DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TASLAĞI ADANA

Transkript

1 1. GİRİŞ Son yıllarda turizm, deniz, güneş kum üçgeninin hakim olduğu alışılmış turizmin dışına çıkmakta, diğer turizm çeşitlerine olan talep giderek artış göstermektedir. Turizm sektörünün hızla büyümesi ve çeşitlenmesi, turizm-çevre ilişkisinin önem kazanması ile alternatif turizmin bir dalı olan Ekoturizm, ülkemizin gelecekte başlıca turizm kaynaklarından biri olmaya adaydır. Yapılan bu çalışmada, ekoturizmin tanımı, kapsamı, hedefi, çıkış amaçları ve ülkemizde bölgelere göre ekoturizm çeşitleri ve uygulama alanları belirlenmiştir. Ayrıca Ekoturizm kapsamında doğal ve kültürel değerlerin korunmasına yönelik son zamanlarda yapılmakta olan çalışmalar irdelenerek, sürdürülebilir bir yaklaşımla doğal çevrenin koruma, kullanma ve gelecek nesillere aktarılması doğrultusunda öneriler geliştirilmiştir. Dünyanın en gelişmiş endüstrisi olan turizm endüstrisi çok etkili bir potansiyele sahiptir. Ekonomik istikrara bağlı fakat önceden görülebilir bu yoğun büyüme gelecekte de devam edecektir. Turizmin bu büyük potansiyelinden kaynaklanan çeşitli etkileri bazı araştırmacıların dikkatini çekmiştir. Son zamanlarda araştırmacılar turizmin çevre, yerel ekonomi ve yerel kültür üzerine uzun vadeli etkilerini araştırmaya başlamışlardır (Doan, 2000). Dünyadaki, ekonomik, siyasal, teknolojik gelişmelere paralel olarak, turizmin tüketim şekillerinde de son yıllarda önemli değişimler gözlenmekte, alışılmış tatil anlayışının değişimi ve turizm merkezlerinden uzaklaşma yönünde bir eğilim yaşanmaktadır. Bu yeni eğilime sahip yeni tip turistlerin beklentileri; doğa ile iç içe olan çevreye saygılı, tesislerde ve temiz bir çevrede tatil geçirmek olarak ortaya çıkmaya başlamıştır. 1

2 Böylece ülkemiz ekonomisinde oldukça önemli bir konuma sahip olan turizm boyutları giderek daha da artmaktadır. Turizm sektöründe yapılan her türlü harcama, ekonomide bir hareketlilik, canlılık oluşturmakta ve ülke ekonomisini de değişik şekillerde etkilemektedir. Turizmin ülke ekonomisine sağladığı etkilerin düzeyi, aynı zamanda turizm sektörünün gelişme düzeyini göstermektedir (Anonim, 2009a). Turizm etkinliğine katılan kişi sayısına bakılarak yapılan sınıflandırma kapsamında üç farklı turizm çeşidi ortaya çıkmaktadır (Erdoğan, 2003): Bireysel Turizm Grup Turizmi Kitle Turizmi Bireysel turizminde, kişi herhangi bir tura veya gruba katılmadan, nereye gideceğini kendisi planlayarak kendi başına veya ailesiyle birlikte seyahati planlar ve yapar. Grup turizmi, birbirini tanıyan bireylerin bir araya gelerek tasarladığı veya bir grup, seyahat acentesi tarafından bireyler bir araya getirilerek yapılan seyahattir. Kitle turizmi, bireysel ve grup turizmini de içeren çeşitli amaçlarla yapılan seyahatler bütününü anlatır (Erdoğan, 2003). Ülkemizde uzun yıllar turizm denince akla hep güneş ve deniz gelmiş, özellikle sahillerde milyarlarca dolarlık yatırımlar yapılmıştır. Oysa dünyanın birçok ülkesinde turistik hiçbir değer taşımayan ya da çok az değer taşıyan birçok bölgenin, organik doku veya doğal güzellikler çok iyi korunarak ya da bazı görsel ilaveler ve peyzaj çalışmaları ile turistlerin akımına uğradığı görülmektedir. Aynı şekilde, ülkemiz ve Anadolu daki pek çok yöre, potansiyel olarak dünya turizmiyle yarışabilecek düzeydedir. Burada yapılması gereken, tarihi doku ve yeterli altyapı ile birlikte turizm açısından potansiyel teşkil eden yeşil 2

3 alanlar, sulak alanlar, biyolojik çeşitlilik açısından zengin pek çok doğal güzelliklerin yeterince korunarak uyum içerisinde sergilenebilmesidir. Turizme yönelik bütün rekreasyonel aktivitelerde önemli olan, iyi bir eğitim, işbirliği ve planlamadır. Bir yandan tur operatörleri, turizm acenteleri ve diğer turizm kuruluşları görevini yaparken, diğer yandan kamu kurumlarına, basın ve yayın kuruluşlarına, eğitimcilere, tarımcılara, sanayicilere, mimarlara, esnaflara, bireylere kısacası toplumun her kesimine sorumluluk düşmektedir. Ama şunu unutmamak gerekir ki: alt yapısı sağlanabilen her yerde yerleşim alanı ve sanayi bölgesi kurmak mümkündür. Ancak her alanı turistik bölge yada dinlenme alanı yaparak, kaybolan doğal varlıkları yeniden kazanmak ve bozulan ekolojik dengeyi yeniden düzeltmek çok zordur (Karaman 2002). Ekolojik dengenin korunması amacıyla ortaya çıkan sürdürülebilirlik kavramı, turizm faaliyetlerinin doğal ve kültürel kaynaklar üzerindeki olumsuz etkilerinin fark edilmesi, turizmin kendi geleceğini tehlikeye attığının anlaşılmasıyla, daha uzun vadeli kullanıma dayanan, doğa turizmi, düşük etkili turizm, yumuşak turizm, doğal yaşam turizmi, yeşil turizm, çevreye dost turizm, özel ilgi turizmi, uygun turizm, sorumlu turizm, ortaklığa dayalı turizm, kırsal turizm, sürdürülebilir turizm, alternatif turizm, ekoturizm gibi farklı isimlerle anılan ve hepsininde temelde dayanağı aynı olan turizm türleri ortaya çıkmıştır (Uçkun ve Türkay, 2003; Akşit, 2007) 1.1. Alternatif Turizm Günümüzde birçok kişi doğaya dönük kültürel ağırlıklı otantik turları, standardize olmuş klasik türdeki seyahatleri tercih etmektedir. Alternatif turizm; doğal kaynak stoklarını koruyarak kaliteli bir çevre oluşturmayı ve yöre halkının turizm ile ilgili aktivitelerini kontrol ederek bu yönde ekonomik fayda sağlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle 3

4 sürdürülebilir gelişimin temelleri ile alternatif turizm kavramları arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Alternatif turizmde, doğa turizmi, çiftlik turizmi gibi seçenekler sürdürülebilir kalkınma için ideal araçlardır. Alternatif turizm kavramı literatürde yumuşak turizm, korumacı turizm, yeşil turizm, doğaya yönelik turizm ve ekoturizm, uygun turizm, sürdürülebilir turizm, ilerleyici turizm gibi turizm çeşitleri ile birlikte anılmaktadır (Dowling, 1993). Ülkemiz çeşitli uygarlıklardan kalma paha biçilmez kültür hazineleri, dünyanın çok az ülkesinde bulunan doğa güzellikleri ve iklim farklılıkları ile büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Türkiye, dağları, yaylaları, mağaraları, akarsuları, gölleri, termal kaynakları ile geniş bir turizm yelpazesini oluşturmaktadır. Dünyadaki, hızlı ekonomik, siyasal, teknolojik gelişmeler ve bu gelişmelere paralel olarak, turizm tüketim kalıplarında da son yıllarda önemli bir değişim gözlenmektedir. Giderek lüks turizm hareketlerine katılım azalmakta, bu tür doyum sınırına gelen alışılmış turizm merkezlerinden az da olsa uzaklaşma yönünde bir eğilim yaşanmaktadır. Zamanla daha da belirginleşen yeni tip turist beklentileri, deniz, kum güneş üçgeninden uzak doğa ile iç içe abartılı olmayan tesislerde, bozulmamış ve temiz bir çevrede aktif bir tatil olarak özetlenmektedir (Anonim, 2009a). Dolayısıyla hem turist profilindeki hem de tüketim kalıplarındaki değişiklikler doğal, kültürel çevrenin koruma, kullanma dengesi içinde kullanımını öngören Yumuşak turizm, Eko-Turizm, Sürdürülebilir Turizm gibi yeni kavramların oluşmasına neden olmaktadır. Bu yeni turizm kavramlarının özünü, ekonomik yönden verimli, toplumsal açıdan sorumlu ve çevre-doğa bağlamında sorun yaratmayan uygulamalar oluşturmaktadır. Turizmin 4

5 çeşitlendirilmesi politikasının bir gereği; ülke geneline ve tüm yıla yaygınlaştırılmasının da bir sonucu olarak pek çok alternatif türler geliştirilmeye çalışılmıştır. Çevrenin korunmasında turizmin fiziksel planlamasının önemi büyüktür. Sürdürülebilir turizmin geliştirilmesi için turizmin fiziksel planlamasında mekanın rasyonel şekilde kullanılması gerekmektedir (Akşit, 2007) Ekoturizm Yücel (2002), ekoturizm konusunda çok sayıda tanım mevcut olduğunu ve bu konuda tam bir fikir birliğine varılamadığını belirtmiştir. Ekoturizmin dikkat çekici tanımlarından birini yapan Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF) ekoturizmi, vahşi doğada doğal çevreye en az etkide bulunan ve bu arada yerel topluluklara ekonomik fayda sağlayan turizm türü olarak tanımlamaktadır. Benzer bir tanımlama ise Dünya Turizm Örgütü (WTO) tarafından şu şekilde yapılmıştır; Sürdürülebilir turizm kalkınması, turizm sektöründe yer alan ev sahipleri ile turist kesimlerinin ihtiyaçlarının bugün var olan kaynakların gelecekte değerlerinin arttırılarak ve korunarak, karşılanmasıdır. Gerçekten de eko-turizm; ekonomik, toplumsal ve estetik gereksinimleri karşılarken çevresel kaynakları sürekliliğini sağlayarak tatmine dayalı kazançlar aramayı amaç edinen bir turizm yaklaşımıdır (Özbey, 2002). Ekoturizm: yerleşik toplumların bütünlüğüne, varlıklarına saygı göstererek, ekosistemin korunmasına katkı da bulunarak, en azından ekosistemle uyumlu bir şekilde gerçekleştirilen bir tür seyahat deneyimidir. Uluslararası Doğa Koruma Birliği nin tanımına göre ekoturizm, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan, bozulmamış doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir (Kurdoğlu, 2001). Son olarak 5

6 Uluslar Arası Ekoturizm Topluluğu (TIES) ekoturizm, çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını gözeten, doğal alanlara karşı duyarlı seyahattir şeklinde tanımlamada bulunmuşlardır (Anonim, 2009a). Ekoturizm, turizm endüstrisi içinde hızla gelişen bir turizm türü olarak dikkat çekmektedir. Özellikle uluslararası talebin yapısındaki değişiklikler, artan eğitim seviyeleri ve çevre konularına karşı artan ilgi ve bilinç ekoturizm seyahatlerine olan talebi artırmaktadır. Ekoturizm kavramının ortaya çıkması yeni sayılmakla birlikte bu turizm türü kapsamında sayılan faaliyetler çok uzun zamandan beri yapılmaktadır. Ekoturizm, getirdiği ilkelerle doğal alanlara ve hassas ekosistemlere yönelik olarak gerçekleştirilen bu faaliyetleri bir disiplin altına alması bakımından büyük önem taşımaktadır yılının Birleşmiş Milletler tarafından Uluslararası Ekoturizm Yılı olarak ilan edilmiş olması ekoturizmin taşıdığı önemin bir göstergesidir (Demir ve Çevirgen, 2006) Sürdürülebilirlik ve Ekoturizm Turizm sektörünün var olması ve sürdürülebilirliği turizme kaynak teşkil eden bölgesel ve yerel alanlara özgü doğal ve kültürel değerlerin korunarak kullanılmasıyla gerçekleşebilir. Sürdürülebilir gelişme ve aynı zamanda çevreye uyumlu bir yaşam için ekolojik ve ekonomik kararların bir arada ele alınması doğal alanların ve kırsal kesimlerin, geleceğin turizm alanları olarak, turizmin olumsuz çevresel etkisinden korunması, günümüz turizmi içinde turistlerin çevresel sorunlar olmayan ortamlarda, doğa içinde turistik etkinliklere katılması şeklinde gerçekleşebilir (Özbey, 2002; Atabay, 1998). 6

7 Ekoturizm, doğa temelli turizm endüstrisi içinde hızla büyüyen bir bölümüdür ve sürdürülebilir turizmin bir biçimi olduğuna inanılır. Ekoturizm topluluğu ekoturizmi, çevreyi koruyan ve yerel halkın refahını sürdüren, doğal alanlara doğru olan sorumlu turizm olarak tanımlar (Leung vd., 2001, Blamey, 2001). Zaman içerisinde ekoturizm farklı şekillerde ifade edilmiştir. Bunlardan bazıları şunlardır (Erdoğan, 2003): Doğaya Dayalı Turizm Yumuşak Turizm Özel İlgi Turizmi Yeşil Turizm Sorumlu Turizm Alternatif Turizm Ekoturizm kavramı sürdürülebilirlik tartışmaları ile gündeme gelip popüler olmuştur. Ekoturizm doğa severler ve çevre duyarlılığı olan turistlerin hareketlerinden daha geniş kapsamlı bir konudur. Gerçekte bu olgu, çevresel, ekonomik ve sosyal ilişkiler bütünüdür. Ekoturizm; Eğlenmeyi, doğayı ve kültürel kaynakları anlayarak korumayı destekleyen, düşük ziyaretçi etkisi olan ve yerel halka sosyo-ekonomik fayda sağlayan bozulmamış doğal alanlara çevresel açıdan sorumlu seyahat ve ziyarettir olarak tarif edilmektedir. Kırsal alanda; doğal ve/veya tarihi çekiciliklerin belli bir ölçüde bulunduğu yörelerde ana ekonomik uğraşısı tarım olan nüfusun, tarımsal faaliyetlerini sürdürmekle birlikte ziyaretçi konaklatabilecek şekilde yönlendirilerek küçük turizm işletmeciliği yapması sağlanarak alternatif turizm faaliyetlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır (Akşit, 2007; Yürik, 2003). Ekoturizm kavramı güçlü bir doğa bağlantısını ve sosyal sorumluluk sağduyusunu birlikte ele almaktadır. Ekoturizm, bir diğer tanıma göre doğal ve kültürel çevreyi, çevreyi 7

8 koruyarak ve halkın refahını gözeterek, sorumlu seyahat turizmi olarak tanımlanmaktadır (Leung vd., 2001). Ekoturizm ekonomik ve ekolojik verimliliği bir arada taşıyan bir üründür Genel Çerçeve 1.2. Amaç Bu projenin amacı; Adana ilindeki mevcut doğal güzelliklerin kullanımı, ekonomiye kazandırılması ve henüz keşfedilmemiş yerlerin araştırılması konularını içermektedir. Bu master planı ile, Adana ilinde, şu anki ve geleceğe dönük ihtiyaçlar göz önüne alınarak doğal kaynak değerleri, sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle doğa turizminin geliştirilmesi sağlanacaktır. Ayrıca Adana ilinde ekoturizmin geliştirilmesi için, daha alt düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir Yöntem Master planın hazırlanmasında sürdürülebilirlik ve çevreye duyarlılık konularına özen gösterilmiştir. Plan için, öncelikle alanın mevcut potansiyeli değerlendirilmiştir. Literatür taramaları yapılmıştır. Adana ili Vali Yardımcısı başkanlığında toplantılar yapılarak değerlendirmeye alınmıştır. Farklı master planlarının incelenmesi yapılmıştır. Kaynak değerleri ile ilgili fotoğraflamalar yapılmıştır. Alana ait veriler toplanarak değerlendirilmiş ve bütünleştirilmiştir. Grafik ve tasarımlar hazırlanmıştır. 8

9 2. GENEL ÖZELLİKLER 2.1. Adana İli Genel Özellikleri Tarihçe Adana'nın tarihçesi yıl kadar öncesine dayanmaktadır; bölgedeki arkeolojik bulgular Paleolitik Çağ'a değin uzanan insan yerleşkelerini gün yüzüne çıkarmıştır. Arkeologların taş bir duvar ve bir şehir merkezi buldukları Tepebağ Höyüğü Neolitik Çağ'da inşa edilmiştir ve Çukurova bölgesindeki en eski şehir olarak düşünülmektedir. Adana isminde bir yer Sümer destanlarından biri olan Gılgamış Destanı'nda söz edilmektedir; ancak bu çalışmanın coğrafyası sözü geçen yerin konumunu belirlemek için çok muğlaktır. Hattuşaş (Boğazkale)'de bulunan Hitit Kava yazıtlarına göre Kizzuwatna, MÖ 1335 dolaylarında Hititlilerin koruması altında Adana'yı yöneten ilk krallıktı. Aynı zamanda şehir Uru Adaniya ve sakinleri ise Danuna olarak anılırdı. MÖ 'a rastlayan yıllarda Hitit İmparatorluğu'nun çöküşüyle başlayan batı kaynaklı akınlar ovanın denetiminin çok sayıda küçük çaplı krallıklara geçmesine neden olmuştur, akabininde de Asurlular, MÖ 9. yüzyıl; Faslılar, MÖ 6. yüzyılda MÖ 333'te Büyük İskender; Selevkoslar; Kilikya korsanları; Romalı devletadamı Pompey; ve Kilikya Ermeni Krallığı (Kilikya Krallığı) bölgenin denetiminde söz sahibi olmuşlardır. Adana'nın tarihçesi özü itibarıyla Tarsus'un tarihçesiyle bir bağlantısı vardır; Seyhan Nehri'ne komşu olan bu iki şehrin konumu nehir tarafından değiştirildiğinden bu şehirler sıklıkla aynı kent olarak anılır ve ismi de asırların seyrine göre değişmiştir. Romalılar döneminde Adana'nın göreceli olarak az bir önem arz etmekteydi ve bu sıralarda bölgenin metropolü konumunda Tarsus bulunmaktaydı. Gnaeus Pompeius Magnus devrinde ise şehir Kilikya korsanları için bir hapishane olarak kullanılmıştır. Birkaç yüzyıl sonra 9

10 şehirde doğuya giden Roma askeri yolu üzerinde yerel bir istasyon kurulmuştur. MS 395'te Roma İmparatorluğu'nun kesin çöküşünün ardından bölge Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası haline gelmiş ve muhtemelen Julianus'un hükümdarlığı zamanında gelişmişti. Büyük köprülerin, yolların, hükümet binalarının, sulama ve fidanlıkların inşasıyla beraber Adana ve Kilikya bölgenin en önemli ve gelişkin ticaret merkezi haline gelmiştir. Özellikle Kilikyalılar devrinde Ayas (bugünkü adıyla Yumurtalık) ve Kozan (eski adıyla Sis) bölgedeki diğer büyük şehir ve yönetim merkezleriydi. 7. yüzyılın ortalarında şehir Araplar tarafından ele geçirilmiştir. Arap kökenli bir kaynağa göre şehrin ismi Yazene'nin torunu Ezene'den gelmektedir. Bizans 964'te Adana'yı yeniden ele geçirmiştir. 1071'de Alp Arslan'ın Malazgirt Meydan Muharebesi zaferinin ardından Selçuklular Bizans İmparatorluğu'nun büyük bir kısmını hakimiyeti altına almıştır yılından bir süre önce Adana'ya ulaşıp şehri ele geçirmişlerdir; ve 1097'de Birinci Haçlı Seferi önderi Tancred Adana'yı ele geçirene kadar şehri ellerinde tutmuşlardır yılında I. Levon komutası altındaki Kilikya Ermeni Krallığı tarafından ele geçirilmiştir. 1137'de ise bölgeye Bizans kuvvetlerince el konulmuştur fakat Ermeniler 1170 dolaylarında şehri yeniden hakimiyetleri altına almışlardır. 1268'de şehrin büyük bir bölümünü yıkan şiddetli bir deprem meydana gelmiştir. Deprem sonrasında Adana yeniden inşa edilip 1359'a kadar Kilikya Ermeni Krallığı'nın bir bölümü olarak kalmıştır ancak yapılan bir barış antlaşması sonucu şehir III. Konstantin tarafından Mısır'ın Memlük Sultanı'na devredilmiştir. Memlüklülerin şehre girmesiyle beraber birçok Türk ailesinin Adana'ya yerleşmesine olanak sağlanmıştır. Memlükler tarafından getirilen 10

11 Ramazanoğulları Osmanlılar Adana'yı ele geçirene dek şehirde hüküm sürmüş Türk Taşköprü ailelerinden birisidir. Adana nın simgesi Taşköprü, yaklaşık 10 m genişliğinde ve 300 m uzunluğundadır yıldan beri kesintisiz olarak kullanıma açık olan köprü, dünyanın en eski köprüsüdür. Köprünün kuzeybatısında şehrin savunulmasını sağlayan bir kalenin kapı kalıntıları vardır. Kalıntının yer aldığı bölge, halen Kale Kapısı olarak anılmaktadır. VII. yy. a ait bir yazıta göre, Roma döneminde Adana da bir stadyum bulunduğu bilinmektedir. Abidin Paşa Caddesi nin de eski sütunlu yol olduğu tahmin edilmektedir. Abidin Paşa Kuruköprü çeşmesi adana@ormansu.gov.tr 11

12 Caddesi nde, bugün Merkez Bankası binasının yer aldığı alanda Roma dönemine ait mozaikler bulunmuştur. Kurtuluş Savaşı fikrinin doğduğu yerin Adana olduğunu Atatürk, 15 Mayıs 1923 te Adana ya geldiğinde şu sözü ile açıklamıştır. Bende bu vekayiin ilk hissi teşebbüsü, bu memlekette, bu güzel Adana da doğmuştur. Atatürk bu sözü ile Adana nın Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşundaki önemini de ayrıca vurgulamıştır. Özet olarak Adana nın tarihine baktığımızda birçok uygarlığa ev sahipliği yaptığı görülmektedir. Bunları kronolojik olarak sıraladığımızda, Luvi Krallığı (MÖ 1900), Arzava Krallığı (MÖ ), Hitit İmparatorluğu (MÖ ), Asurlular ( BC), Pers İmparatorluğu (MÖ ), Helen Antik Yunan Uygarlığı (MÖ ), Selevkos İmparatorluğu (MÖ ), Kilikya Prensliği ( ), Romalılar (MÖ ), Bizans İmparatorluğu ( ; ), Abbasiler, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Memlükler, Ramazanoğlu Beyliği, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye Coğrafi Konum ve Arazi Yapısı 35 o - 38 o Kuzey enlemleri ile 34 o 36 o Doğu Boylamları arasında, Türkiye nin güneyinde, Akdeniz bölgesinin Doğu Akdeniz bölümünde yer alan Adana, kuzeyinde Kayseri, doğusunda Kahramanmaraş ve Osmaniye, batısında Niğde ve Mersin, güneydoğusunda Hatay illeri ile çevrelenmiştir. Güneyi 160 km yi bulan Akdeniz kıyılarıyla sınırlanan ilin yüzölçümü km 2 dir. Adana ilinin Seyhan, Yüreğir, Çukurova,Sarıçam, Aladağ, Ceyhan, Feke, İmamoğlu, Karaisalı, Karataş, Kozan, Pozantı, Saimbeyli, Tufanbeyli ve Yumurtalık olmak üzere 15 ilçesi bulunmaktadır. adana@ormansu.gov.tr 12

13 Anadolu nun kuzey ve batısını güney ve güneydoğu ile bağlıyor olması, ayrıca bölgedeki liman şehirlerine yakınlığı ve Ortadoğu ya açılan kapı olması nedeniyle önemli bir coğrafi konuma sahiptir. Doğal kaynakları, uygun ekolojik koşulları ve geniş arazi varlığıyla ülkenin önemli tarım üretim bölgelerindendir. İlin Havza Ölçeğindeki Konumu; Adana ili 18. havza Seyhan havzası ile ve 20. havza Ceyhan Havzası ve 19. Asi havzası sınırları içinde yer almaktadır. Adana ilinin Ceyhan, Yumurtalık ilçeleri tümüyle; Merkez, Karataş, Kozan ve Feke ilçeleriyse kısmen Ceyhan Havzası içinde yer alır. Yumurtalık ilçesinin doğusunda kalan kesim Asi havzası sınırları içinde yer alırken İlin Kuzey ve kuzeybatı kesiminin büyük bir kısmı Seyhan Havzasının içindedir Jeoloji Bölgede stratigrafi, kaya türü, metamorfizma ve yapısal özellikleri açısından birbirinden farklı kaya birimleri yer alır. Farklı havza koşullarında oluşmuş, her biri farklı özellikler sunan kaya birimleri, batıdan doğuya doğru, Aladağlar, Doğu Toros Otoktonu, Adana baseni ve Misis-Andırın baseninden oluşur. Birbirleriyle tektonik ilişkili olan bu kaya birimi toplulukları Kambriyen-Kuvaterner zamanlarında oluşumunu tamamlamıştır. Yine bu zaman dilimi içinde bölgede değişik tektonik olaylar (kıvrımlar, faylar) gelişmiştir. Doğu Toroslar ın inceleme alanını da içine alan Adana İli sınırları, gerek Toroslar'ın tektonostratigrafi birliklerinin büyük bölümünü kapsaması, gerekse Kambriyen-Tersiyer 13

14 aralığının tüm sistemlerini temsil eden kaya-stratigrafi birimlerini bulundurması açısından Toros kuşağının ilginç yönlerinden biridir (Özgül ve diğerleri, 1973; Metin, 1984; Tekeli ve diğerleri, 1984; Özgül, 1976; Özgül ve Kozlu, 2002). Adana ovası Adana şehrinin üst kısımlarında ve baraj çevresinde nehrin alüvyonlarına ait olmayan çok kuvvetli çimentolaşmış konglomeralar ve kısmen anglomeralardan ibarettir. Adana da yakın zamana ait nehir dolgusu güneye doğru gelişmekte olup kalınlığı metreye varmaktadır. Seyhan Nehrinin kuzey yamaçları sert kalker çimentolu konglomeralar olup yer yer falez teşkil etmektedir. Bu konglomeraların göllerde teşekkül ettiği belirtilmektedir. Şehirde güneye doğru ortalama dalış açıları 10 dereceye varan alüvyon dolgu ve altında Miosen killeri vardır. Bu killer genellikle yüksek plastisiteli şişme ve büzülme özelliği gösteren bir yapıdadır. Havaalanı tarafı bu yapıya sahiptir. Adana şehri genelde Ceyhan deltası üzerinde bulunmaktadır. Yumurtalığa doğru delta alüvyonları kalınlığı artmaktadır. Seyhan ve Ceyhan deltasında yapılan sondajlar önemli derinliklere devam etmesine rağmen bilhassa kumlu olan bu depolarda deniz kabuklarına rastlanılmamıştır. Bu kumların karasal orijinli olduğu belirtilmektedir.(ülker.r, 1998) Genel Morfolojik Duruma. a. Dağlık Alanlar İlin kuzeybatı, kuzey ve kuzeydoğu bölümleri Orta Toros adı verilen dağ sistemi ile çevrelenmiştir. Doğuda sınır, Toros sistemine giren Amanoslara dayanır. Orta Toros üzerinde üç ayrı dağ sırası görülmektedir. Bunlar, batıdan başlayarak Bolkar Dağları, Aladağlar ve Tahtalı Dağları dır. Ayrıca Orta Torosların kuzeydoğu uzantısını oluşturan Binboğa Dağları, ilin sınırlarını aşmakta Kahramanmaraş iline uzanmaktadır 14

15 b. Ovalık Alanlar Bütünüyle Adana Ovası adı verilen havzanın güneyinde kalan bölüme Çukurova, kuzeyde kalan bölüme ise yukarı Anavarza denir. İki ovayı Misis Dağları ayırır. Tepe özelliği gösteren bu dağların en yüksek noktası olan Cebelinur Dağı nın yüksekliği 770 m. dir. Çukurova Türkiye nin en geniş ovasıdır. Seyhan ve Ceyhan nehirleri ile Berdan (Tarsus) Çayı nın getirdiği alüvyonlardan oluşmuştur ve karışık yapılıdır. Sınırları coğrafyacıları arasında tartışma konusudur. Bazılarına göre Yukarıova ile birlikte, güneydeki ovanın ikisine birden Çukurova denir. Yörede oturanlar da Çukurova yı bu geniş anlamıyla kullanırlar. Orta Toros eteklerinden Akdeniz e kadar uzanan ovanın bütününü Adana Ovası adıyla anmak ve daha çok sayıda ova birimlerine ayırmak mümkündür (Yüreğir, Misis, Ceyhan, Haruniye, Osmaniye ve Yumurtalık Ovaları gibi). Bu ovaların en büyüğü hektar genişliğindeki Ceyhan Ovası, ikincisi ise hektarlık Yüreğir Ovasıdır. Ceyhan Ovasının denizden yüksekliği m, Yüreğir Ovasının ise yüksekliği 0-50 m. arasında değişmektedir. Adana Ovası, il topraklarının % 27 sini kapsamaktadır. c. Akarsu şekilleri Akarsuların taban seviyesinin zaman içerisinde oynaması ile yatağının gömülmesi sonucu oluşan eski akarsu taban dolgusudur. Seyhan Nehri'nin baraj gölü güneyinde, Ceyhan Nehri'nin ise değişik kesimlerinde görülür. Bazı sekiler aşınarak yok olmasına karşılık Adana civarında m. yükseklikte görülürler. İlin büyük kesimi alçak kıyılar olup Karataş ve Yumurtalık civarında falezli ve dik kıyılara rastlanır. adana@ormansu.gov.tr 15

