1064 NM ND YAG LAZERİN SPİDER ANJİYOM, YÜZDEKİ VE BACAKTAKİ TELENJİYEKTAZİLERİN TEDAVİSİNDE ETKİNLİĞİ

Transkript

1 Anatol J Clin Investig 2010:4(3): NM ND YAG LAZERİN SPİDER ANJİYOM, YÜZDEKİ VE BACAKTAKİ TELENJİYEKTAZİLERİN TEDAVİSİNDE ETKİNLİĞİ THE EFFICIENCY OF 1064 NM ND YAG LASER IN THE TREATMENT OF SPIDER ANGIOMA, FACIAL AND LEG TELENGECTASIAS 1 Bornova Şifa Hastanesi, Dermatoloji Bölümü, İzmir. 2 Ödemiş Devlet Hastanesi, Dermatoloji Bölümü, İzmir. Handan SAÇAR 1, Tuncer SAÇAR 2 Özet Spider anjiyom, telenjiyektazi ve bacaktaki varislerin tedavisinde 1064 nm Nd YAG lazerin etkinliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Prospektif tanımlayıcı bir çalışma planlandı. Eylül 2006 ile Haziran 2009 tarihleri arasında Dermatoloji polikliniğimize başvuran daha önce tedavi almamış, vasküler lezyonları olan 255 hasta çalışmaya dahil edildi. süresince başvuran 14 ile 70 yaş arasındaki 255 hastanın 229 u bayan (%89.8), 26 sı erkek (%10.2), kadın/erkek oranı 8,80 idi. Hastaların 42 si (%16.5) grup-1 (örümcek anjiyom), 38 i (%14.9) grup-2 (yüzde telenjiyektazi), 78 i (%30.6) grup-3 (bacaktaki 1-2 mm çaplı telenjiyektaziler), 67 si (%26.3) grup-4 (bacaktaki mm çaplı telenjiyektaziler) ve 30 u (11.8) grup-5 (bacaktaki mm çaplı telenjiyektaziler) içindeydi. Klinik iyileşme değerlendirilmesinde % arası iyileşme oranı %77.3 (197 hasta), %50-75 arası iyileşme oranı %22.7 (58 hasta), % arası iyileşme oranı ise %100 olarak tespit edilirken, hasta memnuniyeti açısından % arası iyileşme %78.8 (201 hasta), %50-75 arası iyileşme %21.2 (54 hasta), % arası iyileşme oranı %100 olarak tespit edilmiştir. Bulgularımız ve yan etki oranlarımız literatür bulguları ile örtüşmektedir. Tüm deri tiplerinde 1064 Nd YAG lazerin vasküler deri lezyonlarının tedavisinde diğer lazerler tiplerine oranla etkin ve üstün olduğu sonucuna varılmıştır. (Anatol J Clin Investig 2010:4(3): ). Anahtar Kelimeler: Nd Yag lazer, spider anjiyom, telenjiyektazi. Abstract The aim of the study was to determinate the efficiency of 1064 nm Nd YAG laser in the treatment of spider angioma, facial telengectasia and leg varicose veins. A prospective, descrptive study was planned. The study group was constituted of 255 patients who had referred to the Dermatology policlinic between September 2006 and June 2009 with vascular lessions not previously treated. During the study, the referred 255 patients were in years old age interval, 229 (89.8%) were female, 26 (10.2%) were male, the ratio of female/male was Forty-two of the patients were in group 1 (spider angioma) (16.5%), 38 (14.9%) were in group 2 (facial telangiectasias), 78 (30.6%) were in group 3 (1-2 mm diameter leg veins), 67 (26.3%) were in group 4 (2.1-3 mm diameter leg veins), and 30 (11.8%) were in group 5 (3.1-4 mm diameter leg veins). In the clinical recovery evaluation, while the recovery ratio between % and 50-75% was found to be 77.3% (197 patients) and 22.7% (58 patients), respectively, the recovery ratio between % was detected to be 100%. According to the patient satisfaction, while the recovery