Eyüp BAĞCI ve Alpaslan KOÇAK Fırat Üniversitesi, Fen Ed. Fak. Biyoloji Bölümü, Elazığ

Transkript

1 Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi Science and Eng. J of Fırat Univ. 20 (1), 35-41, (1), 35-41, 2008 Salvia palaestina Bentham ve S. tomentosa Miller Türlerinin Uçucu Yağ Kompozisyonu, Kemotaksonomik Bir Yaklaşım Eyüp BAĞCI ve Alpaslan KOÇAK Fırat Üniversitesi, Fen Ed. Fak. Biyoloji Bölümü, Elazığ ebagci@firat.edu.tr (Geliş/Received: ; Kabul/Accepted: ) Özet: Bu çalışmada Elazığ dan toplanan iki Salvia L. (Salvia palaestina Bentham ve S. tomentosa Miller ) dan su distilasyonu ile elde edilen uçucu yağları GC ve GC-MS ile analiz edilmiştir. Bitkilerin uçucu yağ verimi %0.4 (v/w) ve %0.3 (v/w) olarak saptanmış, atmış ve yetmiş bir bileşen yaklaşık olarak yağın %95.5 ve %95 ini oluşturacak şekilde tanımlandı. S. palaestina da ana bileşenler, β-karyofillen (%18), germakren D (%16.5), linalool L (%9.2), karyofillen oksit (%7.3), linalil asetat (%6), α-kopaen (%4.3), sklaerol (%6.6) ve spatulenol (%4.1), oysa S. tomentosa ise α-pinen (%33.7), germakren D (%7.5), β-pinen (%6.8), α-humulen (%6), veridiflorol (%3.8) ve limonen (%3.1) olduğu tespit edildi. Çalışma, incelenen S. palaestina nın seskiterpen, S. tomentosa nın ise hem monoterpen hem de seskiterpen bakımından zengin olduğunu ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Salvia palaestina, Salvia tomentosa, GC-MS, Uçucu yağ, Germakren D, alfa-beta pinen. Composition of Essential oils of Salvia palaestina Bentham and S. tomentosa Miller Species, a chemotaxonomical approach. Abstract: In this study, essential oil composition of the aerial parts of two Salvia L. (Salvia palaestina Bentham and Salvia tomentosa Miller) species grown in Elazig were determined by using GC and GC-MS system. The aerial parts of Salvia palaestina and S. tomentosa were hydro-distilled to produce the oils and it is determined as 0.4% (v/w) and 0.3% (v/w) oil yields respectively. The oils were analysed by GC and GC/MS. Sixty and Seventy one components were identified representing 95.5% and 95% of the oils, respectively. The major constituents of S. palaestina were β-caryophyllene (18%), germacrene D (16.5%), linalool L (9.2%), caryophyllene oxide (7.3%), linalyl acetate (6.0%), α-copaene (4.3%), sclaerole (6.6%) and spathulenol (4.1%) whereas those of S. tomentosa were α-pinene (33.7%), germacrene D (7.5%), β-pinene (6.8%), α-humulene (6.0%), veridiflorol (3.8%) and limonene (3.1%). The investigation revealed that S. palaestina was rich in view of sesquiterpenes and S. tomentosa was rich both monoterpenes and sesquiterpenes. Keywords: Salvia palaestina, Salvia tomentosa, GC-MS, Essential oil, Germacrene D, alpha beta pinene.