16 Seyhan ve Ceyhan gibi yüksek enerjili akarsuların deltaları ile yatak değiştirmelerinden dolayı eski deltalarda görülürler. Kıyı kordonları, kıyı kumulları, kumul setleri, lagünler ve bataklıklar kıyı gerisinde gelişmiştir Karataş ve Yumurtalık civarında görülen dik ve yüksek kıyılarda eski ve güncel falezler ile önlerinde abrazyon düzlükleri gelişmiştir. Yükseklikleri Karataş civarında 50 ju/ye ulaşır. d. Erozyon Eğimlere bağlı olarak gelişen bitki örtüsünün az veya hiç olmadığı yerlerde kayaç farklılıklarından dolayı oluşan çoğunlukla aşınım yüzeyleri altında yüzeysel ve selcik erozyonu yaygın olarak görülür. Seyhan Baraj Gölü civarındaki killi arazide bedlands topografyası hakimdir. Bazı akarsu ve derelerin yanal aşındırması sonucu oluşan erozyonlar da mevcuttur. e. Yükseklik İlin topografyasının m arasında değiştiği gözlenmektedir, en çok yer alan yükseklik değeri m arasındadır. Yükseklik ilin kuzeydoğu bölgesinde Aladağlar en yüksek noktasıdır. Adana ilinin ortalama yüksekliği 1220 m civarındadır. f. Eğim Yükseklik verisi için üretilmiş olan Sayısal Arazi Modeli nden topografik türev olarak üretilmiş olan eğim haritasında (harita 3.7) bölge 6 farklı eğim sınıflandırılmasına ayrılmıştır. Bu değerler bölgedeki düz ya da çok az eğime sahip alanları gösterebilmek için 0º-5º arasında ve hafif eğimli yamaçları görebilmek amacıyla 6º-10º arasında detaylı olarak bölünmüştür. Daha yüksek eğimli arazileri görebilmek için 10º ve 15º lik eğim aralıkları adana@ormansu.gov.tr 16

17 kullanılarak farklı olarak sınıflandırılmıştır. Alanın eğimi 0º-89º arasında olup eğim histogramından da görüleceği üzere 20º civarındaki eğim daha sık bulunmaktadır. g. Bakı Yükseklik verisi için üretilmiş olan Sayısal Arazi Modeli nden topoğrafik türev olarak üretilmiş olan bakı haritası harita 3.8 de gösterilmiştir. Bakı haritası arazide bulunan düzlemlerin baktığı yönlerin dağılımını gösterdiği için toplam 8 yön (K, KD, D, GD, G, GB, B, KB) ve tepeye bakan düz alanlar olmak üzere 9 ayrı sınıfa bölünmüştür. Bölge topoğrafyasının yöneliminde diğerlerinden daha baskın bir yön bulunmamakla birlikte güneydoğu yönüne bakan düzlemler biraz daha fazla yoğunluk göstermektedir. Özellikle Adana İli nin güneyinde, denize yakın alanlarda düzlükler olduğu için tepeye bakan alanlar bulunmaktadır Hidrolojik Yapı a. Akarsular Adana ili sınırlan içerisinde bulunan en önemli akarsular Seyhan ve Ceyhan ırmaklarıdır. Bu iki ırmak ve kolların Toros Dağlarından getirdikleri sedimanlarla Türkiye'nin en verimli ovalarından biri olan Çukurova'nın oluşmasını sağlamışlardır. Seyhan Irmağı İç Anadolu Bölgesinde Kayseri-Pınarbaşı'nın kuzeyinde Zamantı Irmağı olarak doğar. Adana ili sınırları içerisine girdiğinde, kuzeydoğudan Sarız'dan doğarak gelen Göksu ırmağı ile birleşerek Seyhan ırmağını oluşturur. Seyhan Irmağının diğer önemli kollan ise Ulukışla'dan doğan Çakıt Çayı, Karaisalı'nın kuzeyinden doğarak gelen Korkun Çayı ve Eğlence Çaylarıdır. Seyhan ve Çatalan Barajlarını oluşturan Seyhan Irmağı Adana içerisinden geçerek ovaya girer. Adana-Mersin sınırını adana@ormansu.gov.tr 17

18 oluşturduktan sonra Deli Burun'da Akdeniz'e dökülür. Toplam uzunluğu 569 km. olan Seyhan Irmağının debisi 3'km/sn.dir. b. Deniz Bölgede bulunan en önemli yüzeysel su kaynağı, Kuzeydoğu Akdeniz dir. Kuzeydoğu Akdeniz, km² lik bir alanı kaplamakta ve kıyı boyunca oldukça dar bir kıta sahanlığına sahip bulunmaktadır. Bölgede en geniş kıta sahanlığı olan kesim, oldukça sığ olan İskenderun Körfezi dir. Körfezin tabanı genelde düz olup, ortalama derinlik 50 ila 80 m civarındadır. Körfez derinliği, güney kesimlerde 90 m ye kadar ulaşmaktadır. Körfeze önemli tatlı su girdisi, Yumurtalık yakınlarında denize dökülen Ceyhan Nehri dir. Ceyhan Nehri nin yıllık ortalama debisi 180 m³/s ye düşmektedir. Bu değer, taşkın zamanlarında m³/s ye yükselmekte, kurak yaz aylarında ise 20m³/s ye düşmektedir. Ceyhan ın yanı sıra, körfezi çevreleyen kıyılardan bazı küçük çay, dere ve drenaj kanalları aracılığıyla tatlısu girdileri olmaktadır. Körfez kıyısındaki yerleşimlerin hemen tamamının atık suları da, körfeze tatlısu girdisi olarak kabul edilebilir. Körfezi besleyen tatlısu kaynakları sınırlı olmasına rağmen, körfezde birincil üretim, 500 mgc/m²/gün mertebelerine kadar yükselmektedir. Bu değer, Akdeniz in diğer kesimlerinde çok daha düşük olup, ortalama olarak 100 ila 150 mgc/m²/gün arasında değişmektedir. Bu nedenle, körfez su ürünleri açısından önemli bir potansiyel oluşmaktadır. Körfez suları, fiziksel özellikler açısından incelendiğinde, deniz suyu sıcaklıklarının, kış aylarında 13 ila 15 C, yaz aylarında ise 27 ila 29 C civarında seyrettiği görülmektedir Meteoroloji Adana ilinde iki tip iklim görülür. Birinci tip kıyı ve ovalardaki Akdeniz iklimi, ikincisi yüksek yerlerdeki karasal iklimdir. Akdeniz ikliminin karakteri yazlar sıcak ve kurak, adana@ormansu.gov.tr 18

19 kışların ılık ve yağışlı olmasıdır. Adana ilinin kuzey kısımları yüksek dağlarla çevrilmiş olması dolayısıyla kuzey rüzgarlarına karşı kapalı oluşu yaz aylarının çok sıcak geçmesine neden olmaktadır. Aşağıda verilen tablonun yorumlanması neticesinde; yağışların yarısı kış aylarında diğer yarısı da ilkbahar ve sonbaharda görülmektedir. Yaz aylarında yaklaşık 2 3 ay yağış düşmemektedir. Kar yağışlarına tesadüf edilmez. Ancak uzun seneler içinde birkaç kez görülen sulu kar toprak yüzünü dahi örtmez. Günlük sıcaklığın 25 C ye veya bu derecenin üstüne çıktığı yaz günü sayısı 179 gündür. Yaz sıcakları umumiyetle Mart ayında başlamakta Kasımda son bulmaktadır. Adana da sıcaklığın 30 C yi geçtiği tropik gün sayısı da 102 dir.don olayı da az görülmektedir.10 yılda bir beklenen en düşük sıcaklık 6.2 C dir. Toprak içi sıcaklıklar sıfırın altına düşmez Adana da hava açık geçmektedir. Kapalı gün sayısı 49.2 dir. Ova ve sahildeki günlük güneşlenme ortalaması 8,6 saattir. En bol güneşlenme Temmuz, en az Aralık ve Ocak aylarında olmaktadır. Hakim rüzgar güneybatıdır. Yaz aylarında güney menşeli rüzgarların hakim olmasına karşın Kasım, Aralık, Şubat aylarında kuzey menşeli rüzgarlar esmektedir. Nisbi nem ortalaması % 65 civarındadır. Yükselti arttıkça ve daha kuzeye gidildikçe iklim daha serin bir hal alır. Yağışlarda artar. Saimbeyli den sonra karasal iklime geçilir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yağışlar kışın kar şeklinde, ilkbaharda yağmur şeklindedir Turizm Hizmetler sektöründe önemli bir yere sahip olan turizm, Çukurova Bölgesi nde sahip olduğu tarihi miras ile son derece önemli ve etkileyicidir. Bölge kuzeyde Toroslar a yaslanan, güney de ise Akdeniz e uzanan konumuyla turizmin her alanında önemli bir potansiyele sahiptir. Bölge tarihler boyu onlarca medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Bu mirasın en etkin şekilde değerlendirilmesi ve korunması gerekmektedir. Bugüne kadar adana@ormansu.gov.tr 19

20 bölge illeri arasında farklı turizm projeleri ve uygulamaları geliştirilmeye çalışılmış, iller arasında bölgesel bir bütünlük kurulamamıştır İli ziyaret eden turist sayısı, 1999 yılında iken 2003 yılında artarak kişiye ulaşmıştır. Yabancı turist sayısında da yıllara göre artış olmuştur. Günübirlik gelen turist sayısında 1999 da iken 2003 te bu sayının ye çıkmıştır Nüfus- Demografik Yapı 1927 yılında Türkiye'nin nüfusu , Adana ilinin nüfusu olarak tespit edilmiş ve Adana ili nüfus büyüklüğü açısından 63 il arasında 22. sırada yer almıştır. İlin yüzölçümü km 2 ile Türkiye'nin %1.8'ini oluşturmaktadır. Adana'da kilometrekareye düşen kişi sayısı 1927 yılında yaklaşık 14 kişi iken, 2000 yılında 133 kişiye yükselmiştir. Adana ilinin ortalama hanehalkı büyüklüğü yavaş bir şekilde azalmaktadır yılında bu ilin ortalama hanehalkı büyüklüğü 5.7 kişi iken, 2000 yılında 4.7 kişi olmuştur Ülke Ulaşım Ağındaki Yeri İlde ulaşım genellikle karayolu ile yapılmaktadır. Ayrıca havayolu, demiryolu, denizyolu ile de ulaşım sağlanabilmektedir. Adana nın eski tarihlerden beri önemli ticaret yollarının üzerinde bulunması, stratejik, ticari ve ekonomik önemini artırmıştır. Bu sebeple ilin yolları yoğunluk bakımından Türkiye genelinde 2. sırada yer almaktadır. Karayollarının toplam uzunluğu km dir. İl sınırları içinde 454 km devlet yolu bulunmaktadır. Bunun 119 km 'si beton asfalt, 335 km'si sathı kaplamadır. İlde 477 km uzunluğunda il yolu bulunmaktadır. Bunun 6 km 'si beton asfalt, 299 km 'si sathı kaplama, 48 km 'si stabilize, 121 km 'si toprak yol, 3 km si ise geçit vermez yoldur. İlde 158 km uzunluğunda otoyol bulunmaktadır. Otoyol çalışmalarının il sınırları içindeki yapımı tamamlanmıştır. adana@ormansu.gov.tr 20

21 İlde 243 köy-bucak ve belde belediyesinin yolu asfalt, 183 köy-bucak ve belde belediyesinin yolu stabilize, 71 köy-bucak ve belde belediyesinin yolu tesviyedir. Ayrıca 55 köy-bucak ve belde belediyesi karayolu güzargahındadır. İl sınırları içinde asfalt yol uzunluğu km, stabilize yol uzunluğu km, tesviyeli yol uzunluğu km, hamyol uzunluğu 14 km toplam yol uzunluğu km'dir. Demiryolu bağlantısının 1860'larda yapıldığı Adana istasyonundan bugün birçok kente ulaşım yapılmaktadır. Adana il sınırları içerisinde 156 km ana hat, 23 km çift hat (Yenice-Adana), 26 km istasyon yolları ve tali hatlar olmak üzere toplam 205 km demiryolu bulunmaktadır. Sınırlar içinde 11 adet istasyon vardır. Demiryolu ilin Pozantı, Seyhan, Yüreğir, Ceyhan ilçelerinden, aynı zamanda Karaisalı ilçesi sınırlarından da geçmektedir. Devlet demiryolunun, içinden ve yakınından geçtiği köy ve kasaba sayısı 20'dir. Adana ilinde iki adet havaalanı bulunmaktadır. Bunlardan birisi sivil amaçlı Şakirpaşa Havaalanı, diğeri ise İncirlik Hava Üssü ne ait askeri havaalanıdır. Uluslararası kategoride A sınıfına giren Adana Şakirpaşa Havalimanıdır.1937 yılında sivil-askeri havaalanı olarak hizmete girmiş daha sonra 1955 yılında hava trafiğine açılmıştır. Şehirden uzaklığı 3,5 km'dir Yumurtalık, Ceyhan, Karataş ilçeleriyle denize yolu olan uluslararası petrol ve yük taşımacılığına açık Botaş limanı ve Toros Gübre Fabrikaları Limanı bulunmaktadır. Ayrıca Karataş ve Yumurtalık ilçelerinde balıkçı barınakları yer almakta ve yöre balıkçılarına hizmet vermektedir. adana@ormansu.gov.tr 21

22 Kültürel, Tarihi, Arkeolojik ve Doğal Değerler a. Sit Alanları Tescilli Taşınmaz Kültür Ve Tabiat Varlıkları İle Sit Alanlarına ilişkin Kültür ve Turizm Bakanlığının 2005 verileri itibariyle Adana da 3 kentsel, 4 doğal, 2 arkeolojik ve doğal sit, 1 tane de arkeolojik ve kentsel sit olmak üzere 121 tanedir. Tek yapı ölçeğinde ve tabiat varlıkları bakımından 484 tescil bulunmaktadır. Tablo.1. Sit Alanları Sit Alanları Sayısı Arkeolojik Sit Alanı 111 Kentsel Sit Alanı 3 Doğal Sit Alanı 4 Tarihi Sit Alanı - Diğer Sit Alanları Arkeolojik ve Doğal Sit 2 Arkeolojik ve Kentsel 1 Toplam 121 Kültür (Tekyapı Ölçeğinde) ve Tabiat 484 Varlıkları Genel Toplam 605 b. Kültürel Değer İlimiz genelinde yer alan tescilli kültür varlıkları ilçelere göre ayrılmış ve aşağıda verilmiştir. adana@ormansu.gov.tr 22

