dengede ve q = 9q, q = +q olduğuna göre d 1 /d 2 oranı kaçtır? 22. q = 3q q = + 3q 24. T 1 T =T T =? q = 4q d atay zemindeki özdeş ve yükleri yalıtkan iplerle bağlıdır. Bu durumda nin bağlı olduğu ipteki gerilme kuvveti T kadardır. Buna göre; a) nin bağlı olduğu ipteki gerilme kuvveti T kaç T dir? b) ükler birbirine dokundurulup tekrar aynı noktaya konulursa ipindeki gerilme kuvveti kaç T olur? T 2 q = q Noktasal ve yükleri şekildeki gibi yalıtkan iplerle asıldığında T 1 = 40 N, T 2 = 16 N oluyor. Buna göre yükler arasındaki elektriksel kuvvet kaç N dur? 69

70 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİSE UVVET CEVAPI TEST 1. d 2d q = q q = 3q q M = 9q 4. T 1 q = q ve yüklerinin yük miktarları q = q, q = 3q dur. Şekildeki gibi sabitlenen yüklerden nin ye etkisi 18 N ise M nin ye etkisi kaç N dur? T 2 A) 3 B) 6 C) 18 D) 54 E) 108 q = 3q Bu durumda iplerdeki gerilme kuvvetleri T 1 ve T 2 dir. yükü ya dokundurulup eski konuma getirilirse T 1 ve T 2 nasıl değişir? T 1 T 2 2. d 1 = d d 2 = 2d q = q q = + 2q q M A) Değişmez. Değişmez. B) Azalır. Azalır. C) Artar. Artar. D) Değişmez. Artar. E) Değişmez. Azalır. Sürtünmesiz yatay düzlemde ve M yükleri sabitlenmiştir. Serbest bırakılan yükü dengede kaldığına göre M yükü kaç q dur? A) 4 B) 2 C) 1 D) 1 E) q +q q 1 2 q 5. Duvar q = q q =+2 q q M =+ q 2d d Bir çember üzerine +q, q ve 2q yükleri şekildeki gibi sabitlenmiştir. Çemberin merkezine konulan + q yükü ise serbesttir. Buna göre merkezdeki yük serbest bırakıldığında hangi yönde hareket eder? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 atay sürtünmesiz sistemde ve yükleri sabit tutulduğunda aradaki ip gerilmesi 10 N oluyor. Buna göre duvarın M yüküne uyguladığı tepki kuvveti kaç N olur? ( yükü M4yi etkilememektedir.) A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 40 70

71 CEVAPI TEST 6. q M Sürtünmesiz sistemde,, M yükleri sabitlenmiştir. 9. T a b T ve yükleri serbest bırakıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. q +q q Serbest bırakılan q yükü sapmadan ok yönünde hareket ettiğine göre; q q a = b olduğuna göre; I. m = m II. T = T I. q = q dir. II. M eksi ( ) yüklüdür. III. ve eksi ( ) yüklüdür. yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 7. q = 5q q = +q 3r r 10. III. q = q eşitliklerinden hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II d = 100 cm D) II ve III E) I, II ve III T 1 q = C Aralarında 100 cm uzaklık bulunan q = C ve q = C luk yüklerin kütleleri m = m = 0,6 kg dır. q = C d Aralarında d uzaklığı bulunan ve yüklerinin birbirine uyguladığı kuvvet F kadardır. ükler birbirine dokundurulup aralarındaki uzaklık d/2 yapılırsa yüklerin etkileşim kuvveti kaç F olur? 1 A) 12 B) 5 1 C) 3 1 D) 2 3 E) 12 5 Buna göre ipteki gerilme kuvveti T 1 ve yerin ye tepki kuvveti T 2 kaç N olur? A) T 1 = 48 B) T 1 = 60 C) T 1 = 60 T 2 = 60 T 2 = 48 T 2 = 60 D) T 1 = 48 E) T 1 = 54 T 2 = 48 T 2 = q N = q q = q O 60 q = - q 60 q M = q q = q = q M = q N = q kadardır. Sürtünmesiz ortamda bir çemberin merkezine ve üzerinde,, M, N yükleri sabitlenmiştir. Bu durumda yükü serbest bırakılırsa hareket durumu nasıl olur? A) ye doğru hızlanır. B) M - N arasında hızlanır. C) Hareketsiz kalır. D) M - N arasında sabit hızla gider. E) ye doğru sabit hızla gider. 11. q = 2 q q = +3 q q M = 3 q Bir eşkenar üçgenin köşelerine sabitlenen,, M yükleri üzerindeki bileşke kuvvetler arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibidir? A) F = F = F M B) F > F M > F C) F = F > F M D) F M > F > F E) F = F M > F 1 B 2 A 3 C 4 D 5 E 6 A 7 E 8 C 9 C 10 A 11 B 71

72 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AANI UGUAMA SORUARI 1. q = C d = 30 cm O 3. q = q q = 2q d d d ükü q = C olan yükünün O noktasındaki elektrik alanının yönü ve büyüklüğü nedir? (k = Nm 2 /C 2 ) ükü q = q olan noktasal yükünün noktasındaki elektrik alanı E ise noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı kaç E dir? 2. q = +q d 2d ükü q = + q olan noktasal yükünün noktasındaki elektrik alanı E ise noktasındaki elektrik alanı kaç E dir? 4. q =+q q Noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı sıfırdır. Buna göre noktasındaki elektrik alanları oranı E kaç olur? E 72

73 UGUAMA SORUARI 5. q =+q 7. q q E q = q O q M = q Noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı E ise q oranı kaçtır? q Noktasal q = q, q = +q ve q M = q yükleri bir çemberin üzerine şekildeki gibi sabitlenmiştir. Bu durumda çemberin merkezindeki bileşke elektrik alanı E kadardır. ve yükleri yer değiştirirse merkezdeki bileşke elektrik alanın büyüklüğü kaç E olur? 6. q E q 8. q r = 2 m O a) q yükü kaç C olur? arıçap r = 2 m olan kürenin yükün yüzeyindeki elektrik alanı E = 90 N/C olduğuna göre; Noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı E dir. nin yükü q = q kadar ise nin yükü q kaç q olur? b) Merkezinden 1 m uzaktaki elektrik alanı kaç N/C olur? c) üresel yükün yüzeyinde kaç tane yük bulunur? (k = Nm 2 /C 2 ) 73

74 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 9. q = 3q q = q r r O 11. q = 3mC d = 100 cm d = 100 cm Eş merkezli ve yüklü kürelerin yükleri q = q ve q = 3q dur. noktasındaki bileşke elektrik olanı E olduğuna göre noktasındaki bileşke elektrik alan kaç E dir? q = 4mC Noktasal ve yükü q = 3 μc, q = 4 μc olan yüklerin 100 cm uzaktaki noktasında oluşturdukları bileşke elektrik alanı kaç N/C olur? d = 30 cm d = 20 cm M + V = 80 V a T m = 4 kg Aralarında 20 cm uzaklık bulunan paralel levhalara V = 80 V gerilim uygulanıyor. Buna göre,, Z noktalarındaki elektrik alanı kaç V/m dir? + V = 90V m = 4 kg lık cismin yükü q = 0,1 C dir. Bu yük şekildeki gibi yüklü paralel levhalar arasına asılırsa ipteki gerilme kuvveti T kaç N olur? (g = 10 N/kg) 74

75 EETRİ AANI CEVAPI TEST 1. q = +q d = d d =? Noktasal +q yükünün ve noktalarındaki E elektrik alanları oranı = 3 ise noktasına E olan uzaklığı kaç d dir? (d x = d) A) 3 B) 2 C) 5 D) 3 E) d + V q = q q = +2q q = +q Paralel yüklü levhalar arasına yükleri q = q, q = + 2q ve q M = +q olan,, M yükleri konuluyor. Bu yüklere etkiyen kuvvetlerin büyüklük sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? 2. d q A) F > F > F M B) F = F = F M C) F > F = F M D) F M = F > F E) F > F M > F q d O d q M E Noktasal,, M yüklerinin O noktasındaki bileşke elektrik alanı E dir. Buna göre; I. q = q M dir. 5. II. q nin işareti (+) dır. III. q ve q M aynı işaretlidir. q + V 1 = V 2d d q V 2 =3V + yargılarından hangisi hangileri doğrudur? I II A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III üklü paralel levhalar arasındaki ve yükleri m dengededir. üklerin kütleleri oranı = 3 ol- m duğuna göre yükler oranı q /q kaçtır? A) 18 B) 9 C) 6 D) + 6 E) I d III ükü q olan bir yük, paralel yüklü levhalar arasına yalıtkan bir iple asılıyor. q II + 6. q q = 4q ükleri q = 4q ve q olan kürelerinin yarıçapları r = r ve r = 2r dir. V Buna göre q yükü, verilen konumlardan hangisi gibi dengede kalabilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I veya III E) II veya III r r noktasındaki bileşke elektrik alanı sıfır olduğuna göre noktasındaki elektrik alanı kaç q k. dir? r 2 A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16 75

76 + 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST 7. q r O r r yarıçaplı bir q yükünün elektrik alanıyla ilgili verilen; 9. q V I. En büyük elektrik alanı noktasındadır. II. Elektrik alan kuvvet çizgileri noktaları arasında kesişir. III. O noktasında elektrik alanı, noktasındakinden büyüktür. ifadelerinden hangisi doğrudur? (d = r, d = 2r) A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III üklü ve levhaları arasına q yükü J hızıyla fırlatıldığında şekildeki gibi sapmaktadır. Bu durumla ilgili verilen; I. q yükünün işareti eksidir. II. q yüküne etkiyen kuvvet, elektrik alanıyla zıt yönlüdür. III. V gerilimi artırılırsa yüke etkiyen elektriksel kuvvet artar. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 10. d a q 8. q + q = +q ve yükleri bir eşkenar ügenin köşelerine sabitlenmiştir. nin noktasındaki elektrik alanı E, noktasındaki bileşke elektrik alanı E 3 ise q yükü kaç q olur? A) +2 B) + 1 C) 1 D) 2 E) 4 V Aralarında d uzaklığı bulunan paralel levhalar arasına, m kütleli q yükü, yalıtkan iple asıldığında büyük düşeyle a açısı yaparak şekilde dengede kalıyor. Buna göre V, d, q, m niceliklerinden hangisi tek başına artırıldığında a azalır? A) q ve V B) q ve m C) q, V ve d D) m ve d E) q, m ve d 1 A 2 E 3 A 4 C 5 A 6 C 7 A 8 D 9 E 10 D 76

77 EETRİSE UVVET - EETRİ AANI ARMA TEST 1. q = +2 q Noktasal ve yükü q = 2q, q = 2q ve q M = 4q olan,, M yükleri bir eşkenar üçgenin köşelerine sabitlenmiştir. 4. V =? + q = C d = 30 cm q = +2 q q M = 4 q nın ye etkisi 10 N ise ye etkiyen bileşke kuvvet kaç N olur? A) 0 B) 5 C) 10 D) 10 2 E) 10 3 Aralarında 30 cm uzaklık bulunan yüklü levhalar arasına konulan q = C luk yükün kütlesi m = 2 g dır. ük dengede olduğuna göre levhalara uygulanan gerilim kaç volttur? A) 3 B) 12 C) 18 D) 24 E) q = 36 mc q d 1 = 2 m d 2 = 1m Noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı sıfır ise yükler arasındaki elektriksel kuvvet kaç N dur? (k = Nm 2 /C 2 ) (1mc = 10 6 c) A) 0,324 B) 3,24 C) 32,4 D) 324 E) q d d O d q M 5. q q M O E q Eşkenar bir üçgenin köşelerine sabitlenen noktasal,, M yüklerinin O noktasındaki bileşke elektrik alan vektörü şekildeki gibidir. q Noktasal ve bulundukları konumda sabit olan q, q ve q M yüklerinin O noktasına uzaklıkları eşittir. O noktasında serbest bırakılan bir yük dengede olduğuna göre q, q, q M arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) q > q > q M B) q = q > q M C) q M > q = q D) q = q = q M E) q M > q > q Buna göre; I. ve M yükleri zıt işaretlidir. II. q = q > q M dir. III. q M > q = q dir. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III 77

78 10. Sınıf 2. ÜNİTE ARMA TEST 6. q = 4q 2r q = q r 9. q = +q q = q arıçapları r = 2r, r = r olan küresel ve yükleri birbirine dokundurulup aynı konuma getirilirse; I. nin ye uyguladığı kuvvet azalır. II. nin ye uyguladığı kuvvetin yönü değişir. III. ürelerin toplam yükü değişmez. Verilenlerden hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II Noktasal yükü noktasında sabittir. Sürtünmesiz yatay düzlemde serbest bırakılan yükünün hareketiyle ilgili verilenlerden hangisi doğrudur? A) Düzgün hızlanır. B) Düzgün yavaşlar. C) Sabit hızlı hareket eder. D) Artan ivmeli hareket eder. E) Sabit ivmeli hareket eder. D) II ve III E) I, II ve III 7. T q = q 1 = T q = q q M = q T 2 d 2d Sürtünmesiz yatay düzlemde serbest bırakılan yükü, iple bağlı ve M yükleri arasında şekildeki gibi dengedeyken T 1 = T oluyor. Buna göre T 2 ip gerilmesi kaç T dir? 10. ip O A) 1 9 B) 9 4 C) 9 5 D) 9 8 E) 1 q II I q = 2mc d 1 = 1m d 2 = 2m Noktasal ve yüklerinin noktasındaki bileşke elektrik alanı sıfırdır. noktasına bırakılan q M yükünün hareketiyle ilgili verilen; I. Dengede kalır. II. yüküne doğru hızlanır. III. yüküne doğru hızlanır. q ifadelerinden hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I ve III O noktasında ipe asılı duran q yüküne (+) yüklü cismi yaklaştırılınca q yükü şekildeki gibi dengede kalıyor. q yüklü cisim I. konumdan II. konuma giderken; I. q yüklü cismin O daki elektrik alanı II. q yüklü cisimle arasındaki elektriksel kuvvet III. İpteki gerilme kuvveti niceliklerinden hangisinin büyüklüğü artar? ( cismi verilen konumda sabit tutuluyor.) A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III 1 E 2 A 3 D 4 A 5 E 6 E 7 C 8 A 9 D 10 C 78

79 2. Bölüm EETRİ VE MANETİZMA

80 10. Sınıf 2. ÜNİTE fizik - 10 EETROSTATİ (DURGUN EETRİ) SORU BANASI 80

81 fizik - 10 EETRİ VE MANETİZMA SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. Elektrik yüklerinin birbirine enerji aktarımına... denir. 2. üklü iki bulut arasındaki elektrik akımına... denir. 3. üklü bulutla yer arasındaki elektrik akımına... denir. 4. Elektrik akımı, bir iletkenin kesitinden birim zamanda geçen... olarak tanımlanır. 5. Potansiyel fark, akım ve direnç arasındaki ilişki... kanunuyla ifade edilir. 6. Bir devrede elektrik akımının yönü... uçtan... uca doğru olduğu kabul edilir. 7. Bir iletkenin direnci boyuyla... kesit alanıyla... orantılıdır. 8. Bir lambanın parlaklığı... orantılıdır. 9. Bir direncin ısıya dönüştürdüğü enerji, akımın... orantılıdır. 10. Bir direncin ısıya dönüştürdüğü enerji akımın geçme süresiyle... orantılıdır. 11. Bir iletkenden geçen akım, yük miktarıyla... orantılıdır. 12. Elektrik yüklerinin hareket edebilmesi için iki nokta arasında... fark oluşması gerekir. 13. Bir iletkenin direnci, özdirenciyle... orantılıdır. 14. Bir iletkenin direncini... değiştirir. 15. Seri bağlı batarya... avantajı, paralel bağlı batarya... avantajı sağlar. 81

82 10. Sınıf 2. ÜNİTE fizik - 10 EETRİ VE MANETİZMA SORU BANASI Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1. Bir iletkenden geçen yük miktarı arttıkça akım da artar Bir iletkenin uçları arasındaki gerilim arttıkça direnci artar Bir iletkenin direnci, üzerindeki akımla doğru orantılıdır Aynı akım kolu üzerindeki dirençler seri bağlıdır V = I. R olarak bilinen formül Ohm asası nı ifade eder Bir iletkenin uçları arasındaki gerilim arttıkça akımda artar Bir direnç üzerinden akım geçerse ısı enerjisi açığa çıkar Bir direncin gücü direnciyle doğru orantılıdır Bir üretecin iç direnci, verimini etikler Bataryanın paralel bağlanması kullanım süresi avantajı sağlar Bir elektrik devresinde elektronlar (+) uçtan ( ) uca doğru hareket eder Pil ve akümülatör doğru akım kaynağıdır Watt, enerji birimidir SI birimi sisteminde akımın birimi amper dir ük miktarının birimi coulomb tur

83 EETRİ AIMI - DİRENÇERİN BAĞANMASI UGUAMA SORUARI 1. n = tane yük 3. İletken Bir iletken üzerinde 2 dakikada n = tane elektrik yükü geçiyor. Buna göre devreden geçen; a) ük kaç coulomb dur? I = 0,64 A + V Şekildeki elektrik devresinde iletken üzerinden 100 saniye süreyle I = 0,64 amper akım geçiyor. Buna göre iletkenden geçen yük kaç tanedir? (1 e. y = 1, C) b) Akım kaç amperdir? 2. q= 12 C I =? İletken + V Şekildeki devrede 10 saniyede q = 12 C luk yük geçiyor. Devreden geçen akım kaç amperdir? Şekildeki şarj tüpünde 20 saniyede 1 yönünde n 1 = tane ( ) yük, 2 yönünde n 2 = tane (+) yük geçiyor. Bu iletkenden geçen akım hangi yönde kaç amperdir? 83

84 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 5. R = 10 W 7., r, 2r + f = 12 V Şekildeki devrede anahtar 10 saniye süreyle kapatılıyor. Buna göre R = 10 Ω luk direnç üzerinden geçen yük sayısı kaç tanedir? Boyları eşit ve aynı malzemeden yapılan ve tellerinin kesit yarıçapları r ve 2r dir. telinin direnci 4R ise telinin direnci kaç R dir? 6., S 8. 3, S, 2S, S Aynı malzemeden yapılan ve tellerinin kalınlıkları eşittir. Aynı maddeden yapılmış ve tellerinin boyları eşit kalınlıkları S ve 2S dir. Buna göre tellerin dirençleri oranı R /R kaçtır? telinin boyu 3, nin boyu, olduğuna göre dirençleri oranı kaçtır? R R 84

85 UGUAMA SORUARI 9., = 100 cm W r = 2 cm Özdirenci W.m olan, = 100 cm uzunluğundaki telin kesit yarıçapı r = 2 cm dir. 3 W 5 W Buna göre telin direnci kaç ohm dur? (π = 3) Şekildeki devre parçasında - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? W 10. 2, 6 W, 4S S Şekildeki devre parçasında - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohmdur? Aynı malzemeden yapılan ve tellerinin boyları 2, ve, kesit alanları S ve 4S dir. nın direnci 40W ise nin direnci kaç ohm dur? W 4 W 10 W Şekildeki devre parçasında - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? 85

86 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI W W 6 W 6 W 6 W 6 W 6 W 3 W 3 W Şekildeki derve parçasında - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? 2 W Şekildeki dervede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? 15. R R R R Şekildeki devrede yalnız anahtarı kapatılırsa - arasındaki eşdeğer direnç R 1, yalnız anahtarı kapatılırsa eşdeğer direnç R 2 oluyor. R Buna göre 1 oranı kaçtır? R W 10 W 6 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç yalnız anahtarı kapatılırsa R 1, yalnız anahtarı kapatılırsa R 2, ve birlikte kapatılırsa R 3 oluyor. Buna göre R 1, R 2, R 3 kaç ohm dur? W 3 W 1 W 6 W 3 W 6 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? 86

87 UGUAMA SORUARI 19. R W R R 5 W R R 6 W R R 3 W 4 W 12 W Şekildeki devre parçasında - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? Özdeş R = 3 W luk dirençlerle kurulan devrede - arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm olur? W 8 W 8 W 6 W M 12 W Şekildeki devrede - arası eşdeğer direnç R 1, - M arası eşdeğer direnç R 2 dir. R Buna göre 1 oranı kaçtır? R W 3 W 6 W Şekildeki devre parçasında anahtarlar açıkken - arasındaki eşdeğer direnç R 1, kapalıyken R 2 dir. R Buna göre 1 oranı kaçtır? R 2 87

88 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AIMI - DİRENÇERİN BAĞANMASI CEVAPI TEST 1. 7 W 4. R 5 W R R 8 W 8 W R Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? A) 1 B) 3 C) 6 D) 8 E) 12 R Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç R dir? A) B) C) D) 2 E) ,, S 2, C + 5. M Şekil - I Şekil - II Boyu 2,, kesit alanı S olan bir telin direnci R = 12 W dur. Bu tellerden iki tanesi Şekil - II deki gibi bağlanırsa devrenin eşdeğer direnci kaç ohm olur? A) 4 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15 2 W 3 W 10 W 6 W 4 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç R 1, - M noktaları arasındaki eşdeğer direnç R 2 R dir. Buna göre 1 oranı kaçtır? R 2 A) 3 2 B) 4 9 C) 2 5 D) 3 E) , = 4 m R = 16 W O Şekil - I Şekil - II Uzunluğu, = 4 m olan bir telin direnci R = 16 W dur. Bu telle Şekil - II deki gibi bir çember yapılırsa - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç W olur? (p = 3) 1 A) B) 1 C) 3 D) 8 E) , 6. S R = 8 W Boyu 4,, kesit alanı S olan telin direnci R = 8 W dur. Bu tel dört eşit parçaya bölünüp parçalar birbirine paralel bağlanırsa eşdeğer direnç kaç ohm olur? A) B) C) D) 1 E)

89 CEVAPI TEST 7. 2 W 12 W 4 W 4 W 10. R R R R R R R R R R + f Şekildeki devrede anahtar açıkken eşdeğer direnç R 1, kapalıyken R 2 oluyor. R Buna göre 1 oranı kaçtır? R A) 2 B) C) 1 D) E) Özdeş R dirençlerinden kurulu devrede eşdeğer direnç kaç R dir? A) B) C) D) 11 E) W 2 W 1 W 5 W 2 W 3 W 1 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki eşdeğer direnç kaç ohm dur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) W 4 W 2 W 6 W W 3 W 5 W 7 W R Şekildeki devrede anahtar açıkken - noktaları arasındaki eşdeğer direnç R 1, kapalıyken R 2 oluyor. R Buna göre 1 kaçtır? R 2 4 W 15 W A) 5 3 B) 2 C) 2 5 D) 3 E) 2 7 Şekildeki devrede - noktası arasındaki eşdeğer direnç R = 10 W olduğuna göre R direnci kaç ohm dur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 8 1 B 2 E 3 C 4 B 5 E 6 C 7 B 8 C 9 C 10 E 11 A 89

90 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AIMI - OHM ASASI UGUAMA SORUARI 1. R 1 = 6 W R 2 = 4 W W V A 6 W A + 4 W + f = 20 V Şekildeki devrede ampermetre ve voltmetrenin gösterdiği değer kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) f = 24 V Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre A 1, kapalıyken A 2 değerini gösteriyor. Buna göre A 1 ve A 2 kaçtır? 2. 6 W A 4. V 3 W + f = 12 V Şekildeki devrede ampermetre ve voltmetrenin göskterdiği değer kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 4 W 4 W 4 W + f = 24 V Şekildeki devrede anahtar açıkken ana kol akımı I 1, kapalıyken I 2 oluyor. I Buna göre 1 oranı kaçtır? I 2 90

91 UGUAMA SORUARI 5. A 1 7 W 15 W 12 W 4 W A A W 12 W 5 W 13 W A + + f = 90 V 3 W f = 24 V Şekildeki devrede ampermetrelerin gösterdiği değerler kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre I 1, kapalıyken I 2 değerini ölçüyor. I1 Buna göre oranı kaçtır? (Üretecin iç direnci I 2 önemsizdir.) 6. 5 W 6 W 3 W A 8. 8 W 3 W A 8 W 6 W f = 24 V + 6 W f = 72 V Şekildeki devrede ampermetre kaç amperi gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki devrede ampermetreden geçen akım kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 91

92 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 9.,, Z 2, W 4 W 7 W 5 W + + f = 72 V f = 12 V Aynı malzemeden yapılmış,, Z iletken tellerinin kalınlığı eşittir. nin direnci R = 3 W olduğuna göre Z üzerinden geçen akım kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark kaç volttur? 10. R 1 = 12 W R R 2 = 6 W + A 6 W A + f f = 60 V Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa ampermetrenin ve voltmetrenin gösterdiği değerler ne kadar değişir? V Şekildeki devrede reosta 1 ve 2 yönüne çekildiğinde ampermetrenin gösterdiği değer nasıl değişir? 92

