Tasar ma dikkat et, çevreye zarar verme! Yüksek kazanç için ille de yeni bulufl gerekmez!

Transkript

1

2

3 çindekiler 8 Kapak Geri dönüflüm 4 Halefflan Sümen Tasar ma dikkat et, çevreye zarar verme! 6 Endüstride letiflim / Recep Akbayrak Yüksek kazanç için ille de yeni bulufl gerekmez! Röportaj 26 SKF vibrasyon takibi ve analizi ile sistemin check up n yap yor 28 Krizi eleman ç kararak atlatmaktansa biraz zararla atlatal m 30 SolidWorks ten e itime de büyük destek 9 Türkiye geri dönüflüm konusunda Avrupa y yak ndan takip ediyor 12 Yerüstü madencili i: Geri dönüflüm 13 Xerox tan Türkiye ye dev yat r m haz rl 14 Fimak üretti i geri dönüflüm ve k rma makinalar yla do al kaynaklar koruyor Haber 16 Endress+Hauser Yenilikçiler 2009 toplant s nda bulufl sahiplerini ödüllendirdi 16 Honeywell universal analizör art k Türkçe 17 Exitcom da geri dönüflüm prosesi OHSAS e uygun olarak yürütülüyor 18 Emerson Marmara Bölgesi ve zmir de en yeni enstrüman, vana ve kontrol sistemlerini tan tt 18 SICK novasyon Maratonu 2009, 52 haftada 52 yenilikle tamamlanacak 20 PNP 2009 y l ndan umutlu 20 Seul metrosu yetkilileri Artesis teknolojisini Türkiye de inceledi 22 Vijeo Citect Scada Tasar m Yar flmas bu kez üniversite ö rencileri için düzenleniyor 22 Özdisan gelece in mühendislerine Yeditepe de seminer verdi 24 HP den sanallaflt rma maliyetlerini azaltan otomasyon yaz l m Teknik Makale 32 Büyük bir demir çelik iflletmesinde ( SDEM R) OPC uygulamas 34 Türkiye de yürürlü e giremeyen WEEE 34 E-at k konusunda en ileri düzeyde olan ülkeler 36 Coriolis prensibi ile kütlesel ak fl ölçümü 38 Tank seviye ölçümünde temass z radar metodu 40 Eski DSC sistemlerinin yenilenmesi 42 Tank çiftli i envanter izleme&kontrol sistemleri (Tank gauging) 44 efector MID - letken s v lar n izlenmesi için kompakt ve düflük maliyetli ak flölçer 46 Küçük miktarlarda s v transferi yapan yeni nesil laboratuar pompalar 47 Ad m kontrol cihazlar 47 SC441 standart kontrol cihazlar 47 Artesis in kullan c arabirimi MCMSCADA+ Reklam ndeksi 4P OTOMASYON...19 ABB...Ön Kapak çi ASP OTOMASYON...29 BEST ENDÜSTR...35 B LKO...33 DAL ENDRESS HAUSER...3 FESTO...1 HABERORTAK...45 DEAL MAK NA...15 JUMO...5 KARYA ELEKTR K...37 KROHNE ENELSAN...Arka Kapak NEL ELEKTRON K...25 ÖZSAMUR ELEKTRON K...11 PNP ELEKTR K...23 SAFMAK...41 S SPA...7 STAUBL...Arka Kapak çi TESLA ÖLÇÜ KONTROL...21 MAYIS AYI DERG LER Dergiler Y ll k Periyot S.T. Otomasyon 12 Say S.T. Proses Otomasyonu 6 Say S.T. Vinç ve Kald rma Üniteleri 6 Say S.T. Makina 12 Say S.T. Sac flleme Teknolojileri 6 Say S.T. Elektrik-Enerji 6 Say Derginin Ad : SEKTÖREL TANITIM PROSES OTOMASYONU Say : 2009/03 May s 2009 Alternatif Yay nc l k Tan. Hiz. San. ve Tic. Ltd. fiti. Ad na mtiyaz Sahibi: Recep Akbayrak Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul info@alternatifyayincilik.com / info@sektoreltanitim.com Genel Yay n Yönetmeni Halefflan Sümen Sorumlu Yaz flleri Müdürü Gülcan Arzuhal Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul Haber Merkezi Murat Tan k Reklam Grubu Eflref Y ld r m Gamze Tepe Vildan Ekren Ender Küçük Grafik Alternatif Grafik Atölyesi Bilgi fllem Dilek Y ld r m U ur Y lmaz Semin Ya yapan Ercan Arzuhal Yönetim Yeri Adresi: Emirgazi Cd. Zümrüt Sk. Elmas fl Merkezi B Blok K.2 D.4 (Hyundai Plaza) Okmeydan / stanbul Tel.: Fax: Yay n Türü: Yerel, Süreli, ki Ayda Bir Yay mlan r Bask Has Matbaac l k 100. Y l Mah. MASS T Matbaac lar Sitesi 3. Cad. 199/A Ba c lar / stanbul Tel.:

4

5 3

6 halefflan sümen Tasar ma dikkat et, çevreye zarar verme! nsano lu çok uzun zamand r çeflitli ürünler kullanmakta. Bafllang çta ilkel aletler, süs eflyalar, silahlar yapmaktayken sonralar çok daha geliflmifl ürünler yaratm fl. lk ürünlerin hammaddeleri kemik, a aç gibi organik malzemeler iken sonralar metal ve inorganik a rl kl olmufl. Malzemelerin niteli i dönemleri belirlemifl; organik maddeler zanaat dönemini, inorganikler de endüstri dönemini yaratm fl. Ancak as l fark çevreye verilen etki olmufl. Organik ürünlerin do- a ile hiçbir sorunu yokken inorganik malzemelere dayal ürünler adeta çevre düflmanl yapm fllar. Günümüzde a r metal ve inorganik malzemelere dayal ürünlerin dünyam za afl r zarar vermesi konuyu çok s cak bir hale getirdi. Hatta tar m bile organik olmal görüflü taraftar toplad. Bugün ömrünün sonuna gelen her ürünü çevre koruma ilkelerine uyarak kullan mdan kald rmak zorunday z. Ürünlerin içinde iki tür hammadde bulunmakta. lki ürünün ömrü bitmifl olsa da de er tafl yan hammaddeler. Bunlar n yeniden kazan lmalar gerekiyor. Bu gereksinim hem ekonomik de er aç s ndan hem de dünyadaki stokunun s n rl olmas ndan kaynaklan yor. kinci tür malzeme do aya zarar verenler. Ürün at lmadan önce bu malzemelerin etkisiz hale getirilmeleri gerekiyor. Örne in a r metaller, plastik, nükleer at klar. ki tür malzemenin de teknik ve ekonomik verimlilikle ürünlerden ayr flt r lmalar için iki yaklafl m bulunuyor: Demontaj süreçleri ve Demontaj için Tasar m. lk yaklafl m daha çok mevcut ürünlerin sökülmesi için. Demontaj için tasar m yaklafl m ise bir gün nas lsa ürünün sökülüp parçalar na ayr flt r laca gerçe inin daha tasar m aflamas nda dikkate al nmas demek. Tasar mc lar n ifllevlerinden ve kullan m kolayl ndan taviz vermeden ürünü adeta rahatça can vermesini sa layacak flekilde dizayn etmeliler. Buna uzak görüfllülük de diyebiliriz. Öte yandan bu yaklafl m söküp takmay da kolaylaflt rd ndan bak mc lar da rahatlat yor. Ancak baz sorunlar var; ço unlukla demontaj maliyetleri yüksek ve geri kazan lan malzemelerin paras bu maliyetleri karfl layam yor. Bunun da iki temel nedeni var; iflçili in pahal olmas ve uyulmas gereken emniyet önlemlerinin yüksek tutarlara ulaflmas. Dolay s yla yeniden kazan m çal flmalar flimdilik iflçili- in ucuz oldu u ve insan de erinin hiçe say ld ülkelerde ekonomik olmakta. Ancak demontaj için tasar m ve demontaj süreçleri gelifltirilebilirse geliflmifl ülkelerde de geri kazan m çal flmalar ekonomik düzeye çekilebilir. Bu ayn zamanda üçüncü dünya ülkeleri insanlar n korumak anlam na da geliyor. Not: ST Proses Otomasyonu derginiz Haziran 2009 da düzenlenecek olan Geri Dönüflüm, Çevre Teknolojileri ve At k Yönetimi fuar na kat lmakta, çevre koruma bilincinin yayg nlaflmas çal flmalar n desteklemektedir. yazar n tüm köfle yaz lar da 4