23 Tablo 2. Aladağ İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Akören Arkeolojik Sit Alanı Kilise Kalıntısı Kaya Mezarı Arkeolojik Kalıntılar Yeri Akören Köyü Kayabaşı Köyü Dayılar Köyü Akören Köyü Göllü Mevkii Tablo 3. Ceyhan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Yılankale Semerci Höyük Pasgüden Höyük Tülek Höyük Kuyluktepe Höyüğü Boz Höyük ve Çakmaktepe Karanlık Kapı Mevkii Kurkkulağı Camii ve Kervan Sarayı Tatarlı Arkeolojik Sit Alanı Tatarlı Höyük Muttalip Höyük Tumlu Kalesi Kıllı Höyük Akfatma Kilise Kalıntısı Yarım Höyük Mecit Efendi Höyüğü Doruk Höyük İkiz Höyük Kokartepe Nekropol Alanı Yeri Yılankale Köyü Eskikent (Türkşükriye) Köyü Bahriye Köyü Kurtkulağı Beldesi İmran Köyü İmran Köyü Sarımazı Beldesi Kurtkulağı Beldesi Tatarlı Köyü Tatarlı Köyü Sarımazı Beldesi Tumlu Köyü Yalak Köyü Burhanlı Köyü Mercin Köyü Küçükmangıt Köyü Doruk Beldesi Kösreli Köyü Altıkara Köyü 23

24 Hürüuşağı ve Ekinci Höyük Çiçekli Höyük Mercin (Boz) Höyük Kırktake Höyüğü Hacılar Höyük Sokuluk Düz Yerleşim Alanı Gökdere Ören Yeri Sirkeli Höyük Zincirli Höyük Birkent (Rumelişükriye) Köyü Çiçekli Köyü Hurriyet Mahallesi Ceyhan Değermenli Köyü Ceyhan Merkez Kurtkulağı Beldesi Kurtkulağı Beldesi Sirkeli Köyü Azizli Köyü Tablo 4. İmamoğlu İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Koyunevi Arkeoloji Sit Alanı Yeri Köyünevi Köyü Tablo 5. Karaisalı İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Gözetleme ve Haberleşme Kulesi Mescit Camii Bayrampaşa Kervan Sarayı Alman Köprüsü Yeri Merkez Karapınar Mahallesi Merkez Kapıkaya Köyü Kızıldağ Yaylası Karaisalı İlçesi Altınova Köyü Kıralan (Hacıkırı) Mevkii Tablo 6. Kozan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Anavarza Antik Kenti Kozan Kentsel Sit Alanı Kozan Kalesi Yeri Dilekkaya Köyü Merkez Merkez 24

25 Kozan Köprüsü Karaör Höyüğü Tatık Höyük Aşağı- Yukarı Çarşı Kentsel Sit Alanı Tırmıl Höyük H.K. Arkeolojik Sit ve Nekropol A. Çukurören Arkeolojik Kalıntıları Mimari Duvar Kalıntıları Karasis Kalesi ve Manastırı Yassıcalı Arkeolojik Sit Alanı Nekrapol Alanı Suluhan Adana-Kozan Karayolu Merkez Merkez Merkez Ortaköy Hamam Köyü Çukurören Köyü Topallı Köyü Orcan Köyü Yassıcalı Köyü Fettahlı Köyü Suluhan Köyü Tablo 7. Saimbeyli İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Kale ve Kilise Kalıntısı Arkeolojik Kalıntılar Yeri Merkez Kaleboynu Köyü Tablo 8. Yüreğir İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı İncirlik Höyüğü Misis Antik Kenti Havraniye Arkeolojik Sit Alanı Narlı Kuyu Nekropol Alanı Camili Höyüğü ve Çaldağı Mağaraları Çapbar Dede Türbesi ve Çeşmesi Yeri İncirlik Beldesi Yakapınar Beldesi Geçitli Beldesi Ç.Ü.Sahası Narlıkuyu Mevkii Camili Köyü Kütüklü Köyü 25

26 Tablo 9. Yumurtalık İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Aigeai Ankit Kenti Atlas Kalesi Süleymaniye Kulesi Antik Su Yolu Domuztepe Höyüğü ve Nekropol Alanı Yumurtalık Lagünü (Doğal Sit) Tonozlu Yapı Yeri Merkez Merkez Merkez Gölovası-İncirli Köyleri Yeşilköy Beldesi Yeşilköy Beldesi Ören Mahallesi Tablo 10. Tufanbeyli İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Şar (Commana) Ankit Kenti Mozaikli Alan Yeri Şarköy Orta Köy Tablo 11. Seyhan İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Tepebağ Höyüğü Kentsel Sit Alanı Yeri Merkez Merkez 26

27 Tablo 12. Pozantı İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Tekir Tabyaları ve Anahşa Kalesi Akköprü Yeri Akçetekir Beldesi Şekerpınar Mevkii Tablo 13. Karataş İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Magarsus Antik Kenti Merkez Menzil Han Akdeğirmen Ağyatan Gölü (Doğal Sit) Akyatan Gölü (Doğal Sit) Tuzla Gölü (Doğal Sit) Tepeköy Höyüğü Yeri Dörtdirek Mevkii Merkez İskele Mevkii Kızıltahta Köyü Karataş Karataş Tuzla Beldesi Tuzla Beldesi Tablo 14. Feke İlçesindeki Tescilli Kültür Varlıkları Adı Feke Antik Kenti ve Kalesi Karakilise Manastırı Yeri Eski Feke Kara Kilise Mevkii c. Sulak Alanlar İl sınırları içerisinde tespit edilen sulak alanlar: Karataş ilçesinde bulunan Akyatan, Ağyatan Tuzla Lagünü ve Kesik Gölü, Yumurtalık ilçesinde bulunan Yumurtalık Lagünleridir. Bu alanların tamamı uluslararası öneme sahip önemli kuş alanları iken, bunlardan Akyatan ve Yumurtalık Lagünleri Ramsar statüsündedir. Ayrıca Tuzla Lagünü ve Kesik Gölü potansiyel Ramsar alanı statüsündedir. Akyatan ve Tuzla Lagünlerinin Yaban Hayatı Geliştirme statüsü de bulunmaktadır. 27

28 Flora ve Fauna Özellikleri a. Flora Adana İl sınırlarında; Ağaç türleri olarak; Kızılçam, Karaçam, Sedir, Göknar, Ardıç, Çınar ve Meşe türleri ile az miktarda da Kayın teşkil etmektedir. Ayrıca Adana ilimiz Sarıçam mıntıkasında ve Yumurtalık Dalyanı çevresinde Halep Çamı Türkiye de kendi türünün tek örneği olarak görülmektedir. Halep çamlığı Çukurova Deltası olarak ele alındığında ise, bitki coğrafyası bakımından Akdeniz Bölgesinin, Doğu Akdeniz alt grubu içerisinde yer almaktadır. Çoğunluğu tuzcul, kumul ve tatlı sulak alanlara özgü 31 endemik ve 31 non-endemik nadir bitki türüne sahip olan Çukurova Deltası nda, 75 familya, 317 cins, 429 Yumurtalık Lagünleri 28

29 tür, 99 alt tür ve 72 varyete kategorisinde olmak üzere toplam 600 tür ve türaltı seviyede takson bulunmaktadır. Tablo 15. Çukurova Deltasında Bulunan Önemli Bitki Türleri Latince ismi Trigonella halophila(fabaceae)* Trigonella cylindracea(fabaceae) Trigonella cephalotes(fabaceae)* Alopecurus myosuroides var. latialatus (Poaceae)* Bromus psammophilus (Poaceae)* Silene pompeiopolitana (Caryopyllaceae)* Tamarix duezenlii (Tamaricaceae)* Tamarix tetragyna (Tamaricaceae) Limonium ocymifolium (Plumbaginaceae) Callitriche truncata ssp.occidentalis (Callitrichaceae) Rhamnus hirtellus (Rhamnaceae)* Cyprinia gracilis (Asclepiadaceae) Suaeda prostrata ssp.anatolica(chenopodiaceae)* Beta trojana var.trojana (Chenopodiaceae)* Centaurea calcitrapa ssp.cilicica (Asteraceae)* Centaurea solstitialis ssp. Pyracantha (Asteraceae)* Fuirena pubescens (Cyperaceae) Helianthemum stipulatum (Cistaceae) Plantago crassifolia (Plantaginacea) Chara aspera (Characeae) Crataegus sinaica (Rosaceae) Dactyloctenium aegyptium (Poaceae) Astragalus suberosus ssp. mersinensis (Fabaceae)* Trigonella cilicica (Fabaceae)* Stachys germaniaca L. subsp. heldrechii (Labiatae) Rhamnus alaternus (Rhamnaceae) Limonium graecum var. Graecum (Plumbaginaceae) Türkçe ismi tuzcul kum buyı silindirik kum buyı Kum buyı İnce tilki kuyruğu kumul otu Kum karanfili Tüylü ılgın kumul ılgını topak deniz lavantası Kuş otu tüylü çehri Sahil ipeklisi Anadolu soda bitkisi Yabani pancar Çayır Peygamber çiceği Sarı peygamber çiçeği şemsiyeli hasır otu Güneş gülü Kumul sinir otu Su şamdanı Tüylü alıç Karga ayağı mersin çoban yastığı Tüylü kum buyı Bataklık karabaşı Tüysüz çehri Deniz lavantası 29

30 Scrophularia floribunda (Scrophulriaceae) Eclipta prostrata (Asteraceae) Convolvulus lanatus (Convolvulaceae) Ophrys transyrcana ssp.amanensis (Orchidaceae)* Puccinellia koeieana ssp. anatolica (Poaceae)* Kum sıraca otu Yalancı papatya tüylü sarmaşık Amanos orkidesi çayırlık otu b. Fauna b.1. Çukurova Deltası: b.1.1. Memeliler Tuzla ve Akyatan lagünleri sahip oldukları doğal oluşumlar ve sonradan insan müdahalesiyle oluşturulmuş yapay habitatlar, birçok memeli türü için uygun yaşam alanları oluşturmuştur. Lagünleri çevreleyen tarım alanları, doğal kumullar ile fıstık çamı (Pinus pinea), sahil çamı (Pinus pinaster) ve Kıbrıs akasyası (Acacia cyanophylla) gibi türlerle ağaçlandırılmış kumul alanları memeliler için uygun üreme, beslenme ve barınma alanları oluşturmaktadır. Çakal (Canis aureus) Alandaki sayıları hayli fazladır ve varlıkları tilki ve kuyruksüren gibi diğer etçiller üzerinde baskı Çakal oluşturabilmektedir. 30

31 Saz kedisi (Felis chaus) Küresel ölçekte nesli tehlike altında olmamasına karşın Türkiye ve Kafkasya populasyonları hayli parçalanmış ve noktasal bölgelere sıkışmış olduklarından bölgesel Saz kedisi olarak hassastırlar. Akyatan ve Tuzla lagünleri saz kedisi için Türkiye nin en önemli noktalarından birini oluşturmaktadır. Alanda sağlıklı bir saz kedisi populasyonu barınmaktadır. Bu durum ileride yapılacak olan sulak alan restorasyon çalışmaları ve tür aşılama çalışmaları düşünüldüğünde saz kedisinin yeniden eski alanlarına kavuşması çalışmalarında büyük önem arz edecektir. Kuyruksüren (Herpestes inchneumon) Bilinçsiz tarım uygulamaları, sulakalanların kurutulması, zehirleme ve habitat bozulması yüzünden Türkiye populasyonu iyice azalmış ve sadece bu bölgede sağlıklı Kuyruk süren populasyon özelliği göstermektedir. b.1.2. Bölgede bulunan diğer türler Kızılgeyik (Cervus elaphus): Bölge kızılgeyik için doğal habitat oluşturmasa da sonradan getirilen kızılgeyikler uzun yıllardır Akyatan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası nda yaşamını devam ettirmeye çalışmaktadır. 31

32 Oklu kirpi (Hystrix indica) ve Kirpi (Erinaceus concolor) Kirpi daha çok tarım alanları ve doğal alanların sınır oluşturduğu bölgelerde yoğunluk göstermektedir. Türkiye de populasyon durumu hakkında yeterince bilgi bulunmayan ve kaçak avcılık Oklu kirpi tehdidi yüzünden geçmiş dağılımının büyük bölümünü kaybetmiş olan oklu kirpi ise Akyatan YHGS sınırları içerisindeki ağaçlandırılmış bölgede az sayıda bulunmaktadır. Sansargiller (Mustelidae): Literatürlere göre alanda sansargillerden su samuru, kaya sansarı ve gelinciğin yaşadığı anlaşılmaktadır. Su samuru için uygun habitatlar drenaj kanallarının lagünlere birleştiği yerlerde yoğunlaşmaktadır. Alanda bulunan kaya sansarı ve gelincik fotoğraflanamamış ancak farklı zamanlarda alanda yerel halk ve diğer proje çalışanları tarafından gözlenmişlerdir. Küçük memeliler Tuzla ve Akyatan lagünleri çöl sıçanı (Meriones tristrami), göçmen sıçan (Rattus norvegicus), ev sıçanı(rattus rattus), ev faresi (Mus macedonicus), kör fare (Nannospalax ehrenbergi) ve sivriburunlu tarla faresi (Crocidura Sincap suaveolens) gibi küçük memeli türlerine ev sahipliği yapmaktadır. (Diker ve ark. 2008). Ayrıca,bahçe sivrifaresi, yarasalar, 32

33 Anadolu sincabı, yabani tavşan, cüce avurtlak, porsuk ve susamuru alana önem kazandıran türlerdir. Halep Çamlığında, nadir memeli türlerinden firavun sıçanı (Herpestes ichneman) yayılış göstermektedir. Tablo 16. Çukurova Deltasında Yaşayan Memeli Türleri Latince ismi Cervus elaphus Sus scrofa Lepus europeaus Canis aureus Vulpes vulpes Meles meles Martes foina Mustela nivalis Felis chaus Herpestes incneumon Hystrix indica Erinaceus concolor Meriones tristrami Rattus norvegicus Rattus rattus Mus macedonicus Nannospalax ehrenbergi Crocidurasuaveolens Türkçe ismi Kızılgeyik Yabandomuzu Yabani tavşan Çakal Tilki Porsuk Kaya sansarı Gelincik Saz kedisi Kuyruksüren Oklu kirpi Kirpi Çöl sıçanı Göçmen sıçan Ev sıçanı Ev faresi Kör fare Sivriburunlu tarlafaresi 33

34 b.1.3. Sürüngenler ve çift yaşamlılar Çukurova Deltası sahil kumulları kertenkeleler, yılanlar, kara kaplumbağaları, deniz kaplumbağaları ve ağaç kurbağaları için çok önemli yaşam alanlarıdır. Akyatan Lagünü civarındaki tatlı su birikintileri ve kanallarda çizgili kaplumbağa ile bataklık kaplumbağasına, kumullarda ise kara kaplumbağasına sıkça rastlanır. Ayrıca Çukurbaşlı yılan, ok yılanı, yılangöz kertenkele, tıknaz Ağaç kurbağası kertenkele (Mabuya aurata), bukalemun (Chamaeleon chamaelon), ince parmaklı keler (Crytodactylus kotschyii) ile dikenli keler (Agama stellio) kumullarda görülen diğer sürüngen türleridir. (Güngör ve ark., 1995; Anonim, 2007). Bukalemunlara su kaynaklarına yakın yerlerdeki sık çalılık ve ağaçlıklarda nadiren rastlanır. Bukalemunlar her çeşit böcekle ve diğer omurgasız hayvanlarla beslenir. Yırtıcı memeliler ve kuşlar tarafından da avlanan türlerdir. Akyatan sahili boyunca yoğun olarak rastlanan Dikenli keler hayalet yengeçler (Ocypode cursor), yumurtadan çıkarak denize ulaşmaya çalışan 34