2 E. Bağcı ve A. Koçak 1. Giriş Kuzey ve Güney yarımkürenin ılıman ve sıcak bölgelerinde yayılış gösteren Salvia L. (Lamiaceae) cinsi yeryüzünde yaklaşık 900 türle temsil edilmektedir [1]. Bu cins, Türkiye de 89 tür ile ve toplam 94 takson şeklinde tanımlanmış ve bunların 45 inin ise Türkiye ye endemik olduğu rapor edilmiştir [1-3]. Türkiye de bulunan Lamiaceae familyasına ait cinslerden en önemlileri Salvia, Mentha, Phlomis, Thymus ve Stachys dir. Türkiye de çalışmalar bilhassa tıbbi önemi olan Salvia, Mentha ve Thymus türleri üzerinde yoğunlaşmıştır [4]. Bu cinse ait bitkiler farmakolojik etkilerinin yanı sıra sekonder metabolitleri bakımından yüksek oranda çeşitlilik gösterirler [5]. Salvia cinsi Türkiye Florası nda yedi guruba ayrılmış ve çalıştığımız bu iki tür E grubuna dahil edilmiştir [2]. Salvia türleri gerek tıbbi gerekse ekonomik önem taşır ve doğal yayılışları ile tür sayısı bakımından ülkemizde zengin bir potansiyele sahiptir [6,7]. Salvia türleri tıbbi değer taşımalarının yanı sıra güzel görünümlü çiçekleri nedeniyle bahçe ve parklarda dekoratif süs bitkileri olarak yetiştirilmektedirler [8]. Lamiaceae familyası üyeleri uçucu ve aromatik yağ içermelerinden dolayı farmakoloji ve parfümeri sanayiinde de önemlidir. Bunlardan eterik yağ elde edilir, baharat olarak kullanılır [9]. Salvia cinsi Lamiaceae familyasının en zengin salgı tüyüne sahip olan cinsidir [10]. Birçok Salvia türünün uçucu yağları; gıda, ilaç, kozmetik ve parfümeri endüstrisinde yaygın olarak kullanılırlar. Bu bitkilerin, dünyanın pek çok bölgesinde insanlar tarafından tat, koku ve tıbbi amaçla kullanıldığı çok iyi bilinmektedir [11-13]. S. syriaca nın hayvanları tedavi etmede kullanıldığı bildirilmiştir [14]. Bu cins üyelerinin gıda, eczacılık ve kozmetik amaçlı kullanıldığı not edilmiştir [15-18]. Salvia palaestina ve S. tomentosa türlerine ait çok sayıda uçucu yağ çalışması rapor edilmiştir [19,20]. Elazığ yöresinden toplanan iki Salvia türünün uçucu yağ analizlerinden, S. ceratophylla da ana bileşen olarak germakren D (%27.4), bisiklogermakren (%11.3) ve spathulenol (%10); S. aethiopis de ise α-kopaen (%21.1), β-kubeben (%8.1), germakren D (%26.3), bisiklogermakren (%24.1) ve δ- kadinen (%5) tespit edilmiştir [21]. Bu çalışma Türkiye nin Doğu Anadolu bölgesinde yetişen iki Salvia türüne ait uçucu yağ verim ve kompozisyonunun belirlenmesi ve diğer taksonlarla karşılaştırılarak kemotaksonomik sonuç elde edilmesi amacına yöneliktir. 2. Materyal ve Metot 2.1. Materyalin elde edilmesi Bu çalışmada; Salvia L. türlerinden olan S. palaestina ve S. tomentosa türleri Elazığ ve yöresindeki doğal ortamlarından toplanmış, örnekler F.Ü. Herbaryumu nda saklanmaktadır. Bitkilerin alındığı lokaliteler: Salvia palaestina Haroğlu Dağı yamaçlarından, Koçak - 716, toplanmıştır. S. tomentosa Elazığ-Baskil Hacı Mustafa mezrasından toplanmıştır, Koçak, 710, Alınan bitki örnekleri çiçekli vejetasyon döneminde alınmış ve kimyasal analizlere kadar gölgede bekletilmiştir Metot Uçucu Yağların Eldesi Uçucu yağlar, 100 gr bitki örneği kullanılarak, Su distilasyonu yöntemi kullanılarak Clevenger apareyi ile yapılmıştır. Uçucu yağların verimi belirlenerek, uçucu yağın kompozisyonu kalitatif ve kantitatif anlamda belirlenmiştir. Uçucu yağların kimyasal analizleri, F.Ü. Fen Ed. Fak. Biyoloji Bölümü, Bitki Ürünleri ve Biyoteknolojisi Araştırma Lab. ında (BUBAL) bulunan GC-MS (Gaz kromatografisi- Kütle spekrometrisi) ile yapılmıştır. 36