7 5

8 endüstride iletiflim recep akbayrak Yüksek kazanç için ille de yeni bulufl gerekmez! R ekabetin hemen her sektörü etkilemesi, birço umuzu farkl düflüncelere yöneltti. Art k karl ifller yapabilmenin tek yolunun yeni bulufl yapmaktan geçti i düflünülüyor. Oysa yeni bulufl üzerinde çal flmak oldukça maliyetli ve sonucu belirsiz bir ifltir. Kimse bu ifllerle u raflmas n demiyorum. Ama tek ç k fl yolunun bu oldu u düflüncesi de yanl flt r. Ne yapmak gerekiyor letiflimi do ru yöneterek farkl laflmak gerekiyor. Yani her yenili in, ille de ürün ve hizmette olmas flart de il. lk yap lmas gereken karl ve sürdürülebilir sat fl kanallar oluflturmakt r. Bu da iletiflim gücünü do ru kullanmaktan geçiyor. Ancak, ne yaz k ki endüstride bu güçten yararlanmay prensip edinmifl firma say s oldukça az TV reklamlar na bir bak n Reel sektörde rekabetin zorlu u ve haks zl ndan sürekli yak n r z. Oysa nihai tüketiciyi hedefleyen ürünlerde rekabet çok daha ac mas zd r. Örne in g da ürünlerinde ciddi yenilikler yapmak pek mümkün olmad gibi, yo un rekabet koflullar nda farkl laflman n tek yolu reklamd r. Televizyonda izledi imiz reklamlar bir hat rlayal m. Ayn üründen ard ard na farkl firma reklamlar izleriz. Onlar sat n alaca m z ortamlarda da yan yana olarak bizlere sunulan bu markalardan birini tercih etme sebebimiz nedir? -Tabi ki bizde b rakt izlenim ve yaflatt - deneyimdir! Yani iletiflim gücü Endüstriye nas l uyarlan r Peki, bu yazd klar m n endüstriyel bir ürünün pazarlanmas yla nas l bir ba lant s var? - kisi de ayn! Pazarlama ve sat fl n yapt n z ürün ister bir çikolata olsun, ister çikolata fabrikas nda kuraca n z otomasyon sistemi. kisinde de tercih edilebilmenizin yolu ayn d r. -Tan n r olacaks n z, -Süreklili iniz olacak, -Güvenilir olacaks n z, -Ve müflterilerinize deneyimler yaflatacaks n z ve ikna edeceksiniz. Yani iflin özü, rekabette öne geçebilmenin ve varl n sürdürebilmenin yolu, sürekli yeni bulufl yapmaktan de il, iletiflim gücünü do ru kullanmaktan geçiriyor. Allah tan reel sektör firmalar bu alana profesyonel yat r m yapmaya bafllamad da kimse olumsuz etkilenmiyor. Ya yar n! yazar n tüm köfle yaz lar da 6

9

10 kapak Geri dönüflüm Kullan m d fl kalan geri dönüfltürülebilir at k malzemelerin çeflitli fiziksel ve kimyasal yöntemlerle hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazand r lmas olarak aç klanabilen geri dönüflüm sayesinde do al kaynaklar m z korunur, enerji tasarrufu sa lan r, at k miktar azal r. Gelece e ve ekonomiye uzun vadeli bir yat r m olarak nitelendirilebilecek geri dönüflüm prosesinin teknikleri, süreç ve aflamalar n, ülkemizde geri dönüflüm çal flmalar n yeni say m zda inceliyoruz. Faydal olmas dile iyle... 8

11 Türkiye geri dönüflüm konusunda Avrupa y yak ndan takip ediyor kapak Özellikle akü, ambalaj, lastik ve metal geri kazan m konusunda birçok uzman flirket bulunuyor ve bu flirketlere her y l yenileri ekleniyor. Bunda elbette ülkemizde Avrupa Birli i normlar n n çevre konusunda, yönetim taraf ndan baflar yla uygulanm fl ve uygulan yor olmas n n büyük rolü var. At k konusundaki standardizasyon ve yönetmelikler artt kça daha iyi yerlere gelinece ini düflünüyoruz Murat lgar Genel Müdür Exitcom Recycling At k Tafl ma Toplama Depolama ve Elektronik San. Tic. Ltd. fiti. m.ilgar@exitcom.de De erlendirilebilir at klar n çeflitli fiziksel ve/veya kimyasal ifllemlerle ikincil hammaddeye dönüfltürülerek tekrar üretim sürecine dahil edilmesine geri dönüflüm denir. kinci bir tan m olarak ta geri dönüflüm terimini, kullan m d fl kalan geri dönüfltürülebilir at k malzemelerin çeflitli geri dönüflüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazand r lmas olarak aç klayabiliriz. Geri dönüflebilen maddeler; cam, ka t, alüminyum, plastik, piller, motor ya, akümülatörler, beton, organik at klar ve elektronik at klard r. GER DÖNÜfiÜM NEDEN ÖNEML D R? 1. Do al kaynaklar m z korunur: Do al kaynaklar m z dünya nüfusunun artmas ve tüketim al flkanl klar n n de iflmesi nedeni ile her geçen gün azalmaktad r. Bu nedenle malzeme tüketimini azaltmak, de erlendirilebilir nitelikli at klar geri dönüfltürmek sureti ile do al kaynaklar m z verimli kullanmak zorunday z. Geri dönüflüm do al kaynaklar m z n korunmas ve verimli kullan lmas için son derece önemli bir ifllemdir. Örne in; ka d n geri dönüflümü ile ormanlarda a açlar n daha az kesilmesini sa lam fl oluruz. Benzer flekilde plastik at klar n n geri dönüflümü ile petrolden tasarruf sa lanabilir. 2. Enerji tasarrufu sa lan r: Geri dönüflüm malzeme üretiminde endüstriyel ifllem say s n azaltmak suretiyle enerji tasarrufu sa lar. Örne in; metal içecek kutular n n geri dönüflümü iflleminde bu metaller direkt olarak eritilerek yeni ürün haline dönüfltürüldü ünde bu metallerin üretimi için kullan lan maden cevheri ve bu cevherin saflaflt r lma ifllemlerine gerek olmadan üretim gerçeklefltirilebilmektedir. Bu flekilde bir alüminyum kutunun geri dönüflümünden % 96 oran nda enerji tasarrufu sa lanabilir. Benzer flekilde kat at klarda ayr lan ka d n yeniden iflleme sokulmas için gerekli olan enerji normal ifllemler için gerekli olan n % 50 si kadard r. Ayn flekilde cam ve plastik at klar n da geri dönüflümünden önemli oranda enerji tasarrufu sa lanabilir. 3. At k miktar azal r: Geri dönüflümün uygulanmas ile çöplere giden at k miktar nda azalma sa lanarak bu at klar n tafl nmas ve depolanmas ifllemleri için daha az miktarda alan ve daha az enerji kullan lm fl olur. Evsel at klar için bu azalma a rl k olarak fazla olmamakla birlikte hacimsel olarak bak ld nda oldukça önemli bir oran teflkil etmektedir. 4. Geri dönüflüm gelece e ve ekonomiye yat r m demektir: Geri dönüflüm uzun vadede verimli bir ekonomik yat r md r. Hammaddenin azalmas ve do al kaynaklar n h zla tükenmesi sonucunda ekonomik problemler ortaya ç kabilecek ve iflte bu noktada geri dönüflüm ekonomi üzerinde olumlu etki yapacakt r. Yeni ifl imkanlar ve gelecek kuflaklara do al kaynaklardan yararlanma olana sa layacakt r. GER DÖNÜfiÜM TEKN KLER, SÜREÇ VE AfiAMALARI Çöpün içindeki geri dönüfltürülebilir malzemelerin önemli bir miktar n yiyecek ve içecek ambalajlar nda kullan lan metal plastik ve cam at klar ile ka t ve karton oluflturmaktad r. Tüm bu malzemelerin tekrar üretim sürecine geçmesi için afla - daki befl temel basamak gerçeklefltirilir. Geri Dönüflüm Sisteminin 5 Temel Basama : 1. Kaynakta ay rma: De erlendirilebilir nitelikli at klar çöple kar flmadan olufltuklar kaynakta ay rarak biriktirme. 2. De erlendirilebilir at klar ayr toplama: Bu ifllem de erlendirilebilir at klar n çöple kar flmadan temiz bir flekilde ayr toplanmas n sa lar. 3. S n flama: Bu ifllem kayna nda ayr toplanan malzemelerin cam, metal, plastik ve ka t baz nda s n flara ayr lmas n sa lar. 4. De erlendirme: Temiz ayr lm fl kullan lm fl malzemelerin ekonomi e geri dönüflüm ifllemidir. Bu ifllemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak de iflime u rayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner. 5. Yeni ürünü ekonomiye kazand rma: Geri dönüfltürülen ürünün yeniden kullan ma sunulmas d r. Bu sistemde de erlendirme basama her malzeme için farkl l k göstermektedir. Örnek vermek gerekirse afla daki sistemler s ralanabilir. - Plastik k rma makinalar, - Hurda kablo geri dönüflüm sistemleri, - Oto lasti i geri dönüflüm sistemleri, - Pet flifle geri dönüflüm sistemleri, - Plastik at k geri dönüflüm sistemleri - Elektronik at k geri dönüflüm sistemleri ATIK TÜRLER NE GÖRE GER DÖNÜfiÜ- MÜN BOYUTU Plastik, kâ t, metal, ya vs. hangi at k çeflidi olursa olsun geri dönüflüm ülkemiz için bir hammadde kayna d r. Gün gelecek do al kaynaklar m z tükenecektir ve hammadde ihtiyac m z at klardan elde etmek sorunda kalaca z. At klar geliflmifl ülkelerde ekonomik de il ahlaki bir boyut olarak ele al nmaktad r. At a ekonomik bir gelir olarak bakarsan z çevreyi katletmifl olursunuz. ÜLKEM ZDE GER DÖNÜfiÜM ÇALIfiMALARI Türkiye geri dönüflüm konusunda Avrupa y yak ndan takip ediyor. Özellikle akü, ambalaj, lastik ve metal geri kazan m konusunda birçok uzman flirket bulunuyor ve bu flirketlere her y l yenileri ekleniyor. Bunda elbette ülkemizde Avrupa Birli i normlar n n çevre konusunda, yönetim taraf ndan baflar yla uygulanm fl ve uygulan yor olmas n n büyük rolü var. At k konusundaki standardizasyon ve yönetmelikler artt kça daha iyi yerlere gelinece ini düflünüyoruz. Sistemde bazen aksakl klar yaflansa da genel olarak sektör gelece inin çok parlak oldu unu söylemeliyim. Elektrikli-elektronik at klar ve Türkiye: Avrupa da 2003 y l nda yürürlü e giren ve sistematik bir flekilde her geçen gün iyilefltirilerek devam eden AEEE (AEEE :At k Elektrikli ve Elektronik Ekipmanlar; WEEE Waste Electrical and Electronic Equipment), Çevre ve Orman Bakanl n n 2005 y l ndan beri sürdürdü ü çal flmalarla Türkiye ye de getirilmeye çal fl lmakta ancak 9

