KATI ATIKLAR VE KONTROLÜ

Transkript

1 KATI ATIKLAR VE KONTROLÜ A.SUNA ERSESYAY Yard.Doç.Dr (Tel: ) Öğrenci Görüşme Saatleri=Pazartesi-13:00-14:30 Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Esentepe Kampüsü, SAKARYA AMAÇ Genel katı atık kavramını öğrendikten sonra, katı atıkların çevreye zarar vermeden toplanıp taşınması, bilimsel esaslara ve mühendislik prensiplerine göre bertaraf edilmesi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak HAFTALIK KONULAR 1- Giriş, Katı Atık Nedir? Katı Atık Yönetimi 2- Entegre Katı Atık Yönetimi, Yönetmelikler 3- Katı Atık Kaynakları, Kompozisyonu ve Özellikleri 4- Katı Atıkların Toplanması ve Toplama Metotları 5- Katı Atıkların Transferi ve Taşınması 6- Katı Atıkların Geri Kazanımı 7- Düzenli Depolama 8- Ara Sınav 9- Düzenli Depolamaların İşletilmesi 10- Katı Atıkların Kompostlaştırılması 11- Katı Atıkların Yakılması 12-Katı Atıkların Bertaraf Yöntemleri 13- Özel Atık Yönetimi 14- Dönem Ödevi Sunumu 1

2 Kaynaklar 1. Integrated Solid Waste Management Engineering Principles and Management Issues,1993, George Tchobanoglous, Hilary Theisen, Samuel Vigil 2. Solid Waste Landfil Engineering and Design, 1995, E.A Macbean, F.A. Rovers Amaç(lar): Katı atığın ne olduğunu ve nasıl yönetilmesi gerektiğini anlamak Hedefler: Kentsel katı atığın neleri içerdiğini anlamak Katı atık yönetimi, entegre atık yönetimi ve yönetmeliklerle ilgili bilgilendirmek A. Suna Erses Yay 4 2

3 KATI ATIK YÖNETİMİ 1-Katı Atık 2-Katı Atık Yönetimi 3-Entegre Katı Atık Yönetimi 4-Katı Atık Yönetmelikleri A.Suna Erses Yay 5 Katı Atık Atığın sözlük anlamı düşük değerde, kullanım dışı veya faydasız kalıntı(bakiye)olarak ifade edilmektedir. Birleşmiş milletler Çevre programı (UNEP) atığı sahibinin istemediği, ihtiyacı olmadığı, kullanmadığı, arıtma ve uzaklaştırılması gerekli maddeler olarak tarif etmekte tarih ve sayılı Remi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne göre ise katı atıklar "Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı madde ve arıtma çamurları olaraktanımlanmaktadır. Atık insan faaliyetlerinin bir yan ürünüdür. Değerinin düşük olması veya değerinin olmayışıdır. Atık bünyesindeki maddelerin ayrılması ve bu maddelerin geri dönüşümü mümkün olduğunda, atığın değeri artar. A. Suna Erses Yay 6 3

4 Katı Atık Oluşumu Ham madde, ürün, ve geri kazanılan madde Atık madde İşleme ve Geri kazanım Artık madde Ham madde Üretimden artık madde Üretim 2. Üretim Tüketim Nihai Berteraf A. Suna Erses Yay 7 Katı Atık Fiziksel durum (katı, sıvı,gaz) Asıl kulanım (ambalaj atığı, mutfak atığı vb.) Malzeme tipi (cam, kağıt, plastik, metal vb.) Fiziksel özellikler (yanabilir, kompostlaştırılabilir, geri kazanılabilir vb.) Kaynak (kentsel, ticari, kurumsal, zirai, endüstriyel vb.) Güvenlik seviyesi (tehlikeli, tehlikesiz, inert vb.) A. Suna Erses Yay 8 4