35 deniz kaplumbağası yavrularını avlayarak türün çoğalması yönünde engel teşkil etmektedir. Özellikle gece dalgaların etkisi altında kalan yerlerde kalabalık koloniler halinde görülürler (WWF, 2008) Mavi yengeçler (Callinectes sapidus) Akyatan Hayalet yengeç Lagünü ve deniz kıyısı boyunca yoğun olarak rastlanır. Özellikle üremek için lagüne giren mavi yengeçler, balıkçıların ağlarına takılmakta ve balıkçılar tarafından parçalanarak suya bırakılmaktadır. Kıyıya vuran ölü ya da yaralı yengeçler çakallar ve kuyruksürenler tarafından tüketilir (WWF, 2008). Salamandridae familyasına ait olan kara semenderi (Mertensiella luschani) Batı Akdeniz e endemiktir. Alanın sürüngenler bakımından diğer bir önemini deniz kaplumbağaları oluşturmaktadır. Deniz Kaplumbağaları (Chelonia mydas - Caretta caretta) Akyatan kumsalları nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Chelonia mydas türü deniz kaplumbağasının tüm Akdeniz deki en önemli yuvalama kumsallarından biridir. Alanda Chelonia mydas yanısıra Caretta caretta da yuvalanmaktadır. Deniz kaplumbağası adana@ormansu.gov.tr 35

36 Yumurtalık Körfezi, nesli tehlike altında olan yeşil kaplumbağanın (Chelonia mydas) Akdeniz deki bilinen tek kışlama alanıdır. Ayrıca Türkeye de tespit edilen 21 üreme alanından en önemlisi de Akyatan kumsalıdır. Latince ismi Emys orbicularis Testudo graeca Caretta caretta Türkçe ismi Benekli Kaplumbağa Adi Tosbağa Deniz Kaplumbağası Latince ismi Pelobates syriacus Bufo viridis (Laurenti, 1768) Türkçe ismi Toprak Kurbağası Gece Kurbağası Chelonia mydas Çorba Kaplumbağası Trionyx triunguis Nil Kaplumbağası Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis) Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis) Ceyhan Nehri ağzında ve kıyı kumullarında yuvalanarak üremektedir. Nil kaplumbağası b.1.4. Kuşlar Akyatan ve Tuzla Lagünü Sulak Alan Yönetim Planına göre, bu alanlarda 184 farklı kuş türü belirlenmiştir. Bu kuş türlerinden 58 tanesinin alan içerisinde ve yakın çevresinde muhtemel veya kesin olarak üredikleri tespit edilmiştir. 36

37 184 kuş türünden 122 kuş türü Bern Sözleşmesi EK-II Listesine göre 59 kuş türü ise Ek-III listesine göre korumaya alınmış kuş türleridir. Alanda görülen kuş türleri Dünya Martı Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi ne göre değerlendirildiğinde büyük orman kartalı Hassas (Vulnerable / VU): Tür, orta derecede yüksek yok olma riski (doğal olarak) altındadır olarak sınıflandırılmıştır. Yelkovan, bozkır delicesi, çamurçulluğu, kervançulluğu ve gökkuzgun türleri ise Tehlike Altına Girebilir (Near Threatened / NT): Tür, korumaya bağımlı olarak nitelendirilemez ancak Hassas kategorisine çok yakındır olarak sınıflandırılmıştır. Flamingolar adana@ormansu.gov.tr 37

38 Yaşam Alanlarının Kuş Türlerine Göre Önemi Birçok farklı yaşam alanı olduğundan bu alanları kullanan kuşların çeşitliliği ve ihtiyaçları da farklılık göstermektedir. Göl kıyıları, tuzlu çayırlar ve tuzlu bataklıklar özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme ve üreme alanları oluşturmaktadırlar. Göller; ördekler, martılar, sumrular ve balıkçıllar başta olmak üzere birçok kuş türüne beslenme olanağı sağlarken göllerin kıyılarında ve çevresinde bulunan çamur düzlükleri de özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme ve üreme alanları oluşturmaktadır. Özellikle kıyı kuşları tarafından beslenme ve üreme amaçlı olarak kullanılan göl kıyısı ve çamur düzlüğü niteliğindeki alanlar; Akyatan lagününün beton gözlem kulesi yakınları, lagünün güney-batı, batı ve kuzey-batı kesimi ile kuzeyinde yer alan çamur düzlükleridir tarihinde Akyatan Lagünü'nün kuzeyinde flamingo yuvalama alanı bulunmuştur. Bu bilgi flamingonun alanda yuva yaptığına dair ilk bilgidir. Yuvaların bulunduğu tarih üreme dönemi sonrası olduğu için geçmiş yıllarda burada başarıyla üreyip üremediği kesin olarak bilinmemektedir. Buna rağmen lagün kıyılarında yuva yapmış olmaları önemli bir bulgu olduğu düşünülmektedir. İleriki yıllarda bu yuva alanı mutlaka izlenmeli ve bölge özellikle insan tehdidine karşın korunmalıdır. Üreme adalarında olduğu gibi bu bölgede de avcı olduğu düşünülen pek çok ayak izine rastlanmıştır. Bu bölgedeki insan hareketleri flamingonun üreme girişimini olumsuz yönde etkileyecektir. Gölün içerisinde bulunan adalar küçük sumru, sumru, bataklıkkırlangıcı gibi türlerin büyük topluluklar halinde üredikleri ve kesinlikle korunması gereken alanlardır. Bataklıkkırlangıcı hariç diğer türler için üremeye müsait tek alan oldukları için bu adalarda 38

39 yuvalar üzerinde olacak olumsuzluklar türlerin alandaki üreme başarısını olumsuz yönde etkileyecektir. Alanda yoğun sazlığın bulunduğu alanlar Akyatan Lagünü'nün kuzey kıyılarında kanallar vasıtasıyla tatlı su girişinin olduğu bölgeler ve göllerin çevresindeki eski nehir kulaklarının bulunduğu bölgeler olarak belirlenmiştir. Bu alanlar dışında her iki gölün çevresinde de tatlı su sızıntısı olan yerlerde küçük sazlıklar bulunmaktadır. Sazhorozu, sazbülbülü, büyük kamışçın, bataklık kamışçını ve diğer birçok kuş türü için tek barınma ve üreme olanağı sağlayan bu noktalar tür çeşitliliğinin olumsuz etkilenmemesi için korunmalıdır. Akyatan Lagünü nde bulunan orman birçok ötücü kuş türü ve turaç için beslenme, barınma ve üreme alanı özelliği sergilemektedir. Ormanda üreyen en yaygın ötücüler ak mukallit, çalı bülbülü, karabaşlı kirazkuşudur. Göller çevresinde ekili olmayan tuzlu çayırların bulunduğu bölgelerin özellikle mahmuzlu kızkuşu ve bataklık kırlangıcı için önemli üreme alanları olduğu saptanmıştır. Deniz kıyıları özellikle göçmen kıyı kuşları, martılar ve sumrular gibi deniz kuşları için beslenme olanağı sağlamaktadır. Ayrıca, kıyıya yakın kumullar akça cılıbıt için önemli üreme alanları olarak belirlenmiş alanlardandır. Tablo 17. Çukurova Deltası Kuş Türleri Tür Adı Latince Tür Adı Tür Adı Latince Tür Adı Kızıl gerdanlı dalgıç Gavia stellata Fiyu Tadorna tadorna Kara boyunlu batağan Podiceps nigricollis Çamurcun Anas platyrhynchos Küçük batağan Tachybaptus ruficollis Çıkrıkçın Anas strepera Bahri Podiceps cristatus Elmabaş patka Anas acuta Yelkovan Puffinus yelkouan Tepeli patka Anas clypeata Sümsük Morus bassanus Balık kartalı Anas penelope Ak pelikan Pelecanus onocrotalus Büyük orman kartalı Anas crecca 39

40 Karabatak Phalacrocorax carbo Yılan kartalı Anas querquedula Küçük karabatak Phalacrocorax pygmeus Kara çaylak Aythya ferina Küçük balaban Ixobrychus minutus Saz delicesi Aythya fuligula Gece balıkçılı Nycticorax nycticorax Gökçe delice Pandion haliaetus Sığır balıkçılı Bubulcus ibis Çayır delicesi Aquila clanga Alaca balıkçıl Ardeola ralloides B Bozkır delicesi Circaetus gallicus Küçük ak balıkçıl Egretta garzetta Şahin Milvus migrans Büyük ak balıkçıl Egretta alba Kızıl şahin Circus aeruginosus Gri balıkçıl Ardea cinerea Arı şahini Circus cyaneus Erguvani balıkçıl Ardea purpurea Atmaca Circus pygargus Leylek Ciconia ciconia Çakır (Çakırkuşu) Circus macrourus Kara leylek Ciconia nigra Kerkenez Buteo buteo Çeltikçi Plegadis falcinellus Delice doğan Buteo rufinus Kaşıkçı Platalea leucorodia Ada doğanı Pernis apivorus Flamingo Phoenicopterus ruber Gökdoğan (Gök doğan) Accipiter nisus Suna Accipiter gentilis Mahmuzlu kızkuşu Vanellus spinosus Yeşilbaş Falco tinnunculus Büyük kumkuşu Calidris canutus Boz ördek Falco subbuteo Ak kumkuşu Calidris alba Kılkuyruk Falco eleonorae Gümüş yağmurcun Pluvialis squatarola Kaşıkgaga Falco peregrinus Kızkuşu Vanellus vanellus Boz doğan Falco columbarius Büyük cılıbıt Charadrius leschenaultii Turaç Francolinus francolinus Küçük halkalı cılıbıt Charadrius dubius Kınalı keklik Alectoris chukar Halkalı cılıbıt Charadrius hiaticula Bıldırcın Coturnix coturnix Akça cılıbıt Charadrius alexandrinus Sukılavuzu Rallus aquaticus Taşçeviren Arenaria interpres Sutavuğu (Saztavuğu) Gallinula chloropus Kara karınlı kumkuşu Calidris alpina Sakarmeke Fulica atra Kızıl kumkuşu Calidris ferruginea Sazhorozu Porphyrio porphyrio Sürmeli kumkuşu Limicola falcinellus Turna Grus grus Sarı bacaklı kumkuşu Calidris temminckii Poyrazkuşu Haematopus ostralegus Küçük Kumkuşu Calidris minuta Kılıçgaga Recurvirostra avosetta Küçük kumru Streptopelia senegalensis Uzunbacak Himantopus himantopus Kumru Streptopelia decaocto Bataklıkkırlangıcı Glareola pratincola Üveyik Streptopelia turtur Orman düdükçünü Tringa glareola Guguk Cuculus canorus Yeşil düdükçün Tringa ochropus Kulaklı orman baykuşu Asio otus adana@ormansu.gov.tr 40

41 Dere düdükçünü Actitis hypoleucos Çobanaldatan Caprimulgus europaeus Kızılbacak Tringa totanus İbibik Upupa epops Kara kızılbacak Tringa erythropus Yalıçapkını Alcedo atthis Yeşilbacak Tringa nebularia İzmir yalıçapkını Halcyon smyrnensis Bataklık düdükçünü Tringa stagnatilis Alaca yalıçapkını Ceryle rudis Çamurçullğu Limosa limosa Arıkuşu Merops apiaster Kıyı çamurçullğu Limosa lapponica Gökkuzgun Coracias garrulus Kervançulluğu Numenius arquata Tarlakuşu Alauda arvensis Sürmeli kervançulluğ Numenius phaeopus Tepeli toygar Galerida cristata Suçulluğu Gallinago gallinago Bozkır toygarı Calandrella brachydactyla Denizdüdükçünü Phalaropus lobatus Boğmaklı toygar Melanocorypha calandra Döğüşkenkuş Philomachus pugnax Kum kırlangıcı Riparia riparia Korsanmartı Stercorarius parasiticus Kırlangıç (Kır kırlangıcı) Hirundo rustica Karabaş martı Larus ridibundus Kızıl kırlangıç Hirundo daurica İnce gagalı martı Larus genei Arapbülbülü Pycnonotus xanthopygos Küçük gümüş martı Larus canus Dağbülbülü Prunella modularis Akdeniz martısı Larus melanocephalus Kızılgerdan Erithacus rubecula Gümüş martı Larus cachinnans Bülbül Luscinia megarhynchos Van Gölü martısı Larus armenicus Çalı bülbülü Cercotrichas galactotes Kara sırtlı martı Larus fuscus Mavigerdan (Buğdaycıl) Luscinia svecica Büyük karabaş martı Larus ichthyaetus Kızılkuyruk Phoenicurus phoenicurus Küçük sumru Sterna albifrons Kara kızılkuyruk Phoenicurus ochruros Kara gagalı sumru Sterna sandvicensis Boz kuyrukkakan Oenanthe isabellina Gülen sumru Sterna nilotica Kara kulaklı kuyrukkakan Oenanthe hispanica Sumru Sterna hirundo Çayır taşkuşu Saxicola rubetra Hazar sumrusu Sterna caspia Taşkuşu Saxicola torquata Ak kanatlı sumru Chlidonias leucopterus Öter ardıç Turdus philomelos Bıyıklı sumru Chlidonias hybridus Kızıl ardıç Turdus iliacus Kaya güvercini Columba livia Karatavuk Turdus merula Ak gerdanlı ötleğen Sylvia communis Kara başlı ötleğen Sylvia atricapilla Dik kuyruklu ötleğen Prinia gracilis Küçük ak gerdanlı ötleğen Sylvia curruca Yelpazekuyruk Cisticola juncidis Maskeli ötleğen Sylvia melanocephala Bataklık kamışçını Locustella lusciniodes Kara boğazlı ötleğen Sylvia rueppelli Kamışbülbülü Cettia cetti Dağ ispinozu Fringilla montifringilla Saz kamışçını ( A.scirpaceus Saka Carduelis carduelis adana@ormansu.gov.tr 41

42 Büyük kamışçın A. arundinaceus Florya Carduelis chloris Ak mukallit Hippolais pallida Küçük iskete Serinus serinus Söğütbülbülü Phylloscopus trochilus Bataklık çintesi Emberiza schoeniclus Orman çıvgını Phylloscopus sibilatrix Kara başlı çinte Emberiza melanocephala Çıvgın Phylloscopus collybita Tarla çintesi Miliaria calandra Benekli sinekkapan Muscicapa striata Maskeli örümcekkuşu Lanius nubicus Kara sinekkapan Ficedula hypoleuca Leş kargası Corvus cornix Büyük baştankara Parus major Sığırcık Sturnus vulgaris Çulhakuşu Remiz pendulinus Sarıasma Oriolus oriolus Kızıl sırtlı örümcekk. Lanius collurio Serçe Passer domesticus Ağaç serçesi Passer montanus Söğüt serçesi Passer hispaniolensis İspinoz Fringilla coelebs b.2. Dağlık Bölge: Memeli türlerinden yaban keçisi, vaşak, büyük nalburunlu yarasa, küçük nalburunlu yarasa, kirpi, oklu kirpi, kurt, ağaç sansarı, kaya sansarı, yabani tavşan, yaban domuzu, çakal, tilki, ve porsuğun var olduğu tespit edilmiştir. Tablo 18. Dağlık Bölge Memeli türleri Latince adı Capra aegagrus Lynx lynx Rhinolophus ferrumequinum Rhinolophus hipposideros Erinaceus concolor Hystrix indica Canis lupus Martes martes Martes Foina Tür adı Yaban keçisi Vaşak Büyük Nalburunlu Yarasa Küçük Nalburunlu Yarasa Kirpi Oklu kirpi Kurt Ağaç Sansarı Kaya Sansarı 42