12 kapak karfl lafl lan çeflitli engeller ve itirazlar neticesinde yürürlü e girifl tarihi her seferinde ertelenmektedir. Öncelikle elektronik ve elektrikli ekipman üreticilerine büyük sorumluluk yükleyen AEEE, bu özelli i nedeniyle öncelikle üreticiler taraf ndan olumsuz karfl lanmakta, adeta her büyük üreticinin direktifi kendi lehine de ifltirme çabalar na sahne olmaktad r. AEEE direktifinin ülkemize getirece i fayda göze al nd nda, Türkiye ye Avrupa Birli i uyum yasalar beraberinde gelen ve flu an Bakanl kta Türkiye ye uyumu incelenen AEEE Direktiflerinin onay ve bu yasa ile Türkiye ye gelen sorumluluklar dahilinde bilinçlendirme çal flmalar m z h zland - r lmal d r. Avrupa daki sistem hizmet tecrübeleriyle bu konunun Türkiye de de üretici son kullan c zincirinde yer alan her referans bu sorumlulu a davet edilmelidir. Büyük ithalatç firmalar n bu konudaki çözümsüzlükleri ve sistemin Türkiye ye entegrasyonunu zorlaflt rmalar, sistemin Türkiye deki yerini almas n geciktirmifltir. Ancak Dünya genelinde ve Avrupa genelinde sistemin direktifleri h zla kullan lmas gereken flartlar haline getirmesiyle de Türkiye de h zl dalgalanmalar olmufl ve herkes üzerine düflen görevi ö renmifltir. Uygulanmas ise tam olarak direktifin bakanl k taraf ndan resmi olarak aç klanmas yla olacakt r. Uygulanarak da didaktiflik kazanacak olan AEEE, Türkiye de de do ru yerini alacakt r. Avrupa ülkelerinden ve Amerika dan oldu- u gibi Türkiye den de elektronik at klar n bir k sm 3. Dünya ülkelerine ikinci el ürün olarak ihraç edilmektedir. Çin, Malaysiya, Hindistan ve Afrika gibi ülkelerde bu at klardan sökülen elektronik devreler ilkel koflullar alt nda, insan ve çevre sa l n tehdit edip asitte bekletilerek de erli metaller çözülmektedir, kablolar aç k alanda yak lmaktad r. CRT monitör ve televizyonlar çekiçler ile parçalan p kanserojen fosfor tabakas ve kurflun oksit havada uçuflarak k - ran kifli ve çevredekiler taraf ndan solunmaktad r. Ankara da da ayn görüntülere rastlamak mümkündür. At k üretici özellikle Türk menfleli büyük firmalar da kendi at klar n hurdac lara yüksek fiyatlarla satmaktad r. Bu firmalar at klara ekonomik boyutta yaklafl p çevresel kirlili i ve yarataca tehlikeleri göz ard etmektedir. E-ATIKLARIN ÜLKE EKONOM S NE VE SA LI A ZARARLARI E-at klar (TV, bilgisayar, yaz c, telefon, faks, fotokopi, ekranlar, radyo, video, kamera, DVD, VCR, CRT, LED, CCD, laser, entegre devreler, yar iletkenler, bask l devreler, alg lay c lar, kablolar, ipod, MP3, t bbi cihazlar vs.) bafll ca plastikler, a r me- 10 taller ve cam içermektedir. Bu at klar demonte edildiklerinde, yak ld klar nda veya tekrar kazan m/kullan m için parçaland klar nda tehlikeli maddeler içermektedir. Bu at klar normal durumda kullan c için riskli olmay p, yok etmek amac yla at ld klar nda çevreye tehlike oluflturabilir. E-at klar hem k ymetli metaller hem de tehlikeli metalleri içerebilir. E-at klar içindeki tehlikeli/toksik maddeler at ld klar nda/yak ld klar nda hem ifl hem de çevre sa l n tehdit etmektedir. fiu anda televizyon tüpleri Türkiye nin en büyük problemlerinden bir tanesi. Televizyon tüpünde yaklafl k 3 kilogram kurflun oksit ve fosfor var. Bu konudaki çal flmalar öyle çok basit de il. Türkiye de ise, televizyonu al yorlar, plasti ini, bak r n ç kart p tüpü oldu u gibi çöpe at yorlar. Türkiye de y ll k 40 milyona yak n televizyon üretimi var diyebiliriz. Buna göre 40 milyona yak n televizyon tüpü oldu unu düflünün. Bir televizyon tüpü kilogram aras ve bunda da 3 kilo kurflun oksit var. Ayr ca yaklafl k yar m metrekare veya biraz daha az yer kaplad n farz edin. Bunu kilo ve alan olarak düflündü ünüz zaman tehlikenin boyutlar n tahmin edebilirsiniz. Bunlar Türkiye de nereye gidecek? Ayr ca bu konuda büyük bir problem daha var. Avrupa da biz bunlar tüp geri dönüflüm yapan firmalara gönderiyoruz. Fakat LCD ç kt ktan sonra flu anda onlar da kapanmaya bafllad. Dolay - s yla maliyetlerin yüksek olmas n n da etkisiyle flu anda Avrupa n n en büyük problemi bu. Bunu göz önüne alarak bu tüplerin farkl yerlerde kullan m na iliflkin Ar-Ge çal flmalar m z sürüyor. Her geçen gün teknolojinin ilerlemesiyle giderek azalan hammadde kaynaklar m z n ve bizi tehdit ederek tükenen enerjinin tasarruf edilmedi i bir dünyada, ülkemizi de, elektronik hurda y nlar haline dönüflmeden önlem almaya davet ediyoruz. Federal Almanya Yerbilimleri ve Hammadde Örgütü (BGR)'nün araflt rmalar na göre (WelImer, Zeitschrift der DGG, 2003) Çinko'nun 20 y l, Kurflun'un 22 y l, Bak r' n 28 y l, Petrol'ün 40 y l, Do al gaz' n 60 y l, Krom'un 127 y l, içinde tükenece i hesaplanm flt r. (Dünya da hammaddeler- Dr.Ali Uygun Jeoloji mühendisi) 17" CRT (Cathode Ray Tube) monitörü üretmek için en az; 240 kg fosil yak t, 22 kg kimyasal madde, 1.5 ton su gerekiyor. (Dünya da hammaddeler- Dr. Ali Uygun Jeoloji mühendisi) 2.7 kg a rl ndaki diz üstü bilgisayar n yap m s ras nda, ortalama 429 kg hammaddeye ihtiyaç duyulmaktad r. En basit PC de dahi 30 de iflik metal kullan lmaktad r. CRT 2-4 kg kurflunoksit, büyük TV ekran ondan daha fazla kurflun içermektedir. 10 gram kurflun ton topra m z kirletiyor ve litre suyumuzu kullan lmaz hale getiriyor. 1 floresan n içerisinde bulunan c va litre suyu kullan lamaz hale getirmektedir! BELED YE PROJELER NE A IRLIK VERD K Exitcom olarak elektrikli ve elektronik ürünlerin üreticilerine ve kurumsal son kullan c lara hitap ediyoruz. Belediyeler arac l yla da evsel son kullan c lara ulaflmay hedefledik ve bu yönde de çal flmalar m z devam ediyor. Yönetmelik yürürlü e girmeden önce yapaca m z alt yap çal flmalar sayesinde, bu sektörde de yads namaz bir paya sahip olaca m z söyleyebiliriz. At k elektrikli ve elektronik ekipmanlar direktifinin henüz yay mlanmam fl ve yürürlü e girmemifl olmas ndan dolay, gerçek pazar paylar hakk nda bir fleyler söylemek için çok erken. Ancak, kurumsal sektörde % 40 l k bir pay n geçti imizi söyleyebiliriz. Evsel e-at k konusunda ise yapt m z yat r mlar ve gerçeklefltirmeyi planlad - m z projeler sayesinde daha iyi bir konuma yükselece iz. Bu y l özellikle belediye projelerine a rl k verdik. Evsel son kullan c lar e-at n büyük bir k sm n oluflturdu u halde mevcut toplama sistemlerinden rand manl bir flekilde faydalan lamad için at n toplanmas nda büyük sorunlar yaflan yor. Bu konudaki sosyal e ilimleri inceleyerek uygun sistem prototipini kurmak üzere çal flmalara kat l yoruz. Bilinçlendirme projeleri için sosyal sorumluluk ilkelerimiz çerçevesinde internet üzerinden de çeflitli projelere imza at yoruz. E itim çal flmalar m za stanbul, Kocaeli ve Bursa daki çeflitli ilkö retim ve liselerde halen devam ediliyor. Ö renciler bu konuda çok duyarl ve hevesliler. Okullara toplama kutular b rak yoruz, ö renciler evlerinde oluflan elektronik at klar bu kutulara at yorlar. Kutu doldu unda dolusunu al p bofluyla de ifltiriyoruz Haziran 2009 tarihleri aras nda Tüyap Beylikdüzü Fuar ve Kongre Merkezi'nde gerçekleflecek REW stanbul 5.Uluslararas Geri Dönüflüm, Çevre Teknolojileri ve At k Yönetimi Fuar na kat laca z. BU YIL TONER GER KAZANIM TES S SENEYE FLÜORESAN GER KAZANIM TES S Biz Exitcom Recycling Türkiye olarak Türkiye nin ilk ve tek elektronik at k geri dönüflüm tesisini kurmufl bulunuyoruz. Bunun yan s ra CRT ay rma makinam z ile monitör ve TV tüplerini mekanik olarak ay r p içerisinde bulunan kanserojen fosfor tabakas n çevreye uygun flekilde ayr flt r p bertaraf ettiriyoruz. Elektronik at klar n tamam na bir çözüm firmas olmay hedefledi imizden dolay da bu sene içerisinde Toner Geri Kazan m Tesisini kurmaya bafllayaca z y l planlar m zda ise Flüoresan Geri Kazan m Tesisinin kurulmas var. hracat m z sadece Almanya ya yap yoruz ve gönderdi imiz ürünler Türkiye de geri kazan m mümkün olmayan ürünler. Amac m z ihracat m z artt rmak de il, tam aksine azaltmak, böylece hammaddeler Türkiye s n rlar nda kalm fl olur. devam sayfa 12 de

