DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

Transkript

1 DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER İktisadi Araştırmalar Bölümü Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin büyüme performanslarındaki ayrışma yılın ikinci çeyreğinde de küresel ekonomik aktivite üzerinde etkili olmuştur. Birçok gelişmiş ülkede toparlanma oldukça yavaş gerçekleşirken, gelişmekte olan ülke ekonomileri güçlü görünümünü sürdürmektedir. Gelişmiş ülkelerde son dönemde iktisadi faaliyetin yavaşlama eğilimine girmesi ve kamu maliyesine ilişkin sorunların yoğunlaşması küresel ekonomiye ilişkin aşağı yönlü risklerin artmasına neden olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerin çoğunda ise aşırı ısınma belirgin bir hale gelmiş ve Haziran ayında da sıkılaştırıcı yönde tedbirler alınmaya devam edilmiştir. Yunanistan ın kamu borcunun sürdürülebilirliğine ilişkin endişeler Euro Alanı nda ekonomik görünüm üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir. Bununla birlikte, ülkenin AB ve IMF den sağladığı yardım paketinin beşinci diliminin serbest bırakılması için Yunanistan parlamentosunun yeni tedbirler içeren beş yıl vadeli bütçe planını onaylaması risk algılamasını bir miktar azaltmıştır. Türkiye ekonomisi 211 yılının ilk çeyreğinde %11 ile beklentilerin üzerinde büyümüştür. 2 yılında kaydedilen güçlü büyüme performansının 211 yılında da devam ettiği görülmektedir. Özel tüketim harcamaları büyümeye en yüksek katkıyı yaparken, yatırım harcamaları da yüksek seyrini korumuştur. TCMB nin ve diğer kamu kurumlarının aldığı önlemler paralelinde büyümenin yılın ikinci yarısında ivme kaybetmesi beklenmektedir. İÇİNDEKİLER Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler... 2 Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler... 3 Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler... 9

2 İktisadi Araştırmalar Bölümü DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Küresel ekonomiye ilişkin riskler artıyor. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin büyüme performanslarındaki ayrışma yılın ikinci çeyreğinde de küresel ekonomik aktivite üzerinde etkili olmuştur. Birçok gelişmiş ülkede toparlanma oldukça yavaş gerçekleşirken, gelişmekte olan ülke ekonomileri güçlü görünümünü sürdürmektedir. Nitekim, küresel ekonomi yılın ilk çeyreğinde gelişmekte olan ekonomiler öncülüğünde yıllık bazda %4,3 oranında büyümüştür. Ancak, özellikle gelişmiş ülkelerde son dönemde iktisadi faaliyetin yavaşlama eğilimine girmesi ve bu ülkelerde kamu maliyesine ilişkin sorunların yoğunlaşması küresel ekonomiye ilişkin aşağı yönlü risklerin artmasına neden olmuştur. Ekonomik aktiviteye ilişkin öncü göstergelerden biri olarak kabul edilen satın alma yöneticileri endekslerinin dünyanın önde gelen ekonomilerinde belirgin bir şekilde yavaşlaması küresel büyümenin gücü ve sürdürülebilirliğine ilişkin endişeleri güçlendirmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin çoğunda ise aşırı ısınma belirgin bir hale gelmiş ve Haziran ayında da sıkılaştırıcı yönde tedbirler alınmaya devam edilmiştir. Nitekim, ay içerisinde Brezilya, Polonya, Şili, Hindistan ve Güney Kore de politika faiz oranları artırılmıştır. Küresel ekonomik toparlanma sürecinde önemli bir rol oynayan gelişmekte olan ülkelerdeki daha ihtiyatlı para politikaları önümüzdeki dönemde bu ülkelerde iktisadi faaliyetin daha ılımlı bir seyir izleyebileceğine işaret etmektedir. Bu çerçevede, 211 yılının ikinci yarısında küresel büyümenin bir miktar ivme kaybetmesi beklenmektedir. ABD ekonomisi ivme kaybediyor. Yunanistan zor durumda 211 yılının ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi %11 büyüdü. ABD de yılın ikinci çeyreğinde açıklanan veriler ekonomideki toparlanmanın ivme kaybettiğine işaret etmiştir. Ülke ekonomisinin beklentilerin altında bir performans sergilemesi küresel iktisadi faaliyete ilişkin endişeleri de beraberinde getirmiştir. Öte yandan, gevşek mali politikalar nedeniyle ABD nin kamu borç stoku yasalarca belirlenen üst sınıra ulaşmıştır. Bu çerçevede, uluslararası derecelendirme kuruluşları üst sınırın yükseltilmemesi durumunda ülkenin kredi notunun aşağı çekilebileceği uyarısında bulunmuşlardır. Öte yandan, ikinci niceliksel genişleme Haziran ayı sonu itibarıyla sona erdirilmiştir. Ancak, ABD Merkez Bankası (Fed) önümüzdeki dönem için para politikasının ne yönde olacağına ilişkin belirgin bir sinyal vermemiştir. Yunanistan ın kamu borcunun sürdürülebilirliğine ilişkin endişeler Euro Alanı nda ekonomik görünüm üzerinde baskı oluşturmaya devam etmektedir. Yunanistan ın almış olduğu ekonomik tedbirlerin sonuçlarının beklentilerin altında kalması nedeniyle ülkenin Haziran ayında AB den alacağı 12 milyar tutarındaki kredi dilimi ertelenmiştir. Yapılan açıklamada kredi diliminin serbest bırakılabilmesi için bütçe kesintileri ve özelleştirmeleri de içeren daha sıkı bir mali program hazırlanması gerektiği vurgulanmıştır. Öte yandan, Yunanistan ın mali sorunlarının çözülebilmesi için farklı senaryolar gündeme gelmiştir. 1 milyar tutarında ikinci bir kurtarma paketi hazırlanması, Yunanistan ın borçlarının vadesinin uzatılması veya vadesi gelmiş tahvillerin daha uzun vadeli tahviller ile takası görüşülen konular arasında yer almaktadır. Söz konusu gelişmeler Yunanistan ın borçlarını çeviremeyebileceği ve temerrüde düşebileceği endişelerini gündeme getirmiştir. Bu çerçevede, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Standard and Poor s ile Moody s Yunanistan ın kredi notunu üç basamak birden düşürmüşlerdir. Bununla birlikte, ülkenin AB ve IMF den sağladığı yardım paketinin beşinci diliminin serbest bırakılması için Yunanistan parlamentosunun yeni tedbirler içeren beş yıl vadeli bütçe planını onaylaması risk algılamasını bir miktar azaltmıştır. Türkiye ekonomisi 211 yılının ilk çeyreğinde %11 ile beklentilerin üzerinde büyümüştür. 2 yılında kaydedilen güçlü büyüme performansının 211 yılında da devam ettiği görülmektedir. Özel tüketim harcamaları büyümeye en yüksek katkıyı yaparken, yatırım harcamaları da yüksek seyrini korumuştur. TCMB nin ve diğer kamu kurumlarının aldığı önlemler paralelinde büyümenin yılın ikinci yarısında ivme kaybetmesi beklenmektedir. 1

