CEVAP ANAHTARI. Metin Soruları

Transkript

1 Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Muhakemesi Hukuku-I Öğretim Dönemi BÜTÜNLEME SINAVI ( Cuma, Saat 15.30) Açıklamalar: 1. Sınav süresi 90 dakikadır. 2. Gerekçesiz mevzuat kullanılabilir. 3. Cevaplarınızı size dağıtılan soru kâğıtlarına yazınız. 4. Yazınızın okunaklı ve imla kurallarına uygun olmasına özen gösteriniz. 5. Çoktan seçmeli soruların doğru şıklarını cevap kâğıdınızda belirtiniz (1- a, 2-c gibi). Başarılar Dileriz Prof.Dr. Hamide Zafer/Arş.Gör. Dr. Gülfem Pamuk/Arş.Gör. Kerim Çakır CEVAP ANAHTARI Metin Soruları I-Keşif kavramı hakkında bilgi veriniz ve yer gösterme işleminden farkını belirtiniz. (10 puan) Yasa da keşif yapılacağından bahsedilmiş ancak keşif işlemi tanımlanmamıştır. Keşif, soruşturma evresinde sulh ceza hakiminin gecikmede tehlike varsa Cumhuriyet savcısının kovuşturma evresinde ise mahkemenin emare delillerini beş duyu organı ile incelenme şeklidir. Keşif faaliyeti, belirti delillerinin ikame yöntemi olarak kabul edilebilir. Maddi varlığı olan ve beş duyu organı ile hissedilebilen objeler ve olgular keşfin konusunu oluşturur. Yasa da sayılmış veya tanımlanmış biçimde olmayan her delili algılama, değerlendirme faaliyeti keşif faaliyeti olarak tanımlanır. Keşif tutanağına, var olan durum ile olayın özel niteliğine göre varlığı umulup da elde edilemeyen delillerin yokluğu da yazılır. Keşif yapılması sırasında şüpheli, sanık, mağdur ve bunların müdafii ve vekili hazır bulunabilirler. Bu işlerde hazır bulunmaya hakkı olanlar, işin geri bırakılmasına neden olmamak koşuluyla, işlerin yapılması gününden önce haberdar edilirler. Şüpheli veya sanık tutuklu ise, hakim veya mahkeme tarafından ancak zorunlu sayılan hallerde keşifte hazır bulundurulmasına karar verilebilir. Keşif işleminde Cumhuriyet savcısı veya mahkeme aktiftir. Şüpheli veya sanık işlem sonucunda yapılan tespitlere diyeceğini söylemek üzere işlemde hazır bulunur. Keşif işleminde delili 5 duyu organı ile değerlendiren makam Cumhuriyet savcısı veya mahkeme (hakim)dir. Yer gösterme işlemi de Yasa da tanımlanmamış sadece CMK m.85 de bu işlemi kimlerin yapabileceği ve işlemde hazır bulunabilecek olan kişiler gösterilmiştir. Yer gösterme işleminde, soruşturma evresinde ifadede susma hakkını kullanmamış olan şüpheli olay yerinde olayı tekrar göstererek anlatır. Yer gösterme işlemi hukuki niteliği itibariyle olay mahallinde ifade alma niteliğindedir. Yer gösterme işleminde şüpheli olayı anlatan kişi olarak aktiftir. II-Teknik müşavir kavramı hakkında bilgi veriniz.(10 puan) Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde mahkeme talep üzerine veya re sen bilirkişi görevlendirir (CMK m.63/3). Adli organlarca çözümü özel ve teknik bilgiyi gerektiren konularda görevlendirilen kişi bilirkişi olarak adlandırılır sayılı CMK m.67/6 ile taraflara da adli organların kararı olmadan çözümü özel ve uzmanlığı gerektiren konuda kendi imkânları ile yani ücretini kendileri ödeyerek uzman kişinin

