NUROL ENERJİ ÜRETİM VE PAZARLAMA A.Ş. Arjantin Caddesi No:7 G.O.P/Ankara. Tel : (312) Faks: (312)

Transkript

1 ÇEB BAŞVURU DOSYASI

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFONU VE FAKS NUMARALARI NUROL ENERJİ ÜRETİM VE PAZARLAMA A.Ş. Arjantin Caddesi No:7 G.O.P/Ankara Tel : (312) Faks: (312) PROJENİN ADI FİLYOS ELEKTRİK SANTRALI, DERİN DENİZ DEŞARJI VE KÜL DEPOLAMA SAHASI PROJESİ PROJENİN BEDELİ $ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Sazköy Mevkii Koor. Sırası : Sağa, Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM, D.O.M. : 33 Ölçek Fak. : 6 derecelik SANTRAL ALANI NO SAĞA (Y) YUKARI (X) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE i

3 ii

4 iii

5 KÜL DEPOLAMA ALANI NO SAĞA (Y) YUKARI (X) Koor. Sırası : Enlem, Boylam Datum : WGS 84 Türü : Coğrafi SANTRAL ALANI NO ENLEM: BOYLAM : : : : iv

6 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : v

7 : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : vi

8 : : : : : KÜL DEPOLAMA ALANI NO ENLEM:BOYLAM : : : : : : : : : : : : : : : : : vii

9 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI ÇED BAŞVURU DOSYASINI HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI YETERLİK BELGESİ NOSU, TARİHİ Termik Santral Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ( Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Ek-1 Listesi Madde 2- Termik güç santralleri: a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralları ile diğer yakma sistemleri kapsamında yer almaktadır. Kül Depolama Sahası Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ( Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Ek-1 Listesi Madde 28. Bent ç) Atık barajları ve/veya atık havuzları kapsamında yer almaktadır.) ENERJİ ÇEVRE YATIRIMLARI ve DANIŞMANLIĞI LTD.ŞTİ. MAHATMA GANDİ CAD. NO:92/ G.O.P. /ANKARA TEL : (312) FAKS : (312) ÇED BAŞVURU DOSYASI HAZIRLANIŞ TARİHİ (GÜN, AY, YIL) viii

10 İ Ç İ N D E K İ L E R BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ... 1 I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği... 1 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 8 I.3 Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri)... 9 I.4 Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1 Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1 Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (Ek V deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri De İçerecek Şekilde Açıklanması BÖLÜM IV. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1 Önerilen Projenin Aşağıdaki Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir.) IV.1.a Proje İçin Kullanılacak Alan IV.1.b Doğal Kaynakların Kullanımı IV.1.c Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Şartlar ile Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması Ve Atıkların Minimizasyonu IV.2 Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı IV.3 Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı V.1 Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler V.2 Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar V.3 Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler BÖLÜM VI. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER ix

11 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1 Zonguldak ili yerleşim yerlerine göre nüfus dağılımı, 2012 ADNKS Tablo 2 Zonguldak İli ilçelerine göre nüfus dağılımı, 2012 ADNKS Tablo 3 Zonguldak ili Tarım Alanları (Dekar) Tablo 4 Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Toplam Su ihtiyacı.. 30 Tablo 5 Tipik Evsel Nitelikli Atık Su Kirleticileri ve Ortalama Konsantrasyonları Tablo 6 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri Tablo 7 Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Oluşması Beklenen Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı Tablo 8 Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Toplam Su ihtiyacı.. 35 Tablo 9 Evsel Nitelikli Atık Su İçerisindeki Kirletici Yükleri Tablo 10 Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Oluşması Beklenen Evsel Nitelikli Katı Atık Miktarı ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1 Proses Akım Şeması... 3 Şekil 2 Filyos Endüstri Bölgesi ve Filyos elektrik santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Uydu Görüntüsü Şekil 3 Filyos elektrik santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Uydu Görüntüsü Şekil 4 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburgh) Şekil 5 Batı Karadeniz Bölgesinin Vejetasyon Formasyonları Şekil 6 Teion Antik Kenti nin proje alanına göre konumu Şekil 7 Tohum Bahçeleri nin Proje Alanına göre konumunu Şekil 8 Zonguldak İli Orman Varlığı Şekil 9 Proje sahasının ormanlık alan durumunu gösterir uydu haritası Şekil 10 Zonguldak ili deprem haritası x

12 KISALTMALAR binde SAN. TİC. A.Ş. Bkz. ÇED ÇGDYY SKHKY HKDYY BYTY BGD ha km m m 2 Sanayi Ticaret Anonim Şirketi Bakınız Çevresel Etki Değerlendirmesi Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği Büyük Yakma Tesisleri Yönetmeliği Bacagazı Desülfürizasyon hektar kilometre metre metrekare m³ metreküp mm no. ort. PM sn. T.C. vb. TM milimetre numara Ortalama Partikül Madde saniye Türkiye Cumhuriyeti ve benzeri Trafo Merkezi xi

13 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ I.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Proje Konusu Yatırımın Tanımı NUROL ENERJİ ÜRETİM VE PAZARLAMA A.Ş. tarafından Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Sazköy Mevkii sınırları içerisinde toplam kurulu gücü 1634 MWm / 1600 MWe /3.686,7 MWt kurulu gücünde Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası projesi tesis edilmesi ve işletilmesi planlanmaktadır. Projeye ilişkin yer bulduru haritası ekte verilmiştir (Bkz. Ek-1). Filyos Elektrik Santrali; Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ( Tarih ve Sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik) Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Ek-1 Listesi Madde 2) Termik Güç Santralleri Bent a) Toplam ısıl gücü 300 MWt (Megawatt termal) ve daha fazla olan termik güç santralları ile diğer yakma sistemleri kapsamında Çevresel Etki Değerlendirilmeye alınmıştır. Termik santraller; katı, sıvı ve gaz halindeki yakıtlarda var olan termal potansiyel enerjiyi ısı enerjisine, ısı enerjisini hareket (kinetik) enerjisine, hareket enerjisini de elektrik enerjisine dönüştüren tesislerdir. Kısaca termik santraller termal potansiyel enerjinin elektrik enerjisine dönüştüğü tesislerdir. Santralde yakıt olarak kömür kullanılması planlanmaktadır. Kömür, dünyada en yaygın şekilde bulunan, güvenilir, aynı zamanda düşük maliyetlerle elde edilen temiz bir fosil yakıttır. Dünyada mevcut kömür rezervleri oldukça önem arz etmektedir. Kömür, dünyada 50 den fazla ülkede üretilmektedir. Kömür rezervleri, diğer fosil yakıtlar gibi (petrol ve doğalgaz) dünyanın belli bir bölümünde değil, tüm dünyada yaygın bir şekilde bulunmaktadır. Ayrıca kömür kullanımı, depolanması ve nakliyesi açısından en emniyetli fosil yakıtıdır. Kullanımı, depolanması ve nakliyesi açısından yatırım maliyetleri diğer enerji kaynaklarına göre daha azdır. Endüstriyel ve diğer alanlarda elektrik enerjisinin rekabetçi fiyatlarla ve güvenilir olarak temini açısından kömürün dünyada yaygın şekilde bulunuşu ve birçok ülke tarafından üretilebilir oluşu tedarikte güvenirliği sağlamaktadır.proje kapsamında kullanılacak olan kömürün ithal edilmesi planlanmaktadır. İthal edilecek kömür, yük gemileri kullanılarak deniz yolu ile santral sahasının kuş uçuşu yaklaşık 1 km kuzey doğusunda kalan ve yapılması planlanan Filyos Limanı na getirilecek ve santral sahasına konveyörler ve/veya karayolu vasıtası ile nakledilecektir. Tesis için ithal edilmesi düşünülen kömürün temin edilebileceği başlıca bölgeler; Rusya başta olmak üzere Güney Amerika ve Güney Afrika vs. ülkeleridir. Planlanan santralde kullanılacak olan teknoloji Süperkritik veya UltraSüperkritik kazan teknolojisidir. Kömürün kazanda yakılması sonucu elde edilecek yüksek ısı ile temin edilecek ve bir takım arıtma işlemleri sonrası saflaştırılan su, kritik basınçta yüksek sıcaklığa 1