3 İktisadi Araştırmalar Bölümü Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler IMF tahminlerini revize etti. IMF, Haziran ayında 211 yılına ilişkin global büyüme tahminini %4,3 düzeyine indirdiğini açıklamıştır. Yapılan revizyonda aşağı yönlü risklerin artış kaydetmesi etkili olmuştur. ABD ekonomisinin zayıflayan görünümü ve Euro Alanı nda kamu borç sorunu yaşayan ülkelerden kaynaklanan finansal sektöre ilişkin oynaklıkların küresel büyüme üzerindeki riskleri artırdığı belirtilmiştir. IMF Tahminleri (%) Haziran ayı Tahminleri Nisan ayı Tahminlerinden Farkı Büyüme Dünya 4,3 4, -,1, Gelişmiş Ülkeler 2,2 2,6 -,2, ABD 2, 2,7 -,3 -,2 Euro Alanı 2, 1,7,4 -,1 Japonya -,7 2,9-2,1,8 Gelişmekte Olan Ülkeler 6,6 6,4,1 -,1 Çin 9,6 9,,, Brezilya 4,1 3,6 -,4 -, Enflasyon Gelişmiş Ülkeler 2,6 1,7,4, Gelişmekte Olan Ülkeler 6,9,6,,3 Dünya Ticaret Hacmi Artışı 8,2 6,7,8 -,2 Kaynak: IMF Fed, 211 yılına ilişkin büyüme tahminini aşağı yönlü revize etti. Trichet, Temmuz da faiz artırım sinyali verdi. Japonya ekonomisinde toparlanma Çin Merkez Bankası zorunlu karşılıkları artırdı. ABD Merkez Bankası (Fed) 22 Haziran daki toplantısının ardından yaptığı açıklamada ekonomik toparlanmanın ve istihdam koşullarının beklentilerin altında gerçekleştiğini belirtmiştir. Söz konusu gelişmelerin hızla yükselen gıda ve enerji fiyatları ile Japonya da meydana gelen depremin etkisiyle tedarik zincirinde yaşanan aksaklıklardan kaynaklandığını vurgulamıştır. Ayrıca, Fed gıda ve ithalat fiyatlarındaki artışa bağlı olarak enflasyonun da son aylarda artış kaydettiğine dikkat çekmiştir. Bu çerçevede, büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize eden Fed 211 yılı için büyüme tahminini %3,1-3,3 aralığından %2,7-2,9 aralığına düşürmüştür. Ancak, orta vadede gerek istihdam koşullarında gerekse enflasyonda tedrici bir iyileşme gerçekleşeceğini öngörmüştür. Avrupa Merkez Bankası (ECB), 9 Haziran daki toplantısında politika faizlerini değiştirmeyerek %1,2 seviyesinde bırakmıştır. ECB Başkanı Trichet, toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, ekonomik aktivitedeki artışın sürdüğünü ancak mevcut belirsizliklerin devam ettiğini belirtmiştir. Trichet konuşmasında enflasyonda yukarı yönlü baskıların devam ettiğini ifade etmiş, enflasyonla mücadelede teyakkuzda olacaklarını açıklamıştır. Trichet nin, Nisan ayındaki faiz artırımından önce de aynı ifadeyi kullanmış olması, piyasalar tarafından ECB nin Temmuz ayında yeni bir faiz artırımına gidebileceği şeklinde yorumlanmıştır. ECB 211 yılına ilişkin enflasyon beklentilerini enerji fiyatlarındaki artışın da etkisiyle %2,- %2,7 seviyesine yükseltmiştir. Japonya Merkez Bankası (BoJ) 14 Haziran daki toplantısında politika faizini değiştirmeyerek %-, aralığında bırakmıştır. BoJ yaptığı açıklamada Japonya ekonomisinde aşağı yönlü baskıların devam ettiğini ancak üretim ve iç talep koşullarında bir miktar iyileşme gözlendiğini belirtmiştir. Bu çerçevede, yılın ikinci yarısında ekonominin ılımlı bir toparlanma sürecine gireceği vurgulanmıştır. Tüketici fiyatları endeksinin ise yıllık bazda hafif bir artış kaydedeceği ön görülmektedir. Çin Merkez Bankası (PBC) Haziran ayında da artan enflasyon nedeniyle sıkılaştırıcı yönde politika uygulamalarına devam etmiştir. Nitekim, PBC 14 Haziran da zorunlu karşılık oranlarını baz puan artırmıştır. 2