13

14 kapak Cep telefonlar n n öbür dünyas Yerüstü madencili i: Geri dönüflüm Prof.Dr. Muammer Kaya Eskiflehir-Osmangazi Üniversitesi Teknoloji Araflt rma Merkezi (TEKAM) Müdürü mkaya@ogu.edu.tr Amerikal lar 2006 y l nda yaklafl k 3 milyon ton ev-elektroni ini e-at k/ehurda olarak atm flt r. E-at k belediye at klar içinde en h zl büyüyen at k türüdür. E-at k bak fl aç s na göre ya çok ciddi bir sorun ya da de erli bir maden yata - d r. E-at klar genellikle yok ediliflinde uygun ifllem görmezlerse tehlikeli olabilecekken, ayn zamanda bünyelerinden k ymetli metaller (gümüfl, bak r, platin, kurflun, alt n vs) geri kazan labilecek maden kaynaklar d r. Belçikal Umicore bu k ymetli metalleri geri kazanan flirketlerden biridir. Bu firma at k TV, bilgisayar, telefon, elektronik cihazlardan 17 metal kazanmaktad r. Umicore Amerikan foto raf banyo sular ndan gümüfl kazan p bunu talyan gümüfl mücevhercilerine satmaktad r. Firma yapt ifli yerüstü madencili i olarak tan mlamaktad r. Umicore un kökleri 1800 y llar n sonuna giden gerçek bir madencilik firmas d r. Afrika Kongo sundan ç kard klar bak r Antwerp e gemilerle tafl y p orada son teknoloji 2 milyar dolar l k bir izabe&rafineri tesisinde iflleyip, kazanan ve rafine edilen metalleri Asya ülkelerine yeni elektronik ürünler yap lmak üzere satmaktad r. Bu kolonici sömürgecili in bugünkü senaryosu olup, zengin kayna a sahip fakir az geliflmifl ülkelerin do al kaynaklar ifllenmeden al n r, zengin geliflmifl ülkede ifllenir, teknolojik ürünler yap lmas için baflka geliflmekte olan ülkelere (ucuz emek, ucuz enerji ve önemsenmeyen çevre maliyetleri dolay s yla) gönderilir, yeni teknolojik ürünler, tekrar geliflmifl ülkeler vas tas yla az geliflmifl ülkelere çok yüksek fiyatlara sat l r. Az geliflmifl ülkeler al m gücü olmad ndan bu teknolojik ürünleri pahal ya çok az al p kullan r, ancak bu teknolojik ürünlerin tehlikeli at klar az geliflmifl ülkelere boflalt l r. 12 CEP TELEFONLARI CEHENNEM Umicore parçalanm fl e-at klar 1157 oc ta 4 m genifllik ve 14 m derinlikteki f r nda ergitir. Akkor haldeki metaller, asitte eritilip elektrolizle % 99.9 safl kta bak r üretilir. Elektroliz çamurundan da k ymetli metaller (Au, Ag, Pt) kazan l r. Geri dönüflüm tesisinde gaz-temizleme ve filtrasyon sistemleri mutlaka olmal d r. Bu cihazlar tehlikeli (kanserojen ve endokrinik) maddeleri yakalay p nötralize eder. Cep telefonlar e-at klar n en de erli ürünleridir. Çünkü her biri yaklafl k bir dolar n de eri kadar k ymetli metal, ço unlukla alt n, içerir. Tek bir telefon tek bir bilgisayardan daha az tehlikeli olsa da, eski birikmifl binlerce cep telefonu çevresel aç dan çok riskli olabilmektedir de ABI Research verilerine göre dünyada 1.2 milyar cep telefonu sat lm flt r. Bunun % 60 muhtemelen eskisiyle de ifltirilmifltir. ABD de ortalama 12 ayda bir cep telefonu de ifltirilmekte ve halk n % 80 i cep telefonuna sahiptir. Umicore 2006 y l nda dünyada at - lan cep telefonlar n n sadece % 1 ini al p geri dönüfltürmüfltür. Tabi bu çok düflük bir orand r. Bilgisayar geri dönüflüm oranlar çok kötüdür fakat cep telefonlar en kötüsüdür. Eski cep telefonlar n n ço u geliflmekte olan ülkelerde ikinci el pazarlanmaktad r. Tabiî ki tekrar kullan m yeflil bir yaklafl md r. Ancak bu ülkelerde bu telefonlar e-at k olduklar nda bu ülkelerin teknolojileri bu tehlikeli at klarla bafla ç kmazsa sorun daha da büyümektedir. leri teknoloji elektronik cihazlar n kiflisel ve at labilir olmas tamir yerine yenilenmesi e-at k sorununu daha da büyütmektedir. Geniflletilmifl üretici sorumlulu u (extended producer responsibility) ürünlerin üreticiler taraf ndan toplan p, yok edilmesi ve geri dönüflümünü içerir. Gönüllü geri toplama (take back) baz üreticiler taraf ndan yap lmaktad r. Kuzey Amerika ve Avrupa daki geliflmifl ülkelerin kullan lm fl telefonlar ya GreenPhone, Collective Good, ReCellular gibi firmalarca 2-25 dolar a toplan r yenilenir. Latin Amerika, Asya veya Afrika da al m gücü düflük ülkelerde dolar a yeniden kullan m için sat l r. Özellikle Çin (Guangzhau, Guiya bölgesi) ve Nijerya ABD den 14 günlük garanti süresinde geri çevrilen kullan lm fl telefonlar tercih ederler. En büyük e-at k pazar olan Çin de bilgisayar at klar n n topra a gömüldü ünü görmek mümkün iken telefonlar n toprak dolgusu yap ld n görmek mümkün de ildir. Çin de y lda milyon telefon kullan m d fl kalmaktad r. Ayr ca geliflmifl ülkelerin at k telefonlar n da ithal eden Çin bu telefonlar n kullan labilir ve tamir edilebilir olanlar n yenileme sonunda daha fakir olan Hindistan, Mo alistan, Vietnam ve Tayland a yeniden kullan m için satar. Bu ülkeler de kullan lm fl bu telefonlar daha sonra daha da fakir olan Laos, Kamboçya, Bangladefl ve Myanmar gibi ülkelere pazarlarlar. K sacas cep telefonlar küresel dünyada zenginlerden fakirlere do ru kullan m kanallar n bulur. Basel Eylem fiebekesi (BAN) 2005 y l nda e-at klar n dünyada dolafl m n takip etmifltir. BAN 2005 y l nda Laos un ayda 500 konteyn r e-at k getirdi ini bulmufltur. Amerika Çevre Ajans (EPA), 34 eski cep telefonunun topra a gömüldü ünde tehlikeli metallerden kurflunun tehlikeli at k s n r de erini 17 kat aflt n ve di er 4 metalin de tehlike s n rlar üstünde oldu unu ifade etmifltir. Bu yüzden cep telefonu at klar tehlikeli at k kategorisindedir. Modern çöp depolama alanlar nda bile e-at klardaki tehlikeli metallerin liç olup toprak ve suya kar flmas mümkün olabilecek iken vahfli depolama, aç k havada yakma yöntemleri bu tehlikeli maddeleri çevreye kolayl kla yayabilmektedir. Elektronik endüstrisi AB nin At k Elektrik ve Elektronik Aletler (WEEE) ve Tehlikeli Maddelerin S n rland rmas (RoHS) direktifleriyle daha temiz ürünler üretmeye zorlanmaktad r. Tehlikeli metaller (Pb, Cd vs.) ürünlerde kullan lmamaya çal fl lmaktad r. Özellikle Nokia, Sony, Ericsson firmalar RoHS Direktifi d fl ndaki tehlikeli maddeleri de gönüllü azaltmaya çal flmaktad r. Kullan lm fl ürünlerin üreticilerce kullan m sonras geri al nmas tüm dünyada yayg nlaflmaktad r. Dünyada tehlikeli at klar n ihracat n yasaklayan Basel Konvansiyonunu 170 ülke imzalasa da ABD henüz imzalamam flt r. MADENC L K M? GER DÖNÜfiÜM MÜ? Cep telefonlar n n tekrar kullan m do al kaynaklar korur. Bu da yap lacak yeni telefonlarda kullanaca m z yeni metaller için madencilik yap m yla do aya zarar verilmesini önler. Telefonlar n tekrar kullan - m ve geri dönüflümü madencilik maliyeti aç s ndan da önemlidir. Örne in yeni cihazlar için coltan cevherinden tantalyum üretimi Kongo da yap l r. Coltan yataklar - n n kontrolü 1990 sonlar ndaki Kongo iç savafl n sürdürmede en önemli bir faktördü. Bu da nesli tükenen gorillere besin için dayanmaya benzemektedir. Tantalyum Umicore taraf ndan e-at ktan kazan lamayan metallerden birisidir. Dünyan n alt n ve bak r ihtiyac ço unlukla aç k maden iflletmelerinden, siyanür ve sülfürik asit liçiyle üretilir. Amerikan Jeolojik Araflt rma Kurumu (USGS) verilerine göre bir cep telefonu devresi üretimi için en iyiser tahminle 110 gram at k ç kar l r. Ayr ca dünya do al kaynaklar s n rl ve yenilenemez kaynaklard r. Burada bir ikilem mevcuttur. Biz baz metallerin insanlar için zehirli oldu unu bildi imiz halde bu metalleri madencilikle yer kabu undan kaz p yeryüzüne ç kar yoruz. Ayn zamanda hali haz rda kulland m z bu tehlikeli metalleri topra a gömmeyi konufluyoruz. ÇEKMECE Ç TELEFONLARI/SERVET Kullan lm fl cep telefonlar ndan bedava kurtulma yolu yoktur. ABD de ReCellular a göre cep telefonlar n n % 10 u geri dönüflmektedir. ABI Reseach, Inform ve USGS e göre ABD de 2005 y l nda kullan lm fl yar m milyar cep telefonu çekmecelerde saklanmaktad r. Yar m milyar cep telefonu 300 milyon dolar de erinde alt n, paladyum, gümüfl, bak r ve platin içerir. E er bir

