STRATEJİK KATI ATIK YÖNETİM PLANI

Transkript

1 STRATEJİK KATI ATIK YÖNETİM PLANI (TASLAK) TEMİZLİK İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ EKİM 2009 Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 1

2 GİRİŞ İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Katı Atık Yönetimi Üzerinde Etkileri Olan Kanuni Düzenlemeler. 1.1 Ulusal Düzenlemeler 1.2 Bölgesel düzenlemeler İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin Vizyonu 1.3 Yerel düzenlemeler Zeytinburnu Belediyesi nin Vizyonu BÖLÜM 2 Stratejik Katı Atık Yönetiminde Mevcut Durum 2.1 Ulusal Seviyede Durum 2.2 Bölgesel Seviyede Durum 2.3 Yerel Seviyede Durum. BÖLÜM 3 Politik ve Teknik Görüşler Atık Yönetimi Problemleri 3.1 Mevcut uzun vadeli görüşler ve hedefler 3.2 Yeni uzun vadeli vizyon ve hedefler 3.3 Mevcut kısa vadeli yerel görüş ve hedefler 3.4 Yeni kısa vadeli yerel vizyon ve hedefler BÖLÜM 4 Kısa vadeli ve uzun vadeli hedeflere ulaşmak için gereken hedefler 4.1.Gelişme ve tamamlayıcı unsurlar 4.2.Teknik metodlar Atıkların toplanması Arıtım Metodları Ulaşım Bilgi ve İletişim (Farkındalık) BÖLÜM 5 Bölüm 3 deki hedeflerin değerlendirilmesi ve takibi 5.1. Bölüm 3 deki hedeflerin değerlendirilmesi ve takibi için olan Zaman Çizelgesi 5.2. Stratejik Atık Yönetimi Planının revizyonu için olan Zaman Çizelgesi 5.3. Stratejik Atık Yönetimi Planından Sorumlu Personelin İletişim Bilgileri BÖLÜM Faydalı Web Siteleri ve Yayınlar Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 2

3 GİRİŞ ZEYTİNBURNU BELEDİYESİ STRATEJİK KATI ATIK YÖNETİM PLANI (TASLAK) Türkiye nin Avrupa Birliği ne üye ülke olabilmesi için, uyum sürecinde en çok çalışılması ve yatırım yapılması gerekli konulardan biri Çevre müktesebatına uyum olacaktır. Büyük bir hızla artan nüfus, gelişen sanayi ve teknolojideki ilerlemeler sonucunda insanların doğal çevresi üzerindeki etkilerinin giderek artması ve buna bağlı olarak doğal kaynakların hızla tükenmesi Çevre konusunu dünya gündeminin ilk sıralarına yerleştirmiştir. Dünya nüfusu arttıkça ve toplumlar tüketici olmaya özendirilip yönlendirildikçe yeryüzünü ciddi şekilde tehdit eden atık miktarı da artmaya devam edecektir. Katı atık yönetimi, enerji ve hammadde gibi doğal kaynakların maksimum verim sağlayacak şekilde kullanılmasını; az atıklı üretimin desteklenmesini; atıkların yeniden kullanımı ve geri kazanımını; hava, su, toprak ve canlılara zarar vermeden bertarafının gerçekleştirilmesini amaçlayan toplama, taşıma, geri kazanım ve depolama işlemlerini kapsar. Sağlıklı ve sürdürülebilir bir atık yönetim sisteminin kurulması ve geliştirilmesi amacıyla ulusal düzeyde belirlenmiş ilkeler, amaç ve hedefler, uygulamaya dönük politikalar ve uygulama araçlarının bileşiminden oluşan atık yönetim stratejisinin temel kaynaklarını; Anayasa, yasalar, yönetmelik ve diğer düzenlemeler ile uluslararası anlaşmalar, ulusal plan, program vb. belgeler oluşturmaktadır. Başta Anayasamız olmak üzere, birçok yasada çevrenin korunması ve geliştirilmesine yönelik çok sayıda düzenleme yer almakta ve bu düzenlemelerin sayısı, çevrenin artan önemine paralel olarak gün geçtikçe artmaktadır. Katı atık yönetimine ilişkin düzenlemeler, çevre mevzuatımızın en kapsamlı alanlarından birini teşkil etmektedir Anayasası çevre korumaya yönelik hedefler koymuş; 56. maddesinde, Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir hükmüne yer verilmiştir. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 3