3 Salvia palaestina Bentham ve S. tomentosa Miller Türlerinin Uçucu Yağ Kompozisyonu, Kemotaksonomik Bir Yaklaşım GC ve GC MS Analizler Kromatografik işlemler Hewlett Packard sistemi, HP-Agilent 5973 N GC- FID ve GC-MS (Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometresi) 6890 GC sistemi kullanılarak yapıldı. DB-5 MS kolon (30m x 0.25 mm iç çaplı 0.25 µm) kullanılmıştır. Taşıyıcı gaz olarak Helyum kullanılmış; injektör sıcaklığı 250 o C., split akış hızı 1 ml/dk., GC (Gaz kromatografisi) nin sıcaklığı 60 o C 2dk. ve 10 o C /dk. artışla 150 o C de tutulmuş ve daha sonra 15 dk. aralıkla 240 o C ye varılmış ve 5 o C/dk. bekletilmiştir. Uçucu yağlardaki bileşenlerin karakterizasyonu elektronik kütüphaneler (WILEY, NIST ve Uçucu yağ kütüphanesi) kullanılarak yapılmıştır. 2. Tartışma ve Sonuç Bu çalışmada incelenen iki Salvia L. türüne ait uçucu yağ analiz sonuçları Tablo 1 de verilmiştir. S. palaestina ve S. tomentosa nın toprak üstü organlarından elde edilen uçucu yağın analizinde sırasıyla 60 ve 71 bileşen tanımlanmıştır. Bu bileşenler toplam yağın %95.5 ve %95 lik kısmını oluşturmuştur. S. palaestina ve S. tomentosa nın toplam uçucu yağ verimi %0.4 ve %0.3 olarak ölçülmüştür. Uçucu yağ bileşen ve miktarı Tablo 1 de liste halinde verilmiştir. S. palaestina dan elde edilen yağda 60 bileşen saptanmış ve toplam yağın %95.5 ini oluşturmuştur. β- karyofillen nin en yüksek oranda (%18) bulunduğu ve bunu sırasıyla germakren D (%16.5), karyofillen oksit (%7.3), linalool L (%9.2), linalil asetat (%6), sklerol (%6.6), α-kopaen (%4.3) ve spatulenol (%4.1) takip ettiği ve bu majör bileşenlerin toplam yağın %72 sini oluşturduğu tespit edilmiştir. S. tomentosa dan elde edilen uçucu yağda 71 bileşen tanımlanmış ve bunlarda toplam yağın %95 ini oluşturmuştur. Burada da α-pinen in (%33.7) en yüksek miktarda olduğu ve bunu da sırasıyla germakren D (%7.5), β- pinen (%6.8), α-humulen (%6), veridiflorol (%3.8) ve limonen (%3.1) in takip ettiği ve bu majör bileşenlerin toplam yağın %60.9 unu oluşturduğu Tablo 1 den görülmektedir. Salehi ve ark., 2005 yılında İran dan toplanan Salvia palaestina nın uçucu yağları üzerine yaptıkları GC ve GC-MS analiz sonuçlarında; germakren D (%14), β-bisabolen 37 (%11.9), 1-epi-kubenol (%9.8), dekanal (%7), β- karyofillen (%6.1) ve İzobornil bütanoat (%5) bileşenlerini yüksek seviyede tespit etmişlerdir [19]. Haznedaroglu ve ark., (2001) yılında Salvia tomentosa bitkisinin toprak üstü kısımlarından elde ettikleri uçucu yağların GC-MS analizlerinde ise yüksek oranda 1,8-sineol (%17), β-karyofillen (%11), siklofenşen (%10) ve δ- kadinen (%6) bileşenlerini major miktarda belirlemişlerdir [20]. Senatore ve arkadaşları [22], Lübnan dan toplanan Salvia palaestina nın uçucu yağ analizlerinde; sklareol (%20.2), β- karyofillen (%16.6) ve linalool (%8.6) ü ana bileşen olarak saptamışlardır [22]. Çalışmamızda ise bu bileşenler sırasıyla; %6,6, %18,0 ve %9,2 olarak bulunmuştur (Tablo 1). İran da doğal olarak yetişen üç Salvia türünün yağ analizlerin de, S. rhytidea da β-fellandren (%22.7) ve Sabinen (%13.5); S. limbata da α-pinen (%23.7), β-pinen (%18.7) ve sabinen (%14.5); S. palaestina da ise β-karyofillen (36.4) ana bileşen olarak tespit edilmiştir [23]. Kahramanmaraş yöresinden toplanan Salvia palaestina nın yapraklarından elde edilen uçucu yağda, β- karyofillen (%31,6) ve germakren D (%20.9); braktelerinden elde edilen yağda linalool (%40.2) ve linalil asetat (%31.3) ana bileşenler olarak saptanmıştır [24]. Bu her iki araştırmacının sonuçları bizim çalışmamızla yüksek oranda benzerlik göstermektedir (Tablo 1). Al-Howiriny [25], Suudi Arabistan dan toplanan Salvia palaestina nın uçucu yağında ana bileşenler olarak; sklareol (%26.8), β- karyofillen (%16.9), linalool (%7.8), guaiol (%5.4) ve 1,8-sineol (%5.2) ün olduğunu rapor etmiştir. Bayrak ve Akgül [26], Türkiye ye ait beş Salvia L. türünün uçucu yağ analizinde; S. candidissima da β-pinen, S. cryptantha da borneol, S. furiticosa da 1,8-sineol, S. officinalis de kamfor ve S. tomentosa da ise β- pinen i ana bileşen olarak tespit etmişlerdir. Yine bunlara ek olarak diğer önemli bileşenler olarak S. candidissima da α-pinen, S. cryptantha da kamfor, S. officinalis de α-tujen, S. tomentosa da 1,8-sineol olduğunu rapor etmişlerdir [26]. Bulgaristan a ait birkaç Salvia L. türünün yağ analiz sonuçlarına göre S. tomentosa nın Borneol

4 E. Bağcı ve A. Koçak (%19.4) ve β-pinen (%29.1), S. scabiosifolia nın kamfor (48.7), S. officinalis in α- ve β-tujen (yaklaşık olarak % ) bileşenleri tarafından karakterize edildiği bildirilmiştir [27]. Türkiye ye ait Salvia aucheri var. canescens ve Salvia tomentosa nın uçucu yağ analizlerinde her iki yağda da sırasıyla 1,8-sineol (% ), kamfor (% ), kamfen (% ) ve α-pinen (% ) in majör bileşen olarak bulunmuştur [28]. Yine Türkiye nin Tokat yöresinden alınan Salvia tomentosa da ise kamfor (% ) ve β-pinen (% ) nin ana bileşen olduğu rapor edilmiştir [29]. Bu çalışmada elde edilen major bileşenler bakımından diğer Salvia cinsine ait türlerin rapor edilen sonuçları karşılaştırılacak olursa: α ve β-pinen bakımından; S. syriaca (αpinen, % β-pinen, %7.3) [14], S. ceaspitosa (%6.8 %22) [13], S. blepharochlaena (% %4) [13], S. pilifera (%11.2 %1) [13], S. hypoleuca (%5.9 %7.2) [30], S. officinalis (%3.1 %9.8) [27]; β-karyofillen bakımından zengin olanlar; S. triloba (%11.8) [31], S. longipedicellata (%16.1) [13], S. hypoleuca (%14.6) [30]; gerrmakren D bakımından zengin olanlar, S. hypargeia (%11.1) [13], S. ceratophylla (%27.4) [21]; karyofillen oksit bakımından zengin olanlar, S. hypargeia (karyofillen oksit %10.7), S. longipedicellata (%23.3) [13]; α-kopaen bakımından zengin olanlar, S. blepharochlaena (α-kopaen %8.6) [13], S. aethiopis (%21.1) [21]; spatulenol bakımından zengin olanlar ise, S. blepharochlaena (spatulenol %7.3) [13], S. hypoleuca (%12.5) [30], S. ceratophylla (%10) [21]. Bu sınıflamalar Salvia cinsi örneklerinin kemotaksonomik olarak değerlendirilebilirliği konusunda bilgi vermekle beraber, tüm taksonlara ait bileşenlerin belirlenmesi ile kemotaksonomik yoruma gitmek daha da kolaylaşacaktır. Genel olarak rapor edilen uçucu yağ bileşenleri de göz önüne alındığında incelenen iki Salvia türünden S. tomentosa nın pinen/ pinen; S. palaestina nın ise - karyofillen/germakren D Salvia kemotip sınıflaması içinde yer alacağını söylemek mümkündür. Ayrıca genel olarak, incelenen S. palaestina nın seskiterpenler bakımından, S. tomentosa nın ise hem monoterpen hem de seskiterpenler bakımından zengin olduğu söylenebilir. Tablo 1 Salvia palaestina ve Salvia tomentosa in uçucu yağ bileşenleri No Bileşik ismi RRI S. palaestina S. tomentosa 1 Trans-2-heksenal Tujen α-pinen Kamfen Sabinen okten-4-ol β-pinen oktan β-mirsen oktanol p-simen α-fellandren α-tepinen p-simen Limonen Ökaliptol Cis-osimen Benzenasetaldehit δ-3-karen γ-terpinen Terpinolen Kirisantenon Linalool L Butanoik asit