between % and 50-75% was found to be 78.8% (201 patients) and 21.2% (54 patients), the recovery between % was determined to be %100. Our results and side effect ratios are overlapping with the literature. It was concluded that for all skin types 1064 nm Nd YAG laser was more efficient and superior in comparison with the other laser types in the treatment of vascular skin lessions. (Anatol J Clin Investig 2010:4(3): ). Key Words: ND YAG laser, spider angioma, telengectasias. Giriş Venöz sistem damarları, yüzeyel (vena superficialis), derin (vena profunda) ve perforan (vena perforans) olmak üzere üç konumda bulunurlar. Yüzeyel venler, derin fasyanın yüzeyelinde subkutanöz doku içinde yer alırlar. Perforan venler, derin fasyayı delip geçerek yüzeyel ve derin ven sistemlerini birbirine bağlarlar [1]. Telenjiyektazi ismi ilk defa 1807 de Von Graf tarafından ciltte görülen bir damar için kullanılmıştır. Bu damar çapı mm arasında değişebilir ve bir venin, kapillerin veya arteriolün genişlemesi sonucu ortaya çıkabilir. Klinikte görüntülerine göre telenjiyektazileri dört gruba ayırmak mümkündür. A. basit çizgi halinde olanlar B. dallanma gösterenler, C. yıldız veya örümcek şeklinde olanlar, D. papüler, noktavi olanlar. Retiküler venlerin oluşmasında çok çeşitli nedenden söz edilebilir. Bunlardan başlıcaları: 1. Genetik/konjenital faktörler, 2. Kollajen vasküler hastalıklar 3. Hormonal faktörler (hamilelik, östrojen tedavisi, topikal kortizonlu kremler) 4. Travma, enfeksiyon, radyodermit gibi fiziksel faktörlerdir. Hastalar CEAP sınıflamasına göre klasifiye edilmelidir [2]. Tuncer SAÇAR Ödemiş Devlet Hastanesi, Dermatoloji Bölümü, İzmir. tuncersacar@hotmail.com Makalenin gönderilme tarihi: Makalenin Kabul edilme tarihi:

2 AJCI, 2010;4(3): SAÇAR ve ark. CEAP sınıflamasına göre; örümcek venler olarakta adlandırılan telenjektaziler 1mm den küçük genişlemiş venülleri, retiküler venler ise çapı 3mm den küçük kıvrımlı intradermal venülleri, variköz venler de çapları 3 mm den geniş safen ven ve dalları ile herhangi bir vende ortaya çıkabilen alt ekstremiteye ait kıvrımlı ciltaltı venlerini belirtmektedir [3]. Variköz venlerin görülme oranları hakkında kesin veriler olmamakla birlikte Amerika ve Avrupa da yapılan çalışmalarda, 40 yaşın üstündeki insanların yaklaşık %50 sinde varis veya telenjiektaziler olduğu saptanmıştır. Yine aynı çalışmalarda yetişkinlerin %10-20 sinde belirgin variköz venler olduğu ve %0,5 inde variköz venlere derin venöz yetmezliğin ve ülserlerin eşlik ettiği gözlenmiştir. Variköz venler kadınlarda (% 26,7) hem daha sık (erkeklerde % 5,5), hem daha genç yaşta gözlenir. Fakat yaş ilerledikçe özellikle 6.dekatta bu oran düşer. Vakaların yaklaşık %70-85 inde aile hikâyesi vardır. Çocuklarda varis oldukça nadir gözlenir. Sıklıkla konjenital vasküler anomalilerle birliktedir. Hamilelik ve varisler arasında da çok yakın bir ilişki vardır. Hamilelerin %18-22 sinde varis oluşmaktadır ]4]. Bir başka araştırmada da Amerikadaki bir çalışmada telenjiyektazilerin %29-41 oranında görüldüğü bildirilmektedir [5]. Nd YAG Lazer