4 Bir çerçeve yasa niteliğindeki tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ise; çevrenin korunması konusunda ilke ve kurallar getirmekte, yetkili ve sorumlu kurum ve kuruluşları tanımlamakta, uygulamaya dönük prosesleri belirlemekte ve kirleten öder prensibi çerçevesinde ilgililerin yükümlülüklerini ve aykırı davranışlara uygulanacak cezaları belirlemektedir. BÖLÜM 1 Katı Atık Yönetimi Üzerinde Etkileri Olan Kanuni Düzenlemeler. 1.1 Ulusal Düzenlemeler 2872 Sayılı Çevre Kanunu; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış olup; tarih ve 5491 sayılı kanunla değişiklik yapılmıştır. Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış, tarih ve sayılı Resmi Gazete kararı ile revize edilmiştir. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış, tarih ve sayılı Resmi Gazete kararı ile revize edilmiştir. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği; tarih ve sayılı Resmî Gazete'de yayınlanmış tarihli ve sayılı Resmi Gazete kararı ile revize edilmiştir. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 4

5 1.2 Bölgesel düzenlemeler İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin Vizyonu Türkiye'nin görünen yüzü ve dünyaya açılan penceresi olan İstanbul'un eşsiz mirasına sahip çıkarak, yaşam kalitesi yüksek, sürdürülebilir bir dünya şehri yapan öncü ve önder belediye olmak. Büyükşehir Belediyesi Kanunu; tarih ve 5216 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 1.3 Yerel düzenlemeler Zeytinburnu Belediyesi nin Vizyonu Tarihi, kültürel dokusu ve ekonomisiyle uyumlu, yaşayanların kentsel anlamda temel ihtiyaçlarının karşılandığı, her dem İstanbul da yaşandığı hissedilen, güvenli, aidiyet hissi oluşmuş, hemşerilik bilinci ve bağlılığı paylaşılan, model bir ilçe ve markalaşmış bir belediyecilik anlayışının var olduğu, hizmet üretim gücü ve hizmet kalitesi yüksek, sürekli gelişim içinde olan bir Zeytinburnu na kavuşmaktır. Belediye Kanunu tarih ve 5393 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. BÖLÜM 2 Stratejik Katı Atık Yönetiminde Mevcut Durum 2.1 Ulusal Seviyede Durum Katı atık yönetimi, ülkemizde 1930 lardan itibaren çok sayıda yasal düzenlemeye konu olmuştur. Bu yıllardan itibaren çevre alanında görev üstlenen kurumların sayısı da sürekli artmıştır. Ancak yeni kurumlar oluşturulurken mevcut kurumların yetki ve sorumluluk alanlarının değiştirilmemesi, ilgili kurumlar arasında yetki örtüşmelerine yol açarken, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında etkin bir işbirliği ve koordinasyonun bulunmayışı da, sistemin işlerliğini zayıflatmıştır. Finansman desteğinin zayıf; teknik bilgi ve donanımın yetersiz oluşu gibi faktörlerin de etkisiyle, günümüze dek sağlıklı bir katı atık yönetim sistemi oluşturulamamıştır. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 5