93 UGUAMA SORUARI W A R 2 R V 2 V 3 W A 12 R 3 R B + 4 W V 1 f = 40 V Şekildeki devrede ampermetre üzerinden geçen akım kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki devrede voltmetrenin gösterdiği değerler oranı 1 kaçtır? V V A 3 W 1 W A 4 W V 12 W Şekildeki devrede ampermetrenin ve voltmetrenin gösterdiği değer kaçtır? W 4 W I 2 7 W 4 W I 1 5 W I Şekildeki devrede I 1 ve I 2 akımları oranı 1 kaçtır? I 2 93

94 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI W A W A 3 W + 5 W V 4 W 2 W 8 W f = 30 V + f 8 W 7 W V Şekildeki devrede ampermetre 9 amperi gösterdiğine göre voltmetrenin gösterdiği değer kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki elektrik devresinde ampermetre ve voltmetrenin gösterdiği değer kaçtır? W W 4 W 5 W 6 W V 1 W 3 W R + f M 8 W Şekildeki devrede - M arasındaki potansiyel fark 12 V ise üretecin gerilimi kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir) + f =12 V Şekildeki devrede voltmetre 4V gösterdiğine göre R direnci kaç ohm dur? 94

95 EETRİ AIMI - OHM ASASI CEVAPI TEST Potansiyel fark 4 Akım Bir iletkenin uçları arasındaki gerilimle iletken üzerinden geçen akım arasındaki ilişki grafikteki gibidir. Buna göre iletkenin direnci kaç ohm dur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) W 3 W V + f = 60 V 6 W 6 W Bir deşarj tüpünde şekilde gösterilen yönde n 1 = eksi yük, n 2 = artı yük 16 s de geçiyor. Buna göre iletkenden geçen akım hangi yönde kaç amperdir? A) 0 B) 1 yönünde 4 A C) 2 yönünde 2 A D) 2 yönünde 4 A E) 1 yönünde 8 A 5. Şekildeki devrede anahtar açıkken voltemetre V 1, kapalıyken V 2 değerini gösteriyor. V1 Buna göre oranı kaçtır? (Üretecin iç direnci V 2 önemsizdir.) A) B) C) D) 2 E) W 6 W 6 W 2 W + A 13 W 2 W f = 12 V Şekildeki devrede ampermetrenin gösterdiği değer kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) W A f = 24 V 15 W 6 W 10 W W 3 W A + Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre A 1, kapalıyken A 2 değerini gösteriyor. A Buna göre 1 kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A A) B) C) 1 D) E) f Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre 2 amperi gösteriyor. Anahtar kapatılırsa kaç amperi gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 8 5 A) 1 B) 2 C) D) E)

96 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST W 3 W + 2 W f = 22 V Şekildeki devrede anahtar açıkken voltmetre V 1 kapalıyken V 2 değerini gösteriyor. V1 Buna göre oranı kaçtır? (Üretecin iç direnci V 2 önemsizdir.) A) B) C) D) 1 E) V 10. I = 12 A 9 W 9 W 9 W Şekildeki devrede ana kol akımı I = 12 amperdir. Buna göre ampermetrenin gösterdiği değer kaç amperdir? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12 A 8. Reosta W 9 W A 1,, 6 W + A 2 4 W + f = 12 V Şekildeki devrede 2, boyundaki R direnci 6 W ohm dur. Reosta ok yönünde direncin en uç noktasına kadar çekilirse A 1 ve A 2 ampermetrelerinin gösterdiği değer ne kadar değişir? A1 A2 A) 2 A azalır. 2 A artar. B) 2 A artar. 2 A azalır. C) değişmez. değişmez. D) 2 A azalır. değişmez. E) değişmez. 2 A azalır. 12. f = 36 Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark kaç volttur? A) 9 B) 12 C) 15 D) 27 E) W 10 W 12 W A 12 W 9. 6 R 4 R 2 R V 1 Şekildeki devrede V 2 voltmetresi 24 voltu gösterdiğine göre V 1 voltmetresi kaç voltu gösterir? A) 24 B) 48 C) 72 D) 80 E) 88 R V 2 6 W + f =? Şekildeki devrede ampermetre 2 amperi gösterdiğine göre üretecin emk sı kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 12 B) 16 C) 24 D) 48 E) 60 1 C 2 D 3 B 4 D 5 D 6 B 7 C 8 D 9 E 10 D 11 D 12 D 96

97 CEVAPI TEST R 3 =2 W I = 10 A R 2 =3 W + f R 1 =6 W Şekildeki devrede dirençler özdeştir. Ana kol akımı I = 10 A olduğuna göre ampermetre kaç amperi gösterir? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 A 5. Şekildeki devrede üretecin iç direnci önemsizdir. A 1 ampermetresi 2A gösterdiğine göre üretecin εmk sı kaç volttur? A) 6 B) 10 C) 16 D) 18 E) 24 R A 1 R 2. 2 W 12 W 3 W + f =36 V A 1 W Şekildeki devrede ampermetre kaç amperi gösterir. (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 9 + V A f Şekildeki devrede üretecin iç direnci önemsizdir. Anahtar kapatılırsa ampermetrenin ve voltmetrenin gösterdiği değerler nasıl değişir? V A A) Artar. Artar. B) Azalır. Azalır. C) Değişmez. Değişmez. D) Değişmez. Artar. E) Azalır. Değişmez. 6. Reosta 3. R I 1 I 2 R R R + f R R Şekildeki devrede dirençler özdeştir. Buna göre I 1, I 2, I 3 akımları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I 1 > I 2 > I 3 B) I 1 = I 2 = I 3 C) I 3 > I 2 > I 1 D) I 3 > I 1 > I 2 E) I 3 > I 1 = I 2 I 3 R A R + r f V Şekildeki devrede üretecin iç direnci r dir. Reosta ok yönünde sürülüyor. Buna göre; I. Ampermetrenin gösterdiği değer artar. II. Voltmetrenin göserdiği değer azalır. III. Devrenin eşdeğer direnci azalır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 97

98 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST W 3 W 9. 3 W 2 W 1 W 12 W 6 W A f + I = 1 A 6 W 2 W + 3 W f = 36 V Şekildeki devrede ampermetre kaç amperi gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 Şekildeki devrede 6 W luk dirençten I = 1 A akım geçmektedir. Buna göre üretecin εmk sı kaç voltttur? (Üretecin iç direnci sıfırdır.) A) 10 B) 15 C) 20 D) 24 E) W W 4 W V + A f = 60 V Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa voltmetrenin ve ampermetrenin gösterdiği değer nasıl değişir? V A A) Artar. Azalır. B) Azalır. Azalır. C) Değişmez. Artar. D) Değişmez. Azalır. E) Değişmez. Değişmez. R R R + f Şekildeki devrede ve anahtarları açıkken devreden geçen akım I = 3 A dır. Anahtarlar kapatılırsa l kaç amper olur? A) 3 B) 9 C) 15 D) 18 E) 27 1 D 2 D 3 C 4 E 5 D 6 E 7 D 8 C 9 E 10 E 98

99 EETRİ AIMI - üreteçler UGUAMA SORUARI 1. R = 8 W 4. r 1 = 1 W + R = 3 W f 3 = 4 V A I =? r 1 = 1 W r 2 = 1 W + + f 1 = 20 V f 2 = 40 V Şekildeki devrede anakol akımı kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) r 1 = 1 W + + r 2 = 1 W f 1 = 30 V f 2 = 10 V Şekildeki devrede ampermetreden geçen akım kaç amperdir? 2. R = 5 W 5. r 1 = 2 W + f 1 = 60 V r 2 = 2 W r 3 = 2 W + f 3 = 36 V f 2 = 60 V r 1 = 1 W r 2 = 1 W + + R = 5 W I =? f 1 = 36 V f 2 = 15 V Şekildeki devrede anakol akımı kaç amperdir? V Şekildeki devrede voltmetrenin gösterdiği değer kaç volttur? 3. R = 4 W 6. + f 2 = 16 V R 2 = 5 W I =? + r 1 = 2 W r 2 = 2 W + f 1 = 20 V f 2 = 20 V Şekildeki devrede anakol akımı kaç amperdir? r 2 = 1 W r 1 = 1 W + f 1 = 36 V V R 1 = 3 W Şekildeki devrede voltmetre kaç voltu gösterir? 99

100 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 7. + f = 20 V 9. R 2 R r = 2 W R = 3 W Şekildeki devrede üretecin verimi % kaçtır? f f f + f I II İç direnci önemsiz özdeş üreteçlerle kurulan devrelerde I. bataryanın kullanım süresi t 1 II. bataryanınki t 2 dir. t Buna göre 1 kaçtır? t R + + f f Şekildeki devrede üreteçler özdeştir. Bataryanın kullanım süresi anahtar açıkken t 1, kapalıyken t 2 dir. t Buna göre 1 kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) t I + + II Özdeş üreteçlerle ve özdeş lambalardan kurulan devrelerde lambasının ışık verme süresi t, lambasının ışık verme süresi t dir. t Buna göre kaçtır? (Üreteçlerin iç dirençleri t önemsizdir? 100

101 UGUAMA SORUARI 11. f 1 = 30 V f 2 = 6 V + + R 1 = 5 W r 1 = 1 W r 2 = 1 W W r 2 = 1 W + f 2 2 W + r 3 = 1 W f 3 = 4V R 2 = 2 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark kaç volttur? r 1 = 1 W + f 1 = 60 V 5 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark V = 42 V olduğuna göre ε 2 emk sı kaç volttur? 12. f 2 = 22 V + 3 W r = 1 W 14. V r + = 2 W f 6 W 3 W 2 W r = 1 W r = 1 W + + R f 1 = 8 V f 3 = 50 V Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark kaç volttur? Şekildeki devrede anahtar açıkken voltmetre 30 V u, kapalıyken 24 voltu gösteriyor. Buna göre R direnci kaç ohmdur? 101

102 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 15. f1 f f 1 = 20 V + 4 W A 1 + f 2 + f 2 = 4 V f = f f3 = f f3 = f A 2 + f 3 = 8 V 4 W Şekildeki devrede hiçbir üreteç üzerinden akım geçmediğine göre ε 1 ve ε 2 kaç ε dir? (Üreteçlerin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki devrede A 1 ve A 2 ampermetreleri kaç amperi gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) W 18. f 1 = 12 V + I 2 3 W 2 W I 1 2 W 4 W + + f 1 = 12 V f 2 = 12 V 2 W + f 2 = 24 V Şekildeki devrede 3W luk dirençten geçen akım kaç amperdir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) Şekildeki elektrik devresinde I ı ve I 2 akım değerleri kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 102

103 EETRİ AIMI - ÜRETEÇER CEVAPI TEST R R R 4. R I II Şekildeki devrelerde üreteçler özdeştir. Buna göre hangi devrelerde R direncinden akım geçmez? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III III + r = 1 W f =40 V Şekildeki devrede üretecin verimi % 80 olduğuna göre R direnci kaç ohm dur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) R + f + f Anahtar kapatılırsa; I. R üzerinden geçen akım artar. II. Bataryanın kullanım süresi artar. III. R direncinin gerilimi değişmez. yargılarından hangisi doğru olur? Şekildeki devrede özdeş üreteçlerin iç direnci önemsizdir. A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) II ve III R 5. R R R R f + f f f Şekil - I Şekil - II Şekillerdeki devrelerde üreteçler özdeştir. Buna göre bataryaların kullanım süreleri oranı t 1 oranı kaçtır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) t A) B) C) D) 1 E) Şekildeki devrede özdeş üreteçlerin iç direnci önemsizdir. Anahtar kapatılırsa; I. Bataryanın kullanım süresi II. Anakol akımı III. R nın uçları arasındaki gerilim niceliklerinden hangisi artar? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) II ve III 6. r 1 = 1 W + ε 1 = 20 V r = 4 W r 2 = 1 W + 2 W f 2 = 4 V Şekildeki devrede - noktaları arasındaki gerilim kaç volttur? A) 10 B) 5 C) 0 D) 8 E)

104 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST W f 2 = 28 V V r = 1 W + f 1 = 8 V + r 2 = 1 W + r 3 = 1 W 3 W f 3 = 10 V Şekildeki devrede voltmetrenin gösterdiği değer kaç volttur? A) 1 B) 5 C) 7 D) 8 E) 9 7 R = W 6 W A 3 W + f = 20 V + 2 W + f = 20 V f = 20 V + f = 20 V İç dirençleri r = 2W olan özdeş üreteçlerden kurulu devrede ampermetrenin gösterdiği değer kaç amperdir? A) B) 1 C) D) 2 E) r = 1 W A f = 36 V r = 1 W f = 36 V Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre I 1 kapalıyken I 2 değerini gösteriyor. I Buna göre 1 oranı kaçtır? I A) B) 3 2 C) 1 D) 4 9 E) R 1 R 2 R W 2 W 12 V W 2 12 V I II III Şekil - I, II ve III numaralı devrede dirençler üzerinden geçen akım eşittir. Üreteçler özdeş ve iç dirençleri önemsiz olduğuna göre R 1, R 2, R 3 arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? R 3 A) R 1 = R 2 = R 3 B) R 1 = R 2 > R 3 Şekildeki devrede 1 W luk direnç üzerinden hangi yönde kaç amper geçmektedir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 1 yönünde 6 B) 2 yönünde 6 C) 1 yönünde 4 D) 2 yönünde 5 E) Akım geçmez. C) R 1 > R 2 = R 3 D) R 3 > R 2 > R 1 E) R 1 > R 2 > R 3 1 D 2 E 3 A 4 D 5 D 6 A 7 B 8 A 9 B 10 C 11 C 104

105 EETRİ AIMI - ÜRETEÇER CEVAPI TEST R R 3. R x = R f + f f f f Şekil - I Şekil - II Şekil - I ve II deki devrelerde üreteçler özdeş ve iç dirençleri önemsizdir. R ve R dirençlerinden geçen akımlar eşit olduğuna göre R R 1 1 A) B) 3 2 oranı kaçtır? C) 1 3 D) 2 E) f R Z = 2R f f R = 3R Şekildeki devrede R = R, R = 3R ve R Z = 2R lik dirençlerden geçen akımlar I, I, I Z arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I > I > I Z B) I > I Z > I C) I > I = I Z D) I Z > I > I E) I = I > I Z 2. 5 W 3 W 4. R + 7 W R = 4 W 4 W f f 2 =? I = 2 A + + f 1 =15 V Şekildeki devrede R = 4 W luk dirençten geçen akım I = 2 A dır. Buna göre ε 2 kaç volttur? (Üreteçlerin iç dirençleri önemsizdir.) A) 12 B) 15 C) 20 D) 24 E) 30 + f Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa ve noktalarından geçen akımlar nasıl değişir? I A) Artar. Artar. B) Artar. Azalır. C) Azalır. Değişmez. D) Artar. Değişmez. E) Değişmez. Azalır. I 105

106 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST R R 8. f 1 = 6 V r 1 = 1W R = 4 W + + f R Z f + r 2 = 1W f 2 = 24 V R = 3 W Şekildeki devrede R, R, R Z dirençlerinden hangisinden akım geçmez? (Üreteçlerin iç direnci sıfırdır.) A) alnız R B) alnız R C) alnız R Z D) R ve R Z E) R ve R Z Şekildeki devrede - noktaları arası potansiyel fark V kaç volttur? A) 18 B) 16 C) 12 D) 12 E) R = 4 W 6. R = 6 W R = 6 W V I f 1 = 12 V R Z = 6 W I + f 2 = 24 V Şekildeki devre parçasında I ve I akımlarının oranı kaçtır? (Üreteçlerin iç dirençleri önemsizdir.) A) 4 1 I I B) 3 1 C) 2 1 D) 5 4 E) f Şekildeki devrede anahtar açıkken voltmetre 30 V, kapalıyken 20 V gösteriyor. Buna göre üretecin iç direnci kaç ohm dur? A) 1 2 B) 1 C) 2 3 f f f + f D) 2 E) 4 7. f 1 = 24 V f 2 =10 V I = 3 A + R = 3 W + r 1 = 1 W r 2 = 1 W Şekildeki devre parçasında - noktaları arasındaki potansiyel fark V kaç volttur? A) 49 B) 34 C) 29 D) 29 E) 49 R R Şekil -I Şekil -II Şekildeki devrelerde dirençler eşit, üreteçler özdeş ve üreteçlerin iç dirençleri önemsizdir. Şekil - I deki devrede bataryanın ömrü t 1, Şekil - II deki t 2 ise t1 oranı kaçtır? t A) B) C) D) 1 E) C 2 A 3 C 4 D 5 C 6 D 7 C 8 B 9 D 10 B 106

107 EETRİ AIMI - EETRİSE ENERJİ VE GÜÇ UGUAMA SORUARI 1. R = 4 W 3. R 1 = 6 W R 3 = 3 W R 2 = 3 W r = 1 W + f = 20 V + Şekildeki devrede 20 saniye süreyle akım geçiriliyor. R = 4 W luk dirençte açığa çıkan enerji kaç J dür? f = 60 V Şekildeki devrede t sürede R 1 direnci üzerinde açığa çıkan enerji E 1, R 3 üzerinde açığa çıkan E enerji E 3 ise 1 kaçtır? E3 2. r 2 = 1 W + R = 3 W 4. R R f 2 R = R 2 W + r 1 = 1 W f 1 = 30 V 2 W Şekildeki devrede R = 3 W luk dirençten 1 dakikada ısıya dönüşen enerji 720 J olduğuna göre ε 2 kaç volttur? R = R + f Özdeş dirençlerden kurulu devrede eşit sürede ve dirençleri üzerinden açığa çıkan ısı enerjileri oranı kaçtır? E E 107

108 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI W 2 W f 2 = 24 V 3 W R 2 W 6 W R Z + su 5 W ütlesi m = 1 kg, sıcaklığı t = 20 C olan suyun içine 5 W luk direnç konuluyor ve anahtar kapatılıyor. 20 dakika sonra suyun sıcaklığı kaç C olur? (Üretecin iç direnci önemsizdir. 1 cal = 4 J, c Su = 1 cal/g C) f direncinin gücü 64 W, direncinin gücü 32 W ise Z direnci üzerinden 10 saniyede açığa çıkan enerji kaç J dür? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) (1 cal = 4 J, c Su = 1 cal/ g C) 6. f 2 = 96 V + 6 W 8. Ütü I = 24 A 6 W R = 5 W Su 6 W 6 W Özdeş 6 W luk dirençlerden kurulan devrede iki direnç şekildeki gibi suya konulup devreden 10 dakika akım geçiriliyor. Bu durumda suyun sıcaklığı 10 C den 50 C ye çıktığına göre suyun kütlesi kaç g dır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) (1 cal = 4 J, c Su = 1 cal/ g C) 220 V Gücü P = 1600 W olan ütü, 220 V luk gerilimle çalıştırılıyor. R direncinden geçen akım 24 amper ise ütünün direnci kaç ohm dur? 108

109 UGUAMA SORUARI 9. R = 1 W R = 4 W W Z R Z = 5 W 6 W A + + f Şekildeki devrede lambasının gücü 100 W ise Z lambasının gücü kaç W tır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) f Şekildeki devrede anahtar açıkken ampermetre 3 amperi gösteriyor. Buna göre anahtar kapatılırsa 3 W luk direncin gücü kaç watt olur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) r 1 = 1 W r 2 = 1 W 12. Z A f 1 = 20 V f 2 = 8 V R 2 W + 6 W Şekildeki devrede ampermetre 2 amperi gösteriyor. Buna göre R direnci üzerinde 5 dakikada kaç J enerji açığa çıkar? f Özdeş lambalarla kurulu devrede lambaların parlaklıkları arasındaki ilişki nasıldır? 109

110 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Z Z Z + f Özdeş lambalarla kurulu devrede lambaların parlaklıkları arasındaki ilişki nasıldır? + f Şekil - I + f Şekil - II Özdeş,, Z lambaları Şekil - I deki gibi bağlıyken Şekil - II deki duruma getiriliyor. Buna göre hangi lambanın parlaklığı nasıl değişir? 14. 2R 2R R Z + f Dirençleri R = 2R, R = 2R, R Z = R ve R T = R olan lambalarla kurulu devrede lambaların parlaklıkları arasındaki ilişki nasıldır? T R Şekil - I Şekil - II Şekil - III Özdeş lamba ve özdeş üreteçlerle kurulu yukarıdaki devrelerde lambaların ışık verme süreleri arasındaki ilişki nasıldır? Z 110

111 UGUAMA SORUARI Z + + f f Şekil - I Şekil - II T + Özdeş ve dirençleri R = 3W olan lambalar Şekil - I deki gibi bağlandığında lambasının gücü P = 27 W oluyor. Buna göre lambasının Şekil - II deki gücü kaç W tır? Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa hangi lambanın parlaklığı azalır? f 18. Z U 20. Z T f Özdeş lambalardan kurulu şekildeki devrede hangi lambalar eşit parlaklıkta ışık verir? Özdeş lambalarla özdeş üreteçlerle kurulu devrede,, Z lambalarının ışık verme süreleri arasındaki ilişki nasıldır? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 111

112 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AIMI - EETRİSE ENERJİ VE GÜÇ CEVAPI TEST Ütü R = 5 W Z + f Özdeş,, Z dirençleri üzerinde açığa çıkan enerjilerin büyüklük sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) E = E = E Z B) E Z > E = E 220 V Şekildeki devrede R = 5W luk direncin uçları arasındaki gerilim 120 volt ise ütünün gücü kaç Watttır? A) 1200 B) 1500 C) 2000 D) 2400 E) 2500 C) E > E = E Z D) E > E = E Z E) E Z > E > E W 4 W Z + f 3 W Şekildeki devrede lambaların güçleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) P > P > P Z B) P = P = P Z C) P > P Z > P D) P Z > P > P E) P Z = P > P + f Anahtarlar açıkken lambasının gücü P 1, kapalıyken P 2 dir. P Buna göre 1 oranı kaç olur? (Üreticin iç direnci P 2 önemsizdir.) 1 1 A) B) 9 3 C) 1 D) 3 E) R 1 4 W + f = 18 V Şekildeki devrede 4 W luk direncin gücü 16 Watt tır. R 2 direncinin uçları arasındaki gerilim 6V ise R 1 direnci kaç ohm dur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 R 2 + f Şekildeki devrede özdeş ve dirençleri 6 W olan lambalarda 100 saniyede açığa çıkan toplam enerji 3600 J ise üretecin emk sı kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 12 B) 15 C) 18 D) 21 E)

113 CEVAPI TEST 7. f = 18 V f + R 1 = 6 W R 2 = 3 W 3 R 6 R Su Su 6 R 8. Şekildeki devrede m = 1 kg lık su içine konulan R 2 = 3W luk direnç, suyun sıcaklığını 8,1 C artırıyor. Buna göre devreden kaç dakika akım geçmiştir? (Üretecin iç direnci önemsizdir. 1 cal = 4 J) A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 8 V 1 Şekildeki devreden önce her iki anahtar açıkken, sonra yalnız kapalıyken, daha sonra da ve kapalıyken eşit süre akım geçiriliyor. Belirtilen aşamalarda suya verilen enerji sırayla E 1, E 2, E 3 ise bunlar arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) E 1 > E 2 > E 3 B) E 1 > E 2 = E 3 R 3 R 5 R R ı C) E 3 > E 2 > E 1 D) E 3 > E 1 = E 2 E) E 2 > E 3 > E 1 V 2 Şekildeki devrede voltmetrelerin gösterdiği değerler V 1 = V 2 olduğuna göre R ı direncinin gücü, R direncinin gücünün kaç katıdır? 9. A) 2 1 B) 1 C) 3 4 R 2 = 15 W D) 2 3 E) R 1 = 10 W Z + + f = 60 V Şekildeki devre, önce anahtar açıkken t süre, sonra anahtar kapalıyken t süre çalıştırılıyor. Buna göre; I. Dirençlerde açığa çıkan toplam enerji II. Ana kol akımı III. R 1 direncin gücü niceliklerinden hangisi anahtar kapalı durumdayken daha büyüktür? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III f Şekildeki özdeş,, Z lambaları ışık vermektedir. Anahtar açılırsa; I. Z lambası söner. II. nın parlaklığı azalır. III. nin parlaklığı artar. yargılarından hangisi doğru olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 1 B 2 C 3 B 4 D 5 A 6 A 7 D 8 D 9 C 10 D 11 E 113