43 Lepus auropaeus Sus scrofa Canis aureus Vulpes vulpes Meles meles Yabani Tavşan Yaban Domuzu Çakal Tilki Porsuk Kuşlardan ise, kaya kartalı, küçük akbaba, şahin, doğan türleri, gökçe, delice, kuzgun, akkuyruksallayan, baştankara, puhu, ibibik, alakarga, yalıçapkını, dere kuşu türleri alanda yaşayan türlerdir. Tablo 19. Dağlık Bölge Kuş Türleri Latince adı Aquila chrysaetos Neophron percnopterus Buteo buteo Falco sp Circus cyaneus Coracias sp Motacilla alba Parus sp Bubo bubo Upupa epops Garrulus glandarius Alcedo atthis Cinclus cinclus Tür adı Kaya Kartalı Küçük Akbaba Şahin Doğan türleri Gökçe Delice Kuzgun Akkuyruksallayan Baştankara Puhu İbibik Alakarga Yalıçapkını Dere Kuşu 43

44 Ayrıca dağlık bölgelerde bulunan sürüngenler ve çift yaşamlılara ait tablo aşağıda verilmiştir. Amfibiler Triturus vittatus Pelobates syriacus Bufo bufo Bufo viridis Hyla arborea Rana ridibunda Kertenkeleler Cyrtopodion kotschyi Hemidactylus turcicus Laudaki stellio Chamaeleo chamaeleon Pseudopus apodus Lacerta anatolica Lacerta leavis Lacerta trilineata Ophisops elegans Aplepharus kitaibelii Trachylepis vittata Blanus strauchi Yılanlar Typhlops vermicularis Eryx jaculus Dolichophis caspius Dolichophis jugularis Platyceps najadum Platyceps collaris Hemorrhois ravergieri Malpolon monspessulanus Telescopus fallax Eirenis modestus Eirenis barani Eirenis eiselti Eirenis decemlineata Eirenis lineomaculatus Eirenis levantinus Eirenis aurolineatus Eirenis rothi Kaplumbağalar Testudo graeca 44

45 A BİRİNCİ KISIM: 1. Doğa Turizmi ve Doğa Turizmi Çeşitleri a. Dağ ve Doğa Yürüyüşü İlin kuzeyini kaplayan Orta ve Doğu Toroslar, dağ ve doğa yürüyüşüne uygun koşullar sağlamaktadır. Yükseltisi 3000 m yi aşan doruklar tırmanma, bunun daha alt kotları ise doğa yürüyüşleri için idealdir. Pozantı yakınlarındaki Karanfil Dağı nda kamp yaparak doruklara ulaşmak mümkündür. Bu yer ayrıca dağ ve doğa yürüyüşleri için yoğun olarak kullanılan Niğde sınırları içindeki Çamardı yöresine de komşudur. Ayrıca Aladağ ilçesinde yer alan yedi göller ve Hacer ormanları da ayrı bir gezi parkuru olarak kullanılabilir. Profesyonel dağcılar tarafından ise Demirkazık zirvesine ulaşmakta mümkündür.. Yürüyüş Güzergahları: 1. Belemedik Kıralan Yürüyüş Parkuru 2. Kızıldağ- Armutoluğu güzergahı, 3. Seyhan Baraj Gölü-Çatalan-Çukurova Üniversitesi-Arboretum güzergahı 4. Aladağ-Hacer ormanı-demirkazık güzergahı. Belemedik-Kıralan Yürüyüş Parkuru adana@ormansu.gov.tr 45

46 b. Mağara Turizmi Adana ilinde henüz araştırması yapılmamış mağaralar bulunmaktadır. Aladağ yakınlarındaki Bığbığı Mağarası eşsiz güzelliği ile mağara turizmine yönelik bir potansiyel sunmaktadır. Bundan başka ilde Cin, Culfa Keleri, Camlıköy Subatanı, Sütlük Subatanı, Adamkafalı Deliği, Kozan-Düden ve Yılanlıyurt Subatanı gibi mağaralar da bulunmaktadır. c. Kuş Gözlemciliği Lagünlerde; ördekler, martılar, sumrular ve balıkçıllar başta olmak üzere birçok kuş türü beslenme olanağı bulmaktadır. Ayrıca lagünlerin kıyılarında ve çevresinde bulunan çamur düzlükleri de özellikle kıyı kuşları için önemli beslenme ve üreme alanları oluşturmaktadır. Adana ilinde kuş gözlemciliğinin yapılabileceği bölgeler aşağıda açıklanmıştır. c.1. Tuzla Lagünü Adana il merkezine 48km uzaklıktadır. Tuzla Gölü nün, Çukurova Deltası nda yakın dönemde balık stoklarının düşmediği tek sulak alan olduğu Düdükçün belirtilmektedir. Alanda üreyen kuş türleri turaç, yaz ördeği, kocagöz, akça cılıbıt, mahmuzlu kış kuşu ve küçük sumrudur. Alana değer kazandıran statüler; Potansiyel Ramsar Önemli Kuş Alanı ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasıdır. 46

47 c.2. Akyatan Lagünü Adana ilinde bulunan en büyük lagündür. Adana merkeze uzaklığı 45 km dir. Alanda üreyen kuşlar; yaz ördeği, turaç, saz horozu, kocagöz, akça cılıbıt, mahmuzlu kız kuşu, küçük sumru, küçük Flamingo orman kartalıdır. En önemlileri flamingo, suna, fiyu, elmabaş patka, sakarmeke, dikkuyruk, olmak üzere büyük sayıda su kuşu gölde kışlar. Ayrıca alandaki tarım arazileri, turna için kışlama bölgesidir. Akyatan Gölü ve deniz arasındaki kumullar, çeşitli türlerden küçük ötücülerin üreme ve konaklama dönemlerinde yaşam ortamıdır. Alana değer kazandıran statüler; Ramsar Alanı, Önemli Kuş Alanı, Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasıdır. c.3. Yumurtalık Lagünleri Adana il merkezine 81 km mesafededir. Ceyhan Nehri ağzı ve Yumurtalık Körfezi arasında kalan lagünler; tuzcul bataklıklar, tatlı su bataklıkları, çamur düzlükleri, sazlıklar, kumullar ve bir çam Balıkçıllar ormanından oluşan dev bir sulak alan sistemidir. Başlıca sulak alanlar Çamlık (Yumurtalık) Lagünü, Yelkoma Gölü, Ömer Gölü, Yapı Gölü ve Darboğaz 47

48 Gölü dür. Alanda üreyen kuşlar; turaç, akça cılıbıt, küçük sumrudur. Kış boyunca büyük sayılarda su kuşunu barındırır. Bunların en önemlileri fiyu, kılıç gaga, akça cılıbıt ve küçük kum kuşudur. Yine bu alanda turnalar için kışlama bölgesidir. Ayrıca alanda yer alan halep çam ormanı Türkiye de bu türün doğal orman oluşturduğu iki alandan biridir. Alana değer kazandıran statüler; Tabiatı Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Önemli Kuş Alanı, ve Önemli Bitki Alanı olmasıdır. Flamingolar d. Bitki Gözlemciliği Akdeniz iklimi özelliklerini taşıyan bitki örtüsü, m ye kadar olan kesimde mersin (Murt), sandal, kermes meşesi, çınar, yabani zeytin, akça kesme, menengiç, sakız ağacı, funda, erguvan, karaçalı, zakkum ve okaliptüs; 800 m den itibaren yayvan Halep Çamlığı yapraklı meşe, kızılcık ve defne; daha yükseklerde ise çam türleri, ardıç, kayın, adana@ormansu.gov.tr 48

49 toros köknarı ve sedir; 2000 m den sonra da alpin çayırlar doğal halı şeklindedir. Otsu bitkilerden kardelen, siklamen, ada soğanı, nergis, sümbül, gelincik, kekik, nane, mantıvar vb. bitkiler mevsiminde incelenebilir. Bitki Gözlemciliğinin yapılabileceği alanlar arasında Adana iline 45 km mesafede bulunan Karataş ilçesinde yer alan Harbiş Kumsalı uygun bir yerdir Harbiş kumsalı Ayrıca deniz kesiminde yer alan, kumullar, göller, dalyanlar ve sazlık alanlar önemli ekolojik zenginlik kaynağıdır. Akyatan ve Tuzla biyoçeşitlilik Lagünleri, bakımından oldukça zengin olup, doğal yapısı bozulmamıştır. Ayrıca alan, lagünler ile deniz arasında nesli dünya Akdeniz kumulları çapında tehlike altında olan bitki türlerinin bulunduğu kumul ekosistemlerine sahiptir. adana@ormansu.gov.tr 49

50 Adana ili Karataş ilçesinde bulunan nergis adası ilkbahar aylarında görülmeye değer bir güzellik sunmaktadır. Nergis adası(akyatan) 50

51 Kum Zambağı olarak bilinen Pancratium maritimum adlı tür. Karataş ilçesi Tuzla ve Bahçe beldelerindeki kumullarda yayılış göstermektedir. Nesli tehlike altında olan bu tür Ağustos-Ekim aylarında kumulların üzerinde görülmeye değer bembeyaz bir örtü oluşturmaktadır.. Kum zambağı Kum zambağı (Tuzla) 51

52 e. Yaban Hayatı Gözlemciliği Yaban keçisi (Karanfildağı) Yaban keçisi, keklik, turaç, sülün, göçmen kuşlar ve yırtıcı kuşları korumak için ilde belli bölgelerde av yasakları getirilmiştir. Adana ili, Pozantı ilçesinde Karanfil Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Saimbeyli ilçesinde Hançerinderesi Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, İl merkezinde Seyhan Baraj Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Karataş ilçesinde ise Tuzla Yaban Saz kedisi(akyatan) Hayatı Geliştirme Sahası ve Akyatan 52

53 Yaban Geliştirme Hayatı Sahası olmak üzere toplam 5 adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Bu Saimbeyli- alanlardan Turaç(Akyatan) Hançerindersi ve Pozantı-Karanfil Dağı Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarında yaban keçisi gözlemciliği yapılabilir. Karataş-Akyatan ve Tuzla Yaban Hayatı Geliştirme Sahalarında ise kuşlar ve su kuşları gözlemleneceği gibi Akyatan da saz kedisi ve deniz kaplumbağaları ve yumurta çıkışlarını da gözlemlemek mümkündür. Deniz kaplumbağası adana@ormansu.gov.tr 53

54 f. Yayla Turizmi: İlimizde yer alan yaylaların, doğal güzellikleri, tarihi değerleri ve diğer çekicilik yaratan özellikleri ile ekoturizme yönelik sundukları çok çeşitli ve eşsiz olanakların; koruma kullanma dengesi içerisinde turizm amaçlı değerlendirilmesi önemlidir. Ayrıca yöre halkına ekonomik kar olanakları sunmaktadır. Ekoturizm etkinlikleri arasında en fazla talep yayla turizmine olmaktadır. Anadolu kültüründe yaylalar yaşamın önemli bir parçası olarak yer alır. Yaşam tarzına bağlı olarak yaylaların kullanım biçimlerinde de farklılıklar gözlenmektedir (Anonim, 2009b; Anonim, 2009). İlimizde bozulmamış doğal yapısıyla bir yayla cenneti olarak kabul edilebilir. Adana ilindeki potansiyel yayla tuzimi yerleri; Aladağ ilçesi, Meydan Yaylası: Aladağ ilçesinden 6 km. uzakta 1700 metre yükseklikte çam, köknar, ardıç, sedir ağaçları ve meyve bahçeleri bulunan bu yayla alt yapısı, ahşap ve taş yapılarıyla Aladağ-Meydan yaylası adana@ormansu.gov.tr 54

55 kamp yapmak isteyen gezginleri ağırlamaya hazırdır. Aladağ ilçesi, Ağcakise-Başpınar-Bıcı ve Kosurga Yaylaları: Birbirlerine stabilize yollarla bağlanan çok yakın mesafedeki bu yaylalar ormanlık alan içinde kurulmuştur. Zehli Kalesi, bu yaylalardan görülebilmektedir. Kampçılar ve fotoğrafçılar için oldukça güzel doğaya sahiptir. 55

56 Aladağ-Başpınar yaylası Kozan ilçesi, Horzum Yaylası: Kozan ilçesini Kayseri ye bağlayan karayolunun 25. km sinde bulunmaktadır. Çam, çınar, Kozan-Horzum yaylası üzüm bağları ve meyve ağaçları ayrıca ahşap yayla evlerinin sıkça görüldüğü bu yaylada bir çok alt yapı sorunu da halledilmiştir. Kamp yerleri, kır kahveleri, bakkallar, lokantalar ve sağlık ocağı bulunmaktadır. 56

57 Pozantı ilçesi, Tekir Yaylası: Adana-Ankara karayolunun 107. km sinde, Pozantı ilçesine ise 7 km. uzaklıktadır. Çam, ardıç ve meyve bahçeleri bulunan yaylada, yayla mimarisinin her türlü örneğini görmek mümkündür. Tekir Yaylası nda Osmanlı Tabyaları görülmeye değer yerlerdendir. Tekir Yaylası, kamp yapmak isteyen gezginler için ideal ortama sahiptir. Ayrıca bölgede kır kahveleri, lokantalar, sağlık ocağı bulunmaktadır. Pozantı-Tekir yaylası Pozantı ilçesi, Armutoluğu Yaylası: adana@ormansu.gov.tr 57

58 Pozantı-Ankara yol ayrımından 13 km. sonra ulaşılan bu yaylada çam ve göknar ağaçları, ardıç ağaçları ile kır çiçekleri iç içedir. Akdağın eteğinde bulunan bu yayla henüz çok bakirdir. Yaban hayatı ve su kaynaklarıyla gezginler için çok ilginç bir bölgedir. Pozantı-Armutoluğu yaylası Karaisalı ilçesi, Kızıldağ Yaylası: Karaisalı ilçesinden 27 km uzaklıkta bulunan bu yaylaya yöre halkının ilgisi çok yoğundur. Kiraz, vişne, elma, armut ve ceviz ağaçlarının yoğun olduğu bu yaylada yaban hayatının çeşitliliği de ilgi Karaisalı-Kızıldağ yaylası çekmektedir. Kır kahveleri, 58

