T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI RADYOLOJĠ FĠLM BANYO VE BASKI UYGULAMALARI 725TTT080

Transkript

1 T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI RADYOLOJĠ FĠLM BANYO VE BASKI UYGULAMALARI 725TTT080 Ankara, 2011

2 Bu mdül, mesleki ve teknik eğitim kul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Prgramlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik larak öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıģ bireysel öğrenme materyalidir. Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz larak verilmiģtir. PARA ĠLE SATILMAZ.

3 ĠÇĠNDEKĠLER AÇIKLAMALAR... ii GĠRĠġ... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ FĠLM BANYO TEKNĠĞĠ Bany ĠĢleminden Önceki Uygulamalar Manuel Sistemle Film Bany Tekniği (El Banysu Tekniği) Develpman Banysunda Film Bany Tekniği Ara (Durdurma) Banysunda Film Bany Tekniği Tespit (Fixer) Banysunda Film Bany Tekniği Yıkama Banysunda Film Bany Tekniği Filmleri Kurutma Tekniği UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ MODERN BANYO VE BASKI SĠSTEMLERĠ Sıvılı Mdern Bany Sistemleri Sıvılı Otmatik Bany Sistemleri UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ SIVILI DAY LIGHT BANYO SĠSTEMLERĠ Day Light Bany Sistemlerinin Özellikleri Day Light Bany Cihazlarının ÇalıĢması Day Light Bany Sistemlerinin Kullanımı UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖĞRENME FAALĠYETĠ SOLÜSYONSUZ DRY VĠEW (KURU GÖRÜNTÜ) BASKI SĠSTEMLERĠ Dry View Baskı Sistemlerinin Özellikleri Dry View Baskı Cihazlarının ÇalıĢması Dry View Cihazlarının Kullanımı UYGULAMA FAALĠYETĠ ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME MODÜL DEĞERLENDĠRME CEVAP ANAHTARLARI KAYNAKÇA i

4 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 725TTT080 Radylji Radylji Teknisyenliği Film Bany ve Baskı Uygulamaları Bu mdül filmlerin bany/baskı yapılması ile ilgili bilgi ve becerilerin kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir. SÜRE 40/16 ÖNKOġUL YETERLĠK Film Bany Slüsynları mdülünü baģarmıģ lmak. Filmlerin bany ve baskısını yapmak. Genel Amaç: Gerekli araç-gereç sağlandığında iģ yeri çalıģma esaslarına göre, filmlerin bany/baskı iģlemlerini yapabileceksiniz. MODÜLÜN AMACI EĞĠTĠM ÖĞRETĠM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME Amaçlar 1. Manuel sistemle film banysu yapabileceksiniz. 2. Otmatik cihazlarla film banysu yapabileceksiniz. 3. Filmleri sıvılı Day light sistemi ile bany yapabileceksiniz. 4. Filmlere slüsynsuz Dry view (kuru) sistemi ile görüntü baskısı yapabileceksiniz. Dnanım: Karanlık da, bany tankları, bany maddeleri, tmatik bany makinesi, day light bany cihazı, dry view baskı cihazı, bilgisayar. Ortam: Radylji labratuvarı (karanlık da) Mdülün içinde yer alan, her faaliyetten snra verilen ölçme araçları ile kazandığınız bilgileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, mdülün snunda, size ölçme aracı (test, çktan seçmeli, dğru-yanlıģ, v.b) kullanarak mdül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii

5 GĠRĠġ Sevgili Öğrenci, GĠRĠġ Günümüzde bilimsel ve teknljik geliģmelerin hızla ilerlemesi, mdern radyljik yöntemlerin kullanılması, radyljinin tıbbi tanı ve tedavideki önemini arttırmıģtır. Sizler, bu mdüldeki bilgi içeriği ve uygulama faaliyetleri ile uygun rtam ve dnanım sağlandığında, filmlerin bany/baskı iģlemlerini tekniğine uygun bir Ģekilde yapabilecek ve filmleri tanı ve tedavi için hazır hale getirebileceksiniz. Bu mdül çalıģmasında kazanacağınız yeterlikler, ileride yapacağınız çalıģmalarda size çk önemli katkılar sağlayacaktır. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 1 AMAÇ En Bu öğrenme faaliyeti ile filmlerin manuel sistemle bany/baskı iģlemlerini yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Film bany tekniği hakkında araģtırma yapınız. Radylji labratuarına giderek filmlerin bany iģleminden önceki uygulamalarını gözlemleyiniz. 1. FĠLM BANYO TEKNĠĞĠ Kaliteli bir radygrafi elde edebilmek için bany slüsynlarının hazırlanması, film banysu için hazır hale getirilmesi, filmlerin bany slüsynlarında bekletileceği süre ve filmlerin bany tanklarında bany ediliģ tekniği önemlidir Bany ĠĢleminden Önceki Uygulamalar Film banysuna geçmeden önce filmin; ıģık emniyetinin sağlanması, tekniğine uygun Ģekilde kasetten çıkarılması ve uygun çerçeveye takılması gerekir. Filmin ıģık emniyetinin sağlanması Karanlık danın kapısı kilitlenir, nrmal aydınlatma lambası kapatılarak emniyet lambası yakılır. Filmler emniyet lambası altında uzun süre bekletilmeden develpman banysuna atılır. Filmler emniyet lambası altında bile tam bir emniyette değildir. Filmlerin emniyet lambası altında uzun süre bekletilmesi sislenmeye neden labilir. Resim 1.1: Karanlık danın kapısının kilitlenmesi ve emniyet lambasının açılması 3

8 Filmlerin kasetten çıkarılması IĢınlanmıĢ kaset, kaset alıģ-veriģ dlabının sl tarafından alınır. Hastanın adı, syadı, tarih, prtkl numarası vb. bilgileri filme kaydedilir. Film, tekniğine uygun larak kasetten çıkarılır (Bakınız radygrafi materyalleri öğrenme faaliyeti 2). Filmlerin çerçeveye takılması Kasetten çıkarılan film, tekniğine uygun bir Ģekilde, uygun ebattaki film çerçevesine takılır ve develpman banysuna atılır. Resim 1.2: Filmin çerçeveye takılması 1.2. Manuel Sistemle Film Bany Tekniği (El Banysu Tekniği) Günümüzde manuel sistemle film bany tekniği az da lsa hala kullanılmaktadır. Manuel bany iģlemleri özel, bu amaçla dizayn (tasarı) edilmiģ karanlık dalarda yapılır. 4

9 ġekil 1.1: Karanlık da manuel bany tekniği yerleģim planı 1.Kaset alıģ-veriģ dlabı 2.Kuru çalıģma masası 3.Numaratör 4.Çerçeveler 5.Emniyet lambası 6.Develpman tankı 7.Ara tank 8.Tespit tankı 9.Yıkama tankı 10.Kurutma dlabı 11.Film tplama masası 12.Negatskp 13.KurĢun kaplama 14.Bany hazırlama kabı 15.Fanlı pencere Manuel bany tekniği; röntgen filmlerinin çerçeveye takılarak bany slüsynları ile dlu tanklara skulması ve sırası ile iģleme tabi tutulmasıdır. Karanlık da içerisinde sırası ile dizilmiģ lan develper, ara bany, tespit ve yıkama tankları ve bu gruptan tamamen ayrı bir yere knmuģ lan film kurutma dlabı, el banysu sisteminin temelini luģturur. ġekil 1.2: Bany tankları 5

10 Resim 1.3: Bany tankları(a.develper B.ara C.tespit D.yıkama tankı) ve kurutma dlabı Develpman Banysunda Film Bany Tekniği Develpman banysunda film banysu yaparken filmlerin tanka yerleģtirilmesine, banynun süresine, ısısına, slüsynun özelliğine ve ajitasyna dikkat etmek gerekir. Filmlerin tanklara yerleģtirilmesi Develpman tankına atılarak bany iģlemine tabi tutulan filmlerin birbirine değmemesine dikkat edilmelidir. Filmlerin birbirine değmesi develper maddelerinin istenilen etkiyi göstermesini engeller. Ayrıca filmlerin birbirine sürtünmesi snucunda film emülsiynunda çizilmeler labilir. Resim 1.4: Filmin develpman tankına yerleģtirilmesi ve süzülmesi Develpman tankına yerleģtirilen filmlerin, 4 dakika develpman iģlemine tabi tutulması yeterlidir. Filmler develpman bany iģlemine tabi tutulurken bģaltılan kasetler dldurulur (Bakınız radygrafi materyalleri öğrenme faaliyeti 2). 6