4 29Ç1 29Ç2 29Ç3 29Ç4 2Ç1 2Ç2 2Ç3 2Ç4 211Ç Haz Haz.11 2.Haz Haz.11 İktisadi Araştırmalar Bölümü Haziran ayında /$ paritesi dalgalı bir seyir izledi. Haziran ayı başında ABD ekonomisine ilişkin olumsuz veri açıklamaları /$ paritesinin 1,4689 seviyesine kadar yükselmesine neden olmuştur. Ancak, Yunanistan ın temerrüde düşebileceği ve sorunların diğer Euro Alanı ülkelerine yayılabileceği endişesiyle ayın ikinci yarısında dalgalı bir seyir izleyen /$ paritesi Haziran ayı sonunda 1,44 düzeyinde gerçekleşmiştir. Öte yandan, Euro Alanı ndaki gelişmeler nedeniyle artan risk algılaması küresel finans piyasalarını da olumsuz etkilemiştir. Nitekim, MSCI dünya borsaları endeksi Haziran ayı genelinde 3 günlük hareketli ortalamasının altında bir performans sergilemiştir. endeks MSCI Dünya Borsaları Endeksi 3 Günlük Hareketli Ortalama Kaynak: Reuters Haziran ayında petrol fiyatları geriledi. Haziran ayı başında yatay bir seyir izleyen petrol fiyatları küresel büyüme ve istikrara ilişkin endişeler nedeniyle petrol talebinin azalacağı beklentisiyle ayın ikinci yarısında gerileyerek son 4 ayın en düşük seviyesine inmiştir. Bu gelişmede, 24 Haziran tarihinde Uluslararası Enerji Ajansı nın (IEA) 6 milyon varillik petrol stokunu serbest bırakacağını açıklaması da etkili olmuştur. Bu açıklamanın ardından $/varil 4 e kadar gerileyen petrol fiyatları 3 Haziran itibarıyla $/varil 111, seviyesinde bulunmaktadır. Ay genelinde yatay bir seyir izleyen altın fiyatları ise bir miktar gerileyerek 3 Haziran itibarıyla $/ons 1. düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Türkiye ekonomisi 211 in ilk çeyreğinde yıllık bazda %11 büyüdü. Türkiye ekonomisi 211 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %11 oranında büyüme kaydetmiştir. Reuters anketine göre piyasa beklentisi %9,7 oranında büyüme yönündeydi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH bir önceki çeyreğe göre %1,4 artmış ve 2 yılının son çeyreğine göre aktivitenin bir miktar yavaşlamış olduğuna işaret etmiş olmakla birlikte Türkiye ekonomisinin 29 un ilk çeyreğinden bu yana büyümesini sürdürdüğünü göstermiştir. % GSYH (Yıllık Değişim) 1,9 12,,3,2 9,2 11, ,7-7,8-2,8 Kaynak: TÜİK 3

5 İktisadi Araştırmalar Bölümü Hizmetler sektöründe büyüme %, düzeyinde gerçekleşti. Güçlü özel tüketim harcamaları GSYH verisi iktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde; yılın ilk çeyreğinde tarım sektöründe üretimin bir önceki yıla göre %4,1 arttığı görülmektedir. Sanayi üretimindeki artış ise yıllık bazda %12,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. İlk üç aylık dönemde inşaat sektöründe üretim yıllık bazda %14,8 artarken, sektördeki çift haneli büyüme eğilimi devam etmiştir. Yılın ilk çeyreğinde hizmetler sektöründe yaşanan %, lik büyüme, GSYH nin beklentilerin üzerinde gerçekleşmesinde etkili olmuştur. Yılın ilk çeyreğinde hizmetler sektöründe gerçekleşen büyüme oranı, 24 yılının ikinci çeyreğinden bu yana kaydedilen en yüksek yıllık artıştır. Harcamalar yöntemiyle GSYH verisi incelendiğinde ise; yılın ilk çeyreğinde kaydedilen büyümeye en yüksek katkıyı tüketim harcamalarının sağladığı görülmektedir. Bu dönemde kaydedilen %11 lik büyümenin 9,4 puanı tüketim harcamalarından kaynaklanmaktadır. Sabit fiyatlarla yatırım harcamaları bir önceki çeyreğe göre azalmakla birlikte 2 yılının aynı dönemi ile kıyaslandığında %33,6 lık artışla birinci çeyrekteki büyümeye 7,4 puan katkıda bulunmuştur. Öte yandan, stok değişimi GSYH yi azaltıcı yönde etkisini sürdürürken, hızla artan dış ticaret açığı paralelinde net ihracatın milli geliri daraltıcı yöndeki etkisi devam etmiştir. Harcamalar Yöntemiyle Katkı (% puan) Ç1 Ç2 Ç3 Ç4 Yıllık Ç1 Tüketim,7 2,9 4,2 6,7 4,9 9,4 Özel,6 2,4 4,3 6,2 4,7 8,7 Kamu,1, -,1,4,2,7 Yatırım 3,,8,3 8,8 6, 7,4 Özel 3,1,2 4,8 8,,4 7,2 Kamu,4,6,,8,6,2 Stok Değişimi 8,4 3,4, -,7 2, -,3 Net İhracat -,7-1,9-4,3 -,6-4,4 -, İhracat -,2 3,1 -,4 1,1,9 1,8 İthalat, 4,9 3,9 6,7,2 7,4 GSYH 12,,3,2 9,2 8,9 11, Rakamlar yuvarlamalardan ötürü toplamı vermeyebilir. Kaynak: TÜİK verilerinden hesaplanmıştır. Yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin %7-8 büyüdüğünü tahmin ediyoruz. Yılın ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi piyasa beklentisinin oldukça üzerinde bir büyüme kaydetmiştir. Bu dönemde özel tüketim harcamalarındaki hızlı artış dikkat çekmektedir. Son dönemde rekor seviyelere ulaşan dış ticaret açığını kontrol altına almak için politika yapıcılar tarafından bankacılık sektörüne yönelik alınan önlemlerin, kredi maliyetlerini artırılabileceği beklentisi nedeniyle yılın ilk çeyreğinde kredi talebinin ve özel tüketim harcamalarının öne çekildiği düşünülmektedir. Tüketici kredilerinde ilk çeyrekteki güçlü performansın yılın ikinci çeyreğinde de devam ettiği dikkate alındığında, özel tüketim harcamalarının güçlü seyrinin bu dönemde de devam ettiği düşünülmektedir. Öte yandan, yılın ikinci çeyreğine ilişkin dış ticaret verileri incelendiğinde net ihracat kaleminin GSYH yi düşürücü etkisinin yılın ikinci çeyreğinde de artarak sürdüğü anlaşılmaktadır. Bu çerçevede, Türkiye ekonomisindeki güçlü seyrin ivme kaybetmekle birlikte yılın ikinci çeyreğinde de sürdüğü tahmin edilmektedir. Ayrıca, sanayi üretimi ve kapasite kullanım oranı gibi öncü göstergelerde yıllık bazda yüksek artışlar sürmekle birlikte mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış veriler incelendiğinde de ivme kaybı dikkat çekmektedir. Yılın ikinci yarısında ise, özellikle cari açığın daraltılmasına yönelik olarak izlenen politikaların ekonomik aktivite üzerindeki etkilerinin belirginleşeceği düşünülmektedir. Nitekim, TCMB nin aldığı önlemlere BDDK da destek vermiş ve bu gelişme özellikle tüketici kredisi faiz oranları üzerinde etkili olmaya başlamıştır. Bu çerçevede, 17 Haziran itibarıyla %36,4 olan yıllık kredi artış hızının 211 yılsonunda TCMB nin tavsiye ettiği seviye olan %2 civarına yakınsayacağı beklentisi ve bu doğrultuda alınabilecek ek önlemler dikkate alındığında, ekonomideki ivme kaybının yılın ikinci yarısında daha belirgin hale geleceği 4