6 Atık yönetimi alanında ihtiyaç duyulan sosyal ve kültürel altyapının güçlendirilmesine yönelik araştırma ve geliştirme faaliyetleri ile eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları da çok yetersiz düzeydedir. Bunun bir sonucu olarak halkın ve atık üreticilerinin yeterli bilinç düzeyine sahip olmamaları ve gönüllü katkılarının sınırlı kalması, atık yönetimi uygulamalarının başarısını olumsuz etkileyen faktörlerden birisidir. Ülkemizde etkin ve sürdürülebilir bir atık yönetim sisteminin henüz oluşturulamamış olmasının temel nedenleri arasında; Atık yönetimine ulusal politika öncelikleri arasında yer verilmemesi, Atık yönetiminin gerek ulusal ve gerekse yerel düzeyde yetkin bir kurumsal altyapıya kavuşturulmamış olması, Yetki ve sorumluluklar çok sayıda kurum ve kuruluş arasında dağıtıldığı halde, bunlar arasında yeterli koordinasyon ve işbirliğinin olmaması, Atık yönetimi hizmetlerine yeterli kaynak ayrılmaması, Bu alanda verilen hizmet karşılığında alınan vergi ve ücretlerin yetersiz oluşu, Çok uzun yıllar geri planda bırakılması nedeniyle, günümüzde hem bugünün ihtiyaçlarının ve hem de geçmişten gelen sorunlara çözüm bulunması gereğinin oluşturduğu baskı, Mevcut teknik kapasitenin çok yetersiz, altyapı tesislerinin sayıca yetersiz ve büyük çoğunluğunun oldukça ilkel koşullarda olması, AB normlarına ve uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilen yasal düzenlemelerin uygulamaya yeterli düzeyde yansıtılamaması, Denetim ve izleme faaliyetlerinin çok yetersiz olması ve aykırı davranışlara karşı etkili müeyyidelerin uygulanamaması sayılabilir. Ülkemizde katı atık sorununun çözümlenmesi için bu atıkların düzenli depo alanlarında yerleşim yerlerinden uzaklaştırılması ve bu sahalarda katı atık miktarının azaltılması için atıkların geri dönüştürülerek tekrar kullanımını sağlayacak atık minimizasyonu veya atık geri kazanma programları başlatılmıştır. Ulusal düzeyde Çevre ve Orman Bakanlığı nın Çevre ve Katı Atık Yönetimi ile ilgili görevleri şu şekildedir. Çevrenin korunması, kirliliğinin önlenmesi ve iyileştirilmesi için prensip ve politikalar tespit etmek, programlar hazırlamak; bu çerçevede araştırmalar ve projeler yapmak, bunların uygulama esaslarını tespit etmek ve uygulanmasını sağlayacak tedbirleri almak. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 6

7 Çevrenin korunması ve kirliliğinin önlenmesi amacıyla ülke şartlarına uygun olan teknolojiyi belirlemek, bu maksatla kurulacak tesislerin vasıflarını tespit etmek. Ülke şartlarına uygun olan çevre standartlarını Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte belirlemek, uygulamak ve uygulanmasını sağlamak. Atık ve yakıtlar ile ekolojik dengeyi bozan, havada, suda ve toprakta kalıcı özellik gösteren kirleticilerin çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi için denetimler yapmak; ülke genelinde tüm uygulayıcı kurum ve kuruluşların bu konudaki taleplerini değerlendirerek sonuçlandırmak; ülkenin atık yönetimi politikasını belirlemek ve bu konuda gerekli tedbirleri almak; tehlikeli hallerde veya gerekli durumlarda faaliyetlerin durdurulması ile ilgili usul ve esasları yönetmelikle belirlemek. Çevrenin korunması ve kirliliğinin önlenmesi için çevre standartları ve ekolojik kriterler esas olmak üzere her türlü analizi, ölçüm ve kontrolleri gerçekleştirmek amacıyla laboratuvar kurmak, kurdurmak ve denetimlerini yapmak veya mevcut kamu kurum ve kuruluşlarının laboratuvarlarından yararlanmak. Ülkedeki kirlenme konuları ile kirlenmenin mevcut olduğu veya olması muhtemel bölgeleri ve sektörleri tespit etmek; problemlerin teknik, idari ve finansman bakımından çözümünü sağlayacak kaynak ile ilgili çalışmaları yönetmek veya yönlendirmek. Sürdürülebilir kalkınma ilkesi çerçevesinde, çevreye olumsuz etki yapabilecek her türlü plân, program ve projenin, fayda ve maliyetleriyle çevresel olguların ortak bir çerçeve içinde değerlendirilmesini gerçekleştirecek çevresel etki değerlendirmesi ve stratejik çevresel değerlendirme çalışmasının yapılmasını sağlamak ve bu çalışmaları denetlemek. Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak ekonomik kararlarla ekolojik kararların birarada düşünülmesine imkân veren rasyonel doğal kaynak kullanımını sağlamak üzere, kalkınma plânları ve bölge plânları temel alınarak çevre düzeni plânlarını hazırlamak veya hazırlatmak, onaylamak, uygulanmasını sağlamak. Çevre konusunda görev verilmiş olan özel kuruluşlar ile kamu kurum ve kuruluşları arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak; bu konuda faaliyette bulunan gönüllü kuruluşları yönlendirmek, desteklemek ve bakanlıklar arası işbirliği esaslarını yönetmelikle belirlemek. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 7