15 kapak kullan lm fl telefon çekmece içine at ld ysa onu oradan ç karmak madencilik yapmaktan çok zor olmaktad r. ABD de e-at klar alt n cevherlerinden 40 kat daha fazla alt n içermektedir. Bu yüzden e-at klardan alt n kazan m ABD de alt n madencili i yapmaktan daha karl d r (Kaya ve Sözeri, 2009). TELEFON CENNET Cep telefonlar günlük hayat m z n vazgeçilmez bir parças ve iletiflim arac d r. Neden onlardan çok çabuk vazgeçiyoruz? Bazen seçene imiz olmayabiliyor. Bazen operatör de ifltirmemiz gerekiyor ve o operatöre uygun telefon kullanmam z gerekiyor. Bazen de iflik özellikler isteyebiliyoruz (kamera, MP3 çalar, oyun, internet, radyo, GPRS vs). Apple iphone bu özelliklerin hepsini bir araya koyduysa da cep telefonu sektörü yeni geliflmelere hala aç kt r. Geri dönüflümcülere göre birçok telefon teknolojik eskimeden de il psikolojik (prestij aç s ndan, moda, statü, kiflilik yans t c ) olarak kullan c lar taraf ndan emekli edilmektedir. Bugün ABD cep telefonu piyasas nda 470 model sat fla sunulmufl olup yaklafl k her ay 16 yeni model pazara ç kmaktad r. Yeni modellerin ço u mevcutlardan çok az farkl d r. Buda kiflilerin çok çabuk s k lmalar na neden olmaktad r. Sadece Motorola Razr n n 48 farkl tipi (kayan veya katlamal aç lanlar, farkl renkler, farkl tufllar, dar/genifl ekranlar, farkl haf - zalar/kameralar, farkl flekiller/kal nl klar vs.) mevcuttur. ABD de cep telefonlar n n operatörler taraf ndan ücretsiz iki y ll k kontrat imzalat larak verilmesi de telefon de ifltirmeyi h zland rmaktad r. Dünyada kifliler pazar gazetelerinde mükemmel telefonlar (50 dolar a) görünce, dayanamay p ortalama 18 ayda bir telefon de ifltirmektedirler. Kiflilerin % telefonlar - n ondan b kt klar ndan veya pili bitti inden de ifltirmektedir. Yeni model telefonlar n her türlü yeni özelli e sahip olmas istense de bu özelliklerin ço u maalesef kullan m k lavuzu yeterince okunmad ndan kullan lmamaktad r. Telefonlar nda internet ba lant s olanlar n % 82 si internete girmemektedir. Kiflilere ba ms zl k ve kiflisellik sa layan telefonlar kiflilerin el oyunca haline gelmifltir. Bu da kiflilerin telefonla oynarken toplumla/arkadafllar yla/çevreyle iletiflini en aza indirmekte, kiflilerin içe kapanmas na neden olmaktad r. Özellikle gençler toplumla konuflmak yerine cep telefonuyla oynamay tercih etmektedir. Bu avuç içi, ileri-teknoloji plastik oyuncaklar n özellikle çocuklar n tüm dünyalar olmas engellenmelidir. Telefonlar için cennet yoktur. Hepsi eninde sonunda ya topra a gömülmekte ya da Umicore firmas gibi firmalar n f r nlar nda 1200 derecelerde ergitilerek geri kazan lmaktad r. Kaynaklar: J. Mooallem, The Afterlife of Cellephones, New York Times, January 13, M. Kaya and A. Sözeri, A Review of Electronic Waste Recycling Technologies: Is e- Waste an Opportunity or Treat?, TMS 2009 Annual MeetingExhibition, Feb. 2009, San Fransisco, ABD. M.Kaya, Küresel e-at k Pazar 2009 da 11 milyar $ Geçecek, T SK- flveren Dergisi, Eylül Xerox tan Türkiye ye dev yat r m haz rl Xerox un Baflkan Ursula Burns, Amerika d fl nda geri dönüflüm merkezleri açmay planlad klar n, Avrupa bölgesinde bu ifl için en iddial aday n Türkiye oldu unu aç klad. Türkiye nin en ciddi rakibi ise M s r. Kriz döneminde çal flanlara moral vermek ve ifl potansiyelini yerinde incelemek amac yla bafllatt gezi program kapsam nda stanbul a gelen Burns, çevreye sayg l ürün gelifltirme konusunda iddial konumda olan firman n bu alandaki yat r mlar n yaymay planlad bilgisini verdi. Gelifltirdi i ürünlerin gerek mekanik parçalar gerekse toner taraf nda geri dönüfltürülebilir malzeme kullan m nda yüzde 90 l k oran yakalayan Xerox, satt ürünlerin ekonomik ömürlerini tamamlamalar n n ard ndan bunlar geri dönüflüm merkezlerinde toplayarak yeniden iflliyor ve bu ürünleri kullanarak yeni modeller yap yor. EN GÜÇLÜ ADAYIMIZ Türkiye de bu anlamda bir yat r m olmas durumunda, Türkiye ve çevre ülkelerden toplanan ürünlerin yeniden ekonomiye kazand r lmas için tesis yat r m yap lacak. Burns, kartufl ve toner geri dönüflüm merkezi yat r m konusunda Türkiye nin en güçlü ülke oldu unu ifade etti. Ursula Burns, flöyle devam etti: Tüm kartufl ve tonerlerimizi ABD de bulunan iki üretim tesisimizde topluyoruz. Bu zaman ve ulafl m maliyeti demek. Bu nedenle belli bölgelerde kartufl toner geri dönüflüm merkezi kuraca z. Türkiye de kendi bölgesindeki en güçlü aday. Bu konuyu yönetim kurulumuzda da tart fl yoruz. Bu merkez hem lokal pazara hem çevredeki pazarlara çal flabilir. Son üç y lda 100 den fazla yeni ürünün piyasaya sunulmas n sa layan Burns, Fortune Dergisi taraf ndan haz rlanan dünyan n en güçlü 50 kad n aras nda ilk 10 içinde yer al yor. TÜRK YE YÜKSEL fite 3 y lda flirketin faaliyet gösterdi i 160 ülkeyi ziyaret etmeyi hedefledi ini aktaran Burns, Türkiye nin biliflim teknolojilerinde yükselen bir ülke oldu u bilgisini verdi. Xerox un Türkiye yi gerek hizmet gerek ürün aç s ndan büyüme potansiyeli olan bir ülke olarak gördü ünü anlatan Burns, Türkiye de 80 milyon dolar ciro elde ettiklerini söyledi. Global krizin, piyasalara etkisiyle ilgili olarak konuflan Burns, flunlar iletti: 2009 y l herkes için zor bir y l olacak. Biz bu y l nakde ve kârl l a odaklanaca z. Her flirket gibi biz de krizde baz tasarruf önlemleri ald k. Ancak üretim ve Ar-Ge yat r mlar ndan bir kesinti yapmad k. 13