6 Mar. Nis. May. Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Şub.7 Haz.7 Eki.7 Şub.8 Haz.8 Eki.8 Şub.9 Haz.9 Eki.9 Şub. Haz. Haz.11 İktisadi Araştırmalar Bölümü düşünülmektedir. Buna ek olarak, seçimlerin geride kalmasının ardından daha sıkı bir maliye politikası uygulanması da toplam talepteki artışın yavaşlatılmasına katkı verebilecektir. Bu çerçevede, yılın ikinci çeyreğinde Türkiye ekonomisinin 2 yılının ikinci çeyreğine göre %7-8 büyüdüğünü tahmin ediyoruz. Yılsonu itibarıyla da büyümenin %6,-7, civarında gerçekleşeceğini öngörüyoruz. Sınai üretim artışı ivme kaybediyor. KKO kriz önceki seviyelerin altında Yılın ilk dört ayında toplam sanayi üretimi bir miktar ivme kaybetmesine rağmen güçlü seyrini korumuş, Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %8,3 lük artış kaydetmiştir. Yılın ilk üç ayındaki ortalama artış %14,4 düzeyinde gerçekleşmişti. Sınai üretimdeki ivme kaybı mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere de yansımıştır. Nitekim, son üç aylık dönemde arındırılmış endeks aylık bazda gerilemiştir. Alt sektörler itibarıyla incelendiğinde, 1, yıla yakın bir süredir artış kaydeden motorlu kara taşıtı imalatının güçlü görünümünü sürdürdüğü görülmektedir. Öte yandan, yüksek baz etkisi nedeniyle tekstil ürünleri ile giyim eşyaları imalatında yaşanan gerilemenin imalat sanayi üretimindeki artışı sınırlandırdığı dikkat çekmektedir. Kapasite kullanım oranı (KKO) Haziran ayında 2 un aynı ayına göre 3,4 puan artarak %76,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. KKO geçtiğimiz yılın üzerinde seyretmekle birlikte halen kriz öncesi seviyelerin altındadır. Mevsimsellikten arındırılmış veriler incelendiğinde ise Nisan ve Mayıs aylarında aylık bazda gerileyen KKO nun Haziran ayında yatay bir seyir izlediği görülmektedir Kapasite Kullanım Oranı ( Mevsimsellikten Arındırılmış) Kaynak: TCMB Öncü göstergeler TCMB tarafından açıklanan verilere göre Haziran ayında reel kesim güven endeksi 114,6 seviyesine gerilemiştir. Bu durum TCMB nin almış olduğu tedbirler çerçevesinde iktisadi faaliyetin bir miktar yavaşlayacağı öngörülerine paralel bir görünüme işaret etmektedir. Tüketici güven endeksi de yatay bir seyir izlemektedir Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi Eşik 114,6 92,9 Kaynak: TÜİK

7 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca. Mar. May. İktisadi Araştırmalar Bölümü İşsizlik oranı kriz öncesi seviyelere yaklaştı. İşgücü piyasalarındaki toparlanma Mart ayında da devam etmiştir. Hanehalkı İşgücü Anketi ne göre işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,9 puanlık düşüşle %,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde tarım dışı işsizlik oranı da %13,4 e gerilemiştir. Böylece, işsizlik oranı yeniden kriz öncesi seviyelerine yaklaşmıştır. Mevsimsel gelişmeler paralelinde önümüzdeki aylarda işsizlik oranındaki gerilemenin devam edeceği düşünülmektedir. % İşsizlik Oranı Kaynak: TÜİK İthalattaki hızlı artış paralelinde dış ticaret açığı büyümeye devam ediyor. Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat %11,7 artışla $,9 milyara, ithalat ise %42,6 artışla $21 milyara yükselmiştir. Böylece, Mayıs ta dış ticaret açığı $,1 milyara ulaşmıştır. Nisan ayı ile karşılaştırıldığında, ihracattaki artışın belirgin bir şekilde yavaşladığı; buna karşılık ithalatın hızlı yükselişini sürdürdüğü dikkat çekmiştir. Öte yandan, aynı dönemde ihracatın ithalatı karşılama oranı 14,4 puan düşüşle Ocak 21 den bu yana en düşük seviyesi olan %2,1 e gerilemiştir. Ocak-Mayıs döneminde ise, önceki yılın aynı dönemine göre ihracatın %2,1, ithalatın %43,8 büyüdüğü gözlenmektedir. İthalattaki artış hız kazanırken ihracatın ivme kaybetmesi, dış ticaret açığının giderek genişlemesine neden olmaktadır. (milyar $) 12 8 Oca.-May. Oca.- Dış Ticaret 98, ,2 4,3 4,2 43,7 23, İhracat İthalat Dış Ticaret Açığı Kaynak: TÜİK Motorlu kara taşıtları ihracatı, ilk beş ayda ithalatının gerisinde kaldı. Mayıs ayında da ihracatta ilk sırayı motorlu kara taşıtları sektörü almış; en fazla ithalatın gerçekleştiği sektör ise mineral yakıt ve yağlar olmuştur. Mineral yakıt ve yağların ithalatının yılın ilk beş ayında $2 milyarı aştığı görülmektedir. Bu gelişmede, güçlü ekonomik aktivite paralelinde artan talebin yanı sıra yılbaşından bu yana yükselen petrol fiyatlarının da etkili olduğu düşünülmektedir. Bunun yanı sıra, ihracatta ilk sırada yer alan motorlu kara taşıtları sektöründe Ocak-Mayıs 211 itibarıyla dış ticaret açığı verildiği dikkat çekmektedir. 6