8 Çevreye olumsuz etkileri olan her türlü faaliyeti ülke bütününde izlemek ve denetlemek. Çevre uygulamalarına etkinlik kazandırmak için başta mahalli idareler olmak üzere, sürekli bir eğitim programı uygulamak, bu amaçla yapılan eğitim faaliyetlerini izlemek, desteklemek, yönlendirmek, çevre bilincini geliştirmek ve çevre problemleri konusunda kamuoyu araştırmaları yapmak. Çevre konularında uluslararası düzeyde sürdürülen çalışmaların izlenmesi ve bunlara katkıda bulunmak amacıyla; ulusal düzeyde yapılan planları, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde yürütmek ve bu çalışmalara iştirak edilmesine ilişkin koordinasyonu sağlamak. 2.2 Bölgesel Seviyede Durum İstanbul ilinde 1953 yılına kadar denize dökülen katı atıklar, bu yıldan sonra hiçbir ayırıma tabi tutulmadan cadde ve sokak baslarında biriktirildikleri yerlerden alınıp, kontrolsüz ve düzensiz bir şekilde bertaraf edilecekleri vahşi döküm alanlarında depolanmaktaydı. Geniş sahaları kaplayan katı atıklar çevre kirliliğine; oluşan toz bulutları ve gazlar ise hava kirliliğine neden olmaktaydı. Metan gazı sebebiyle bu sahalarda sürekli yangınlar oluşuyor ve bu alanlar patlama riski taşıyordu. Katı atıklardan sızan sular yeraltı ve yerüstü sularını kirletmekteydi. Zamanla çok büyük yığınlar haline gelen bu katı atıklarda oluşan kaymalar büyük maddi kayıplara ve can kayıplarına yol açmaktaydı yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetimi Müdürlüğü nün etkinleştirilmesi ile vahşi depolamaya son verildi ve bu alanlar yeşillendirildi. Son 25 yılda, nüfus ve sanayileşmeye bağlı olarak artan atıkların bertarafı için, gelişen çevre teknolojilerinin kullanılmasını sağlayacak yönetmelik ve tebliğler yayımlandı. Kentsel Katı Atıklar: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetimi Müdürlüğü, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanunu nun ilgili maddesinde belirtilen Büyükşehir katı atık yönetim planını yapmak, yaptırmak; katı atıkların kaynakta toplanması ve aktarma istasyonuna kadar taşınması hariç katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek; bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, isletmek veya işlettirmek amacıyla, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Daire Başkanlığı na bağlı olarak kurulmuş bir müdürlüktür. İstanbul Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde günde ortalama ton katı atık üretilmektedir. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 8