114 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİSE ENERJİ VE AMBAI DEVREER CEVAPI TEST 1. Şekildeki devrede lambalar özdeştir. 2. Anahtar kapatılırsa hangi lamba ışık vermeye devam eder? f A) ve B) ve T C), ve T D) alnız T E),, Z ve T Z + Z T 4. Z T + f Şekildeki devrede hangi lambalar ışık verir? A) ve B) ve Z C) ve T D) Z ve T E), ve Z T + U f Özdeş lambalarla kurulu devre ile ilgili verilen; I. U lambası en parlaktır. II. ve Z nin parlaklıkları eşittir. III. in ışık şiddeti T ninkine eşittir. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Z 5. Anahtar + T + f Şekildeki devrede lambalar özdeştir. lambaların anahtar açıldıktan sonraki durumlarıyla ilgili verilen, I. nin parlaklığı artar. II. söner. III. T nin parlaklığı azalır. yargılarından hangileri doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III f Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa; I. in ışık şiddeti azalır. II. ışık verir. III. Üretecin kullanım süresi azalır. yargılarından hangileri gerçekleşir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 114

115 CEVAPI TEST 6. R 2R 2R 9. A B Z + Dirençleri R = R, R = 2R ve R Z = 2R olan lambalarla kurulu devrede lambaların birim zamanda harcadıkları enerjinin büyüklük sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) > > Z B) = = Z C) Z = > D) Z = > E) Z > > + f Şekildeki devrede A ve B anahtarları açıkken lambasının ışık şiddeti I, yalnız A kapatıldığında I A, yalnız B kapatıldığında I B ise bunlar arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I B > I A > I B) I = I A = I B C) I A = I B = I D) I A > I B > I E) I > I A > I B 7. + f Z 10. Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa hangi lambaların parlaklığı değişmez? A) alnız B) alnız C) ve D) ve Z E), ve Z Z + f 8. Z Şekildeki devrede anahtar kapatıldığında hangi lambaların parlaklığı artar? Z Z A) alnız B) alnız C) alnız Z D) ve E) ve Z f f f Şekil - I Şekil - II Şekil - III,, Z Şekil - I, II ve III deki gibi bağlandığında ışık verme süreleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) t 1 > t 2 > t 3 B) t 2 > t 1 > t 3 C) t 1 = t 2 = t 3 D) t 3 > t 1 = t 2 E) t 3 > t 1 > t 2 1 D 2 C 3 E 4 D 5 D 6 E 7 E 8 B 9 A 10 C 115

116 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AIMI - MOTORU DEVREER UGUAMA SORUARI 1. ı f = 8 V R = 4 W 3. ı f = 4 V 3 W r ı = 1 W r ı = 1 W A A + r = 1 W + r = 1 W 2 W f Şekildeki devrede motorun emk sı f ı = 8 V tur. Buna göre; a) Üretecin f mk sı f = 6 V olursa ampermetre kaç amperi gösterir? f = 18 V Şekildeki devrede; a) Motorun mekanik gücü kaç watttır? b) Motorun toplam gücü kaç watt tır? b) Üretecin f mk sı f = 20 V olursa ampermetre kaç amperi gösterir? 4. V ı f = 16 V r ı = 2 W 3 W 4 W 2. ı f 3 W r = 1 W + f =36 V r ı = 1 W V Şekildeki devrede; + r = 1 W f = 27 V 4 W a) Motorun uçları arasındaki gerilim kaç volttur? Şekildeki devrede voltmetre 6 V gösterdiğine ı göre f kaç volttur? b) Motorun verimi % kaçtır? 116

117 UGUAMA SORUARI 5. ı r 1 = 1 W f = 6 V + f r ı = 1 W 1 = 10 V 3 W 7. ı f r ı = 1 W 3 W r 2 = 1 W + f 2 = 36 V 4 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark kaç volttur? 4 W + r = 2 W f =40 V V Şekildeki devrede voltmetre 36 V gösterdiğine göre; a) Motorun mekanik gücü kaç J dür? b) Motorun toplam gücü kaç J dür? 6. ı f = 4 V r ı = 1 W 4 W 8. 4 W + r = 1 W f =? 3 W Şekildeki devrede motorun verimi % 50 olduğuna göre üretecin emk sı f kaç volttur? I = 8 A I ı = 5 A ı f r ı = 1 W + f Şekildeki devrede anakol akımı I = 8 A dir. 4W luk direnç üzerinden I ı = 5 A akım geçtiğine göre; a) Üretecin emk sı f kaç volttur? ı b) Motorun emk sı f kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) 117

118 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 9. R = 5 W 11. ı f = 10 V R = 3 W r ı = 2 W ı f =24 V r ı = 2 W r = 1 W + + A f Şekildeki devrede motorun verimi % 80 olduğuna göre ampermetre kaç amperi gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) f =? Şekildeki devrede motorun verimi % 75 olduğuna göre üretecin εmk sı kaç volttur? 10. ı f r ı = 1 W 12. ı R f = 12 V 1 = 6 W M r ı = 1 W 3 W r = 1 W + f = 40 V Şekildeki devrede motor çalışıyorken - arası potansiyel fark 24 V olduğuna göre motorun dönmesi engellenirse - arası potansiyel fark kaç volt olur? r = 1 W + f = 36 V R 2 = 4 W Şekildeki devrede - noktaları arasındaki potansiyel fark V, - M noktaları arasındaki potansiyel fark V M dir. V Buna göre oranı kaçtır? V M 118

119 EETRİ AIMI - MOTORU DEVREER CEVAPI TEST 1. ı f = 20 V 4. I ı = 2 A ı f r ı = 1 W + r = 1 W R = 4 W Ι = 4 A r ı = 2 W R = 5 W f =12 V Şekildeki devrede 20 V la çalışan bir motora 12 V luk gerilim uygulanıyor. Buna göre ana kol akımı kaç amperdir? A) 0 B) 3 4 C) 2 D) 2 5 E) 3 + f Şekildeki devrede R = 5 W luk dirençten geçen akım I = 4 A, motordan geçen akım I ı = 2 A dir. ı f Buna göre oranı kaçtır? f A) B) C) 1 D) E) ı f = 8 V r ı = 1 W + r = 1 W f = 20 V 4 W Şekildeki devredeki motorla ilgili verilen; I. Mekanik gücü 16 watttır. II. Verimi % 80 dir. III. Toplam gücü 20 watttır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 5. ı f 3 W r ı = 1 W + f 1 =16 V f 2 =20 V + Şekildeki devrede motorun çalışabilmesi için değeri aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8 ı f 3. ı f 6. ı f r ı = 1 W r ı = 1 W 2 W + 3 W r = 1 W + 4 W V f = 12 V Şekildeki devrede motorun verimi % 50 olduğuna göre motorun εmk sı kaç volttur? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12 f = 40 V Şekildeki devrede voltmetre 12V gösteriyor. Buna göre motorun uçları arasındaki gerilim kaç volttur? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E)

120 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST 7. ı f 9. ı f =10 V r ı = 1 W r ı = 1 W 4 W A V 1 3 W V 2 + f Mekanik gücü P = 100 watt olan motor çalışıyorken ampermetre I = 5 A gösteriyor. Motorun dönmesi engellenirse ampermetre kaç voltu gösterir? (Üretecin iç direnci önemsizdir.) A) 2 B) 3 C) 6 D) 8 E) 9 + f = 30 V Şekildeki devrede motor çalışıyorken voltmetrelerin gösterdiği değerler V 1 ve V 2 dir. Motorun dönmesi engellenirse V 1 ve V 2 nası değişir? V 1 V 2 A) Artar Artar B) Azalır Artar C) Değişmez Artar D) Değişmez Değişmez E) Artar Değişmez 10. ı f r ı R r + f 8. f =20 V + I = 2 A ı f r ı = 1 W 3 W 3 W Şekildeki devrede 5 dakikada motorda ısıya dönüşen enerji kaç J dür? A) 2 B) 3 C) 4 D) 8 E) 12 Şekildeki devrede anahtar kapatılırsa; I. Üretecin ömrü II. Motorun verimi III. Üretecin verimi Verilen niceliklerden hangisi azalır? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III 1 C 2 E 3 C 4 B 5 A 6 D 7 E 8 C 9 B 10 D 120

121 EETRİ AIMININ İMASA ETİSİ VE SUUN EETROİZİ UGUAMA SORUARI Z + Su Su Su + + f f f Şekildeki elektroliz deneyinde devreden 5 dakika süreyle 1 amper akım geçiriliyor. Buna göre; a) tüpünde hangi gazdan kaç cm 3 birikir? b) tüpünde hangi gazdan kaç cm 3 birikir? Şekildeki elektroliz deneyinde Z tüpünde 40 cm 3 gaz biriktiğine göre ve tüplerinde aynı sürede kaç cm 3 gaz birikir? Su f Su + A Şekildeki elektroliz deneyinde tüpünde 10 dakikada 108 cm 3 gaz birikiyor. Buna göre devreden geçen akım kaç amperdir? I + f Şekildeki elektroliz devresinde anahtar kapatıldığında, anakol akımı 2 amper oluyor ve tüpte 144 cm 3 gaz birikiyor. Buna göre anahtar kaç dakika kapalı tutulmuştur? 121

122 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Su Su + + I f I = 4 A f Şekildeki elektroliz deneyinde, devreden 10 saniyede n = tane elementer yük geçiyor. Buna göre tüpünde hangi gazdan kaç cm 3 birikir? Şekildeki elektroliz devresinde ana koldan I = 4 A akım 5 dakika süreyle geçiriliyor. Buna göre tüpünde biriken gazın hacmi kaç cm 3 tür? Z Su + I = 6 A f Su Su Su + + f f Şekildeki elektroliz denemisnde tüpünde t sürede 120 cm 3 gaz birikiyor. Buna göre 3t sürede tüpünde kaç cm 3 gaz birikir? Şekildeki elektroliz devresinde ana kol akımı I = 6 amperdir. Devreden 10 dakika süreyle akım geçerse,, Z tüplerinde biriken gazın cinsi ve miktarı ne olur? 122

123 EETRİ AIMININ İMASA ETİSİ VE SUUN EETROİZİ CEVAPI TEST Su + f Su Suyun elektrolizi deneyinde tüpünde biriken gazın hacmi 30 cm 3 olduğuna göre, aynı sürede tüpünde biriken gazın hacmi kaç cm 3 tür? A) 30 B) 20 C) 16 D) 10 E) 8 Su + f Şekildeki elektroliz devresinde devreden 5 saniye süreyle n = elementer yük geçiyor. Buna göre tüpünde açığa çıkan gazın cinsi ve miktarı ne olur? (1 e. y = 1, C) A) 4,8 cm 3 H 2 B) 0,48 O 2 C) 4,8 cm 3 O 2 D) 9,6 cm 3 O 2 E) 9,6 cm 3 H Su + f Şekildeki elektroliz devresinde tüpünde 18 cm 3 gaz açığa çıktığına göre aynı sürede tüpünde elde edilen gaz miktarı kaç cm 3 tür? A) 9 B) 12 C) 18 D) 27 E) 36 Su + f Şekildeki elektroliz devresinde, tüpünde 40 saniyede 24 cm 3 H 2 gazı biriktiğine göre, ana kol akımı I kaç amperdir? A) 2 B) 5 C) 10 D) 20 E) Su Su Su + f Q =? + f Suyun elektrolizi devresinde tüpünde açığa çıkan gazın hacmi V ise devrede toplam açığa çıkan gaz hacmi kaç V olur? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 Şekildeki tüpünde 72 cm 3 gaz biriktiğine göre ana koldan geçen yük miktarı kaç C tur? A) 20 B) 24 C) 40 D) 200 E)

124 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST Su Su Z + f Su Su Özdeş elektroliz kaplarıyla kurulan devreden eşit sürede tüpünde açığa çıkan gazın hacmi V, tüpünde açığa çıkan gazın hacmi V dir. V Buna göre oranı kaçtır? V A) 3 1 B) 3 2 C) 1 D) 2 E) 3 + Özdeş elektroliz kaplarıyla kurulan devrede, tüpünde 10 cm 3 hacminde gaz biriktiğine göre ve Z tüplerinde açığa çıkan gazın hacmi kaç cm 3 tür? Z A) B) C) D) E) Z T Su Su Z T + Suyun elektrolizi devresindeki kaplar özdeştir. Devreden bir süre yük geçmesi sağlanırsa; + f Su Özdeş elektroliz kaplarıyla kurulan devrede hangi tüplerde eşit sürede açığa çıkan gaz miktarları eşit olur? A) ile B) ile Z C) ile Z D) ile T E) Z ile T I. ve T tüplerinde O 2 gazı birikir. II. tüpünde biriken gazın hacmi T ninkinin iki katıdır. III. ve tüplerinde biriken gaz hacimleri eşittir. yargılarından hangisi doğru olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 B 2 E 3 C 4 C 5 B 6 E 7 E 8 C 9 B 10 C 124

125 2. Bölüm MANETİZMA

126 10. Sınıf 2. ÜNİTE 126

127 MANETİZMA UGUAMA SORUARI 1. II I N S III 3. N S M IV Şekilde verilen çubuk mıknatısın çevresinde belirtilen I, II, III, IV noktalarındaki manyetik alan hangi yöndedir? Çubuk mıknatıs üzerine ince bir cam levha konulup levha üzerine demir tozu serpiliyor. Buna göre; a), ve M bölgelerindeki tozların oluşturduğu desen nasıl olur? b) Bu durumdan yola çıkarak mıknatısla ilgili hangi sonuca varılabilir? 2. II III 4. Çivi N S I N S IV Şekilde verilen çubuk mıknatısın yanındaki I, II, III ve IV noktalarına pusula konulursa pusula iğneleri nasıl dengede kalır? Şekildeki çubuk mıknatıs çiviye ucundan başlayarak sürtülüyor ve ayrılıyor. Bu durumda çivinin ve uçları hangi kutupla yüklenir? 127

128 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 5. Mıknatıs 7. uzey N S ve çivileri şekildeki gibi bir mıknatısa dokunduruluyor. Bu durumda çivilerin ve uçlarının kutupları ne olur? erküre erkürenin coğrafi kuzey yönü belirtilmiştir. eryüzünde serbest bırakılan bir pusula iğnesinin nasıl dengede kalacağını çizimle gösteriniz? 6. N Mıknatıs S Çivi 8. T 1 Bir mıknatıs demir çiviye şekildeki gibi yaklaştırılırsa çivinin ve kutupları ne olur? T = 10 N T 2 Şekil - I Şekil - II atay ve sürtünmesiz düzlemde 20 N ağırlığındaki özdeş ve mıknatıslarını bağlayan ipteki gerilme kuvveti T =10 N dur. Mıknatıslar Şekil - II deki gibi asılırsa T 1 ve T 2 gerilme kuvvetleri kaç N olur? 128

129 UGUAMA SORUARI 9. 2T T N S 10 cm N Aralarında 10 cm uzaklık bulunan özdeş mıknatısların kutup şiddetleri m = 4 amper x metredir. Buna göre mıknatıslar arasındaki itme kuvveti kaç N olur? ( = 10 7 N/A 2 ) S m = 2 kg kütleli özdeş ve mıknatısları şekildeki gibi sürtünmesiz eğik düzlemde dengedeyken iplerdeki gerilme kuvveti 2T ve T dir. Buna göre mıknatıslar arası etkileşim kuvveti kaç N dur? (sin 30 = 0,5, g = 10 m/s 2 ) 10. N S T 1 T 2 Özdeş ve mıknatısları şekildeki gibi asıldığında iplerdeki gerilme kuvvetleri T 1 ve T 2 oluyor. mıknatısı ters çevrilip aynı biçimde asılırsa T 1 ve T 2 gerilmeleri nasıl değişir? 12. Z S N N S N S 2d d utup şiddeti eşit mıknatıslardan in ye uyguladığı kuvvet F ise ye etkiyen bileşke kuvvet kaç F dir? (atay düzlem sürtünmesiz, mıknatıslar sabittir.) S N 129

130 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 13. S N d = 10 cm 15. Şekildeki mıknatısın kutup şiddeti m = 5 A.m dir. Mıknatısın N kutbunun noktasındaki manyetik alan şiddeti kaç tesladır? ( = 10 7 N/A 2 ) N utup şiddetleri eşit bir çubuk mıknatısın noktasındaki manyetik alanın bileşkesi hangi yöndedir? S 14. S N d d 16. I N S II ve mıknatısları özdeştir. Buna göre noktasındaki bileşke manyetik alan hangi yöndedir? ( = 10 7 N/A 2 ) S N Bir çubuk mıknatıs, her defasında ortadan ikiye bölünüyor. Buna göre I ve II numaralı kısımların kutup işaretleri ne olmalıdır? 130

131 UGUAMA SORUARI 17. T T T N Z S d d N S T Özdeş ve kütlesi m = 200 g olan mıknatıslardan iple asılıyken yi havada dengede tutabiliyor. Buna göre ipteki gerilme kuvveti T kaç N olur? Özdeş,, Z, T mıknatıslarından ve Z asılıp ve T karşılarına konulduğunda iplerdeki gerilme kuvvetleri 3T ve T oluyor. Mıknatıslar arası uzaklıklar d ve T = 12 N olduğuna göre bir mıknatısın ağırlığı kaç N dur? 18. Mıknatıs S Z Bir mıknatısın çevresine konulan,, Z cisimleri verilen yönlerde harekete geçiyor. Buna göre bu cisimlerden hangisi kesinlikle mıknatıstır? 131

132 10. Sınıf 2. ÜNİTE MINATIS CEVAPI TEST Mıknatıs S N Fotoğrafdaki demir cismin geçici mıknatıslık kazanması için; I. Cismi mıknatısa dokundurma II. Cismi mıknatısa sürtme III. Cismi mıknatısa yaklaştırma işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III I II III Demir cisim Bir mıknatıs şekildeki gibi demir cismin orta kısmına doğru yaklaştırılıyor. Buna göre demir cismin I, II ve III numaralı kısımları hangi kutup olur? I II III A) S N S B) S S N C) N N S D) N S N E) S S S 2. I II 4. Bir mıknatısın manyetik alan kuvvet çizgileri şekildeki gibidir. Buna göre; I. Mıknatısın I. bölmesi N kutbudur. II. Uçların çekim şiddeti orta kısımlarından büyüktür. III. Mıknatıs ikiye bölünürse I. bölme tek kutuplu olur. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III d utup şiddetleri m olan ve mıknatısları arasındaki çekim kuvveti F kadardır. Buna göre; I. d uzaklığı II. m kutup şiddeti III. Mıknatıslar arasındaki bölgenin manyetik geçirgenliği niceliklerinden hangisi F kuvvetini etkiler? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 132

133 CEVAPI TEST 5. N S T 1 T 2 Mıknatıs 7. T T 30 Demir cisim ütlesi m = 2 kg olan mıknatıslar sürtünmesiz eğik düzlem üzerinde dengedeyken iplerdeki gerilme kuvvetleri eşit oluyor. Buna göre mıknatıslar arası kuvvet kaç N olur? (g = 10/ms 2 ) (sin 30 = 0,5) A) 5 B) 10 C) 16 D) 20 E) 30 Birbirine iple bağlı mıknatıs ve demir cisim şekildeki gibi asılarak dengelenmiştir. Bu durumda ip gerilmeleri T 1 ve T 2 dir. (T 2 0) Buna göre; I. Demirin üst ucu N kutupludur. II. T 1 gerilmesi, mıknatısla demir cismin ağrılıkları toplamı kadardır. 8. a b ve mıknatısları bir iple asıldığında şekildeki gibi dengede kalıyor. III. Demir cisim ters çevrilip asılırsa T 2 değişmez. a > b olduğuna göre; yargılarından hangisi doğrudur? I. in kütlesi ninkinden küçüktür. A) alnız I B) alnız II C) alnız III II. nin ip gerilmesi ninkinden büyüktür. D) I ve III E) I, II ve III III. Mıknatısların birbirine uyguladığı kuvvetler eşittir. yargılarından hangisi doğrudur? 6. I II A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III III 9. d ve mıknatıslarının noktasındaki bileşke manyetik alan vektörü şekildeki gibi olduğuna göre I, II ve III numaralı bölmelerin kutup işareti hangi seçenekte doğru verilmiştir? I II III A) N N S B) S N N C) N S N D) S S S E) S N S Özdeş ve mıknatısları arası uzaklık d iken mıknatısların birbirini çekme kuvveti F kadardır. Mıknatısların kutup şiddetleri ve aradaki uzaklık iki katına çıkartılırsa çekme kuvveti kaç F olur? 1 1 A) B) C) 1 D) 2 E) E 2 D 3 D 4 E 5 E 6 C 7 B 8 C 9 C 133

134 10. Sınıf 2. ÜNİTE EETRİ AIMININ MANETİ ETİSİ UGUAMA SORUARI 1. Aşağıda akım yönü verilen düz tellerin belirtilen noktalardaki manyetik alanın yönü nasıldır? ( 9 : sayfa düzleminden dışarı, : sayfa düzleminden içeri) 2. 2d d Ι a) I Üzerinden akım geçen düz telin noktasındaki manyetik alanı B ise noktasındaki manyetik alanı kaç B dir? b) I c) 3. P İ N M I 1 = 2 I I d 3d I 2 = 12 I Üzerinden 2 amper akım geçen telinin noktasındaki manyetik alanı B ise ve tellerinin noktasındaki bileşke manyetik alanı kaç B dir? d) P I N M 134

135 UGUAMA SORUARI I = 6 A 2d 2 d d = 2 m ve düz tellerinin noktasındaki bileşke manyetik alanı sıfır olduğuna göre telinden geçen akım hangi yönde kaç amperdir? I x = 3 A I y = 3 A Bir eşkenar üçgenin köşelerine yerleştirilmiş, sayfa düzlemine dik ve düz tellerinin noktasında oluşturduğu bileşke manyetik alan kaç tesladır? d I x = 3 I d d I y = 4 I I x = I Ι y = Ι Üzerinden 3I akım geçen düz telinin noktasındaki manyetik alanı 3B dir. Üzerinden 4I akım geçen teliyle telinin noktasındaki bileşke manyetik alanı kaç B dir? Bir eşkenar üçgenin köşelerine sayfa düzlemine dik konulan ve Ι akımı geçen tellerden in noktasındaki manyetik alanı B dir. Buna göre noktasındaki bileşke manyetik alan kaç B olur? 135

136 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 8. Aşağıda verilen, akım taşıyan çembersel tellerin merkezindeki manyetik alanın yönü nasıldır? a) r 9. I I = 2A O r 1 2 r I =? I b) r Üzerinden I = 2A akım taşıyan çembersel tel ve düz telinin merkezdeki O noktasında bileşke manyetik alanı sıfırdır. Buna göre teli üzerinden geçen akım hangi yönde, kaç amperdir? (p =3) I 10. c) I r O r r I = 8i I x = I Üzerinden I = I akım geçen çembersel telin merkezindeki manyetik alanı B dir. Doğrusal teli ve telinin merkezdeki bileşke manyetik alanı kaç B olur? d) r 136

137 UGUAMA SORUARI 11., Çivi d) Sarım sayısı artırılırsa mıknatısın çekim etkisi nasıl değişir? + Pil Üzerine yalıtılmış tel sarılan çividen bir elektromıknatıs elde ediliyor. Bu elektromıknatısla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. (,: Sarım uzunluğu N: Sarım sayısı) a) Elektromıknatısın ve uçları hangi kutup - ları gösterir. e) Devreye bir pil seri bağlanırsa elektro mıknatısın çekim etkisi nasıl değişir? b) Elektromıknatısın manyetik alan kuvvet çizgileri nasıl olur? Çizerek gösteriniz. f) Çevrenizde elektromıknatıs kullanılan sistemleri nelerdir? Bu sistemlerin listesini yapınız. c) Sarım uzunluğu artırılırsa mıknatısın çekim etkisi nasıl değişir? 137

138 10. Sınıf 2. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 12. M N 14. l l 2l N 2N Z 2N 3 Ι 2 Ι Ι + V Sarım sayısı, sarım uzunluğu ve akımları verilen,, Z bobinlerinin manyetik büyüklük sıralaması nasıl olur? Şekildeki elektromıknatısın verilen noktalardaki manyetik alanın yönü nasıldır? Çiziniz. 13., + V Sarım sayısı N, sarım uzunluğu, olan bobine V gerilimi uygulandığında toplu iğnelerin mıknatıs tarafından çekildiği gözleniyor. Çekilen toplu iğne sayısının daha fazla olması için N,, V değerlerinden hangisinin artırılması gerekir? 138