8 İktisadi Araştırmalar Bölümü Plastik ve plastikten eşya Seçilmiş Sektörlerde Dış Ticaret (Ocak-Mayıs 211) Elektrikli makina ve cihazlar Motorlu kara taşıtları İhracat İthalat Demir ve çelik Kazan, makina ve cihazlar Mineral yakıt ve yağlar Kaynak: TÜİK Milyar $ Öte yandan, AB ye yapılan ihracat yılın ilk beş ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yaklaşık %2 artış kaydetmiş; böylece bu bölgenin ihraç pazarlarımız arasındaki payı %48,1 e yükselmiştir. Kuzey Afrika ülkelerine yapılan ihracat ise bölgede yaşanan olumsuzlukların etkisiyle %2 civarında gerilemiştir. İç talepte beklenen yavaşlama paralelinde dış ticaret açığındaki artışın ivme kaybetmesi bekleniyor. Cari işlemler açığında artış devam ediyor. Yılın ilk beş ayı itibarıyla güçlü bir seyir izleyen ithalatın, Merkez Bankası nın finansal istikrarı sağlamak amacıyla aldığı tedbirler paralelinde iktisadi faaliyette beklenen yavaşlamaya bağlı olarak yılın ikinci yarısında hız kaybedeceği tahmin edilmektedir. Ancak, dış pazarlarda sürdürülebilir büyüme dinamiğinin henüz yakalanamamış olması sebebiyle ihracatın görece zayıf bir seyir izliyor olması, dış ticaret dengesinde beklenen iyileşmenin sınırlı kalmasına neden olabilecektir. Ayrıca, TCMB nin önümüzdeki dönemde faiz oranları ve kredi büyümesi konusunda izleyeceği politikalar ve olası yeni önlemler dış ticaretin seyri üzerinde etkili olabilecektir. Yılın ikinci çeyreğinde iç talepteki artışın bir miktar ivme kaybetmesiyle dış ticaret açığındaki genişleme yavaşlamıştır. Bu paralelde, cari açığın artış hızında da ivme kaybı gözlenmekle birlikte, bulunduğu seviye itibarıyla cari açık halen yüksek düzeylerde seyretmeye devam etmektedir. Nisan ayında cari açık $7,7 milyar ile piyasa beklentilerine yakın bir düzeyde gerçekleşmiş; 12 aylık kümülatif cari açık ise $63 milyara yükselmiştir. 7

9 İktisadi Araştırmalar Bölümü (milyon $) Nisan 211 May. - Ocak-Nisan Değişim 2(I) 211(II) (II/I) (%) Cari İşlemler Dengesi ,8 Dış Ticaret Dengesi , Hizmetler Dengesi ,7 Turizm (net) ,9 Gelir Dengesi ,8 Cari Transferler ,3 Sermaye ve Finans Hesapları ,4 Sermaye Hesabı Finans Hesapları ,3 Doğrudan Yatırımlar (net) ,2 Portföy Yatırımları (net) ,6 Hisse Senetleri Borç Senetleri , Diğer Yatırımlar (net) ,9 Varlıklar ,8 Efektif ve Mevduat , Yükümlülükler ,7 Krediler Bankacılık Sektörü ,4 Bankacılık Dışı Sektörler Mevduat Yurtdışı Bankalar Yabancı Para ,8 Türk Lirası Rezerv Varlıklar (net) ,9 Net Hata ve Noksan Kaynak: TCMB Yılın ilk dört ayında en önemli finansman kaynağı portföy yatırımları oldu. Nisan ayında da cari açığın finansmanında portföy yatırımları önemli bir rol oynamaya devam etmiştir. Bu dönemde, Hazine nin gerçekleştirmiş olduğu tahvil ihraçlarına yurtdışı yerleşiklerin ilgisi artarak sürmüş ve $4,8 milyarlık giriş kaydedilmiştir. Ayrıca, hisse senetleri piyasasında yurtdışı yerleşikler $82 milyonluk net alım yapmıştır. Yılın ilk çeyreğinde, yurtdışı piyasalardan net borçlanıcı olan bankacılık sektörü, Nisan ayında nette $873 milyonluk kredi geri ödemesi yapmıştır. Yılın ilk çeyreğinde, özellikle Orta Doğu ve Kuzey Afrika daki siyasi belirsizlikler nedeniyle yurtiçi yerleşiklerin yurtdışı varlıklarındaki azalma eğiliminin Nisan ayında da devam ettiği görülmektedir. Nitekim, Nisan ayında yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki varlıkları $2,1 milyarlık düşüş kaydetmiştir. Bu dönemde, yurtdışı bankaların yurtiçi bankalar nezdinde tuttukları mevduat $1,6 milyarlık artış kaydetmiştir. Bütçe performansı olumlu seyrini sürdürüyor. Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, bütçe Mayıs ayında TL2,8 milyar fazla vermiştir. Böylece, Ocak-Mayıs döneminde merkezi yönetim bütçe açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %98 oranında azalarak TL233 milyon ile oldukça düşük bir düzeyde gerçekleşmiştir. Ayrıca, aynı dönemde %4 artan faiz dışı fazla TL2,6 milyar seviyesine yükselmiş ve henüz beşinci ayda yılsonu hedefinin oldukça üzerine çıkmıştır. 8