9 İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yukarıda bahsedilen sorumluluklar altında 7 adet katı atık transfer istasyonu kurulmuştur.bu istasyonların 4 tanesi (Baruthane, Halkalı, Yenibosna ve Silivri) Avrupa Yakasında, 3 tanesi (Hekimbaşı, Küçükbakkalköy ve Aydınlı) ise Asya Yakasında bulunmaktadır. İlçe Belediyeleri topladıkları evsel katı atıkları bu istasyonlara getirmektedirler. Bu istasyonlardan bertaraf sahalarına kadar atıkların taşınması görevi İstanbul Büyükşehir Belediyesine aittir. Evsel katı atıklar transfer istasyonlarından Asya yakasında Şile- Kömürcüoda Düzenli Depolama Sahasına, Avrupa yakasında ise Kemerburgaz-Odayeri Düzenli Depolama Sahasına taşınmakta ve İBB tarafından bertaraf edilmektedir. Katı atıkların yaklaşık %30-35'i Anadolu Yakasında bulunan Şile Kömürcüoda Düzenli Depolama Tesisinde depolanmaktadır. İstanbul da ton/gün kapasiteli Kompost ve Geri Kazanım tesisinde Pazar atıkları gibi organik içeriği yüksek evsel katı atıklar kompostlaştırılarak, gübre eşdeğeri toprak iyileştiricisi olarak İBB Park ve Bahçeler Müdürlüğünce kullanılmaktadır. Ayrıca Hasdal Eski Düzensiz Depolama Alanı, Odayeri ve Kömürcüoda Düzenli Depolama Alanlarına kurulan atıktan elektrik enerjisi üretim santralleri (LFG) ile katı atıkların içerisindeki metan gazından elektrik elde edilmekte olup, üretilen enerji şebeke hattına verilmektedir. Endüstriyel Katı Atıklar: Endüstriyel Atıklar; evsel nitelikli endüstriyel atıklar ve tehlikeli endüstriyel atıklar olmak üzere iki bölümde incelenebilir. Evsel nitelikli endüstriyel atıkların toplanması, taşınması ve bertarafı sorumlulukları evsel katı atıklarda olduğu gibidir. Tehlikeli endüstriyel atıkların üretildiği noktadan bertaraf edildiği alana kadar tüm işlemler üretici sorumluluğu altında gerçekleştirilmektedir. Mevcut durumda İstanbul da tehlikeli atık bertarafının gerçekleştirilebileceği bir tesis bulunmamakla birlikte, gelen talepler bu konuda hizmet veren lisanslı tesislere yönlendirilmektedir. Diğer Katı Atıklar: Belediyelerin çalışma alanı içindeki geri dönüşümü gerçekleştirilebilen atıklar; ambalaj atıkları, atık pil ve aküler, Hafriyat atığı, park-bahçe atıkları. Ambalaj Atıkları: İstanbul Büyükşehir Belediyesi nin ilgili yönetmeliğe göre sorumlulukları; ambalaj atıklarının düzenli depolama sahalarına kabul edilmemesi için gerekli önlemlerin alınması ve ilçe belediyelerinin koordinasyonun sağlanmasıdır. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 9

10 Atık Pil ve Akümülatörler: Büyükşehir Belediyelerinin sorumluluğu; üreticilerin şehrin muhtelif yerlerinde yapacakları atık pil ve akümülatör toplama işlemlerine yardımcı olmak ve işbirliği yapmak; okullar, halk eğitim merkezleri, mahalle muhtarlıkları, eğlence yerleri ve halka açık merkezlerde pilleri ayrı toplama ile ilgili üreticilerin sorumluluğu ve programı dahilinde gerektiğinde üretici ile işbirliği yaparak pilleri ücretsiz olarak ayrı toplamak, halkı bilgilendirmek ve eğitim programları düzenlemektir. Tıbbi Atıklar: Büyükşehir Belediyeleri; tıbbi atıkların geçici atık depolarından veya konteynerlerinden alınarak toplanması, taşınması, sterilizasyon işlemine tabi tutulması ve bertarafı ile ilgili detayları içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı nı hazırlamak, uygulamak ve halkın bilgilenmesini sağlamak, tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmek ve kuracakları tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesisleri için ön lisans/lisans almakla yükümlüdürler. İstanbul da Odayeri Düzenli Depolama Alanı içerisinde 24 ton/gün kapasiteli bir adet yakma tesisi bulunmaktadır. 20 yatak altı sağlık kuruluşlarının tıbbi atıkları ilçe belediyeleri tarafından 20 yatak üstü sağlık kuruluşlarının tıbbi atıkları ise İ.B.B. tarafından toplanmaktadır. Tıbbi atıkların bertaraf edilmesi ile ilgili yasal yükümlülük Büyükşehir Belediyesine aittir. 2.3 Yerel Seviyede Durum. Zeytinburnu ilçesi içerisindeki nüfus yoğunluğu ve atık üreticilerinin mahalle bazındaki tahmini dağılımı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Nüfus Konut İşyeri Site Okul Dersane Yurt Satış Noktası Kamu Kurumu Sağlık Kuruluşu Banka Mahalle Adı (kişi) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) (adet) 1 Beştelsiz Çırpıcı Gökalp Kazlıçeşme Maltepe Merkezefendi Nuripaşa Seyitnizam Sümer Telsiz Veliefendi Yenidoğan Yeşiltepe TOPLAM Otel Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 10