tedavisi ile derin doku ve damarlara ulaşılabildiği için daha derinde bulunan geniş damarlara da ulaşılabilir. Lazer ışını damar içindeki oksihemoglobin tarafından tutulur ve ayrıca melanin tarafından diğer dalga boylarındaki ışına göre daha az absorbe edildiğinden, deride enerji kaybı olmaz. Böylece esmer tenlerde oluşan yan etki en aza indirilmiş olur nm Nd YAG lazerin bacaktaki telenjiyektazi ve retiküler venlerin tedavisinde kullanılabileceği ilk kez 1999 yılında yapılan çalışmada bildirilmiştir [6]. Bu çalışmada örümcek anjiyom, telenjiyektazi ve bacaktaki varisler gibi damarsal lezyonların tedavisinde 1064 nm Nd YAG lazerin etkinliğini araştırmayı amaçladık. Gereç ve Yöntem Çalışma grubumuzu; Eylül Haziran 2009 tarihleri arasında dermatoloji polikliniğimize başvuran daha önce tedavi almamış, vasküler lezyonları olan 255 kişiden oluşturduk. Sistemik hastalığı olanlar ve dolaşım bozukluğu olanlar çalışmaya dahil edilmedi. Hastalar kalp damar cerrahı tarafından konsülte edildi. Hastaların imzalı onayları alındı, bilgilendirildi. Hastaları örümcek anjiyom (grup-1), yüzde telenjiyektazi (grup-2), bacak lezyonu genişliği 1-2 mm arası (grup-3), bacak lezyonu genişliği mm (grup- 4) ve bacak lezyonu genişliği mm olanlar (grup-5) olarak 5 grupta kategorize ettik. Tedavi sonrası sonuçlar; klinik olarak 3- % iyileşme, 2- %50-75 iyileşme, 1- %25-50 iyileşme, 4- %0-25 iyileşme olarak ve hasta memnuniyetini de 3- çok memnun, 2- memnun, 1- az memnun, 0- memnun değil olarak değerlendirdik. Hastaların deri tipleri Fitzpatric II- V arasındaydı. Tedavi sırasında gözlenen yan etkiler de kayıt edildi. Yan etkiler, ağrı ve eritem, skar ve hipopigmentasyon, hiperpigmentasyon, mikrohematom ve hemorajik bül olarak kategorize edildi. Uygulama seansları arasındaki süre 4 hafta idi. Lazer kaynağı olarak işlemlerimizde Lyra I, ND:YAG, mm spot genişliği, milisaniye, J/cm2 ayarları ile uygulama yaptık. Ağrı kesici hiçbir hastada kullanılmadı. 17 hasta ağrıyı tolere edemediği için tedaviyi bıraktı. İstatiksel değerlendirmelerde Chi-Square testi ve SPSS versiyon 13 bilgisayar programı kullanıldı. Tüm analizlerde anlamlılık düzeyi olarak kabul edildi. Bulgular 14 ile 70 yaş arasındaki 255 hastanın 229 u bayan (%89.8), 26 sı erkek (%10.2), kadın/erkek oranı 8,80 idi. Hastaların 42 si (%16.5) grup-1, 38 i (%14.9) grup-2, 78 i (%30.6) grup-3, 67 si (%26.3) grup-4 ve 30 u (11.8) grup-5 içindeydi. Cinsiyet ile hastalıklar arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edildi (p<0.001). Yaş ile hastalık grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki mevcuttu, yaş azaldıkça grup-1, yaş arttıkça da grup 3, 4, ve 5 deki vaka sayısı artmaktaydı (p<0.001). hastalık grubu ile uygulama seansı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edildi (p<0.001), grup-1 de uygulama seansı en az, grup 3, 4 ve 5 de uygula seans sayısı artmaktaydı. Hastalık grubu ile uygulama sonrası oluşan yan etkiler açından istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (p<0.001), grup 3,4 ve 5 de yan etki sayısı ve çeşitliliği artmaktaydı. Klinik