5 trolü Katı Atıklar ve Kont Çevre Müh.Böl-K A. Suna Erses Yay 9 Kentsel katı atıklar başlıca aşağıdaki bileşenleri içerir o Karışık evsel katı atıklar o Geri dönüştürülebilir atıklar (gazete ve mecmualar, alüminyum kutular, süt kutuları, plastik meşrubat şişeleri, metal kutular, oluklu u karton vb.) o Evlerden çıkan tehlikeli atıklar (piller, ampuller, boya kutuları vb.) o Ticari ve kurumsal atıklar (iş yerleri, okullar ve diğer kamu binalarından gelen atıklar) o Evsel nitelikli endüstriyel katı atıklar o Bahçe ve pazaryeri atıkları (yeşil atıklar) o Cadde, kaldırım ve meydan süprüntüleri o Hacimli atıklar (mobilya vb.) A. Suna Erses Yay 10 5

6 Katı atıklar, kentsel katı atık tanımı kapsamı dışında kabul edilir o İnşaat, yıkıntı ve hafriyat atıkları o Su ve atık su arıtma tesisi çamurları o Atık elektrikli ve elektronik aletler, cihazlar o Hurda araçlar, lastikler ve özel işlem gerektiren diğer hacimli atıklar o Hastane atıkları (enfekte atıklar ve ameliyathane atıkları) A. Suna Erses Yay 11 Katı Atık Sorunları Epidemik hastalıkların hızla yayılması Toprak kirlenmesi Yüzeysel sularınkirlenmesi Yeraltı sularının kirlenmesi Çevreye rahatsız edici koku yayılması Haşereveböceksorunları yaratması Patlama,heyelan vb., Hava kirliliği A. Suna Erses Yay 12 6

7 KATI ATIK YÖNETİMİ 1-Katı Atık 2-Katı Atık Yönetimi 3-Entegre Katı Atık Yönetimi 4-Katı Atık Yönetmeliği A. Suna Erses Yay 13 Katı Atık Yönetimi Katı atıkların yönetimi atıkların oluşumundan nihai bertarafına kadar (beşikten-mezara) devam eden aşamalarda (atıkların oluşumu, biriktirilmesi, toplanması, taşınması, işlenmesi, depolanması) çeşitli disiplinlerin (halk sağlığı, ekonomi, mühendislik, çevre koruma gibi) prensiplerini kullanarak uygun çözümler üreten bir süreçtir. A. Suna Erses Yay 14 7

8 Atık yöntemindeki iki ana kriter sağlık ve emniyettir. Atık yönetiminin halk sağlığı ğ ğ riskini en aza indirecek tarzda yürütülmesi gerektiği Emniyet yanında atık yönteminin sürdürülebilir olması da talep edilmekte Doğal kaynakların korunması ve çevrenin kirlenmemesi A. Suna Erses Yay 15 Atık Yöntemi ile ilgili Yaklaşımlar Eski Anlayış : Doğal kaynakların korunması Yerküredeki doğal kaynakların sınırlı olup bir gün tükeneceği Doğal kaynakların tabi yenileme (alternatif kaynakların bulunma) hızından daha yüksek bir hızla tüketilmekte olduğu ve bu konuda acilen önlem alınması gerektiği Sürdürülebilirlik doğal kaynakların, bireylerin hayat(yaşam kalitesine zarar vermeksizin, etkin tarzda yönetimi ve olabildiğince korunması olarak ifade edilmekte A. Suna Erses Yay 16 8