2 görüşünü alma ve dosyaya sunma imkânı tanınmıştır. Yasa ya göre, Cumhuriyet savcısı, katılan, vekili, sanık, müdafi veya yasal temsilci, yargılama konusu olayla ilgili olarak veya adli makamlarca (Cumhuriyet savcısı veya mahkeme tarafından) görevlendirilen bilirkişi raporunun hazırlanmasında değerlendirilmek üzere ya da bilirkişi raporu hakkında uzmanından bilimsel mütalaa alabilir. Sadece bu nedenle ayrıca süre istenemez (CMK m.67/6). İlgililerin görevlendirdiği bu kişilere, mahkemenin veya Cumhuriyet savcısının görevlendirdiğinden ayırmak amacıyla uygulamada, tarafların seçtiği bilirkişi (taraf bilirkişisi) veya teknik müşavir de denilmektedir. Kural olarak uzman mütalaası da kovuşturma evresinde adli makamlarca görevlendirilen bilirkişi raporu gibi tartışmaya açılır. III-İhtiyari-zorunlu müdafilik kavramları hakkında bilgi veriniz ve zorunlu müdafilik hallerini sayınız. (15 puan) Şüpheli/sanığın müdafi ile savunulması ihtiyari veya mecburi olabilir. Müdafi aracılığıyla savunulma konusunda tercih yapma olanağının şüpheli veya sanığa bırakıldığı hallerde görev yapan müdafie, ihtiyari müdafi, görevlendirilmesi konusunda şüpheli veya sanığın iradesinin önem taşımadığı müdafii ile savunulmanın kanun ve adalet gereği zorunlu olduğu hallerde görev yapan müdafie, mecburi veya zorunlu müdafi denir. Yasakoyucu belli hallerde müdafi zorunluluğu öngörmüştür. Bu hallerde müdafiin işlemlerde hazır bulunması, adalet gereğidir. Bir müdafiin görevlendirilme şekli bir müdafiin ihtiyari veya zorunlu sayılmasında önem taşımaz. Şu hallerde müdafi zorunluluğu bulunmaktadır: 1) Sanığın/şüphelinin onsekiz yaşını doldurmamış olması, 2) sanığın/şüphelinin sağır ve dilsiz olması, 3) sanığın/şüphelinin kendini savunamayacak derecede malul olması, 4) soruşturma ve kovuşturma yapılan suçun cezasının alt sınırının beş yıldan fazla hapis cezasını gerektirmesi (CMK m.150), 5) sanığın/şüphelinin tutuklama talebiyle sorguya sevk edilmesi (CMK m.101/3), 6) kaçak sanık hakkında duruşma yapılması, 7) sanığın/şüphelinin resmi bir kurumda kusur yeteneğinin araştırılması için gözlem altına alınmasına karar verilecek olması (CMK m.74/2) ve 8) sanık duruşmanın düzenini bozduğu için oturumlara yokluğunda devam edilmesi (CMK m.204). Bu hallerde şüphelinin/sanığın müdafii yoksa, talebi aranmaksızın, Baro dan müdafi görevlendirilmesi istenir. Şüpheli/sanığın müdafi ile savunulmayı isteyip istememesi önem taşımaz. IV-Yılbaşı kutlamalarına katılmak amacıyla Taksim e giden bayan (B) ve (C), saat 24:00 a geldiğinde birden kalabalığın hareketlenmesiyle bir grup erkek arasında kalır. Bir süre sonra (B), çantasından cüzdanının çekildiğini fark eder. Polis, (B) ve (C) yi karakola davet eder ve dinler. Daha sonra MOBESE kayıtlarını izler. Üç kişinin (B) yi aralarına aldıklarını ve çantasından parayı çektiklerini görür. Kişilerin kimlikleri ve adresleri tespit edilemez. Polis memuru aynı gün devriye gezerken, MOBESE kayıtlarında gördüğü kişilerden olan (Y) ye rastlar ve onu yakalar. Polis, emniyet amirine yakalamayı haber verir ve onun emri üzerine yakalamadan 10 saat sonra (Y) nin ifadesini alır. Polis, (Y) ile teşhis yapmayı planlar. İfadesi alınırken müdafi talep etmeyen (Y), teşhis işlemi için avukatının çağrılmasını talep eder. (45 puan) Sorular:1-Polisin yakalama yapmasını yasal dayanağını göstererek değerlendiriniz. Kolluk görevlileri herkese tanınan yakalama dışında şu koşullarla da yakalama yetkisine sahiptir: 1) Tutuklama kararı veya yakalama emri verilmesini gerektiren bir hal bulunması, 2) gecikmede sakınca olması, 3) Cumhuriyet savcısına veya amirlerine derhal başvurma olanağının bulunmaması. Bu üç şartın bir arada bulunması şartıyla, kolluk doğrudan doğruya yakalamaya başvurabilir. Bu hallerde suçüstü durumu bulunması aranmaz (CMK m.90/2, PVSK m.13). Olayımızda kişilerin kimlikleri ve adresleri tespit edilememiştir

