TS/792 ER K STANDARDININ DI T CARETTE ZORUNLU. Ticarette Standardizasyon : (00/01)

Transkript

1 TS/792 ER K STANDARDININ DI T CARETTE ZORUNLU UYGULAMAYA KONULMASINA N TEBL Ticarette Standardizasyon : (00/01) tarih ve say Resmi Gazete Madde 1 Türk Standardlar Enstitüsü taraf ndan haz rlanan ili ik TS/792 Erik Standard 1/5/2000 tarihinden itibaren d ticarette zorunlu uygulamaya konulacakt r. Madde 2 Bu Tebli yay tarihinde yürürlü e girer. Madde 3 Bu Tebli hükümlerini D Ticaret Müste arl n ba bulundu u Bakan yürütür. UDC634.22/23 TÜRK STANDARDI TS 792/ ubat 1981 ER K 0 KONU, TANIM, KAPSAM KONU 2. Bu standard, eriklerin tan na, s fland rma ve özelliklerine, numune alma ve muayeneleri ile piyasaya arz ekillerine dairdir. 3. TANIM 4. Erikler, Prunus domestica, L. Prunus nsititia, L. Prunus cerasifera, Ehrh. ve Prunus salicina, Lindl. (Prunus triflora, Roxb.) türlerine giren kültür a açlar n taze meyveleridir. 5. KAPSAM Bu standard, tüketiciye arzedilen taze erikleri kapsar. Turfanda ye il erikler bu standard n kapsam ndad r. 1. SINIFLANDIRMA VE ÖZELL KLER SINIFLANDIRMA 2. Erikler, botanik yap lar na göre çe itlere, özelliklerine göre s flara ve iriliklerine göre boylara ayr r. 1. Çe itler Ba ca erik çe itleri a da gösterilmi tir. Aynal Kebap Santa Roza (Santa Rosa) Burbank Klimaks (Climax) Formoza (Formosa)

2 Ren Klod Viyolet (Reine Claude Violette) Ren Klod Vert Grin Geyç (Reine Claude Verte Green Gage) Cayant (Giant) Vikson (Wickson) Dajan (D Agen) Prezident (President) Stanley Köstendil Mirabel ler Di er çe itler kendi adlar ile ve orijinalleri belirtilerek piyasaya arzedilir S flar Erikler, özelliklerine göre, Ekstra I. S f II. S f olmak üzere üç s fa ayr r Boylara Ay rma Erikler, sap çukuru ile meyvenin uç k sm aras ndaki uzunluk eksenine dikey olan en geni ekvatoral çaplar na göre boylara ayr r. Çe itlerin iriliklerine göre her s f için kabul edilen en küçük çap ölçüleri Çizelge1 de gösterilmi tir. ZELGE1 Eriklerin Boylara Ayr lmas nda Kabul Edilen En Küçük Çap Ölçüleri riliklerine Göre Çe itler Ekstra I. S f II. S f ri Çe itler : mm 40 mm 35 mm 30 (Santa Rosa, Formosa, Burbank, Climax vb.) Orta Boy Çe itler : (Aynal, Kebap, Reine Claude verte, Giant vb.) Ufak Boy Çe itler : (Reine Claude Violet, Mirabel ler vb.) 1.2 ÖZELL KLER Genel Özellikler Erikler bütün, sa lam, temiz olmal, bunlarda gözle görülebilir yabanc madde, kimyasal madde art klar, anormal d nem, yabanc koku ve tat bulunmamal r.

3 1.2.2 S f Özellikleri Ekstra Bu s fa üstün nitelikteki erikler girer. Bunlar, ekil, geli me ve renk bak mlar ndan çe idin tipik özelliklerini göstermeli ve kusursuz olmal r. Çe idine göre meyve yüzeyi hemen hemen tamamiyle puslu (duvakl dumanl ) bulunmal ve meyve eti s yap olmal r I. S f Bu s fa iyi nitelikteki erikler girer. Bunlar çe idin tipik özelliklerini göstermelidir. Bununla beraber, daki özürler bulunabilir: ekil bak ndan hafif bir özür, Geli me bak ndan hafif bir özür, Renk bak ndan hafif bir özür, Meyvenin genel görünümünü ve dayanma özelli ini etkilemeyen kabuk kusurlar da bulunabilir. Her meyve için bu özürlerden uzun ekilli olanlar meyvenin en geni çap n üçte birini geçmemelidir. Meyve çürüklü üne meydan vermeyecek ekilde meyve sap dü mü, k lm veya zedelenmi olabilir II. S f Bu s fa, daha üst s flara giremeyen fakat genel özelliklere uyan erikler girer. ekil, geli me ve renk bak mlar ndan meyvenin özelliklerini bozmayan özürler bulunabilir. Meyvenin d görünümünü ve dayanma özelliklerini etkilemeyen kabuk özürlerine, meyvenin tüm yüzeyinin dörtte bir alan a maks n müsaade edilir. 1.3 OLGUNLUK Erikler elle dikkatle toplanmal, ta nmaya, elden geçirilme e ve pazarlanmaya dayanacak ve ula klar yerlerde tüketicinin isteklerini kar layacak bir olgunlukta bulunmal r TOLERANSLAR Her ambalajda a rl k veya say ca bulunabilecek s f ve boy toleranslar a da gösterilmi tir S f Toleranslar Ekstrada Her ambalajda bu s n özelliklerine uymayan fakat I. S fa giren eriklerden %5 oran na kadar bulunabilir I. S fta Her ambalajda bu s n özelliklerine uymayan fakat II. S fa giren eriklerden %10 oran na kadar bulunabilir II. S fta

4 Her ambalajda bu s n özelliklerine veya genel özelliklere uymayan fakat tüketime elveri li bulunan eriklerden %10 oran na kadar bulunabilir. Gözle görülebilir derecede çürük, belirgin ekilde ezik veya kapanm yar k ve çatlaklar bulunan meyvelere tolerans tan nmaz Boy Toleranslar Bütün s flarda, her ambalajda üzerinde bildirilenlerin bir üst veya bir alt ndaki boydan olan eriklere toplam %10 oran na kadar tolerans tan r. 2 NUMUNE ALMA VE MUAYENELER 2.1 NUMUNE ALMA Çe idi, s ve ambalajlar ayn olan ve bir seferde muayeneye sunulan erikler bir parti say r Büyük Ambalajlardan Numune Alma Parti büyüklü üne göre Çizelge 2 de gösterilen say da ambalaj partiden geli igüzel ayr r. Muayeneler bu numuneler üzerinde yap r. Not Muayene için ayr lacak ambalajlar parti içerisinden olabildi i kadar geli igüzel seçilmeli ve bunu yapmak için TS 2756 (Nisan 1977 tarihlidir) n n 6. maddesinde belirtilen yöntem kullan lmal r. Bu mümkün olmad takdirde a daki sistematik yöntem uygulanmal r: Partiyi olu turan birim ambalajlar birden ba layarak 1, 2, 3 N eklinde numaralan r. Herhangi bir ambalajdan ba lanarak ambalajlar 1, 2, 3 eklinde N/n=r kadar say r. (N/n) tam bir say de ilse (r) tam say ya tamamlan r ve (r) inci ambalaj numune olarak ayr r. Sayma ve Ay rma i lemi, Çizelge 2 ye göre ayr lmas gereken numune say na eri ilinceye kadar sürdürülür. Burada; N : Parti içerisindeki ambalaj say, n : Numune olarak ayr lacak ambalaj say r. ZELGE 2 Muayene çin Ayr lacak Ambalaj Say Partideki Ambalaj Say (N) 2 25 Muayene çin Ayr lacak Ambalaj Say (n)

5 Küçük Tüketici Ambalajlar n Büyük Ambalaj çerisinde Muayeneye Sunulmas Halinde Numune Alma Erik numunesi, Çizelge 2 de belirtildi i ekilde partiyi olu turan büyük ambalajlar n miktar na göre kar lar nda gösterilen say da a daki ekilde ayr r : Numune al nacak büyük ambalajlar n ayr lmas : Muayeneye sunulan ve küçük tüketici ambalajlar içeren büyük ambalaj say parti büyüklü ü (N) kabul edilerek Çizelge 2 de kar lar nda gösterilen (n) de eri kadar ambalaj toplam ambalajdan sistematik olarak ayr r. Numune al nmak üzere ayr lan (n) say da büyük ambalajdan numune al nacak tüketici ambalajlar n ayr lmas : Partideki küçük tüketici ambalajlar n toplam say parti büyüklü ü (N) kabul edilerek Çizelge 2 de kar klar nda gösterilen numune say (n) kadar küçük tüketici ambalaj, yukar da numune al nmak için ayr lm olan büyük ambalajlar n her birinden ve çe itli yerlerinden olmak üzere e it miktarlarda ayr r. Muayeneler, ayr lan bu küçük ambalajlar n tümü üzerinde yap r ve sonuçlar n bu standarda uyup uymad na bak r. Partinin reddi ve mal sahibi veya vekilinin redde itiraz halinde gerekli tutanaklar düzenlenir. Red nedeni olan ve bu maddeye göre al nm olan numune ünite aç lmayacak ekilde ambalajlanarak mal sahibi veya vekili ile kontrolör taraf ndan birlikte mühürlenir. Duruma göre ya kontrolörlük dairesine götürülür veya yeddi emin olarak mal sahibinin sorumlulu u alt nda kontrol yerinde b rak r. 2.2 MUAYENELER Muayenede ünite ambalajd r. Üniteler üzerinde var lacak sonuç bütün partiye uygulan r Ambalaj ve Ambalaj Malzemesinin Muayenesi Ambalaj ve ambalaj malzemesinin muayenesi, gözle ve elle incelenerek, gerekirse ölçülerek yap r ve bu standarda uyup uymad na bak r Eriklerin Muayenesi Eriklerin muayenesi, gözle ve elle incelenerek, koklanarak, tad larak ve gerekirse ölçülerek yap r ve bu standarda uyup uymad na bak r. 2.3 DE ERLEND RME Muayene sonuçlar n her biri standarda uygunsa parti standarda uygun say r. 2.4 MUAYENE RAPORU Muayene raporunda en az a daki bilgiler bulunmal r: Muayenenin yap ld yerin ve laboratuvar n, muayeneyi yapan n ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adlar, görev ve meslekleri, Numunenin al nd tarih,

6 Muayene tarihi, Numunenin tan lmas, Muayene sonuçlar de tirebilecek etkenlerin sak ncalar önlemek üzere al nan tedbirler, Uygulanan muayene metotlar nda belirtilmeyen veya zorunlu görülmeyen, fakat muayenede yer alm olan i lemler, Standarda uygun olup olmad, Rapor tarihi ve numaras. Mal n standarda uygun ç kmas halinde ihracatç ya verilecek denetleme (kontrol) belgesinin geçerlik süresi 48 saattir. 3 P YASAYA ARZ Erikler piyasaya ambalajl olarak arzedilir. 3.1 B R ÖRNEKL K Her ambalaj içerisindeki erikler çe it, s f, boy ve orijin bak mlar ndan birörnek olmal r. Ekstra s fta renk bak ndan da birörneklik aran r. Her ambalajda görünen erikler o ambalajdaki tüm meyveleri temsil etmelidir. 3.2 AMBALAJ Ambalajlar ta ma, saklama ve pazarlama süresince erikleri iyi bir durumda tutacak ve sa a zarar vermeyecek nitelikte yeni, temiz, kuru, kokusuz, ah ap, mukavva veya di er uygun materyalden haz rlanm kasa, tabla vb. ekillerde olup, al n aksine bir iste i bulunmad kça, 80 cm x 120 cm veya 100 cm x 120 cm boyutlar ndaki paletlere uygun ölçülerde olmal r. Çe itli boyutlardaki küçük tüketici ambalajlar, bunlar koruyacak yukar daki ko ullara uygun daha büyük d ambalajlara bir kat veya bölmeli olanlar na birkaç kat olarak konulabilir. Ambalajlar n yap nda kullan lan her çe it malzeme ile içine konulacak ka t ve benzeri materyal yeni, temiz, kuru ve kokusuz olmal, ürüne zarar vermemeli, bunlar n üzerine yaz lacak yaz larda kullan lacak mürekkep boya ve etiketlerin yap lmas nda kullan lan zamk, toksik veya di er ekillerde insan sa na zararl olmamal r. Bas ka t kullan ld nda yaz yüzün d a gelmesine ve ürüne de memesine dikkat edilmelidir. Ambalajlar n içinde, yukar da an lanlar n d nda hiçbir yabanc madde bulunmamal r. 3.3 ST F Ekstra s fa giren erikler ambalajlara tek katl veya katlar birbirinden uygun materyalle ayr larak birkaç katl olmak üzere dizilerek istif edilir. I. ve II. s f meyvelerde istif zorunlu olmay p bu s flara giren erikler ambalajlara dökme olarak konulabilir. 3.4 ARETLEME Erik ambalajlar üzerine a daki bilgiler okunakl olarak silinmeyecek ve bozulmayacak bir ekilde yaz lmal, bas lmal veya bir etikete yaz p yap lmal r. Firman n ticaret unvan veya k sa ad, adresi, varsa tescilli markas, Bu standard n i aret ve numaras (TS 792 eklinde), Parti numaras, Mal n ad (erik), Çe idi,, Üretim bölgesi (iste e ba ), Boyu

7 hraç mallar nda bu bilgiler yabanc dille de yaz labilir. Bunlar n d nda reklam olarak, ambalaj içindekilere ayk ve al yan lt olmamak ko ulu ile ba ka yaz ve resimler de konulabilir. 3.5 SAKLAMA VE TA IMA Erikler ve bunlar n içinde bulunduklar ambalajlar i leme yerlerinde, depolarda ve ta tlarda fena koku yayan veya bunlar kirletecek olan maddelerle bir arada bulundurulmamal r Erikler ve içlerinde erik bulunan ambalajlar gölgede ve havadar yerlerde tutulmal, ya ve güne alt nda b rak lmamal r Erik ambalajlar n gemilere yüklenme ve gemilerden bo altma i lemlerinde palet veya konveyör kullan lmas önerilir.