14 çıkarılacaktır. Kritik basınçta, sudan elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buharın, türbinde mekanik enerjiye, jeneratörde de elektrik enerjisine dönüştürülmesi sağlanacaktır. Elektrik Santrali nden kaynaklanan baca gazının, atmosfere verilmeden önce emisyon şartlarını sağlamak amacı ile arıtılması gerekecektir. Santralde, yanma işlemi sonrasında oluşması muhtemel atık gazlar; partikül madde, NOx ve SO 2 dir. Yanma gazlarının giderilmesi için elektrostatik filtreler ve DESOX sistemi kullanılacaktır. NOx giderimi için Seçici Katalitik İndirme yöntemi içeren DENOX sistemi kullanılacaktır. Kazanda oluşan gazın içerisinde bulunan NOx un giderilmesi için Seçici Katalitik İndirgeme Reaktörüne yönlendirilen gaz yakma hava ön ısıtıcılarından geçmeden önce bez filtrelerden geçirilir ve partiküllerinin giderilmesi sağlanır. Fan aracılığıyla ısıtılan gaz, sağlanan bu itici kuvvet aracılığıyla Bacagazı Desülfürizasyon(BGD) ünitesine gönderilir. BGD ünitesi giriş ve çıkışında, tamamlama suyu, oksidasyon havası, kireçtaşı bulamacı ve alçı taşı ürünü içerir. BGD den geçen temiz, doymuş gaz daha sonra atmosfere verilir. Kireçtaşı, izin ve ruhsatlı malzeme ocaklarından, sistem için gerekli su ise deniz suyundan sağlanacaktır. Deniz suyu, korozyon vb. sorunların önlenmesi amacıyla, su hazırlama ve demineralizasyon gibi ünitelerden geçirilerek belirli fiziksel ve kimyasal özellikleri sağlayacak şekilde arıtılacaktır. Proses suyu ile ilgili detaylar ve proses suyu güzergahı hakkında ayrıntılı bilgi ÇED Raporu aşamasında verilecektir. Projeye ait proses akım şeması Şekil 1 de verilmiştir. 2

15 Şekil 1 Proses Akım Şeması 3

16 Şekil açıklamaları: 1) Soğutma suyu emme ve deşarj boruları 15) Kömür hunisi 2) Soğutma suyu pompası 16) Kömür pulvarizör 3) Üç fazlı İletim hattı 17) Buhar kazanı dolabı 4) Trafo 18) Dip külü hunisi 5) Elektrik jeneratörü 19) Yüksek ısıtıcı 6) Düşük basınçlı buhar türbini 20) Yanma havası fanı 7) Kazan besleme suyu pompası 21) Yeniden ısıtma 8) Yüzey kondansatörü 22) Yanma havası girişi 9) Orta basınçlı buhar türbini 23) Ekonomizer 10) Buhar kontrol vanası 24) Hava ön ısıtıcısı 11) Yüksek basınçlı buhar türbini 25) Çökeltme 12) Gaz giderici 26) Egzoz fanı 13) Besleme suyu ısıtıcısı 27) Baca gazı yığını 14) Kömür konveyörü Teknik detaylar sonradan değişebilir olup, ÇED süreci içerisinde son halini alacaktır. Faaliyet sonucu oluşacak kül ve alçı taşının ilgili yönetmelikler kapsamında analizi yapıldıktan sonra uygun olması durumda Çimento Fabrikalarına verilmesi düşünülmektedir. Ayrıca proje Filyos Endüstri Bölgesinde yer aldığından endüstri bölgesinde kurulması muhtemel çimento fabrikası ve diğer tesislerde de kullanılabilir. Ancak kötü durum senaryoları göz önüne alındığında (külün satılamaması, satılan işletmenin bakım/onarım veya arızaya girmesi durumunda) kül ve alçıtaşının depolanması durumu söz konusu olacaktır. Kül Depolama Alanı ile ilgili kapsamlı bilgi ÇED raporunda verilecektir. Filyos Elektrik Santrali elektriksel kurulu gücü 2x800 MWe ve mekanik gücü 2 x 817 MWm dir. Söz konusu proje ile yılda toplam GWh ( kwh/yıl) brüt elektrik enerjisi üretilmesi hedeflenmektedir. Tesisin ısıl gücünün 3.686,7 MWt olarak hesap edilmiştir. Isıl güç hesabı aşağıda verilmiştir: Verim = % 43 Kömürün Alt Isıl Gücü: kcal/kg kcal/kg Tesisin Tahmini Kapasitesi: 137,81 kg /s 4