3 dolayısıyla kendilerine çağrı yapılması mümkün değildir yani yakalama emri çıkartılabilecek bir hal söz konusudur. Polis, şüpheliye devriye sırasında rastlamıştır. O onda yakalanmadığında bir daha yakalanması mümkün olmayacaktır. Bu nedenle somut olayda kolluğun Cumhuriyet savcısına ve amirine başvurma imkanının olmadığı ve CMK m.90/2 deki koşulların gerçekleştiği söylenebilir. 2-Polisin (Y) yi yakaladıktan sonraki işlemlerini gözaltı koruma tedbirinin koşullarını belirterek değerlendiriniz ve (Y) somut olayda ne kadar süreyle gözaltında tutulabilir belirtiniz. Yakalamadan sonra durumun derhal Cumhuriyet savcısına haber verilmesi gerekirdi (CMK m.90/5). Gözaltına alma kararı verme yetkisi Cumhuriyet savcısına aittir (CMK m.91). Cumhuriyet savcısının da gözaltı kararı verebilmesi için bu tedbire karar verilmesinin soruşturma işlemlerinin yapılabilmesi için zorunlu olması ve suçu işlediğini gösteren emarelerin bulunması gerekir. Olayda soruşturma işlemlerinin yani ifadenin alınabilmesi için gözaltı gereklidir ve MOBESE kameraları kişinin suçu işlediğine dair emare niteliğindedir. Gözaltına alma koşulları gerçekleşmiştir. Ancak olayda, Cumhuriyet savcısına haber verilmeden ve gözaltı kararı olmadan gözaltı işlemi olan ifade alma işleminin yapılması hukuka aykırıdır. CMK m.2 ye göre toplu suç, aralarında iştirak iradesi bulunsun veya bulunmasın üç veya daha fazla kişinin birlikte işlediği suçtur. Olayda hırsızlık eylemini üç kişi birlikte gerçekleştirdiğinden toplu suç söz konusudur. Toplu suçlarda gözaltı süresi sulh ceza hakimine sevk için gerekli olan yol süresi hariç yakalama anından itibaren 4 gündür. İlk 24 saatten sonra gözaltı süresi birer gün birer gün toplam üç gün olmak üzere Cumhuriyet savcısının yazılı emriyle uzatılabilir. Sulh ceza hakimine sevk süresi 12 saatten fazla olamaz. (CMK m.91/3). 3-MOBESE kayıtlarının hangi tür delil sayılacağını ve nasıl değerlendirileceğini açıklayınız. MOBESE kayıtları ses ve görüntü taşıyan ispat araçlarıdır. Ses ve görüntü taşıyan araçların belge delili mi yoksa belirti delili mi olduğu hususu yasada tartışmalıdır. Belge delilleri için yasada belgenin okunmasından söz edilmektedir. Dolayısıyla okunması mümkün olmayan görülmek ve dinlenmek suretiyle içeriği öğrenilen teknik aletleri, belge delili olarak değil, keşif faaliyetinin konusu olan belirti delili olarak adlandırmak gerekmektedir. MOBESE kayıtları olay anında olayın iz ve eserlerinin üzerine düştüğü araçlardır. Bu araçlar olayın iz ve eserlerini taşırlar. Mobese kayıtlarını, ses ve görüntü taşıyan araçlar gibi değerlendirmek gerekmektedir. Bu nedenle mobese kayıtları belirti delilidir ve keşfe konu olurlar. 