11 Develpman bany süresi ve süreyi etkileyen faktörler Manuel sistemle film banysunda, bany edilecek filmler için develpman bany süresi 20 C ısıda rtalama 4 dakikadır. Develpmanın uzun sürmesi metalik gümüģ luģumunu artırarak dansite fazlalığına sebep lur ve görüntü fazla ıģınlanmıģ gibi görülür. Nrmal süresinden kısa sürmeside dansitenin düģük lmasına, görüntünün nrmalden az ıģınlanmıģ gibi görünmesine sebep lur. Develpman bany süresinin uzun veya kısa sürmesinde banynun ısısı, slüsynun taze veya bayat lması, ajitasyn etkili lur. Banynun ısısı Manuel develpman banysunda develper maddelerinin istenilen etkiyi gösterebilmesi için banynun ısısının C lması gerekir. Bu maddeler sğuk suda etkili fnksiynlarını gösteremez; özellikle hidrkinn sğuk suda etkisini göstermez. Banynun ısısı arttıkça filmde dansite fazlalığı; ısı düģünce dansite azlığı görülür. Bu nedenle bany ısısı arttıkça süreyi kısaltmak; bany ısısı azaldıkça süreyi uzatmak gerekir. Banynun çk sıcak lması da film emülsiynunu yumuģatarak bzulmasına sebep lur. Bany iģlemi sırasında kntrastın en yüksek lması için bany üreticileri tarafından önerilen ısı ve süre kullanılmalıdır. Ayrıca bany slüsynları arasında ± 2 C daha çk ısı farkı lmamalıdır. Bany slüsynları arasındaki aģırı ısı farkı retikülasyn sebebidir. Ajitasyn Develpman, bany tankına yerleģtirilen filmlerin belirli aralıklarla aģağı yukarı hareket ettirilmesidir. Film develpman slüsynu içinde ilk 30 saniye sürekli, snra dakikada 5 saniyelik sürelerle 5 cm aģağı yukarı hareket ettirilir. Filmlerin ajitasyn iģlemine tabi tutulması bany süresini kısaltır. Aynı zamanda film üzerinde brmür damarları denilen lekelerin luģması önlenmiģ lur. Develpman banysunda gümüģ tuzları metalik gümüģe indirgenirken brmür slüsyn içinde serbest kalmaktadır. Ajitasynla brmür film üzerinden uzaklaģtırılarak brmür damarlarının luģması önlenmiģ lur. Bany slüsynunun tazelik-bayatlık derecesi Bany slüsynunun taze lması süreyi kısaltır. Bany bayatladıkça bany süresi uzar. Bany edilen filmlerin sayısı, ebatları banynun uzun ya da kısa süre içerisinde bayatlamasında etkili lur. Develpman banysunun bayatlaması Bany süresinin nrmalde uzun sürmesi, 7

12 Slüsynun rengi (slüsyn yeni hazırlandığında açık renktir). Kullanıldıkça ve uzun süre bekleyince slüsynun rengi kyulaģır. Bayatlayan slüsynun rengi kahverengi lur. Bany slüsynunun üzerinde kayblmayan hava kabarcıklarının luģması, Bany tankının dibinde trtu birikmesi banynun bayatladığını gösterir. Develpman banysunun bayatlığını etkileyen faktörler Banydaki fiziksel etkenler: Bany slüsynu film ile bany tankı dıģına taģınır. Böylece develpman banysu fiziksel larak eksilir. TaĢınma miktarı, bany edilen filmlerin ebatları ve sayısı ile dğru rantılıdır. Slüsynun eksilmesini önlemek için tanktan çıkarılan filmlerin saniye tank üzerinde tutularak kimyasal maddelerin tank içine süzülmesi sağlanır. Banydaki kimyasal etkenler: Bany edilen filmlerin sayısı ile dğru rantılı larak develpman maddeleri kullanılır ve böylece kimyasal larak slüsyn azalır. Develpman banysunun tazelenmesi: Bany kullanıldıkça bayatladığı gibi aynı zamanda slüsynda eksilir. Bayatlayan slüsynun yenilenmesi için tekniğine uygun bir Ģekilde slüsyn hazırlanır. Bayatlayan slüsyn değiģtirilir. Eksilen slüsyn, develpman slüsynu ile tamamlanır. Eksilen slüsyn üzerine kesinlikle su ilave edilmez Ara (Durdurma) Banysunda Film Bany Tekniği Resim 1.5: Filmin ara bany tankına yerleģtirilmesi ve süzülmesi Develpman iģlemi tamamlanan filmler ara banyya tabi tutulur. Kullanılan ara bany Ģekline göre filmlerin banyda bekletilme süreleri aģağıda anlatılmaktadır. 8

13 Akarsuyla ara banysunda film banysu Akarsulu ara banylarda sürekli su sirkülasynu sağlandığı için filmin akarsulu ara banysunda bekletilme süresi saniyedir. Fıskiyeli ara banysunda film banysu Fıskiyeli ara banysunda filmin saniye bekletilmesi yeterlidir. Stp (durgun) ara banysunda film banysu Stp (durgun) ara banysunda filmin bany için saniye bekletilmesi gerekir. Ara banysundan çıkarılan filmlerin üzerindeki su aynı tanka süzdürülür. Ara banysundan çıkarılan filmler tespit (fixer) banysuna alınır Tespit (Fixer) Banysunda Film Bany Tekniği Tespit banysunda film banysu yaparken filmlerin tanka yerleģtirilmesine, banynun süresine, ısısına, slüsynun özelliğine taze veya bayat lmasına dikkat etmek gerekir. Filmlerin tanklara yerleģtirilmesi Filmler, tespit tankına yerleģtirilirken birbirine temas etmeyecek Ģekilde yerleģtirilmelidir. Filmlerin birbirine temas etmesi halinde ajitasyn iģlemi sırasında film emülsiynunda çizilmeler labilir. Ayrıca filmlerin tanka çk sık yerleģtirilmesi tespit maddelerinin etkili fnksiyn göstermesini engeller. Resim 1.6: Filmin tespit banysu tankına yerleģtirilmesi ve süzülmesi 9

14 Tespit bany süresi ve süreyi etkileyen faktörler Manuel sistemle film banysu yapılırken filmlerin tespit banysunda 4-6 dakika (rtalama 5 dakika) bekletilmesi yeterlidir. Tespit banysunun süresini etkileyen faktörler vardır. Bunlar: Kullanılan tespit elemanının cinsi: Amnyum tisülfat, sdyum tisülfata göre daha etkilidir. Amnyum tisülfat kullanılan tespit banysunda bany süresi daha kısa sürer. Kullanılan tespit elemanının yğunluğu: Tespit elemanlarının yğunluğu fazla lursa tespit süresi kısa sürer. Tespit banysunun ısı derecesi: Tespit banysu için önerilen ısı süresi 20 C de rtalama 5 dakikadır. Bany ısısının önerilen ısı derecesinden az veya fazla lması lumsuz etki yapar. Banyda sertleģtirici kullanılması: SertleĢtiriciler tespit maddelerinin film emülsiynuna girmesini zrlaģtırdığı için bany süresi uzar. Ajitasyn: Ajitasyn tespit süresini kısaltır. Filmleri tespit süresince peridik larak ajitasyn iģlemine tabi tutmak gerekir. Tespit edilecek filmin cinsi: Vasıtasız filmlerin emülsiynları, vasıtalı filmlere göre daha kalın lduğu için vasıtasız filmlerin tespit banysunda daha uzun süre bekletilmesi gerekir. Banynun bayatlık derecesi: Bany edilen filmlerin sayısı, ebatları banynun uzun ya da kısa süre içerisinde bayatlamasında etkili lur. Bany bayatladıkça tespit süresi uzar. Tespit banysunun bayatlaması Tespit banysunun bayatlığını gösteren belirtiler Tespit bany süresi nrmalden uzun sürer. Banynun rengi bayatladıkça kyulaģır. Bany tankının dibinde trtu birikir. Slüsynun üzerinde kayblmayan büyük hava kabarcıkları luģur. Taze tespit banysuna dkunulduğunda parmaklarda büzüģme lur, bayat slüsyna dkunulduğunda ise parmaklarda kayganlık lur. Resim 1.7: BayatlamıĢ slüsynun görünümü 10