iyileşme değerlendirilmesinde % arası iyileşme oranı %77.3 (197 hasta), %50-75 arası iyileşme oranı %22.7 (58 hasta), % arası iyileşme oranı ise %100 olarak tespit edilirken, hasta memnuniyeti açısından % arası iyileşme %78.8 (201 hasta), %50-75 arası iyileşme %21.2 (54 hasta), % arası iyileşme oranı %100 olarak tespit edilmiştir. Hastaların %55.3 ü deri tipi IV, %37.3 ü deri tipi III, %5.1 i deri tipi II, %2.4 ü deri tipi V idi. Deri tipi ile yan etkiler arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmasa da (p>0.001) deri tipi IV ve III yan etkilerin sırasıyla en çok bulunduğu deri tipleriydi. Tedavi seans sayısı ile yan etki 142

3 1064 nm Nd YAG lazer ve vasküler tedavi arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki tespit edildi (p<0.001), seans sayısı arttıkça yan etki görülme oranı da artmaktaydı. Grup-1 in %54.8 i bir seansta, %100 ü iki seasta, grup-2 nin %42.1 i üç seansta, %100 ü dört seansta (Resim 1a,1b,2a,2b), grup-3 ün %83.1 i dört seansta, %100 ü beş seansta, grup- 4 ün %82.1 i beş seansta, %100 ü altı seansta, grup-5 in %96.9 u altı seansta, %100 ü de yedi seansta tamamlanmıştır (Resim 3a,3b,4a,4b,5a,5b), (Tablo 1). Yan etki olarak; %51.8 oranında ağrı ve eritem, %5.9 geçici hipopigmentasyon, %23.1 oranında ağrı, eritem ve geçici hipopigmentasyon, %5.1 oranında ağrı, eritem ve mikrohematom, %3.5 oranında ağrı, eritem ve geçici hiperpigmentasyon, %5.9 oranında ağrı, eritem ve hemorajik bül, %2.7 oranında ağrı, eritem, geçici hipopigmentasyon ve mikrohematom, %0.4 oranında ağrı, eritem, geçi-ci hiperpigmentasyon ve mikro-hematom, %1.6 oranında ağrı, eritem, geçici hiperpigmentasyon ve hemorajik bül tespit edildi (Tablo 2). Tartışma Telenjiektazilerden variköz venlere kadar uzanan kronik venöz yetersizlik insidansı yaşla birlikte artmakta ve ortalama toplumun %10-20 sini etkilemektedir. Bu problemin tedavisinde 20. yüzyılın ilk yıllarında uygulanmaya başlanan safen ven stripping çok yaygın olarak kullanılsa da son yıllarda lazer, radyofrekans ve köpük skleroterapi gibi minimal invaziv alternatif teknikler yaygınlaşmaktadır [7]. Lazerin etki mekanizması seçici fototermoliz esasına dayanmakta, buna göre hedef dokunun termal gevşeme zamanına eşit veya daha az süreli olmak üzere doku tarafından absorbe olabilecek uygun dalga boyunda ışık verilirse çevre doku korunarak hedef doku hasarlanacaktır. Uygulama yapılan klinik tabloya göre hedef değişmektedir. Epilasyonda hedef folliküler melanin iken, vasküler lezyonlarda hemoglobindir. Vasküler lezyonlarda hemoglobin tarafından absorbe edilen ışık enerjisi ısı enerjisine (~70 0 C) dönüşür ve damar duvarı ısınarak koagülasyon oluşmasına neden olur [8,9]. Seçici fototermoliz teorisi ile vasküler lezyonlarda lazer uygulanabileceğini 1983 yılında Anderson ve Parrish bildirmiştir [10]. Günümüzde vasküler yapıları selektif olarak yok edebilen lazer sistemleri telenjiektazilerin tedavisinde altın standart olarak yerini almıştır. Karbondioksit, Argon, Neodymium: Yttrium Aluminum Garnet (Nd:YAG), frekansı katlanmış Nd:YAG (KTP), Kripton, Bakır