4-(Y) nin teşhis işleminde avukatının hazır bulundurulmasına ilişkin talebini değerlendiriniz. Yasa da teşhis işlemi sırasında müdafiin hazır bulunup bulunmayacağı konusunda açıklık yoktur. Kanımızca, teşhis esnasında şüpheliye müdafiden yararlanma hakkı hatırlatılmalıdır. Teşhisin usulüne göre yapılması veya teşhisi yapanların tanık ya da mağdurları yönlendirme ihtimaline karşı müdafiin hazır bulunması gerekir. Soruşturma evresine ilişkin belgelerin müdafiden gizlenmesine karar verilen hallerde bile müdafie şüphelinin hazır bulunabileceği işlemlere ilişkin tutanakları görme yetkisi tanınmıştır (CMK m.153/3). Müdafi, tutanaklarını görebildiği işlemde bizzat hazır bulunabilmelidir. Müdafiin hazır bulunmasının amacı gözlem ve denetimdir, müdafiin teşhis esnasında soru sorması veya işleme aktif olarak katılması kabul edilemez. Test Soruları (20 puan)

4 1-Ceza muhakemesi hukukuna ilişkin olarak aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır? a)ceza muhakemesi hukukunda da yasallık ilkesi geçerlidir. b)ceza muhakemesi hukukunda kıyas mümkündür. c)ceza muhakemesi kuralları derhal uygulanır. d)ceza muhakemesi hukukunda kanuni delil sistemi geçerlidir. e)ceza muhakemesi hukukunda vicdani delil sistemi geçerlidir. 2-Ceza Muhakemesi Kanunu na göre, soruşturma evresi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? a)kanunun başka hüküm koyduğu haller saklı kalmak kaydıyla soruşturma evresi gizlidir. b)bir mahkemenin iddianame düzenlenmeden ve kabul edilmeden kendiliğinden davaya bakamaması davasız yargılama olmaz ilkesi olarak adlandırılır. c)cumhuriyet savcıları arasında istinabe söz konusudur. d)cumhuriyet savcısı, soruşturma sonunda suçun işlendiği konusunda kuvvetli şüpheye ulaşırsa yetkili ve görevli mahkemede dava açar. e)cumhuriyet savcısının yetkili ve görevli mahkemeye sunmuş olduğu iddianameyi mahkeme, 15 günlük süre içinde değerlendirip bir karar vermezse iddianame kabul edilmiş sayılır. 3-Ceza muhakemesinde yer alan süjelerden iddia makamı ile ilgili olarak aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur? a)cumhuriyet savcısı, iddia makamı olarak yalnızca şüphelinin aleyhinde olan delilleri toplamakla yükümlüdür. b)cumhuriyet savcısı, suçun unsurları bakımından değerlendirme yaparken içtihatlarla bağlı değildir. c)cumhuriyet savcısı, ihbar veya başka bir suretle bir suçun işlendiği izlenimini veren bir hali öğrenir öğrenmez şüpheli hakkında yakalama emri talep etmek zorundadır. d)tarafların, savcının tarafsızlığından şüpheye düştükleri halde savcıyı reddetme hakları vardır. e)cumhuriyet savcısı ancak suçtan zarar görenin şikâyeti ile soruşturmaya başlayabilir. 4-Zorla getirme kararı ile yakalanan şüpheli veya sanık, en geç ne kadar süre içinde çağıran makamın önüne çıkarılır? a)yirmidört saat içinde çıkarılır. b)yol süresi hariç yirmidört saat içinde çıkarılır. c)kırksekiz saat içinde çıkarılır. d)yol süresi dahil yirmidört saat içinde çıkarılır. e)üç gün içinde çıkarılır sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu na göre, soruşturma evresinde aşağıdaki belgelerden hangisinin müdafi tarafından incelenmesi sulh ceza hakimi tarafından yasaklanabilir? a)bilirkişi raporu b)tanıkların ifadesini içeren tutanak c)şüphelinin ifadesini içeren tutanak d)şüphelinin hazır bulunmaya yetkili olduğu