HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ / 27 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli ABD ISM İmalat Sanayii Endeksi Endeks, 400 civarındaki üretici firmanın istihdam, üretim, yeni siparişler, siparişlerin teslimi ve envanter verilerinin derlenmesi ile oluşmaktadır. Endeks için açıklanan değerin 50 nin üzerinde olması imalat sektörünün canlı, 50 nin altında olması ise durgun olduğu şeklinde değerlendirilmektedir. İmalat sanayinin ekonominin temel taşlarından biri olması, endeksi birçok yönden önemli kılıyor. Endeksin alt verileri ürün fiyatları hakkında ciddi bir öngörü sağlarken, FED tarafından belirlenecek faiz oranlarını da etkileyebiliyor. Ayrıca verinin olumlu veya olumsuz açıklanması, ülke ekonomisine ilişkin beklentileri de şekillendiriyor. Üretim yapılan sektörlerdeki yönelimleri içeren endeks, yatırım kanallarında alınacak pozisyonlar hakkında da ipuçları veriyor. Haftaya Bakış TÜİK in açıkladığı rakamlara göre Türkiye ekonomisi ilk çeyrekte %11 büyüme kaydetti. %9,7 olan piyasa beklentisinin üzerinde açıklanan bu rakamla Türkiye, 2011 yılının ilk çeyreğinde dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seri incelendiğinde, büyümenin 2010 yılının son çeyreğine göre hız keserek %1,4 olduğu, ancak 2009 yılının ikinci çeyreğinden itibaren yukarı yönlü seyre devam ettiği gözleniyor. İktisadi faaliyet kolları açısından incelendiğinde toptan ve perakende ticaretin bir önceki yıla göre %17,2 ile en hızlı büyüyen faaliyet kolu olduğu görülürken, inşaat sektörü %14,8, imalat sanayi ise %12,3 lük artışla bunu izliyor. Aynı dönemde tarım, avcılık ve ormancılık sektöründeki artışın %3,6 da kaldığı görülüyor. Ekonomi otoritelerinin dikkat çektiği tüketim tarafındaki ısınma ilk çeyrek büyüme rakamlarında da kendini açık biçimde gösteriyor. %11 lik büyümenin 9,4 puanının tüketimden, 7,4 puanının ise yatırımdan kaynaklandığı, net ihracatın büyüme üzerinde 5,5, stok değişiminin ise 0,3 puanlık negatif etkisi olduğu görülüyor. Özel tüketim harcamalarının güçlü seyrinin yılın ikinci çeyreğinde de devam ettiğini, özellikle cari açığın daraltılmasına yönelik olarak izlenen politikaların ekonomik aktivite üzerindeki etkilerinin yılın ikinci yarısında belirginleşeceğini düşünüyoruz. Mayıs ayı dış ticaret rakamlarına göre aylık bazda ithalat bir önceki yılın aynı ayına göre %42,6 artışla $21 milyar olurken, ihracat yalnızca %11,7 yükselerek $11 milyar düzeyine çıktı. Ocak-Mayıs dönemi itibarıyla ise ihracat $54 milyara, ithalat $98 milyara ulaştı. Buna göre yılın ilk beş ayında dış ticaret açığı $44 milyara yaklaşırken, ihracatın ithalatı karşılama oranı 2010 yılının aynı dönemine göre 10,9 puan gerileyerek %55,4 oldu. Alınan kısıtlayıcı önlemlere rağmen canlılığını sürdüren özel tüketime paralel olarak ithalat artış hızının Mayıs ta tekrar ivme kazandığı görülüyor. TÜİK, Haziran ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. TÜFE Haziran ayında %1,43 azalırken, ÜFE %0,01 arttı. Buna göre, Haziran ayı itibarıyla yıllık enflasyon TÜFE'de %6,24, ÜFE'de ise %10,19 oldu. ABD de Mayıs ayında kişisel gelirlerin %0,3 arttığı açıklandı. Aynı dönemde kişisel harcamaların değişmediği gözlendi. Öte yandan çekirdek PCE fiyat endeksinin %0,3 artarak beklentilerin az da olsa üstünde geldiği görüldü. Açıklanan kişisel gelir ve harcamalar verisi, ekonomik toparlanmanın yavaş da olsa sürdüğünü gösteriyor, ancak önümüzdeki süreç için net