15 Tespit banysunun bayatlık derecesini etkileyen faktörler; Tespit edilen film âdeti: Bany yapılan film sayısı arttıkça banynun bayatlama süresi kısalır. Bany edilen filmin cinsi: Bany yapılan filmlerin emülsiyn tabakalarının kalın lması banynun çabuk bayatlamasını sağlar. Tespit edilecek filmin büyüklüğü: Bany yapılan filmlerin byutlarının büyük lması banynun bayatlamasını hızlandırır. Filmin tespit tekniği: Tespit banysunda çıkarılan filmlerin, tespit tankına süzdürülmesi gerekir. Film banysu tekniğine uygun yapıldığında tespit maddelerinin taģınması çk az lacağından banynun bayatlaması önemli derecede azalır. Tespit banysunun tazelenmesi Bayatlayan tespit slüsynu, tekniğine uygun bir Ģekilde hazırlanan slüsynla değiģtirilir. Eksilen slüsyn taze tespit slüsynu ile tamamlanır. Bayatlayan tespit slüsynları içinde bulunan gümüģ elektrliz yluyla ayrıģtırılabildiği için tespit slüsynları biriktirilerek değerlendirilir Yıkama Banysunda Film Bany Tekniği Filmlerin tanklara yerleģtirilmesi Yıkama tankına yerleģtirilen filmlerin birbirine değmemesine dikkat edilir. Böylece suyun filmin her iki yüzüne de temas etmesi sağlanmıģ lur. Resim 1.8: Filmin yıkama tankına yerleģtirilmesi ve süzülmesi 11

16 Filmlerin yıkama süresi ve yıkama süresini etkileyen faktörler Suyun sirkülasyn durumu: Yıkama suyunun çk lması ve hareketli lması yıkama süresini kısaltır. Suyun ısı derecesi: Yıkama banysu için önerilen ısı 20 C dir. Isının 25 C nin üstünde lması jelatine zarar verirken,15 C nin altında lması yıkama süresini uzatır. Tespit banysunda kullanılan tespit maddesi: Kullanılan tespit maddesi amnyumtisülfat ise yıkama süresi kısa sürer. Sdyumtisülfat kullanılmıģsa bany süresi uzar. SertleĢtiriciler: Tespit banysunda kullanılan sertleģtiriciler bany süresini uzatır. Yıkanacak filmin cinsi: Vasıtalı filmlerin emülsiyn tabakaları daha kalın lduğu için yıkama süresi vasıtasız filmlere göre daha uzun sürer. Manüel sistemle film banysunda; tespit tankından alınan vasıtalı filmleri suyu saatte 4 defa değiģtirilen bir tankta 20 dakika, vasıtasız filmleri ise 30 dakika yıkama tankında yıkamak gerekir Filmleri Kurutma Tekniği Filmleri elektrikli film kurutma dlaplarında kurutma Elektrikli kurutma dlaplarına yerleģtirilen filmlerin üzerine sıcak hava püskürtülerek dlap içinde hava sirkülasynu sağlanır. Kurutma dlaplarına yerleģtirilen filmlerin birbirine değmemesine dikkat edilmelidir. Kurutma dlabının ısısı 50 C yi aģmamalıdır. Filmleri tmatik bany cihazlarında kurutma Otmatik bany cihazı içinde bulunan kurutma sistemi filmin merdanelerden geçerken kurutulmasını sağlar. Isıtılan kuru hava fan ile film üzerine üflenir. Film kurutma süresi ve kurutma düzenini etkileyen faktörler Ortamın nem ranı: Ortam nemli ise kurutma iģlemi uzun sürer. Hava sirkülasynu: Hava sirkülasynu kurutma süresini kısaltır. Filmin içerdiği su miktarı (filmin cinsi):vasıtasız filmlerin kurutma süresi vasıtalı filmlere göre daha uzun sürer. Kurutma tekniği: Kurutmada kullanılan tekniğe göre kurutma süresi uzun veya kısa sürer. 12

17 Resim 1.9: Filmin kurutma dlabına yerleģtirilmesi Filmlerin kurutulması iģlemi Film kutularının ağzı kapatılarak nrmal aydınlatma ıģıkları yakılır. Yıkama iģlemi tamamlanan filmler tanktan alınarak çerçevelerin alt köģeleri açılır ve alt kısmının serbest lması sağlanır. Yıkama iģleminden snra filmler birbirlerine temas etmeyecek Ģekilde kurutma kabinlerine yerleģtirilir. Filmler elektrikli kurutma dlabında 40 C ısıda 20 dakika süreyle kurutulur. Filmlerin tam larak kurutulması sağlanmalıdır. Tam larak kurutulmayan filmler klay çizilebilir. 13

18 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Manuel sistemle film banysu yapınız. ĠĢlem Basamakları Emniyet ıģıklarını yakıp nrmal aydınlatma ıģıklarını söndürünüz. ÇekilmiĢ filmleri kasetten çıkarınız. Kasetten çıkarılan filmleri uygun byuttaki çerçeveye yerleģtiriniz. Çerçeveye takılan filmleri birbirlerine temas etmeyecek Ģekilde nrmal kģullarda 4 dakika kadar develpman iģlemine tabi tutunuz. Filmler banyya tabi tutulunca bģaltılan kasetleri dldurunuz. Brmür damarlarını luģmasını önlemek amacıyla filmleri develpman banysunda ajitasyn iģlemine tabi tutunuz. Develpman iģlemi tamamlanan filmleri fıskiyeli ara bany kullanılıyrsa saniye; stp ara banysu kullanılıyrsa saniye kadar ara banysundan geçiriniz. Ara banysundan çıkarılan filmlerin üzerindeki suyu, aynı tanka süzdürünüz. Ara banysundan alınan filmleri tespit (fixer) banysuna tabi tutunuz. Öneriler Karanlık daya ıģık sızıntısı lup lmadığından emin lunuz. Film hatalarının luģmasını önlemek için filmleri çıkartırken sürtünmeye karģı dikkatli lunuz. Çerçeveye yerleģtirilen filmlerin gergin lmasını sağlayınız. Filmlerin birbirine yapıģmaması için aralıkları parmak ile kntrl edebilirsiniz. Süreyi aģmanın dansite fazlalığına; kısa tutmanın ise dansite düģüklüğüne sebep lacağını unutmayınız. Kuru çalıģma masasının ve ellerinizin kuru lduğundan emin lunuz. Ajitasyn iģlemini yaparken filmlerin birbirine değmemesini sağlayınız. Develper ve tespit bany slüsynlarının birbirine karıģmasını önlemek için ara banynun önemini hatırlayınız. Filmlerin üzerindeki fazla suyun, tespit tankına taģınmasını önlemek için mutlaka süzülmesini sağlayınız. Filmi, emniyet lambası altında bekletmeyiniz. 14

