AB ve Türkiye de AEEE Yönetimi İstanbul Teknik Üniversitesi Mart 2015, İstanbul

Transkript

1 İstanbul Elektrikli ve Elektronik Atık Zirvesi AB ve Türkiye de AEEE Yönetimi İstanbul Teknik Üniversitesi Mart 2015, İstanbul Rifat Ünal Sayman REC Türkiye, Direktör

2

3 AEEE Ön Bilgi Ø Küresel elektrikli ve elektronik eşya (EEE) satış miktarı hızla artıyor yılında 19,5 milyon ton olan EEE miktarı, 2010 yılında 57,4 Milyon ton a erişmiş bulunuyor ve 2015 yılında 75 milyon tonu aşacak. Ø EEE Miktarındaki artışa bağlı olarak Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE) miktarında hızlı bir artış var Ø AEEE ler uygunsuz yöntemlerle bertaraf ediliyor ve çevre kirliliğine neden oluyor, insan sağlığını tehdit ediyor Ø Avrupa Birliği sorunu çözmek için AEEE (WEEE) Direktifini uygulamaya sokuyor. (2003) Ø AEEE Direktifinin kapsamı ve hedefleri genişletiliyor (Temmuz 2012) Ø Türkiye AB uyum süreci kapsamında AEEE Direktifini uyumlaştırıyor (Mayıs 2012) Ø Yönetmeliğin uygulaması halen bekleniyor

4 Kilit Kavramlar Ø Çevreci Tasarım (Eco- Design) Ø Ömrünü Tamamlamış Ürün Yönetimi Kaynağında Ayırma Geri Toplama (Take- back) Yeniden Kullanım (Reuse) Geri Kazanım (Recovery) Geri Dönüşüm (Recycle) Ø Optimizasyon Ø (Genişletilmiş) Üretici Sorumluluğu Ø Yetkilendirilmiş Kuruluş Ø Koordinasyon Merkezi Ø Atık Getirme Merkezi (Noktası) Ø Görünür Ücretleme

5 AEEE Kategorileri Atık Kolu Sıcaklık Kontrol Cihazları (Buzdolabı, Klima vs) Televizyon, Monitör ve bunları içeren cihazlar Aydınlatma Eşyaları Büyük Ev Eşyaları Karışık AEEE (Küçük Aletler) Küçük BIT Cihazları Toplama ve İşleme Maliyetleri (Ortalama) Materyal Satış Geliri (Potansiyel) Geri Dönüşümün Çevresel Faydası Potansiyel Kirleticilik (Toksikasyon) Toplam EEE içindeki Payı (Fransa) Yüksek Orta Yüksek Yüksek %25 Yüksek Yüksek Orta Orta %9 Yüksek Orta Orta Yüksek %2 Orta Orta Orta Orta %31 Düşük Yüksek Yüksek Orta %28 Orta Yüksek Yüksek Orta %5 Kişi Başı ~24 kg EEE ~20 kg AEEE (Fransa) AB 2019 Yılı Hedefleri Piyasaya Sürülen EEE nin %65 i Veya Oluşan AEEE %85 i

6 Kayıtdışı (YK Sistemleri Dışında) Toplanan AEEE nin Oluşan AEEE ye Oranı Belgium$(2011)$ 53%$ 67%$ EU$(2008)$ France$(2012)$ 59%$ 71%$ Germany$(2011)$ 50%$ 60%$ Italy$(2011)$ 69%$ Netherlands$(2010)$ 64%$ 0%$ 10%$ 20%$ 30%$ 40%$ 50%$ 60%$ 70%$ 80%$ 90%$ 100%$

7 AB Ülkelerinde AEEE Yönetiminde Karşılaşılan Sorunlar

8 Neden Atık Yönetimi? Kaynakların azlığı, nüfus artışıve dünya çapında atıkmiktarlarının büyümesi dikkate alındığında sürdürülebilir atıkyönetimine ihtiyaç duymaktayız. Nüfus artışı Kentleşme Ekonomik büyüme Atık miktarının artması Karmaşık atık ürünler Karışımların çeşitliliği Sürdürülebilir atık yönetimi şunları sağlar: Sağlık ve hijyen Salımların azaltılması Geri dönüşü, geri kazanım Yaşam kalitesi Çevre koruma (hava, toprak, su) Kaynakların korunması

9 ÖNCELİKLİ VERİ İHTİYACI Ø Piyasaya Süren Firmaların Bilgileri Ø Piyasaya Sürülen Ürün Miktarı (Adet ve Ağırlık) Ø Oluşan Atık Ø Coğrafi Dağılımı Ø Toplanan Atık Ø İşlenen Atık

10 10 Yıllık Nüfus Artışı ( ) Millions 90,00 80,00 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 13% 76,67 Almanya Türkiye Fransa İngiltere İtalya İspanya Artış Oranı 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: UNSD

11 Hanehalkı Büyüklüğü ( ) 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 4,14 3,82 Türkiye İspanya İtalya Fransa İngiltere Almanya Azalış Oranı 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: UNSD

12 Satınalma Gücü Paritesine göre 10 Yıllık GSYİH Artışı ( ) $50.000,00 $45.000,00 $40.000,00 $35.000,00 $30.000,00 $25.000,00 $20.000,00 $15.000,00 $10.000,00 $5.000,00 $0,00 84% İngiltere Almanya Fransa İtalya İspanya Türkiye Artış Oranı 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: Dünya Bankası

13 AEEE Miktarı

14 Türkiye de PSÜ ve Oluşan Atık Miktarı No Atık Kolu Piyasaya Sürülen EEE Miktarı (ton) Kat 1 Sıcaklık Kontrol Cihazları (Buzdolabı, Klima vs) Kat 2 Televizyon, Monitör ve bunları içeren cihazlar Kat 3 Aydınlatma Eşyaları Kat 4 Büyük Ev Eşyaları Kat 5 Karışık AEEE (Küçük Aletler) Kat 6 Küçük BIT Cihazları Piyasaya Sürülen EEE Oluşan AEEE REC Türkiye (Kat 1, Kat 4: 2013 Diğer: 2012)

15 Atıkların İllere Dağılımı (2011) Toplam ton Oluşan AEEE: 7,5 kg / kişibaşı Kişi başına gayrisafi katma değer (GSKD) dikkate alınarak oluşan AEEE NUT2 bölgelerine dağıtılmıştır.

16 Belediye Toplama Noktaları

17 Kocaeli Belediyesi Atık Getirme Merkezi

18 Lisanslı Tesislerde İşlenen AEEE Kategori/Yıl 2009 % 2010 % Toplam Toplam 1 Büyük ev eşyaları 72 3% 116 4% 188 4% 2 Küçük ev aletleri 216 9% 265 9% 481 9% 3 Bilişim ve telekomünikasyon % % % ekipmanları 4 Tüketici ekipmanları 84 4% 121 4% 204 4% 5 Işıklandırma cihaz ve aletleri 1 0% 0 0% 1 0% 6 Elektrikli ve elektronik aletler % 239 8% % 7 Oyuncaklar, eğlence, spor aletleri 0 0% 0 0% 0 0% 8 Tıbbî cihazlar 0 0% 3 0% 3 0% 9 İzleme ve kontrol aletleri 0 0% 0 0% 0 0% 10 Otomatlar 0 0% 0 0% 0 0% TOPLAM % % %

19 Fiziksel Akış

20 Finansal Akış

21 Kordinasyon

22 Ekonomik Maliyet

23 Ø Yönetmelik Hayata Geçirilmeli Ø Aşamalı geçiş olmalı (Tolerans Yaklaşımı Hayata Geçirilebilir) Ø Kayıt dışı ile etkin mücadele edilmeli Ø Belediye Atık Getirme Merkezleri hızla kurulmalı Ø Belediyeler topladıkları AEEE'leri belli bir tarife üzerinden teslim etmeli Ø Yetkilendirilmiş kuruluşların atığa erişimini yönetecek "Koordinasyon Merkezi" kurulmalı Ø Tüketiciler ağır AEEE'lerini evlerinden ücretsiz teslim edebilmeli Ø Görünür Ücretlendirme "Visible Fee" olmalı Ø Yetkilendirilmiş kuruluşa üyelik «Finansal Garanti» Ø Kayıt sistemi şeffaf olmalı Ø Bütün Piyasaya Sürenler sisteme dahil edilmeli Ø Servisler sürece dahil edilmeli ÖNERİLER Ø Küçük ölçekli dağıtıcılara muafiyet getirilmeli

24 TEŞEKKÜRLER Rıfat Ünal Sayman