16 kapak Fimak üretti i geri dönüflüm ve k rma makinalar yla do al kaynaklar koruyor Fimak Geri Dönüflüm Makinalar San. Tic. Ltd. fiti. Yetkilisi Mustafa Filiz: Üretmifl oldu umuz geri dönüflüm ve k rma makinalar yla do al kaynaklar n korunmas na katk sa l yoruz. Bak r kablolar n bak r n geri kazanabilmek için plasti in yak larak yok edilmesi gerekiyor. Bu yöntem çevreyi kirletiyor, plasti i yok ederek geri dönüflümünü engelliyor. Ayr ca aç a ç kan bak r n geri kazan labilmesi için ek ifllemler gerekiyor ve bu da bak ra zarar veriyor. Hurda kablolar n yak larak ayr lmas na karfl üretti imiz makina ile hurda kablolar bak r ndan ve plasti inden ay r yoruz. Böylece plastik de kullan l yor bak r da yanmad ndan kalitesini kaybetmiyor. Günümüzde nüfusun h zl bir flekilde artmas na ba l olarak at klar da sürekli olarak art yor. Bu at klar n tekrar kullan labilecek flekilde geri dönüfltürülmesi ile de do al kaynaklar n ve çevrenin korunmas sa lanabiliyor. Bu flekilde üretti i geri dönüflüm sistemleri ve k rma makinalar ile do aya ve ekonomiye katk sa layan Fimak Plastik Makinalar 32 y ld r sektörde faaliyet gösteriyor. Yüzde 40 ihracat yapan ve yüzde 60 iç piyasaya çal flan, ülke genelinde 2000 e yak n makinas bulunan firman n ihracat yapt yerler aras nda Almanya, Arabistan, Bulgaristan, Cezayir, Dubai, Ermenistan, Fas, Fransa, Gürcistan, Irak, ran, Kazakistan, K br s, Makedonya, M - s r, Romanya, Rusya, Sudan, Suriye, Tunus, Ukrayna ve Ürdün bulunuyor. Firman n ürünleri pet flifle k rma, y kama, ay rma sistemi, hurda bak r kablo geri dönüflüm sistemi, poflet k rma, y kama akromer sistemi, bidon, pet, kova, kasa k rma, y kama sistemlerinden olufluyor. Bu y l metrekare kapal alan fabrikas yla üretim kapasitesini art ran Firmak n flletme Yetkilisi Mustafa Filiz, geri dönüflüm sistemlerinin do an n korunmas ve ekonomi aç s ndan oldukça önemli oldu unu belirterek, sektörün gelece inin parlak oldu unu söyledi. Geri dönüflüm ve geri dönüflümün öneminden bahsedebilir misiniz. Geri dönüflüm, kullan larak kullan m d fl kalan geri dönüfltürülebilir at k malzemelerin çeflitli geri dönüflüm yöntemleri ile hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazand r lmas d r. Tabi kaynaklar sonsuz de ildir. Bu sebeple de dikkatlice kullan lmad taktirde do al kaynaklar bir gün tamamen yok olabilir. Bu soruna çözüm olarak da geri dönüflüm sistemleri gelifltirilmifltir. Geri dönüflümde amaç, kaynaklar n lüzumsuz kullan m n önlemek ve at klar n kayna nda ayr flt r lmas ile birlikte at k çöp miktar n azaltmak. Biz de üretmifl oldu umuz geri dönüflüm ve k rma makinalar - m zla do al kaynaklar n korunmas na katk sa l yoruz. Bak r kablolar n bak r n geri kazanabilmek için plasti in yak larak yok edilmesi gerekiyor. Bu yöntem çevreyi kirletiyor, plasti i yok ederek geri dönüflümünü engelliyor. Ayr ca aç a ç kan bak r n geri kazan labilmesi için ek ifllemler gerekiyor ve bu da bak ra zarar veriyor. Biz hurda kablolar n yak larak ayr lmas na karfl bir makina yapt k. Hurda kablolar bak r ndan ve plasti inden ay r yoruz. Böylece plastik de kullan l - yor bak r da yanmad ndan kalitesini kaybetmiyor. Ayr ca hurda pet flifle geri dönüflüm tesisleri olarak Türkiye de 20 ye yak n pet flifle geri dönüflüm tesisi kurduk. Oto lasti i geri dönüflüm makinalar üzerinde 2002 y l ndan beri çal flmaktayd k ve flu an TÜB TAK destekleri sayesinde Türkiye de 3 adet otolasti i geri dönüflüm tesisimiz mevcut. Bunun yan nda otocamlar geri dönüflümü, fermuar geri dönüflümü, hayvan t rna derisi ve boynuzu geri dönüflüm tesislerimizle tüm dünyaya ihracat yapmaktay z. Geri dönüflüm teknikleri, süreç ve aflamalar nelerdir. Hangi at klar geri dönüfltürülebilirler. Geri dönüflüm teknikleri yerinde ve uygulamal olarak yap lmaktad r. Çöplüklerde ayr flt rma evlerde ayr flt rma olarak da yap lmaktad r. Ülkemizde evlerde ayr flt rma hala yap lamamas büyük bir kay pt r. fiu an en yo un yap lan geri dönüflüm pet flifleler ve plastiklerdir. Geri dönüflüm sektörünün içinde bulundu u durum ve gelece i hakk nda neler düflünüyorsunuz. Dünyada nüfus h zl bir flekilde art yor. Nüfusun bu art fl na paralel olarak da at klarda da art fl yaflan yor. Bu sebeple de geri dönüflüm sektöründe de ciddi bir patlama yafland. Ekonomik s k nt lar n yafland günümüzde baflka sektörler ifl gelmesini beklerken geri dönüflüm sistemlerinde ifl konusunda büyük s k nt lar yaflanm yor. Geri dönüflüm sistemleri gelece i olan bir sektör. Sektördeki baflar n z neye ba l yorsunuz. Fimak olarak ISO 9001:2000 standartlar - na uygun kalite yönetim sistemi ile çal - fl yoruz. Yapm fl oldu umuz çal flmalar - m z neticesinde alan m zda Türkiye de bir numara haline geldik. Sundu umuz hizmetlerin kalitesi ile her zaman ön planda olan firmam z müflteri memnuniyetini ön planda tutuyor. Hem müflteri memnuniyetini sa lamak hem de sektörde her zaman ilk s ralarda yer almak için gerekli koflullar her zaman sa lamak ve sürekli olarak Ar-Ge çal flmalar yapmak gerekir. Ayr ca sektörde yaflanan geliflmelerin de yak ndan takip edilmesi flart. Fimak olarak yurt içi ve yurt d fl fuarlara düzenli olarak kat larak hem kendimizi tan t yoruz hem de sektörü yak ndan takip ediyoruz. Tabi ki bunun yan s ra alan n zda baflar l olmak istiyorsan z iflinizi mutlaka çok sevmeniz gerekli. 14