139 EETRİ AIMININ MANETİ ETİSİ CEVAPI TEST I Sayfa düzleminde bulunan düz telden verilen yönde akım geçiriliyor. ve noktalarındaki manyetik alanların yönü hangi seçenekte doğru verilmiştir? 9 : sayfa düzleminden dışarı, : sayfa düzleminden içeri) A), 9 B) 9 9 C),, D), E) 9, d teli 2 d Sayfa düzlemindeki düz telinden I akımı geçmektedir. Telin noktasındaki manyetik alanı B ise noktasındaki manyetik alanı kaç B dir? A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 4 5. I B 2. I O d 1 I x = 2 I d 2 = d I = 3 I Sayfa düzleminde bulunan ve üzerinden I x = 2I, I = 3I akımları geçen düz tellerin noktasındaki bileşke manyetik alanı sıfır olduğuna göre d 1 uzaklığı kaç d dir? 3 5 A) 1 B) C) 2 D) E) Sayfa düzlemine dik ve tellerinin O noktasındaki bileşke manyetik alanı B olduğuna göre I tellerden geçen akımlar oranı kaçtır? I A) B) C) D) 1 E) I = 2 A d 1 = 2m d 2 = 2m 6. I x = I d d teli I y = I Sayfa düzleminde bulunan telinden I = 2A akım geçiyor. Buna göre noktasındaki bileşke manyetik alan kaç N dir? ( = 10 7 N/A 2 ) amp. m A) 0 B) C) D) E) Sayfa düzleminde bulunan teliyle sayfa düzlemine dik telinden I = I = I akımı geçmektedir. telinin noktasındaki manyetik alanı B olduğuna göre noktasındaki bileşikte manyetik alan kaç B dir? A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 2 139

140 I Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST I Z r I r I r I = I I = I Eşkenar üçgenin köşelerine konulan, sayfa düzlemine dik ve tellerinden I = I = I akımı geçiyor. Buna göre bu tellerin noktasındaki bileşke manyetik alan vektörü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) Sayfa düzleminde bulunan çembersel,, Z tellerinden eşit miktar akım geçmektedir. Buna göre çemberlerin merkezlerindeki manyetik alanların büyüklük sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B = B = B Z B) B Z > B > B C) B > B > B Z D) B Z > B > B E) B > B > B Z C) D) E) 8. I= 3 A Sayfa düzleminde bulunan düz telden Ι = 3A akım 1 r geçiyor. O Aynı düzlemde bulunan 2 çemberin merke- zindeki O noktasında bileşke manyetik alan sıfır olduğuna göre çemberden hangi yönde, kaç amper akım geçmektedir? (p = 3) A) 1 yönünde 1A B) 2 yönünde 1A C) 1 yönünde 2A D) 2 yönünde 2A E) 2 yönünde 3A Şekildeki elektromıknatısın daha fazla cismi çekebilmesi için; I. Devrenin akımının artırılması. II. Sarım sayısının artırılması. III. Devredeki üretece paralel bir üreteç bağlanması işlemlerinden hangisi yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 E 2 C 3 D 4 A 5 E 6 C 7 B 8 B 9 D 10 C 140

141 CEVAPI TEST Ι = 2Ι 4. Ι = 3Ι Ι = 2Ι ve düz tellerinden Ι = Ι = 2 Ι kadar akım geçiyor. Buna göre ve noktalarındaki bileşke manyetik alanlar oranı kaçtır? (Bölmeler eşittir.) B B A) 4 1 B) 2 1 C) 4 3 D) 1 E) 2 d Ι = Ι ve düz tellerinden I = 3 Ι ve I = Ι akımları geçmektedir. Buna göre bileşke manyetik alanın sıfır olduğu nokta, telinden kaç d uzaktadır? A) B) C) D) 1 E) Ι Ι ve düz tellerinin noktasındaki bileşke manyetik alanı 3 B, noktasındaki bileşke manyetik 5. + elektromıknatısın alanıyla ilgili veri- Şekildeki manyetik len; alanı - B olduğuna göre tellerden geçen akımlar oranı kaçtır? I I A) B) C) 1 D) E) f I. Sarım sayısıyla doğru orantılıdır. II. Sarım uzunluğuyla ters orantılıdır. III. Üretecin εmk sıyla doğru orantılıdır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 3. D) II ve III E) I, II ve III Z 6. Elektrogitar apı zili Hopörler Sayfa düzlemin dik,, Z tellerinden akım geçmektedir. Buna göre noktasındaki bileşke manyetik alanın yönü hangi seçenekte doğru gösterilmiştir? I II III A) B) C) ukarıda fotoğrafları verilen aletlerin hangisinde D) E) akımın manyetik etkisinden yararlanılır? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 141

142 10. Sınıf 2. ÜNİTE CEVAPI TEST r = 20 cm İletken çember tel 2 arıçapı r = 20 cm olan iletken çember telin üzerinden akım geçtiğinde, merkezindeki manyetik alanın yönü safya düzlemine dik ve içeri doğru, büyüklüğü ise B = T oluyor. 9. I = 3I r O r I = I Buna göre çemberden geçen akım hangi yönde, kaç amperdir? ( = 10 7 N/A 2 ) (p = 3) A)1 yönünde, 4/3A B) 1 yönünde, 2A C) 2 yönünde, 4/3A D) 2 yönünde, 2A E) 2 yönünde, 1A Eş merkezli ve çembersel tellerden akım geçirildiğinde merkezdeki manyetik alan sıfır oluyor. I = 3I I = I olduğuna göre çemberlerin yarı çapları oranı kaçtır? rx r A) B) C) D) E) Z I Z = I O r I = 2I 8. I = 2A I = 2A enar uzunluğu 2 m olan bir eşkenar üçgenin köşelerinde safya düzlemine dik duran ve düz tellerinden I = I = 2A akım geçiyor. Buna göre noktasındaki bileşke manyetik alanın büyüklüğü kaç tesladır? A) B) C) D) E) Çembersel teline teğet ve Z düz tellerinden I = 2I ve I Z = I akımları geçiyor. Çemberin merkezindeki manyetik alanın sıfır olması için den geçen akımın büyüklüğü ve yönü ne olmalıdır? (p = 3) A) Saat yönünde, I B) Saatin ters yönünde, I C) Sabit yönünde, 2I D) Saatin ters yönünde, 2I E) Saat yönünde, 3 I 1 D 2 D 3 A 4 B 5 E 6 E 7 C 8 C 9 C 10 B 142

143 3DAGAAR

144 10. Sınıf 3. ÜNİTE DAGAAR fizik - 10 SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. Esnek bir ortamda titreşimin yayılmasına... denir. 2. Bir dalganın ardışık iki tepe noktası ya da iki çukur noktası arası uzaklığa... denir. 3. Dalganın bir dalga boyu yol alması için geçen süreye... denir. 4. Bir kaynaktan birim zamanda çıkan dalga sayısına... denir. 5. Frekansın birimi... veya... dır. 6. Bir dalganın tepe noktasıyla denge konumu arasındaki uzaklığa... denir. 7. Maddesel ortamlarda yayılan dalgalara... dalgalar denir. 8. ayılma doğrultusu titreşim doğrultusuna... olan dalgalara enine dalga denir. 9. ayılma doğrultusu titreşim doğrultusuna paralel olan dalgalara... dalga denir. 10. Bir dalganın frekansı yalnızca... bağlıdır. 11. Bir dalganın hızı yayıldığı... bağlıdır. 12. Elektromanyetik dalgalar... hızıyla yayılır. 13. Elektromanyetik dalgalar... dalgadır. 14. Dalgalar titreşim doğrultularına göre sınıflandırılırsa ses dalgaları... dalgalardır. 15. Bir cisim, doğal frekansına eşit bir frekans ile titreşime zorlanırsa... olayı meydana gelir. 16. Ses şiddeti birimi... dir. 17. İnsan kulağı... ve... sesleri duyamaz. 18. Ses dalgalarının bir yüzeyden yansıyıp tekrar duyulmasına... denir. 19. Deprem dalgaları... ve... dalgaları olmak üzere ikiye ayrılır. 20. Depremlerin çoğunluğu yer kabuğundaki... hareketleri sonuca oluşur. Bu tür depremlere... depremler denir. 144

145 fizik - 10 SORU BANASI Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1. Dalga, bir titreşim hareketidir Her titreşim hareketi bir dalgadır Bir dalganın genliği, enerjisiyle orantılıdır Dalganın hızı, yayıldığı ortama bağlıdır Frekansı değişen dalganın hızı da değişir Elektromanyetik dalgalar enine dalgadır İnce sesin frekansı kalın sesinkine göre daha küçüktür Ses dalgası, katı ortamda sıvı ve gaz ortamlarına göre daha hızlıdır Ortamın sıcaklığı ses dalgasının hızını etkiler ay dalgaları hem enine hem de boyuna olabilir Su dalgasında suyun derinliği arttıkça dalganın hızı artar İnsan kulağı bütün frekanstaki sesleri duyabilir Frekansı yirmi Herzt in altında olan seslere infrasonik ses denir Ortam değiştiren bir dalganın periyodu değişmez Bütün dalgalar maddesel ortamlarda yayılır Elektromanyetik dalgalar ışık hızıyla ilerler Deprem dalgaları yalnız yerin altında ilerler Desibel, ses frekansı birimidir Bir dalgada genliğin değişmesi, frekansı değiştirmez Bir dalga hareketinde frekans artırıldığında dalga boyu azalır

146 10. Sınıf 3. ÜNİTE A DAGAARI UGUAMA SORUARI 1. y (cm) cm x (cm) 10 cm 12 Bir dalga hareketi şekildeki gibi modellenmiştir. Dalganın hızı J = 2 cm/s olduğuna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Genliği kaç cm dir? b) Genişliği kaç cm dir? c) Dalga boyu kaç cm dir? d) Frekansı kaç s 1 dir? Şekildeki dalganın noktasından noktasına gelme süresi t = 6 s dir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (are bölmeler özdeştir ve kenar uzunluğu 10 cm dir) a) Dalga boyu kaç cm dir? b) Hızı kaç cm/s dir? 2. M Şekilde verilen dalga hareketinin ilerleme yönü sağa doğru olduğuna göre dalga üzerindeki,, M noktalarının titreşim yönlerini çizerek gösteriniz. 4. Bir dakikada 30 dalga üreten kaynaktan çıkan dalgaların hızı J = 6 cm/s ise dalga boyu kaç cm dir? 146

147 UGUAMA SORUARI 5. edi dalga tepesi arası uzaklık 72 cm olan bir 1-1 dalganın frekansı f = s ise dalganın; 4 a) Periyodu kaç saniyedir? 7. j x M Sabit uç Şekildeki gibi sabit engele gelen bir atmayla ilglii aşağıdaki soruları cevaplayınız. b) Hızı kaç cm/s dir? a) Tepe noktası, engele ulaştığı anda atmanın anlık görünümü nasıl olur? Çiziniz. b) Atma tamamen yansıdıktan sonra görünümü nasıl olur? Çiziniz. c) Atma yansıdıktan sonra genlik (), genişlik (,) ve hız (J) nasıl değişir? 6., =? 8. j Türdeş bir yayda oluşturulan peryodik dalganın hızı J = 24 cm/s frekansı f = 4 s 1 dir. Buna göre - cm dir? noktaları arası uzaklık kaç, x M Serbest uç Şekildeki gibi serbest engele gelen bir atmayla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Tepe noktası, engele ulaştığı anda atmanın anlık görünümü nasıl olur? Çiziniz. b) Atma tamamen yansıdıktan sonra görünümü nasıl olur? Çiziniz. c) Atma yasıdıktan sonra genlik (), genişlik (,) ve hız (J) nasıl değişir? 147

148 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI j 2, 2x Bir ip üzerinde oluşturulan ve atmalarının tepe noktaları tam üstüste geldiği anda görünüm nasıl olur? Çiziniz. x, x, Genliği x, genişliği, olan atma, ince yaydan kalın yaya şekildeki gibi J hızıyla gönderiliyor. Atma noktasından yansıdıktan sonra; a) Görünümü nasıl olur? Çiziniz. b) ansıyan ve iletilen atmaların hız, genlik ve genişlikleri gelen atmaya göre nasıl olur? arşılaştırınız. 10. x, Bir ip üzerinde oluşturulan ve atmalarının tepe noktaları aynı hizaya geldiği anda görünüm nasıl olur? Çiziniz., x 12. x j, Genliği x, genişliği, olan atma, kalın yaydan ince yaya şekildeki gibi gönderiliyor. Atma noktasından yansıdıktan sonra; a) Görünüm nasıl olur? Çiziniz. b) Hız, genlik ve genişlikleri gelen atmaya göre nasıl olur? arşılaştırınız. 148

149 UGUAMA SORUARI 13. Tel F = 5N 15. j =12 cm/ s ütlesi m = 100 g, uzunluğu, = 200 cm olan tel F = 5 N luk kuvvetle geriliyor. Telde oluşturulan dalganın hızı kaç m/s dir? F = 10 N Uzunluğu 144 cm olan tel F = 10 N luk kuvvetle gerildiğinde telde oluşturulan dalganın hızı 12 m/s olduğuna göre telin kütlesi kaç g dır? yayı 60 cm 12 cm M 0 yayı m hizasında oluşturulan atmanın O noktasında yansıyanı ve iletileni şekildeki gibidir. İletilenin den M ye gitme süresi t = 2s ise yayında gelen atmanın hızı kaç cm/s dir? Şekildeki telin ucuna m kütleli cisim bağlanınca teldeki dalganın hızı J 1, 4m kütleli cisim bağlayınca J 2 oluyor. Buna göre j j 1 2 oranı kaçtır? 149

150 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Serbest uç Sabit uç Şekilde verilen atmaların hızı sabit ve J = 1 br/s dir. Atmaların 7 saniye sonraki görünümleri nasıl olur? Çiziniz. (Bölmeler eşittir.) Şekildeki atmayı bir anlık tamamen söndürübilecek atma nasıl olmalıdır? Çiziniz yayı yayı Z yayı Serbest uç Sabit uç M Şekildeki konumda verilen yönlerde ilerleyen sabit hızlı atmaların hızı J = 1 br/s olduğuna göre atmalar verilen konumdan kaç saniye sonra birbirini tamamen söndürür? (Bölmeler eşittir.),, Z yayları ve noktalarından birbirine bağlıdır. yayında oluşturulan bir atmanın ve noktalarındaki yansımalardan sonra görünümü şekildeki gibi olduğuna göre yayların kalınlık sıralaması nasıldır? 150

151 UGUAMA SORUARI 21. m = 400 g, = 400 cm F cm uzunluğundaki bir tel 16 N luk kuvvetle geriliyor. Telde oluşan kararlı dalganın temel frekansı f = 4 s 1 olduğuna göre telin kütlesi kaç kg dır? Boyu 400 cm, kütlesi 400 g olan tel F = 40 N luk kuvvetle çekiliyor ve titreştiriliyor. Telde 8 tam iğ oluştuğuna göre telin titreşim frekansı kaç s 1 dir? 24. yayı Şekil - I yayı 22., teli 4 F Şekil - II teli F 30 cm 24 cm M Boyları eşit özdeş ve telleri 4F ve F kuvvetleriyle gerilerek kararlı dalgalar oluşturuluyor. f Buna göre dalgaların frekansları oranı kaçtır? f Şekil - I de yayından gönderilen atma, verilen konumdan geçtikten 6 saniye sonra atmanın görünümü Şekil - II deki gibi oluyor. Buna göre atmanın ve yaylarındaki hızları kaç cm/s dir? 151

152 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 25. yayı yayı Z yayı 27. yayı yayı Şekil - I Şekil - II,, Z yayları ve noktasından birbirine bağlıdır. yayından Şekil - I deki gibi gönderilen atma, bir süre sonra Şekil - II deki görünümü alıyor. Buna göre yayların kalınlık sıralaması büyükten küçüğe doğru nasıl olur? ve yayları noktasında birbirine bağlıdır. noktasına doğru gönderilen bir atma şekildeki gibi ikiye bölünüyor. Buna göre; a) Atma hangi yayda üretilmiş olabilir? b) Atmaların hızları arasındaki ilişki ne olabilir? 26. yayı Z yayı yayı,, Z yayları ve noktalarından birbirine bağlıdır ve kalınlıklar arasında > = Z ilişkisi vardır. ve Z den gelen atmalar özdeş olduğuna göre yayında karşılaşan atmaların tam üst üste gelmesi hâlinde görünüm nasıl olur? 28. Sabit uç Serbest uç Şekildeki atma, serbest uca doğru 1 br/s hızla iletlemektedir. Buna göre atmanın 5 ve 7. saniyelerdeki görünümü nasıl olur? Çiziniz. 152

153 UGUAMA SORUARI 29. Sabit uç Sabit uç 31. yayı yayı Bir yayda oluşturulan atmalar 1 br/s hızla verilen yönde ilerlemektedir. Verilen konumdan 6 s sonra atmaların görünümü nasıl olur? Çiziniz. İnce yayıyla kalın yayı noktasında birbirine bağlıdır. ten gönderilen atmanın yansıyanı ve iletileni nasıl olur? Çiziniz. 30. yayı yayı 32. M l = 120 cm ve yayları noktasında birbirine bağlıdır. ten gönderilen baş yukarı atma, 20 saniyede noktasına ulaşıyor. noktasına ulaştıktan 10 saniye sonra yansıyan atmayla iletilen atma arasındaki uzaklık 1,6 m ise atmaların hızları kaç cm/s dir? Aynı yayda oluşturulan atmalar birbirine doğru ilerlemektedir. Atmalar üzerinde verilen noktalardan; a) ile M çakıştığında b) ile M çakıştığında bileşke atmanın görünümü nasıl olur? 153

154 10. Sınıf 3. ÜNİTE A DAGAARI CEVAPI TEST I II III Bir yayda oluşturulan I, II, III no. lı atmaların titreşim yönleri verilmiştir. Buna göre hangi atma 1 yönünde hareket etmektedir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III I II III Özdeş yaylarda oluşturulan dalgaların görünümü şekildeki gibidir. ayları geren kuvvetler eşit olduğuna göre dalgaların frekansları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) f 1 > f 2 > f 3 B) f 2 > f 1 > f 3 C) f 1 = f 2 = f 3 D) f 3 > f 1 > f 2 E) f 1 = f 3 > f Ardışık yedi dalga çukuru arası uzaklık 36 cm dir. Dalgaların hızı 3 cm/s olduğuna göre kaynağın frekansı kaç s 1 dir? A) B) C) D) 1 E) Şekildeki gibi birbirine doğru ilerleyen atmalardan in genliği ve genişliği ninkinden büyüktür. Atmalar tam üst üste bindiklerinde görünümleri aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) B) C) D) E) 6. Giriş Periyot D Frekans Genlik 3. Sabit uç Serbest uç Şekilde verilen yönlerde hareket eden ve atmalarının hızı J = 1 br/s dir. Atmalar verilen konumdan geçtikten kaç saniye sonra birbirini tamamen söndürür? A) 2,5 B) 5 C) 6 D) 8 E) 10 D D D 3 Hız ukarıdaki şemada Giriş ten başlanarak dalgalarla ilgili verilen büyüklük kaynağa bağlı ise D değilse yolu izlenirse kaç numaralı çıkışa ulaşılır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 154

155 CEVAPI TEST Türdeş bir yay üzerinde oluşturulan bir dalgayla ilgili verilen; I. Enine dalgadır. II. Boyuna dalgadır. m 1 m 2 m 3 Özdeş yayların ucunda m 1., m 2 ve m 3 kütleli cisimler asılıyken oluşturulan atmaların hızları arasındaki ilişki j1 > j3 > j 2 oluyor. Buna göre kütleler arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? III. Frekansı artırıldığında hızı artar. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III A) m 1 = m 2 = m 3 B) m 1 > m 3 > m 2 C) m 3 > m 2 > m 1 D) m 2 > m 3 > m 1 E) m 3 > m 1 > m 2 8. Sabit uç Serbest uç 10. yayı yayı Aynı yay üzerinde oluşturulan ve atmalarının hareket yönleri verilmiştir. Atmaların hızları eşit ve J = 1 br/s olduğuna göre verilen konumdan geçtikten 7 s sonra atmaların görünümü aşağıdakilerden hangisi gibi olur? A) B) ve yayları noktasında birbirine bağlıdır. Oluşturulan bir atmanın yansıyanı ve iletileni şekildeki gibi olduğuna göre; I. İlk atma yayında oluşturulmuştur. II. İlk atma yayında oluşturulmuştur. III. İlk atmanın hareket yönü sola doğrudur. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II C) D) D) II ve III E) I, II ve III E) 1 A 2 C 3 D 4 B 5 C 6 B 7 B 8 A 9 C 10 E 155

156 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST Sabit uç Sabit uç F F kuvvetiyle gerilmiş bir yayın boyu,, kütlesi m dir. Bu yayda oluşturulan bir dalganın hızı; F,,, m niceliklerinden hangisi tek başına artırıldığında artar? A) alnız F B) alnız, C) F ve, Sabit iki uç arasına gerilmiş 100 cm uzunluğundaki telde oluşturulan dalgalar 4 tam iğ oluşturuyor. Buna göre dalga boyu kaç cm dir? A) 5 B) 10 C) 20 D) 25 E) 50 D) alnız m E) F,, ve m 4. yayı yayı Birbirine noktasında bağlanan yaylardan, ye göre daha kalındır. te oluşturulan bir atmanın hızı J, noktasında yansıyanın hızı J 1, iletilenin hızı ise J 2 dir. Buna göre bu hızlar arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) J= J 1 = J 2 B) J 2 > J 1 = J C) J > J 1 > J 2 D) J= J 1 > J 2 E) J 2 > J 1 > J 2. Sabit uç 5. j Sabit uç x Bir ucu sabit engele bağlı türdeş yayda, şekildeki gibi oluşturulan dalganın tepe noktası nin engele ulaştığı andaki görünümü aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) B) C) D) E), Genliği x, genişliği,, hızı J olan bir atma, şekildeki sabit engele çarpıp yansıyor. ansımadan sonra atmanın genliği x ı, genişliği, ı hızı J ı oluyor. Buna göre; I. ı < II. J I = J III., ı >, karşılaştırmalarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II M D) II ve III E) I, II ve III 156

157 CEVAPI TEST teli A) 9 m 1 9, 2, m B) 3 1 teli Aynı maddeden yapılmış tellerden, boyundaki teline 9 m, 2, boyundaki teline m kütlesi asılıyor. Buna göre tellerde ilerleyen j dalgaların hızları oranı j kaçtır? C) 1 D) 3 E) 9 8. yayı 4,, yayı Eşit kuvvetle gerilmiş ve yayları noktasından birbirine bağlıdır. üzerinden baş yukarı gönderilen bir atmanın noktasındaki yansıyanı ve iletileni şekildeki gibidir. Buna göre yayların kalınlıkları oranı R x kaçtır? R A) 1 16 B) 1 4 C) 2 1 D) 1 E) yayı yayı Z yayı ve noktalarında birbirine bağlanan yayların kalınlıkları arasında > > Z ilişkisi vardır. de şekildeki gibi baş yukarı gönderilen atmanın ve den yansıdıktan sonraki görünümü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) yayı yayı B) noktasında birbirine bağlanan yaylardan, ye göre daha hafiftir. aylardan birinde oluşturulan bir atmanın yansıyanı ve iletileni şekildeki gibi olduğuna göre gönderilen atma hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) C) yayı yayı B) D) yayı yayı C) D) E) E) yayı 1 C 2 B 3 E 4 B 5 B 6 D 7 E 8 A 9 A 157

158 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST yayı yayı noktasında birbirine bağlanan ve yaylarının birinde oluşturulan atmanın yansıyanı ve iletileni şekildeki gibidir. Buna göre; I. yayı, yayından kalındır. II. üzerindeki atmanın genliği, üzerindeki atmanın genliğine eşittir. III. Atmanların hızları eşittir. 3. M N Şekilde düz çizgiler bir atmanın ilk konumunu, kesikli çizgiler de bir süre sonraki konumunu göstermektedir. Buna göre yay üzerindeki,, M, N noktalarının titreşim hızları ile ilgili verilen; I. J = J M II. J = J N = 0 yargılarından hangisi olamaz? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) II ve III III. J > J M > J karşılaştırmalarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D)I ve III E) I, II ve III 2. Sabit uç Bir yay üzerinde hareket eden atmalar başlangıçta verilen konumdadır. Atmaların hızı 1 br/s olduğuna göre 4.5 saniye sonra atmaların görünümü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) 4. A yayı B yayı İki ucu sabitlenmiş ve yayları noktasından birbirine bağlıdır. alın yayından oluşturulan özdeş A ve B atmaları verilen yönde gönderiliyor. A ve B nin yansıyanları tam üst üste geldiğinde görünümleri hangi seçenekteki gibi olur? C) D) A) yayı B) E) C) D) E) 158