bir yukarı yönlü hareketin ipuçlarını verdiğini söylemek oldukça zor. Geçen haftanın küresel ekonomiye dair en olumlu algılanan verisi ABD Haziran ayı ISM imalat sanayi endeksi oldu. Mayıs ta sert biçimde gerilemiş olan endeks, Haziran ayında beklentilerin ve önceki ay değerinin epey üzerinde 55,3 olarak açıklandı. Alt kalemlerden stok ve istihdamın Haziran ayında kaydettiği yükselişle, ISM endeksinin yönü tekrar yukarı dönmüş oldu. Önceki ayki Japonya kaynaklı arz sıkıntısının Haziran da üretime olumlu yansıdığı görülürken, endeksin alt kalemlerinden yeni siparişlerin ılımlı bir yükseliş kaydettiği gözlendi. Diğer taraftan ABD de Haziran ayında tüketici güveninin sert biçimde gerileyerek 58,5 ile Kasım 2010 dan beri en düşük değerini aldığı açıklandı. Endeksin hem bugüne hem de geleceğe yönelik beklentilerinin hemen hemen tamamının gerilediği gözlenirken, gelecekte iş bulmaya ilişkin beklentilerdeki bozulma özellikle dikkat çekti. İçinde bulunduğu borç sorunu nedeniyle dört bir yandan sıkışmış halde bulunan Yunanistan da, AB, ECB ve IMF nin 5 yıllık orta vadeli planı mecliste onaylanıp kabul edildi. Plan, 50 milyarlık özelleştirme ve 28 milyarlık tasarruf önlemi öngörüyor. Öte yandan, Fransa ve Almanya nın öncülüğünde Yunanistan ın borçlarının vadesinin uzatılması yönünde bir plan yapıldığı açıklandı. Buna göre, ülkenin hem devletlere hem de bankalara olan borçlarının vadesinin uzatılması öngörülüyor. Ancak, kredi derecelendirme kuruluşu S&P, böyle bir planın uygulamaya girmesi durumunda, Yunanistan ın CCC olan kredi notunu tercihli temerrüde (selective default SD ) düşüreceğini açıklayarak, bu ülke üzerindeki risklerin kalkmadığını vurgulamış oldu. KAPANIŞ VERİLERİ (1 Temmuz) İMKB-100 : / $ : 1,4522 USD : 1,6073 $ / : 80,83 EURO : 2,3323 Petrol ($/varil) : 111,57 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %9,15 Altın ($/ons) : 1.484,50

2 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Hisse Senedi Piyasaları Hacim (milyon TL) İMKB ENDEKS 24.Haz 01.Tem Değişim İMKB %1,92 İMKB %1,64 Sınai %2,55 Hizmetler %1,81 Mali %1, Haz 27.Haz 28.Haz 29.Haz 30.Haz 01.Tem Kaynak: İMKB İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Yunanistan'a ilişkin endişelerin etkili olduğu yurt dışı piyasalara paralel hareket ederek geçtiğimiz haftaya satıcılı başlayan İMKB, yurt içinde siyasi gelişmelerin yarattığı tedirginliğin de etkisiyle haftanın ilk işlem gününü düşüşle tamamladı. Takip eden güne, Yunanistan'ın kemer sıkma planıyla ilgili iyimserliğin ve JPMorgan'ın Türkiye hisse senetleri için tavsiyesini "nötr"e yükseltmesinin etkisiyle yukarı yönlü başlayan İMKB, BDP'den sonra CHP'nin de TBMM'de yemin etmeyeceğini açıklamasının ardından gelen satışlarla kazanımlarının bir kısmını geri verdi. İzleyen günlerde İMKB nispeten yatay bir seyir izledi. Yunan parlamentosundaki oylamada kemer sıkma tedbirlerinin onaylanması, beklentinin daha önceden satın alınmış olması nedeniyle küresel borsalara önemli bir hareket getirmezken, yurtiçinde 1. çeyrek büyüme ve Mayıs ayı dış ticaret verileri de İMKB de önemli bir harekete neden olmadı. İMKB-100 endeksi haftayı %1,92 artışla puandan kapattı.. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 24.Haz 01.Tem (Puan) ,24 8,27 0, ,65 8,70 0, ,86 8,91 0, ,89 9,01 0, ,13 9,15 0,02 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 137,31 139,82 2,51 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %1,98 Kaynak: İMKB Geçtiğimiz hafta boyunca faiz oranları dar bir band içerisinde dalgalı seyretti. Yurt dışında Yunanistan'a yönelik devam eden endişeler ile yurt içinde CHP'nin TBMM'de yemin etmeyeceğini açıklamasının siyasi belirsizlik yaratması, beklentilerin üzerinde gelen büyüme rakamı ve dış ticaret açığının TCMB nin cari açığı azaltma ve ekonomiyi yavaşlatma adına aldığı önlemlerin yetersiz kaldığı yönündeki görüşü güçlendirmesi, faiz oranlarını yukarıya çekti. Öte yandan, Yunanistan'da kemer sıkma tedbirlerinin onaylanması küresel risk iştahını bir miktar artırarak gelişmekte olan ülkelerle birlikte Türkiye ye de para girişini bir miktar hızlandıran, faiz oranlarını baskılayan bir gelişme oldu. Bu gelişmeler sonucunda 20 Şubat 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi geçtiğimiz hafta 2 baz puanlık yükselişle %9,15 oldu. Bugün açıklanan enflasyon verisinin ardından faiz oranlarının bir miktar gerilemesini bekliyoruz. 2

3 Tem.10 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Tem 10 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 24.Haz 01.Tem Değişim Dolar (¹) 1,6233 1,6073 -%0,99 Euro (¹) 2,3109 2,3323 %0,93 Sepet (²) 3,4027 3,4032 %0,01 /$ Paritesi (³) 1,4190 1,4522 %2,34 $/Yen Paritesi (³) 80,41 80,83 %0,52 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 75 / $ $ / Geçtiğimiz haftaya 1,41 seviyelerinden başlayan /$ paritesi, Yunanistan ın borç sorunun çözüme ulaştırılabileceği yönündeki beklentilerle bir miktar yükseldi. Fransa ve Almanya nın, bankaların elinde bulundurduğu Yunan tahvillerinin yarısını daha uzun vadeli tahvillerle değiştirebilecekleri bir plan üzerinde çalıştıkları yönündeki açıklamalar, Yunanistan da gelecek 5 yılda kamu harcamalarının kısılmasını öngören programın onaylanması ve Euro Alanı na ait enflasyonun gerilemesi Euro nun Dolar karşısında değer kazanmasına neden oldu. Euro Alanı Maliye Bakanları Toplantısı nda, Yunanistan a IMF ile birlikte sağlanacak 12 milyarlık 5. kredi diliminin serbest bırakılmasının onaylanması da piyasada olumlu karşılanırken Euro ya da destek verdi. Bu gelişmeler sonucunda geçen hafta /$ paritesi %2,34 artarak 1,4522 e, $/ paritesi %0,52 yükselerek 80,83 e çıktı. Yurt içinde Dolar, cari açığı azaltmak ve ekonomiyi yavaşlatmak amacıyla alınan önlemlerin yetersiz kaldığına dair artan endişelerin yanı sıra CHP'nin yemin etmeme yönündeki açıklamalarından destek bulurken, küresel piyasalardaki toparlanma ve Alman bankalarının Yunanistan'ın borçlarının çözümünde Fransız yaklaşımını desteklediği haberleriyle tekrar geriledi. Nitekim, yüksek seviyelerden gelen satışların etkisiyle Dolar/TL haftanın son işlem gününde 1,61 seviyesinin altına indi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 24.Haz 01.Tem (Puan) EMBI+ Endeks 574,31 579,55 5,24 Spread Türkiye Endeks 386,69 391,98 5,29 Spread VIX Endeksi 15,87 Kaynak: JP Morgan Geçen hafta eurotahvil piyasalarında başlıca gündemi Yunanistan ın borç sorunu ile ilgili gelişmeler oluşturdu. Haftanın ilk gününde İtalya ve İspanya bankaları ile ilgili olumsuz haberlerin de etkisiyle negatif bir açılış gerçekleşmesine rağmen, izleyen günlerde Yunanistan daki sorunun çözümüne ilişkin somut gelişmelerin ortaya çıkması piyasayı kısmen rahatlattı ve değer artışları haftanın tamamına yayıldı. Yunanistan da meclisin önlem paketini onaylaması, Fransa bankalarının Yunan tahvillerindeki vade uzatımına katılacağının açıklanması ve AB/IMF