19 Tespit tankına knulan filmleri birbirine temas etmeyecek Ģekilde yerleģtiriniz. Filmleri, tespit (fixer) banysunda nrmal kģullarda 5 dakika bekletiniz. Filmleri tespit süresince peridik larak ajitasyn iģlemine tabi tutunuz. Tespit tankından alınan vasıtalı filmleri suyu saatte 4 defa değiģtirilen bir tankta 20 dakika, vasıtasız filmleri ise 30 dakika yıkama tankında yıkayınız. Film kutularını kapatıp nrmal aydınlatma ıģıklarını yakınız. Yıkama iģlemi tamamlanan filmler tanktan alınarak çerçevelerin alt köģeleri açılarak alt kısmının serbest lmasını sağlayınız. Filmlerin birbirine değmesi ile luģabilecek hataları unutmayınız. Bany süresinin uzun veya kısa sürmesinin film hatalarına sebep lacağını unutmayınız. Ajitasyn iģlemini yaparken filmlerin birbirine değmemesini sağlayınız. Filmlerin iyice yıkandığından emin lunuz. Film üzerinde kalan slüsyn artıklarının film hatalarına sebep lacağını unutmayınız. Film kutusunun ağzı açık iken karanlık da kapısının veya ıģığın açılması ile bany iģlemi snrası ıģık alan kesimlerin tamamen kararacağını unutmayınız. Filmlerin çabuk kuruması için mutlaka çerçevelerin alt mandallarını açınız. Yıkama iģleminden snra filmleri birbirlerine temas etmeyecek Ģekilde kurutma kabinlerine yerleģtiriniz. Filmleri, elektrikli kurutma dlabında 40 C ısıda, 20 dakika süreyle kurutunuz. Kurutmanın yetersiz lması veya çk sıcak lmasının artefaktlara sebep lacağını unutmayınız. 15

20 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki sruları dikkatlice kuyarak dğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi, develpman bany süresini etkileyen faktörlerden birisi değildir? A) Banynun ısı derecesi B) Banyda sertleģtirici kullanılıp kullanılmaması C) Ajitasyn D) Banynun taze lması E) Banynun bayat lması 2. AĢağıdakilerden hangisi, develpman banysunun bayatladığını göstermez? A) Tankın dibinde trtu birikmesi B) Slüsynun rengi C) Bany süresinin uzaması D) Bany yüzeyinde kayblmayan hava kabarcıklarının lması E) Develpman banysuna dkunulduğunda parmaklarda büzüģme lması 3. AĢağıdakilerden iģlemlerden hangisi, ara bany için dğru değildir? A) Filmin akarsulu ara banysunda bekletilme süresi saniyedir B) Fıskiyeli ara banysunda filmin saniye bekletilmesi yeterlidir. C) Ara banysundan çıkarılan filmler kurutulur. D) Stp ara banysunda film bany için saniye bekletilir. E) Ara banysundan çıkarılan filmler tespit (fixer) banysuna alınır. 4. AĢağıdakilerden hangisi, tespit banysunun bayatlık derecesini etkileyen faktörlerden birisi değildir? A) Ajitasyn B) Tespit edilen film âdedi C) Bany edilen filmin cinsi D) Tespit edilecek filmin büyüklüğü E) Filmin tespit tekniği 5. Hangisi, manuel sistemle film banysu için önerilen yıkama süresidir? A) 4 6 dakika B) saniye C) 3 5 dakika D) dakika E) saniye DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz srularla ilgili knuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü dğru ise bir snraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 16

21 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 2 AMAÇ Bu öğrenme faaliyeti ile filmlerin mdern sistemle bany/baskı iģlemlerini yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Farklı kaynaklardan tmatik bany cihazlarının özelliklerini araģtırınız. Radylji labratuarına giderek tmatik bany cihazlarının yapısını ve çalıģmasını gözlemleyiniz. 2. MODERN BANYO VE BASKI SĠSTEMLERĠ 2.1. Sıvılı Mdern Bany Sistemleri Kuru verilen filmin, tmatik larak banysunu yaptıktan snra tekrar kuru larak veren makinelerdir. El banysu prensibine göre çalıģır. Kısa sürede temiz ve güvenilir bany yaptığı için tercih edilir. Büyük by ve masa üstü tipleri arasında byutları dıģında önemli teknik özellik farklılığı yktur Sıvılı Otmatik Bany Sistemleri Otmatik bany cihazlarının özellikleri Otmatik bany makinelerinde de slüsyn tankları ve kurutma ünitesi aynı sıra ile dizayn (tasarı) edilmiģtir; ancak tmatik bany makinelerinde ara bany ünitesi kaldırılarak iģlem sayısı azaltılmıģtır. Ayrıca kurutma ünitesinin diğer üniteler ile birlikte tek gövde içerisine alınması sistemin da içerisinde kapladığı alanı azaltmıģtır. Otmatik bany makinelerinin el banysuna göre en önemli avantajı; bany iģlemini daha kısa zamanda, istikrarlı ve güvenilir bir Ģekilde yapabilmesidir. ÇalıĢma esnasında tüm ünitelerin sürekli kapalı lması, slüsynların buharlaģması, ksitlenmesi ve ıģıktan etkilenmesi önlendiği gibi da içerisinde rutubet ve slüsyn kkusunun yk denecek kadar azaltılmıģ lması da önemli bir avantajdır. Otmatik bany makinelerinin gösterge tablsundaki kntrl, uyarı ve ayar sistemi sayesinde, filmlerin ve bany slüsynlarının kalitesine göre sis, kntrast ve hız ölçütlerinde standart ayarlar yapılabilir. 17

22 Otmatik bany cihazlarının yapısı ve çalıģması Temelde tüm tmatik bany cihazlarının yapısı aynı tasarım ve teknik özelliklere sahiptir; sadece byutları farklıdır. Develper tank hacmi, cihaz kapasitesinin göstergesidir. Genellikle 3 20 litrelik kapasite arasında değiģir. Cihaz kapasite seçimi, günlük çekilen radygrafi miktarına göre yapılmalıdır. Cihazın ana bölümleri ve teknik özellikleri; ġekil 2.1: Otmatik bany makinesi Ģeması 1.Film giriģ tepsisi 2.hareket mtru 3.Develper tankı 4.Tespit(fikser) tankı 5.Yıkama tankı 6.Kurutma 7.Merdaneler 8.Film tplama sepeti 9.Film ylu 10.Isıtıcı rezistans 11.Aspiratör(fan) 12.Yönlendirici plakalar (TaĢıyıcı sistem) 13.Yedek slüsyn tankları (Tazeleyici tanklar) 14.Isıtıcı rezistans 15.Termstat Gövde: Paslanmaz çelik ve plastikten yapılır. Sırası ile develper, tespit (fixer), yıkama ve kurutma ünitelerinden luģur. Tespit, develper ve yıkama ünitesi; birbirine bitiģik, aynı Ģekil ve genellikle aynı byutlardaki tanklardır. Gövdenin kurutma bölümü diğer ünitelerden biraz daha büyüktür. Kntrl paneli (Gösterge Tablsu): Açma kapama anahtarı, develper ve kurutma ısı göstergesi, bany süresi göstergesi, sesli veya ıģıklı film geçiģ uyarıcısından ibarettir. Gösterge tablsunun içi elektrik ve elektrnik devreleriyle dnatılmıģtır. 18

23 Resim 2.1: Bany kntrl paneli Resim 2.2: Bany termstat göstergesi ġekil 2.2: Otmatik bany makinesi kntrl paneli Ģeması 1.Açma-kapama anahtarı 2.(-) Butnu giriģ değerlerini aģağıya dğru değiģtirme düğmesi 3.(+) Butnu giriģ değerlerini yukarı dğru değiģtirme düğmesi 4.Gösterge 5.Ġkinci film verilmesi için hazır knuma gelmesi 6.Manüel prgram düğmesi 7.Birinci ve ikinci bany tanklarını dldurma düğmesi 8.Transprt zamanı 9.Develper ısısı (Birinci bany) 10.Kurutucu derecesi 11.Birinci bany ikmal süresi 12.Ġkinci bany ikmal süresi TaĢıyıcı sistem: Bölümler içerisinde birbirine bağlı çk sayıda dönen merdane (silindir) ve yönlendirici plakalar vardır. Güçlü elektrikli mtr, tüm merdanelerin aynı anda dönmesini sağlar. Filmler, ikiģerli gruplar halinde dönen merdanelerin arasından sıkıģtırılarak ilerler. Yönlendirici plakalara sürtünerek yönlendirilen film, sırası ile develper, tespit, yıkama ve kurutma ünitesinden geçerek tplama sepetine ulaģır. Bany iģlemi, baģlangıçtan snuca kadar saniyede tamamlanır. 19