17 Tesisin Isıl Gücü = Tesisin Kapasitesi (kg/saat) * Kullanılacak Yakıtın Alt Isıl Gücü (kcal/kg) * 4,18 kj/kcal Tesisin Isıl Gücü = 137,81 kg /s * kcal/kg * 4,18 kj/kcal Tesisin Isıl Gücü = ,8 kj /s = ,8 kw 3.456,3 MW Tesisin Isıl Gücü = 137,81 kg /s * kcal/kg * 4,18 kj/kcal Tesisin Isıl Gücü = ,1 kj /s = ,1 kw 3.686,7 MW Termik Santralde üretilecek olan elektrik; 380 kv luk enerji iletim hattına beslenecek ve trafo merkezine bağlanarak dağıtım şebekeleri aracılığıyla kullanıma arz edilecektir. Enerji İletim Hattı bu rapor kapsamında değerlendirilmeyecek olup, ÇED yönetmeliği kapsamında ayrıca değerlendirilecektir. Aşağıda Projeyi oluşturan ve prosesin içinde yer alan sistem ve üniteler hakkında bilgiler verilmektedir: Su Hazırlama ve Arıtma Ünitesi Tesiste iki amaç için su kullanımı söz konusudur, bunlardan biri su buhar çevrimi suyu bir diğeri ise soğutma suyu olacaktır. Kullanılan suyun korozyona sebep olmasını engellemek için saflaştırma yapılacaktır. Ayrıca su hazırlama ve arıtma işlemleri kullanılacak su için gerekli olup, planlanan üniteler içerisinde demineralizasyon ünitesi bulunacaktır. Deniz Suyu Soğutma Sistemi Soğutma sistemi için kullanılacak suyun denizden tedarik edilmesi planlanmaktadır. Soğutma sistemi suyun tedarik edilmesi ve kullanılması için pompalama sistemleri ve su alma/verme yapıları bulunacaktır. Denizden alınacak olan su arıtmadan geçirildikten sonra tesisin diğer ihtiyaçlarını da karşılamak amacıyla kullanılacaktır. Kullanılan su tesis edilecek olan su deşarj hattı ile denize deşarj edilecektir. Sistemin tasarımına ait ayrıntılar ÇED raporu sürecinde verilecektir. Şalt ve Elektrik Sistemleri Tüm elektrik sistemleri, transformatörleri, şalt sahası ve sistemlerinin projelendirilmesi, ekipmanların seçimi, montajı, testleri, devreye alınması ve işletilmesi TSE ve TEİAŞ standartları, ilgili yönetmeliklere uygun gerçekleştirilecektir. Kontrol ve Kumanda Sistemleri Önerilen tesiste; türbin üniteleri, kazan, su buhar çevrimi, soğutma suyu sistemi, su tasfiyesi, baca emisyonlarının izlenmesi için ayrı kontrol sistemleri bulunacaktır. Merkezi kontrol sistemi kapsamında ise, merkezi bir kontrol odası, bilgi işlem odası ve elektronik kumanda odası yer alacaktır. Kontrol ve kumanda sistemi; temel tesisi alanlarının tamamında, emniyetli başlangıç, eş zamanlılık, kapatma, acil eylem, kontrol ve gözlemi sağlamak, bütün tesisi alanlarının optimum ve verimli kullanımını sağlamak, tesisin tamamında kullanım hazırlığını en üst 5

18 düzeye çıkarmak, maksimum düzeyde otomatik kontrolü devreye sokmak, tesis koşulları ile ilgili bilginin kapsamlı olarak kontrolü, depolanması ve sunumu için kolaylıklar sağlamak, sistem ve tesis performansı ile ilgili bilginin kapsamlı olarak test edilmesi ve sunulması için kolaylıklar sağlamak, merkezi kontrol odasında sistemin kontrol edilmesi ve gözden geçirilmesi olanaklarını merkezileştirmek, başlangıç ve kapanma ardışık zamanlarının en az düzeye indirilerek sistemdeki mekanik ve termal gerilimleri azaltmak gibi amaçlar için kurulacaktır. Yapılması planlanan projede kurulacak olan kontrol ve kumanda sisteminin kapsamında; tesis kontrol sistemi, tesisinin tamamı için entegre kontrol ve gözlem işlemlerinin merkezi kontrol odasından yürütülmesi, elektrik Santrali için kontrol, koruma ve gözlem sistemleri, buhar türbin jeneratörünün, kazanın, tesis dengesi, ortak servisler ve bütün yardımcı ekipmanın sisteme dahil edilmesi, acil kapatma sistemleri, sistemin emniyetli işlemesi için kapatma ve koruma, merkezi kontrol odası, tesis kontrol sistemi, alan ekipmanı, paketli kontrol sistemleri, alet kullanımı, aktive ediciler, motor kontrol merkezi ve bütün bağıntılı ekipman ve araçlar arasında veri iletişim ağlarının ortaklaştırılması, yük gönderim merkezinin ortaklaştırılması, kontrol ve alet sistemin kablolaştırılması, temel tesis ve yardımcılar için durum gözlemleme ekipmanı, üretilen elektrik ve yakıtın fiyat metrajı için uygun aletlerin doğru olarak saptanması, hava emisyonları gözlem ekipmanı, su emisyonları gözlem ekipmanı, yangın keşfi alarm sistemi, kesintisiz güç kaynakları, basınç, ısı, seviye ve akış ölçümleri, kontrol düğmeleri, transdüktör ve transmitler, kontrol valfleri ve başlatıcılar, kapalı devre televizyon sistemi, istasyon girişinin kontrolü de bulunduğu entegre emniyet sistemi, tesis kontrol sistemi ve diğer bütün kontrol sistemlerinin tespit zamanını senkronize etmek için güç istasyonu saat sistemi bulunacaktır. Yardımcı Tesisler ve Diğer Yardımcı Sistem ve Ekipman Sistemde yardımcı ekipmanlar olarak : hava kompresörleri, soğutucular, ayrıştırıcılar, filtreler ve hava kurutucular bulunacaktır. Isıtma sistemleri, klima sistemi, havalandırma sistemi, yangın söndürme sistemi, servis havası sistemleri, telekomünikasyon ekipmanı, dizel yakıt acil durum jeneratör ünitesi, yardımcı kazan, vinçler ve mekanik atölye teçhizatları bulunacaktır. Proje Ömrü Proje kapsamında santralin; 30 aylık inşaat öncesi dönemi ve 66 aylık inşaat dönemi ile birlikte toplam yaklaşık 96 ayda tamamlanması beklenmektedir MWm / 1600 MWe / 3.686,7 MWt kurulu gücüne sahip olacak santral, 817 MWm / 800 MWe gücünde iki üniteden oluşacaktır. Projenin ekonomik ömrü ise 49 yıl olarak belirlenmiştir. 6

19 Projenin Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği Enerji üretimi için kullanılacak kaynak çeşitliliğinin artırılması, enerji politikamızın en önemli ilkelerinden biridir. Yerel kaynakların kullanımı, mümkün olduğu kadar desteklenmektedir. Türkiye de elektrik enerjisinin elde edilmesinde kullanılan temel yerel kaynaklar hidroelektrik enerji kaynakları ve fosil yakıtlardır. Diğer taraftan, Türkiye nin enerji sorununun giderilmesinde etken olacak önemli bir husus, emre amadeliği yüksek ve güvenilir baz yük santrallerine sahip olması şartıdır. Ülkemizde, enerji politikalarının ana hedefi, ihtiyacımız olan enerjinin zamanında, güvenilir, ucuz, kaliteli, temiz ve öngörülen kalkınma hızı ile sosyal gelişmeyi destekleyecek şekilde temin edilmesi olarak belirlenmiştir. Enerji üretiminde verimliliğin arttırılması, mümkün olduğu kadar, yerli kaynakların kullanımına öncelik verilmesi ve yerli kaynakların değerlendirilmesinin yanı sıra, daha temiz enerji kaynaklarının kullanılması ile kaynak çeşitliliğinin sağlanmasına da özen gösterilmesi, enerji politikalarımızın önemli prensiplerindendir. Bu kapsamda; elektrik enerjisi üretiminde ağırlıklı olarak hidrolik kaynaklar ve yerli linyitler kullanılması gerekmektedir. Türkiye nin yağış rejiminin zaman ve yer bakımından oldukça düzensiz olması ve meteorolojik koşullara bağlı olarak sık periyotlarla değişim göstermesi nedeniyle, hidrolik santraller enerji arzı güvenirliliği acısından belli ölçüde risk taşımaktadır. Elektrik üretiminde kömürün kullanımı, yatırımcıları çevre dostu ve verimliliği daha yüksek elektrik üreten teknolojiye yatırım yapmaya zorlamaktadır. Gelişmiş teknolojiler kullanımıyla, elektriğin birim üretimine karşılık daha az yakıt kullanımı ile gaz emisyonları ve diğer kirletici miktarları azaltılmaktadır. Teknolojik gelişmeler ve araştırmalar sonucu gelişmekte olan ülkelerdeki eski elektrik santrallarının verimliliği % 33 seviyesinde iken, modern teknoloji verimliliği % 43 seviyelerine çıkmış olup ilerleyen yıllarda bu verimin daha da arttırılması beklenmektedir. Yapılması planlanan projenin; ülkemizin kaynak çeşitliliğine yardımcı olacağı, doğal gaz kullanımını azaltacağı ve arz güvenliğine katkı sağlayacağı ön görülmektedir. Tesiste üretilecek elektrik enerjisi, Türkiye nin artan elektrik ihtiyacının karşılanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Sağlanacak sürekli, güvenilir ve kaliteli elektrik, yabancı yatırımları Türkiye ye çekerek, ülkenin endüstriyel açıdan gelişmesine katkıda bulunacak; özel sektörde yeni iş alanları yaratılarak kişi başına düşen gelirin artmasında rol oynayacaktır. Ayrıca, yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmış olunacaktır. 7

20 I.2 Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Sazköy Mevkii sınırları içerisinde toplam kurulu gücü 1634 MWm / 1600 MWe kurulu gücünde olarak tesis edilmesi planlanan Filyos Elektrik Santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası projesinin enerji santral alanı yaklaşık 51,6 ha ve kül depolama sahasının alanı yaklaşık olarak 5,13 ha olarak belirlenmiştir. Ek 5 te verilen Zonguldak-Bartın-Karabük Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı na göre proje kapsamında yapılması planlanan santral alanı Bölgesel Çalışma Alanı içerisinde bulunmakta, Kül Depolama Alanı ise ormanlık alanlar içerisinde bulunmaktadır. Kömüre dayalı termik santrallerdeki ana işlem; kömürde var olan kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüştürülmesidir. Planlanan Elektrik Santrali nde kömürün kazanda yakılması sonucu elde edilecek yüksek ısı ile temin edilecek ve bir takım arıtma işlemleri sonrası saflaştırılan su, kritik basınçta yüksek sıcaklığa çıkarılacaktır. Kritik basınçta, sudan elde edilen yüksek basınç ve sıcaklıktaki buharın, türbinde mekanik enerjiye, jeneratörde de elektrik enerjisine dönüştürülmesi sağlanacaktır. Enerji Santralı içerisinde yapılacak faaliyet üniteleri aşağıdaki verilmiştir. Proje kapsamında yapılacak üniteler; - Buhar kazanı, - Buhar türbini, - Yoğunlaştırma ve besleme-ısıtma tesisatı, - Baca gazı temizleme ve emisyon gözleme, - Kömür depolama ve işleme tesisi, - Su alma ve soğutma suyu sistemi, - Su arıtma tesisi, - Trafo merkezi ve enerji nakil hatlarından oluşan elektriksel sistemler, - Kontrol sistemleri, - İdari ve yardımcı binalardır. İnşaat aşamasında kullanılacak olan malzeme santral sahası içerisinde yapılması planlanan beton santralinden karşılanacaktır. Beton santrali ile ilgili detaylar Özel Formatlı ÇED Raporu kapsamında verilecektir. 8

21 I.3 Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri) Söz konusu proje kapsamında gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetten inşaat ve işletme aşamalarında sıvı atıklar, katı atıklar, emisyon, gürültü ve titreşim gibi çevresel etkiler beklenmekte olup, oluşacak etkiler aşağıda başlıklar halinde sıralanmıştır. İNŞAAT AŞAMASI Atıksu İnşaat aşamasında çalışan personelin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla içmekullanma suyu ve gerçekleştirilecek faaliyetler sırasında tozumanın engellenmesi amacıyla su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje kapsamında çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksuların oluşumu söz konusu olacaktır. Katı Atıklar Evsel Nitelikli Katı Atıklar Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. Ambalaj Atıkları Proje kapsamında inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıklar içerisinde cam, plastik şişe, naylon v.b gibi ambalaj atıklarının oluşumu söz konusu olacaktır. Hafriyat Toprağı Arazi hazırlama ve inşaat aşamasında; yapıların temelleri için kazı işlemi yapılacaktır. Kazı işlemlerinde toprak yüzeyinden öncelikle bitkisel toprak sıyrılacak olup, bu toprak geçici olarak depolanarak inşaat işlemlerinin tamamlanmasından sonra peyzaj amaçlı olarak kullanılacaktır. Proje kapsamında; mühendislik yapılarının inşası sırasında kazı fazlası malzeme açığa çıkması durumunda belirlenecek alanlarda depolanacak olup detaylı bilgi Özel Formatlı ÇED Raporu kapsamında verilecektir. Tıbbi Atık Proje kapsamında inşaat aşamasında, tesiste çalışacak personelin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla tıbbi ekipman kullanımı durumunda tıbbi atık oluşumu söz konusu olacaktır. 9