buharlı ve bakır bromid, flashlamb kaynaklı pulse boya, Alexandrite, ve Diode lazerler telenjiektazilerin tedavisinde kullanılabilen lazerlerdir. Yoğun pulse ışık kaynaklarının da bu amaçla başarıyla kullanıldığını gösteren çalışmalar mevcuttur [11-14]. Bucci ve Goldberg, IPL in (intense pulsed light) deri tipi Fitzpatric I-III olan hastalardaki telenjiyektazinin ideal tedavi yöntemi olduğunu bildirmektedirler [15]. Fodor ve ark. vasküler lezyonların tedavisinde Nd YAG lazer ve IPL in etkinliğini karşılaştırarak Nd YAG lazerde %72, IPL de %48 oranında tedavi başarısı saptamışlar ayrıca Nd YAG lazerlerde asıl yan etkinin hiperpigmentasyon olduğunu ve ağrının IPL e oranla daha fazla olduğunu vurgulamışlardır [16]. Li ve ark. yüz ve bacaktaki telenjiyektazi ve retiküler venlerin tedavisinde Nd YAG lazeri kullanmışlar ve yüzdeki lezyonlarda %75 in üzerinde iyileşmeyi %97, %50 nin üzerinde iyileşmeyi %100 oranında, bacaktaki lezyonlarda %75 in üzerinde iyileşmeyi %85, %50 nin üzerinde iyileşmeyi %95 oranında tespit etmişlerdir [17]. Hemanjiyom ve piyojenik granülom tedavisinde de 1064 nm Nd YAG lazer ile olumlu sonuçlar bildirilmiştir. Celkan 1064 nm Nd YAG lazerin yüzeyel hemanjiyom, orta derinlikteki hemanjiomlarda, ülserleşmiş hemanjiyomlarda ve rezidüel telenjiyektazilerde kullanıldığını bildirmiştir [18]. Vlachakis 110 hastalık seride çocukluk çağı hemanjiyomlarının Nd YAG lazer ile tedavisinde ilk tedavi küründe başarı oranını %65.5 olarak bildirmiştir [19]. Bourguignon ve ark. piyojenik granülomlu üç hastanın lezyonlarını Nd YAG lazer ile başarılı bir şekilde tedavi ettiklerini bildirmişlerdir [20]. Levy ve ark nm Nd YAG lazer ile skleroterapi etkinliğini karşılaştırdıkları çalışmalarında hiperpigmentasyon oranını %31 oranında tespit etmişlerdir [21]. Sadick 5 hastalık alt extremite varislerinin Nd YAG lazer ile tedavisinde 3 seansta %100 başarı elde ettiğini ve yan etki olarak hiperpigmentasyonu %20, hematom oluşumunu %20, yüzeyel bül ve kabuklanmayı %10 oranında tespit etmiş ve pigmentasyon ve kabuklanmanın 6 ay içinde geçtiğini vurgulamışlardır [22]. Lupton ve ark. 20 hastalık alt extremite varislerinin Nd YAG lazer ile tedavisinde yan etki olarak ağrıyı %70, eritem ve ödemi %95, hiperpigmentasyonun da % 10 olarak tespit etmişlerdir [23]. Omura bildirisinde 143

4 AJCI, 2010;4(3): SAÇAR ve ark. Nd:YAG lazerde hiperpigmentasyon yan etkisi üzerinde durmuştur [24]. Araştırmamızda en sık karşılaştığımızyan etkiler ağrı ve eritem (%51.8) idi. 17 hasta ağrıyı tolere edemediği için tedaviyi bıraktı. Tedavi sırasında oluşan pigmentasyonlar daha sonra iz bırakmadan geçti, skara rastlamadık. Major ve ark. 25 hastalık fasiyal telenjiyektazileri bulunan grupta Nd YAG lazer etkinliğini % oranında, 32 hastalık bacakta telenjiyektazileri bulunan grupta ise %90.6 oranında tespit etmişler ve yan etki olarak da sadece eritem, ödem ve kabuklanmadan söz etmişlerdir [25]. Trelles ve ark nm Nd YAG lazer ile 100 hastalık bir seride % oranında lezyonlarda tam temizlenme sağlamışlar [26], Eremia ve ark. yaptıları çalışmada alt extremite