159 CEVAPI TEST Sabit uç yayı yayı Z yayı Sabit uç Uçları sabitlenmiş,, Z yayları ve noktalarından birbirine bağlıdır. ten şekildeki gibi gönderilen atmanın ve den ilk yansıyanı baş yukarı olduğuna göre yayların kalınlıkları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) = = Z B) > > Z C) > > Z D) Z > > E) > Z > 7. İnce yaydan kalın yaya gönderilen bir atma ile ilgili verilen; I. Bir kısmı iletilir, bir kısmı yansır. II. Tamamı yansır. III. Tamamı iletilir. ifadelerinden hangisi doğru olamaz? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III 8. M Sabit uç N Şekilde verilen yönde ilerleyen atmalardan hangileri ilk karşılaşmada birbirini söndürebilir? A) ile B) ile M C) ile M D) M ile N E) ile N 6. Sabit uç yayı yayı ve yayları noktasında birbirine bağlıdır. Serbest uç yayında şekildeki gibi oluşturulan atmanın dan ilk yansıyanı baş aşağı olduğuna göre; I. yayı, yayından kalındır. II. Sabit uca ulaşan ilk atma baş yukarıdır. III. den ilk yansıyanla ilk iletilen atmaların genlikleri eşittir. yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 9. alın yaydan ince yaya gönderilen bir atmanın iletileni ile ilgili verilen; I. Hızı, gelen atmanın hızından büyüktür. II. Genliği, yansıyan atmanın genliğinden büyüktür. III. Enerjisi, yansıyan atmanın enerjisine eşittir. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 C 2 A 3 C 4 B 5 D 6 C 7 C 8 A 9 E 159

160 10. Sınıf 3. ÜNİTE SU DAGAARI UGUAMA SORUARI aynak M 1-1 Frekansı s olan kaynak peryodik dalgalar 2 üretiyor. Ardışık beş dalga tepesi arası uzaklık 64 cm olduğuna göre; a) Dalganın dalga boyu kaç cm dir? 30 cm Sabit hızla ilerleyen peryodik bir dalgada noktasının nin görünümünü alması 3 saniye sürmektedir. - M arası uzaklık 30 cm olduğuna göre dalganın; a) Dalga boyu kaç cm dir? b) Frekansı kaç s 1 dir? c) Hızı kaç cm/s dir? b) Dalganın hızı kaç cm/s dir? 2. Ardışık bir dalga tepesiyle çukuru arası uzaklık 12 cm olan dalgalar, bir dalga boyu yolu 2 saniyede almaktadır. Buna göre dalgaların; a) Dalga boyu kaç cm dir? dalgayı 10 saniyede üreten dalga kaynağının oluşturduğu peryodik dalgaların hızı 12 cm/s dir. Buna göre dalgaların; a) Peryodu kaç saniyedir? b) Dalga boyu kaç cm dir? b) Dalganın frekansı kaç Hz dir? c) Dalganın hızı kaç cm/s dir? 160

161 UGUMA SORUARI 5., = 100 cm 7. aynak 40 Düz engel Su derinliği sabit olan bir dalga leğeninde doğrusal su dalgalarının üstten görünümü şekildeki gibidir. 6 dalga tepesi arası uzaklık 100 cm ve dalgaların hızı 5 cm/s olduğuna göre frekans kaç s 1 dir? Doğrusal su dalgaları düz engele şekildeki gibi gelmektedir. Dalgaların engelden yansıdıktan sonraki görünümü nasıl olur? 6. M 8. Su Engel 60 I Bir dalga leğeninin yandan görünümü şekildeki gibidir. ucundan oluşturulan peryodik su dalgasının - ve - M aralığındaki; - Dalga boyu - Hız - Frekans - Peryot karşılaştırmalarını yapınız. II 30 Doğrusal su dalgasının I ve II no. lı düzlem engellerden yansıdıktan sonraki görünümü nasıl olur? Çiziniz. 161

162 10. Sınıf 3. ÜNİTE SU DAGAARI UGUAMA SORUARI 9. Aşağıda verilen su dalgalarının belirtilen engelden yansımaları nasıl olur? Çizerek gösteriniz. (F: Odak, M: Merkez) a) Gelen atma e) Gelen atma M F Çukur engel Düz engel f) Gelen atma b) M F O Gelen atma Düz engel Çukur engel c) Gelen atma M F g) Tümsek engel F M Çukur engel Gelen atma d) Gelen atma h) Tümsek engel M F F M Çukur engel Gelen atma 162

163 UGUMA SORUARI 10. A Gelen atma B 12. Gelen atma M N Çukur engel Odak uzaklıkları 2f ve f kadar olan A ve B çukur engellerin asal eksenleri çakışıktır. M noktasından gönderilen dairesel su dalgalarının önce B sonra A engelinden yansıması nasıl olur? Çiziniz. (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve f kadardır.) ortamı ortamı Doğrusal su dalgalarının ortamından ortamına geçerken izlediği yol şekildeki gibidir. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. (sin 53 = 0,8, sin 37 = 0,6) a) ve ortamlarının derinlikleri h ve h hakkında neler söylenebilir? 11. Tümsek engel Çukur engel M N P Odak uzaklıkları eşit ve f kadar olan çukur ve tümsek engele N noktasından gönderilen dairesel su dalgasının önce çukur, sonra tümsek engelden yansıdıktan sonraki görünümü nasıl olur? Çizerek gösteriniz. (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve f kadardır.) b) ortamındaki dalga boyu, ortamındaki dalga boyunun kaç katıdır? c) Dalgaların ortamındaki hızı j = 8 cm/ s ise ortamındaki hızı j kaç cm/s dir? 163

164 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 13. Ayırma yüzeyi m 30 m ortamından ortamına geçen su dalgaları verilen yolu izliyor. Buna göre dalga boyları oranı m kaçtır? (sin 30 = 0,5, sin 53 = 0,8) m ortamı ortamı 37 ortamından gönderilen su dalgalarının izlediği yol şekildeki gibidir. Buna göre bu ortamlardaki hızlar oranı kaçtır? (sin 53 = 0,8 ; sin 37 = 0,6) j j 164

165 UGUMA SORUARI 15. Aşağıda verilen su dalgaları belirtilen ortamlarda nasıl kırılır? Çizerek gösteriniz. (F: Odak noktası) e) Derin Gelen atma F Sığ F Derin a) Gelen atma Derin Sığ f) Gelen atma b) Gelen atma Derin F Sığ F Derin Sığ Derin g) Gelen atma c) Sığ F Derin F Sığ Sığ Gelen atma Derin d) Gelen atma h) Gelen atma Derin F Sığ F Derin Sığ F Derin F Sığ 165

166 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 16. Gelen atma 18. F Derin Sığ F F Sığ Derin Dairesel su dalgaları, odak uzaklıkları eşit mercek şeklindeki ortamlara şekildeki gibi gönderiliyor. Dalgaların kalın kenarlı mercek şeklindeki ortamdan kırıldıktan sonraki görünümü nasıl olur? Çiziniz. Su Stroboskop Frekans 2 s 1 olan bir stroboskopla dalga boyu 4 cm, hızı 32 cm/s olan dalgalara bakıldığında dalgalar duruyor görülmektedir. Buna göre stroboskobun yarık sayısı kaçtır? 19. Z Engel Engel 17. Su Stroboskop Tabanına şekildeki gibi engeller konulan dalga leğeninin ucundan sabit frekanslı peryodik dalgalar üretiliyor. Buna göre,, Z bölmelerindeki dalga boyları arasındaki ilişki nasıl olur? Sekiz yarıklı bir stroboskopla dalga boyu 2 cm, hızı 16 cm/s olan dalgalara bakıldığında dalgalar duruyor görülmektedir. Buna göre stroboskobun frekansı kaçtır? 20. Bir dalga leğeninde derinlik sabit tutularak kaynağın frekansı düzgün olarak artırılıyor. Buna göre; a) Dalga boyu nasıl değişir? b) Hız nasıl değişir? c) Genlik nasıl değişir? 166

167 UGUMA SORUARI 21. ortamı b b a a ortamı ortamından ortamına gönderilen doğrusal su dalgalarının frekansı artırılırsa dalga boyu (λ) hız (J) ve kırılma açısı b nasıl değişir? 23. ortamı ortamı ortamından ortamına gönderilen doğrusal su dalgaların görünümü şekildeki gibidir. Buna göre bu ortamlardaki dalgaların; a) Dalga boyları oranı kaçtır? b) Hızları oranı kaçtır? c) Frekansları oranı kaçtır? (Sin 53 = 0,8 sin 24 = 0,4) 22. Gelen atma Derin Düz engel Sığ sığ Şekildeki gibi gelen doğrusal su dalgasının mercek şeklindeki ortamdan kırılması ve daha sonra düz engelden yansıması nasıl olur? Çiziniz I Derin Sığ 45 Şekildeki doğrusal su dalgalarının düz engelden yansıması ve sığ ortama geçişi nasıl olur? Çizerek gösteriniz. 167

168 10. Sınıf 3. ÜNİTE SU DAGAARI CEVAPI TEST , = 60 cm 3. Dalga kaynağı 70 Düz engel Bir dalga leğeninde su derinliği sabittir. Doğrusal su dalgalarının 5 dalga tepesi arası uzaklık 60 cm, dalga kaynağının frekansı 1 - s 1 ise dalganın hızı kaç cm/s dir? 5 1 A) B) 1 C) 3 D) 12 E) 15 3 Doğrusal su dalgaları şekildeki gibi düz engele çarpıp yansıyor. Dalganın yansıdıktan sonraki görünümü aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) 70 B) 20 C) D) E) 2. M Engel Su İçinde basamak şeklinde engel bulunan bir dalga leğeninin yandan görünümü şekildeki gibidir. ucunda üretilen periyodik dalgaların dalga boyu (l), hızı (J), periyodu (T) - M aralığında nasıl değişir? l J T A) Artar. Artar. Artar. B) Azalır. Azalır. Değişmez. C) Artar. Artar. Azalır. D) Azalır. Artar. Değişmez. E) Artar. Artar. Değişmez. 4. ortamı 5 1 ortamı 2 Bir dalga leğeninde ortamının derinliği nin kinden büyüktür. Buna göre ortamından şekildeki gibi gönderilen doğrusal su dalgaları hangi yolu izleyebilir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E)

169 CEVAPI TEST d d M d N 7. ortamı b a Su Düşey kesit şekildeki gibi olan dalga leğeninde ucunda üretilen peryodik dalgaların - arasını gitme süresi t 1 - M arasını gitme süresi t 2 ve M - N arasını gitme süresi t 3 tür. Bu süreler arasındaki büyüklük ilişkisi hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) t 1 > t 2 > t 3 B) t 3 > t 2 > t 1 C) t 2 > t 1 = t 3 D) t 2 > t 3 > t 1 ortamı Bir dalga leğeninde doğrusal su dalgaları ortamından ortamına şekildeki gibi geçmektedir. a < b olduğuna göre; I. ortamı ortamından daha sığdır. II. Dalganın hızı ı ten ye geçerken artar. III. nın derinliği artırılırsa b açısı azalır. verilen yargılardan hangisi doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III E) t 1 > t 3 > t 2 8. Tümsek engel 6. d Gelen atma Sığ Derin Gelen atma F F Düz engel Çukur engel Doğrusal su dalgaları önce odak uzaklığı F olan çukur engelden daha sonra düz engelden yansıyor. Düz engelden yansıdıktan sonraki görünüm hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) Derinliği sabit bir dalga leğeninde tümsek engele şekildeki gibi gönderilen dairesel su dalgaları önce engelden yansıyor sonra mercek şeklindeki ortamadan geçiyor. Buna göre dalgaların son görünümü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) D) C) D) E) 2d d E) 1 C 2 E 3 D 4 D 5 A 6 D 7 E 8 B 169

170 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST Giriş 3. Dalga bir titreşim hareketidir. D d s Şekil - I d s d s Şekil - II Enine dalgalarda yayılma doğrultusu, titreşim doğrultusuna diktir. Enerji dalgaları boşlukta yayılabilir. D D Ses, boyuna dalgadır. ukarıdaki şemada verilen ifade doğru ise D yanlış ise yolu izlenirse kaç numaralı çıkışa ulaşılır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D F d s Şekil - III Şekil - I, II, III teki düzeneklerin hangisinde su dalgalarının geçişi doğru verilmiştir? (S: Sığ D: derin) A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III d 2. II. düz engel su D A B atay konumda bulunan su leğeninde peryodik dairesel su dalgaları oluşturuluyor. Masanın A ve B ayakları destek konularak yükseltilirse dalgaların üstten görünümü hangi seçenekteki gibi olur? A) B) C I. düz engel Aralarında 30 açı bulunan düz engellere şekildeki gibi gönderilen doğrusal su dalgaları önce I, sonra II. engelden yansıyor. Buna göre I. engelden ikinci yansıma hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) 60 C) D) C) D) 60 E) E)

171 CEVAPI TEST aynak A Su B aynak Derinliği sabit bir dalga leğeninde frekansları f A > f B olan iki kaynaktan peryodik dalgalar üretiliyor. Z d 1 Buna göre hız (J), dalga boyu (l) ve periyot (T) ile ilgili verilen; I. l A > l B II. J A = J B III. T A > T B karşılaştırmalarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ortamından şekildeki gibi d 1 doğrultusunda gönderilen su dalgaları ve Z ortamlarında verilen yolu izliyor. d 1 // d 2 olduğuna göre bu ortamlardaki dalga boyları arasındaki ilişki aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) l = l = l Z B) l > l > l Z C) l Z > l > l D) l = l > l Z d 2 E) l = l Z > l 6. ortamı ortamı ortamı ortamından ortamına geçen doğrusal su dalgalarının izlediği yol şekildeki gibidir. Buna göre bu ortamlardaki dalga boyları oranı l / l kaçtır? A) B) 1 C) D) E) arık sayısı 12 olan bir stroboskopla, hızı 4 cm/s, dalga boyu l = 2 cm olan dalgalara bakıldığında dalgalar ilk kez duruyor görünüyor. Buna göre stroboskobun frekansı kaçtır? A) B) C) D) E) ortamı b ortamından ortamına gönderilen doğrusal su dalgalarının geçişi şekildeki gibidir. Buna göre; I. ortamı, ortamından daha sığdır. II. Frekans artırılırsa b açısı artar. III. ortamındaki dalga boyu tekinden küçüktür. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 A 2 C 3 D 4 C 5 B 6 C 7 B 8 E 9 C a 171

172 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST I I 30 Z II I no. lı düzleme şekildeki gibi gönderilen doğrusal su dalgasının orta noktası II. engele vardığındaki dalganın görünümü hangi seçenekteki gibi olur? A) 60 O B) 60 O Doğrusal su dalgasının,, Z ortamlarında ilerleyişi şekildeki gibidir. Buna göre ortamların derinlikleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) h = h y = h Z B) h > h y > h Z C) h Z > h y > h D) h > h = h Z E) h > h > h Z C) D) O E) O O Sığ Derin Sığ Dalga kaynağı Z Doğrusal su dalgalarının üçgen şeklindeki derin ortamı terkettikten sonraki görünümü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) D) E) Bir su leğenindeki sabit frekanslı doğrusal su dalgalarının üsten görünüşü şekildeki gibidir. Buna göre; I. En derin ortam dir. II. Z ortamında hız en küçüktür. III. En büyük genlik Z ortamındadır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 172

173 CEVAPI TEST I II Su Stroboskop Bir stroboskopla dalgalara bakıldığında dalgalar Buna göre hız (J) dalga boyu (l) ve periyot (T) ile ilgili verilen; I. Dalga fırtınası, yarık frekansından büyüktür. II. Dalgaları duruyor görmek için stroboskobun birim zamandaki dönme sayısı artırılmalıdır. III. Dalga frekansı, stroboskop frekansından büyüktür. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III Z III,, Z ortamlarına gelen doğrusal su dalgalarının ortamdan ayrılışı şekildeki gibidir. Buna göre hangisi bulunduğu ortama göre daha sığdır? A) alnız B) alnız C) alnız Z D) ve Z E) ve Z D) II ve III E) I, II ve III 6. a b 8., = 60 cm ortamından gönderilen doğrusal su dalgasının ortamına geçişi şekildeki gibidir. a > b olduğunda göre ten ye geçerken dalganın; I. Frekans II. Dalga boyu III. Hız niceliklerinden hangisi azalmıştır? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Dalga kaynağı Periyodik su dalgalarında, 6 dalga tepesi arası uzaklık 60 cm dir. Dalganın bir tepe noktasının çukur olması için geçen süre 2s ise dalgaların hızı kaç cm/s dir? A) 3 B) 5 C) 6 D) 12 E) 15 1 A 2 E 3 B 4 C 5 E 6 D 7 E 8 A 173

174 10. Sınıf 3. ÜNİTE SES DAGAARI UGUAMA SORUARI 1. Aşağıda verilen ses kaynaklarından hangisinin doğal, hangisinin yapay olduğunu boş bırakılan yere yazınız. uş edi Şelale I... Gitar II... Gök gürültüsü III... Davul IV... V... VI atı Metal Sıvı Gaz Aslan sesi edi sesi ukarıda aslanın ve kedinin çıkardığı ses dalgaları modellenmiştir. Bu seslere ait; a) Genlik () b) Dalga boyu (l) c) Frekans (f) d) alınlık, incelik e) Aynı ortamdaki hız (J) karşılaştırmalarını yapınız. (Bölmeler eşittir.) atı, sıvı ve gaz ortamlarından oluşan sistemin metal kapağına tokmakla vurularak ses oluşturuluyor. Sesin bu ortamlarda yayılma hızları arasındaki büyüklük sıralaması nasıl olur? 174

175 UGUMA SORUARI 4. Hava 40 C I 6. Metal Hava 30 C Hava 20 C Sıcaklıkları 40 C, 30 C ve 20 C olan eşit miktarda hava gazı şekildeki gibi bir kapalı kapta bulunmaktadır. Metal kapağa tokmakla vurularak oluşturulan sesin bu ortamlarda yayılma hızları arasındaki büyüklük ilişkisi nasıldır? (Sıcaklıklar sabittir.) II III aynak Bir kişinin konuşmasıyla çıkan ses dalgaları şekildeki gibi bir yol izliyor. Dalganın yayıldığı ortamın sıcaklığı hakkında neler söylenebilir? dakikada 1200 dalga üreten bir ses kaynağından çıkan dalgaların hızı sabit ve 340 m/s olduğuna göre dalga boyu kaç m dir? sesi sesi Z sesi Aynı ortamda,, Z kaynaklarından elde edilen ses dalgalarının ossiloskop ekranındaki görüntüleri şekildeki gibidir. Buna göre; a) Şiddeti en büyük ses hangisidir? b) Frekansı en büyük ses hangisidir? c) Ses hızları arasındaki ilişki nasıldır? 175

176 10. Sınıf 3. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Bir şişeye önce yüksekliğinin üçte biri kadar su doldurulup üflenerek ses çıkarılıyor. Sonra yarı yüksekliğinde su doldurularak tekrar üfleniyor ve ses çıkarılıyor. Her iki durumda çıkan seslerde; a) alınlık - incelik b) Frekans (f) c) Dalga boyu (l) karşılaştırması yapınız. Antik tiyatrolarda konuşmacıların sesi mikrofon kullanılmadan çok uzaktaki dinleyicilere ulaşıbilmektedir. Bu durum yapının hangi özelliğinden kaynaklanmaktadır? Su Bir şişeye, içinde bir miktar su varken çubukla vurularak ses çıkartılıyor. Daha sonra şişeye bir miktar su eklenerek tekrar aynı çubukla vurularak ses çıkarılıyor. Buna göre her iki durumda çıkan seslerde; a) alınlık - incelik b) Frekans (f) c) Dalga boyu (l) karşılaştırması yapınız. 11. Hangi cihazlar yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak çalışmaktadır? İnsanların ses dalgalarını nasıl kullandıklarını kısaca açıklayınız

177 UGUMA SORUARI 12. Aşağıda verilen durumların sesin hangi özelliğiyle ilgili olduğunu boş bırakılan yere kısaca açıklayınız. d) a) Bir bağlamanın teline dokunduğunuzda sazın ahşap olan gövdesi de titreşir apalı mekânlarda müzik bitişik çaların sesi açık mekânlardakine göre çok daha iyi duyulur b) e) Diyapozon Diyapozon Bir çubukla bir diyapozana vurulduğunda diğer diyopozunun da titreştiği görülür Bazı düdüklerin sesini insanlar duymazken köpekler duyabilir c) f) ayalık bölgelerde bağırdığımızda sesinizi kısa bir süre sonra aynen duyarız Ses, boş odada eşyalı odadakine göre daha iyi duyulur

178 10. Sınıf 3. ÜNİTE SES DAGAARI CEVAPI TEST Giriş Boyuna dalgadır. En hızlı, atılarda D D yayılır. 1 2 Mekanik dalgadır. D D Enine dalgadır. ukarıdaki şemada ses dalgasıyla ilgili verilen önerme doğru ise D, yanlış ise yolu izlenirse kaç numaralı çıkışa ulaşılır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 Bir blok flütte önce ince, sonra kalın, daha sonra da çok kalın ses elde ediliyor. Buna göre blok flüt üzerinde gösterilen deliklerin kapatılma sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) 1, 2, 3 B) 3, 2, 1 C) 2, 1, 3 D) 3, 1, 2 E) 1, 3, 2 4. Bir davula tokmakla önce küçük bir kuvvetle, daha sonra büyük bir kuvvetle vuruluyor. İki durumdan elde edilen sesle ilgili verilen; I. İkinci sesin genliği, birincidekine göre daha büyüktür. II. İkinci sesin şiddeti, birincidekine göre daha büyüktür. 5. III. İkinci ses, birincidekine göre daha uzaktan duyulabilir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 2. Ses kaynağı Hava ortamı Su ortamı ukarıda aynı ortamdaki ve ses dalgalarının modellemesi verilmiştir. Buna göre; I., ye göre daha kalındır. II. nin genliği, inkinden büyüktür. III. ve nin hızları eşittir. karşılaştırmalarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Su yüzeyinde sabit frekanslı bir ses kaynağından yayılan ses dalgaları, hava ve su ortamında yayılmaktadır. Buna göre; I. Havadaki dalga boyu, sudaki dalga boyuna göre daha büyüktür. II. Suya geçen dalgaların frekansı azalır. III. Su ortamındaki hız, havadakine göre daha büyüktür. yargılarından hangisi daha büyüktür? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III 178

179 CEVAPI TEST Polis otosu Ambulans Durgun gözlemci 9. f = 10 Hz f = 100 Hz f Z = Hz ukarıda,, Z kaynaklarından çıkan seslerin frekansları verilmiştir. Bir yolun ortasında duran gözlemciye siren sesi çıkaran polis otosu yaklaşmaktayken ambulans uzaklaşmaktadır. Gözlemcinin bu araçların yaydığı siren seslerini olduğundan daha kalın veya daha ince algıladığıyla ilgili neler söylenebilir? Polis Otosu Ambulans A) Daha kalın Daha ince B) Daha ince Daha kalın C) Daha ince Daha ince D) Daha kalın Daha kalın E) Olduğu gibi Olduğu gibi Buna göre; I. in sesi infrasonik sestir. II. Z nin sesi ultrasonik sestir. IV. Aynı ortamda yayılma hızları arasındaki ilişki J = J = J Z dir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 7. Aşağıda verilen işlemlerin hangisininde ses dalgaları kullanılmaz? 10. Su kaynağı A) İç organların görüntülenmesi B) Böbrek taşlarının kullanılması C) Denizlerin derinliğinin ölçülmesi D) Denizlerde balık sürülerinin tespit edilmesi E) Radarla hız ölçümü Bir ortamda hava sıcaklığı 30 C iken oluşturulan ses dalgalarının hızı ölçülüyor. Daha sonra deney, sıcaklık her defasında 10 C azaltılarak tekrarlanıyor. Bu deneyle ilgili verilen; I. Sıcaklık azaltıldığında sesin hızıda azalır. II. Bu deneyde sıcaklık bağımsız değişkendir. III. Sıcaklık azaldıkça dalga boyu azalır. yargılarından hangisi doğrudur? 8. Bir televizyonda sesi yükselttiğimizde televizyondan konuşan spikerin sesine ait hangi nicelik artmış olur? A) Hız B) Frekans C) ükseklik D) Dalga boyu E) Genlik A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 1 A 2 D 3 A 4 E 5 C 6 B 7 E 8 E 9 E 10 E 179

180 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST Frekans (H 2 ),, Z dalgalarına ait frekansları gösteren grafik şekildeki gibidir. 3. Z Z Dalga Aynı ortamdaki ve ses dalgalarının ossiloskop ekranındaki görüntüsü şekildeki gibidir. Buna göre; Şiddetleri eşit bu sesler hangi seçenekte kalından inceye doğru sıralanmıştır? A) = = Z B) > Z > C) > Z > I. nin frekansı, Z ninkinden büyüktür. II. En ince ses tir. III. En şiddetli ses Z dir. D) > = Z E) > > Z yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 2. Giriş 4. edi sesi D Su sesi Bağlama sesi D D 1 2 Araba korna sesi ukarıdaki şemada, verilen ses yapay ses kaynağından çıkıyorsa D, doğal ses kaynağından çıkıyorsa yolu izlenirse kaç numaralı çıkışa ulaşılır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D Diyapozon Diyapozon Diyopozonlardan birine vurulduğunda diğerinin de titreştiği görülüyor. Bu deneyde hangi olaydan söz edilemektedir? A) ansıma B) ırılma C) Soğrulma D) Rezonans E) Vuru 180