diğer adli işlemlere ilişkin tutanak e)yakalanan kişinin ifadesini içeren tutanak 6-İfade alma ve sorguyla ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi doğrudur? a)müdafi hazır bulunsa da, kollukça alınan ifade hükme esas alınamaz. b)şüphelinin aynı olayla ilgili yeniden ifadesine gerek olduğunda, bu işlem kolluk tarafından yapılamaz. c)rıza ile verilen ifade hangi yöntemle alınmış olursa olsun delil olarak değerlendirilebilir. d)şüpheli, kendisine yöneltilen hiçbir soruyu doğru olarak cevaplandırmak zorunda değildir. e)soruşturma konusu olayla ilgili olarak şüphelinin Cumhuriyet savcısı tarafından dinlenmesine sorgu denir. 7-Ceza Muhakemesi Kanunu na göre, tanıklarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)çağrılıp da mazeretsiz olarak gelmeyen tanığa, sebep olduğu giderler ödettirilir. b)çağrılıp da mazeretsiz olarak gelmeyen tanık, zorla getirilir. c)çağrılıp da mazeretsiz olarak gelmeyen tanığa, disiplin hapsi uygulanır. d)sanığın nişanlısı, tanıklıktan çekinebilir. e)boşanmış olsa bile sanığın eşi, tanıklıktan çekinebilir. 8-Bilirkişilikle ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır?

5 a)bilirkişi sadece rapor sunabilir. Bilirkişinin duruşmada dinlenmesi mümkün değildir. b)hakimin reddini gerektiren nedenler bilirkişiler hakkında da geçerlidir. c)bilirkişiler, hukuki değerlendirmelerde bulunamazlar. d)bilirkişilere, incelemelerini yapmaları için işin niteliğine göre en çok üç ay verilebilir. Bu süre zorunlu hallerde üç ay daha uzatılabilir. e)mahkeme tarafından görevlendirilmeyip, taraflarca görevlendirilen bilirkişiye uzman, raporuna da uzman mütalaası denilir. 9-Gözlem altına alınma ile ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır? a)gözlem altına alınma, suçu işlediği konusunda kuvvetli şüphe bulunan şüpheli veya sanığın akıl hastası olup olmadığını, akıl hastası ise ne zamandan beri hasta olduğunu ve bunun davranışları üzerindeki etkilerini saptamak amacıyla uygulanır. b)gözlem altına alınma kararı, uzman hekimin önerisi üzerine, Cumhuriyet savcısı ve müdafiin dinlenmesinden sonra verilir. c)gözlem altına alınma, soruşturma evresinde sulh ceza hakimi, kovuşturma evresinde mahkeme tarafından kararlaştırılır. d)gözlem süresi altı ayı geçemez. Bu sürenin yetmeyeceği anlaşılırsa, resmi sağlık kurumunun istemi üzerine, altı ay daha uzatılır. e)gözlem altına alınma kararına karşı itiraz yoluna gidilebilir. İtiraz, kararın yerine getirilmesini durdurur. 10-Yakalama emriyle ilgili aşağıdaki anlatımlardan hangisi yanlıştır? a)soruşturma evresinde çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli hakkında, Cumhuriyet savcısı ve kolluk kuvvetleri tarafından yakalama emri düzenlenir. b)yakalanmış iken kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli hakkında, Cumhuriyet savcısı ve kolluk kuvvetleri yakalama emri düzenleyebilir. c)kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli veya sanık hakkında, savcı ve kolluk kuvvetleri yakalama emri düzenleyebilir. d)ceza infaz kurumundan kaçan hükümlü hakkında, Cumhuriyet savcısı ve kolluk kuvvetleri de yakalama emri düzenleyebilir. e)kovuşturma evresinde kaçak sanık hakkında yakalama emri, hakim veya mahkeme tarafından düzenlenir.

6