59 lokantalar, bakkallar, fırınlar ve kasapların hizmet verdiği bu yaylada kamp yapmak ve günübirlik gezmek mümkün. Saimbeyli ilçesi, Çatak Yaylası: Saimbeyli-Tufaneyli yolunun 2. km. sinden sonra başlayan bu yayla küçük şelalelerin beslediği, yaşlı çınar ağaçlarının dalları üzerine kurulmuş piknik yapılabilen, yöre halkının çok rağbet ettiği bir yayladır. g. Sportif Olta Balıkçılığı: Adana ilinin, denize kıyısı bulunan ilçelerinde, doğal ve baraj göllerinde, nehirlerinde sportif olta balıkçılığı yapmak mümkündür. kullandığı, Baraj Dilberler Saimbeyli-Çatak yaylası Seyhan Gölünün Sekisi Yoğun olarak amatör balıkçıların kıyısında pek çok avlanma noktası bulunmaktadır. Ayrıca Adana il merkezine 81 km Yumurtalık-Gölcihan mesafede bulunan, 59

60 Yumurtalık ilçesi Yeşilköy beldesindeki Gölcihan Gölü olta balıkçılığı için uygun bir alandır. h. Foto Safari: Adana ili, el değmemiş pek çok doğal güzellikleri, flora ve fauna zenginliği, kültürü, Flamingolar(Akyatan) folklorü, müziği, yaşam şekli, yemekleri ve insanı ile fotosafari için oldukça elverişli bir şehirdir. Bu amaçla Adana ilinin, bu eşsiz güzelliklerini tanımaya ve keşfetmeye yönelik fotosafari turları, birçok farklı yaş gruplarının katılımı sağlayan dernekler tarafından düzenlenmektedir. Fotosafari etkinliklerinin yapılabileceği yerler Karataş arasında; ilçesi Akyatan ve Tuzla Lagünleri, ve Pozantı Karaisalı Alman köprüsü(karaisalı-kıralan) 60

61 ilçelerinde yer alan Belemedik-Kıralan çevresi (Alman Köprüsü, Berlin-Bağdat demiryolu, Alman Çakıt Saimbeyli mezarlığı, Kanyonu), ilçesinde yer alan Obruk ve çevresi aylarında fotoğrafları Temmuz kelebek çekmek için uygundur. 61

62 ı. Su Sporları(Rafting, Kano, Deniz ) İlimiz jeomorfolojik yapısından kaynaklı olarak, akarsuları da farklı özellikler arz etmektedir. Bu durum farklı rekreasyonel ve sportif kullanım olanakları sunabilir. Deniz, göl ve akarsularımız Kano(Seyhan Nehri) rafting, kano, nehir kayağı, su kayağı, zıpkın avcılığı için elverişlidir. Doğa turizminin önde gelen dallarından biri olarak akarsu turizmine yönelik ilimizin sunduğu bu büyük potansiyelin geliştirilmesi ve geniş kitlelere hitap edecek şekilde tanıtımının yapılması önem taşımaktadır. Büyük yatırımlar gerektirmeyen akarsu turizmi, çevrenin tarihi, arkeolojik, kültürel, otantik değerleri ve diğer turizm çeşitleriyle bir bütün oluşturmaktadır. Bu nedenle, nehirlerimizin akarsu turizmi potansiyeli incelenirken, çevresinde yer alan ve entegre bir şekilde geliştirilebilecek diğer turizm değerleri birlikte değerlendirilmelidir. İlimiz merkezinde bulunan Seyhan Baraj gölü farklı su sporlarına ev sahipliği yapabilecek potansiyele sahiptir. Ancak yeterince yararlanılamamaktadır. Seyhan Baraj Gölünde, 2012 yılında yapılan, Dragan kürek yarışması ve bot festivali büyük ilgi toplamış, bu tip etkinliklerin ilimizde yaygınlaştırılması da eko turizmin gelişmesi açısından büyük önem arz etmektedir. adana@ormansu.gov.tr 62

63 i. Yamaç Paraşütü: İlimiz Yamaç Paraşütü tarzı hava sporları meraklıları için keşfedilmesi gereken bir yerdir. Yamaç Paraşütü sporu, ilk bakışta serbest atlama paraşütüne Rüzgarlı Tepe(Seyhan Baraj Gölü) benzeyen bir paraşüt ile uçak yerine, yüksek bir tepeden koşulmak sureti havalanmaktır. Seyhan Baraj Gölü kıyısında bulunan, rüzgarlı tepede yamaç paraşütü yapılmakta olup, geniş organizasyonlara ev sahipliği yapabilecek potansiyele sahip bir alandır. j. İzcilik İzcilik, gönüllü, uluslararası, üniformalı, çeşitli yaş gruplarındaki gençlerin zihinsel, fiziksel, ruhsal, sosyal, duygusal ve karakter gelişimine katkıda bulunan bir İzcilik kampı(tuzla) gençlik faaliyetidir. Aynı zamanda, çocuk ve gençleri mevcut özellikleri ile bir bütün olarak ele alan, ruh ve beden sağlıklarını geliştiren, onların boş zamanlarını bir program çerçevesinde değerlendirilmesini sağlayan bir eğitim aracıdır. Bu özellikleri ile izcilik, öğretim olmaktan çok uygulamalı bilgi ve beceri kazandıran eğitim karakterinde bir faaliyetidir. 63

64 Adana ili, Karataş ilçesi, Tuzla Beldesinde Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bir izci kampı mevcuttur. k. Kamp-Karavan Adana ili, günübirlik dinlenme, eğlenme ve piknik amaçlı kullanımların yanı sıra, çadır ve karavanlı kamp yapma olanağına sahip, pek çok doğal alanlara sahiptir. Gözlerden uzak doğa ile baş başa vakit geçirmek isteyen insanlar için Kamp-karavan(Karataş) oldukça büyük imkanlar sunmaktadır. Adana iline 45 km mesafede bulunan Karataş ilçesindeki Kumluk Tabiat Parkı bu amaçla kullanılabilecek yerlerden Kumluk (Karataş) biridir. Kumluk(Karataş ) adana@ormansu.gov.tr 64

65 l. Bisiklet Turizmi: Bisiklet turizmi yeni yaygınlaşmaya başlayan bir turizm türüdür. Bütün dünyada hızla yayılan doğa turizmi anlayışına paralel olarak ülkemizde de bisiklet turları son yıllarda seyahat acenteleri tarafından doğal güzelliklere sahip kırsal alanlarda düzenlenmektedir. En eski motorsuz ulaşım araçlarından biri olan bisiklet, performans geliştirmenin yanı sıra doğayı keşfetmenin verdiği zevkle bütünleşir. 1- Kızıldağ- Armutoluğu güzergahı, 2- Seyhan Baraj Gölü-Çatalan-Çukurova Üniversitesi-Arboretum güzergahı. 3- Belemedik-Kıralan güzergahı 4- Tuzla-Yumurtalık güzergahı (Bisiklet yarışları için parkur olarak kullanılabilir) m. Kelebek Gözlemciliği: Adana ili, Saimbeyli ilçesi Obruk ve çevresi Türkiye nin kelebek çeşitliliği açısından en önemli on alanından biridir. Alanda, Temmuz ayında bir günde tür kelebeğe rastlamak Çokgözlü Lübnanesmeri mümkündür(wagener, S. 2006). B. İKİNCİ KISIM Bölge Müdürlüğümüz kullanımında olan mevcut alanların yeniden yapılandırılması ve yeni Tabiat Parklarının oluşturulması, 65

66 1 Mevcut Alanlarımızın Yeniden Yapılandırılması 1.1. Kumluk Tabiat Parkı ( Günübirlik ): Karataş Adana iline 45 km mesafede bulunan Karataş ilçesindeki Kumluk Tabiat Parkı için yapılması planlanan işe ait avan proje aşağıda verilmiştir. Projenin uygulanmasından sonra alan çok daha farklı bir görünüme sahip olacaktır. adana@ormansu.gov.tr 66

67 1.2. Dağlıcak Tabiat Parkı ( Günübirlik ): Kozan Adana merkezine 95 km mesafede bulunan Kozan-Dağılcak Tabiat Parkı, Adana-Feke güzergahında olup, Kozan a 15 km mesafededir. Müstecir tarafından işletilmekte olan Dağılcak Tabiat Parkı doğal güzelliği ile birçok ziyaretçiyi ağırlamaktadır. 2. adana@ormansu.gov.tr 67

68 Yeni Alanların belirlenmesi (Tabiat Parkı, Milli Park) 2.1. Belemedik Tabiat Parkı ( Günübirlik): Pozantı Adana iline 117 km, Pozantı ilçesine 9 km uzaklıktadır. Belemedik Yaylası, zengin doğa manzarası ile tamamen bakir durumdadır. Alandaki mevcut yürüyüş güzergahı aşağıdaki haritada verilmiştir. Ayrıca alana yapılması planlanan tabiat parkına ait sınırlar da aşağıdaki haritalar üzerinde belirtilmiştir. adana@ormansu.gov.tr 68

69 Bu alan içerisinde yapılması planlanan seyir terasları ve alt yapı tesisleri de aşağıda verilen harita üzerinde gösterilmiştir. 69

70 Bu alan gerek doğal güzellikleri gerekse tarihi bakımından görülmeye değer yerler arasındadır. Çakıt Suyu kıyısında kurulmuş Belemedik'te taş ve ahşaptan yapılmış yayla evlerinde konaklanmaktadır. Yaban hayatı yönünden hayli zengin olan yörede yabankeçisi, yabandomuzu ve yırtıcı kuşlar gözlemlenebilir. Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda burada görev yapan Alman personelin kullandığı yapılar ve mezarlık mevcuttur. Seyir terasları marifeti ile manzara ve Yaban Hayatı izlemesi yapılabilir 5 km lik doğa yürüyüşü gerçekleştirmek mümkündür. adana@ormansu.gov.tr 70

71 Belemedikte düşünülen Tabiat Parkı dahilinde günübirlik konaklama, yürüyüş, koşu, Irmakta olta balıkçılığı v.b. doğa sporlarına uygun tesisler oluşturulması. Alan içerisinde, doğal güzellikleri ile görülmeye değer yerler olup, eşsiz fotoğrafların çekilebileceği imkanlar bulunacaktır. Annaşa Kalesine çıkılıp Pozantı çukuru izlenebilir. Adana ili Karaisalı ilçesi Hacıkırı (Kıralan) köyü'nde bulunan, yöre halkı tarafından "Koca Köprü" diye anılan Hacıkırı Demiryolu Köprüsü'ne aynı zamanda çeşitli hikâyelerle özdeşleştirilerek Varda Köprüsü'de denilmektedir. 71

72 1912 yılında Almanlar tarafından inşa edildiği için Alman köprüsü olarak bilinmektedir. Adana'ya uzaklığı karayolu ile Karaisalı üzerinden 64 km'dir. Demir yolu ile Adana İstasyonu'na mesafesi 63 km'dir. Bu köprü Almanlar tarafından, çelik kafes taş örme tekniği ile yapılmıştır Çakıt Kanyonu Tabiat parkı ( Günübirlik):.Pozantı Çakıt Aksaray'dan başlayıp Pozantı'dan geçerek Adana'ya bağlanan bir derenin güzergahıdır. adana@ormansu.gov.tr 72

73 Adana'ya Karaisalı ilçesinin Kapıkaya köyünden bağlanır. Bu bağlantı noktası yüksek bir kanyon hattı oluşturmaktadır. Kanyon Pozantı yönünde devam ederken bazı yerlerde kanyon, bazı yerlerdeyse vadi görünümündedir Karacaoğlan Tabiat Parkı (Yaylacılık Temalı ): Tekir Tekir Yaylası, Bürücek ve Eski Konacık yaylaları, Akça Tekir beldenin birer mahallesi konumundadır. 73

74 Çam, ardıç ve meyve bahçeleri arasında kurulmuş olan yaylada, yayla mimarisine uygun ahşap yapıların yanında çok sayıda mimari tarzın her türlü örneklerini görmek mümkündür. Yaylanın kuzey ve güneyinde bulunan ve yaylaya 2 km. mesafede olan Osmanlı tabyaları diğer etkinliklerdir. Pozantı Tekir Yaylası Ulaşım: Adana-Ankara E5 karayolunun 107. km. sinde, yolun her iki yakasında çok geniş bir alana yayılmış olan yayla Pozantı ilçesine 7 km. uzaklıktadır. Şehirlerarası otobüsler ve Adana ve Tarsus'tan yaylaya yolcu taşımacılığı yapan otobüs ve minibüs yaz-kış günün her saatinde gidilebilir. Tekir de Yaylacılık problemine de çözüm noktasında katkıda bulunacağını düşündüğümüz,içerisinde kır evleri ve çeşitli aktivitelerin düzenlenebileceği ortak kullanım alanları olan,yaşam alanı olarak tasarlanmış projeler barındıran bir tabiat parkı konsepti düşünülmektedir. adana@ormansu.gov.tr 74

75 2.4. Umut Alanı Tabiat Parkı (Yaylacılık Temalı): Karaisalı Adana Merkez e 65 km mesafede Karaisalı ilçe sınırları dahilindedir. Ulaşımı asfalt yoldan sağlanmaktadır. Ulaşım, iklim ve manzara açısından yaylacılığa uygun bir alandır. Tekir yaylası ile benzer konseptte bir tabiat parkı düşünülmektedir. adana@ormansu.gov.tr 75

76 2.5. Kabalak Tabiat Parkı ( Av ve Doğa Temalı ): Karaisalı Adana Merkez e 65 km mesafede Karaisalı ilçe sınırları dahilindedir adana@ormansu.gov.tr 76

77 2.6. Dadaloğlu.Tabiat Parkı ( yaylacılık ve Günübirlik): Kozan Çukurova ile Toroslar'ın buluştuğu bir noktada yer alan barajın suları ile örtüşen muhteşem bir manzaraya sahiptir. Baraj yolu boyunca zakkumların çiçeklerinin görüntüsü göz zevkini okşamaktadır. Sulama amaçlı yapılan Kozan Barajı amatör balıkçılar için de ideal bir yerdir. adana@ormansu.gov.tr 77

78 2.7. Çokçapınar Tabiat Parkı ( Günübirlik): Ceyhan Adana iline 33 km, Ceyhan ilçesine 18 km uzaklıktadır. E-5 karayoluna 6, Adana - Gaziantep otoyoluna 8 km uzaklıkta ulaşımı kolay bir alandır. Daha çok Büyükşehir insanının günübirlik rekreasyon ihtiyacına dönük olarak planlanmaktadır. adana@ormansu.gov.tr 78

79 2.8. Kızılkaş Tabiat Parkı ( Günübirlik): Sarıçam İl sınırları içerisinde yer alan Sarıçam İlçe Belediyesi hudutları içinde yer almakta olup, merkeze 17 km. uzaklıktadır Sarıçam Tabiat Parkı ( Günübirlik): Sarıçam İl sınırları içerisinde yer alan Sarıçam İlçe Belediyesi hudutları içinde yer almakta olup, merkeze 15 km. uzaklıktadır. adana@ormansu.gov.tr 79