11 Kentsel Katı Atıklar: Evsel katı atıkların toplanarak aktarma istasyonlarına taşınması sorumluluğu ilçe belediyelerine, depolama sahalarına taşınması ve bertaraf edilmesi sorumluluğu ile ilçeler arasında koordinasyonu sağlamak Büyükşehir belediyelerine aittir. Zeytinburnu İlçesinde evsel katı atıkların toplanması için iki bölge oluşturulmuştur. Bu bölgelerde kapıdan kapıya ve atık kumbaraları ile her gün yürütülen katı atık toplama hizmetlerini 2 ayrı yüklenici firma yerine getirmektedir. Bu firmalar 4 ü yedek olmak üzere toplam 24 araç ile konteynerlerden ve çöp noktalarından aylık ortalama ton evsel nitelikli katı atık toplayarak Yenibosna Katı Atık Transfer İstasyonlarına götürmektedir. Kağıt, karton, metal, plastik, cam ve kompozit gibi Ambalaj Atıkları ve Bitkisel Atık Yağlar; Belediyemizin koordinasyonounda toplanan atıklardan elde edilen gelir ile Çevre ve Orman Bakanlığı ndan Lisanslı Firmalar tarafından toplanmaktadır. Kentsel Katı Atıklar ise; aile başı su harcama miktarına göre su faturasına yansıtılan Çevre Temizlik Vergisi ve İşyerleri ile yapılan Katı Atık Sözleşmesinden elde edilen gelir gibi halktan alınan vergiler ile finanse edilerek toplanmaktadır. Ambalaj Atıkları: Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Geri Kazanım Projesi adı altında Lisanslı Firma ve ÇEVKO Vakfı ile tarihinde imzalanan işbirliği protokolü çerçevesinde ayrı toplama çalışmalarının yürütüldüğü satış noktalarından, fabrikalardan, konut ve işyerlerinden kaynaklanan kağıt, karton, metal, plastik, cam ve kompozit gibi geri kazanılabilen materyallerin kaynağında ayrı toplanması, taşınması ve ayrıştırılması işlemlerinden sonra, yeniden kullanımı için özel araçlar ile geri dönüşüm sanayiye sevki sağlanmaktadır. Detaylar EK- de mevcuttur. Bitkisel Atık Yağlar: Bitkisel yağ kullanımı sonucu ortaya çıkan atık bitkisel yağların, Lisanslı Firma ile.2008 Mayıs ayında imzalanan işbirliği protokolü kapsamında; ayrı toplanmasını ve taşınmasını sağlamak amacıyla, atık bitkisel yağ üreticilerine gerekli sağlık ve hijyenik standartları sağlanmış Bitkisel Atık Yağ Toplama Kapları dağıtılmakta ve bu kaplarda biriktirilmesinin ardından belirli periyodlarda atık bitkisel yağ alım işlemi gerekli lisanslara haiz araçlar vasıtası ile gerçekleştirilmekte ve işletme lisansı almış geri dönüşüm tesislerine sevki sağlanmaktadır. Detaylar EK- de mevcuttur. Atık pil ve Akümülatör: Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş kuruluş ve İ.B.B. ile 2005 yılında Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 11