24 Isıtıcı sistem: Develper ve kurutma ünitesinde lmak üzere iki adettir. Birbirinden tamamen bağımsız çalıģır. Develper tankının tabanına yerleģtirilmiģ lan rezistanslı özel ısıtıcı, slüsynu ısıtır. Isıtıcının akım gücü, cihazın kapasitesine göre watt arası değiģir. Isınan slüsyn istenilen ısı derecesine ulaģınca, termstat vasıtası ile elektrik devresi tmatik larak açıp kapatılarak ısı derecesi sabitlenir sn süreli cihazlarda kullanılan film ve slüsynun kalitesine göre C arasında termstat ayarı yapılır. Diğer ısıtıcı sistem ise kurutma ünitesi içerisinde, kurutma iģlemi ile bir bütündür. Kurutucu sistem: Bu sistem içerisinde film, merdaneler arasından geçiģi sırasında özel elektrikli ısıtıcı ile ısıtılan kuru havayı üfleyen fan (vantilatör) ile kurutulur. Sistem içerisindeki sıcak havanın sürekli aynı ısı derecesinde C tutulması ayrı bir termstat ile gerçekleģir. Her film geçiģinden snra, yeni bir film atılıncaya kadar sıcak hava üretimi ve üfleme fanının çalıģması tmatik larak durur. KarıĢtırıcı sistem: Üniteler içerisindeki develper ve tespit (fixer) slüsynlarının yğunluğu ve ısı dağılımı hmjen lmalıdır. Bu iģlem birbirinden ayrı çalıģan iki adet özel devir daim pmpasının slüsynları sürekli ajite etmesi ile gerçekleģir. Tazeleyici sistem: Her filmin bany iģleminden snra develper ve fixer slüsynları belli randa bayatlar. Slüsynların tazeliğinin krunması için ayrı ayrı iki adet emici pmpa kullanılır. Bu pmpa vasıtası ile yedek kaplardaki taze slüsyn tüketilen film miktarına göre azar azar ünite içerisine aktarılır. Otmatik bany cihazlarının kullanılması Karanlık daya sürekli girip çıkmamak için makine yerleģtirilirken giriģ bölümünün karanlık da içerisinde; filmlerin çıkıģ bölümünün ise karanlık da dıģında kalması tercih edilmelidir. Bany slüsynlarını tazeleyen bidnlar cihazın altına yerleģtirilir. Resim 2.3: Bany slüsynlarını tazeleyen bidnların makine ile görüntüsü Resim 2.4: Bany slüsynlarını tazeleyen bidnlar Otmatik bany makinesini çalıģtırırken Ģunlara dikkat edilmelidir. 20

25 Cihazın fiģi elektrik prizine takılarak cihaz elektrik Ģebekesine bağlanır. Resim 2.5: Cihazın elektrik Ģebekesine bağlanması ġebeke suyunun açık lmasına dikkat edilir. Resim 2.6: ġebeke suyu vanası Cihaz üzerindeki açma/kapama düğmesinden ON düğmesine basarak cihaz çalıģtırılır. Resim 2.7: Cihazın açma kapama düğmesi Cihazın test aģamalarını bitirmesi ve gerekli ısıya ulaģması beklenir. Resim 2.8:Develper ısısı 21

26 Cihaz hazır hale geldikten snra günlük çalıģmaya baģlamadan önce, cihaza kntrl filmleri atılarak banynun ısısı, knsantrasynu ve termstatın dğru çalıģıp çalıģmadığı kntrl edilmelidir. Cihaza film vermeye baģlamadan önce, karanlık danın kapısı içerden kilitlenir nrmal aydınlatma ıģıkları söndürülür ve emniyet ıģıkları açılır. Resim 2.9: Emniyet lambası Film tekniğine uygun bir Ģekilde kasetten çıkarılır. Resim 2.10:Filmin çıkarılması Bany edilecek film, tmatik bany makinesinin giriģ kısmından makineye verilir. Resim 2.11:Otmatik bany cihazında filmlerin verildiği giriģ bölümü 22

27 Filmler bany iģlemine tabi tutulurken bģaltılan kasetler dldurulur. Resim 2.12: BĢaltılan kasetin dldurulması Filmlerin merdanelerde sıkıģmasını önlemek için ses veya ıģık uyarısından snra ikinci bir film verilir. Filmlerin makineye üst üste verilmemesi için filmin giriģ bölümünden makineye verildiği anda uyarıcı ıģık yanar, film makineye tamamen girince ıģık söner veya sesle uyarır. Bu uyarıdan önce film verilmemelidir. Otmatik larak bany aģamaları tamamlanan film, kurutulmuģ halde çıkıģ kısmından veya film tplama sepetinden alınır. Resim 2.13: Otmatik bany cihazında filmin banydan snra alındığı çıkıģ bölümü ġekil 2.3: Filmin tmatik bany makinesi içindeki seyri 23

28 Filmlerin bany iģlemi tamamlandıktan snra nrmal aydınlatma ıģıkları yakılır. Cihaz kapatılırken önce kapama düğmesi OFF düğmesinden kapatılır; snra Ģebeke suyu kapatılarak fiģi elektrik prizinden çekilir. Otmatik bany cihazının temizlenmesi Radylji departmanındaki iģ yğunluğuna bağlı larak periydik aralıklarla makinenin temizliği yapılır. Filmler, cihaz içinde elektrikli mtr tarafından döndürülen merdaneler tarafından bany slüsynlarına tabi tutulur. Cihaz içerisinde kullanılan kimyasal maddelerden dlayı ve yüksek ısıya bağlı larak merdane yatakları arasında zamanla bir trtu birikir. Bu trtuların, belirli aralıklarla mutlaka temizlenmesi gerekir. Aksi takdirde merdaneler zr döner. Bu lay, diģlilerin çabuk eskimesine ve zamanla kırılmasına neden labilir. Aynı zamanda trtular düzenli larak temizlenmezse film üzerinde artefaktlara neden lur. Bu cihazlarda en çk merdiven Ģeklinde merdane arızası görülmektedir. Resim 2.14: Otmatik bany cihazı merdane sistemi örnekleri Resim 2.15: Otmatik bany cihazı üzerinde merdane sistemi örnekleri Cihazın iģ yğunluğuna bağlı larak haftalık ve aylık periydik bakımı yapılır. Cihazın slüsyn ile teması bulunan ve kirlenen alanları her bany slüsynu değiģiminde temizlenir. Tank ve merdaneler çk sert lmayan fırçalarla bl su ile yıkanarak temizlenir. Periydik bakımlarda bu iģlem özel çözeltiler kullanılarak yapılır. 24

29 Bany cihazlarının haftalık bakımı Otmatik bany makinesinin haftalık bakımına baģlamadan önce krunma önlemleri alınır. Kimyasal maddelerden krunmak için maske takılır ve eldiven giyilir. Resim 2.16: Maske takılması Resim 2.17: Eldiven giyilmesi Cihazın açma kapama düğmesi kapatılarak cihazın çalıģması durdurulur ve kapağı açılır. Resim 2.18: Cihazın kapatılması Resim 2.19: Cihazın kapağının açılması Tank tahliye vanaları açılarak tanklar bģaltılır. Resim 2.20: Tank tahliye vanalarının kapalı Ģekli 25 Resim 2.21: Tank tahliye vanalarının açılması

30 Merdanelerin mandalları açılır. Resim 2.22: Merdane mandallarının kapalı Ģekli Resim 2.23: Merdane mandallarının açılması Merdaneler çıkartılırken sırası ile yıkama, tespit ve develpman merdaneleri çıkarılır. Resim 2.24: Yıkama, tespit ve develpman merdanelerinin çıkarılması Merdaneler, ılık su ve yumuģak bir fırça kullanılarak yıkanır. Tankların içi de ılık su ve yumuģak bir fırça ile yıkanır. Resim 2.25: Merdanelerin yıkanması Resim 2.26: Tankların içinin yıkanması 26