5 Salvia palaestina Bentham ve S. tomentosa Miller Türlerinin Uçucu Yağ Kompozisyonu, Kemotaksonomik Bir Yaklaşım 25 Fenil-3-metil butanoat Asetaldehit Bisiklo(3,1,1)heptan-2-on Trans-pinocarveol Bicyclo(2,2,1)heptane-2-one Kamfor Pinocarvone Borneol L Karvomentenol Parasimen-8-ol α-terpineol Izoborneol Trans-Karveol Nerol Linalil asetat E-Sitrat Endobornil asetat Fenol Bisikloelemen Terpinil asetat α-kubeben Neril asetat α-kopaen β-bourbonen β- Kubeben β-elemen Terpinolen α-gurjunen β-karyofillen Kalaren Bisiklo(3,1,1)hept-2-en Aromadendren α-humulen Epi-bisikloseskuifellandren Naftalen Germakren D Valensen β-selinen Bisiklopermakren α-selinen α-amorfen δ-kadinen Cis-Kalamenen Dehidroaromadendren Alloaromadendren Siklohekzanmethanol β-humulen Germacren B ,5-Epoksisalvial-4(14)-en Spatulenol Karyofillenoksit Sikloisolongifolen Butenoik asit Salvial-4(14)-en-1-on Veridiflorol β-selinen Ledol Siklohekzen-1-karboksialdehit Naftalen

6 E. Bağcı ve A. Koçak 84 Oplopenon δ-kadinen Leden oksit Izospatulenol α-kadinol Thujopsen t-muurolol Naftalenamin α-ylangen Valeranon Azulen Cis-Jasmon Izospatulenol Ethanon Vellerdiol Valerenol α-kostol Aromadendren oksit H-nafto(2,1,6) piran Benzen Naftalen propanol Fitol izomer Solanesol Farnesol Sklaerol Toplam RRI: Nisbi Alıkonma zamanı (Relative Retention Index) 4. Kaynaklar 1. Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C., (2000). Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vol. 11, Edinburgh University Pres. 2. Davis, P.H., (1982) Flora of Turkey and The East Aegean Island, Vol. 7, Edinburgh University Press.Davis, 3. P.H., Mill, R.R., Tan, K., (1988). Flora of Turkey and The East Aegean Island, Vol. 10, Edinburgh University Press. 4. Aktaş, K. (2001) Bazı Lamiaceae (Labiatae) türleri üzerinde taksonomik bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 97 s. 5. Lu, Y.,& Yeap, F.L. (2002). Polyphenolics of Salvia a review. Phytochemistry, 59, Nakipoğlu, M. (1993). Türkiye nin Bazı Salvia L. türleri üzerinde karyolojik araştırmalar II. S. viridis L., S. glutinosa L., S. virgata Jacq., S. verbenaca L., S. argentea L., Doğa Tr. J. of Botany, 17, Nakipoğlu, M. (1993). Türkiye nin Bazı Salvia L. türleri üzerinde karyolojik araştırmalar I. S. fruticosa Mill., S. tomentosa Mill., S. smyrnaea Boiss. (Lamiaceae) Doğa Tr. J. of Botany, 17, Nakipoğlu, M. (1989). Bazı Adaçayı (Salvia) türleri ve bu türlerin ekonomik önemi. Buca Eğitim Fakültesi Fen Bil. Eğitimi Bölümü. 9. Seçmen, Ö., Gemici, Y., Bekat, L. ve Leblebici, E. (1998). Tohumlu Bitkiler Sistematiği. Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Kitaplar Serisi No: 116, İzmir. 10. Metcalfe, M. R. and Chalk, L., (1950). Anatomy of the Dicotyledons. Vol. 2, Oxford University Press, London. 11. Chalchat, JC., Michet, A., Pasquier B., (1998). Study of the clones of Salvia officinalis L. yields and chemical composition of essential oil. 12. Ozcan, M., Tzakou, O., & Couladis, M. (2003). Essential oil composition of Turkish herbal tea (Salvia aucheri Bentham var. canescens Boiss. et Heldr.) Flavour and Fragrance Journal, 18, Demirci, B., Baser, K. H. C., Yildiz, B., & Bahcecioglu, Z. (2003). Composition of essential oils of six endemic Salvia spp. from Turkey. Flavour and Fragrence Journal, 18, Flamini, G., Cioni, P. L., Morelli, I. & Bader, A. (2005). Essential oils of the aerial parts of three Salvia species from Jordan: Salvia lanigera, S. 40