9 Atık Yöntemi ile ilgili Yaklaşımlar Yeni Anlayış : Kirlenme ve yenilenebilir kaynakların tahribi Gelecek nesillerin ihtiyaçları için başka iki husus kritik önem taşımaktadır. Bunlar; Kirlilik ve atık üretiminin gezegenimizin doğal özümleme kapasitesini aşması Su, toprak, orman, balık stokları ve biyo çeşitlilik gibi yenilenebilir kaynaklardaki tahribatın artması A. Suna Erses Yay 17 Sürdürülebilir Atık Yönetimi Katı atıkların toprağa gömülerek uzaklaştırılmasının etkin bir atık yönetimi anlayışı olamayacağı açıktır. Ham madde (doğal, kaynaklar) kaynakları azalmakla birlikte, dünyada mevcut her elementin toplam miktarı sabit kalmaktadır. Ham madde kaynaklarının korunması, önce atık üretiminin azaltılmasını (atık minimizasyonu veya atık azaltımı), sonra atıklardan enerji ve/veya madde geri kazanarak yeniden kullanım yöntemlerinin geliştirilmesi gerekmektedir. A. Suna Erses Yay 18 9

10 Sürdürülebilir Atık Yönetimi Doğal çevre insan faaliyetleri sonucu üretilen her türlü atığın depolandığı bir hazne (depo) olarak ele alınabilir. Atmosfere veya su ortamlarına salınan atıklar seyreltilir; depolama alanlarına boşaltılan atıklar ise yayılır. Düşük emisyon seviyelerinde, söz konusu atık akımları doğal biyolojik ve jeokimyasal süreçlerle arıtılarak çevresel şartlarda herhangi bir değişiklik olmaksızın tolere edilebilirler. Ancak kirletici salıntılılarının çevrenin doğal özümleme kapasitesini aştığı durumlarda çevre kalitesinde ciddi bozulmalar gözlenebilir. A. Suna Erses Yay 19 Sürdürülebilir Atık Yönetimi Yeni atık yakma tesisi projeleri, genel emisyon seviyeleri ve özellikle dioksin seviyeleri ile ilgili tartışmaları başlatır Benzer olarak, atık depolama sahalarında depo gazı üretileceği bilinmektedir. Küresel ölçekte depo gazlarının sera etkisi mevcuttur. Ayrıca yerel ölçekte yakındaki binaların bodrum ve zemin katlarında az da olsa gaz birikme ve patlama riski vardır. Depo sahasından açığa çıkacak sızıntı sularının da yer altı sularını kirletme riski bulunmaktadır. Her türlü insan faliyetleri sonucu kaçınılmaz olarak atık oluşur. Örneğin avrupa birliği ülkelerinde kişi başına KKA üretimi 430 kg/yıl dır. Türkiye de ki 2006 yılı ortalama birim KKA üretimi ise 380 kg/kişi-yıl Atıklar başkalarının arka bahçesine atılamaz A. Suna Erses Yay 20 10

11 Katı Atık Yönetiminin Ana Bileşenleri Taşıma ve Aktarma Atık Üretimi Biriktirme Toplama Depolama İşleme-Geri Kazanım A. Suna Erses Yay 21 Atık Üretimi Atık üretimi günümüz katı atık yönetiminde, birçok araştırıcı ve uygulayıcının azaltma ilkesi ile yoğunlaştığı aşamadır. Biriktirme Katı atığın üretildiği mekanda biriktirilmesidir. Biriktirme işlemi en basit çöp toplama kaplarından, en karmaşık çöp bacalarına kadar çeşitli yöntemlerle yapılmaktadır. Bu aşamada önemli olan hususlar, biriktirme kaplarının hacimsel, malzeme ve kullanılabilirlik açısından uygun şekilde hazırlanması, konumlandırılması ve bunların toplama sistemi ile olan uyumudur. A. Suna Erses Yay 22 11

12 Toplama o Toplama sadece atıkların ve geri dönüşümlü malzemelerin bir yerde toplanmasını değil, aynı zamanda atık toplama araçlarının atıkları boşaltığı yere taşımasına kadar olan süreci de içerir obu bertaraf yeri, atığı işleyen kuruluş, transfer istasyonu veya düzenli depolama sahası olabilir okatı atık yönetiminde paranın ençok harcandığı, ğ idare ve halkın ençok karşı karşıya geldiği kısım toplamataşıma aşamasıdır. Bu aşama atık yönetimin %50 ine sebep olur. A. Suna Erses Yay 23 Ayırma- İşleme Geri Kazanım Geri kazanım, Katı Atık Yönetiminde olmazsa olmaz bileşenlerden biridir. Günümüz KAY felsefesinin ana temasını oluşturan ş bu aşamada, ş katı atık tanımında yer alan işe ş yaramaz ifadesi reddedilmekte ve oluşan katı atık, o maddenin yasam döngüsü (Life Cycle) içerisinde bir bölüm olarak kabul ederek maddenin yaşamına devam etmesi ve döngüyü sürdürmesi için gerekli teknolojiler geliştirmekte ve uygulamaktadır. İşleme hacimli atıkların atık içerisinden elle ayrılması, demirin mıknatıslarla ayrılması, hacim azaltmak için kompres yapılması, yakılması, boyut azaltılması için kesilmesi işlemleridir Geri döşüm ile düzenli depolamaya gidecek atık miktarı azalır. A. Suna Erses Yay 24 12

13 Transfer ve Taşıma 1. Atıkların konteynırlardan toplama aracına transferi 2. Uzun mesafelerde atıkların transfer istasyonuna taşınması İstanbul da toplama araçlarının kapasitesi küçüktür, bu araçlarda toplanan çöpler transfer istasyonuna gönderilirler. İstanbul da bulunan 7 transfer istasyonundan daha büyük araçlara yüklenerek nihai bertaraf tesisine gönderilir. A. Suna Erses Yay 25 Bertaraf Günümüzde düzenli depolama yakma ve kompost ile karşılaştırıldığında hem ekonomik olmasından hem de daha kolay işletilmesinden ş en çok kullanılan bertaraf yöntemidir. A. Suna Erses Yay 26 13

14 KATI ATIK YÖNETİMİ 1-Katı Atık 2-Katı Atık Yönetimi 3-Entegre Katı Atık Yönetimi 4-Katı Atık Yönetmelikleri A. Suna Erses Yay 27 Entegre katı atık yöntemi (EKY), belli bir atık yönetim amacı ve hedefine yönelik olarak gerekli uygun yöntem, teknoloji ve yönetim programlarının seçilmesi ve uygulanması olarak tanımlanabilir. EKY aynı zamanda ilgili yasal mevzuatta öngörülen hususların sağlanmasını da kapsar. Günümüzde, EKY için başlıca 4 esas stratejinin uygulanması ön görülmektedir. Atık azaltma Geri dönüşüm ve kompostlaştırma Geri kazanma, termal dönüşüm (yakma) Düzenli depolama A. Suna Erses Yay 28 14

15 Entegre Katı Atık Yönetimi Hiyerarşisi Daha çok tercih edilen Daha az tercih edilen Önleme Azaltma Tekrar Kullanma Geri dönüşüm Enerji Geri kazanımı Bertaraf A. Suna Erses Yay 29 Verimli ve entegre bir katı atık yönetim sistemi başlıca aşağıdaki özellikleri taşımalıdır. 1) Bütüncül bir sistem olmalı Tüm atık türlerini ve üretim kaynaklarını içermeli 2) Ekonomik değer oluşturabilmeli Madde ve enerji geri kazanımı 3) Esnek olmalı Zamanla gerçekleşecek değişikliklere açık olmalı 4) Bölgesel planlama esasına dayanmalı Kaynakların verimli kullanılması için bölgesel yönetim anlayışı benimsenmeli A. Suna Erses Yay 30 15

16 Atık Azaltma Atık azaltmanın hedefi, üretilen atıkta hacim ve/veya zehirlilik azaltımının sağlanmasıdır. Tekrar kullanılabilen ürünlerin(cam, şişeler gibi) ve ambalaj atıklarının kontrolü esas alınır Atık azaltma herkesi ilgilendirir. Tüketiciler daha az satın alma veya ürünleri daha etkin kullanma yoluyla katkıda bulunabilirler. Ürünlerin, daha verimli, uzun ömürlü ve daha az zehirli madde içermek üzere yeniden tasarımı da diğer bir atık azaltma seçeneğidir. A. Suna Erses Yay 31 Atık Azaltma Atık azaltmayı teşvik edecek en temel unsur, atık yönetimi maliyetinin içselleştirilmesi veya ürün maliyetlerine l i yansıtılmasıdır. Atık yönetiminde içselleştirilecek maliyet, toplama, taşıma, arazi, inşaat, yönetim, personel maaşları ile çevresel kontrol ve denetim maliyetlerinin tümünü kapsar. Bu maliyetler, atığın nihai olarak düzenli depolama, yakma, geri dönüşüm veya kompost tesislerinde bertarafı dikkate alınarak belirlenmelidir. A. Suna Erses Yay 32 16

17 Geri Dönüşüm ve Kompostlaştırma Geri dönüşüm, atık yönetim uygulamaları içinde en olumlu algılanan ve yapılabilir olanıdır. Geri dönüşüm, kentsel katı atık içindeki geri dönüştürülebilir maddelerin ayrılarak üretime döndürülmesini sağlar. Geri dönüşüm sayesinde sınırlı yeraltı (maden) kaynaklarının korunması, daha az ham madde ve enerji kullanımı gerçekleşir. Ayrıca, geri dönüşüm atık depolama tesislerinin hizmet ömrünü de arttırır. Etkili bir geri dönüşüm sonucu, kompost ve yakma tesislerinin verimleri ile ürün ve kül kaliteleri de artar. A. Suna Erses Yay 33 Geri Dönüşüm ve Kompostlaştırma Geri dönüşümün sürdürülebilir olması için, sadece etkin yönetim ve mevzuat desteği yeterli olmayıp ekonomik şartlar da uygun olmalıdır. Geri dönüşüm programlarının başarısı, geri dönüşüm atıkları için istikrarlı piyasa şartlarının oluşmasıyla da ilişkilidir. Piyasa şartlar uygun olsa bile, geri dönüşüm ve kompostlaştırma gerekli şekilde planlanıp uygulanmazsa, beklenen başarı sağlanamaz. Eski ürünlerin (elektrik, elektronik ve beyaz eşya v.b.) satış noktalan üzerinden geri toplanması da hızlı uygulanabilecek bir geri dönüşüm seçeneğidir. A. Suna Erses Yay 34 17

18 Geri Dönüşüm ve Kompostlaştırma Diğer hayati bir bileşen de halkın eğitimi ve bilinçlendirilmesidir. Bu kapsamda, kullanıp atma yerine koruma, yemden kullanma ve israf etmeme bilinci geliştirilmelidir. Tüketicilerin geri dönüştürülebilir ürünleri veya geri dönüştürülebilir atık maddeler içeren ürünleri satın almayı bilinçli olarak tercih etmelerini sağlar. A. Suna Erses Yay 35 Temel Dönüşüm (Yakma) Entegre katı atık yönetimindeki üçüncü ana seçenek (tercihen enerji geri kazanımlı) atık yakmadır. Atık hacminin onda bire düşürülmesine imkan veren yakma tesisleri giderek yaygınlaşmaktadır. Yakma tesisleri, atık yakma sonucu üretilen enerjinin buhar ve/veya elektrik olarak geri kazanılmasını sağlar. Yakma sonucu oluşan taban külü ve cüruf ile uçucu küllerin inşaat malzemesi olarak yeniden kullanılabilmesi de diğer bir müspet unsurdur. A. Suna Erses Yay 36 18

19 Temel Dönüşüm (Yakma) Yakma Tesislerinin başlıca kısıtları, yüksek yatırım ve işletme maliyetleri, işletilmelerinin karmaşık oluşu ve deneyimli personel gerektirmesi ile işletme emniyeti hakkında genelde halkın ciddi endişeler taşıması olarak ifade edilebilir. Kamuoyunun yakma tesisleri ile ilgili endişeleri baca gazı emisyonları ve oluşan küllerdeki zehirlilik riskleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. A. Suna Erses Yay 37 Düzenli Depolama Düzenli depolama hiç kimsenin gönüllü olarak tercih etmediği, ancak herkesin ihtiyacı olduğu bir atık yönetim seçeneğidir. Hiçbir entegre atık yönetim seçeneği, düzenli depolamasız düşünülemez. Modern bir düzenli depolama tesisinde uygulanan yapım ve işletme teknolojisi, halk ve çevre sağlığının korunmasını garanti eder. A. Suna Erses Yay 38 19

20 Düzenli Depolama Günümüz modern düzenli depolama tesislerinin, eski açık (vahşi) çöp döküm sahalarından tamamen farklı olduğu, tehlikeli sıvı ve katı atıkların kabul edilmediği; gaz ve sızıntı suyu kontrol sistemleri bulunduğu; depo tabanının tam geçirimsiz hale getirildiği ve etkin bir yeraltı suyu kalitesi izleme sistemi bulunduğu unutulmamalıdır. Düzenli depolama tesisleri, özellikle biyoreaktör olarak tasarlanıp işletilmek suretiyle, metan gazından daha yüksek hızlarla enerji geri kazanılabilmektedir. Yakın gelecekte depo gazından metanla birlikte karbondioksit geri kazanımı da planlanmaktadır. A. Suna Erses Yay 39 Çeşitli Ülkelerdeki Katı Atık Yönetim Teknolojileri A. Suna Erses Yay 40 20

21 KATI ATIK YÖNETİMİ 1-Katı Atık 2-Katı Atık Yönetimi 3-Entegre Katı Atık Yönetimi 4-Katı Atık Yönetmelikleri A. Suna Erses Yay 41 trolü ularının Kont. Katı Atıklar ve Kont Katı Atık Sızıntı Su Çevre Müh.Böl-K Çevre Müh.Böl-K Özel Atık Grubu Atık Yağların Bertarafı (75/439/EEC) Titanyum Dioksit Endüstrisi Atıkları (78/176/EEC) Arıtma Çamuru (86/278/EEC) Pil ve Akümülatörler (91/157/EEC) Ambalaj ve Ambalaj Atıkları (94/62/EC) PCB/PCT lerin Bertarafı (96/59/EC) Hurda Araçlar (2000/53/EC) Liman Kabul Tesisleri (2000/59/EC) Atık Elektrik, Elektronik Ekipmanlar (2000/95/EC ve 2000/95/EC) AVRUPA BİRLİĞİ ATIK YÖNETİM POLİTİKASI Atık Çerçeve Mevzuatı Atık Çerçeve Direktifi (75/442/EEC) Atık Kataloğu (2000/532) Tehlikeli Atık Direktifi (91/689/EEC) Atıkların Taşınması Atıkların Sınırötesi Taşınması ve Kontrolü (Regulasyon 259/93) Arıtma ve Bertarafa İlişkin Direktifler Atıkların Yakılması (2000/76/EC) Atıkların Düzenli Depolanması (99/31/EC) Entegre Kirliliğin Önlenmesi ve Kontrolü (96/61/EC) 21

22 Türkiye deki Yasal Çerçeve Yıl Kanun sayılı Belediye Gelirleri Kanunu 1983 (2006) 2872 sayılı Çevre Kanunu sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Kuruluş Kanunu sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu sayılı Türk Ceza Kanunu sayılı Belediye Kanunu Yıl Uluslar arası sözleşme 1994 Basel Sözleşmesi TÜRKİYE ATIK MEVZUATI Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ( ) Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (2008) Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği (2004) Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği (2006 ) PCB ve PCT Kontrolü Hakkında Yönetmelik (2007) Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği (2005) Çevre Kanunu ( ) Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (2008) Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (1991) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (2007) Hafriyat Toprağı, İnşaat Yıkıntı ve Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği (2004) Basel Sözleşmesi (1994) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği. ( ) Atıkların Alternatif veya Ek Yakıt Olarak Kullanılması Hakkında Tebliğ ( ) 22

23 Katı Atık Çerçeve Direktifi Üye ülkelerin direktif tarafından tanımlanan başlıca sorumlukları aşağıda sıralanmıştır: Direktifin uygulanmasını sağlamakla sorumlu yetkili bir kurum oluşturmak veya tanımlamak, Yetkili kurumun direktifin şartlarını yerine getirebilecek atık yönetimi planları gerçekleştirmesini sağlamak, En uygun teknolojiler ve maliyetler göz önünde bulundurularak yeterli sayıda ve entegre bertaraf tesisleri kurmak Atık bertarafında "kirleten öder" prensibinin uygulanmasını sağlamak. A. Suna Erses Yay 45 Düzenli Depolama Direktifi Amacı, düzenli depolama sürecinde oluşan emisyonların havaya, toprağa, yüzeysel sulara, yer altı sularına karışması, ş sonucunda da insan sağlığına ğ ğ olumsuz etkilerini önlemek veya azaltmak amacıyla düzenli depolama ihtiyacını en aza indirmektir. Düzenli depolama sahaları üç sınıfa ayrılmaktadır: tehlikeli atıkların düzenli depolanması tehlikeli olmayan atıkların düzenli depolanması inert atıkların düzenli depolanması A. Suna Erses Yay 46 23

24 Düzenli Depolama Direktifi (1999/31/EC) Düzenli depolama direktifi, 1995 yılında evsel katı atıklarının %80 ninden fazlasını düzenli depolayan üye devletlere, biyolojik olarak ayrıştırılabilen evsel katı atıkların azaltma hedefini: 2010 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %75 i, 2013 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %50 si, 2020 yılında, 1995 yılında oluşan biyolojik olarak ayrışabilen atıkların %35 i A. Suna Erses Yay 47 Düzenli Depolama Direktifi Direktif, düzenli depolama tesisleri için ayrıntılı teknik/işletme standartları belirlemektedir. Biyolojik olarak ayrışabilir ş atıkların depolandığı ğ yeni düzenli depolama sahalarından depo gazı toplanacak ve gaz enerji geri kazanımı için kullanılacak veya en azından, yakılacaktır. Düzenli depolama tesislerinin işletme aşamasında geçirimsiz tabaka (jeolojik bariyer ve bir alt drenaj bileşimi) ve sızıntı sularını toplamak için 0,5m'den daha kalın bir drenaj tabakası bulunmalıdır. Toprak, yeraltı suyu ve yüzey sularının kirliliğinin i önlenmesi için sızıntı suları arıtılmalıdır. Gaz drenaj tabakası, su drenaj tabakası ve üst toprak tabakasıyla birlikte bir yüzey kapama teşkil edilebilir. A. Suna Erses Yay 48 24

25 Ambalaj Atıkları Direktifi Atık Cinsi Direktif Hedefleri (%) Cam 60 Kağıt ve Karton 60 Metaller 50 Plastikler 22.5 Tahta 15 Toplam Geri Dönüştürülen Toplam Geri Kazanılan >60 A. Suna Erses Yay 49 Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Geri Kazanma Oranı (%) Ambalajın cinsi Cam Plastik Metal Kağıt/Karton Kompozit A. Suna Erses Yay 50 25

26 Atık Mevzuatı Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (1991) Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Hafriyat y Toprağı, ğ İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliğiğ Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği A. Suna Erses Yay 51 26