22 Ömrünü Tamamlamış Lastikler, Atık Pil ve Akümülatörler Sahada çalışacak iş makilerinden kaynaklı ömrünü tamamlamış lastikler ile atık pil ve akümülatörlerin oluşumu söz konusudur. Tehlikeli Atık Proje kapsamında; inşaat aşamasında yağ, yakıt, boş yağ tenekeleri, boya vb. kimyasallar ile bulaşan üstübü, eldiven, bez vb. her türlü malzeme, boya kapları, flouresan lambalar, elektrik kabloları v.b. oluşumu söz konusudur. Atık Yağ-Bitkisel Atık Yağ Projenin inşaat aşamasında çalışacak iş makinelerinin bakımı esnasında atık yağ oluşumu söz konusudur. Ancak; inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin ve nakliye araçlarının her türlü yağ değişimi, bakım ve onarımı alana en yakın akaryakıt istasyonunda gerçekleştirilecektir. Proje konusu faaliyet kapsamında şantiye içerisinde yemekhane bulunması durumunda atık kızartma yağları oluşumu söz konusu olacaktır. Emisyon Söz konusu proje kapsamında, inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin çalışmasından kaynaklı olarak egzoz emisyonu ve hafriyat çalışmaları sebebiyle toz emisyon oluşumu söz konusudur. Gürültü Söz konusu proje kapsamında, inşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin çalışmasından kaynaklı olarak gürültü oluşumu söz konusudur. İŞLETME AŞAMASI Atıksu Evsel Nitelikli Atıksular Projenin işletme aşamasında; çalışacak personelden kaynaklı evsel nitelikli atıksu oluşumu söz konusu olacaktır. Endüstriyel Nitelikli Atıksular Proje kapsamında prosesten kaynaklı atık su olumu söz konusu olacaktır. Proje kapsamında proseste; kazan blof suları (boiler blown down), yıkama atık suları, kömür hazırlama ve depolama sistemi drenaj atıksuları, BGD Ünitesi atıksuları, kum filtreleri geri yıkama atıksuları, rejenerasyon atıksuları, laboratuvar atıksuları tesiste kullanılacak pompa vb. ekipmanlardan kaynaklanacak yağlı suların oluşumu söz konusudur. 10

23 Proje kapsamında oluşacak proses atıksuları için ise termik santral saha sınırları içerisinde endüstriyel atık su arıtma sistemi kurulacaktır. Atıklar Evsel Nitelikli Katı Atıklar Proje kapsamında çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atıkların oluşumu söz konusu olacaktır. Ambalaj Atıkları Proje kapsamında inşaat aşamasında oluşacak evsel nitelikli katı atıklar içerisinde cam, plastik şişe, naylon v.b gibi ambalaj atıklarının oluşumu söz konusu olacaktır. Tehlikeli Atıklar İşletme aşamasında iş makineleri ve ekipmanlardan kaynaklı atık yağ oluşumu söz konusudur. Tıbbi Atıklar Proje kapsamında inşaat aşamasında, tesiste çalışacak personelin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla tıbbi ekipman kullanımı durumunda tıbbi atık oluşumu söz konusu olacaktır. Alçıtaşı ve Kül Kömürün yakılması işlemi sonucunda oluşan SO 2 gazının tutulması amacıyla kazan içerisinde sulu kireçtaşı ile SO 2 gazı absorbsiyonu sonucu alçıtaşı meydana gelecektir. Termik santrallerin işletmesi sırasında ortaya çıkan külün değerlendirilmesi hem ekonomi hem de çevre açısından oldukça önemli olup, faaliyet sonucu oluşacak kül ve alçı taşının ilgili yönetmelikler kapsamında analizi yapıldıktan sonra uygun olması durumda Çimento Fabrikalarına verilmesi düşünülmektedir. Ancak kötü durum senaryoları göz önüne alındığında külün depolanması durumu söz konusu olacaktır. Tesisin işletilmesi sırasında, yakma sonucunda oluşan kül ve alçıtaşı, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik in EK 2 sine göre analiz edildikten sonra proje kapsamında tesis edilecek olan kül depolama sahasında depolanacaktır. Atık Yağlar: Proje kapsamında prosesten kaynaklanacak yağlı atıksuların yağ tutucuları ile tutulması sağlanarak sahada uygun yerde yapılacak olan atık alanında, sızdırmaz zemin üzerinde ayrı ayrı geçici depolanarak lisanslı firmalara verilecek ve bertarafı sağlanacaktır. 11

24 Bitkisel Atık Yağlar: Proje kapsamında çalışacak personelin yemek ihtiyacı idari bina yanında tesis edilecek olan yemekhaneden karşılanacak olup, bitkisel atıkyağların oluşumu söz konusu olacaktır. Atık Pil ve Aküler: Santralde ömrünü tamamlamış atık pil ve akülerin oluşumu söz konusu olacaktır. Tıbbi Atıklar: Proje kapsamında inşaat aşamasında, tesiste çalışacak personelin sağlık sorunlarına müdahale etmek amacıyla tıbbi ekipman kullanımı durumunda tıbbi atık oluşumu söz konusu olacaktır. Gürültü Proje işletme aşamasında; santral, kazan, kompresör, türbin, konveyör bantlar, vinç vb. büyük boyutlu dönen makineler ile pompa, elektrik motoru, hava soğutucusu, gibi ünitelerden kaynaklı gürültü oluşumu söz konusu olacaktır. Tesiste bulanacak; türbin, jeneratör gibi ekipmanlar için gürültü ve vibrasyon önleme amaçlı gerekli ses yalıtımları yapılacaktır. Emisyon İşletme aşamasında, kömürün yanması sonucunda NOx, SO 2 ve PM oluşumu söz konusu olacaktır. I.4 Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Herhangi bir termik santral için yer seçimi yapılırken, yatırımın fizibilitesi açısından, santral için seçilecek yerin hammadde kaynaklarına olan mesafesi çok büyük önem taşımaktadır. Çünkü termik santralde kullanılacak hammaddenin nakliyesi en önemli işletme maliyetlerinin başında gelmektedir. Termik santrallerde çok fazla tüketilen hammaddelerin taşıma mesafesi veya nakliye süresi arttıkça maliyeti de o ölçüde artmaktadır. Bunun yanı sıra taşıma mesafesi arttıkça kullanılacak milyonlarca ton hammaddenin nakliyesinin yaratacağı trafik, çevresel etkiler vb. sorunlar da ekonomik açıdan değerlendirilemeyecek olumsuzluklar meydana getirmektedir. Projenin için seçilen alanın Filyos Endüstri Bölgesi sınırları içerisinde kalması proje yerinin seçilme nedenleri arasındadır. Önerilen projede ithal kömür kullanılacaktır. Yerli kömür yerine ithal kömürün seçilmiş olmasının nedeni, ithal kömürün kalorifik değerinin yerli kömüre kıyasla daha yüksek olmasının yanı sıra, ithal kömürün içindeki kül ve kükürt miktarının yerli linyit kömürü ile kıyaslandığında oldukça düşük olmasıdır. 12