7 Salvia palaestina Bentham ve S. tomentosa Miller Türlerinin Uçucu Yağ Kompozisyonu, Kemotaksonomik Bir Yaklaşım spinosa and S. syriaca. Food chemistry. Article in press. 15. Imbesi, A. (1964). Index plantarum quae in omnium populorum pharmacopies sunt adhuc receptae confecit Antonius Imbesi. Scilla, Italy: Messanae. 16. Ulubelen, A. (1964). Cardioactive and antibacterial terpenoids from some Salvia species. Phytochemisry, 64, Lawless, J. (2002). The encyclopedia of essential oils. London: Thorsons. 18. Perry, N., Bollen, C., Perry, E.K., & Ballard, C. (2003). Salvia for dementia therapy: review of pharmacological activity and pilot tolerability clinical trial. Pharmacology, Biochemistry and behavior, 75, Salehi, P., Sefidkon, F., Tolami, L.B., Sonboli, A. (2005). Essential oil composition of Salvia palaestina Benth. from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 20, Haznedaroğlu, M.Z., Karabay, N.U., Zeybek, U. (2001). Antibacterial activity of Salvia tomentosa essential oil. Fitoterapia, 72, Bağcı, E., Koçak, A. (2007). İki Salvia L. (S. ceratophylla L., S. aethiopis L.) türü uçucu yağlarının analizi ve değerlendirilmesi üzerine bir çalışma. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 19(4), Senatore, F., Formisano, C., Arnold, N.A., Piozzi, F. (2005). Essential oils from Salvia sp. (Lamiaceae). III. Composition and antimicrobial activity of the essential oil of Salvia palaestina Benth. growing wild in Lebanon. J. of Essential Oil Research, 17, Rustaiyan, A., Akhgar, M.R., Masoudi, S., Nematollahi, F. (2005). Chemical composition of essential oils of three Salvia species growing wild in Iran: Salvia rhytidea Benth., S. limbata CA Mey. and S. palaestina Benth.. J. of Essential Oil Research, 17, Karaman, S. (2006). Morphogenetic variation for essential oils in Salvia palaestina Bentham leaves and bracts from Turkey. Pakistan J. of Biological Sciences, 9, Al-Howiriny, T.A. (2007). Composition and antimicrobial activity of the essential oil of Salvia palaestina Bentham growing in Saudi Arabia. Pharmaceutical Journal, 15, Bayrak, A., Akgül, A. (2001). Composition of essential oils from Turkish Salvia species. Phytochemistry, 26, Tsankova, E.T., Konaktchiev, A.N., Genova, E.M. (1994). Constituents of essential oils from three Salvia species. J. of Essential Oil Research, 6, Ozcan, M., Akgul, A., Chalchat, J.C. (2002). Volatile constituents of essential oils of Salvia aucheri Benth. var. canescens Boiss. Et Heldr. and S. tomentosa Mill. Grown in Turkey. J. of Essential Oil Research, 14, Telci, I., Incekara, N., Yilmaz, G., Tugay, M.E. (2001). Characterization of some medicinal and aromatic plants found in Tokat region of Turkey. Buletinual Universitatii de Stiinte Agricole si Medicina Veterinaria Cluj-Napoca. Seria Agricultura, 556/56, N.ckavar, B., Mojab, F., Asgarpanah, J. (2005). Volatile composition of the essential oil of Salvia hypoleuca Benth. The international journal of Aromatherapy, 15, Delamare, A.P.L., Moschen-Pistorello, I.T., Atti-Serafini, L.A.L., Echeverrigaray, S. (2007). Antibacterial activity of the essential oils of Salvia triloba L. cultivated in South Brazil. Food Chemistry, 100 (2),