181 CEVAPI TEST Dalga boyu (cm) Aynı ortamdaki,, Z ses dalgalarının dalga boylarını gösteren grafik şekildeki gibidir. 8. Bir kaynaktan çıkan ses dalgasının daha hızlı ilerleyebilmesi için; I. Ortamın sıcaklığını artırılma II. Frekansı büyültme Dalga Z Buna göre,, Z nin hızları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) J = J = J Z B) J > J = J Z III. Genliği büyültme işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III C) J = J > J Z D) J Z > J > J E) J > J > J Z 6. Tel İki ucu sabitlenmiş tele dokunularak ses çıkartılıyor. Elde edilen sesin daha ince olabilmesi için; I. Telin boyunu uzatma II. Telin kalınlığını küçültme III. Daha küçük bir kuvvetle dokunma işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 9. Bir bağlamadaki la notasına basılıp tele önce küçük daha sonra büyük bir kuvvetle vurulursa elde edilen seslerin hangi özelliği birbirinden farklı olur? A) Tını B) Frekans C) Dalga boyu D) Genlik E) Hız 10. Gitar çalan bir çocuk gitarın teline vurduğunda gitarın ahşap gövdesi de titreşmektedir. Ayrıca telden çıkan sesi çocuk bir süre sonra tekrar duymaktadır. Söz konusu bu olayda sesin hangi özelliğinden söz edilemez? A) ansıma B) ankı 7. Aşağıdakilerden hangisi ses şiddeti birimidir? A) Hertz B) Metre C) Desibel D) andela E) Erg C) Rezonans D) ayılma E) ırılma 1 C 2 C 3 B 4 D 5 A 6 B 7 C 8 A 9 D 10 E 181

182 10. Sınıf 3. ÜNİTE DEPREM DAGAARI UGUAMA SORUARI 1. d) Deprem sırasında açığa çıkan enerji depremin... gösterir. Depremin meydana geldiği bölgedeki etkisi ise depremin... gösterir. ukarıdaki şekilde depremle ilgili bir modelleme verilmiştir. Depremlerle ilgili verilen cümlelerde boş bırakılan yere uygun kelimeyi yazınız. a) Depremler genellikle yerkabuğundaki levhaların hareketleri sonucu fayların kırılmasıyla oluşur. Bu tür depremlere... depremler denir. b) Depremin odağından her yöne, yer kabuğunun içinde yayılan dalgalara... denir. Bu dalgalar... dalgası ve... dalgası olmak üzere ikiye ayrılır. e) Ülkemizde depremin büyüklüğünü ölçmek için... ölçeği kullanılır. c) Deprem bölgesinde yer kabuğunun yüzeyinde yayılan dalgalara... dalgaları denir. Bu dalgalar... ve... olmak üzere ikiye ayrılır. 182

183 DEPREM DAGAARI CEVAPI TEST 1. Giriş 4. Cisim dalgasıdır. D Enine dalgadır. D 3 En yıkıcı dalga türüdür. D ukarıda modelleri verilen ve dalgaları hangi seçenekte doğru verilmiştir? er kabuğunun içinde yayılır. D 1 2 ukarıdaki şemada verilen özellikler S dalgasına aitse D, değilse yolu izlenirse kaç numaralı çıkışa ulaşılır? 4 5 A) S - dalgası P - dalgası B) ove dalgası P - dalgası C) P - dalgası ove dalgası D) P - dalgası Rayleigh dalgası E) S - dalgası ove dalgası A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2. Aşağıdaki dalga çeşitlerinden hangisi deprem dalgası değildir? A) P - dalgası B) S - dalgası C) ove dalgası D) Rayleigh dalgası E) Tsunami 5. l Mekanik dalgadır. II. er altında ve yeryüzünde yayılır. III. er kabuğunun hareketleri sonucu meydana gelir. 3. I. Canlılar üzerindeki etkisi II. Binalar ve yapılar üzerindeki etkisi III. Çevre üzerindeki etkisi ukarıda verilen yargılardan hangisi deprem dalgalarıyla ilgilidir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III Bir depremin şiddeti yukarıda verilenlerden hangisine bakarak belirlenir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) I, II ve III 183

184 10. Sınıf 3. ÜNİTE CEVAPI TEST 6. Rayleigh dalgası ukarıda modellemesi verilen dalga ile ilgili; I. üzey dalgasıdır. II. ıkıcı etkisi en yüksek dalgadır. III. Hem enine hem boyuna titreşir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 9. l. Su dalgası II. ay dalgası III. Deprem dalgası IV. Ses dalgası V. Radyo dalgası ukarıda verilen dalgalar gruplandırıldığında hangisi grubun dışında kalır? A) I B) II C) III D) IV E) V D) I ve III E) I, II ve III 7. l Fay kırılmaları II. Volkan püskürmeleri III. er altı boşluklarında çökmeler 10. Hız Hız ukarıda verilenlerden hangisi deremlere neden olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II I II I II D) II ve III E) I, II ve III 8. Richter ölçeğine göre 8 büyüklüğündeki bir depremin 6sarsıntısı büyüklüğündeki bir depreminkine göre kaç kat büyüktür? A) 1 B) 10 C) 100 D) 1000 E) Dalga Dalga Cisim dalgası üzey dalgası Grafik - I Grafik - II ukarıda deprem dalgalarının yayılma hızlarını gösteren sütun grafikleri verilmiştir. Buna göre dalgaların adı hangi seçenekte doğru verilmiştir? I II I II A) S P ove Rayleigh B) S P Rayleigh ove C) P S Rayleigh ove D) ove Rayleigh P S E) ove Rayleigh S P 1 A 2 E 3 E 4 C 5 E 6 E 7 E 8 C 9 E 10 A 184

185 4 OPTİ

186 10. Sınıf 4. ÜNİTE OPTİ fizik - 10 SORU BANASI BOŞUARI DODURAIM 1. Işığı geçirmeyen cisimlere... cisim denir. 2. Işığı geçiren cisimlere... cisim denir. 3. Gölge oluşumu, ışığın... yayıldığını gösterir. 4. endiliğinden ışık yayan kaynaklara... ışık kaynağı denir. 5. Işık bir yüzeye çarptığında yüzeyden... veya yüzey tarafından Işık çarkı adı verilen radyometre, güneş enerjisini... enerjisine çevirir. 7. Dünya nın Güneş le Ay arasına girmesi... neden olur. 8. Ay ın Güneş le Dünya arasına girmesi... neden olur. 9. Düzgün bir yüzeyden yansıyan bir ışının... açısıyla... açısı eşittir. 10. Düzlem aynada bir cismin görüntü boyu kendi boyuna Çukur ayna ışığı..., tümsek ayna ise... yansıtır. 12. Işık bir saydam ortamdan diğerine geçerken doğrultu değiştirir. Buna... denir. 13. Bir saydam ortamdan diğer saydam ortama gelen ışın kendi ortamına dönüyorsa... yapmış demektir. 14. Siyah cisim, yüzeyine gelen bütün ışınları Güneş ışığının üç ana rengi... dir. 16. İnce kenarlı mercek ışığı..., kalın kenarlı mercek ise dağıtır. 17. Miyop göz kusurunun düzeltilmesinde... mercek kullanılır. 18. Hipermetrop göz kusurunun düzeltilmesinde... mercek kullanılır. 186

187 fizik - 10 SORU BANASI Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1. Saydam olmayan cisimlere opak cisim denir Radyometre, ışığın çarptığı yüzeye basınç uyguladığını gösterir Düzlem aynalarda ışık düz, parabolik aynalarda eğrisel yansır Işık altında kalan cisimlerin ısınması ışığın soğrulduğunu gösterir Güneş panelleri, ışık enerjisini elektrik enerjsine çevirir Gölge oluşumu ışığın eğrisel yayıldığını gösterir Düzlem aynada görüntü gerçektir Çukur aynada elde edilen bütün görüntüler gerçektir Tümsek aynanın bütün görüntüleri düz ve sanaldır Dikiz aynalarında kullanılan ayna tümsek aynadır Bir ışının kırılma açısı 90 ise yüzeye gelme açısına sınır açısı denir Güneş ışığını oluşturan üç ana renk kırmızı, yeşil ve sarıdır Bir merceğin odak uzaklığı, bulunduğu ortama göre değişir Bir merceğin odak uzaklığı, farklı renkte ışınlar için eşittir İnce kenarlı mercek kamera, fotoğraf makinesi ve teleskoplarda kullanılır Işık filtreleri kendi rengi dışında diğer bütün renkleri geçirir Bir zeminin beyaz olması tüm farklı renkteki ışıkları soğurduğunu gösterir Bir zeminin siyah olması tüm farklı renkteki ışıkları yansıttığını gösterir

188 10. Sınıf 4. ÜNİTE GÖGE UGUAMA SORUARI Z metal para Demir bilye Cam küp saydam, yarı saydam, Z ise saydam olmayan (opak) cisimdir. Bu cisimler şekildeki gibi el feneriyle aydınlatılırsa zeminde oluşan gölge nasıl olur? Çizerek gösteriniz. Paralel ışık demetiyle ayınlatılan metal para, demir bilye ve camdan yapılmış küpün gölgeleri nası olur? Çiziniz. 2. Engel Perde 4. d 1 aynak Engel Perde d 2 Işık veren ampul lamba karşısına ortası delik saydam olmayan engel konulmuştur. Buna göre ampulün ışığının perdedeki görünümü a) d 1 = d 2 ise b) d 1 > d 2 ise c) d 1 < d 2 ise nasıl olur? Çiziniz. Noktasal ışık kaynağı, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. ( : Tam gölge :arı gölge) 188

189 UGUAMA SORUARI Engel Perde aynak Engel Perde Engel Noktasal kaynak, özdeş ve saydam olmayan engeller şekildeki konumdadır. Buna göre perde üzerinde oluşan gölge şekli nasıl olur? Çiziniz. üresel kaynak, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre; a) Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. b) Verilen modelleme hangi olayın modellemesi olabilir? 6. Perde 8. aynak Engel Perde 1 2 Noktasal ışık kaynakları, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. üresel ışık kaynağı, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. 189

190 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Engel Perde Noktasal ışık kaynakları, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. 12. M Engel Işık kaynağı üresel kaynak ve saydam olmayan engel şekildeki konumdadır. a),, M noktalarından ışık kaynağına bakıldığında kaynak nasıl görünür? Çiziniz Perde 1 Engel Perde 1 2 Engel 2 Noktasal ışık kaynakları saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. Özdeş noktası ışık kaynakları saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz Perde Düz ayna Perde Engel 1 Engel Noktasal ışık kaynakları ve saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. Noktasal ışık kaynağı, saydam olmayan engel, perde ve düzlem aynadan oluşan sistem şekildeki gibidir. Perde üzerinde oluşan gölge nasıl olur? Çiziniz. 190

191 UGUAMA SORUARI Perde Perde aynak d Engel r d 1 R Gölge 2 2d 1 d Engel r 3d Noktasal kaynak, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdayken perdedeki gölge alanı S = 12 r 2 oluyor. Buna göre d ı uzaklığı kaç d dir? (π = 3) Noktasal kaynaklar saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Bu durumda perde üzerindeki yarı gölge alanı kaç pr 2 dir? üresel aynak Engel Perde Engel Perde r 2d 3d Gölge üresel kaynak, r yarıçaplı saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdayken perdede oluşan yarı gölgenin alanı Tam gölge alanının kaç katı olur? (aynak ve engel eşit büyüklüktedir.) 2d d Saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Noktasal bir ışık kaynağı noktasına konulduğunda perdede oluşan gölge alanı S noktasına konulduğunda S oluyor. 3d Buna göre S /S oranı kaçtır? 191

192 10. Sınıf 4. ÜNİTE GÖGE CEVAPI TEST aynak Engel Perde Noktasal ışık kaynağı, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perdede tam ve yarı gölge oluşması için; I. noktasına noktasal bir ışık kaynağı koyma II. noktasına noktasal bir ışık kaynağı koyma III. Engeli noktasına taşıma işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II 1 2 Engel Engel Perde M N P Noktasal ışık kaynakları, saydam olmayan engeller ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre hangi noktalar yarı gölgedir? A) alnız - arası B) alnız - M arası C) alnız M- N arası D) - ve M - N arası E) - ve N - P arası D) I ve III E) II ve III 4. Perde 2. aynak Engel Perde M Noktasal ışık kaynağı, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. aynak önce ye sonra M ye getirilirse perdedeki gölge alanı nasıl değişir? (Perde yeterince büyüktür.) - Arası - M Arası A) Artar Azalır B) Azalır Artar C) Değişmez Değişmez D) Artar Değişmez E) Değişmez Artar M Engel 1 2 Noktasal 1 ve 2 ışık kaynakları, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. 1 ışık kaynağı doğru üzerinde hareket ettirilerek M noktasına getiriliyor. Buna göre; Perdede oluşan tam gölge ve yarı gölge alanı kaynak - ve - M arasındayken nasıl değişir? Tam gölge arı gölge A) Önce artar, Önce azalır, sonra değişmez sonra artar B) Değişmez Azalır C) Önce azalır, Önce azalır, sonra artar sonra artar D) Önce artar, Önce artar, sonra değişmez sonra azalır E) Azalır Artar 192

193 CEVAPI TEST Perde aynak engeli Perde M Engel Engeli Noktasal ışık kaynağı ve saydam olmayan engeller ve perde verilen konumdayken perdedeki gölge şekildeki gibi oluyor. Buna göre; I. engelinin yarıçapı inkinden büyüktür. II. engeli kaynağa yaklaşırsa gölge alanları eşit olur. III. engeli kaynağa yaklaşırsa gölge alanları eşit olur. yargılarından hangisi doğru olabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II Noktasal bir ışık kaynağı, yeterince büyük bir perde ve saydam olmayan engel şekildeki konumdadır. aynak,, M noktalarındayken perdede oluşan gölge alanları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) S > S > S M B) S M > S > S C) S = S = S M D) S > S = S M E) S M = S > S D) II ve III E) I, II ve III 8. Perde Engel 1 2 Noktasal ışık kaynakları, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre; I. Perdede hem tam hem yarı gölge oluşur. 6. Metal levha Perde II. 2 kaynağı kaldırılırsa perdede yalnız tam gölge oluşur. aynak r III. 2 kaynağı engele yaklaşırsa yarı gölge alanı büyür. Boşluk yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II d 1 =100 cm d 2 = 50 cm Noktasal ışık kaynağı, ortasında r = 6 cm yarıçaplı boşluk bulunan metal levha ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre perdede oluşan aydınlık bölgenin alanı kaç cm 2 dir? (p = 3) A) 81 B) 160 C) 240 D) 243 E) 312 D) I ve III E) II ve III 1 A 2 B 3 D 4 A 5 C 6 D 7 E 8 B 193

194 10. Sınıf 4. ÜNİTE DÜZEM ANA UGUAMA SORUARI I Gelen ışın b x a y ansıyan ışın 40 Düz ayna Bir ışının düzlem aynada yansıması şekildeki gibidir. Buna göre x, y, a, b açıları arasındaki ilişki nasıldır? enarları birbirine paralel bir bölgedeki düzlem aynaya şekildeki gibi gelen ışını, ı olarak yansıyor. Buna göre aynanın yatayla yaptığı açı kaç derecedir? 2. Düz ayna 50 Düzlem aynaya şekildeki gibi gelen ışınının yansıma açısı kaç derecedir? Düz ayna 3. Düzlem aynaya gelen ışının kendi üzerinden geri yansıması için aynanın kaç derece döndürülmesi gerekir? 30 I II I no.lı düz aynaya şekildeki gibi gelen ışınının II no.lı düz aynadan yansıma açısı kaç derece olur? 194

195 UGUAMA SORUARI 6. Düz ayna Düz ayna Düz ayna M 9. Düzlem ayna,, M ışınlarının düzlem aynalardaki yansımaları nasıl olur? Çiziniz 70 cisminin düzlem aynadaki görüntüsü yatayla kaç derece açı yapar? 7. M düz ayna Düzlem ayna karşısına şekildeki gibi konulan,, M cisimlerinin görüntüleri nasıl olur? Çiziniz. 10. G M N Düzlem ayna G noktasından düzlem aynaya bakan göz hangi noktaları görebilir? M ve aynalarının arasına konulan cisminin kaç tane görüntüsü oluşur? G Düzlem ayna G noktasından düzlem aynaya bakan gözlemci hangi noktaların görüntülerini göremez? (x: Saydam olmayan engel) 195

196 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 12. II I 14. ı Aynası atay a 20 Aynası Bir ışını düzlem aynadan I no.lı ışın gibi yansıyor. Ayna bir miktar döndürüldüğünde II no.lı ışın gibi yansıdığına göre ayna kaç derece döndürülmüştür? Bir ışının aynasına gelişi ve daha sonra aynasından yansıması verilmiştir. Buna göre a açısı kaç derecedir? 13. I II Bir ışını düzlem aynadan I no.lı ışın gibi yansıyor. Ayna bir miktar döndürülürse II no.lı ışın gibi yansıdığına göre ayna hangi yönde kaç derece döndürülmüştür? Şekildeki gibi gönderilen ışını düzlem ayna sistemini terk edinceye kadar kaç yansıma yapar? 196

197 UGUAMA SORUARI 16. a Bir ışınının ve aynalarındaki yansıması şekildeki gibidir. Buna göre a açısı kaç derecedir? 18. G Göz M G noktasından aynasına bakan gözlemci, aynasında hangi noktaların görüntüsünü görebilir? 17. Düz ayna Düz ayna 19. 2J 3J Düz ayna FİZİ atay düzleme yazılmış FİZİ kelimesinin düzleme dik konulmuş ve aynalarındaki görüntüsü nasıldır? Çiziniz. atay düzlem Düzlem ayna 2J hızıyla giderken aynayla aynı doğrultuda 3J hızıyla koşan gözlemci kendi görüntüsünü kaç J hızıyla gidiyor görür? 197

198 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 20. J A = - J 23. J ç =? atay düzlem atay düzelme dik ve hızı J olan aynanın karşısındaki çocuk aynaya doğru J ç hızıyla koşmaktadır. erdeki durgun gözlemci çocuğun görüntüsünün hızını 4J gördüğüne göre çocuğun yere göre hızı J ç kaç J'dir? ve düz aynaları önüne şekildeki gibi konulan cisminin önce sonra aynasında oluşan görüntüsü nasıldır? Çiziniz. 21. Düz ayna M 24. Düz ayna Duvar düzlem aynasına,, M noktalarından bakıldığında duvardaki görüş alanları S, S ve S M oluyor. Buna göre bu alanlar arasındaki ilişki nasıldır? (Bölmeler özdeştir.) 22. Düz ayna 10 m 60 O ı Şekildeki düzlem aynada cisminin görüntüsünün ' olması için ayna O noktası etrafında sabit hızla t = 0, 5 saniye dönüyor. Buna göre aynanın frekansı kaç s 1 dir? M 10 m J m Sabit J hızıyla hareket eden m kütleli cisim üzerindeki gözlemcinin kendi görüntüsünü görme süresi t = 5 saniye olduğuna göre J hızı kaç m/s dir? (Bölmeler özdeş ve bir kenarı 10 m dir.) 198

199 E) A DÜZEM ANA CEVAPI TEST Düz Ayna a θ Düz ayna ışınının düzlem aynadan yansıması şekildeki gibidir. a = 3q olduğuna göre ışının aynadan yansıma açısı kaç derecedir? A) 30 B) 36 C) 48 D) 54 E) 60 ADIN atay düzlemdeki ADIN kelimesinin yatay düzleme dik bir aynada nasıl göründüğü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) A D I N B) A D I N C) A D I N D) A I D N 2. D I N aynak M Noktasal kaynaktan çıkan ışınlar önce sonra aynasından yansımaktadır. Buna göre hangi ışınlar kaynaktan gelmiş olabilir? A) alnız B) alnız C) ve D) ve M E),, M 5. Düzlem aynalardan oluşan sisteme bir ışını şekildeki gönderiliyor. Buna göre ışın kaç yansıma yaparak sistemi terk eder? A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) M 6. I Şekil - I Şekil - II Şekil - III Şekil - I, II ve III te ayna düz aynalar arasındaki açılar verilmiştir.,, M ışınlarından hangisi, yansımalardan sonra kendi üzerinden geri dönebilir? A) alnız B) alnız C) ve D) ve M E),, M 40 O atay ışını O noktasındaki düzlem aynada şekildeki gibi yansıyor. Buna göre aynanın yatay düzleme yaptığı açı kaç derecedir? A) 40 B) 48 C) 50 D) 60 E)

200 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST a Şekil - I 30 Şekil - II atay düzleme dik duran - cisminin yatayla açısı yapan düzlem aynadaki görüntüsü Şekil - II deki gibi olduğuna göre a açısı kaç derecedir? A) 30 B) 36 C) 40 D) 50 E) N Göz M Düzlem ayna önüne saydam olmayan engeli konluyor. Buna göre G noktasından bakan göz hangi noktaların görüntüsünü görebilir? A) ve B) ve M C),, M D), M, N E),, M, N 8. G Aynası G noktasından düzlem aynaya bakan gözlemci düzlem aynadan hangi noktaları görebilir? 11. I M 60 A) alnız B) alnız C) alnız M D) ve E) ve M bölgesi 9. J J A = - 3 J Düz ayna atay düzleme dik olan düzlem ayna J A = 3J hızıyla sola doğru giderken bir çocuk da J hızıyla sağa doğru gidiyor. Buna göre ayna üzerindeki bir gözlemciye göre çocuğun görüntü hızı kaç J dır? A) 4 B) 3 C) 2 D) 0 E) 4 bölgesinde bulunan düzlem aynaya şekildeki gibi gönderilen ışını I no.lı ışın olarak yansıyor. Buna göre; I. Işının aynaya gelme açısı 60 dir. II. Aynanın yatayla yaptığı açı 30 dir. III. Ayna saatin tersi yönünde, kendi etrafında 120 döndürülürse ışın kendi üzerinden geri yansır. Verilen yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 1 D 2 D 3 C 4 A 5 B 6 E 7 A 8 E 9 A 10 A 11 E 200

201 CEVAPI TEST aynası 4. Düz ayna Gözlemci Bilye a θ= 45 S Düz ayna aynası düzlem aynasına şekildeki gibi gelen ışını aynasından kendi üzerinden geri yansıdığına göre a açısı kaç derecedir? A) 30 B) 36 C) 40 D) 45 E) 60 d d atay düzleme dik konulan ve düz aynalarının arasına yarısı sarı, yarısı kırmızı renkli bilye konuluyor. aynasına bakan gözlemci aynasındaki 2. görüntüyü aynaya kaç d uzaklıkta ve nasıl gördüğü hangi seçenekte doğru verilmiştir? Uzaklık Görünüm 2. A) d S M N P B) 2d S C) 3d S D) 3d S E) 4d S Düzlem ayna önündeki,, M, N, P noktalarının hangisinden bakılırsa - düzleminde görülen bölge alanı en büyük olur? A) B) C) M D) N E) P aynası ve düz aynaları arasına cismi şekildeki gibi konulursa verilen görüntülerden hangisi cismin görüntüsü olamaz? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 4 a =? aynası ve düzlem aynalarında ışını şekildeki gibi yansıdığına göre a açısı kaç derecedir? A) 10 B) 20 C) 30 D) 40 E)

202 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST M G ve düzlem aynaları arasındaki G noktasından bakan bir gözlemci hangi noktaların görüntüsünü her iki aynadan da görebilir? 9. Dolap 6 m 2 m Düz ayna 7. A) alnız B) ve C) ve M D) ve M E),, M M Boyu 50 cm olan bir düzlem aynaya 2m uzaktan bakan gözlemci, arkasındaki dolabı tam olarak görebiliyor. Buna göre dolabın boyu kaç m dir? A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 4 E) 6 O aynası aynası ve düzlem aynalarına şekildeki gibi gönderilen,, M ışınlarından hangisi yansıdıktan sonra O noktasından geçer? A) alnız B) alnız C) ve D) ve M E),, M 8. aynak Engel Perde 10. Düz Ayna Engel Düz ayna Düzlem ayna, noktasal kaynak, saydam olmayan özdeş engeller ve perde şekildeki konumdadır. Buna göre perdede oluşan gölge deseni hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) EGE atay düzlemdeki EGE kelimesinin yatay düzleme dik konulan şekildeki düz aynadan görünümü hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) E G E B) E G E C) E G E D) E) D) E G E E) E G E 1 D 2 D 3 E 4 C 5 B 6 D 7 C 8 D 9 A 10 A 202