12 imzalanan üçlü protokol dahilinde; atık pillerin evsel atıklardan ayrı toplanması, taşınması ve geçici depolanmasına yönelik çalışmalarımız devam etmektedir. İlçe Belediyelerinin sorumluluğu; okullar, halk eğitim merkezleri, mahalle muhtarlıkları, eğlence yerleri ve halka açık merkezlerde pilleri ayrı toplama ile ilgili, üreticilerin sorumluluğu ve programı dahilinde gerektiğinde üretici ile işbirliği yaparak pilleri ücretsiz toplamak, halkı bilgilendirmek ve eğitim programları düzenlemektir. Detaylar EK- de mevcuttur. Tıbbi Atıklar: Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; 20 den az yatağa sahip olan sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklar, Zeytinburnu Belediyesi Tıbbi Atık Toplama Aracı ile toplanarak Büyükşehir Belediyesi bertaraf tesislerine taşınmaktadır. İlçe Belediyeleri; tıbbi atıkları geçici atık depolarından alarak bertaraf sahasına taşımak/taşıttırmakla; Tıbbi atık taşıma araçları için taşıma lisansı almakla, Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eğitmekle/eğitimini sağlamakla, Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelin özel giysilerini sağlamakla, Sağlık kuruluşlarından toplanan, taşınan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarlarını kayıt altına almak, bu bilgileri yıl sonu itibari ile valiliğe göndermek ve talep edilmesi halinde Bakanlığın incelemesine açık tutmakla, yükümlüdürler. Detaylar EK- de mevcuttur. İnşaat ve Yıkıntı Atıkları: Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; hafriyat toprağı ile inşaat ve yıkıntı atıklarının çevreye zarar vermeyecek şekilde İlçe genelinde gelişi güzel, kontrolsüz olarak alıcı ortama verilmesinin önlenmesi işlemlerinden sonra, toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması, değerlendirilmesi ve bertaraf edilmesine ilişkin Büyükşehir Belediyesi depo sahasına sevki sağlanmaktadır. Ayrıca Hafriyat izinlerinin İmar ve Planlama Müdürlüğü tarafından verilerek lisanslı taşıma araçları ile taşınmaları sağlanmaktadır. Ömrünü Tamamlamış Lastikler: İlçe Belediyeleri; ÖTL lerin toplanması ile ilgili olarak üreticilerin sorumluluğu ve programı dahilinde, gerektiğinde üretici ile işbirliği yaparak, ayrı toplama yapmakla, halkı bilgilendirmekle ve eğitim programları düzenlemekle; mücavir alan içinde ÖTL üreticilerinin açık alanda ÖTL biriktirmesini önlemekle yükümlüdür. Bu konuda uygulamaya yönelik hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 12

13 Tehlikeli Atıklar:Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; tehlikeli atıkların, üretiminden nihai bertarafına kadar; İnsan sağlığına ve çevreye zarar verecek şekilde doğrudan veya dolaylı biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine ilişkin, rutin denetim ve kontroller yapılarak Bakanlıkça Yetkili Mercii olan İstanbul Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğüne gereği için bilgi verilmektedir. BÖLÜM 3 Politik ve Teknik Görüşler. Atık Yönetimi Problemleri Atık konusunda Kamudaki bilinç eksikliği, Çevre ve Atık yönetimi ile ilgili yatırımlar için yeterli bütçenin olmayışı, Üretici, ithalatçı, piyasaya süren ve tüketici gibi sorumlu tarafların yükümlülüklerini sağlıklı bir şekilde yerine getirememesi, Lisanssız yasal olmayan toplayıcıların devreye girmesi. 3.1 Mevcut uzun vadeli görüşler ve hedefler Toksik olmayan bir çevre Atık azaltılması, yeniden kullanım ve geri kazanım 3.2 Yeni uzun vadeli vizyon ve hedefler Vizyon: Kamu farkındalığının artırılmasını sağlamak. Hedef: Çevresel iletişim ekibinin oluşturulması ve hedef grupların dikkatini çekmek için promosyonlu eğitim kampanyaları organize etmek Vizyon: Çevre ve Kamu sağlığının korunmasını sağlamak. Hedef: Çevre ve Atık Yönetimi alanında Ulusal Mevzuatın uygulanmasını sağlamak. 3.3 Mevcut kısa vadeli yerel görüş ve hedefler Yenilenebilir enerji kullanmayı teşvik etmek. Atık toplama ve aktarma merkezi, İlçe Belediyeleri ve kurumlar arası iletişim ağının güçlendirilmesi, 3.4 Yeni kısa vadeli yerel vizyon ve hedefler Vizyon: İlçe Belediyeleri ve kurumlar arası iletişim ağını kuvvetlendirmek. Hedef: İyi uygulama örneklerinin tespiti ve çelişkilerin belirlenmesi Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 13