yardım paketi ile ilgili gelişmeler, Yunanistan a ilişkin kısa vadeli endişeleri hafifletti. Öte yandan kamuoyunun yaygın grevler ve protesto gösterileri ile kendini gösteren tepkileri nedeniyle Yunanistan ın gerçekleştirmeyi kararlaştırdığı özelleştirme ve vergi artışlarını içeren geniş çaplı önlemler paketini hayata geçirmekte zorlanabileceği yönündeki endişeler de varlığını koruyor. Bu gelişmelere bağlı olarak gelişmekte olan ülkelere ait risk primi geçtiğimiz hafta 47 baz puan düşerek 257 puan seviyesine gelirken, Türk eurotahvillerine ait risk primi 52 baz puan gerilemeyle 199 puan oldu. S&P 500 endeksindeki opsiyonların volatilitesini gösteren VIX endeksi ise geçtiğimiz hafta 15,87 seviyesine indi. 3

4 Tem 10 Tem 10 Emtia Piyasaları $/ons 1.600,00 Altın $/varil 140,00 Petrol 1.500, , , ,50 130,00 120,00 110,00 100,00 111, , , ,00 90,00 80,00 70,00 60,00 Haftaya emtialardaki satış dalgasının etkisiyle bir miktar düşüşle başlayan altın fiyatları hafta ortasına kadar Yunanistan - da bütçe kesintilerine yönelik yapılacak oylama öncesindeki olumlu beklentilerle kayıplarını telafi etti. Altın fiyatları, oylama sonucunun olumlu olmasından ve Asya daki fiziksel alımlardan da destek aldı. Haftanın son günlerinde, Yunanistan ın temerrüde düşme olasılığının azalmasıyla gerileyen risk iştahı sonucunda gelen kar satışları altın fiyatlarını hafta genelindeki harekete oranla önemli ölçüde düşürdü. Altın fiyatları haftalık bazda %1,04 azalarak $/ons 1.484,5 seviyesinden kapandı. Bir önceki hafta Uluslararası Enerji Ajansı nın (IEA) petrol fiyatlarını düşürmek adına 1 aylık dönemde 60 milyon varil petrol satacağını açıklamasının ardından hızla gerileyen petrol fiyatları haftanın ilk günlerinde OPEC ülkelerinden gelen memnuniyetsizlik haberleriyle ve Yunanistan parlamentosundaki tasarruf tedbirlerine yönelik oylamanın sonucunun olumlu olacağı beklentileriyle yükseldi. Hafta ortasında ABD- de petrol stoklarının beklentilerin oldukça üzerinde gerilemesi de petrol fiyatlarını yukarı yönlü destekledi. İlerleyen günlerde ekonomik verilerin etkisiyle bir miktar satış baskısı altında kalan Brent türü petrolün spot fiyatı, haftayı %6,52 artışla $/varil 111,57 seviyesinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 4 Temmuz TÜİK Haziran Ayı Enflasyon Verileri (Gerçekleşme TÜFE: -%1,43, ÜFE: %0,01) Euro Alanı Mayıs Ayı Üretici Fiyat Endeksi (IPP) (Gerçekleşme Aylık: -%0,2, Yıllık: %6,2) 5 Temmuz ABD Mayıs Ayı Fabrika Siparişleri Verisi (Piyasa Beklentisi: %1 Artış) Euro Alanı Mayıs Ayı Perakende Satışlar (Piyasa Beklentisi Aylık: -%1, Yıllık: -%0,6) 6 Temmuz Hazine İç Borç Ödemesi (TL383 Milyon) ABD Haziran Ayı ISM İmalat Dışı Sektörler (Hizmetler) Endeksi (Piyasa Beklentisi: 54) Euro Alanı 2011 Yılı I. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi I. Çeyrek: %0,8) 7 Temmuz TCMB Temmuz Ayı I. Dönem Beklenti Anketi İngiltere Merkez Bankası (BOE) Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek) Avrupa Merkez Bankası (ECB) Yönetim Kurulu Toplantısı ve Basın Açıklaması (Piyasa Beklentisi: 25 Baz Puan Faiz Artırımı) 8 Temmuz TÜİK Mayıs Ayı Sanayi Üretim Endeksi (Piyasa Beklentisi: %7,5 Artış) Hazine Haziran Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi ABD Haziran Ayı Tarım Dışı İstihdam Verisi (Piyasa Beklentisi: Kişilik Artış) ABD Haziran Ayı İşsizlik Verisi (Piyasa Beklentisi: %9,1) 4

5 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 5