80 3.ADANA EKOTURİZM SWOT ANALİZİ Adana ilinin ekoturizm master planına, iki farklı swot analizi uygulanmıştır. Öncelikli olarak lokal bir değerlendirmeye alınarak, Çukurova Deltasının swot analizi yapılmış, ikinci olarak daha genel bir yaklaşımla adana geneline bu analiz uygulanmıştır. Çukurova Deltası ve Adana geneli için uygulanan swot analizindeki güçlü ve zayıf yönler ayrı ayrı belirtilmiş, fırsatlar ve tehditler her iki alan için de aynı olduğundan tek sütun halinde aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 20. Swot analizi Güçlü Yönler Zayıf Yönler Çukurova Deltası Adana Geneli Çukurova Deltası Adana Geneli Adana İli, Batı Deltada yaşayan Adana İlinin Deltanın biyolojik Palearktik için yerel halk ekoturizm biyolojik çeşitliliği çok iyi önemli kuş göç konusunda yeterli çeşitliliği iyi tanınıyor yolları üzerinde bilgiye sahip değil bilinmiyor bulunuyor Delta, Batı Palearktik için önemli kuş göç yolları üzerinde bulunuyor Deltada dört adet Önemli Kuş Alanı, bir adet Önemli Bitki Alanı bulunuyor Deltada iki adet RAMSAR alanı bulunuyor Adana İli, biyocoğrafik, topoğrafik ve jeomorfolojik özellikleri ile çok farklı bileşenleri (delta, göl, akarsu, dağ, kanyon, ova vb.) bir arada barındırmaktadır Adana İli, kıyı, fuar ve sağlık turizmi ile büyük bir turist varlığına sahiptir Adana İli, iklimsel yapısı ile dört mevsimin bir arada yaşandığı bir ildir ve dört Deltada bulunan ekoturizm destinasyonlarının altyapısı (konaklama, wc, otopark vb.)bulunmamaktadır Yumurtalık Lagünleri Tabiatı Koruma Alanı statüsü ile korunduğu için ekoturizm faaliyetlerine tamamen kapalıdır Bölgede faaliyet gösteren tur operatörleri ve turizmciler deltanın biyolojik çeşitliliği Seyhan Baraj Gölü kıyısında sürdürülen yapılaşma faaliyetleri bölgenin biyolojik çeşitliliğini yok etmiştir Adana'da bulunan ekoturizm destinasyonlarının uygun altyapısı bulunmamaktadır 80

81 mevsim boyunca ekoturizm çeşitlendirilebilir konusunda yeterli bilgiye sahip değiller Deltada, 74 Kırmızı Liste bitki türü bulunmaktadır Deltada bulunan 39 hayvan türü Bern Sözleşmesi kapsamında koruma altındadır Delta'da ziyaretçilere hizmet edebilecek bir Eğitim ve Tanıtım Merkezi bulunmaktadır Deltada bulunan sulak alanlara toplu taşıma araçları ile ulaşılabilmektedir Deltada ekosisteme özgü Saz Kedisi türü bulunmaktadır ve yaşam alanları bilinmektedir Deltada bulunan Akyatan Lagünü kumsalı deniz kaplumbağaları için Türkiye'deki 3 önemli üreme alanından biridir Fırsatlar Adana Geneli Adana İli'nde bulunan Seyhan Baraj Gölü kano, kayak gibi su sporları için uygun ortam sağlamaktadır Seyhan Baraj Gölü Adana İli merkezinde bulunması ulaşım kolaylığı sağlamaktadır Çatalan Baraj Gölü'nün kıyısında bulunan Rüzgarlı Tepe yamaç paraşütü için uygun bir noktadır Adana İlinin mevcut turizm altyapısı yerli ve yabancı turistleri ağırlamaya uygundur Adana İli zengin mutfağı ile turistlere yöreye has damak tadı seçenekleri sunmaktadır Delta, ulusal ve uluslararası düzeyde iyi tanınımıyor Delta'da rehberlik yapabilecek hem turist rehberliği hem de biyolojik çeşitlilik konusunda uzman personel bulunmamaktadır Deltada bulunan gözlem kulelerinin tadilata ihtiyacı vardır Tehditler Adana Geneli adana@ormansu.gov.tr 81

82 Mersin İli Tarsus İlçesi'ne yapılacak yeni hava meydanı ile alan daha çok turist gelecektir Adanadaki mevcut kullanım taleplerinin (HES, şehirleşme vb.) biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etkisi bulunuyor Adana İli'nde sanayi tesislerinin bulunması (Sosyal sorumululuk projeleri sunulabilir) Adana İli'nde sanayi tesislerinin bulunması (Gerekli önemli alınmazsa biyolojik çeşitliliği tehdit edebilir) Doğu Akdeniz kıyı otoyolunun Adana İli'nin güneyinden geçmesi Türkiye Turizm Stratejisi (2002)'nde Adana İli'nin eko turizm alanı olarak bulunmaması Adana Çevre Düzen Planı'nda Tuzla ve Akyatan Yaban Hayatı Gelişme Sahaları'nın eko turizm bölgesi olarak belirtilmiş olması Bilinçsiz ve kaçak avcılık Kırsal peyzajın korunamaması, yöresel mimarinin yok olması Alan özgü ürünlere yönelik pazarlama startejilerinin bulunmaması 82

83 4. ADANA EKOTURİZM EYLEM PLANI Adana için 5 yıllık eylem planı hazırlanmış olup, aşağıdaki tabloda verilmiştir. Çıktı Faaliyet Sorumlu Kurum Açıklama Yıllar Adana İli'nin Doğa Turizmi Varlığını ve Potansiyelini Etkin Olarak Tanıtmak 1.1. Adana İli Doğa Turizmi Web Sitesini Hazırlamak ve Yayınlamak 1.2. Adana İli Doğa Turizmi Kitapçığı Hazırlamak, Yayınlamak ve Yaymak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü - Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır - Site İngilizce ve Türkçe olarak hazırlanacaktır Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır adana@ormansu.gov.tr 83

84 1.3. Mevcutta bulunan web sitesinin içeriğini zenginleştirmek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Sitenin içeriği Şube Müdürlüğü personeli ve DAD personeli tarafından seçilen içerik ile zenginleştirilecektir 1.4. Kuş Gözlemciliği ve Fotoğrafçılığı Festivali Düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 1.5. Fotosafari Düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği 84

85 2.1. Akyatan, Yelkoma ve Ağyatan Lagünleri'nde bulunan gözlem kulelerini restore etmek, uygun noktalara yeni kuleler yapmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 2. Doğa Turizmi Destinasyonla rının Amaca Yönelik Altyapısını Güçlendirmek 2.2. Akyatan ve Yumurtalık Lagünleri Ramsar Alanı Tabelalarını Yenilemek 2.3. Tuzla, Akyatan, Ağyatan ve Yumurtalık Lagünlerinde bulunan bitki, kuş, sürüngen ve memeli türleri ile ilgili bilgilendirme tabelaları yapmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır - Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır - Tabelaların içeriği Şube Müdürlüğü ve DAD personeli ile birlikte hazırlanacaktır 2.4. Akyatan Lagünü'nde bulunan beton kulenin yolunu açık tutmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Adana İl Özel İdaresi Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır adana@ormansu.gov.tr 85

86 2.5. Tuzla Lagünü ile deniz arasındaki kumullarda bitki gözlemciliği için ahşap yürüyüş yolu düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Tuzla Belediyesi Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 2.6. Harbiş Plajı kuzeyinde bulunan kumul tepesinde bitki gözlemciliği için ahşap yürüyüş yolu düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Karataş Belediyesi Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 2.7. Tuzla Lagünü ve Harbiş Kumulları'nda bulunan bitki türleri için tanıtıcı tabelalar yapmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği - Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır - Tabelaların içeriği Şube Müdürlüğü ve DAD personeli ile birlikte hazırlanacaktır adana@ormansu.gov.tr 86

87 2.8. Tuzla Lagünü ve Harbiş Kumulları'nda kullanıma yönelik altyapı (Otopark, WC vb.) yapmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Karataş Belediyesi Tuzla Belediyesi Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 2.9. Akyatan Lagünü ile deniz arasındaki kumsalda deniz kaplumbağası çıkışlarının gözlemlenmesi için gözlem noktaları oluşturmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü WWF Türkiye Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 87

88 2.10. Akyatan Lagünü'nün kuzeyinde bulunan Kapı Ormanı'nda Saz Kedisi gözlemciliğine uygun gözlem noktaları oluşturmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü WWF Türkiye Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır Pozantı ve Karaisalı İlçelerinde tespit edilen trekking ve dağ bisikleti rotalarını işaretlemek, haritalamak ve rotalara bilgilendirme ve yönlendirme tabelaları yerleştirmek, gerekli yerlerde güvenlik amaçlı korkuluklar yapıp yerleştirmek Doğa Araştırmaları Derneği Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Bisiklet Federasyonu Adana İl Temsilciliği Dağcılık Federasyonu Adana İl Temsilciliği Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 88

89 2.12. Karanfil Dağı ve Hançerin Deresi Yaban Hayat Geliştirme Sahalarında yaban keçisi gözlemciliğini geliştirmek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Tüm destinasyonlarda kullanıma yönelik altyapı (otopark, WC, seyir terası vb.) yapmak ve işletmek Deveciuşağı Köyü'nde bulunan Eğitim ve Tanıtım Merkezi'ne doğa turizmi amaçlı bilgilendirme bilgisayarı (portal) kurmak Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 89

90 2.15. Saimbeyli İlçesi Obruk Şelalesi ve çevresinde bulunan Önemli Kelebek Alanı'nın sınırlarını belirlemek, yürüyüş güzergahlarını oluşturmak ve haritalamak, alanın kelebek varlığına yönelik bilgilendirici tabelalar yerleştirmek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Uygun kaynak bulunduğu takdirde yapılacaktır 3. Doğa Turizmine Uygun İstihdam ve Toplumsal Sahiplenme Sağlamak 3.1. Doğa Turizmi Temalı Turizm Rehberliği Kursu Düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Kültür ve Turizm Adana İl Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Kurs içeriği taraflar tarafından hazırlanacak ve giderlerin karşılanması amacıyla bir istihdam projesi hazırlanarak Kalkınma Ajansı veya SODES'e sunulacaktır 90

91 3.2. Yerel Halka Yönelik Temel Konuşma İngilizcesi Kursu Düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Halk Eğitim Müdürlükleri 3.3. Yerel Doğa Rehberliği Sertifikasyon Programı Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Deveciuşağı Çevre Koruma ve Kalkınma Derneği Kurs içeriği taraflar tarafından hazırlanacak ve giderlerin karşılanması amacıyla bir istihdam projesi hazırlanarak Çukurova Kalkınma Ajansı veya SODES'e sunulacaktır 3.4. Yerel Halka Yönelik Doğa Turizmi Eğitimi Düzenlemek Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Kahve ve kadın toplantıları şeklinde yapılacaktır 91

92 4. Tabiat Parklarının iyileştirilmesi ve yenilerinin oluşturulması 3.5. Karataş Meslek Yüksekokulu ve Yumurtalık Meslek Yüksekokulu Turizm Bölümü Öğrencilerine Yönelik Doğa Turizmi Eğitimi Yapmak 3.6. Adana ve Doğa Turizmi Çalıştayı Düzenlemek 4.1. mevcutların yapılandırılması 4.2. yeni tabiat Parklarının oluşturulması Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği MYO Müdürlükleri Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğü Doğa Araştırmaları Derneği Karataş Turizm ve Otelcilik Meslek Yüksek Okulu Adana Büyükşehir Belediyesi Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğ Orman ve Su İşleri VII. Bölge Müdürlüğü Adana Şube Müdürlüğ 2013 yılından itibaren mevcut tabiat parklarının gelişim planlarının yapılması ve işletmeciliğinin daha iyi şartlarda yapılması için çalışmalar yapılması yılından itibaren Uygun görülen alanlarda çalışmaların yapılması 92

93 5. ADANA DOĞA TURİZMİ DEĞER MATRİSİ 2-DAĞ VE DOĞA YÜRÜYÜ ŞÜ 3- DAĞCILI K 5-FAUNA ÖZLEMCİ LİĞİ KUŞ ÖZLEMCİ LİĞİ YABAN HAYATI GÖZLEM CİLİĞİ 6-YAYLA TURİZMİ 8-KAMP TURİZMİ 10-FOTO SAFARİ 13-TARİH TURİZMİ MAĞARA CILIK SPORTİF OLTA EKOTURİZM ÖZELLİKLERİ Tüm İlçelerde doğa yürüyüşüne uygun güzergahlar bulunmaktadır Pozantı karanfil dağı, Aladağlar Lagünlerde Lagünlerde Korunan Alanlarda(YHGS) ve Memelilerin yaşam alanı olan alanlarda İlçelerde Bilinen Yaylalar Karataş(Lağünler), Pozantı (Belemedik, Alman mezarlığı, Berlin Bağdat demir yolu, Çakıt Kanyonu), Saimbeyli(Obruk ve çevresi) Deniz kıyısı, Seyhan Baraj Gölü KARA TAŞ YUMURT ALIK CEYH AN İMAMO ĞLU KOZ AN FE KE SAİMB EYLİ TUFANB EYLİ ALAD AĞ KARAİ SALI POZA NTI SEYH AN ÇUKUR OVA adana@ormansu.gov.tr 93

94 BALIKÇIL IĞI SU SPORLAR I YAMAÇ PARAŞÜT Ü İZCİLİK KAMP- KARAVA N BİSİKLET TURİZMİ KELABEK GÖZLEM CİLİĞİ Deniz, Göl ve Akarsuların Olduğu her yer Seyhan Baraj Gölünde Bulunan Rüzgarlı Tepe Tuzlada Bulunan İzcilik Kampı Tüm Doğa kullanılabilmesine karşın alt yapı sorunu çözülen Karataş-Kumluk Tabiat Parkı Uygun bir alandır. Yumurtalığı Tuzlaya Bağlayan ve tamamı korunan alanların kenarından geçen yol bisiklet turizmi için uygun bir alandır. Ayrıca Poazantıda bulunan belemedik kıralan güzergahı ve Karaisalı-Pozantı arasında yer alan Kızıldağ Armut oluğu uygun bir güzergahdır. Saimbeyli Obruk ve Çevresi adana@ormansu.gov.tr 94

95 6. SONUÇ VE ÖNERİLER Adana ili için hazırlanmış olan ekoturizm master planında öncelikli olarak mevcut potansiyeller üzerinde durulmuştur. Ancak ilimizin henüz keşfedilmemiş birçok doğal ve kültürel değerleri bulunmaktadır. Adana ilinde ekoturizmin geliştirilmesi için, bu alanların daha detaylı olarak araştırılması gerekmektedir. Özellikle bu plan içinde belirlenmiş olan ekoturizm faaliyetleri, ayrı ayrı plan haline getirilerek tüm alanların keşiflerinin ayrıntılı olarak yapılması önerilmektedir. Her bir faaliyet için daha alt düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planların hazırlanması il genelindeki ekoturizm faaliyetleri için iyi bir rehber olma özelliği de taşıyacaktır.. 95