203 ÜRESE ANAAR UGUAMA SORUARI F M F M F M Çukur aynaya şekildeki gibi gelen ışını, nasıl bir yol izler? Çiziniz. F M M,, M ışık ışınlarının küresel aynalardan yansıdıktan sonra izlediği yollar şekildeki gibidir. 2. Hangi ışının izlediği yol yanlış çizilmiştir? F M Tümsek aynaya gelen ışını nasıl bir yol izler? Çizerek gösteriniz ırmızı eşil Asal eksen F M Asal eksen Asal eksene paralel gelen kırmızı ve yeşil ışık ışınlarının çukur aynadan yansımalarını çiziniz. (F: Odak, M: Merkez) Asal eksenleri çakışık ve küresel aynalarına paralel gönderilen ışını verilen yolu izliyor. Aynalar arasındaki uzaklığı f, f türünden bulunuz. 203

204 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI M F M Asal eksenleri çakışık ve çukur aynalarının odak uzaklıkları f = 2 br ve f = 1 br'dir. Asal eksene paralel gelen ışınının izlediği yol nasıldır? (Noktalar arası uzaklık eşit ve 1 br'dir.) Tümsek aynanın önüne şekildeki gibi konulan eşit boydaki,, M cisimlerinin görüntüleri nasıldır? Çizerek gösteriniz M N F M arıçapları arasında R = 2R olan çukur aynaların asal eksenleri çakışıktır. Asal eksene paralel gelen ışının, aynasından yansıması şekildeki gibi olduğuna göre aynasından yansımasını çiziniz. Çukur aynanın önüne, verilen konumlara bırakılan eşit boydaki,, M, N cisimlerinin görüntüleri nasıl olur? Çizerek gösteriniz. 8. M F 11. F M Birbirine paralel ve ışınları bir çukur aynaya şekildeki gibi gönderiliyor. Bu ışınların aynadan yansıdıktan sonra izlediği yol nasıl olur? Çiziniz. Bir çukur aynanın önüne şekildeki gibi konulan cismin görüntüsü nasıldır? Çiziniz. 204

205 12. Düz ayna Çukur ayna 13. O Asal eksen f f UGUAMA SORUARI F Asal eksene dik duran düz aynaya şekildeki gibi gelen ışının yansıması; a) O noktası, çukur aynanın odağı ise nasıl olur? Çiziniz. Bir tümsek aynanın karşına konulan - cisminin görüntüsü nasıl olur? Çiziniz. b) O noktası, çukur aynanın merkezi ise nasıl olur? Çiziniz. 14. Asal eksenleri çakışık ve çukur aynalarına gelen ışını verilen yolu izliyor. Buna göre odak uzaklıkları oranı f / f kaçtır? (Noktalararası uzaklıklar eşittir.) c) O noktası, çukur aynadan 3 f uzaktaysa nasıl olur? Çiziniz. (f : Odak uzaklığı) 205

206 10. Sınıf 4. ÜNİTE 15. M N P R S T UGUAMA SORUARI 17. Asal ekseni - T doğrusu üzerinde olan çukur aynanın önündeki R ve N noktalarına konulan cismin görüntü boyları eşit ve cismin iki katı oluyor. Buna göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. Bir tümsek aynada ışını verilen yolu izliyor. Buna göre ve M ışınları nasıl bir yol izler? Çiziniz. (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) M a) Aynanın odak noktası ve merkezi hangi noktalardır. b) ya konulan cismin görüntü özellikleri nedir? c) N ye konulan cismin görüntü özellikleri nedir? 18. M h N P R S T Odak uzaklığı f = 1 br olan çukur aynanın önündeki cisminin önce çukur, sonra düz aynada oluşan görüntüsü nasıl olur? Çiziniz. 16. Tümsek ayna ı cisminin tümsek aynadaki görüntüsü ı ise aynanın merkezi kaç birimdir? 206

207 ÜRESE ANA CEVAPI TEST Çukur ayna 3. M Z T M F Çukur aynaya şekildeki gibi gönderilen ışın, kendi üzerinden geri yansıyor. Buna göre; I. noktası odaktır. II. T ye konulan cismin görüntüsü, - Z arasındadır. III. - arasına konulan cismin görüntüsü sanaldır. yargılarından hangisi doğru olur? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) alnız I B) alnız II C) I ve II Bir çukur aynanın önüne şekildeki gibi konulan,, M cisimlerinden hangisi aynaya yaklaştırılırsa görüntü boyu büyür? (F : Odak, M : Merkez) A) alnız B) alnız C) ve D) ve M E) ve M D) II ve III E) I, II ve III Z Asal eksenleri çakışık çukur aynalara şekildeki gibi gönderilen ışını kendi üzerinden geri yansıyor. f Buna göre odak uzaklıkları oranı kaçtır? (Nok- f talar arası uzaklık eşittir.) A) B) C) 1 D) E) 2 3 Bir çukur aynaya gönderilen ışını şekildeki yolu izliyor. Buna göre; I. Işığın rengi II. Aynanın yarıçapı III. Aynanın türü Özelliklerinden hangisi değiştirilirse ışığın izlediği yol değişir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve II E) II ve III 207

208 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST Çukur ayna 7. Z T Düz ayna Çukur ayna önüne şekildeki gibi konulan cismin önce çukur, sonra düzlem aynada oluşan görüntüsü noktasında ve boyu cismin iki katı oluyor. Buna göre aynanın odak uzaklığı kaç birimdir? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve 1 birimdir.) A) 3 2 B) 1 C) 2 3 D) 2 E) 3 Tümsek aynaya gönderilen ışını şekildeki yolu izliyor. Buna göre; I. Odak noktası - Z arasındadır. II. noktasına konulan cismin görüntü boyu cismin boyunun yarısıdır. III. - T uzaklığı odak uzaklığının üç katıdır. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. Çukur ayna Düz ayna M Z T 6. Z T Çukur ayna önüne konulan düzlem aynaya gönderilen,, M ışınlarından M kendi üzerinden geri dönüyor. Tepe noktası olan bir küresel aynanın asal ekseni - T doğru su üzerindedir. noktasına konulan bir cismin görüntüsü - Z noktaları arasında olduğuna göre; I. Ayna tümsektir. II. Görüntü sanaldır. III. Görüntünün boyu cisiminkinden büyüktür. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Buna göre; I. ışını kendi üzerinden yansır. II. ışını kendi üzerinden yansır. III. Çukur aynanın odak uzaklığı f = 2 br dir. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 1 E 2 B 3 C 4 E 5 A 6 C 7 D 8 D 208

209 CEVAPI TEST F F M 4. Çukur ayna Tümsek ayna I II Odak noktaları F olan küresel aynalara şekildeki gibi gönderilen,, M ışınlarından hangisinin izlediği yol doğru çizilmiştir? A) alnız B) alnız C) alnız M D) ve E) ve M III Asal eksenleri çakışık çukur ayna ve tümsek ayna sisteminde asal eksene paralel gelen ışın şekildeki gibi kendi üzerinden yansıyor. f in odak uzaklığı f, y ninki ise aynalar arası 2 uzaklık kaç f dir? 2. M A) 1 B) 2 3 C) 2 7 D) 2 9 E) 13 2 F M Çukur ayna önüne şekildeki gibi konulan eşit boydaki cisimlerin görüntü boyları arasındaki ilişki aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? A) h = h = h M B) h > h > h M C) h M. > h > h D) h M > h = h E) h. = h > h M I IV I M II V III Şekildeki çukur ayna ve düzlem ayna sisteminde cisminin önce çukur, sonra düzlem aynada oluşan görüntüsü hangi noktadadır? (F: Odak, M: Merkez) A) I B) II C) III D) IV E) V Bir çukur aynaya gönderilen ışını verilen yolu izliyor. Buna göre hangi seçenekteki ışın bu aynada verilen yolu izleyemez? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) C) E) B) D) 209

210 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST h 1 h 2 Perde Engel aynak 7. d 1 d 2 h 1 boyundaki cismin tümsek aynaya uzaklığı d 1 görüntüsünün uzaklığı d 2, görüntü boyu ise h 2 dir. Asal eksen sabit kalacak şekilde ayna ok yönüne hareket ettirilirse d 2 ve h 2 nasıl değişir? d 2 h 2 A) Azalır Artar B) Azalır Azalır C) Artar Artar D) Artar Azalır E) Azalır Değişmez Düz ayna Çukur ayna Tümsek ayna Noktasal ışık kaynağı, saydam olmayan engel ve perde şekildeki konumdadır. Perdede hem tam hem yarı gölge oluşması için noktasına; I. Çukur ayna II. Tümsek ayna III. Düzlem ayna türlerinden hangisi konulabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. I II III Düz ayna, çukur ayna ve tümsek ayna karşısına Şekil - I, II, III teki gibi cismi konuluyor. Buna göre hangi sistemde cismin görüntüsü bir ekran ya da perde kullanılmadan kesinlikle görülebilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III a a ve çukur aynalarının asal eksenleri çakışıktır. ışını verilen yolu izlediğine göre aynaların R yarıçapları oranı kaçtır? R A) B) C) 1 D) E) F M Düz ayna Şekildeki çukur ayna ve düz ayna sisteminde merkezdeki cisminin önce çukur, sonra düz aynada oluşan görüntüsünün bulunduğu nokta ve duruş şekli hangi seçenekte doğru verilmiştir? (F : Odak, M: Merkez) A) noktasında, düz B) noktasında, ters C) F noktasında, düz D) M noktasında, ters E) M noktasında, düz 1 C 2 E 3 E 4 B 5 D 6 A 7 D 8 C 9 E 10 B 210

211 IRIMA VE REN UGUAMA SORUARI Hava Su Cam Z a ırıcılık indisleri arasındaki ilişki n Cam > n Su > n Hava olduğuna göre tek renkli ışını nasıl bir yol izler? Çiziniz. (üzeyler birbirine pareleldir.) Saydam,, Z ortamlarının kırıcılık indisleri arasında n > n = n Z ilişkisi olduğuna göre, tek renkli ışını nasıl bir yol izler? Çizerek gösteriniz Saydam ortamlardan in kırıcılık indisi n = 5, nin kırıcılık indisi n = 6 olduğuna göre şekildeki gibi gelen ışının kırılma açısı kaç derecedir? 5. O Hava Cam 3. O merkezli yarım cam küreye şekildeki gibi gelen tek renkli ışını küreyi nasıl terk edebilir? Çizerek gösteriniz. (n Cam > n Hava ) Tek renkli ışınının saydam ve ortamlarında izlediği yol şekildeki gibi ise kırıcılık indisleri oranı kaçtır? n n 211

212 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 6. Hava Cam Cam 60 Cam Tek renkli ışını saydam ortamından hava ortamına geldiğinde şekildeki yolu izliyor. Buna göre ışının ortamındaki hızı kaç m/s dir? (c = m/s, sin 37 = 0,6) (n hava = 1) Tek renkli,, M ışınları verilen cam prizmalardan nasıl bir yol izleyerek çıkar? Çizerek gösteriniz. (Cam - hava sınır açısı 42 ) 7. Beyaz ışık 9. Cam Hava a ırmızı ışık Beyaz ışık ışınları saydam ortamından ortamına şekildeki gibi gelmektedir. ırmızı ışın verilen yolu izlediğine göre, yeşil mavi ve mor ışınların nasıl bir yol izler? Çizerek gösteriniz. Camın kırıcılık indisi havanınkinden büyüktür. Camdan havaya a açısıyla gelen tek renkli ışınının; a) a = 40 b) a = 42 c) a = 45 olması halinde nasıl bir yol izler? Çiziniz (camhava sınır açısı 42 dir.) 212

213 UGUAMA SORUARI 10. N Cam O Tek renkli ışını O merkezli cam küreye şekildeki gibi geliyor. Nasıl bir yol izleyerek küreden çıkabilir? Çizerek gösteriniz. (cam- hava sınır açısı 42 dir.) 12. a Saydam ortamından saydam ortamına gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izliyor. Işının tam yansıma yapabilmesi için ne yapılabilir? 11. N a a a Saydam ortamından ortamına gelen tek renkli ışını şekildeki yolu izliyor. 7 Işının ortamına geçebilmesi için hangi işlemler yapılabilir? Açıklayınız. Saydam ortamından ortamına gönderilen ışını kesikli çizgilerle gösterilen yollardan hangisini izleyebilir? 213

214 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Cisim a Hava h = 120 cm d Cam x Su b Hava alınlığı d kadar olan paralel yüzlü cama gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izliyor. Buna göre a / b oranı kaçtır? Su içindeki yüzücü su yüzeyine h = 120 cm uzaktaki cisme baktığında cismi su yüzeyinden kaç cm uzakta görür? (n Su = 4/3, n Hava = 1) 15. Göz 17. Hava aynak 30 ortamı Z 42 Su h = 80 cm 60 ırılma indisi n Su = 3 4 olan su içindeki balığa şekildeki gibi bakan gözlemci balığı su yüzeyine kaç cm uzakta görür? (n Hava = 1) ortamında bulunan tek renkli ışık kaynağından,, Z ortamlarına şekildeki gibi ışın gönderiliyor. Işınlar nasıl bir yol izler? Çizerek gösteriniz. (Sınırlı açıları : - = 40 - = 30, - Z = 45 ) 214

215 UGUAMA SORUARI 18. a a 20. Z Z Şekil - I Z Şekil - II üzeyleri birbirine paralel,, Z saydam ortamlarına gönderilen ışını, Şekil - I de verilen yolu izliyor. Buna göre ışını, Şekil II de nasıl bir yol izler? Çizerek gösteriniz. Saydam,, Z ortamlarında ışınının izlediği yol şekildeki gibi olduğuna göre,, Z nin kırıcılık indisleri arasındaki ilişki nasıldır? Balık O aynak a b Su Z üresel cam kabın merkezi O noktasıdır. aba merkez doğrultusunda şekildeki gibi bakan gözlemci su içindeki balığı nasıl görebilir? ortamında bulunan tek renkli kaynaktan gönderilen ışınların ve Z ortamlarına geçerken izledikleri yol şekildeki gibi oluyor. a > b olduğuna göre; a) ırılma indisleri arasındaki ilişki nasıldır? b) Işığın bu ortamlardaki hızları arasındaki ilişki nasıldır? 215

216 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 22. ırmızı eşil 24. eşil Mavi Metal levha Beyaz perde Boşluk Beyaz zemin Beyaz zemin, kırmızı ve yeşil ışık kaynaklarıyla aydınlatılıyor. Zemin nasıl görünür? Noktasal yeşil ve mavi ışık kaynakları, ortası boş metal levha ve beyaz perde şekildeki konumdadır. Buna göre perdede oluşan görüntü nasıl olur? 25.eşil ışık altında yeşil görünen bir cisim hangi renk olabilir? 23. Beyaz ırmızı Mavi Engel Perde 26. Mavi Beyaz Noktasal kırmızı ve mavi ışık kaynakları ve saydam olmayan engel şekildeki konumdadır. Buna göre beyaz perdede nasıl bir görüntü oluşur? Magenta Gözlük Beyaz zemin Magenta kitap beyaz ışıkla aydınlatılıyor. Bu kitaba mavi camlı gözlükle bakılırsa kitap hangi renkte görülür? 216

217 UGUAMA SORUARI 27. eşil ışık M Beyaz zemin 29. eşil ırmızı O Mavi ırmızı, yeşil ve maviye şekildeki gibi boyanan dairesel cisim, merkezi etrafında yeterli hızla döndürülürse disk hangi renk algılanabilir? eşil, mavi ve kırmızı cisimler beyaz zemin üzerinde duruyor. Zemin yeşil ışıkla aydınlatılırsa hangi cisimler rahatlıkla algılanabilir? ( : eşil, M : Mavi, : ırmızı) Mavi filtre Magenta filtre Beyaz Mavi Engel Beyaz perde Göz F ırmızı üresel ayna, noktasal mavi ve kırmızı ışık kaynakları ve beyaz perde şekildeki konumdadır. Şekildeki gibi arka arkaya konulan mavi ve magenta filtreler beyaz ışıkla aydınlatılıyor. Buna göre perdede oluşan görüntü nasıl olur? Magenta filtreden hangi renk ışık geçebilir? 217

218 10. Sınıf 4. ÜNİTE IRIMA VE REN CEVAPI TEST aynak 4. O ortamı içinde bulunan yarım küre şeklindeki saydam ortamına ışını şekildeki gibi gönderiliyor. Z Saydam ortamından gönderilen tek renkli ışınların ve Z ortamlarında izlediği yol şekildeki gibidir. Buna göre ortamların kırıcılık indisleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? Buna göre ışını aşağıda verilen yollardan hangisini izleyemez? (O : Merkez) A) O B) O A) n > n > n Z B) n > n Z > n C) n = n = n Z D) n Z > n > n 2. E) n > n > n Z C) O D) O a a 5 4 Z E) I II Tek renkli ışığının ve ortamlarında izlediği yol Şekil - I deki gibidir. ortamı yerine kırıcılık indisi daha küçük olan Z ortamı konulup aynı koşullarda ışını gönderilirse ışın Şekil - II de verilen yollardan hangisini izleyemez? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 3. Z Tek renkli ışının,, Z ortamlarında izlediği yol şekilde verilmiştir. Buna göre; aynak 30 Z I. n > n II. n > n Z III. n > n Z karşılaştırmalarından hangisi kesinlikle doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ortamından ve Z ortamlarına gönderilen tek renkli ışının izlediği yol verilmiştir. Buna göre ışının bu ortamlardaki hızları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) J > J > J Z B) J Z > J > J C) J = J = J Z D) J = J Z > J E) J > J = J Z 218

219 CEVAPI TEST ortamından ortamına gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izlemektedir. 8. a Buna göre ışının ortamındaki hızı J ve ortamındaki J j hızı oranı kaçtır? j A) 1 5 B) 1 2 C) 1 D) 5 E) 2 Cam alınlığı d olan paralel yüzlü cama gönderilen tek renkli ışını şekildeki yolu izliyor. Buna göre ışığın sapma miktarı ; d I. Cam kalınlığı (d) II. Camın kırılma indisi (n C ) III. Gelme açısı (a) IV. Işığın frekansı (f) V. Camın bulunduğu ortamın kırıcılık indisi (n o ) niceliklerinin kaç tanesinden etkilenir? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 7. Göz Göz Göz 9. Hava h Sıvı n 1 I Sıvı n 2 II Sıvı n 3 III Sıvı Düz ayna 30 Şekildeki özdeş kaplara h yüksekliğinde kırıcılık indisi n 1, n 2, n 3 olan sıvı konulup üstten normale yakın doğrultuda bakıldığında kap tabanlarının sıvı yüzeyine uzaklığı h 1 > h 2 > h 3 olarak görülüyor. Buna göre kırıcılık indisleri arasındaki ilişki aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru verilmiştir? A) n 1 > n 2 > n 3 B) n 1 = n 2 = n 3 C) n 3 > n 2 > n 1 D) n 1 = n 2 > n 3 Bir sıvı içinde düzlem ayna şekildeki konumdadır. Sıvıya gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izlediğine göre sıvının havaya göre bağıl kırılma 1 3 indisi kaçtır? (n Hava = 1) (Sin 30 =, sin 60 = ) A) 1 3 B) 2 3 C) D) 1 E) 2 1 A 2 A 3 B 4 E 5 B 6 E 7 C 8 E 9 B E) n 2 > n 1 > n 3 219

220 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST Z 3. ırmızı ortamından ortamına gönderilen kırmızı ışık ışını verilen yolu izliyor. ışık ışının,, Z saydam ortamlarında şekildeki yolu izliyor. Buna göre ortamların kırıcılık indisleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) n > n > n Z B) n > n Z > n C) n = n = n Z D) n Z > n > n E) n > n = n Z Buna göre; Mavi Mavi Mavi Şekil - I Şekil - II Şekil - III aynı gelme açısıyla gönderilen Şekil - I, II ve III teki mavi ışık ışının izlediği yol hangisinde doğru verilmiştir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. göz 4. N a h Z b ortamında bulunan gözlemci, yüksekliği h olan ve Z ortamlarına normale yakın doğrultuda baktığında nin tabanını h, Z nin tabanını h Z uzaklıkta görüyor. h > h > h Z olduğuna göre ortamların kırılma indisleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) n > n > n Z B) n Z > n > n C) n = n > n Z D) n > n > n Z E) n > n > n Z ortamından ortamına gönderilen ışını verilen yolu izliyor. Buna göre aşağıdakilerden seçeneklerden hangisi b açısını değiştirmez? A) in kırıcılık indisi (n ) B) nin kırıcılık indisi (n ) C) Gelme açısı (a) D) Işığın rengi E) Işığın şiddeti 220

221 CEVAPI TEST ırılma indisleri n, n, n Z olan ortamlardan e gönderilen tek renkli ışını verile yolu izliyor. 7. I II Göz Sarı cam III Z Buna göre; I. n i küçültmek II. n yi küçültmek III. n Z yi büyütmek işlemlerinden hangisi tek başına yapılırsa ışık ortamına geçebilir? eşil Mavi ırmızı üzeyi yeşil, mavi ve kırmızıya boyanmış zemine sarı cam arkasından bakılıyor. Buna göre I, II ve III no.lı bölgeler hangi renk görülür. I II III A) eşil Mavi ırmızı B) Beyaz Mavi Beyaz C) eşil Siyah ırmızı D) Siyah Siyah ırmızı E) Cyan Beyaz Magenta A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 8. Z 6. 2 Sarı eşil 1 Beyaz Beyaz basketbol topu 3 1, 2, 3 noktasal ışık kaynakları beyaz basketbol topunu aydınlattığında basketbol topu şekilde verilen renklerde görünüyor. Buna göre 1, 2, 3 ışık kaynakları hangi renktedir? A) ırmızı eşil Mavi B) ırmızı eşil Cyan C) eşil ırmızı Cyan D) ırmızı Mavi eşil E) Magenta eşil ırmızı a a a T T saydam ortamına şekildeki gibi,, Z ortamlarından tek renki ışını gönderiliyor. Işınlar verilen yolu izlediğine göre; I. in kırıcılık indisi T ninkinden büyüktür. II. nin kırıcılık indisi Z ninkinden küçüktür. III. T ortamının kırıcılık indisi küçültülürse den gelen ışın tam yansıma yapar. yargılarından hangisi doğrudur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve II E) I, II ve III 1 A 2 B 3 C 4 E 5 A 6 B 7 C 8 E 221

222 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST ırmızı a 4. M Prizma ortamından ortamına gönderilen kırmızı ışık ışını verilen yolu izliyor. ırmızı ışık yerine aynı gelme açısıyla mavi ve yeşil ışık gönderilirse kırılma hangi seçenekteki gibi olur? (M: Mavi : eşil) A) B) C) D) M M M E) M M Bir prizmaya gönderilen ışık şekildeki gibi renklerine ayrılıyor. Buna göre,, M ışınları hangi seçenekteki gibi olabilir? M A) Mavi eşil Mor B) eşil Turuncu Mavi C) ırmızı Mor Mavi D) Sarı Mavi eşil E) Turuncu eşil Mavi Cam Prizması Camdan yapılmış prizmasına şekildeki gibi gelen ışın verilen yollardan hangisini izleyebilir? (Cam - Hava sınır açısı 42 ) A) 1 B) 2 C 3 D) 4 E) 5 5. a tek renkli ışını ve saydam ortamlarında verilen yolu izliyor. Buna göre 3. Metal levha Beyaz perde b b b>a a I II Magenta eşil Boşluk Perde Noktasal ışık kaynakları, ortasında boşluk bulunan metal levha ve perde şekildeki konumdadır. Perdeye mavi gözlükle bakan bir gözlemci perdedeki aydınlık bölgenin rengini nasıl görür? A) Mavi B) eşil C) Magenta D) ırmızı E) Cyan q q<a III ışını verilen yollardan hangisini izleyebilir? A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III 222

223 CEVAPI TEST Z Saydam,, Z ortamlarında tek renkli ışını verilen yolu izliyor. Buna göre ışığın bu ortamlardaki hızları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) J x > J > J Z B) J Z > J > J C) J x = J = J Z D) J x = J > J Z E) J Z = J > J 8. a eşil ortamından ortamına gönderilen yeşil ışık ışını verilen yolu izliyor. Işının tam yansıma yapabilmesi için I. eşil yerine mavi ışın kullanılmalı II. a açısı büyütülmeli III. nin yerine kırıcılığı daha küçük ortam konulmalı verilenlerden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve II E) I, II ve III ırmızı Mavi Magenta İkiz kenar tam yansımalı prizmalardan oluşan sisteme tek renkli ışını şekildeki gibi gönderiliyor. Buna göre ışının sistemi nasıl terk ettiği hangi seçenekte doğru verilmiştir? Mavi Sarı ırmızı Mavi, sarı ve kırmızı zeminler şekildeki gibi kırmızı, mavi ve magenta ışık kaynaklarıyla aydınlatılıyor. Bu deney karanlık bir odada yapıldığına göre bu zeminlere bakan bir gözlemci zeminleri nasıl görür? A) B) C) D) E) Mavi Sarı ırmızı A) Siyah Beyaz Siyah B) Siyah Cyan Beyaz C) Magenta Beyaz ırmızı D) Magenta Beyaz Siyah E) Siyah Siyah ırmızı 1 D 2 C 3 E 4 A 5 D 6 A 7 E 8 E 9 A 223

