ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Transkript

1 ÇÖZÜNÜRLÜK ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

2 ÇÖZÜNÜRLÜK Belirli sıcaklık ve basınçta genelde 100 g suda çözünen maksimum madde miktarına çözünürlük denir. Çözünürlük t C de X gr / 100 gr su olarak ifade edilir. Bir maddenin çözünürlük değeri, aynı zamanda çözeltinin doymuşluk miktarıdır.. A) Çözünürlüklerine göre Doymuş Çözelti Doymamış Çözelti Aşırı Doymuş Çözelti Bulunduğu koşullarda çözebileceği en fazla miktardaki maddeyi çözmüş olan çözeltilere doymuş çözelti denir Dibinde katı içeren doymuş çözeltilere katısıyla dengede olan doymuş çözeltiler denir. Doymuş çözeltiler, 1-Çözücü ilave edilerek 2- Bulunduğu koşullarda çözebileceği en fazla miktardan daha az çözüneni bulunan çözeltilere doymamış çözelti denir Doymamış bir çözeltiye aynı koşullarda; 1-Yeterince çözünen ilave edilerek 2-Çözeltiden aynı koşullarda yeterince çözücü buharlaştırılarak Bir çözelti, sıcaklığı değiştirilerek kısa süreli olarak doyma noktasını aşıp çözebileceğinden daha fazla madde çözebilir. Böyle çözeltilere aşırı doymuş çözeltiler denir Bu tür çözeltiler oldukça kararsızdır. Zamanla çözünenlerinin bir kısmı dibe çöker ve aşırı doymuş çözelti, Sıcaklıkları değiştirilerek 3-Sıcaklık değişimi ile ilgili doymuş çözeltiye doymamış hâle getirilebilir. doymuş çözelti elde edilebilir. dönüşür B) Çözeltiler DERİŞİMLERİNE göre derişik ve seyreltik olmak üzere ikiye ayrılır. İki çözelti karşılaştırıldığında diğerine göre Derişik Çözelti: Bağıl olarak çözüneni diğer çözeltiye göre fazla olan çözeltidir. Seyreltik Çözelti: Bağıl olarak çözüneni diğer çözeltiye göre az olan çözeltidir. NOT: Derişik ve seyreltik çözelti iki çözeltiyi karşılaştırmak için kullanılan kavramlardır C)Elektrik akımını iletmesine göre: Elektrik iletkenliği çözeltideki iyon derişimiyle doğru orantılıdır. Elektrolit Çözelti:Elektrik akımı çözeltide bulunan iyonlar sayesinde gerçekleşir. Elektrolit olmayan Çözelti: Çözünen madde moleküler çözünür.

3 ÇÖZÜNÜRLÜĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER: Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler a. Maddenin Cinsi (Çözücü ve Çözünenin cinsi) b. Sıcaklık c. Ortak iyon etkisi d. Basınç a. Çözücü ve Çözünenin Cinsi Çözücüsü aynı olan maddelerin içinde farklı maddelerin çözünürlükleri de farklıdır b) Sıcaklık Etkisi: ENDOTERMİK ÇÖZÜNME Çözünürlüğü sıcaklıkla artan maddeler çözünme sırasında çevreden ısı alarak çözündükleri için çözünmeleri endotermiktir. Bazı katı ve sıvılar endotermik şekilde çözünürler I. Bölgede bulunan aşırı doymuş çözelti sıcaklık artırılarak doygun hale getirilir II. III. bölgede bulunan doymamış çözelti sabit sıcaklıkta X maddesi eklenerek doygun hale getirilir. III. III.bölgede aynı zamanda sıcaklık azaltılarak da doygunluğa ulaşılabilir EKZOTERMİK ÇÖZÜNME Çözünmeleri sırasında çevreye ısı veren maddelerin çözünmeleri ise ekzotermiktir.bazı katı, sıvı ve gazlar ekzotermik şekilde çözünerek çözeltiler hazırlanır. I. Bölgede bulunan aşırı doymuş çözelti sıcaklık azaltılarak doygun hale getirilir. II. III. bölgede bulunan doymamış çözelti ise sabit sıcaklıkta su buharlaştırılarak Y maddesi eklenerek doygun hale getirilirken, Sıcaklık artırılarak da doygunluğa ulaşılabilir.

4 Örnek: Derişimleri eşit olan CaCl2 ve NaCl çözeltilerine KCl tuzu eklendiğinde; görüldüğü gibi Cl iyonları ortak iyondur. I. kapta Cl iyon derişimi büyük olacağından KCl nin çözünürlüğü daha küçük olacaktır. d) Basınç Katı ve sıvıların çözünürlüğüne basıncın etki etmediği kabul edilir. Gazların sıvıdaki çözünürlüğü basıncın arttırılmasıyla artar.çözünen gazların basıncı ile çözünürlüğü arasındaki ilişki Henry (Henri) Yasası ile ortaya konmuştur. H Çünkü basınçtaki artış, gaz moleküllerinin çözücünün yüzeyine çarpma hızında artmaya neden olur ve bunun sonucunda da çözünürlük artar.enry Yasası na göre gazların çözünürlüğü, kısmi basınçlarıyla doğru orantılıdır.

5 0 C ta 1 atm basınçta CO2 gazının sudaki çözünürlüğü 6, mol/l dir. Buna göre 0,5 atm lik kısmi basınca sahip CO2 çözeltisinin derişimi kaç mol/l dir? Bir gazın çözünürlüğü ekzotermik olup; basıncı ile doğru orantılı olarak değişir. Gazın basıncı ne kadar yüksek, sıcaklığı ne kadar düşükse suda çözünürlüğü o kadar fazladır. Örneğin; dalgıçların vurgun yemesi, gazlı içeceklerin soğuk içilmesi, derinlerde balık çeşitlerinin çok daha fazla olmasının nedeni gazların çözünürlüğü ile ilgilidir. Örnek: Çözünen maddeyi toz haline getirmek, çözeltiyi karıştırmak, temas yüzeyini arttırmak çözünen, çözücü ilave etmek çözünürlüğü etkilemez. Bunlar çözünme hızına etki eder. TEST SORULARININ ÇÖZÜMÜNE GEÇELİM

6 1.SORU: 2.SORU: 3.SORU: 4.SORU: 5.SORU:

7 6.SORU: 7.SORU: 8.SORU: 9.SORU: 10.SORU: 11.SORU:

8 12.SORU: 13.SORU: 14..SORU: 15.SORU: