T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MALİYE ANA BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

Transkript

1 T.C. PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MALİYE ANA BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI Mehmet Çağlar BÜYÜK Türk Gelir İdaresinin Yeniden Yapılanması ve Etkinliği 1

2 Öğretilmiş bilgilerin esiri olan toplumlar başarıdan uzak ve yönetilmeye muhtaçtır. Bilgiyi, üreten ve ona efendilik eden toplumlara ise dünya muhtaçtır. 2

3 Güçlü bir ekonomi ve kalkınma ancak sürekli büyümeyi hedefleyen politikalarla ve uluslararası alanda rekabet gücüne bağlı olarak gerçekleştirilebilir. 3

4 Ülkemizde karma ekonomi modeli uygulanmaktadır. Kamunun büyüklüğünün son beş yıldaki ortalaması %27 dir. Kamu büyüklüğü, kamu harcamaları / GSMH oranı ile bulunmaktadır. Örneğimizde GSYH kullanılmış, Askerlik ve imece usulü gibi ayni nitelikteki harcamalar ve transferler harcamaları hesaplama dışında bırakılmıştır. Kaynakça (Cumhuriyetten Günümüze Konsolide Bütçe Dengesi 2012/ Haziran) (Genel Bütçe Gelirleri Tahsilatı ), 4

5 Ülkemizde karma ekonomi modeli uygulanmaktadır. Vergi gelirlerinin kamu gelirlerine oranı ise son beş yılda ortalama %86 dır. Kaynakça (Cumhuriyetten Günümüze Konsolide Bütçe Dengesi 2012/ Haziran) (Genel Bütçe Gelirleri Tahsilatı ), 5

6 Vergi politikası önemlidir. 6

7 Vergi politikası uygulayıcıları. Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü 7

8 Türk Gelir İdaresinin Yeniden Yapılanması Hükümet İdare Mükellefler Türk Gelir İdaresinin yapısı, Türk Gelir İdaresinin etkinliği, 8

9 Bizim Burhan 1929 Büyük Buhranından Çıkış Kamunun sürekli büyümesi vergi gelirlerinin önemini artırmıştır. 9

10 Türk Gelir İdaresinin Hizmet Sunumu Yürürlükteki vergiler ve vergilerin toplanma usulü, gelir idaresinin sunduğu hizmetlerin niteliğini belirlemektedir. 10

11 Beyan Esası Beyan esasını temel alan vergileme sisteminde sunulacak hizmetler; Mükelleflerin beyanlarının alınması, Beyanlar üzerinden matrahın hesaplanması, Matrah üzerinden verginin hesaplanması, Verginin tahsil edilmesi, Beyan edilen matrah ve ödenen verginin doğruluğun araştırılması, Verilen bu hizmetlerin niteliğinin artırılmasına 11

12 Onay Esası Yeni bir yaklaşım; Mükellefin beyannamesinin önceden idarece hazırlanması, Hazırlanan beyanın mükellefçe kontrolü, Mükellefin önceden hazırlanan beyannameyi onaylaması ve ya düzelterek onaylaması, 2011 yılı Gayrimenkul Sermaye İradı (GMSİ) için uygulanan önceden hazırlanmış beyanname sistemi buna örnek verilebilir. Onay esasına dayalı bu sistemin geliştirilmesi ve elektronik ortamda alınan diğer beyanlar içinde uygulanabilir olması kuvvetle muhtemeldir (gib.gov.tr) 12

13 Türk Gelir İdaresi Kurum Adı Gelir İdaresi Başkanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Temel Fonksiyonu Verginin Toplanması Ödenen vergilerin doğruluğunun araştırılması 13

14 Gelir İdaresi Başkanlığı 14

15 Mükelleflerin Vergiye Uyumunun Sağlanması Mükelleflerin vergiye uyumunun sağlanması gerek vergi politikası, gerek maliye politikası gerekse ekonomi politikası için oldukça büyük bir öneme sahiptir. 15

16 Mükelleflerin Vergiye Uyumunun Sağlanması Mükelleflerin vergiye uyumunun sağlanması vergi ilkeleri ile en çokta vergi adaleti, kanunilik, açıklık, belirlilik uygunluk ilkeleri ile doğrudan ilişkilidir. 16

17 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Kanunilik İlkesi; Kanunilik ilkesi Anayasamızın 73 üncü maddesinin üçüncü fıkrası ile ifade edilmiştir. Vergilerin kanunla konulabileceği, değiştirilebileceği ve kaldırılabileceği hüküm altına alınmıştır. 17

18 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Belirlilik İlkesi; Vergi ile ilgili kurum ve kuruluşların belli olması ve herkes tarafından anlaşılabilecek şekilde ortaya konulmuş olmasını ifade eden belirlilik ilkesi, vergi sistemimizdeki her bir vergi için mükellefin ve sorumlunun kim olduğu, matrahın nasıl hesaplanacağı, vergi oran veya oranları, verginin nereye, hangi sürelerde beyan edileceği, verginin hangi sürelerde nereye ödeneceği hakkında bilgilerin belirli olması ve mükelleflerin bu konuda tam bilgiye sahip olması anlamına gelmektedir (AKDOĞAN, 2006, s. 203). 18

19 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Belirlilik İlkesi kapsamında yürürlükte olan temel düzenlemeler; 3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik (SMMM), Yeminli Mali Müşavirlik (YMM) Kanunu ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda yer almaktadır; Esnaf Muafiyeti Basit Usule tabi mükellefiyet, Bilanço Esasına tabi mükellefiyet İşletme Hesabı Esasına tabi mükellefiyet ayrımına gidilerek her bir mükellefiyet için uyulacak ödevlerin şiddetinde ayrıma gidilmiştir. 19

20 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik No Kodu Adı 1 BANKA Banka Muameleleri Vergisi Beyanname 2 BASIT Basit Usul Ticari Kazanç Beyanname 3 DAMGA Damga Vergisi Beyanname 4 FORMBA Form BA 5 FORMBS Form BS 6 MUHGVK281 G.V.K. 281 No'lu Genel Tebliği Kapsamında Şube Bazında Bildirim 7 GELIR67 G.V.K Geçici 67/11 inci Maddesine Göre İhtiyari Beyanda Bulunan Mükellefler İçin 8 GMSI Gayrimenkul Sermaye İradı Beyanname 9 GGECICI Gelir Vergisi Mükellefleri için Geçici Vergi Beyannamesi 10 MUH78 GVK Geçici 78. Md. Kapsamında Muhtasar Beyanname Belirlilik İlkesi; Elektronik ortamda alınan e beyanname sayısı 35 tir. Buda vergi ödevlerinin çeşitliliğini göstermektedir. Belirlilik ilkesini aşındırıcı niteliktedir. Ödevin 9 ve 10 uncu sayfası 20

21 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Verginin Adı Tebliğ Sayısı Gelir Vergisi 286 Kurumlar Vergisi Kanunu* 96 Katma Değer Vergisi 122 Vergi Usul Kanunu 445 Özel Tüketim Vergisi 29 Kaynak: Erişim: *Mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunlarına ait tebliğlerin toplamı Not: Tebliğ sayılıları yürürlükteki ve yürürlükten kaldırılan tebliğlerin tamamın kapsamaktadır. Açıklık İlkesi; Açıklık ilkesi özü itibarı ile mükelleflere atfedilen ödevlerin açık ve anlaşılır olmasını ifade etmektedir. (AKDOĞAN, 2006, s. 204) 21

22 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Uygunluk İlkesi Uygunluk ilkesi en temel ifadesi ile mükelleflerden en uygun zamanda verginin tahsil edilmesi esasını ifade etmektedir (AKDOĞAN, 2006, s. 206). Performans Adı Kanuni surelerinde yapılan vergi ödemelerinin tahakkuklarına oranı Vergi idaresinin yegâne amacı verginin tahsilidir. Tahsil edilen vergi performans ölçüsü olarak kullanılmaktadır Hedeflene n 2009 Gerçekleşen 2010 Hedeflenen 2010 Gerçekleşen 2011 Hedeflenen 2011 Gerçekleşen %90 %89,47 %83 %87,84 %85 %86,83 Kanyak: Gelir İdaresi Başkanlığı Faaliyet Raporundan derlenmiştir. 22

23 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Vergide Genellik İlkesi Vergi yüküne toplumun tüm bireylerinin ortak olması ifadeleri ile tanımını bulunan vergide genellik ilkesi Anayasamızın 73 üncü maddesinde yerini bulmuştur. Bu ilke günümüzde ödeme gücü zayıf olanın vergilendirilmemesi yönünde uygulama bulmuştur (AKDOĞAN,2006). 23

24 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Vergide Genellik İlkesi Esnaf muaflığı ve asgari geçim indirimi uygulamaları bu amaca hizmet etmektedir. Yine Gelir Vergisi Kanunun 103 üncü maddesi ile belirlenen vergi oranları artan oranlılığı esas alması nedeni ile Gelir Vergisinin daha adil olmasını sağlamakta ve ödeme gücünü esas alması nedeni ile de genellik ilkesine uyumu artırmaktadır. 24

25 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Ancak, Gelir Vergisi kapsamında yapılan vergi harcamaları, tanınan vergi teşvik, istisna ve muafiyetleri genellik ilkesinin ciddi bir istisnası niteliğindedir Dönemi Gelir Vergisi Beyan Edilecek Gelirden İndirimler Tablosu İndirim Türü Mük.Say. İndirim Tutarı Mükellef Başına İndirim Tutarı Bireysel Emeklilik Katkı Payı , ,83 Şahıs Sigorta Primi , ,96 Eğitim ve Sağlık Harcamaları , ,46 Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yard , ,40 Gıda Bankacılığı Kapsamındaki Bağış ve Yardımlar , ,94 Kültür ve Sanat Faaliyetlerine İlişkin Bağış ve Yard , ,80 Sponsorluk Harcamaları , ,14 AR-GE İndirimi (GVK'ya Göre) , ,53 AR-GE İndirimi (5746 Sayılı Kanuna Göre) , ,94 Diğer Bağış ve İndirimler , ,95 Toplam ,83 - Kaynak: Erişim:

26 2011 Dönemi Kurumlar Vergisi Bildirimleri Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler Türü İstisnanın Adı Mükellef S. Tutarı 301 İştirak Kazançları (K.V.K Mad. 5/1-a) , Yatırım Fon ve Ortaklığı Portföy İşletmeciliği Kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-d) , Yurt Dışı İnşaat Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Kazançlar (K.V.K. Mad. 5/1-h) , Eğ. ve Öğ. Kur. ile Rehabilitasyon Mrk. Kazançları (K.V.K. Mad. 5/1-ı) , Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlar , Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Kazançlar , Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden Ve Devrinden Sağlanan Kazançlar , Yurtdışı İştirak Kazançları (K.V.K. Mad. 5/1-b) , Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurtdışı İştirak Hisseleri Satış Kazançları (K.V.K. Mad. 5/1-c) , Emisyon Primi Kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-ç) , Taşınmaz ve İşt. His. İle Kurucu Sen., İnt. Sen. ve R. Hakları Stş. Kazancı (K.V.K. Mad. 5/1-e) , Bankl. veya TMSF'ye Borçlu Durumda Olan Kurumların Taş. ve İşt. His. ile Kur. Sen., İnt. Sen. ve R.Hakları Sat. Kaz. (K.V.K. Mad ,12 5/1-f) 322 Yurtdışı Şube Kazançları (K.V.K. Mad. 5/1-g) , Diğer İndirimler ve İstisnalar ,96 Top ,40 Kazancın Bulunması Halinde İndirilecek İstisna Ve İndirimler Türü İstisnanın Adı Mükellef S. Tutarı 401 Risturnlar (K.V.K. Mad. 5/1-i) , Bağış ve Yardımlar (K.V.K. Mad. 10/1-c) , Eğitim ve Sağlık Tesisleri ile Yurt İnşaatına İlişkin Bağış ve Yardımlar (K.V.K. Mad. 10/1-ç) , Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar (K.V.K. Mad. 10/1-d) , Sponsorluk Harcamaları (K.V.K. Mad. 10/1-b) , Yatırım İndirimi İstisnası , BKK Uyarınca Başbakanlık Aracılığıyla Yapılan Bağış ve Yardımlar (K.V.K. Mad. 10/1-e) , Ar-Ge İndirimi (K.V.K. Mad. 10/1-a) , Ar-Ge İndirimi (5746 Sayılı Kanun Mad. 3) , İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansına Yapılan Bağış ve Yardımlar ile Sponsorluk Harcamaları , Türkiye Kızılay Derneğine Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar (KVK Mad. 10/1-f) , Diğer İndirimler ,16 26 Top ,31

27 Vergi İlkeleri Yönünden Etkinlik Yıl Gelir Vergisi Matrahı İndirim Toplamı İndirim ve İstisnaların Matraha Oranı (%) , ,83 2,99 Kaynak: Erişim: Gelir Vergisi matrahının %2,99 unu oluşturması bu kalemlerin matrah aşındırma gücünü göstermektedir. Yıl Kurumlar Vergisi Matrahı (Safi Kurum Kazancı) İndirim ve İstisna Toplamı İndirim ve İstisnaların Matraha Oranı (%) , ,71 61,63 Kaynak: Erişim: Kurumlar Vergisi matrahının %61,63 ünü oluşturması bu kalemlerin matrah aşındırma gücünü göstermektedir. Yine denilebilir ki bu durum verginin genellik ilkesinin ciddi bir istisnası niteliğindedir. 27

28 Anayasal Etkinlik Değerlendirmesi Türk Vergi Sistemindeki vergilerin konusunu genel ifadesiyle gelir, servet ve harcamalar oluşturmaktadır. Bu durum vergi gelirleri ile ilişkilendirildiğinde benzer bir sonuç çıkmaktadır. Yıl / Bin TL 2010 Vergi Gelirleri Toplamına Oranı (%) 2011 Vergi Gelirleri Toplamına Oranı (%) 2012 / Haziran* Vergi Gelirleri Toplamına Oranı (%) Gelir ve Kazanç Üzerinden Alınan Toplam , , ,41 Vergileri Harcama Üzerinden Alınan Vergiler Toplam , , ,55 Servet Üzerinden Alınan Vergiler Toplam , , ,71 Gelir + Harcama + Servet Vergilerinin Toplamı , , ,66 İlgili Yıl Genel Bütçe Gelirleri İçerisinde Vergi Gelirleri Toplamı ** Kaynak: (Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, , s. 1) ve (T.C. Maliye Bakanlığı, 2012 / Ekim, s. 69) verilerinden derlenmiştir. * 2012 / Haziran 2012 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklenti Raporundan alınmıştır. Verinin niteliği nedeniyle yuvarlanmış tutarlarıdır (T.C. Maliye Bakanlığı, 2012 Ekim, s. 69). ** Merkezi Bütçe, Genel Bütçe Gelirlerinde Vergi Gelirlerinin toplamını ifade etmektedir. Not: Genel Bütçe Gelirleri içerisinde Vergi Gelirleri Toplamından KDV İade Tutarları Hariç Tutulmuştur. 28

29 Anayasal Etkinlik Değerlendirmesi Aşağıda belirli vergi türlerinden yıllar itibarı ile elde edilen gelir ve mükellef sayıları karşılaştırılmaya çalışılmıştır. Yıl Açıklama GV KV KDV * Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Elde Edilen Gelir (Bin TL) Mükellef Sayısı Kaynak: (Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, , s. 1), (T.C. Maliye Bakanlığı, 2012 / Ekim, s. 69) ve (gib.gov.tr, 2012) verilerinden derlenmiştir. * 2012 / Haziran 2012 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklenti Raporundan alınmıştır. Verinin niteliği nedeniyle yuvarlanmış tutarlarıdır (T.C. Maliye Bakanlığı, 2012 / Ekim, s. 69). 29

30 Anayasal Etkinlik Değerlendirmesi Gelir İdaresi Başkanlığı için toplanan vergi gelirleri, uygulanan politikaların başarısı ve mükelleflerin gönüllü uyumu ile kayıtlı ekonomiye geçiş sürecinde oluşturduğu ve uyguladığı politikaların başarısı belirli ölçüde performans kriteri olarak alınabilir. Harcama Gelir Analizi Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) İle Vergi Yükü Analizi Başkanlıkça Belirlenen Performans Kriterleri ve Gerçekleşmeler Kanuni Surelerinde (KS) Yapılan Vergi Ödemelerinin Tahakkuklarına Oranı Riskli Olarak Tespit Edilen Mükelleflerden Gönüllü Uyum Veya İnceleme Çalışmasına Hazır Hale Getirilen Mükellef Sayısı Vergi İncelemeleri 30

31 Harcama Gelir Analizi Genel Bütçe Vergi Gelirleri Tahsilatı ile Gelir İdaresi Başkanlığı Harcamalarının Karşılaştırılması Yıllar Vergi Gelirleri (Bin TL) Gelir İdaresi Harcamaları (Bin TL) 100 TL. Vergi Toplamak İçin Yapılan Harcama (TL) , , , , , , , , , ,68 NOT : 1- Vergi Gelirleri rakamları brüt olup, Mahalli İdare ve Fon Payları ile Red ve İadeler dâhil tutarlardır Yılları Vergi Gelirleri içerisindeki Gelir Vergisi Tevkifat rakamına Asgari Geçim İndirimi tutarı dâhildir. Kaynak: (Gelir İdaresi Başkanlığı, 2011, s. 76) 2009, 2010 ve 2011 yılları dikkate alındığında harcama tutarı sırasıyla 0.82, 0.69 ve 0.68 olarak gerçekleşerek azalma eğilimi göstermektedir. 31

32 Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) İle Vergi Yükü Analizi Yıl GSYH (Bin TL) Artış Oranı (%) Vergi Gelirleri (Bin TL) Artış Oranı (%) VG/GSYH Artış Oranı (%) VG/GSYH Vergi Yükü (2005 Baz Yıl) , ,00-18, ,81 116, , ,4 101,7 100, ,21 116, , ,9 108,5 108, ,42 111, , ,3 101,7 110, ,72 112, , ,0 98,5 108, ,83 100, , ,6 103,1 112, ,45 115, , ,5 104,1 116, ,65 118, , ,9 102,2 119,0 Not : 1- Vergi Gelirleri rakamları brüt olup, Mahalli İdare ve Fon Payları ile Red ve İadeler dâhil tutarlardır Yılları Vergi Gelirleri içerisindeki Gelir Vergisi Tevkifat rakamına Asgari Geçim İndirimi tutarı dâhildir. * Artış oranı her yıl için önceki yıl baz alınarak hesaplanmıştır. Kaynak: Erişim: yılı vergi yükü artış oranı 108,5 puan şeklinde gerçekleşerek 2005 yılına göre 6,5 puan artış göstermiştir yılı GSYH artış oranı 116,9 puan şeklinde gerçekleşerek 2005 yılına göre 0,8 puanlık bir artış göstermiştir yılı vergi gelirlerinin artış oranı 127 puanla 2005 yılına göre 9 puanlık bir artış göstermiştir. Anlaşılacağı üzere vergi gelirlerinin artış hızı GSYH artış hızından daha yüksektir. Buna rağmen vergi yükü artış hızı vergi gelirlerinin artış hızının altında kalmıştır. Bu durum vergi gelirlerindeki artışın vergi yüküne etkisini göstermektedir. 32

33 Başkanlıkça Belirlenen Performans Kriterleri ve Gerçekleşmeler KS Yapılan Ödemelerin Tahakkuklara Oran Performans Adı 2009 Hedeflenen 2009 Gerçekleşen 2010 Hedeflenen 2010 Gerçekleşen 2011 Hedeflenen 2011 Gerçekleşen Kanuni surelerinde yapılan vergi ödemelerinin tahakkuklarına oranı %90 %89,47 %83 %87,84 %85 %86,83 Kanyak: Gelir İdaresi Başkanlığı Faaliyet Raporundan derlenmiştir. Riskli Olarak Tespit Edilen Mükelleflerden Gönüllü Uyum Veya İnceleme Çalışmasına Hazır Hale Getirilen Mükellef Sayısı Performans Adı Riskli olarak tespit edilen mükelleflerden gönüllü uyum veya inceleme çalışmasına hazır hale getirilen mükellef sayısı *Veri madenciliği teknikleri kullanılarak riskli olarak tespit edilen mükellef sayısı 2011 Hedeflenen 2011 Gerçekleşen KDV iadelerine yönelik denetlenen mükellef sayısı *Risk Analiz SBD yönünden analize tabi tutulan mükellef sayısı Kaynak: (Gelir İdaresi Başkanlığı, 2011, s ) *Bu faaliyetler 2011 yılı itibari ile Vergi Denetim Kurulu tarafından gerçekleştirilmektedir. 33

34 Başkanlıkça Belirlenen Performans Kriterleri ve Gerçekleşmeler Vergi İncelemeleri Yıl İnceleme Yeri Gelirler Kontr.D.B. Vergi Denetmenleri Rapor Sayısı Bulunan Matrah Rapor Sayısı Bulunan Matrah Rapor Sayısı Bulunan Matrah Farkı Farkı Farkı Vergi Dairesi Müd Toplam Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı 2010 Faaliyet Raporu, s.61 Tablo incelendiğinde en önemli matrah farkının 2008 yılında Gelirler Kontrolörlerince gerçekleştirilen incelemeler sonucunda tespit edilen TL olduğu görülecektir. Aynı yıl içerisinde Vergi Denetmenleri tarafından düzenlenen rapor neticesinde de TL lik bir matrah farkına ulaşılmıştır. Vergi Dairesi Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilen denetimler esnasında tespit edilen en yüksek matrah farkı ise 2009 yılına ait olup ilgili rakam TL dir. 34

35 35

36 Teşkilat Yapısı Birim Adı 2011 Vergi Dairesi Başkanlığı 30* Grup Müdürlükleri 121 Müdürlük 261 Gelir Müdürlüğü 52 Vergi Dairesi Müdürlüğü 447 Bağlı Vergi Dairesi (Malmüdürlüğü) 585 Takdir Komisyonu 62 Toplam

37 Personel Durumu MERKEZ TAŞRA Gelir İdaresi Başkanı 1 Vergi Dairesi Başkanı 20 Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı 5 Gelir İdaresi Grup Müdürü 44 Gelir İdaresi Daire Başkanı 12 Vergi Dairesi Müdürü Hukuk Müşaviri 1 Müdür 52 Gelir İdaresi Grup Başkanı 24 Vergi Dairesi Müdür Yardımcısı Hukuk Müşaviri 6 Müdür Yardımcısı 22 Başkanlık Müşaviri 1 Vergi İstihbarat Uzmanı 5 Müdür 25 Gelir Uzmanı Devlet Gelir Uzmanı 134 Araştırmacı 15 Mali Hizmetler Uzmanı 9 Gelir Uzman Yardımcısı Devlet Gelir Uzman Yardımcısı 48 Şef Mali Hizmetler Uzman Yardımcısı 3 Memur ve Diğer Personel Şef 19 Memur ve Diğer Personel 464 TOPLAM 752 TOPLAM

38 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı 38

39 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Bilindiği üzere; vergi denetiminde çok başlılığın önlenmesi, çağdaş ve etkin bir denetim süreci oluşturulması amacıyla 10/07/2011 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 646 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Maliye Bakanlığı bünyesinde ve doğrudan Bakanlık makamına bağlı olarak Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı ihdas edilmiştir. 39

40 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Kurula verilen görevlerin yerine getirilmesinde, uzmanlaşma ve işbölümünün sağlanması amacıyla uygun görülen yerlerde Bakan onayı ile doğrudan Başkanlığa bağlı olmak üzere aşağıdaki grup başkanlıkları kurmuştur. a) Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı. b) Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlığı. c) Organize Vergi Kaçakçılığı ile Mücadele Grup Başkanlığı. ç) Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlığı. 40

41 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Başkanlığın Personel Durumu Birim Vergi Başmüfettişi Sayısı Vergi Müfettişi Sayısı Vergi Müfettiş Yrd. Sayısı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Büyük Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları Ankara İstanbul İzmir Organize Vergi Kaçakçılığı İle Mücadele Grup Başkanlıkları Ankara İstanbul Örtülü Sermaye, Transfer Fiyatlandırması ve Yurtdışı Kazançlar Grup Başkanlıkları Ankara İstanbul İzmir Küçük ve Orta Ölçekli Mükellefler Grup Başkanlıkları Kaynak: Erişim: ( 2012) 41

42 Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Denetim Elemanı Sayısı Vergi personel Sayısına Oranı Ülke Vergi Denetim Elemanı / Vergi Personeli Oranı ABD 18,1 İsviçre 33 İsveç 32,5 İspanya 18,2 Norveç 22 Hollanda 36,3 Güney Kore 26,4 Japonya 68,4 İtalya 38,5 İrlanda 31 Danimarka 33,8 Çek Cumhuriyeti 21,8 Kanada 17,3 Avusturya 49,4 Avusturalya 33,8 Türkiye 10,6 Kaynak: Erişim: 09/12/

43 Sonuç Vergi Denetimi yani ödenen vergilerin doğruluğunun araştırılması faaliyeti ile verginin toplanması ile ilgili hizmetlerin sunulması arasındaki çizgileri netleştirildi. Yapılan düzenleme neticesinde, Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi inceleme ve denetim faaliyetleri için ayıracağı beşeri ve/veya teknik sermayeyi gelirin toplanması için gerçekleştireceği faaliyetlere kaydırabilecektir. Düzenleme ile denetim ve inceleme faaliyetlerinin sonuçlarının tek bir kurum tarafından toplanması ve değerlendirmesi mümkün hale gelmiştir. Yapılan düzenleme vergi denetiminin tek elden planlanması ve vergi adaletinin oluşturulması amacıyla risk odaklı mükellef seçim yöntemlerinin uygulanmasını mümkün hale getirmiştir. 43

44 Sonuç Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı bünyesinde oluşturulan Grup Başkanlıkları ihtisas gerektiren vergi uygulamaları ve sektörlere yönelik olarak denetim tecrübesinin tasniflenmesini mümkün hale getirmiştir. Bu durum denetimde uzmanlaşma sürecinin eskisine oranla daha etkin yürütülmesini sağlayacaktır. 646 sayılı KHK ile yapılan düzenlemenin çok daha etkin bir vergi denetim ve vergi tahsil sisteminin oluşturulmasına hizmet etmesi beklenmektedir. Etkin bir denetim sistemi ve vergilerin tahsil edilmesi amacıyla üretilen yüksek kalitede ki hizmetlerin, vergiye uyum ve kayıtlı ekonomiye geçiş sürecini hızlandıracağı düşünülmektedir. 44