varislerinin tedavisinde %75 den fazla iyileşmeyi Nd:YAG lazerde %88, alexandrite lazerde %33 ve diode lazerde %29 oranında tespit etmişlerdir [27]. Anwar bacakta telenjiyektazileri olan 15 hastayı Nd YAG lazer ile tedavi etmiş ve 13 hastada tam, 2 hastada da anlamlı iyileşme saptamıştır [28]. Sadick 25 hastalık bir seride bacaktaki vasküler lezyonlardaki %75 in üzerinde iyileşme oranını %64 olarak tespit etmiştir [29]. Nd YAG lazerin vasküler lezyonların tedavisinde etkinliğini gösteren farklı çok sayıda çalışmalar mevcuttur [30-35]. Vasküler tedavide altın standart olarak kabul edilen skleroterapinin yerini lazer kısa sürede almıştır. Arteriyel orijinli örümcek anjiyomlarda, skleoterapiye dirençli ve ayakbileği yerleşimli telenjiyektazilerde 1064 nm Nd YAG lazer etkin tedavi yöntemidir [36]. Sonuç 1064 nm Nd YAG lazerler günümüzde vasküler deri lezyonlarının tedavilerinde altın standarttır. Hastanede yatış gerektirmeden kısa sürede tedavi olanağı sağlaması bunun yanında anestezi, enjeksiyon gerektirmemesi, şişlik, şiddetli ağrı, kanamaya neden olmaması, sosyal hayattan kopmadan, günlük aktivitelerden geri kalmadan, iş gücü kaybına neden olmadan kısa sürede tedavi olanağı sağlaması en büyük avantajları olup düşük yan etki potansiyeli ve tüm deri tiplerine uygulanabilirliği de 1064 nm Nd YAG lazeri vasküler deri lezyonlarının tedavisinde diğer lazer tiplerine oranla üstün kılmaktadır. Telenjiyektazik lezyonların tedavi öncesi ve sonrası görünümleri Resim 1a, sol burun kanadındaki telenjiyektazilerin tedavi öncesi görünüm Resim 1b, üç seans sonrası sol burun kanadının görünümü Resim 2a, sağ zigomatik bölgedeki telenjiyektazilerin tedavi öncesi görünümleri Resim 2b, üç seans sonrası sağ zigomatik bölgenin görünümü 144

5 1064 nm Nd YAG lazer ve vasküler tedavi Bacaktaki damarsal lezyonların tedavi öncesi ve sonrası görünümleri Resim 3a, tibiyal bölgedeki 3-4 mm çaplı damarların tedavi öncesi görünümü Resim 3b, yedi seans sonrası tibiyal bölge lezyonlarının görünümü Resim 4a, femoral bölgedeki 2-3 mm çaplı damarların tedavi öncesi görünümü Resim 4b, altı seans sonrası femoral bölge damarlarının görünümü Resim 5a, diz üzeri yerleşimli 1-2 mm çaplı damarların tedavi öncesi görünümü Resim 5b, beş seans sonrası diz üzeri yerleşimli damarların görünümü Tablo 1. Gruplar ile seans sayıları arasındaki ilişki* Seans Grup-1 Grup-2 Grup-3 Grup-4 Grup-5 Toplam 1 %54.8 (n:23) %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %9.0 (n:23) 2 %45.2 (n:19) %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %7.5 (n:19) 3 %0 (n:0) %42.1 (n:16) %6.4 (n:5) %0 (n:0) %0 (n:0) %8.2 (n:21) 4 %0 (n:0) %57.9 (n:22) %76.9 (n:60) %14.9 (n:10) %6.7 (n:2) %36.9 (n:94) 5 %0 (n:0) %0 (n:0) %16.7 (n:13) %67.2 (n:45) %46.7 (n:14) %28.2 (n:72) 6 %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %17.9 (n:12) %20.0 (n:6) %7.1 (n:18) 7 %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %0 (n:0) %26.7 (n:8) %3.1 (n:8) *(p<0.001) 145