224 10. Sınıf 4. ÜNİTE MERCEER UGUAMA SORUARI Mavi F Paralel ışınların ince kenarlı mercekte kırılması şekildeki gibidir. Buna göre uzaklığı nelere bağlıdır? Bir ince kenarlı merceğin asal eksenine paralel gönderilen mavi ışık şekildeki gibi kırılıyor. Aynı merceğe yeşil ve mor ışınlar aynı şekilde gönderilirse kırılma nasıl olur? 2. n m >n o n o >n m n m = n o 4. Hava Su I II III Şekil - I, II, III teki merceklere tek renkli ışın demeti asal eksene paralel olacak şekilde gönderiliyor. Buna göre hangi şekildeki mercekte ışınlar odaklanır? arısı su, yarısı hava ortamında bulunan merceğin asal eksenine paralel gönderilen tek renkli ışını nasıl kırılır? Çizerek gösteriniz. 224

225 UGUAMA SORUARI 5. Z 7. f x f y Asal eksenleri çakışık,, Z mercekleri şekildeki konumdadır. 1 Odak uzaklıkları fx = br 2 f = 1 br ve f = 1 br Z olduğuna göre e gönderilen ışını nasıl bir yol izler? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve 1 birimdir.) İnce kenarlı mercek ve çukur aynanın asal eksenleri çakışıktır. Asal eksene paralel gönderilen ışını verilen f yolu izlediğine göre odak uzaklıkları oranı f kaçtır? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) 6. Z 8. f x f y Asal eksenleri çakışık,, Z merceklerine gönderilen tek renkli ışını şekildeki yolu izliyor. Noktalar arası uzaklıklar eşit olduğuna göre odak uzaklıkları f x, f, f Z kaç birimdir? alın kenarlı mercek ve çukur aynanın asal eksenleri çakışıktır. Şekildeki gibi kalın kenarlı merceğe gönderilen ışını verilen yolu izlediğine göre odak uzaklıkları oranı kaçtır? f f 225

226 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Z arısı, yarısı ortamında bulunan merceğin kırıcılık indisi n m dir. Tek renkli ışının izledikleri yollar şekildeki gibi olduğuna göre kırıcılık indisleri n M, n n arasındaki ilişki nasıldır? d d 2d Aynı maddeden yapılmış ve aynı hava ortamındaki merceklere aynı renkli ışınlar gönderiliyor. Işınların izlediği yol şekildeki gibi olduğuna göre merceklerin eğrilik yarıçapları arasındaki ilişki nasıldır? 10. f f y f x z Asal eksenleri çakışık mercekler ve çukur ayna sisteminde ışını verilen yolu izliyor. Buna göre odak uzaklıkları f x f y ve f z kaç br dir? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) 226

227 UGUAMA SORUARI 12. bölgesi 13. Düz ayna 2F F F 2F Aynı renkli ve ışınları camdan yapılmış prizmaya şekildeki gibi gönderiliyor. Cam - hava sınır açısı 42 olduğuna göre; a) bölgesine ince kenarlı mercek konulursa ışınlar sistemi nasıl terk edebilir? Odak uzaklığı F olan ince kenarlı mercekten 2F uzaklığına konulan h boyundaki cisminin önce mercek sonra aynada oluşan görüntüsü nasıl olur? Çiziniz. (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve F kadardır.) 14. b) bölgesine kalın kenarlı mercek konulursa ışınlar sistemi nasıl terk eder? f x = 2 br f y = 4/3 br Asal eksenleri çakışık, ince kenarlı merceklerin odak 4 uzaklıkları f = 2 br fy = 3 br dir. Buna göre h boyundaki cisminin önce, sonra de oluşan görüntüsü nerede ve nasıl olur? 227

228 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI Asal eksenleri çakışık merceklerden oluşan sistemde ışını verilen yolu izliyor. Buna göre aynı renkli ışını nasıl bir yol izler? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) Göz merceği Bir göz merceği ışığı şekildeki gibi kırmaktadır. Buna göre; a) Gözün ne tür bir kusuru vardır? b) Gözün net görüntü oluşturması için nasıl bir gözlük kullanılmalıdır? Göz merceği Bir göz merceği ışığı şekildeki gibi kırmaktadır. Buna göre; a) Gözün ne tür bir kusuru vardır? f x = 20 cm f y = 25 cm f z = 50 cm Odak uzaklıkları verilen merceklerin yakınsamaları kaç diyoptridir? b) Gözün net görüntü oluşturması için nasıl bir gözlük kullanılmalıdır? 228

229 MERCEER CEVAPI TEST III O Asal eksen II n o n m I Çukur ayna ve ince kenarlı merceğin asal eksenleri çakışıktır. O noktası çukur aynanın odağı, ince kenarlı merceğin ise merkezidir. Buna göre asal eksene paralel gelen tek renkli ışınının sistemden çıkışı hangi seçenekte doğru verilmiştir? (F : Odak, M : Merkez) A) B) F ırılma indisi n m olan bir mercek kırılma indisi n o olan ortamdayken tek renkli ışınını şekildeki gibi kırmaktadır. n o değeri artırılırsa ışını kesikli çizgilerle gösterilen I, II ve III numaralı yollardan hangisini izleyebilir? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III C) D) 4. F M F F F E) M Z Odak uzaklığı F olan,, Z merceklerine gönderilen tek renkli ışınlardan hangisi verilen yolu izleyebilir? A) alnız B) alnız C) alnız M D) ve E),, M 5. Z 2. Asal eksenleri çakışık merceklerden oluşan sistemde tek renkli ışını verilen yolu izliyor. Buna göre ışınının asal ekseni kestiği noktanın ince kenarlı merceğe uzaklığı kaç br olur? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve 1 birimdir.) 1 3 A) B) 1 C) D) 2 E) Asal eksenleri çakışık,, Z merceklerine gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izliyor. Buna göre odak uzaklıkları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) f = f = f Z B) f = f Z > f C) f > f > f Z D) f > f Z > f E) f > f = f Z 229

230 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST 6. alın kenarlı mercek asal eksene paralel gelen tek renkli ışınını şekildeki gibi kırıyor. 9. d Buna göre d uzaklığı; I. Ortamın kırıcılık indisi II. Işığın rengi III. Merceğin kalınlığı özelliklerinden hangilerine bağlıdır? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III Asal eksenleri çakışık ve merceklerine gönderilen tek renkli ışını verilen yolu izliyor. f Buna göre odak uzaklıkları oranı x kaçtır? f A) 3 1 B) 3 2 C) 1 D) 2 3 y E) 2 7. Tek renkli ışını asal eksenleri çakışık merceklerden şekildeki gibi yansıyor. Buna göre cisminin sistemdeki son görüntüsü ince kenarlı merceğe kaç br uzaktadır? (Noktalar arası uzaklıklar eşit ve 1 birimdir.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 8. o ı Şekildeki ince kenarlı mercekte cisminin görüntüsü ı olduğuna göre tek renkli ışını verilen yollardan hangisini izler? (Bölmeler özdeştir, o : Optik merkez) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) Z Optik merkezi noktası olacak şekilde düşey konumdaki bir mercekte cisminin görüntüsü noktasında oluşuyor. Buna göre; I. Mercek kalın kenarlıdır. II. Görüntü gerçektir. III. Görüntünün boyu cismin boyunun yarısıdır. ifadelerinden hangisi doğrudur? (Noktalar arası uzaklıklar eşittir.) A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 1 D 2 E 3 D 4 E 5 C 6 E 7 E 8 C 9 B 10 D 230

231 aydınlanma UGUAMA SORUARI 1. aynak 3. Noktasal kaynak 50 cm 30 S = 2 m 2 d 1 = 2 m d 2 = 3 m Işık akısı 600 lümen olan ışık kaynağından çıkan ışınlar, yüzey alanı 2 m 2 olan yüzeye 30 lik açıyla çarpıyor. aynakla ışınların çarptığı nokta arası uzaklık 50 cm olduğuna göre; Işık şiddeti 36 candela olan noktasal ışık kaynağının ve noktaları çevresinde yaptığı aydınlanma şiddeti kaç lüxtür? a) aynağın ışık şiddeti kaç kandeladır? b) üzeydeki aydınlanma şiddeti kaç lüxtür? (p = 3) Noktasal kaynak Ι I r = 20 cm Işık şiddeti 100 cd olan noktasal bir kaynak, yarıçapı 20 cm olan bir kürenin merkezine konuluyor. Buna göre kürenin yüzeyindeki; a) Toplam ışık akısı kaç lümendir? b) Aydınlanma şiddeti kaç lüxtür? (p = 3) 30 atay zemin Noktasal ışık kaynağından çıkan ışınların noktası civarındaki aydınlanma şiddeti E, noktası civarındaki aydınlanma E dir. Buna göre E / E kaçtır? 231

232 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI 5. aynak d Noktasal ışık kaynağının kendisinden d kadar uzakta noktasındaki aydınlanma şiddeti E kadardır. Buna göre bu ışık kaynağının 3d uzaklığında noktasındaki aydınlanma şiddeti kaç E dir? 2d 7. Işık kaynağı Paralel ışık demeti M Paralel ışın demeti içinde,, M noktalarındaki aydınlanma şiddetleri arasındaki ilişki nedir? 6. Ι 2r 2Ι r 8. aynak Ι d 2d 53 atay zemin Işık şiddetleri I = I ve I = 2I olan noktasal ışık kaynakları şekildeki gibi 2r ve r yarı çaplı kürelerin merkezine konuluyor. Buna göre; a) ürelerin yüzeyindeki toplam ışık akıları arasındaki ilişki nedir? b) ürelerin yüzeyindeki aydınlanma şiddetleri arasındaki ilişki nedir? Işık şiddeti I olan noktasal ışık kaynağının şekildeki konumda bulunan ve noktalarındaki aydınlanma şiddetleri oranı E /E kaçtır? (cos 37 = 0,8 cos 53 = 0,6) 232

233 UGUAMA SORUARI 9. aynak I 11. I x =I Fotometre ağ lekesi I y =4I Işık şiddeti I olan noktasal ışık kaynağının ve noktaları çevresindeki aydınlanma şiddetleri oranı E / E kaçtır? (Bölmeler eşittir.) d x ve noktasal ışık kaynaklarıyla aydınlatılan fotometrede yağ lekesi görülmemektedir. I = I ve I = 4I olduğuna göre kaynakların fotometreye uzaklıkları oranı d x /d y kaçtır? d y 10. Fotometre I x = 25 cd ağ lekesi I y d x = 5 m d y = 6 m Işık şiddetleri I = 25 cd ve I olan noktasal ışık kaynakları şekildeki konumdadır. Bu durumda fotometre üzerindeki yağ lekesi görünmediğine göre ışık kaynağının ışık şiddeti I kaç kandeladır? 233

234 10. Sınıf 4. ÜNİTE ADINANMA CEVAPI TEST 1. I x = 125 cd 5d I y = 45 cd 3d 4. Işık akısı 288,m olan bir noktasal ışık kaynağından çıkan ışık kendinden 20 cm uzaktaki bir noktaya yüzeyin normaliyle 60 açı yapacak şekilde çarpıyor. Buna göre aydınlanma şiddeti kaç lüxtür? (p = 3) 37 A) 200 B) 300 C) 400 D) 600 E) 800 ve noktasal ışık kaynaklarının ışık şiddetleri I x = 125 cd ve I y = 45 cd dır. ve kaynakları şekildeki konumdayken noktası çevresinde yaptıkları aydınlanma şiddetleri oranı E /E kaçtır? A) B) C) D) 1 E) I d üzey d 2. 3d M d aynak 2d Noktasal ışık kaynağının,, M noktaları çevresindeki aydınlanma şiddetleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? S yüzey alanına sahip plaka, ışık şiddeti I olan noktasal kaynağa d kadar uzaktır. Plaka, yüzey duruş şekli korunarak noktasına götürülürse; I. üzeydeki aydınlanma şiddeti azalır. II. Birim yüzeye düşen ışık enerjisi azalır. III. üzeydeki ışık akısı artar. yargılarından hangisi doğru olur? A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III A) E = E = E M B) E > E M > E C) E > E > E M D) E > E M > E E) E > E > E M 6. Fotometre 3. I x = I r I y = 4I 2r I z = 2I r I x = I d 2d I y = 3I Işık şiddetleri I x = I ve I y = 3I olan noktasal ışık kaynaklarıyla fotometre aydınlatılıyor. Işık şiddetleri I x = I, I y = 4I ve I z = 2I olan noktasal ışık kaynakları sırayla r, 2r ve r yarıçaplı kürelerin merkezine konuluyor. Buna göre kürelerin yüzeyindeki ışık akıları arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) Φ = Φ =Φ Z B) Φ > Φ > Φ Z C) Φ = Φ > Φ Z D) Φ > Φ = Φ Z E) Φ > Φ Z > Φ ağ lekesinin görünmemesi için; I. I x in artırılması II. I y nin artırılması III. kaynağı ile fotometre arasına filtre konulması işlemlerinden hangisi tek başına yapılabilir? A) alnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 234

235 CEVAPI TEST 7. I a O 9. I x I y a O I z Işık şiddeti I olan noktasal ışık kaynağı, merkezi O olan çember üzerinde noktasından noktasına getiriliyor. Buna göre; I. aynağın ışık şiddeti II. O noktası civarındaki aydınlanma şiddeti III. aynağın ışık akısı niceliklerinden hangisi değişir? Işık şiddetleri I x, I y, I z olan noktasal ışık kaynakları, O merkezli çember üzerinde şekildeki konumdayken O noktası çevresindeki aydınlanma şiddetleri eşit oluyor. Buna göre ışık şiddetleri arasındaki ilişki hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) I x = I y = I z B) I x > I y > I z C) I z > I x > I y D) I y > I z > I x E) I x > I z = I y A) alnız I B) alnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 10. Filtre 8. Işık akısı ümen Işık şiddeti lüx I x I x = 160 cd I y Aydınlanma andela şiddeti 4d 2d d ukarıda verilen nicelikler ve bu niceliklere ait birimler arasındaki eşleştirme hangi seçenekte doğru verilmiştir? A) B) C) Işık şiddetleri I x ve I y olan noktasal ışık kaynaklarının noktasındaki aydınlanma şiddetleri eşittir. kaynağı önündeki filtre ışığın % 25 ini soğurduğuna ve I x = 100 cd olduğuna göre I y kaç cd dır? A) 120 B) 150 C) 200 D) 300 E) 900 D) E) 1 C 2 B 3 E 4 B 5 C 6 D 7 B 8 A 9 C 10 A 235

236 10. Sınıf 4. ÜNİTE ANA VE MERCEİ SİSTEMERDE ADINANMA UGUAMA SORUARI 1. Düz ayna 3. Çukur ayna I = 36 cd aynak F I M d =3/2 f d = 1m d = 1m Işık şiddeti 36 cd olan ışık kaynağı ve düz ayna şekildeki konumdadır. Buna göre noktası çevresindeki aydınlanma şiddeti kaç,x tür? Odak uzaklığı f olan çukur aynanın asal ekseni üzerine, aynadan uzaklığa ışık şideti I olan noktasal 3f 2 kaynak konulmuştur. Buna göre noktası çevresindeki aydınlanma şiddeti kaç dir? (F: Odak, M: Merkez) f I2 2. Çukur ayna 4. f I = 100 cd f F I = 100 cd f M d = 2f Işık şiddeti 100 cd olan noktasal ışık kaynağı çukur aynanın odak noktasında bulunmaktadır. Buna göre d = 2f uzaktaki noktası çevresinde aydınlanma şiddeti kaç,x tür? (f= 1m) Odak uzaklığı 10 cm olan çukur aynanın merkezine konulan noktasal ışık kaynağının ışık şiddeti 100 cd dır. Buna göre merkezden f kadar uzaklıkta noktası çevresindeki aydınlanma kaç lüx tür? 236

237 UGUAMA SORUARI I f F I = 60 cd f 2F F f F 2F 2f f Işık şiddeti 4I olan noktasal ışık kaynağı odak uzaklığı f olan tümsek aynadan f uzaklığına konuluyor. Buna göre kaynaktan 2f uzaktaki noktası çevresindeki aydınlanma şiddeti kaç f I2 dir? Odak uzaklığı 100 cm olan ince kenarlı merceğin merkezine ışık şiddeti 60 cd olan noktasal bir ışık kaynağı konuluyor. Buna göre merkezden f kadar uzakta olan noktası çevresindeki aydınlanma kaç,x tür? 6. I M F 2f f f f Işık şiddeti I olan noktasal ışık kaynağı odak uzaklığı F olan ince kenarlı merceğin odak noktasına şekildeki gibi konuluyor. Buna göre,, M noktalarındaki aydınlanma I şiddetleri kaç 2 f dir? 237

238 10. Sınıf 4. ÜNİTE UGUAMA SORUARI cm I = 100 cd F F 2F 20 cm 30 cm 10. I = 400 cd F f = 40 cm 30 cm Odak uzaklığı f = 20 cm olan ince kenarlı mercekten 30 cm uzağa şekildeki gibi konulan noktasal ışık kaynağının ışık şiddeti I = 100 cd dir. Buna göre noktası çevresindeki aydınlanma şiddeti kaç,x tür? Odak uzaklığı f = 40 cm olan kalın kenarlı merceğin odak noktasına konulan noktasal ışık kaynağı I = 400 cd şiddetindedir. Buna göre mercekten 30 cm uzakta noktası çevresindeki aydınlanma şiddeti kaç,x tür? 9. F I f Işık şiddeti I olan noktasal kaynak, odak uzaklığı f olan ince kenarlı mercekten f uzaklığa konluyor. 2 Buna göre mercekten f kadar uzaklıktaki noktasında aydınlanma şiddeti kaç f I2 dir? 238

239 ANA VE MERCEİ SİSTEMERDE ADINANMA CEVAPI TEST Filtre 1 2 I = 200 cd 1 m 1 m d 1 d 2 1 ve 2 noktasal ışık kaynakları tarafından aydınlatılan fotometrenin noktasındaki leke gözükmemektedir. aynakların ışık şiddetleri I 1 ve I 2 dir. Buna göre; Işık şiddeti 200 cd olan kaynağın önüne şekildeki gibi ışığın % 60 ını soğuran filtre konuluyor. noktasındaki aydınlanma şiddeti kaç lüx tür? A) 5 B) 20 C) 24 D) 30 E) 60 I. d 1 = d 2 I 1 = I 2 dir. II. d 1 > d 2 I < I dir. 1 2 III. d 1 < d 2 I 1 > I 2 dir. koşullarından hangisi doğrudur? 4. Işık şiddeti I olan noktasal ışık kaynağı, ve kürelerinin merkezindedir. A) alnız I B) alnız II C) alnız III D) I ve III E) I, II ve III I r r Buna göre taralı yüzeylerdeki aydınlanma şiddeti E E oranı kaçtır? A) 4 1 B) 1 2 C) 4 3 D) 2 E) 4 2. I 2 d 5. A 2A M 2A I 1 3d 60 Işık şiddetleri, I 1 = 9I, ve I 2 = I olan ışık kaynaklarının noktası etrafındaki aydınlanma şiddeti E 1 ve E 2 dir. E Buna göre 1 1 oranı kaçtır? ( cos60 = ) E 2 A) 4 1 B) C) 2 3 D) 2 E) 3 2 Paralel bir ışın demetinin içine, ışınlara dik, yüzeyleri A, 2A, 2A büyüklüğünde,, M çerçeveleri konuluyor. Bu çerçevelerden geçen ışık akıları Φ > Φ > Φ M ise bunlar arasındaki ilişki nedir? A) Φ = Φ =Φ M B) Φ > Φ > Φ M C) Φ > Φ = Φ M D) Φ = Φ M > Φ E) Φ M. > Φ > Φ 239

240 10. Sınıf 4. ÜNİTE CEVAPI TEST 6. I 9. aynak aynak I II 2f f f f Şekil - I Şekil - II 7. Işık şiddeti I olan kaynağın düzlem ayna yardımıyla noktasında oluşturduğu aydınlanma şiddeti E kadardır. Ayna I. konumundan II. konumuna getirilirse noktasındaki aydınlanma şiddeti kaç E olur? A) 9 8 B) 3 4 C) 1 D) 3 4 I f f f f E) 5 I II Bir çukur aynanın odak noktasında bulunan ve ışık şiddeti I olan kaynağın düzlemi üzerinde noktasındaki aydınlanma şiddeti E kadardır. Düzlem I. konumundan II. konumuna getirilirse noktasındaki aydınlanma şiddeti kaç E olur? (Noktalar arası eşit ve f dir.) M f aynak Şekil - III Şekil - I, II, III teki optik sistemlerde,, M noktalarının hangilerinde aydınlanma şiddeti eşit olur? (aynaklar özdeştir.) A) ile B) ile M C) ile M D) Üçü de eşittir. E) Üçü de farklıdır. A) 2 1 B) 8 9 C) 2 5 D) 3 E) I M 8. f f 4I f f f F Işık şiddeti I olan ışık kaynağı, ince kenarlı merceğin odak noktası üzerinde iken,, M noktalarında yaptığı aydınlanma şiddeti E, E, E M dir. Buna göre, E, E, E M arasındaki ilişki nasıldır? Işık şiddeti 4I olan ışık kaynağı tümsek ayna önünde şekildeki konumdayken, düzleminin noktasındaki aydınlanma şiddeti kaç f I2 dir? (Noktalar arası eşit ve f dir.) A) E = E = E M B) E > E > E M C) E > E > E M D) E M > E > E E) E = E > E M A) 4 B) C) D) 17 E) 1 1 A 2 D 3 D 4 E 5 D 6 A 7 B 8 B 9 C 10 A 240

241 CEVAP ANAHTARI 1. ÜNİTE : Boşlukları Dolduralım (I. Bölüm) 1 basınç 2 doğru 3 ters 4 kuvveti 5 Basıncı 6 barometre 7 altimetre 8 manometre 9 batimetre 10 toriçelli 11 açık hava 12 doğru 13 doğru 14 N/m 2 15 ters 16 doğru 1. ÜNİTE : Doğruyu (D) - anlışı () Bulalım 1 D 2 3 D 4 D 5 D 6 D D 12 D 13 D 14 D 15 D 16 D 1. ÜNİTE : Uygulama Soruları 1. Aşağıda yapılan tanımların neyin tanımı olduğunu boş bırakılan yere yazınız. Ayaklara takılan geniş yüzeyli karlıklar yüzeyi büyütüp basıncı küçülterek ve batmayı azaltır. Gösterici çok sayıda çivinin üstüne yatmaktadır yüzey alanı büyüdüğünden basınç azalır. Çiviler batmaz. Bıçak bileyleme, yüzey alanını küçültüp basıncı büyütme amaçlıdır. Sivri uçta basınç büyüktür. Çivi rahatlıkla zemine gömülür. Altı çivili ayakkabıların yüzeylere uyguladığı basınç düz ayakkabılarınkine göre daha büyüktür. aymayı önler. Ağır yük taşıtlarının tekerlek sayısı artırılarak basınç azaltılır. Aracın batması önlenir. 241

242 CEVAP ANAHTARI Üzerine basınç uygulanan bazı cisimler elektirk akımı üretir. Aynı ağırlıkta bir tavukla, bir ördek karşılaştırıldığında perde ayaklı ördeğin yüzeye yaptığı basınç daha küçüktür. Sıvılar basıncı değiştirmeden iletir. Bu ilkeden yararlanılarak kuvvet kazancı sağlayan sıvı cendereleri yapılır. 2. Aşağıda verilen ölçme araçları ne amaçla kullanılır? Nasıl çalışır ve ölçüm yapar? ısaca açıklayınız. a) Barometre: Açık hava basıncını ölçer. Barometreler açık havanın dengelediği sıvının basıncıyla açık havanın basıncını karşılaştırarak ölçüm yapar. b) Manometre: apalı kaptaki gazların basıncını ölçer. Özel bir barometredir aynı prensiple çalışır. c) Alimetre: Bulunduğu noktanın deniz seviyesinden yüksekliğini ölçer. Bu işlemi yaparken açık hava basıncının deniz seviyesinden yükseldikçe değişimini esas alır. d) Batimetre: Denizlerin ve göllerin derinliğini ölçer. Bunu yaparken açık havanın deniz yüzeyindeki basıncıyla suyun basıncının toplamını dikkate alarak su içindeki istenilen noktanın derinliğini belirler. 242