31 Tank tahliye vanalarını kapatılır. Cihazın tankları su ile dldurulur. Resim 2.27: Vanaların kapatılması Resim 2.28: Tankların su ile dldurulması Slüsyn artığı kalmaması için tank tahliye vanaları açılarak su bģaltılır. Resim 2.29: Vanaların açılması Resim 2.30: Tankların bģaltılması Tahliye vanaları kapatılır. Resim 2.31:Vanaların kapatılması 27

32 Merdaneler takılır. Merdaneler yerine takılırken develpman, tespit ve yıkama tankı Ģeklinde sırası ile takılır. Merdaneleri yerine takarken yanlıģ takmamaya özen gösterilmelidir. Kırmızı lan develper (I.bany),mavi lan tespit (II. bany) ve beyaz lan yıkama merdane takımıdır. Resim 2.32: Merdanelerin sırası ile takılması Merdaneler kntrl edilerek sıkıģtırma mandalları kapatılır. Resim 2.33: Mandalların kapatılması Resim 2.34: Merdanelerin hazır Ģekli Cihaz taze hazırlanmıģ kimyasal slüsynlarla dldurularak, cihazın kapağı kapatılır. Resim 2.35: Cihaza slüsyn kyulması Resim 2.36: Kapağın kapatılması 28

33 YumuĢak bir bezle cihazın dıģ yüzeyinde biriken tz ve pislikler temizlenir ve gerekli kntrller yapılarak çalıģtırılır. Zemin temizliği sağlanır. Resim 2.37: Cihazın üstünün temizlenmesi Aylık Bakım Aylık temizlik iģinde mutlaka bir kimyasal temizleme maddesi kullanılır. Kimyasal temizleme maddesi üreten firmanın tavsiyesi ve kullanma talimatı dikkate alınarak kullanılır. Temizlik iģini yaparken emniyet kurallarına uymak gerekir. Kimyasal slüsynla temizleme için Ģu iģlem basamakları takip edilir: Kimyasal maddelerden krunmak için eldiven giyilir. Açma kapama düğmesi kapatılarak cihazın çalıģması durdurulur. Cihazın kapağı açılır. Tahliye vanaları açılarak tanklar bģaltılır. Tahliye vanalarını kapattıktan snra cihazın tanklarının su ile dlması sağlanır. Tazeleme tankları da su ile dldurulduktan snra cihazın kapağı kapatılır. Cihaz çalıģtırılarak manuel prgrama geçilir aynı zamanda cihazın merdanelerininde çalıģması sağlanır. Cihazın iki kez tazeleme yapması sağlanır; böylece hrtumların içinde kalan kimyasal maddelerde temizlenmiģ lur. Açma kapama düğmesi kapatılarak cihazın çalıģması durdurulur. Cihazın kapağını kaldırdıktan snra vanaları açarak cihaz içindeki suyun bģalması sağlanır. Tanklar, kimyasal temizleyici üreten firmanın tavsiyesi dikkate alınarak temizlenir. 29

34 Resim 2.38: Temizleme Slüsynu Temizleme slüsynu kullanma talimatına göre tankların içine bģaltılır. Üzerine su ilave edilir. Cihaz kimyasal madde ile temizlenirken manuel prgramda çalıģtırılır ve dakika çalıģtırıldıktan snra kapatılır. Tahliye vanaları açılarak cihaz içindeki kimyasal maddeler bģaltılır. Cihaza yeniden su dldurup yaklaģık 5 dakika çalıģtırılır ve su tahliye edilir. Cihaz içinde temizleme slüsynu atığı kalmaması için bir kez daha su dldurup manüel prgramda çalıģtırılır. Açma kapama düğmesini kapattıktan snra cihaz içindeki su tahliye edilir. Yıkama kanalları temiz bir bezle silinir. Merdanelerin yerlerine yerleģip yerleģmediğini kntrl edilir. Mandalları açılmıģsa kapatılır. Tahliye vanaları kapatılarak cihaz taze hazırlanmıģ kimyasal slüsynlarla dldurulur. Cihazın kapağı kapatılır üzeri temiz bir bezle silinir. Cihaz çalıģtırılarak bir veya iki tane eski film verip cihazın tazeleme yapması sağlanır. Cihaz temiz bir Ģekilde kullanıma hazırdır. Bany makinelerinde arızalar, bakım ve narım Cihaz arızaları; yıpranma, bakımsızlık veya hatalı kullanmadan kaynaklanır. Bakımsızlık ve hatalı kullanmadan kaynaklanan basit arızalar teknisyen tarafından giderilir. Büyük arızalar daha çk diģli sistem, merdane, termstat, devir daim ve emici pmpalarda görülür. Arızalı parçaların genellikle narılmasından çk yenisi ile değiģtirilmesi önerilir. 30

35 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Otmatik bany cihazı ile film banysu yapınız. ĠĢlem Basamakları Öneriler Cihazı elektrik Ģebekesine bağlayınız. Elektrik çarpmalarına karģı dikkatli lunuz. ġebeke suyunun açık lmasına dikkat ediniz. Film hatalarının luģmaması ve makinenin zarar görmemesi için gerekli kntrllerin yapılmasını sağlayınız. Cihaz üzerinde ON düğmesine basarak cihazı çalıģtırınız. Cihazın açılıp açılmadığından emin lunuz. Cihazın test aģamalarını bitirmesini ve gerekli ısıya ulaģmasını bekleyiniz. Cihazın hazır lduğunu belirten sinyal sesini bekleyiniz. Karanlık dada nrmal aydınlatma ıģıklarını söndürüp, emniyet ıģıklarını yakınız. Filmi kasetten çıkarıp kaseti yeni filmle dldurunuz. Bany edilecek filmi, film giriģ kısmından merdanelere veriniz. Filmlerin merdanelerde sıkıģmasını önlemek için ses veya ıģık uyarısından snra ikinci bir filmi merdaneye veriniz. Otmatik larak bany iģleminden geçen filmleri, çıkıģ kısmından veya tplama sepetinden alınız. Film bany iģlemi tamamlandıktan snra nrmal aydınlatma ıģıklarını yakıp cihazı OFF düğmesinden kapatınız. Karanlık danın kapısının kilitli lduğundan emin lunuz. Tekniğine uygun bir Ģekilde filmi çıkartınız. Filmin düzgün bir Ģekilde verilmesini sağlayınız. Ses veya ıģık uyarısı yksa iki film arasındaki uygun zamanı bekleyiniz. Filmlerde lekelenme lmaması için ellerinizin temiz ve kuru lmasına dikkat ediniz. Nrmal aydınlatma ıģıklarını yakmadan önce film kutularının kapalı lup lmadığını kntrl ediniz. 31

36 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki sruları dikkatlice kuyarak dğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Otmatik bany makinelerinde hangi ünite kaldırılarak iģlem sayısı azaltılmıģtır? A) Yıkama ünitesi B) Kurutma C) Ara bany ünitesi D) Develpman bany ünitesi E) Tespit bany ünitesi 2. Otmatik bany makinesinin özelliklerinden değildir? A) Slüsyn tankları ve kurutma ünitesi aynı sıra ile dizayn (tasarı) edilmiģtir. B) Gösterge tablsundan gerekli ayarlar yapılabilir. C) Manuel sisteme göre bany kısa sürer. D) Ünitelerin kapalı lması buharlaģma ve ksitlenmeyi önler. E) Kurutma ünitesi bany dıģında bulunur. 3. AĢağıdakilerden hangisi tmatik bany makinesinin yapısı ile ilgili dğru değildir? A) Develper tankının hacmi, cihaz kapasitesinin göstergesidir. B) Filmler, ikiģerli gruplar halinde dönen merdanelerin arasından sıkıģtırılarak ilerler. C) Isıtıcı sistem, develper ve kurutma ünitesinde lmak üzere iki adeddir. D) Slüsynlarının yğunluğu ve ısı dağılımı tazeleyici sistem tarafında sağlanır. E) Yedek kaplardaki taze slüsyn, tüketilen film miktarına göre azar azar ünite içerisine aktarılır. 4. AĢağıdakilerden hangisi tmatik bany makinesinin çalıģması ile ilgili dğru değildir? A) Cihazın test aģamalarını bitirmesi ve gerekli ısıya ulaģması beklenir. B) Cihaz açılırken önce açma düğmesi ON düğmesinden açılır. C) Cihaza ikinci bir film vermek için ses veya ıģık uyarısı beklenir. D) Cihaz kapatılırken önce kapama düğmesi OFF düğmesinden kapatılır. E) ÇalıĢmaya baģlamadan önce cihaza kntrl filmleri atılır. 5. AĢağıdakilerden hangisi, tmatik bany makinesinin temizlenmesi ile ilgili dğru değildir? A) Merdaneler yerine takılırken önce yıkama, tespit ve develpman tankı Ģeklinde takılır. B) Tank ve merdaneler çk sert lmayan fırçalar ve bl su ile yıkanarak temizlenir. C) Tanklar, kimyasal temizleyici üreten firmanın tavsiyesi dikkate alınarak temizlenir. D) Periydik bakımlarda kimyasal temizleme maddesi kullanılır. E) Cihaz, kimyasal madde ile temizlenirken manuel prgramda çalıģtırılır. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz srularla ilgili knuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü dğru ise bir snraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 32

37 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 3 AMAÇ Bu öğrenme faaliyeti ile filmleri sıvılı day light sistemi ile bany yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Sıvılı day light bany sistemlerinin özelliklerini araģtırınız. Sıvılı day light bany sistemi ile diğer bany sistemlerini radygrafik kalite açısından karģılaģtırınız. 3. SIVILI DAY LIGHT BANYO SĠSTEMLERĠ Day light bany sistemleri ile karanlık da rtamı lmadan, kasetlere film dldurulup bģaltılabilmektedir. Bu iģlemler tmatik larak cihaz içinde gerçekleģmektedir Day Light Bany Sistemlerinin Özellikleri Day light bany sistemleri, tmatik bany ünitesi ve pzlandırılmıģ kaset yükleme/ değiģtirme ünitelerinden luģmaktadır. Cihaz üzerinde, magazindeki film sayısını ve harcanan film sayısını gösteren dijital ekran bulunmaktadır. Day light bany sistemlerinde, bany ısısı C arasındadır. Isının tlerans sınırları ise C arasındadır Day Light Bany Cihazlarının ÇalıĢması Day light bany sistemlerinin çalıģma prensipleri, tmatik bany cihazlarının çalıģma prensipleri ile aynıdır. Day light bany cihazlarında ıģınlanmıģ kaset, cihazın kaset yükleme ünitesine yüklenir. Kaset cihaz içinde tmatik larak açıldıktan snra içindeki film, bany tanklarına yönlendirilir. Otmatik larak bany iģlemi tamamlanan film, cihazın film çıkıģ kısmından kurutulmuģ larak alınır. 33

38 BĢalan kasete, film magazininden tmatik larak film dlarak kaset, cihaz dıģına çıkar Day Light Bany Sistemlerinin Kullanımı ġebeke vltajına bağlanan cihaz, açma düğmesine basılarak açılır. Cihaz üzerinde bulunan dijital göstergeden, magazinde film lup lmadığı kntrl edilir. Film yksa magazine film dldurulur. Bany ısısının C arasında lması sağlanır. IĢınlanmıĢ kaset, kaset yükleme ünitesine yerleģtirilir. Bany iģlemi tamamlanan film, sistemin çıkıģ kısmından alınır. Magazinde tmatik larak dldurulan kaset, ıģınlanmak üzere alınır. 34

39 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Filmleri, sıvılı day light bany sistemi ile bany yapınız. ĠĢlem Basamakları Cihazı Ģebeke vltajına bağlayınız. Öneriler Elektrik çarpmalarına karģı dikkatli lunuz. Cihazı ON (aç) düğmesine basarak açınız. Cihaz üzerindeki dijital göstergeden magazin ünitesinde film lup lmadığını kntrl ediniz. Banynun ısısının, C arasında lmasını sağlayınız. PzlandırılmıĢ kaseti, kaset yükleme ünitesine yerleģtiriniz. Bany edilen filmi, sistemin çıkıģ kısmından alınız. Magazin ünitesinde tmatik larak dldurulan kaseti alınız. Film yksa magazin ünitesine, film dldurunuz. Cihazın, kntrl panelindeki ısı göstergesini kntrl ediniz. Kaseti, kaset yükleme ünitesine dğru yerleģtirdiğinizden emin lunuz. Filmi, radygrafik kalite açısından kntrl ediniz. Kaseti alırken dikkatli lunuz. 35

40 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki sruları dikkatlice kuyarak dğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. AĢağıdakilerden hangisi day light bany sisteminde bulunmaz? A) Otmatik bany ünitesi B) Kaset yükleme ünitesi C) Dijital ekran D) Görüntünün magnifikasyn ayarının yapıldığı ekran E) Film magazini 2. Day light bany sistemlerinde, bany ısısı kaç derece lmalıdır? A) C B) 1-14 C C) 0-10 C D) C E) C AĢağıdaki cümlelerin baģında bģ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen bilgiler dğru ise D, yanlıģ ise Y yazınız. 3. ( ) Day light bany sistemlerinde kasetler karanlık dada hazırlanır. 4. ( ) Day light bany sistemi, tmatik bany ünitesi ve pzlandırılmıģ kaset yükleme ünitesinden luģur. 5. ( ) Day light bany sistemi üzerinde bulunan dijital göstergeden magazindeki film sayısı görülür. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz srularla ilgili knuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü dğru ise bir snraki öğrenme faaliyetine geçiniz. 36

41 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 4 ÖĞRENME FAALĠYETĠ 4 AMAÇ Bu öğrenme faaliyeti ile filmlere slüsynsuz Dry view (kuru) sistem ile görüntü baskısı yapabileceksiniz. ARAġTIRMA Dry view baskı sistemlerinin özelliklerini araģtırınız. Dry view baskı sistemi ile diğer bany sistemlerini radygrafik kalite açısından karģılaģtırınız. Dry view baskı sistemlerinde kullanılan filmlerin özelliklerini araģtırınız. 4. SOLÜSYONSUZ DRY VĠEW (KURU GÖRÜNTÜ) BASKI SĠSTEMLERĠ GeliĢen teknlji ile birlikte film bany ve baskı sistemleri de sürekli kendini yenilemektedir. Günümüzde çeģitli firmalar tarafından üretilmiģ, farklı özelliklere sahip cihazlar bulunmaktadır. Bu sistemlerin çalıģma prensipleri birbirine benzemektedir Dry View Baskı Sistemlerinin Özellikleri Dry view baskı cihazları, dijital görüntüleme cihazlarında mnitörde luģturulan görüntünün, lazer ıģını kullanılarak film üzerine kaydedilmesini sağlayan slüsynsuz baskı sistemidir. Bu cihazlar; dijital röntgen, dijital mamgrafi, bilgisayarlı tmgrafi, manyetik reznans, ultrasngrafi gibi görüntüleme sistemlerinde kullanılır. Dry view baskı cihazları, gün ıģığında çalıģabilecek teknljiye sahiptir. Bu sistemlerde tmatik imaj kalite kntrl özelliği mevcuttur. Cihaz içinde bir dansitmetre bulunmaktadır Dry View Baskı Cihazlarının ÇalıĢması Dry view sistemlerinde, sistemle uyumlu dry filmler kullanılır. 37