6 AJCI, 2010;4(3): SAÇAR ve ark. Tablo 2. Yan etkiler ve görülme oranları Görülme oranı Görülen yan etkiler %51.8 ağrı ve eritem %5.9 Geçici hipopigmentasyon %23.1 ağrı, eritem ve geçici hipopigmentasyon %5.1 ağrı, eritem ve mikrohematom %3.5 ağrı, eritem ve geçici hiperpigmentasyon %5.9 ağrı, eritem ve hemorajik bül %2.7 ağrı, eritem, geçici hipopigmentasyon ve mikrohematom %0.4 ağrı, eritem, geçici hiperpigmentasyon ve mikrohematom, %1.6 ağrı, eritem, geçici hiperpigmentasyon ve hemorajik bül Kaynaklar 1. Yıldırım M. Alt Ekstremite Venöz Sistem Klinik Anatomisi. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2007;(56): Tüzün H. Telenjiektazi ve Retiküler Ven Tedavisi; Skleroterapi, Transkutan Radyofrekans ve Lazer. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2007;56 (4); Sayın ÖA, Dayıoğlu E. Kronik Venöz Yetersizlikte Klinik ve CEAP Sınıflaması. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi 2007;56 (4); Akbulut B, Tok M, Uçar Hİ, Durukan B, Böke E. Sık görülen venöz sistem hastalıkları: görülme sıklığı, risk faktörleri ve tedavi. Anatol J Clin Investig 2009:3(1): Dover JS, Sadick NS, Goldman MP. The Role of Lasers and Light Sources in the Treatment of Leg Veins. Dermatologic Surgery 1999;25(4): Weiss RA, Weiss MA. Early clinical results with a multiple synchronized pulse: 1064 nm laser for leg telangiectasias and reticular veins. Dermatol Surg 1999;25: Bengisun U. Alt Ekstremite Varisleri ve Tedavisi. J Surg Med Sci 2006, 2(25): Ertam İ, Karaca N, Ünal İ, Alper S. Fasiyal Telenjiektazide IPL (Yoğun Atımlı ışık-intense Pulse Light): Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı Tedavi Sonuçları. Türk Dermatoloji Dergisi 2008; 2: Baumler W, Ulrich H, Hartl A, Landthaler M, Shafirstein G. Optimal parameters for the treatment of leg veins using Nd:YAG lasers at 1064 nm. British Journal of Dermatology 2006;155: Anderson RR, Parrish JA. Selective photothermolysis: precise microsurgery by selective absorption of pulsed radiation. Science 1983;220: Aybey B, Ergenekon G, Pençe B. Yüz Bölgesindeki Telenjiektazilerin Bakır Bromid Ve Kripton Lazerlerle Tedavi Sonuçları. J Int Med Sci 2005, 1(52): Kauvar ANB. The Role of Lasers in the Treatment of Leg Veins. Seminars in Cutaneous Medicine and Surgery, 2000;19(4): Goldberg DJ. Laser treatment of vascular lesions. Clinics in plastic surgery 2000;27(2): Özcanlı Ç, Başak PY. Lazer ve Dermatolojide Kullanımı.T Klin Tıp Bilimleri 2002, 22: Bucci J, Goldberg D. Past, present, and future: Vascular lasers/light devices. Journal of Cosmetic and Laser Therapy. 2006; 8: Fodor L, Ramon Y, Fodor A, Carmi N, Peled I, Ullmann Y. A Side-by-Side Prospective Study of Intense Pulsed Light and Nd:YAG Laser Treatment for Vascular Lesions. Annals of Plastic Surgery 2006;56(2): Li CY, Eremia S. Treatment of leg and face veins with a cryogen spray variable pulse width 1064-nm Nd:YAG laser - a prospective study of 47 patients. Journal of Cosmetic and Laser Therapy 2001;3(3): Celkan T. Çocukluk çağı hemanjiyomlarının izlemi ve tedavisi. Türk Ped Arş 2007; 42: Vlachakis I, Gardikis S,Michailoudi E, Charissis G. Treatment of hemangiomas in children using a Nd:YAG laser in