10 İktisadi Araştırmalar Bölümü (milyon TL) Mayıs 211 Yıllık % Değişim Ocak-Mayıs Yıllık % Değişim Bütçe Hedefi Gerç./ Hedef (%) Harcamalar , , ,3 Faiz Harcamaları , , ,9 Faiz Dışı Harcamalar , , ,3 Gelirler , , ,8 Vergi Gelirleri , , ,1 Diğer Gelirler , , ,4 Bütçe Dengesi 83-1, , ,7 Faiz Dışı Denge , , ,9 Not: Rakamlar yuvarlamalardan ötürü toplamı vermeyebilir. Kaynak: Maliye Bakanlığı Vergi gelirlerindeki artış devam ediyor. Merkez Bankası alınan önlemlerin etkisini bir süre daha takip edecek. TCMB döviz alım ihalelerindeki tutarı düşürdü. Vergi gelirlerindeki artış trendi Mayıs ayında da devam etmiştir. Bu gelişmede iç talebin güçlü seyri etkili olmuştur. Nitekim, Mayıs ayında motorlu taşıtlar üzerinden alınan özel tüketim vergisi %6 artış kaydetmiştir. Ayrıca, aynı dönemde ithalde alınan katma değer vergisi ve gümrük vergilerindeki artış iç talebin canlılığını koruduğuna işaret etmektedir. Bu çerçevede, Mayıs ayında vergi gelirleri %19,1 oranında yükselmiştir. Ayrıca, Maliye Bakanlığı ndan yapılan açıklamada vergi borçlarının yeniden yapılandırılması sürecinde Mayıs ayı sonu itibarıyla TL2, milyar gelir elde edildiği belirtilmiştir. Öte yandan, bütçe harcamaları Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %27, oranında artış kaydetmesine rağmen yılın ilk beş ayında %6,2 ile sınırlı bir yükseliş gerçekleştirmiş ve seçim öncesinde bütçe disiplininin sürdürülmesine olumlu katkıda bulunmuştur. Bu gelişmede, faiz harcamalarındaki gerileme de etkili olmuştur. Merkez Bankası 23 Haziran daki toplantısında politika faizlerini beklentiler paralelinde %6,2 seviyesinde bırakırken, son dönemde etkin bir politika aracı olarak kullandığı zorunlu karşılık oranlarında da değişikliğe gitmemiştir. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada TCMB, parasal sıkılaşmanın etkisiyle Türkiye ekonomisinin yılın ikinci çeyreğinde daha ılımlı bir büyüme sürecine girdiğini ifade etmiştir. Bu çerçevede, özel tüketim ve yatırım harcamalarının ivme kaybettiği, dış talebin ise zayıf bir görünüm sergilemeye devam ettiği belirtilmiştir. İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranının kriz öncesindeki seviyelere kıyasla daha düşük bir düzeyde seyrettiği vurgulanarak enflasyon üzerindeki talep yönlü baskıların zayıf bir düzeyde olduğu ifade edilmiştir. Bununla birlikte, ithalat fiyatlarındaki birikimli artışların gecikmeli yansımalarına ve baz etkisine bağlı olarak kısa vadede çekirdek enflasyon göstergelerinin geçici bir yükseliş kaydetmesinin tahmin edildiği açıklanmıştır. 29 Haziran da Merkez Bankası günlük döviz alım ihalelerindeki miktarı $ milyon indirerek yeni tutarı $3 milyon olarak belirlemiştir. TCMB tarafından yapılan açıklamada bu karara gerekçe olarak son dönemde bazı Avrupa ülkelerinin kamu borçlarının sürdürülebilirliğine ve global büyümeye ilişkin endişelerin artmasının risk iştahını olumsuz etkilemesi ve gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarını zayıflatması gösterilmiştir. Bununla birlikte, TCMB döviz piyasası likidite gelişmeleri çerçevesinde, günlük ihale tutarlarında önceden duyurularak her iki yönde de değişiklik yapılabileceği gibi, gerek duyulursa ihalelere kısa ya da uzun süreli olarak ara verilebileceğini açıklamıştır. Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler Mevduat hacmindeki artış sınırlı düzeyde gerçekleşiyor. 211 yılı başından bu yana yatay bir seyir izleyen mevduat hacmi Haziran ayının ilk yarısında da bu seyrini sürdürmüştür. 17 Haziran itibarıyla, toplam mevduat hacmi yılsonuna göre %4,8 oranında artarak TL67 milyara yükselmiştir. Aynı dönemde TL mevduat hacmi %3 lük artış kaydederek TL461 milyar seviyesinde gerçekleşmiştir. Daha dalgalı bir seyir izleyen YP mevduatın USD karşılığı da %,7 artarak $136 milyara ulaşmıştır. 9

11 İktisadi Araştırmalar Bölümü 17 Haziran itibarıyla toplam kredi hacmi %14,6 arttı. BDDK düzenlemeleri İhtiyaç kredilerinde hızlı artış 17 Haziran itibarıyla kredi hacmi yılsonuna göre %14,6 artarak TL613 milyara ulaşmıştır. Kredi hacminin hızlı artışında, kredi faizlerindeki artış beklentisinin ve kredilere ilişkin ek önlem alınacağına yönelik öngörülerin kredi talebini öne çekmesinin de etkili olduğu düşünülmektedir. Yılın ikinci yarısında kredi hacmi artışının önemli ölçüde ivme kaybedeceği tahmin edilmektedir. Haziran ayında BDDK hanehalkı borçluluğundaki hızlı artışa dikkat çekerek, tüketici kredilerine ilişkin yeni düzenlemeler yapmıştır. Bu çerçevede, tüketici kredilerinin toplam kredilerine oranı %2'nin üzerinde olan bankalar ile taşıt ve konut kredileri dışındaki tüketici kredilerinden donuk alacak olarak sınıflandırılanların taşıt ve konut kredileri dışındaki tüketici kredilerine oranı %8'in üzerinde bulunan bankalar için genel karşılık oranları artırılmıştır. Böylece, ilgili bankalar için genel karşılık oranları, Birinci Grup ta izlenen taşıt ve konut kredisi dışındaki tüketici kredileri için kredilerin vadeleri boyunca %4, İkinci Grup ta izlenen taşıt ve konut kredisi dışındaki tüketici kredileri için kredilerin vadeleri boyunca %8 olarak değiştirilmiştir. 17 Haziran 211 itibarıyla, tüketici kredileri 2 yılsonuna göre %19 ile toplam kredi hacminin üzerinde artış kaydetmiştir. Özellikle BDDK nın son önlemlerinin odağındaki ihtiyaç kredilerindeki artış dikkat çekmektedir. Konut ve taşıt kredilerindeki artış ise daha makul düzeydedir. Bu dönemde bireysel kredi kartları hacmi de %9,2 artmıştır. % Tüketici Kredileri* , Toplam Tüketici Kredileri 2 1 1,2 13,6 12,8 19, Konut Kredileri Taşıt Kredileri İhtiyaç Kredileri Diğer Kaynak: BDDK *17 Haziran 211 itibarıyla 2 yıl sonuna göre değişim Menkul kıymetler portföyünde gerileme Bankacılık sektörünün menkul kıymetler portföyündeki azalma eğilimi Haziran ayında da sürmüştür. Nitekim, 17 Haziran itibarıyla yılsonuna göre menkul kıymetler portföyü %3, oranında azalmış ve TL278 milyar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bankaların emanetindeki menkul kıymetler portföyündeki artış devam ediyor. 17 Haziran 211 itibarıyla bankalar emanetindeki menkul kıymetler portföyü yılsonuna göre %22,3 artarak TL16 milyara yükselmiştir. Bu dönemde, yurtdışı yerleşiklerin menkul kıymetler portföyü %63 artarken, yurtiçi yerleşiklerin menkul kıymetler portföyü yatay bir seyir izlemiştir. Yabancı para net genel pozisyonu $1.44 milyon düzeyinde Beklentiler Bankacılık sektörünün yabancı para pozisyonundaki ihtiyatlı tutumunun devam ettiği görülmektedir. 17 Haziran itibarıyla bankaların yabancı para net genel pozisyonu bilanço içi kalemlerde -$17.8 milyon, bilanço dışında ise $18.1 milyon düzeyindedir. 12 Haziran da gerçekleştirilen genel seçimler mevcut tek parti iktidarının devamı yönünde sonuçlanmıştır. Beklentilere paralel gerçekleşen seçimlerin piyasalar üzerindeki etkisi sınırlı kalmıştır. Bu dönemde küresel risk

12 İktisadi Araştırmalar Bölümü algılamasındaki artışın yanı sıra yüksek cari açığa ilişkin kaygılar piyasaların seyri üzerinde etkili olmuştur. 211 yılının ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisinin %11 ile dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi olması ve Mayıs ayı dış ticaret açığı verilerinin rekor bir seviyeye ulaşması, ekonomideki aşırı ısınma endişelerini güçlendirmiştir. Bu çerçevede, yeni kabinenin oluşturulmasının ardından finansal istikrarın sağlanmasına ve cari açıktaki artışın sınırlandırılmasına yönelik alınabilecek önlemlere ilişkin gelişmeler önümüzdeki dönemde ekonomi gündeminde yer alacaktır. 11

13 May. Haz. Ağu. Ara. May. Haz. Ağu. Ara. May. Haz. Ağu. Ara. Nis. May. Haz. Ağu. Ara. 27/1 27/2 27/3 27/4 28/1 28/2 28/3 28/4 29/1 29/2 29/3 29/4 2/1 2/2 2/3 2/4 211/1 27/1 27/2 27/3 27/4 28/1 28/2 28/3 28/4 29/1 29/2 29/3 29/4 2/1 2/2 2/3 2/4 211/1 EK- GÖSTERGELER MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER BÜYÜME 1 GSYH (Yıllık % Değişim) 1 Sektörlere Göre Katkı Puan (%) Hizmetler İnşaat Sanayi Tarım GSYH SINAİ ÜRETİM 3 Sınai Üretim (Yıllık % Değişim) İmalat Sanayii Kapasite Kullanım Oranı (%) ,4 19, 12,8 17,6 13,9 16,9 14,9 16,7 7 73,3 76,7,2 8,3, 8,8,8,4 9,9 9,4 7 O Ş M N M H T A E E K A 6 O Ş M N M H T A E E K A DIŞ TİCARET İhracat İthalat Dış Ticaret (Yıllık % Değişim) Aylık Cari İşlemler Açığı (milyar $) 9 Aylık 8 12 Aylık Aylık ENFLASYON Aylık Enflasyon (%) 2,42, TÜFE ÜFE Yıllık Enflasyon (%) 9,63 7, TÜFE ÜFE 2 Kaynak: TCMB, TÜİK, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü 12

14 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 Haz. Ağu. Ara. Haz.11 DÖVİZ 2,4 Kurlar 1, Parite 2,2 1, 1,4 2, 1,4 1,8 1,3 1,6 1,3 1,2 /$ 1,4 1,2 /TL $/TL Sepet (,* +,*$) 1,2 1,1 3 Günlük Hareketli Ortalama BONO-TAHVİL Hazine İhalelerinde Oluşan Ortalama Bileşik Faiz (%) 4 TL DİBS'lerin Beklenen Reel Getirisi (%) 9, , Risk Primleri EMBI+ EMBI+(TR) VIX Endeksi Kaynak: TCMB, Reuters, DPT, İMKB, JP Morgan, Chicago Board Options Exchange, İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü 13

15 Haziran 1. Temmuz 1. Ağustos 1. Eylül 1. Ekim 1. Kasım 1. Aralık Ocak 1. Şubat 1. Mart 1. Nisan 1. Mayıs 1. Haziran 1. May. Haz. Ağu. Ara. Haziran 1. Temmuz 1. Ağustos 1. Eylül 1. Ekim 1. Kasım 1. Aralık Ocak 1. Şubat 1. Mart 1. Nisan 1. Mayıs 1. Haziran 1. Haziran 1. Temmuz 1. Ağustos 1. Eylül 1. Ekim 1. Kasım 1. Aralık Ocak 1. Şubat 1. Mart 1. Nisan 1. Mayıs 1. Haziran 1. Haziran 1. Temmuz 1. Ağustos 1. Eylül 1. Ekim 1. Kasım 1. Aralık Ocak 1. Şubat 1. Mart 1. Nisan 1. Mayıs 1. Haziran 1. Haziran 1. Temmuz 1. Ağustos 1. Eylül 1. Ekim 1. Kasım 1. Aralık Ocak 1. Şubat 1. Mart 1. Nisan 1. Mayıs 1. Haziran 1. BEKLENTİ ANKETİ VE DİĞER ÖNCÜ GÖSTERGELER Yıl Sonu GSYH Büyüme Beklentisi (%), Yıl Sonu Cari Açık Beklentisi (milyon $) ,6 Bankalararası Döviz Piyasası Cari Yıl Sonu Dolar Kuru Beklentisi (TL) Yıl Sonu TÜFE Beklentisi (%) 1,9 9 1, 8 7 7,6 6 1, Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) Tüketici Güven Endeksi 92,9 7 6,9 6 Kaynak: TCMB, TÜİK 14

16 EKONOMİK GÖSTERGELER TABLOSU BÜYÜME /Ç1 GSYH (milyon $) Büyüme Oranı (%) 8,4 6,9 4,7,7-4,8 8,9 11, ENFLASYON (%) Haz.11 ÜFE (yıllık) 2,66 11,8,94 8,11,93 8,87 8,21 9,63,19 TÜFE (yıllık) 7,72 9,6 8,39,6 6,3 6,4 4,26 7,17 6,24 DÖVİZ KURLARI Haz.11 TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi 12,9 111,7 13,9 114,7 116,6 126, 119,2 118,2 114,2 $/TL 1,343 1,4131 1,1647 1,123 1,7 1,46 1,92 1,939 1,617 Euro/TL 1,94 1,886 1,72 2,148 2,163 2,491 2,238 2,2769 2,3397 Euro/$ 1,184 1,3196 1,489 1,3978 1,4316 1,3377 1,4799 1,4394 1,44 ÖDEMELER DENGESİ (milyon $) (1) Toplam Mal İhracatı Toplam Mal İthalatı Dış Ticaret Dengesi Cari İşlemler Dengesi YURTDIŞINDAN SAĞLANAN KREDİLER (milyon $) (1) Bankalar Uzun Vade Kısa Vade Diğer Sektörler Uzun Vade Kısa Vade BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ (1)(2) (milyon TL) Harcamalar Faiz Harcamaları Faiz Dışı Harcamalar Gelirler Vergi Gelirleri Diğer Gelirler Bütçe Dengesi Faiz Dışı Denge MERKEZİ YÖNETİM TOPLAM BORÇ STOKU (milyar $) İç Borç Stoku 182,4 178,9 219,2 181,7 219,2 228,2 239,1 227, Dış Borç Stoku 64,6 66,6 67,1 69,8 74,1 78,1 82, 81,2 Toplam 247,1 24, 286,3 21, 293,2 36,3 321,6 38,7 Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, Reuters. (1) Ödemeler dengesi ve bütçe verileri kümülatiftir. (2) Veriler Merkezi Yönetim Bütçesi ne göredir. 1

17 MEVDUAT (I) 17 Haz.11(II) Değişim* (%) (II/I) Toplam Mevduat (milyon TL) ,8 TL , YP ,6 YP (Milyon $) ,7 YP Mev./Toplam Mev. (%) 3, 34, 3,6 31,7 31,3 31,7 - MÜŞTERİLER ADINA BANKALAR EMANETİNDE TUTULAN MENKUL KIYMETLER (milyon TL) (piyasa değeri) BANKACILIK SEKTÖRÜ (I) 17 Haz.11(II) Değişim* (%) (II/I) Toplam ,3 Yurtiçi Yerleşikler ,3 Yurtdışı Yerleşikler , MENKUL KIYMETLER PORTFÖYÜ (milyon TL) (I) 17 Haz.11(II) Değişim* (%) (II/I) Toplam , KREDİLER (milyon TL) (I) 17 Haz.11(II) Değişim* (%) (II/I) Kredi Hacmi ,6 TL ,4 YP ,8 Bireysel Krediler , Tüketici ve Taksitli Ticari Krediler , Tüketici Kredileri , Konut ,2 Taşıt ,6 İhtiyaç , Bireysel ve Kurumsal Kredi Kartları ,1 Bireysel Krd./Toplam Krediler (%) 41,7 42,1 42,6 43,7 43,6 44, - TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR ORANI (%) Haz.11 Toplam Krediler 3,4,1 3,6 3,1 3, 3, Bireysel Krediler 3,8 6,6 4,4 3,7 3,6 3, Tüketici ve Taksitli Ticari Krediler 2,9,4 3, 2,9 2,7 2,6 Tüketici Kredileri 2,2 4,1 2,7 2,2 2,1 2,1 Bireysel ve Kurumsal Kredi Kartları 6,7,4 7,9 7,4 7,3 7,2 YABANCI PARA NET GENEL POZİSYONU (milyon $) Haz.11 Toplam Bilanço içi Bilanço dışı Kaynak: BDDK (*) Yılsonuna göre değişim 16

18 İletişim Bilgileri İsim-Soyadı Unvan Tel İzlem Erdem Bölüm Müdürü +9 (212) izlem.erdem@isbank.com.tr Mehtap Bingöl Birim Müdürü +9 (212) mehtap.bingol@isbank.com.tr Kıvılcım Eraydın İktisat Uzmanı +9 (212) kivilcim.eraydin@isbank.com.tr H. Erhan Gül İktisat Uzmanı +9 (212) erhan.gul@isbank.com.tr A. Göksun Şat İktisat Uzman Yrd. +9 (212) goksun.sat@isbank.com.tr Bora Çevik İktisat Uzman Yrd. +9 (212) bora.cevik@isbank.com.tr Eren Demir İktisat Uzman Yrd. +9 (212) eren.demir@isbank.com.tr Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 17