25 İthal kömürün deniz yoluyla nakledilmesi söz konusu olduğundan, proje yerinin seçiliş nedenlerinden biri de santral yerinin denize olan mesafesidir. Kömürün yanması için kullanılacak teknoloji süperkritik veya ultrasüperkiritik yakma teknolojisi olacaktır. Söz konusu teknoloji ile geleneksel pulverize kömür yakma sistemine göre daha yüksek buhar sıcaklığında ve basıncında çalışmaktadır, %45-50 gibi yüksek verimlere çıkabildiği için daha az verimli teknolojilere kıyasla daha düşük emisyonlara sahiptir 1 2. Planlanan proje kapsamında kullanılacak olan bu teknoloji, dünyada da verimli ve çevre dostu bir teknoloji olarak görülmesi nedeniyle alternatif teknoloji düşünülmemiştir. Proje kapsamında işletme aşamasında ton/yıl uçucu baca külü ve ton/yıl kazan dip külü oluşması beklenmektedir. Yakma sonucunda oluşacak kül ve alçıtaşının piyasada mevcut alçıtaşı üretimi yapan fabrikalarda veya çimento fabrikalarında değerlendirilmek üzere satılması planlanmaktadır; ayrıca proje Filyos Endüstri Bölgesinde yer aldığından endüstri bölgesinde kurulması muhtemel çimento fabrikası ve diğer tesislerde de kullanılabilir. Ancak kötü durum senaryoları göz önüne alınarak santralin işletimi sırasında oluşan bu çıktıların stok durumu söz konusu olması sebebiyle kül depolama sahası proje kapsamında yapılacaktır. Termik santrallerde kullanılan önemli doğal kaynaklardan biri de sudur. Türbinden çıkan, buhar enerjisi diğer bir deyişle basınç ve sıcaklığı azalmış buhar ise yoğunlaştırıcı (kondenser) denilen bölümde soğutulup su haline dönüştürüldükten sonra, tekrar kullanılmak üzere santralin ısı üretilen bölümüne geri gönderilir. Yoğunlaştırıcıda soğutma işini sağlayabilmek için deniz, göl veya ırmaklarda bulunan su kullanılır. Proje yerinin projeye yeterli miktarda su sağlayacak Karadeniz e yakınlığı tercih edilme nedenlerinden biridir. Kül Depolama Alanı nın yer seçiminde, topoğrafik koşulların elverişliliği, santral sahasına yakınlığı ve meskun mahallere uzaklığı belirleyici ana etmenler olmuştur. 1 World Coal Institute, Clean Coal Technologhy, London, Ateşok, G.; Ozer, M.; Burat F. Ve Karakaş, F., Teknolojiden Yararlanarak Bir Gelecek Kurmak- Temiz Kömür Teknolojilerinde Yeni Boyutlar, İstanbul Teknik Üniversitesi, 13

26 BÖLÜM II. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1 Proje Yeri ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler Proje alanı; Zonguldak E-28-D-4 pafta nolu 1/ ölçekli topografik haritada kalmaktadır (Bkz.Ek-2). Proje yeri; Zonguldak İl merkezine kuş uçuşu yaklaşık 26 km mesafede, Çaycuma İlçe merkezine kuş uçuşu yaklaşık 15 km mesafede bulunmaktadır. Proje; elektrik santralı, derin deniz deşarjı ve kül depolama sahasını içermektedir. Termik santral sahasının 4km batısında Filyos Beldesi, 400m doğusunda Sazköy,1,84 km güneyinde Aşağıihsaniye, 1,98 km güney batısında Gökçeler köyleri bulunmaktadır. Kül depolama sahası santral sahasının 1,32 km güney doğusunda kalmakadır. Kül depolama sahasının 1,5 km kuzey batısında Sazköy, 1,0 km doğusunda Yeşilyayla, 600 m güneyinde Aşağıihsaniye köyleri bulunmaktadır. Filyos Elektrik Santrali ve kül depolama sahalarının yerlerini gösterir uydu görüntüsü Şekil 2 ve Şekil 3 te verilmiştir. Proje yeri Filyos Endüstri Bölgesi sınırları içerisinde kalmaktadır (Bkz.Şekil- 2). Proje yerine ait koordinatlar işbu ÇED başvuru dosyasının iç kapak bölümünde verilmiştir. 14

27 Şekil 2 Filyos Endüstri Bölgesi ve Filyos elektrik santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Uydu Görüntüsü -1 15

28 4 km 26 km 15 km Şekil 3 Filyos elektrik santrali, Derin Deniz Deşarjı ve Kül Depolama Sahası Uydu Görüntüsü 16

29 BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1 Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (Ek V deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri De İçerecek Şekilde Açıklanması NÜFUS Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) 2012 yılı veri tabanına göre Zonguldak il nüfusu kişi, Türkiye toplam nüfusu kişi olup Zonguldak ili Türkiye nüfusu içerisinde yüzde 0,80 lik paya sahiptir. Zonguldak ili yerleşim yerlerine göre nüfus dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir 3. Tablo 1 Zonguldak ili yerleşim yerlerine göre nüfus dağılımı, 2012 ADNKS Zonguldak Toplam Zonguldak- il nüfusu Zonguldak - il/ilçe merkezleri nüfusu Zonguldak - belde ve köyler nüfusu Tablo 2 Zonguldak İli ilçelerine göre nüfus dağılımı, 2012 ADNKS İlçe Toplam Erkek Kadın Merkez Alaplı Çaycuma Devrek Ereğli Gökçebey

30 FLORA & FAUNA Flora Proje alanı, Davıs in grid sistemi (Flora of Turkey and the East Aegen Islands) açısından bakıldığı zaman A-3 karesinde, Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi), içerisinde yer almakta olup Türkiye fitocoğrafik bölgelerinden Karadeniz Fitocoğrafya Bölgesi nin özelliklerini taşımaktadır. Aşağıda Şekil 4 de grid sistem üzerinde Türkiye nin fitocoğrafik bölgeleri, Şekil 5 de ise Batı Karadeniz Bölgesi nin Vejetasyon Formasyonları görülmektedir: Proje alanı Şekil 4 Türkiye Fitocoğrafya Bölgeleri (Davis P.H, Harper P.C. and Hege, I.C. (eds.), Plant Life of South-West Asia. The Botanical Society of Edinburgh) Kısaltmalar: EUR.-SIB (EUX) : Avrupa-Sibirya Bölgesi (Öksin alt bölgesi); Col: Öksin alt bölgesinin Kolşik sektörü. MED. : Akdeniz Bölgesi (Doğu Akdeniz alt bölgesi); W.A. : Batı Anadolu bölgesi; T. : Toros bölgesi; A. : Amanus bölgesi IR.-TUR. : İran-Turanien Bölgesi; C.A. : İç Anadolu; E.A. : Doğu Anadolu (Mes: Mezopotamya) X. : Muhtemelen Avrupa-Sibirya bölgesinin Orta Avrupa/Balkan alt bölgesi > Avrupa-Sibirya penetrasyonları > Akdeniz penetrasyonları 18