conjunction with ice cooling of the epidermis: techniques and results. BMC Pediatrics 2003; 3: Bourguignon R, Paquet P, Franchimont CP, Piérard GE. Treatment of pyogenic granulomas with the Nd:YAG laser. Summary Journal of Dermatological Treatment 2006; 17(4): Levy JL, Elbahr C, Jouve E, Mordon S. Comparison and Sequential study of long pulsed Nd:YAG 1064 nm laser and sclerotherapy in leg telengiectasias treatment.lasers Surg. Med. 2004;34: Sadick NS. Laser Treatment With a 1064-nm Laser for Lower Extremity Class I III Veins Employing Variable Spots and Pulse Width Parameters. Dermatol Surg 2003;29: Lupton JR, Alster TS, Romero PR. Clinical comparison of sclerotherapy versus long-pulsed Nd:YAG laser treatment for lower extremity telangiectases. Dermatol Surg 2002;28: Omura NE, Dover JS, Arndt KA, Kauvar AN. Treatment of reticular leg veins with a 1064nm long pulse Nd:YAG laser. Jam Acad Dermatol 2003;48(1): Major A, Brazzini B, Campolmi P, Bonan P, Mavilia L, Ghersetich I, et al. Nd:YAG 1064 nm laser in the treatment of facial and leg Telangiectasias. European Academy of Dermatology and Venereology 2001;15: Trelles MA, Allones I, Alvarez X, Velez M, Buil C,Luna R, Trelles O. Long-pulsed Nd:YAG 1064 nm in the treatment of leg veins: Check up of results at 6 months in 100 patients. Medical Laser Application 2005; (20): Eremia S, Li C, DO, Umar SH. A Side-by-Side Comparative Study of 1064 nm Nd:YAG, 810 nm Diode and 755 nm Alexandrite Lasers for Treatment of mm Leg Veins. Dermatol Surg 2002;28: Anwar MU, Sharpe DT. Efficacy of the Nd YAG Laser in the treatment of superficial cutaneous vascular lesions. Eur J Plast Surg 2008; 30: Sadick NS. Long-Term Results with a Multiple Synchronized-Pulse 1064 nm Nd:YAG Laser for the Treatment of Leg Venulectasias and Reticular Veins. Dermatol Surg 2001;27: Cisneros JL, Rio RD, Palou J. Sclerosis and the Nd:YAG, Q-switched Laser with Multiple Frequency for Treatment of Telangiectases, Reticular Veins, and Residual Pigmentation. Dermatol Surg 1998;24: Cassuto DA, Ancona DM, Emanuelli G. Treatment of facial telangiectasias with a diode-pumped Nd:YAG laser at 532 nm. Journal of Cutaneous Laser Therapy 2000; 2:

7 1064 nm Nd YAG lazer ve vasküler tedavi 32. Roh MR, Chung HJ, Chung KY. Effects of various parameters of the 1064 nm Nd:YAG laser for the treatment of enlarged facial pores. Journal of Dermatological Treatment. 2009; 20: Han TY, Lee JH, Lee CK, Ahn JY, Seo SJ, Hong CK. Long-Pulsed Nd:YAG Laser Treatment of Warts: Report on a Series of 369 Cases. J Korean Med Sci 2009; 24: Civas E, Koç E, Aksoy B, Aksoy HM. Clinical Experience in the Treatment of Different Vascular Lesions Using a Neodymium-Doped Yttrium Aluminum Garnet Laser. Dermatologic Surgery 2009;35(12): Rosenfeld H, Wellisz T, Reinisch JF, Sherman R. The Treatment of Cutaneous Vascular Lesions with the Nd: YAG Laser. Annals of Plastic Surgery 1988;21(3): Bernstein EF, Kornbluth S, Brown DB, Black J. treatment of spider veins using a 10 millisecond pulse-duration frequency-doubled neodymium yag laser. Dermatol Surg. 1999;25: