ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ"

Kelebek Aysu Tuncel
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Atık Yönetim Dairesi Başkanlığı ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ Gökhan ŞENTÜRK 22Ekim 2015 Ankara

3 Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı Temel Görev Alanları ve Mevzuat Atıkların; kaynağında en aza indirilmesi, sınıflara ayrılması, toplanması ve taşınması, geçici depolanması, yeniden kullanılması, geri kazanılması, enerjiye dönüştürülmesi, bertaraf edilmesi, konularında politika ve strateji belirlemek ve mevzuat hazırlamaktır.

4 Atık Yönetimi Hiyerarşisi

5 ÖZEL ATIKLAR Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (2004) Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (2015) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (2008) Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (2006) AEEE lerin Kontrolü Yönetmeliği (2012) Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Yönetmeliği (2009) Ömrünü Tamamlamış Araçların Depolaması, Arın dırılması, Sökümü Ve İşlenmesine İlişkin Teknik Usuller Tebliği (2011)

6 TÜRKİYE DE ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARIN YÖNETİMİ Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı ISTANBUL

7 ATIK ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYALARIN KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ Dayanak 2872 sayılı Çevre Kanunu Avrupa Birliğinin; -2002/95/EC sayılı Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına İlişkin Direktif -2002/96/EC sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya Direktifi

8 2002/95/EC RoHS Direktifi karşılığı olan Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik (EEE Yönetmeliği) tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış ve tarihinde de yürürlüğe girmiştir. 2002/95/EC RoHS Direktifi ile 2002/96/EC sayılı WEEE Direktifinin tek bir yönetmelik olarak yayımlanması kararı alınmıştır.

9 30/5/2008 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan EEE Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır. WEEE+RoHS AEEElerin Kontrolü Yönetmeliği tarihinde sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır.

10 AEEE Ön Bilgi Küresel elektrikli ve elektronik eşya (EEE) satış miktarı hızla artıyor yılında 19,5 milyon ton olan EEE miktarı, 2010 yılında 57,4 Milyon ton a erişmiş bulunuyor ve 2015 yılında 75 milyon tona erişmesi bekleniyor. EEE'ler "Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya" (AEEE) olarak yönetilmesi gereken bir atık alanı oluşturuyorlar. EEE ve buna bağlı olarak AEEE miktarı AB ülkelerinde ve Türkiye de de hızla artmaya devam ediyor 2008 yılında 9,4 milyon ton olan AEEE miktarının 2013 yılında 10,1 milyon ton ve 2018 yılında da 11,2 milyon ton olmasını öngörüyor. EEE Miktarındaki artışa bağlı olarak Atık Elektrikli ve Elektronik Eşya (AEEE) miktarında hızlı bir artış var. AEEE ler uygunsuz yöntemlerle bertaraf edildiğinde çevre kirliliğine ve insan sağlığına zarar veriyor.

11 Öncelikli Veri İhtiyacı Piyasaya Süren Firmaların Bilgileri Piyasaya Sürülen Ürün Miktarı (Adet ve Ağırlık) Oluşan Atık Coğrafi Dağılımı Toplanan Atık İşlenen Atık

12 Kilit Kavramlar Çevreci Tasarım Ömrünü Tamamlamış Ürün Yönetimi Kaynağında Ayırma Geri Toplama Yeniden Kullanım Geri Kazanım Geri Dönüşüm Optimizasyon Üretici Sorumluluğu Yetkilendirilmiş Kuruluş Atık Getirme Merkezi Elektrikli ve Elektronik Eşya Atıkları

13 EE lerde Kullanılan Metaller

14 Günümüzde EE Sanayiinde Kullanılan Elementler

15 EEE lerde Yer Alan Önemli Zararlı Maddeler Materyaller Ağır Metaller Uygulama (Cd), (Ni), (Zn), (Pb), (Hg) Piller, flüoresan tüpleri (Sn), (Pb), (Cd) (Ba), (Sr), (Pb) (Cd), (Y), (Eu), (Se), (Zn) (Hg) Organik Bileşenler PCB PBDE Mineral Yağlar Lehim Katot ışını tüpü camları Flüoresan tozları Röleler Kondansatörler Alev geciktiriciler Yağlayıcılar Örneğin; Bir bilgisayar yaklaşık 1,4 kg kurşun, 0,002 kg kadmiyum, 0, kg cıva içermektedir.