17 15

18 haber Endress+Hauser Yenilikçiler 2009 toplant s nda bulufl sahiplerini ödüllendirdi Endress+Hauser grubu içerisinde yer alan 200 den fazla bulufl sahibini 3 Nisan da sviçre nin Basel Üniversitesi nde buluflturan Yenilikçiler 2009 toplant s nda, patent haklar teflvik ödülü ve her bir patent için euro para ödülü sensör mühendisli i konusundaki patentleri ile iki ayr kat l mc ya verildi. sviçre nin Basel Üniversitesi nde gerçeklefltirilen toplant da geçen y l patent baflvurusunda bulunan 200 adet yeni bulufl de erlendirilerek firman n çal flmalar na büyük katk da bulunan iki adet patent ödüllendirildi. Patent Haklar Teflvik ödülü ve her bir patent için euro para ödülü sensör mühendisli i konusundaki patentleri ile iki ayr kat l mc ya flirketin CEO su Mr. Klaus Endress ve Grup Baflkan Vekili Mr. Michael Ziesemer taraf ndan verildi. Endress+Hauser Flowtec fabrikas ndan Dr. Wolfgang Drahm ve Dr. Alfred Rieder tek tüplü coriolis ak fl ölçüm sistemlerindeki titreflim sisteminde yapm fl olduklar yenilikler ile ödüle lay k görüldü. Endress+ Hauser Grup Baflkan Vekili Mr.Michael Ziesemer ödül töreninde Bilindi i gibi coriolis prensibi ile çal flan kütlesel ak fl ölçüm sistemleri yüksek hassasiyetleri nedeni ile son y llarda büyük önem kazanm fllard r. Bu bulufl titreflen ölçüm tübünün mekani ini optimize ederek, hat titreflimden etkilenme riskini ortadan kald rm flt r. Bunun anlam, ak fl de erinin bu bulufl ile daha hassas ve güvenilir olarak ölçülmesidir dedi. Mevcut uygulamalara ve sistemlere kolayca entegre edilebilen tek tüplü ölçüm sistemleri, ölçülen s v ya daha az temas eder ve temizlenmeleri daha kolayd r. Bu nedenle de özellikle g da endüstrisinde, örne in peynir ve meyve suyu üretiminde bir numaral seçim haline gelmifllerdir. K NC ÖDÜL TEK ÇUBUKLU V BRASYON- LU SEV YE L M T SWITCH LER NE kinci ödül ise Endress+Hauser Maulburg fabrikas ndan Dr. Sergej Lopatin ve Helmut Pfeiffer taraf ndan tek çubuklu vibrasyonlu seviye limit switch leri konusunda paylafl ld. Mr. Michael Ziesemer ikinci patentin önemini de afla daki sözlerle özetledi: Titreflen tek bir tüp yerine tek tüp içerisine monte edilmifl üç farkl titreflen eleman kullan yoruz ve bu sayede, örne in, kaba kum dolum bunkerleri gibi proses titreflimlerinin çok yüksek oldu u uygulamalarda bile baflar sa l yoruz. Bu bulufl ile ölçümler çok daha güvenli hale geldi. Bilindi i gibi tek tüplü titreflimli limit switch ler yap flma riski bulunan kat larda, hatta lifli kat larda hassas ve güvenilir ölçümler sa l yor. Endress+Hauser Grup CEO su Mr. Klaus Endress ödül töreni s ras nda yapt konuflmada Bu toplant bizim çal flanlar m - za yarat c l klar konusunda duydu umuz minnettarl göstermek üzere düzenlenmifltir. Bulufllar ve patentler firmam z n gelecekteki baflar s için yap lan yat r mlard r. dedi. Honeywell universal analizör art k Türkçe Honeywell UDA2182 serisi analizörleri için yeni lisan opsiyonlar sundu unu aç klad : Türkçe, Rusça, Lehçe ve Çekçe. Bu yeni dil opsiyonlar Do u Avrupa bölgesindeki endüstriyel kullan c lar n h zl ve do ru analizör konfigürasyonu yapmalar na yard mc olacak. Yeni lisan opsiyonlar sayesinde UDA2182 serisi analizörlerin konfigürasyonu ve kullan m art k daha kolay. Konuyla ilgili olarak Honeywell Avrupa Pazarlama Müdürü Pascal Sabatier, Ürün kalitesini koruyabilmek ve endüstriyel proseslerin kararl, etkin ve güvenli ifllemesini sa layabilmek için hassas ölçüm yapabilen analizörler vazgeçilmez öneme sahip. 16 UDA2182 serisi analizörlere yeni dil seçenekleri eklenmesi sayesinde, art k daha fazla tesisteki kullan c lar tercüme deste ine ihtiyaç duymadan cihaz konfigüre edebilecek ve böylece global olarak çok daha fazla müflterimiz cihaz n özelliklerinden tam olarak faydalanabilecek dedi. KONF GÜRASYON filem SIRASINDA KULLANICI ADIM-ADIM YÖNLEND R L YOR ph, ORP, iletkenlik ve çözünmüfl oksijen ölçümü yapabilen çok giriflli, universal analizörler olan UDA2182 serisi cihazlar n, çoklu dil deste i sayesinde, kullan c lar konfigürasyon ifllemi s ras nda ad m-ad m yönlendirilir. Cihaz tekli veya dual girifl kullanabilir ve bu girifller farkl tiplerde ölçüm yapabilecek flekilde seçilebilir (ph- letkenlik veya çözünmüfl oksijen - ph, vs. gibi) Universal girifl ölçüm ünitesi sayesinde çok genifl bir uygulama alan ve esneklik sunar. UDA2182 serisi analizörler kullan c lara eksiksiz proses bilgisi sunan ve kablosuz konfigürasyon ile mükemmel bilgi aktar m sa layan grafik LED göstergeye sahip. Uygulama alanlar aras nda enerji üretimi, su iflleme, ilaç, g da ve kimyasal proses kullanan üretim tesisleri yer al yor. Do u Avrupa lisanlar na ek olarak UDA2182 serisi analizörler ngilizce, Frans zca, Almanca, talyanca ve spanyolca opsiyonlar n da standart olarak sunuyor.