42 Resim 4.1: Dry view filmler Bu filmler, gün ıģığında paket halinde magazine yüklenir. Sistem dijital görüntüleme cihazlarıyla bağlantılı lduğundan baskıdan önce mnitördeki görüntü üzerinde dansite ve kntrast ayarları yapılır. Böylece en yüksek radygrafik kalitede filmler elde edilirken, film tekrarları da önlenmiģ lur. Sistemde beģ farklı ebatta film (20x25cm, 25x30cm, 28x35cm, 35x35cm, 35x43cm) kullanılabilmektedir. Bu ebatlardan üçünü aynı anda kullanabilecek üç magazin ünitesi mevcuttur. Cihazların içinde Dry view görüntü kayıt üniteleri bulunduğundan, görüntü için sıvı slüsyn gerekmez. Bu sistemlerle saatte 240 a kadar film baskısı yapılabilmektedir. Dry view görüntü baskı sistemlerinde; termal transfer, sublimasyn transfer ve direkt termal kayıt lmak üzere farklı yöntemler kullanılmaktadır. Termal transfer (aktarma) yöntemi: Bazı vide-printer ve kelime iģlemcilerde uygulanan bir yöntemdir. Bu yöntemde sarf malzemesi larak bir mürekkep Ģeridi kullanılmaktadır. Sublimasyn transfer yöntemi: Vide-printer ve dansite printerlarda kullanılmak üzere geliģtirilmiģ bir yöntem lup ftğrafik imajların kalitesine yakın görüntüler elde edilir. Mürekkep Ģeridi içerisinde bulunan sublimasyn maddeleri ile bya ısıtılarak kâğıt üzerine transfer edilir. Direkt termal kayıt yöntemi: Faks cihazlarında ve ultrasn gibi dijital cihazlarda görüntü kayıtlarının yapıldığı printerlarda kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde termal kafadan yayılan ısı, dğrudan ısıya duyarlı tabakaya sahip materyale transfer edilerek görüntü baskısı yapılmaktadır. Direkt termal kayıt yöntemlerinde kayıt görevini yapan termal kafalar, seri veya lineer kafa türündedir. Yüksek hızlı yazıcılarda lineer kafa kullanılır. Dry görüntüleyici sistemlerde kullanılan termal kafa; ısı jeneratörü, kntrl devresi ve ısı düģürücü süzgeçten luģur. 38

43 Dry view baskı ve kayıt sistemleri; magazin ünitesi, filmi magazinden çıkaran ünite, stanby ünitesi, film temizleme ünitesi ve kayıt ünitesinden luģur. ġekil 4.1: Dry view baskı sisteminin yapısı Magazin ünitesi: Dry filmlerin yerleģtirildiği ünitedir. Dry filmleri paketten çıkaran mekanizma: Magazine paket halinde yerleģtirilen filmlerin, tek tek paketten çıkarılmasını sağlar. Standby ünitesi: Kayıt öncesinde, filmin hazırlık ünitesine yönlendirilmesini sağlar. Film temizleme ünitesi: Ġçerdiği yapıģkanlı temizleyiciler vasıtasıyla film üzerindeki lası birikintilerin temizlenmesini sağlar. Kayıt ünitesi: Görüntünün film üzerine kaydedilmesini sağlar. Bunun için merdane ve termal kafa arasına sıkıģtırılan filme uygulanan ısı ile görüntü luģur. Dry view sistemleri ile baskısı yapılan filmlerin uygun kģullarda saklanma ömrü, 100 yıl ve üzeridir. Bu cihazlar, C sıcaklık aralığında ve %20-80 RH bağıl nem ranında en iyi perfrmansta çalıģır. 39

44 Resim 4.2: Dry view baskı cihazları 4.3. Dry View Cihazlarının Kullanımı Cihaz, Ģebeke vltajına bağlanır. Baskı için cihazın ON (AÇ) düğmesine basılır. 40

45 Resim 4.3: Cihazın açılması Cihazın ısınması için (Bu süre cihazlara göre değiģmekle birlikte 1-20 dakika arasındadır.) beklenir. Cihaz bekleme süresindeyken baskı kmutu verilmiģse ısınma süresini tamamladıktan snra verilen kmutları sırasıyla yerine getirir. Film bitmiģse bģalan film paketi magazinden alınır. Cihaz üzerinde bulunan dijital ekrandan magazinlerdeki film sayıları görülür. Resim 4.4: BĢalan film paketinin magazinden alınması Resim 4.5: Dijital ekrandaki görünen film sayıları Resim 4.6: Film magazin ünitesinin bģ hali 41

46 Uygun byutlardaki lazere duyarlı dry filmler, paketi açılmadan yerleģtirilir. Resim 4.7: Film paketinin magazin ünitesine k yönünde yerleģtirilmesi Film paketleri ve magazin ünitesindeki yerleģtirme yönünü gösteren iģaretlere göre, paket magazin ünitesine knularak çekmece kapatılır. Çekim iģlemi tamamlanmıģ hasta, bilgisayardan seçilir. Resim 4.8: Hasta bilgilerinin bilgisayara girilmesi Bilgisayar ekranında, görüntü üzerinde magnifikasyn ayarı yapılır. Görüntünün dansite ve kntrast ayarları yapılır. Baskı yapılacak görüntüden gereksiz kısımlar silinir. Görüntünün byutu belirlenir. Resim 4.9: Görüntü ayarlarının yapılması 42 Resim 4.10: Film ebadının seçilmesi

47 Bilgisayara baskı kmutu verilir. Resim 4.11: Baskı kmutunun verilmesi Resim 4.12: Filmin baskı hazırlığının tamamlanması Dry view baskı kayıt sisteminde film basılır. Resim 4.13: Görüntünün basılması Baskı iģlemi tamamlanmıģ film cihazdan alınır. Resim 4.14: Cihazdan filmin alınması 43

48 Snra filmin dsyalama iģlemi yapılır. Resim 4.15: Dsyalama iģlemlerinin yapılması 44

49 UYGULAMA FAALĠYETĠ UYGULAMA FAALĠYETĠ Dry view (kuru görüntü) sistemi ile görüntü baskısı yapınız. ĠĢlem Basamakları Öneriler Cihazı Ģebeke vltajına bağlayınız. FiĢi prize dikkatli takınız. Baskı düğmesine (ON (aç) düğmesine) basarak açınız. Sadece lazere duyarlı filmleri paket halinde magazin ünitesine yerleģtiriniz. Bilgisayardan hasta ismini seçiniz. Görüntü üzerinde magnifikasyn ayarı yapınız. Görüntünün dansite ve kntrast ayarlarını yapınız. Baskı yapılacak görüntüden gereksiz kısımları siliniz. Basılacak görüntünün byutunu belirleyiniz. Bilgisayara baskı kmutunu veriniz. Cihazın devreye girebilmesi için gerekli süreyi bekleyiniz. Paketi açmadan magazin ünitesine yerleģtiriniz. Hasta bilgilerinin karıģmamasına dikkat ediniz. Magnifikasyn ayarını yaparken dikkatli lunuz. Dansite ve kntrast ayarlarının yeterince dikkatli yapıldığından emin lunuz. Ġstenen görüntü alanının tam seçilmesini sağlayınız. Resim 4.9; u inceleyiniz. Bilgisayar ekranında yapılan iģlemlerin dğruluğu tekrar kntrl ediniz. 45

50 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki sruları dikkatlice kuyarak dğru seçeneği iģaretleyiniz. 1. Dry view baskı sistemleri ile ilgili ifadelerden hangisi yanlıģtır? A) Dry film paketi açılmadan magazin ünitesine yerleģtirilir. B) Dry film paketi karanlık dada açılarak magazin ünitesine yerleģtirilir. C) Dry view sistem ile baskı yapılan filmlerin saklama ömrü 100 yıl ve üzeridir. D) Cihaz içinde dansitmetre bulunur. E) Cihaz üzerindeki dijital göstergeden magazin ünitesilerindeki film sayıları görülür. 2. Dry view baskı cihazları hangi sıcaklıklarda çalıģır? A) C B) C C) 0-10 C D) C E) C AĢağıdaki cümleleri dikkatlice kuyarak bģ bırakılan yerlere dğru sözcüğü yazınız. 3. Dry view baskı sistemi, dijital görüntüleme cihazlarında mnitörde luģturulan görüntünün.ıģını kullanılarak film üzerine kaydedilmesini sağlar. 4. Dry view baskı cihazlarında, baskıdan önce mnitördeki görüntünün üzerinde..ve.ayarları yapılabilmektedir. 5. Dry view baskı cihazları,.ıģığında çalıģabilecek teknljiye sahiptir. DEĞERLENDĠRME Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karģılaģtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt ettiğiniz srularla ilgili knuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü dğru ise Mdül Değerlendirme ye geçiniz. 46