16 EEE lerde Bulunan Bazı Değerli Metaller Bin adet cep telefonu devresinin geri kazanımından elde edilen değerli metal miktarları: 250 mg gümüş, 24 mg altın 9 mg paladyum ve 9 gr bakır Bir ton basılmış devre kartı yaklaşık olarak; gr altın, kg bakır ihtiva eder.

17 İlk cep telefonu (1973) Google Glass (2014)

Bakanlık: Görev, Yetki ve Sorumluluklar Çevre izin ve lisansı vermek BAKANLIK Yönetmeliğe aykırılık durumunda Çevre Kanunu nda öngörülen cezalar Uygunluk Beyan Formunu yıllık olarak toplamak

19 Bakanlık: Görev, Yetki ve Sorumluluklar Çevre izin ve lisansı vermek BAKANLIK Yönetmeliğe aykırılık durumunda Çevre Kanunu nda öngörülen cezalar Uygunluk Beyan Formunu yıllık olarak toplamak Üreticiler ve belediyeler tarafından hazırlanan yönetim planlarını değerlendirmek Üreticilere ilişkin kayıt sistemini oluşturmakla ve firma kod numarası vermek Toplama ve geri dönüşüm faaliyetlerini değerlendirmek

20 Gruplar : Görev, Yetki ve Sorumluluklar

21 Görev, Yetki ve Sorumluluklar Elektrikli ve elektronik eşya üreticileri: Evsel AEEE lere dair Yönetmeliğin 15 inci maddesindeki toplama hedeflerinin gerçekleştirilmesini sağlamak

22 Yıllara göre toplanan atık miktarları

23 Ülkemizdeki AEEE İşleme Tesis Sayısı AEEE İşleme Tesisi Sayıları

24 Türkiye de PSÜ ve Oluşan Atık Miktarı No Atık Kolu Piyasaya Sürülen EEE Miktarı (ton) Kat 1 Sıcaklık Kontrol Cihazları (Buzdolabı, Klima vs) Kat 2 Televizyon, Monitör ve bunları içeren cihazlar Kat 3 Aydınlatma Eşyaları Kat 4 Büyük Ev Eşyaları Kat 5 Karışık AEEE (Küçük Aletler) Kat 6 Küçük BIT Cihazları Piyasaya Sürülen EEE Oluşan AEEE yılında Türkiye de faaliyetlerine başlayan, Bölgesel Çevre Merkezi (REC), verilerine göre; REC Türkiye (Kat 1, Kat 4: 2013 Diğer: 2012)

25 Lisanslı Tesislerde İşlenen AEEE Kategori/Yıl 2009 % 2010 % Toplam Toplam 1 Büyük ev eşyaları 72 3% 116 4% 188 4% 2 Küçük ev aletleri 216 9% 265 9% 481 9% 3 Bilişim ve telekomünikasyon % % % ekipmanları 4 Tüketici ekipmanları 84 4% 121 4% 204 4% 5 Işıklandırma cihaz ve aletleri 1 0% 0 0% 1 0% 6 Elektrikli ve elektronik aletler % 239 8% % 7 Oyuncaklar, eğlence, spor aletleri 0 0% 0 0% 0 0% 8 Tıbbî cihazlar 0 0% 3 0% 3 0% 9 İzleme ve kontrol aletleri 0 0% 0 0% 0 0% 10 Otomatlar 0 0% 0 0% 0 0% TOPLAM % % %

Milyonlar 10 Yıllık Nüfus Artışı (2004-2013) 90,00 80,00 76,67 13% 14% 12% 70,00 10% 60,00 8% 50,00 6% 40,00 4% 30,00 2% 20,00

26 Milyonlar 10 Yıllık Nüfus Artışı ( ) 90,00 80,00 76,67 13% 14% 12% 70,00 10% 60,00 8% 50,00 6% 40,00 4% 30,00 2% 20,00 0% 10,00-2% 0,00-4% Almanya Türkiye Fransa İngiltere İtalya İspanya Artış Oranı Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: UNSD

Hanehalkı Büyüklüğü (2005-2010) 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 4,14 3,82 Türkiye İspanya İtalya

27 Hanehalkı Büyüklüğü ( ) 4,50 4,00 3,50 3,00 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 4,14 3,82 Türkiye İspanya İtalya Fransa İngiltere Almanya Azalış Oranı 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: UNSD