14 BÖLÜM 4 Kısa vadeli ve uzun vadeli hedeflere ulaşmak için gereken hedefler 4.1.Gelişme ve tamamlayıcı unsurlar Mevzuatın tetkik edilmesi ve paydaşların tespiti. Lisanslı toplayıcı firmalar, özel sektör ve Yetkilendirilmiş kuruluşlar ile görüşmeler, Uygun bütçenin oluşturulması Çevre denetçiliğinin artırılması 4.2.Teknik metodlar Atıkların toplanması Atıkların kaynağında ayrı toplanması Atıkların yetkisiz kişi, kurum/kuruluşlar tarafından toplanmaması Çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanılması Arıtım Metodları Atığın geri kazanılması veya enerji kaynağı olarak kullanılması Ulaşım Atıkların taşıma lisanslı araçlar ile taşınması Atıkların en yakın ve en uygun tesiste bertaraf edilmesi İlçede ya da ilçeye yakın bir yerde katı atık transfer istasyonun kurulması için Çevre Bakanlığı ve Büyükşehir belediyesi ile görüşmeler, Bilgi ve İletişim (Farkındalık) Başta sivil toplum kuruluşları olmak üzere, meslek örgütleri, eğitim kurumları, akademik kuruluşlar, medya vb. kurum ve kuruluşların destek ve katkılarını maksimum düzeye çıkaracak katılımcı politikaların geliştirilmesi. İlçe Belediyeleri ile çevresel iletişimi artırmak. Kamu kurum ve kuruluşları, endüstriyel ve ticari kuruluşlar ile koordinasyon çalışmaları. Toplumun tüm kesimleri ile çevresel iletişim ve enformasyon çalışmaları. Atık konusunda kamu farkındalığını artırmak için hedef gruplara yaklaşım metodları. Hedef gruplara yönelik proğramların hazırlanması ve ilgi çekici promosyonların belirlenmesi Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 14

15 BÖLÜM 5 Bölüm 3 deki hedeflerin değerlendirilmesi ve takibi 5.1. Bölüm 3 deki hedeflerin değerlendirilmesi ve takibi için olan Zaman Çizelgesi STRATEJİK ATIK YÖNETİM PLANI UYGULAMA ZAMAN ÇİZELGESİ (TASLAK) Çevre ve Atık Yönetimi alanındaki uygulamalarda problemlerin tespit edilmesi ve Ulusal Mevzuat ile ilgili yükümlülüklerin belirlenmesi (Ambalaj atıkları, atık piller, bitkisel atık yağlar, elektronik atıklar, tıbbi atıklar, hafriyat atıkları, ÖTL) Kamusal bilinç eksikliğinin sebeblerinin araştırılması Hedef gruplara yönelik proğramların hazırlanması ve ilgi çekici promosyonların belirlenmesi Uygulamadaki paydaşların ve atık üreticilerinin tespiti. İşbirliği detaylarının oluşturulması Paydaşların, çevresel iletişim ekibinin ve eğitim metaryellerinin tespiti Maaliyet analizinin yapılması ve Uygun bütçenin oluşturulması Maaliyet analizinin yapılması, uygun bütçenin oluşturulması Eylem planının hazırlanması Eylem planlarının hazırlanması Tüm ilçe genelinde uygulama ve yaygınlaşma süreci Tüm ilçe genelinde uygulama süreci Stratejik Atık Yönetimi Planının Revizyonu Çevresel atık mevzuatı takip edilmek suretiyle değişiklikler tespit edilecek ve her yıl gerekli düzenlemeler yapılarak Statejik Atık Yönetim Planı revize edilecektir Stratejik Atık Yönetimi Planından Sorumlu Personelin İletişim Bilgileri Adı-Soyadı : Mehmet UÇAR Meslek : Çevre Mühendisi Ünvanı : Zeytinburnu Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü Mühendisi Telefon : Faks : e-posta : mucar@zeytinburnu.bel.tr Adres : Telsiz Mah. 71. Sokak No: 5 Zeytinburnu/İSTANBUL Adı-Soyadı : Aydan KIRMANOĞLU Meslek : Çevre Mühendisi Ünvanı : Zeytinburnu Belediyesi Temizlik İşleri Müdürlüğü Mühendisi Telefon : Faks : e-posta : akirmanoglu@zeytinburnu.bel.tr Adres : Telsiz Mah. 71. Sokak No: 5 Zeytinburnu/İSTANBUL Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 15

16 BÖLÜM 6 Faydalı Web Siteleri ve Yayınlar Zeytinburnu Belediyesi-Temizlik İşleri Müdürlüğü 16