19 haber Exitcom da geri dönüflüm prosesi OHSAS e uygun olarak yürütülüyor Do ru geri dönüflümün desteklenerek, insan sa l n ve çevreyi tehdit eden koflullarda çal flmaya izin verilmemesi gerekti ini kaydeden Exitcom Recycling At k Tafl ma Toplama Depolama ve Elektronik San. Tic. Ltd. fiti. Genel Müdürü Murat lgar, Exitcom da e itimli personelin ifl sa l ve ifl güvenli i aç s ndan OHSAS e uygun olarak geri dönüflüm prosesini sa l kl bir flekilde yürüttü ünün alt n çizdi. Almanya n n Hannover flehrinde 1997 y l nda kurulan Exitcom, 2002 y l ndan beri yapm fl oldu u yat r mlarla, at k elektrikli ve elektronik ekipmanlar n (WEEE) geri dönüflümü konusunda uzmanlaflm fl, bu alanda hizmet veren ilk Türk flirketi unvan na sahip olmufl y - l nda bafllad Türkiye faaliyetleriyle, birçok projede baflar yla yer alan; Almanya n n Hannover ve Türkiye nin Kocaeli flehirlerinde 2 ana noktada hizmetlerini devam ettiren flirket; e-at k, çevre teknolojileri, tersine tedarik zinciri yönetimi konular nda bütüncül çözümler ve dan flmanl k hizmetleri sunuyor. Y ll k 15 bin ton at k iflleme kapasitesine sahip olan Exitcom, uçtan uca bütün proseslerine entegre etti i ISO 14001, ISO 9001, OHSAS yönetim sistemleriyle; çevreye, insana ve kaliteye verdi i önemi gösteriyor. Ortalaman n çok üzerinde; % 92 ila % 95 aras nda geri kazan m oran na ulaflan firma, her biri birer çevre gönüllüsü olan deneyimli ve uzman kadrosu, yenilikçi ve dinamik yönetim anlay fl yla, daha yaflanabilir, temiz bir çevre ve gelecek yaratma hedefiyle faaliyetlerine artan bir h zla devam ediyor. NEDEN GER DÖNÜfiÜM? Her geçen gün teknolojinin ilerlemesiyle giderek azalan hammadde kaynaklar m z n ve bizi tehdit ederek tükenen enerjinin tasarruf edilmedi i bir dünyada, ülkemiz de elektronik hurda y nlar haline dönüflmeden geri dönüflüm ile önlem almaya davet ediyoruz diyen Exitcom Recycling At k Tafl ma Toplama Depolama ve Elektronik San. Tic. Ltd. fiti. Genel Müdürü Murat lgar, Bu çözümleri ülke genelinde ihtiyaca göre art r yoruz. Elektronik at k geri dönüflümü konusunda hizmet veriyoruz, tüm bu konular ele alarak, çözüm projelerini içeren çal flmalar m z, Avrupa daki tecrübelerimizi kullanarak Türkiye ile paylafl yoruz fleklinde konufltu. DO RU GER DÖNÜfiÜMÜ DESTEKLE- YEREK, SA LIKSIZ KOfiULLARDA ÇALIfi- MAYA Z N VERMEMEL Y Z lgar, Türkiye de üretilen AEEE miktar gün geçtikçe art yor ve geri dönüflümü yeterli bir kapsamda ele al nam yor. Ayr ca Elektrik Elektronik Ekipman (EEE) lardaki tehlikeli bileflik içerikleri at k yönetimi safhas nda rastlan lan en önemli sorun. Elektrikli ve elektronik geri dönüflüm alan nda yüksek kalite standartlar nda hizmet vererek, genifl at k kapsam ile müflterilerinin tüm geri dönüflüm ihtiyaçlar na tek elden çözüm sunarken, detaylara gösterdi i özen, deneyim ve uzman kadrosuyla onlara yarat c geri dönüflüm çözümleri getiriyor dedi. Bu tür çal flma ortamlar n n insan sa l n ve çevreyi tehdit etti ini kaydeden lgar, Do ru geri dönüflümü destekleyerek, bu tür koflullarda çal flmaya izin vermemeliyiz fleklinde konuflarak, Exitcom da e itimli personelin ifl sa l ve ifl güvenli i aç s ndan OHSAS e uygun olarak geri dönüflüm prosesini sa l kl bir flekilde yürüttü ünün alt n çizdi. GER DÖNÜfiÜM ÇÖ- ZÜMLER N TÜRK YE YE ENTEGRE ED YORUZ Dünya üzerindeki çözüm sistemlerine dahil olarak Türkiye de çözümler ürettiklerini belirten lgar, Avrupa da yapt m z kapsaml araflt rmalarla dünya üzerindeki geri dönüflüm sistemlerini inceliyor, bu sisteme dünya üzerinde dahil olan ithalatç üreticileri bu sistemlere davet ediyor, dünyada kabul görmüfl geri dönüflüm çözümlerini Türkiye ye entegre ediyoruz. Bu flekilde ifl kayb, maddi kay p, hammadde ve enerji kay plar n minimuma indirgiyoruz. Bu sistemlerle maksimum geri dönüflümü hedefliyoruz dedi. Murat lgar, Exitcom un WEEE yükümlülüklerindeki yaklafl m n ise flöyle özetledi: At klar n zla ilgili her türlü sürecin tasarlanmas ndan, uygulanmas na kadar ihtiyac n z olan her noktada Exitcom, geri dönüflüm alan ndaki uzmanl k ve deneyimini müflterileriyle paylaflmaya haz r. Üreticiler AEEE lar tüketiciler, bayiler, perakendeciler ve belediyelerden bedelsiz olarak almakla yükümlüdürler. Di er kullan c lardan (Kamu kurulufllar, sa l k kurulufllar, firmalar) kaynaklanan AEEE lara yönelik olarak üreticiler yine üretilen at klar geri almakla yükümlüdürler ancak bu durumlarda baz düzenlemeler (anlaflmalar) yapmakta serbesttirler. Üreticiler halk bilinçlendirme amaçl kampanyalar gelifltirip bunlar uygulamak ve özel ve / veya belediyelere ait at k toplama firmalar için e itimler düzenlemekle de yükümlüdürler. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmesinde Exitcom Recycling Dan flmanl k yap yor. KÜRESEL ISINMANIN ÖNLENMES Ç N GER DÖNÜfiÜM DESTEKLENMEL The Observer Gazetesi nin fiubat 2004'te yay mlad Pentagon a ait Küresel Is nma Raporu na göre önümüzdeki 20 y l içerisinde Avrupa da birçok k y kenti sular alt nda kalacakt r. Guardian Gazetesi nde 2004 y - l nda yer alan küresel s nma haritas na göre bundan en az etkilenen bölgeler Türkiye ve Ortado u ile k y kesimleri hariç Kuzey Afrika'd r. Elektronik at klar m zla birlikte içerisinde a r metaller bulunduran at k pil ve aküleri de geri dönüflüme göndererek, çevreye, do aya ve insan sa l na sayg da bulunal m diyen lgar, Bu sayede ekonomiye katk sa lay p, hammadde kaynaklar m z koruyup, enerji tasarrufu da sa lan lmaktad r. Bu tehlikeli maddeler serbest b rak ld nda do ada serbest dolaflan elementlerle girece i tepkimeler sonucu oluflan zararl gazlar atmosfere ulaflacak ve dünyaca tehdidi alt nda bulundu umuz küresel s nmaya destek sa lanm fl olunacakt r. Bu olaylar atmosferdeki gaz tabakas n kal nlaflt rarak, yerküreye günefl fl nlar yla gelen ve geri yans yamayan k z l ötesi fl nlar n dünyada kalmas n sa layacakt r. Tüm bunlara önlem almak geri dönüflümle elimizdedir dedi. 17

20 haber Emerson Marmara Bölgesi ve zmir de en yeni enstrüman, vana ve kontrol sistemlerini tan tt Emerson Process Management Türkiye, 9-12 Mart tarihleri aras nda Marmara Bölgesi ve zmir Bölgesi ndeki müflteri ve endüstriyel kurulufllar n temsilcileri için birer günlük seminer düzenledi. stanbul Radisson SAS, zmit Grand Yükselifl ve zmir Crown Plaza Otel de gerçekleflen ve yaklafl k 200 davetlinin kat ld seminerlerde Emerson un en son enstrüman, vana ve kontrol sistemleri kat l mc lar n ilgisine sunuldu. Marmara Bölgesi ve zmir Bölgesi nde gerçeklefltirilen ve gün boyu süren seminerlerde Emerson Türkiye ve yurtd fl ndan gelen uzmanlar taraf ndan anlat lan ve çeflitli demolar ile desteklenen konulara kat l mc lar büyük ilgi gösterdi. Seminerde özellikle wireless enstrümanlar büyük ilgi gördü. Endüstrinin her bölümünde genifl uygulama alan bulan wireless (kablosuz) teknoloji ile sadece kablolama masraflar de il, hassasiyet, h z güvenilirlik ve montaj kolayl aç s ndan önemli oranlarda tasarruf imkan sa land - demolarla kat l mc lar n ilgisine sunuldu. Emerson Process Management Türkiye Genel Müdürü Hamid Jafari, genifl kat l ml seminerlerin sektör aç s ndan mutluluk verici oldu unu, endüstriyel çözümlemelerdeki son geliflmeleri ve Emerson un fark yaratan çözümlerini Türkiye nin en önemli sanayi kurulufllar n n yetkilileri ile yüz yüze demolar ile uygulamal bir flekilde aktarman n ve onlar a rlaman n mutlulu unu yaflad klar n belirtti. Jafari, bu organizasyonlar n devam edece ini belirterek sözlerini tamamlad. SICK novasyon Maratonu 2009, 52 haftada 52 yenilikle tamamlanacak Sensör ve kontrol çözümlerinde 2009 y l için 50 den fazla yenilik planlayan SICK, novasyon Maratonu 2009 un bir bölümü olarak, her hafta yeni bir ürününü piyasaya sürecek. Birincisinden elli ikincisine dek her bir yenilik, sadece birer ürün de il, sorunlar zekice, verimli ve do ru bir flekilde çözecek yenilikler olup bu sayede müflteri için üstün avantajlar yarat lacak. Y llar boyunca sensör sektöründe yenilikçi flirketlerden birisi olan SICK, en yeni teknolojik bilgi ve süreçleri, yenilikçi ürünleri ve sistem çözümlerinde uyguluyor. Fabrika, proses ve lojistik otomasyonunda bir teknoloji ve pazar lideri olarak kabul edilen SICK taraf ndan gerçeklefltirilen novasyon Maratonu 2009, flirketin üstün seviyedeki yenilikçili inin etkileyici bir örne ini oluflturuyor. Y llar boyunca SICK, y ll k sat fllar n n yaklafl k % 9 u ile Ar-Ge ye yat r m yap yor ve çal flanlar n n %10 undan fazlas Ar-Ge de yer al yor. Yeni bulufllar n oran ve üç yafl n alt ndaki ürünlerin say s 2007 y l nda toplam % 34 rakam na ulaflm fl. fiirketin pazardaki uygulama konusundaki uzmanl -, SICK teki geliflmelerle beraber, son derece sa lam ve kullan m kolay ürünlerin üretilmesini sa l yor. Bununla beraber müflterilerin yat r mlar güven içinde korunuyor ve onlara üretim tesislerini kendilerine göre tasarlayabilecekleri veya de iflen ekonomik koflullara göre adapte olabilecekleri esneklik sunuluyor. DE fi M B R GEREKL L K HAL NE GELD - NDE FIRSATLARI DE ERLEND RMEK SICK flimdiye dek, bu güçlü yönlerini pazara son derece mütevaz bir flekilde sunmufl ama novasyon Maratonu 2009 son derece dikkat çekecek flekilde tasarlanm fl. Amaç, SICK in müflterileriyle beraber, de iflim bir gereklilik haline geldi inde, f rsatlar nas l de erlendirebildi ini göstermek. Kampanya internet ve medyayla Avrupa çap nda yay lacak. Klasik olarak maraton kilometrelik bir mesafe boyunca koflulurken, SICK in novasyon Maratonu 52 hafta boyunca sürecek. Dolay s yla baflarmak isteyenlerin, h zlar n ayarlamalar gerekiyor. novasyon Maratonu na ilgi duyanlar onu internetten, hafta hafta veya aflama aflama adresinden izleyebilir. 18