28 $50.000,00 $45.000,00 $40.000,00 $35.000,00 $30.000,00 $25.000,00 $20.000,00 $15.000,00 $10.000,00 $5.000,00 $0,00 Satınalma Gücü Paritesine göre 10 Yıllık GSYİH Artışı ( ) 84% İngiltere Almanya Fransa İtalya İspanya Türkiye Artış Oranı 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Kaynak: REC Türkiye, Veri kaynağı: Dünya Bankası

29 Atıkların İllere Dağılımı (2011) Toplam ton Oluşan AEEE: 7,5 kg / kişibaşı Kişi başına gayrisafi katma değer (GSKD) dikkate alınarak oluşan AEEE NUT2 bölgelerine dağıtılmıştır.

30 ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLAR ve BERTARAFI

31 ARAÇ HURDA LİSANSLI BERTARAF TESİSİ Ömrünü Tamamlamış Araçların Kontrolü Hakkında Yönetmelik 30 Aralık 2009 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. -ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN ATIKLARIN KONTROLÜNÜ SAĞLAMAK -ATIKLARI EKONOMİYE GERİ KAZANDIRARAK ATIK MİKTARINI AZALTMAK -ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ ARAÇLAR VE BUNLARA AİT PARÇALARI YENİDEN KULLANMAK -BERTARAF TESİSLERİNİN ŞARTLARINI BELİRLEMEK

32 GENEL TANIMLAR Ekonomik operatör: Araçların ve bunların parça ve malzemelerinin üretici, dağıtıcı ve ithalatçıları ile ömrünü tamamlamış araçların toplama, sökme, kesme, parçalama, geri kazanma, geri dönüştürme işlemlerinden herhangi birini yapanları, Teslim Yeri: Araçların geçici depolama alanına gönderilene kadar bekletildiği ve araç kayıttan düşme ve bertaraf formunun düzenlendiği yerler. 721 adet Geçici depolama alanı: Ömrünü tamamlamış araçların arındırıldığı, söküldüğü ve işleme tesisine gönderilinceye kadar geçici olarak bekletildiği ve çevre izin ve lisansı alınmış alanları, 97 adet İşleme tesisi: İşleme tanımı kapsamında yer alan kesme, parçalama, parçalama sonrası oluşan atıkların geri kazanıma veya bertarafa hazırlanması, ömrünü tamamlamış araçlar ve bunlara ait aksam parçaların geri kazanımı veya bertarafı öncesi gerçekleştirilecek faaliyetlerden birini veya bir kaçını gerçekleştiren ve çevre izin ve lisansı alınmış tesisleri, 7 adet Entegre işleme tesisi

33 PARÇALAYICI (Sheredder) Hafif parçalar Izgara Çekiçler Yürüyen Band Metal hurda + Ağır parçalar Çark

34 ÖTA ların trafik kaydının silindiğinin ve çevreyle uyumlu olarak bertaraf edildiğinin belgelenebilmesi için lisanslı işleme tesisleri veya bu tesislerle anlaşmalı geçici depolama alanları tarafından Araç Kayıttan Düşme ve Bertaraf Formu kullanılır.

35 TRAFİK TESCİL TESLİM YERİ GEÇİCİ DEPO ALANI İŞLEME TESİSİ BAKANLIK

36 TESLİM YERLERİ, GEÇİCİ DEPOLAMA VE İŞLEME TESİSLERİ TEKNİK KRİTERLERİ Ömrünü Tamamlamış Araçların Depolaması, Arındırılması, Sökümü Ve İşlenmesine İlişkin Teknik Usuller Tebliği

37 Araç Teslim Yerleri Teslim yerlerine getirilen araçlar altmış günden fazla tutulamaz ve araç sayısı on adedi geçemez. ÇSB

38 Geçici Depolama Alanları

39 İlginiz için teşekkür ederim. Gökhan ŞENTÜRK Şube Müdürü Tel: Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Dairesi Başkanlığı İSTANBUL

Benzer belgeler

AB ve Türkiye de AEEE Yönetimi İstanbul Teknik Üniversitesi Mart 2015, İstanbul

İstanbul Elektrikli ve Elektronik Atık Zirvesi AB ve Türkiye de AEEE Yönetimi İstanbul Teknik Üniversitesi Mart 2015, İstanbul Rifat Ünal Sayman REC Türkiye, Direktör AEEE Ön Bilgi Ø Küresel elektrikli