31 Proje Alanı Şekil 5 Batı Karadeniz Bölgesinin Vejetasyon Formasyonları Proje alanı ve çevresinin flora listesi oluşturulurken 10 ciltlik Flora Of Turkey And The East Aegean Island adlı kaynak kayıtları, TÜBİVES (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) ve arazi gözlemleri dikkate alınacaktır. Tür listesi, raporu esas teşkil edecek özel format doğrultusunda hazırlanacaktır. Fauna Faaliyet alanının fauna listeleri arazi gözlemi ve literatür desteği ile oluşturulacaktır. Fauna listeleri, Amfibi, Sürüngen, Kuş ve Memeli türleri faaliyete özgü format dahilinde listeler halinde verilecektir. Ayrıca listelerde ulusal ve uluslararası taraf olduğumuz sözleşmelere (Bern Sözleşmesi, CITES ve Av Komisyonu Kararları) göre de değerlendirmeler yapılacaktır. HASSASİYET DERECESİ (Ek-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Proje alanı içerisinde, ÇED Yönetmeliği nin EK-V indeki Duyarlı Yöreler listesi dikkate alınarak incelendiğinde, milli park, tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme ve yaban hayvanı yerleştirme sahaları, ulusal ve uluslararası öneme sahip sulak alanlar, özel koruma alanları, nüfusça yoğun alanlar, tarihsel, kültürel, arkeolojik ve benzeri önemli olan alanlar, erozyon alanları, heyelan alanları, ağaçlandırılmış alanlar, potansiyel erozyon ve 19

32 ağaçlandırma alanları ile 167 sayılı yeraltı suları hakkında Kanun gereğince korunması gereken akiferler bulunmamaktadır. Yenice Irmağı proje alanının hemen güneydoğu sınırından geçmektedir. Ayrıca Ek 5 de verilen Çevre Düzeni Planı na göre proje alanının batısında ve yaklaşık 2,5 km uzaklıkta bulunan Teion Antik Kenti bulunmaktadır (Bkz.Şekil-6). Bunun dışında proje kapsamında yapılması planlanan Kül Depolama Sahası nın yaklaşık 4 km güney doğusunda ise Tohum Bahçeleri bulunmaktadır (Bkz.Şekil-7). Şekil 6 Teion Antik Kenti nin proje alanına göre konumu Tohum Bahçeleri Proje Alanı Şekil 7 Tohum Bahçeleri nin Proje Alanına göre konumunu 20

33 Proje alanın hassasiyet derecesi (Ek-V deki duyarlı yöreler listesi dikkate alınarak) özel format doğrultusunda hazırlanacak ÇED Raporu nda ayrıntılarıyla incelenecektir. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu Söz konusu proje sahası büyük toprak gruplarından Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları sınıfına girmektedir. Proje sahasının kullanım durumu incelendiğinde genellikle toprak işlemeli tarıma elverişsiz VI. ve VII. Sınıf topraklar göze çarpmaktadır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır. (B) horizonu zayıf oluşmuştur. Kahverengi veya koyu kahverengi, granüler veya yuvarlak köşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizon sınırları geçişli ve tedricidir. Kireçsiz kahverengi orman toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altında oluşur. VI.Sınıf Topraklar Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları gerektiğinde tohumlama, kireçleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları ile su kontrolü gibi çayır veya mera iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Bu sınıftaki toprakları (1) Dik eğim, (2) Ciddi erozyon zararı, (3) Geçmişteki erozyonun olumsuz etkileri, (4) Taşlılık, (5) Sığ kök bölgesi, (6) Aşırı yaşlık ve taşkın, (7) Düşük rutubet kapasitesi veya (8) Tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilmeyecek sürekli sınırlandırmaları vardır. Bu sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültür bitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler. VII. Sınıf Topraklar Bu sınıfa giren topraklar çok dik eğim, erozyon, toprak sığlığı, taşlılık, yaşlık, tuzluluk veya sodiklik gibi kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyen çok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçleme yapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmek gibi iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından çayır ve mera ıslahı için kullanılma olanakları sınırlıdır. Toprak muhafaza önlemleri almak veya alttaki arazileri korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması yapıldığı, hatta istisnai bazı hallerde kültür bitkileri bile yetiştirildiği olursa da bu durumlar VII. sınıf araziler için genel bir özellik sayılmaz. Zonguldak ili ve proje sahasının arazi kullanım durumuna ilişkin detaylı bilgi ile 1/ ölçekli arazi kullanım haritası ÇED Raporu nda verilecektir. Tarım Alanları İldeki tarım arazilerinin %48 i tarla arazisi, %27 si meyvelik, %3 ü sebzeliktir. İldeki hektarlık toplam sulanabilir tarım alanının 842 hektarında halk sulaması yapılmaktadır. 21

34 Tablo 3 Zonguldak ili Tarım Alanları (Dekar) Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin alanı Ekilen Alan Nadas Sebze alanı bahçeleri Meyveler, içecek ve bitkileri alanı baharat Toplam alan Zonguldak Kaynak: TÜİK, 2011 (Çayır ve Mera Alanları Hariç) Çaycuma İlçesi içerisinde 7.612,91 hektar kentsel alan (tarım, orman alanları dışında kalan kullanımlar), , hektar ormanlık alanı ve ,94 hektar tarım alanı bulunmaktadır. Tarım alanları, orman alanlarından daha fazla yer kaplamakta olup, Zonguldak ilinin en önemli tarım alanları, Çaycuma ilçesindedir. Toplam alanın %37,17 si orman alanları, %46,35 si tarım alanlarıdır. Söz konusu proje sahası ile ilgili detaylı tarımsal bilgiler, özel format doğrultusunda hazırlanacak olan ÇED Raporunda verilecektir. Orman Alanları Şekil 8 Zonguldak İli Orman Varlığı Kaynak: Batı Karadeniz sıra dağları uzantısında yer alan Zonguldak ta ormanlar genellikle metre yükseklikler arasında yayılış göstermektedir. Ormanlık saha genel sahanın yaklaşık %50 sini teşkil etmektedir. Tamamı koru vasfındadır ve %70 i yapraklı, %30 u ibreli ağaçlardan oluşmaktadır. Ormanlarda hakim ağaç türü kayın olmak üzere meşe, karaçam, gürgen, sarıçam, kestane, kızılçam, titrek kavak, söğüt, çınar, kayacık, ıhlamur, karaağaç, ceviz, sahil çamı, porsuk, fıstık çamı, ardıç, fındık, duglas, üvez, kızılcık, çitlembik, yabani 22

35 kiraz, şimşir, defne, sandal, akça kesme, sumak, ahlat gibi ağaçlar ve ağaççıklar bulunmaktadır. % 60 kayın, % 23 çam, % 3 göknar, % 4 diğer ibreli, diğer yapraklı % 10 oranındadır. Çaycuma ilçesinde ise ağaçlık alanlar toplam alanın %37 sini kaplamaktadır ,12 hektar alan kaplayan ormanlık alanlar tarım alanlarından daha az yer kaplamaktadır. Proje sahasının ormanlık alan durumunu gösterir uydu haritası aşağıdaki şekilde verilmiştir: Şekil 9 Proje sahasının ormanlık alan durumunu gösterir uydu haritası Konu ile ilgili Zonguldak Orman Bölge Müdürlüğü ne ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu için başvuruda bulunulacaktır. Detaylı bilgi ve 1/ ölçekli Meşcere Haritası özel format doğrultusunda hazırlanacak olan ÇED Raporu nda verilecektir. GENEL JEOLOJİ Batı Karadeniz Bölgesi Prekambriyen den Kuvaternere kadar uzanan bir yaş yelpazesindeki birimlerden müteşekkil olmuştur. Batı Karadeniz bölgesinin en yaşlı birimleri Paleozoyik istifinin altında sınırlı mostralarda görülür. İstanbul Paleozoyik istifinin üstünde geliştiği bu birimler Sünnice masifinde, Düzce kuzeyinde (Aydın ve diğ. 1987), ve Araç ilçesi batısndaki Karadere de (Arpat ve diğ., 1978; Dean ve diğ., 1997) yüzeylemektedir. Prekambriyen yaşlı bu birimler ileri derecede metamorfik kayaların yanı sıra Sünnice masifinde görülen ofiyolit ve granitlerden oluşmaktadır. (Yiğitbaş ve Elmas, 1997) 23

36 Prekambriyen temel üzerinde gelişmiş olan İstanbul Paleozoyik istifi Ordovisyen den Karbonifere kadar uzanan değişik yaş ve litolojilerdeki kayaları içerir. Geniş yayılım alanı içerisinde bu litolojiler gerek statigrafik ilişkileri gerekse geliştikleri ortamlar açısından farklı özellikler sergiler. Bunun en belirgin özelliği ise Karbonifer yaşlı kayalarda izlenir. Bunlar, İstanbul çevresinde çört bantlı derin denizel türbiditlerle, Zonguldak çevresinde ise sığ denizel karbonatlar ve içerisinde Türkiye nin tek taş kömürü rezervini bulunduran karasal kırıntılarla temsil edilmiştir. İstanbul zonunun Paleozoyik birimleri üzerinde Kocaeli Yarımadasında denizel, doğuda Amasra-Cide çevresinde ise karasal Triyas çökelleri bulunur Kocaeli yarımadasındaki Paleozoyik istifi üzerine açısal uyumsuz olarak gelen Alpin tip denizel Triyas istifi altta transgresif başlayıp üstte regresif biten bir tam seri ile temsil edilmiştir. İstanbul zonunun doğusunda Çamdağ, Amasra ve Cide çevresinde ise Triyas, Kocaeli yarımadasındakinden farklı olarak; kırmızı akarsu ve rüzgar kırıntılıları ile bunlar üzerindeki gölsel kırıntılı ve karbonatlarla temsil edilmektedir. İstanbul zonunun Bolu-Akçakoca hattının doğusunda kalan kesiminde Orta ve Geç Jura'da iki bölgesel transgresyon olmuştur. Kısa ömürlü Orta Jura transgresyonu yayılımı oldukça sınırlı regresif kırıntılı bir istifle sona ermektedir. İstanbul zonunda çok daha uzun ömürlü olan diğer transgresyon ise Bolu-Akçakoca hattının doğusunda Oksfordiyen- Berriaziyen yaşlı yaygın bir plâtform karbonat istifinin gelişmesine yol açmıştır. Platform karbonatlarının çökelmesinin ardından İstanbul zonu üzerinde iki büyük havza açılmıştır. Bunlar bugün birbirlerinden Tersiyer yaşlı Devrek havzası ile ayrılan Zonguldak ve Ulus havzalarıdır. Karbonat plâtformunun gelişimi en geç Valanjiniyen'e kadar sürmüş, kısa bir aşınma döneminin ardından Geç Barremiyen'de bu defa yeni ve farklı bir çökelme dönemi başlamıştır. Bu yeni dönem önceki sakin plâtform gelişiminin aksine tektonik açıdan son derece hareketli geçmiştir. Küçük zaman farklılıkları bir yana bırakılacak olursa Barremiyen sonu-albiyen tüm Karadeniz çevresinde çökelme rejiminin değiştiği bir döneme karşılık gelmektedir. İstanbul-Akçakoca arasındaki alanda bu dönemde de çökelme olmazken Zonguldak ve Ulus havzalarında kalın karbonat ve kırıntılılar depolanmıştır. Zonguldak havzası Ereğli ile Amasra arasında Karadeniz'e paralel olarak uzanır. Güneyde Devrek havzasının Üst Kretase-Eosen birimleri tarafından örtülen havza doğuda Cide yükselimine kadar devamlıdır Havza çökelleri Geç Barremiyen ile Senomaniyen arasında çökelmiş karbonat ve kırıntılıları içermektedir. Ulus havzası, Zonguldak havzası gibi Kretase çökelleri ile doldurulmuş olmasına rağmen bazı farklılıklar sunar. Zonguldak havzasında kıyı fasiyeslerinin yaygın olmasına karşılık Ulus havzasında yaşıt birimler daha çok türbiditik nitelikli havza içi çökellerden oluşmaktadır. Ulus havzasının batı kesimi düzenli bir stratigrafi sergilerken doğu kesimi tedricen kompleks bir yapı sergileyen ve volkanik katkılar da içeren, yer yer düşük dereceli metamorfizmadan etkilenmiş Araç-Daday makaslama zonu kayalarına geçer. Bu zonu oluşturan birimler bu çalışmanın kapsamı dışında tutulmuştur. 24